Niet Aangeboren Hersenletsel

Neuropsychiatrie / NAH Centrum Neuropsychiatrie / Niet Aangeboren Hersenletsel

Cogmed Werkgeheugentraining: Nieuwe kans voor mensen met NAH?

J.B.C. Mertens

- Psychiater

J.N. Almekinders

- Psycholoog

Neuropsychiatrie / NAH

Programma • • • •

NAH & Werkgeheugen Cogmed Werkgeheugentraining Cogmed bij Bavo Europoort Cogmed & onderzoek


Niet Aangeboren Hersenletsel • Komt veel voor in verschillende gradaties • Na contusio: aandachtsstoornissen en moeheid; vertraagde informatieverwerking, verbetert wel maar sommige patiënten zijn na twee tot vijf jaar nog steeds mentaal trager dan voorheen. • Na hersentumor: idem • Late gevolgen van NAH onder andere zijn een toegenomen kans op dementie en de ziekte van Parkinson (Zie o.a. “Traumatic brain injury and delayed sequelae: a review--traumatic brain injury and mild traumatic brain injury (concussion) are precursors to later-onset brain disorders, including early-onset dementia.”, Kiraly en Kiraly, Scientific World Journal 2007; Nov 12;7:1768-76.)


‘Onzichbare gevolgen’: • Aandacht- en concentratiestoornissen: – tragere snelheid van denken en informatieverwerking.

• Geheugenstoornissen: – Bijv. verstoorde ‘retreaval’ = opgeslagen informatie niet meer (goed) kunnen oproepen.

• Stoornissen in de planning en uitvoering van doelgerichte activiteiten: • Constante vermoeidheid: – 70 % van de getroffenen heeft last van vermoeidheid, die ongewoon en extreem is


Gevolgen, langere termijn • Niet kunnen leren van ervaringen: – geen of verminderd ziekte-inzicht kan leiden tot overmoedig en riskant gedrag; zelfoverschatting.

• Verstoorde controle: – ongeduldig; impulsief; rusteloos of gejaagd; prikkelbaar; agressief.

• Verlies van zelfredzaamheid: • Emotionele stoornissen: – stemmings- en angststoornissen, vitale depressies.


Problematiek NAH = complex • • • •

Moeheid Concentratieproblematiek Verminderde planning Gedragsveranderingen…

• Werkgeheugenproblematiek

Wat is het werkgeheugen?


Het vermogen om informatie korte tijd vast te houden én te gebruiken in een denkproces (cognitief)

Alan Baddeley´s Werkgeheugen Model Actie (frontaal executieve functies)

Phonologische Lus

Baddeley & Hitch (1974)


Centraal Executief

Episodische Buffer

Visueel-Ruimtelijke Kladblok

De fonologische lus


• Verbale informatie tijdelijk opslaan in het korte termijn geheugen. – Vb. iemand roept een naam

Het visueel-ruimtelijke kladblok • Visueel-ruimtelijke informatie tijdelijk opslaan in het korte termijn geheugen. – Vb. locatie waar ‘iets’ bewoog

De episodische buffer • Integreert de verbale en visueel-ruimtelijke informatie. – Vb. de geroepen naam en de locatie integreren

Het centraal executief systeem • Stuurt de aandacht en informatiestroom en controleert. – Vb. Zorgt dat jij in staat bent het geheel te begrijpen Baddeley & Hitch (1974)


Wanneer gebruik je het werkgeheugen actief? • • • • • •

Rekensommetjes maken Begrijpend lezen Planning maken (in je hoofd) Focus houden in een drukke situatie Een actie in meerdere stappen uitvoeren Een nieuw telefoonnummer onthouden


Ontwikkeling van het Werkgeheugen

D I G I T S

Klingberg et al. (2002)

8 7 6

arbetsminne

A A N T A L

5 4 3 2 1 0 0

5

10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 ålder

LEEFTIJD


Cogmed Werkgeheugentraining Torkel Klingberg


Trainen, trainen, trainen… • 5 weken trainen van wetenschappelijk onderbouwde oefeningen (topsport) • 5 dagen per week (+-45 minuten) 1. Adaptief 2. Herhalend 3. Impliciet


Cogmed Bavo Europoort Centrum Neuropsychiatrie

Team gecertificeerde Cogmed coaches -Neuropsychologisch onderzoek (NPO) -Intakegesprek -Starten van de training!


Wat kan cogmed betekenen? • • • • • • •

Een betere focus, aandacht en concentratie Orde en rust in uw hoofd Minder slordigheidsfouten Minder vergeten Prioriteiten stellen; wat is echt belangrijk? Meer algeheel overzicht Beter profijt van bestaande behandelingen


Voor wie is Cogmed niet? -

Fotosensitieve epilepsie Ernstige depressie * Ernstige en acute angsten Gebrek aan motivatie Praktische obstakels (ruimte) Gebrek aan tijd Indien de context te onrustig, instabiel of incongruent is

Cogmed Trainingsprogramma

1. Aanvangsinterview

2. Start sessie

4. Afsluitsessie


3. Training 5 weken + coaching

5. Follow-up na 6 maanden

Aanvangsinterview • • • • • • •


Is cogmed iets voor u? Doelen en verwachtingen Bent u geschikt voor de training (en andersom) Is de omgeving geschikt voor de training? Instructie Cogmed trainingsprogramma Maken van afspraken CFQ test

Stappen in de Training


2. Start sessie

4. Afsluitsessie


3. Training 5 weken + Coaching


Start sessie • • • • •


Presentatie van de software (thuis installeren) Eigen inlognaam en wachtwoord Beloningssysteem Verwachtingen en doelen Plan de training



2. Start sessie

4. Afsluitsessie





Training 5 weken + Coaching • 5 dagen in de week, 5 weken lang, 45/60 minuten per keer trainen • Coach volgt de training via het internet

Voorbeeld van een oefening


Voorbeeld van een oefening





Evaluatiesessie - Ontmoeting op de Bavo (eindverslag) - CFQ - Grafieken - Eigen bevindingen client/naasten

- 4 weken na de training (follow up gesprek) - Afsluiting of vervolg mogelijkheden bespreken - Evt. 100 mini sessies (eigen initiatief/onderhoud)



2. Start sessie

4. Afsluitsessie





Follow-up - Poliklinische afspraak - 6 maanden na afronding van de training - Mogelijkheid bespreken van een vervolgtraining

COGMED in Rotterdam: results so Neuropsychiatrie far / NAH Gemiddelde indexverbetering NAH

COGMED in Rotterdam: results so Neuropsychiatrie far / NAH NAH en Cogmed •Sneller moe •Hoofdpijn/duizeligheid kan voorkomen •Onzekerheid/faalangst •Te snel trainen

•Geen gehoor geven aan eigen grenzen

COGMED in Rotterdam: results so Neuropsychiatrie far / NAH NAH en Cogmed protocol • 1x per week face to face contact • Grenzen worden actief bewaakt • Opbouwen van intensiteit • Communicatie coach/cliënt/naasten

Cogmed & Wetenschappelijk Onderzoek


• Veel onderzoek naar ADHD-populatie • Kinderen verbeteren significant op werkgeheugentaken • Generalisatie naar klaslokaal (rekenen, lezen en uitleg volgen). • Veranderde Dopaminebinding (D1) – – – –

Klingberg et al. (2002) Klingberg et al. (2005) Holmes et al. (2009) Fiona McNab et al. (2009)

Cogmed onderzoek & NAH


• Lundqvist et al. (2010) – Gecontroleerd experimenteel onderzoek met crossover design binnen een NAH steekproef – 21 deelnemers – Twee groepen (Controle vs. experimenteel) – Meetmomenten: Voormeting, nameting 4 weken & nameting 20 weken – Resultaat: Significante verbetering van het cognitieve functioneren. – Transfer naar dagelijkse activiteiten & werkvloer



• Westerberg et al. (2007) – Gerandomiseerde pilot studie binnen een steekproef van volwassenen met een CVA – 18 deelnemers – Twee groepen (Controle vs. Experimenteel) – Voor en nameting – Significante verbetering van werkgeheugen en aandacht – Daling van (subjectief) waargenomen klachten



• Bavo Europoort – Onderzoek is in volle ontwikkeling – Enkele pilots gedaan (gevolg: kliniek geëxcludeerd) – Diverse beschrijvende casussen: • Zeer positieve subjectieve bevindingen (CFQ en omgeving) • Zeer hoge cliënttevredenheid – Onderzoek gaat op dit moment uit naar verdere objectivering van resultaten en verfijning van het bestaande protocol.


Vragen?

Niet Aangeboren Hersenletsel

Recommend Documents