Nekoperatie om vernauwing van het halswervelkanaal en het wortelkanaal op te heffen Cervicale kanaalstenose bij neurochirurgie
2
Uw heeft samen met uw behandelend arts besloten om een operatie te ondergaan. Het doel van deze operatie is, om een vernauwing van het halswervelkanaal (cervicale kanaalstenose) en/ of wortelkanaal (foramenstenose) op te heffen. Deze folder geeft u informatie over wat de neurochirurg in CWZ met u heeft besproken. We raden u aan om deze folder goed te bewaren en bij elk bezoek aan het ziekenhuis mee te nemen. Er staat informatie in waar u ook tijdens uw opname wat aan heeft. In deze folder staan ook adviezen voor als u weer thuis bent. Voor informatie over de anatomie van de cervicale wervelkolom, verwijzen we naar de website: www.nccn.nl (cervicale stenose) Wat houdt een cervicale kanaalstenose in? Tijdens de operatie maakt de neurochirurg meer ruimte voor het ruggenmerg. Dit gebeurt meestal via de achterzijde, maar soms ook via voorzijde van de nek. Uw neurochirurg kiest de operatietechniek die het beste bij uw situatie past. De verschillende operatiemethodes Bij de benadering via de achterzijde van de nek: • Ligt u op uw buik. • Er wordt een snee in de lengte van uw nek gemaakt. Over het gebied waar het wervelkanaal verwijd wordt. Dat gebeurt meestal over meerdere niveaus. • Dan worden de achterste nekspieren opzij geschoven en liggen de wervels vrij. • De besproken wervelbogen (dit noemt men een laminectomie) en gele ligamenten worden verwijderd. • De durale zak (een soort koker van hersenvliezen) kan zich nu ontplooien. • De afgeschoven nekspieren worden weer aan elkaar gehecht, wat voldoende bescherming biedt aan de durale zak. • Als er behalve de kanaalstenose ook een hernia zit, kan deze in dezelfde operatie worden verwijderd. 3
• Uw neurochirurg bepaalt met u of hij de verwijderde botstukjes weer terugzet en met schroeven en plaatjes vastmaakt (zogenaamde laminoplastiek). Bij de benadering via voorzijde van de nek: • Ligt u op uw rug op de operatietafel, met het gezicht recht omhoog. • Er wordt een snee gemaakt in de hals, links of rechts van het midden. • Dan worden de spieren en de andere structuren die in de hals lopen (zoals de bloedvaten, de luchtpijp, de slokdarm en de stembandzenuwen) uit elkaar gehouden. Dit doen we om uiteindelijk precies op de voorkant van de halswervelkolom uit te komen. • Er wordt een röntgenfoto gemaakt om de precieze plaats van operatie te controleren. • Hierna wordt ter hoogte van de botrichel, de tussenwervelschijf verwijderd tot de chirurg aan de voorzijde van het wervelkanaal is. • De botrichels boven en onder van de tussenwervelschijf worden verwijderd. Als het nodig is worden meer botrichels verwijderd. Uw neurochirurg bepaalt of en hoe deze ruimte opgevuld wordt. Dit bespreek de neurochirurg met u. Mogelijke complicaties Gelukkig treden na een nekoperatie niet vaak complicaties op. Toch komt het soms voor. Algemene mogelijke complicaties bij een operatie: • Bij patiënten die lang bedrust moeten houden bij een operatie, kan een verstopping van een bloedvat in het been (trombose) ontstaan. Waarschuw uw arts als u een dikke en pijnlijke kuit heeft. • Omdat er sneden in de huid worden gemaakt, kan een huidzenuw beschadigd raken. Dit geeft een doof gevoel in een gedeelte van de huid. Meestal verdwijnen deze klachten in de loop van de tijd vanzelf. Soms zijn ze blijvend. 4
• Er kan een nabloeding optreden. • Een infectie is een vervelende complicatie. De kans hierop is erg klein. Meestal is een infectie goed met antibiotica te behandelen. Specifieke mogelijke complicaties bij de operatie aan de voorzijde van de nek: • Beschadiging van de stembandzenuw, wat kan leiden tot heesheid (komt weinig voor). • Slikstoornissen. Dit komt bij 40% van de geopereerde mensen voor . Bij de meesten zijn de slikproblemen na 1 à 2 dagen verdwenen, een enkeling heeft hier nog paar weken/maanden last van). • Mocht u hierover nog vragen hebben dan kunt u dit altijd met uw arts bespreken. Voorbereiding operatie Beslissing tot operatie Tijdens uw bezoek op de polikliniek vertelt de neurochirurg u over uw opname. Voor meer informatie over intake en opname zie alinea: ‘intake en opname op de verpleegafdeling. Het secretariaat neurochirurgie belt u wanneer u zich voor opname op de verpleegafdeling moet melden. Spreekuur anesthesioloog De anesthesioloog schat in welke risico’s in uw geval aan de anesthesie verbonden zijn. En hoe deze risico’s kunnen worden beperkt. Anesthesie (verdoving) Een goede verdoving bij een operatie is belangrijk. Deze verdoving kan bij een nekoperatie alleen met algehele narcose. Dat wil zeggen dat u slaapt. U zult tijdens de operatie geen pijn voelen. Hierover kunt u meer lezen in de CWZ-folder ‘Verdoving (anesthesie) bij volwassenen‘.
5
Voor de operatie en de anesthesie zijn soms voorbereidingen noodzakelijk. De verpleegkundige informeert u hierover tijdens het intakegesprek. Medicijnen De medicijnen die u tijdens uw verblijf nodig heeft, ontvangt u van de ziekenhuisapotheek. Neem geen medicijnen in zonder hierover overleg te plegen. Een combinatie van geneesmiddelen kan namelijk gevaarlijk zijn. Omdat het belangrijk is te weten welke medicijnen u tot de opnamedag heeft gebruikt, verzoeken wij u vriendelijk (maar dringend) bij de apotheek een overzicht van uw huidige medicatie op te vragen. Neem deze mee op de dag van intake of opnamedag. Ook verzoeken wij u deze medicijnen, in originele verpakking, bij opname mee te nemen. Bloedverdunners Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, bijvoorbeeld: ‘ascal’, ‘kinderaspirine’, ‘ASA’ (acetylsalicylzuur), ‘clopidogrel’ (plavix), ‘acenocoumarol‘ (sintrom mitis) of ‘fenprocoumon‘ (marcoumar) zal uw behandelend arts besluiten óf en zo ja, wanneer u hier voor de ingreep mee moet stoppen. Stop nooit op eigen initiatief met het gebruik van bloedverdunners. Allergie Wanneer u weet dat u voor bepaalde stoffen of voedingsmiddelen allergisch (overgevoelig) bent, is het belangrijk dit te melden. Hiermee wordt dan rekening gehouden bij uw behandeling en verpleging. De arbodienst Vraagt u zich af of uw aandoening of behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van uw werk? Overleg dan met uw specialist. Zo wordt duidelijk of u (tijdelijk) beperkingen heeft en zo ja, welke. De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar uw werk. Daarom is het belangrijk dat uw bedrijfsarts op de hoogte is van uw aandoening of behandeling. 6
Afspraken over uw werk verlopen vaak soepeler als u de bedrijfsarts al vóór de ingreep informeert. U kunt een gesprek voeren met uw bedrijfsarts op het arbeidsomstandighedenspreekuur van de arbodienst van het bedrijf of de organisatie waar u werkt. Om uw privacy te beschermen is uw toestemming nodig voor eventueel overleg tussen uw specialist en uw bedrijfsarts. Dieet Volgt u een dieet? Geef dit aan de verpleegkundige door tijdens de intake (het opnamegesprek). Waardevolle bezittingen Het is aan te raden om grotere geldbedragen, sieraden en andere kostbaarheden thuis te laten. Onze ervaring is dat het gevaar van zoekraken en diefstal in een openbaar gebouw mogelijk is. Het ziekenhuis kan hiervoor niet aansprakelijk worden gesteld. U kunt eventueel bij de receptie een kluisje huren, dat in de kledingkast op uw kamer bevestigd kan worden. Intake en opname op de verpleegafdeling Opname op de dag van de operatie U heeft een afspraak in het ziekenhuis gehad voor de intake (verpleegkundige en medische) over de geplande operatie. Tijdens deze intake komt de reden van uw opname, uw klachten en uw algehele gezondheid aan bod. De verpleegkundige bespreekt het beloop van de opname met u. De medische intake wordt door de zaalarts of physician assistant (zij ondersteunt de arts in een aantal medische taken) gedaan. Hij/zij doet gericht lichamelijk (neurologisch) onderzoek en geeft u de nodige medische informatie rondom uw operatie. Zo nodig vindt er aanvullend onderzoek plaats (bijvoorbeeld röntgen foto, bloed prikken). U krijgt een voorlopige operatiedatum. Deze datum is onder voorbehoud. U wordt een aantal dagen voor de operatie op de hoogte gebracht per telefoon van de datum en tijdstip waarop u zich op verpleegafdeling neurochirurgie C12 moet melden. 7
Omdat de operatie onder algehele anesthesie gebeurt, is het nodig dat u nuchter bent. Hier heeft u informatie over gehad van de intakeverpleegkundige en het secretariaat neurochirurgie. Meer informatie hierover kunt u lezen in de folder ‘Verdoving (anesthesie) bij volwassenen’. Op de dag van opname wijst de verpleegkundige u naar uw kamer en bed toe. Zij voert hierna nog een aantal controles uit. De verpleegkundige vertelt u wanneer de voorbereiding voor operatie wordt getroffen. Opname op de dag vóór de operatie • U meldt zich op de afgesproken datum en het tijdsstip, bij de balie van verpleegafdeling neurochirurgie C12. • De verpleegkundige van de afdeling heeft een gesprek met u over de reden van opname, uw klachten en algehele gezondheid. Zij licht u in over het verloop van de operatiedag en opname. • Ook wordt u door de zaalarts of physisian assistant gezien. Er worden vragen rondom uw algehele gezondheid gesteld en er wordt ingegaan op uw specifieke klachten. • De zaalarts of physician assistant doet gericht lichamelijk (neurologisch) onderzoek en geeft u de nodige medische informatie rondom uw operatie. • Zo nodig vindt er aanvullend onderzoek (bijvoorbeeld röntgen foto, bloed prikken) plaats. De operatiedag • Op de dag van de operatie start u met pijnmedicatie, dit heeft als doel een waarde in uw bloed op te bouwen zodat tijdens de operatie de pijnmedicatie meer effect heeft. • Voordat u naar de operatiekamer gaat, krijgt u de voorbereidende medicatie voor de anesthesie (premedicatie). Het is belangrijk dat u deze medicatie inneemt. • Ook is het belangrijk dat u voor de ingreep nog even plast, zodat de blaas leeg is. • U mag tijdens de operatie geen sieraden dragen. Tijdens de operatie draagt u een operatiejasje dat u op de afdeling van de verpleegkundige krijgt. 8
Bovengenoemde maatregelen zijn er om de hygiëne op de operatiekamer te garanderen. En daardoor infecties te voorkomen. • Ongeveer een kwartier voor de ingreep, wordt u naar de voorbereidingsruimte van de operatieafdeling gebracht. • Hier wordt u nog wat vragen gesteld en krijgt u een kunststofnaaldje in een bloedvat in uw arm, waarop het infuus wordt aan gesloten. • U gaat in uw bed naar de operatiekamer en schuift op een smalle operatietafel. De anesthesioloog geeft u de verdoving, die met u besproken is. • Ook wordt er bewakingsapparatuur aangesloten, voordat de operatie begint. De apparatuur zorgt ervoor dat lichaamsfuncties zoals: bloeddruk, pols en ademhaling tijdens de operatie goed geobserveerd worden. • De operatie duurt ongeveer anderhalf uur. De duur van de operatie is afhankelijk van de operatiemethode en of er op een of meerdere wervelniveaus geopereerd wordt. • De neurochirurg belt na de operatie de eerste contactpersoon over hoe de operatie gegaan is. Direct na de operatie • Na de ingreep komt u eerst op de verkoever/uitslaapkamer. Hier komt u bij van de narcose en wordt eventuele pijn of misselijkheid onder controle gebracht. • Ook worden uw vitale functies zoals temperatuur, bloeddruk, pols, ademhaling en saturatie (zuurstof in bloed) gecontroleerd. • Als u aan de voorzijde bent geopereerd gaat u na ongeveer 4 uur naar de neurocare of intensive care. Op deze afdeling worden extra controles uitgevoerd om complicaties op tijd in de gaten te hebben en te behandelen. U blijft hier ongeveer u uur, waarna u weer terugkomt op de verpleegafdeling. Wanneer verblijf op de neurocare of intensive care niet mogelijk is, verblijft u langer op de verkoeverkamer.
9
• Als u via de achterzijde van de nek geopereerd bent, gaat u vanuit de verkoeverkamer naar de verpleegafdeling. De verpleegkundige zal ook hier een aantal controles uitvoeren. Terug op de verpleegafdeling zal de verpleegkundige u vragen om aan uw pijnbeleving een score te geven. Hiervoor krijgt u de nodige pijnstilling. Ook tegen eventuele misselijkheid krijgt u medicijnen. • De arts besluit of er na de operatie maatregelen nodig zijn ter voorkoming van trombose. Infuus Na de operatie heeft u een infuus in uw arm. Het infuus zorgt ervoor dat u voldoende vocht krijgt. Als u op de operatiedag weer zelf kunt eten en drinken in de avond. En als alle controles goed zijn, verwijdert de verpleegkundige het infuus. Als er geen bijzonderheden zijn, wordt het infuus in alle andere gevallen de volgende dag verwijderd. De wond De wond en het gebied rondom de wond kunnen in het begin nog gevoelig zijn, doof en/of warm aanvoelen. Meestal plaatst de neurochirurg een drain in het wondgebied. Een drain is een dun slangetje dat teveel wondvocht afvoert. Aan het uiteinde van de drain hangt een opvangpotje. Hierin wordt het overtollig wondvocht en bloed in opgevangen. Deze wond-drain wordt een aantal dagen na de operatie door de verpleegkundige verwijderd. De eerste dag wordt de wond nog zo nodig afgedekt met een wondpleister. Als de wond niet meer lekt, wordt de wond droog gehouden. Als de operatie via de voorzijde van de nek is geweest, dan is de wond meestal onderhuids gehecht met oplosbare hechtingen. De hechtingen hoeven dan niet verwijderd te worden en lossen na 6 tot 8 weken vanzelf op. Is de operatiebenadering via de achterzijde van de nek geweest, dan is de wond meestal gehecht met draadhechtingen. Deze worden na 8 dagen verwijderd bij de huisarts. 10
Bewegen Direct na de operatie mag u op de rug of zij liggen, maar liever niet op de buik. Als u het prettig vindt, mag u een extra kussen ter ondersteuning van de nek gebruiken. De nek is na de operatie stabiel. Als u zich goed genoeg voelt, mag u na de operatie uit bed. Vraag voor de zekerheid bij de eerste keer de hulp van de verpleegkundige. Eten en drinken Bij terugkomst van de operatiekamer mag u snel beginnen met het drinken van water. Wanneer u zich niet misselijk voelt kan dit rustig uitgebreid worden. De eerste dag(en) na de operatie • In de ochtend wordt het ontbijt door de roomservice verzorgd. • De verpleegkundige verzorgt de medicatie. U kunt zich, als u zich goed voelt, zelfstandig verzorgen aan de wastafel of mogelijk douchen. • De verpleegkundige biedt u de hulp die u nodig heeft en zal de drain verwijderen en wond controleren. • De eerste paar dagen is er bij de operatie via de achterzijde nek, vaak sprake van een pijnlijke wond in de nek en forse spierpijn in nek/schouders. • Bij de operatiewond aan de voorzijde is er naast spierpijn in nek/ schouders ook vaak een pijnlijk gevoel bij slikken. • De zaalarts komt bij u langs om vragen hoe het met u gaat. • Hij/zij zal enkele neurologische controles uitvoeren. Zo nodig wordt (pijn)medicatie aangepast. Röntgenfoto Als de operatiebenadering via de voorzijde van de nek is geweest, wordt er een controlefoto van uw nek gemaakt. Fysiotherapie Als u voor en/of na de operatie sprake last heeft van krachtsvermindering in de benen of stoornissen bij het lopen, wordt de fysiotherapeut ingeschakeld. 11
Soms is fysiotherapie niet voldoende voor uw klachten. De arts besluit dan of een revalidatiearts ingeschakeld wordt. Naar huis Het ontslag is afhankelijk van uw gezondheid en uw klachten. Gemiddeld vindt het ontslag tussen de eerste en derde dag na de operatie plaats. U heeft een ontslaggesprek met de verpleegkundige, voordat u naar huis gaat. In dit gesprek vraagt de verpleegkundige of de opname naar tevredenheid is verlopen. Uw mening is belangrijk om de kwaliteit van zorg te behouden of te verbeteren. Ook wordt gevraagd naar het effect van de operatie tot nu toe en krijgt u informatie voor het herstel thuis. Afhankelijk van uw herstel is het mogelijk dat er ter ondersteuning thuiszorg aangevraagd moet worden. Het herstel kan ook ergens anders (revalidatiekliniek, herstelhotel) plaatsvinden. De verpleegkundige begeleidt u hiermee. Wat krijgt u mee naar huis? De secretaresse van de afdeling maakt voor u een afspraak voor een controle. Deze afspraak is 6 tot 8 weken na de operatie bij de chirurg. Daarnaast krijgt u een brief voor de huisarts mee en een overzicht van de medicatie bij opname. Zo nodig krijgt u een overzicht met nieuwe medicatie (op te halen bij uw thuisapotheek). Nazorg per telefoon Na ongeveer 5 dagen na het ontslag uit het ziekenhuis, neemt een verpleegkundige van de afdeling neurochirurgie telefonisch contact met u op. Voorwaarde hiervoor is dat u na ontslag naar huis gaat en niet ergens anders revalideert. De datum en het tijdstip vindt u op de kaart met de afspraak op de polikliniek. Tijdens dit contact via de telefoon vraagt de verpleegkundige hoe uw herstel verloopt. Tijdens dit gesprek kunt u ook vragen stellen over uw herstel.
12
Weer thuis Resultaat van de operatie De eerste tijd na de operatie voelt uw nek en het gebied rondom de wond dik en warm aan. Dit wordt geleidelijk minder. Ook heeft u mogelijk enkele bloeduitstortingen (blauwe plekken) bij de wond. Deze verdwijnen vanzelf. Na een operatie verbeteren de klachten lang niet altijd. In heel veel gevallen is het voorkomen van verdere achteruitgang het hoogst haalbare resultaat. De schade aan het ruggenmerg die in de loop van lange tijd is ontstaan, is vaak niet meer te herstellen. Wanneer moet u een arts waarschuwen? Het is belangrijk dat u in de volgende gevallen contact opneemt met het uw huisarts: • Als de operatiewond gaat lekken. • Als de wond steeds dikker wordt. • Als de wond steeds meer pijn gaat doen. Ook al bent u minder gaan oefenen en bewegen. • Als er toenemend krachtsverlies aan één of beide armen/benen ontstaat. • Als u koorts krijgt die hoger is dan 38,5 graden. Tot aan de telefonische nazorg belt u bij complicaties na ontslag, de verpleegafdeling neurochirurgie: telefoon (024) 365 78 90. Daarna is uw huisarts het eerste aanspreekpunt bij complicaties. Vermeld aan de huisarts altijd dat u geopereerd bent en hoe lang dit geleden is. Adviezen voor thuis Afhankelijk van de operatie en persoonlijke omstandigheden, heeft u na de operatie nog enige tijd last van het operatiegebied. Hieronder geven we u nog enkele adviezen: • Dep de wond droog na het douchen. U mag de eerste week niet baden en zwemmen. Droog houden van de wond verbetert een goede wondgenezing. U kunt dus beter geen afsluitende pleister op de wond gebruiken. 13
• Gebruikt u morfinepreparaten? Dan mag u deze met hulp van uw huisarts langzaam afbouwen. Andere pijnstillers kunt u bij vermindering van pijn zelf afbouwen. • Als u nog pijnklachten heeft is paracetamol vaak een goede pijnstiller. U mag 4 maal daags 2 tabletten van 500 milligram gebruiken. Daarna gaat u dit langzaam weer afbouwen. Dit doet u als Volgt: -De eerste 2 dagen neemt u 4 keer per dag, 2 tabletten paracetamol van 500 milligram, om de 6 uur. -Dan neemt u 2 dagen 4 keer per dag één tablet paracetamol van 500 milligram, om de 6 uur. -Daarna stopt u met de pijnstilling en gebruikt u alleen zo nodig bij pijn 2 tabletten paracetamol van 500 milligram. (maximaal 4 keer per dag). Als u onvoldoende baat hebt bij deze pijnstilling, neemt u dan contact op met de huisarts. Waar moet u op letten na een nekoperatie en bij het vervolgen van uw activiteiten? U mag geleidelijk aan weer van alles doen en uitproberen, zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft. De eerste week kan de spierpijn in nek en schouderbladen hevig zijn. Rustig lopen/ wandelen vermindert de spierpijn. Warmte (bijvoorbeeld douche of een warmtezak) kan ook verlichting geven bij pijnlijke spieren. Let erop dat u een warmtezak niet op de wond legt! Het vervolgen van het dagelijks leven en werkzaamheden U gaat steeds beter bewegen. Ook de kracht en coördinatie van de spieren nemen toe. Als u na 2 tot 3 weken de nek weer voldoende en pijnvrij kunt draaien, mag u beginnen met fietsen en autorijden. Afhankelijk van uw herstel en de inhoud van uw werk, kunt u dit (langzaam) vervolgen. U kunt begeleiding krijgen van uw bedrijfsarts. 14
Vragen? Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Stel ze dan aan de arts of verpleegkundige voor het ontslag uit het ziekenhuis. Ook tijdens de nazorg via de telefoon, 2 weken na de operatie en tijdens de controle op de polikliniek is er een moment voor uw vragen en problemen. Ruimte om uw vragen op te schrijven zodat u ze niet vergeet ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………
15
Adres en Telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek neurochirurgie (B74) Voor het maken, annuleren of verzetten van afspraken Telefoon (024) 365 82 10 Iedere werkdag van 8.00 tot 17.00 uur bereikbaar Secretariaat neurochirurgie Bij verhindering op de geplande operatiedatum Telefoon (024) 365 87 30 Iedere werkdag van 8.00 tot 17.00 uur bereikbaar Verpleegafdeling neurochirurgie (C12) Telefoon (024) 365 78 90
G782 / 09-15
Website: www.neurochirurgie.cwz.nl
