Publicaties vanwege het
CENTRUM VOOR NOTARIEEL RECHT
Handboek
Nederlands vermogensrecht bij scheiding Vierde druk door
Prof. mr. M.J.A. van Mourik en
Prof. mr. L.C.A. Verstappen
Kluwer - Deventer - 2006
Inhoudsopgave
Afkortingen
XXIX
Deel A Algemeen Deel Hoofdstuk 1. 2. 3.
3.
4. 5. 6.
Inleiding; het huwelijk en de ontbinding daarvan, statistieken
Het huwelijk De niet-huwelijkse relatie Statistische gegevens
Hoofdstuk 1. 2.
1
2
Huwelijksvermogensrecht algemeen
Algemene inleiding Wetsgeschiedenis 2.1. Wëtshervormingen 2.1.1. 1957: de Lex van Oven 2.1.2. 1970: De invoering van Boek 1 Nieuw BW 2.1.3. 1992: Aanpassing Boeken 1 en 2 bij de invoering van het Nieuw BW 2.1.4. 1998: Invoering geregistreerd partnerschap en de openstelling van het huwelijk Moderniseringswetgeving huwelijksvermogensrecht 3.1. Inleiding 3.2. 2001: Eerste tranche 3.3. 2002: Tweede tranche 3.4. De derde tranche Het huwelijksvermogensrecht van de toekomst Soorten gemeenschappen, verschil met verrekenbedingen Aansprakelijkheid,verhaalbaarheid, draagplicht
3 3 5 7 13 13 15 15 16 17 18 19 20 20 22 23 24 32 34 36 XIII
7. 8.
Koude uitsluiting Nominaliteitsbeginsel, beleggingsvisie en economische (deel)gerechtigdheid 8.1. Inleiding 8.2. Het beginsel van nominalisme 8.3. De beleggingsvisie 8.4. Economische (deel)gerechtigdheid
Hoofdstuk 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
9.
3
Rechten en plichten echtgenoten (titel 6)
Inleiding; de toepasselijkheid van titel 6; Wet conflictenrecht huwelijksbetrekkingen Het nodige verschaffen, art. 1:81 Verzorging en opvoeding kinderen, art. 1:82 Het voorgestelde recht op informatie, art. 1:83 Kosten van de huishouding, art. 1:84 Hoofdelijke aansprakelijkheid kosten gewone gang huishouding, art. 1:85 De voorgestelde regeling van vergoedingsvorderingen tussen echtgenoten, art. 1:87 Gezinsbeschermende bepalingen; art. 1:88 8.1. Inleiding 8.2. Vormvereisten 8.3. Letter a: echtelijke woningen inboedel 8.4. Letter b: giften 8.4.1. Giften 8.4.2. Uitzonderingen 8.5. Letter c: zekerheidsverschaffing voor schulden van derden 8.5.1. Algemeen 8.5.2. Uitzonderingen 8.5.3. Lettere: 'in de normale uitoefening van beroep of bedrijf 8.5.4. Lid5: zekerheidsverschaffing voor schulden van vennootschappen 8.6. Letter d: koop op afbetaling 8.7. Vernietigbaarheid 8.7.1. Vernietigen 8.7.2. Bevestigen 8.7.3. Termijnstelling Bestuur, art. 1:90-1:92 9.1. Inleiding 9.2. Wat is bestuur? 9.3. Overlaten bestuur 9.4. Bestuursaanmatiging 9.4.1. Algemeen 9.4.2. Verzet tegen stoornis; derdenbescherming
XIV
37 39 39 40 41 42 43 43 44 48 49 50 54 56 64 64 66 67 70 70 71 74 74 77 77 78 81 82 82 85 85 85 85 86 87 88 88 89
9.5. Hoofdstuk 1.
2.
3. 4.
5.
9.4.3. Toetredingsbevoegdheid 9.4.4. Rechtsverwerking; termijnstelling Bestuursopdracht
89 91 91
4
93
De huwelijksgemeenschap (titel 7)
Inleiding; de wettelijke stelsels 93 1.1. Statistieken en benaming 93 1.2. De wettelijke regeling kort uiteengezet 95 1.3. Vruchten en inkomsten 98 1.4. Winst en verlies 102 1.5. Overgangsrecht beperkte gemeenschappen 102 1.5.1. Overgangsrecht na invoering Boek 1 BWop 1 januari 1970 102 1.5.2. Overgangsrecht vruchten en inkomsten na aanpassing Boek 1 BWop 1 januari 1992 104 1.6. Gemeenschap van bepaalde goederen (woning en inboedel) 104 Het bestuur 107 2.1. Wie heeft bestuursbevoegdheid? 107 2.2. Beroeps- en bedrijfsvermogen 108 2.3. Waarover bestuur? 109 De omvang van de wettelijke gemeenschap van goederen; hoofdregel met uitzonderingen 110 Verknochtheid 111 4.1. Wet en toelichting 111 4.2. Literatuur 117 4.3. Verknochtheid na ontbinding; redelijkheid en billijkheid 119 4.4. Verknochte goederen 121 4.4.1. Wilsrechten in het erfrecht 122 4.4.2. Vruchtgebruik; lijfrente; de rechten van gebruik en bewoning 122 4.4.3. Tweetraps en andere voorwaardelijke makingen 124 4.4.4. Bewind 128 4.4.5. Aandelen in gemeenschappen 130 4.4.6. Eenvoudige gemeenschappen 130 4.4.7. Bijzondere, ontbonden gemeenschappen van afd. 2 van titel3.7 131 4.4.8. Bijzondere gemeenschappen 132 4.4.9. Aandeelhouderschap 134 4.4.10. Lidmaatschap 136 4.4.11. Beroeps-en bedrijfsvermogen; vergunningen 137 4.4.12. Goodwill 139 4.4.13. Pensioen 139 4.4.14. Levensverzekering 141 4.4.15. Schadevergoedingsvorderingen 144 De omvang van de wettelijke gemeenschap van goederen; de schulden 149 5.1. Wet werk en bijstand 149 5.2. Alimentatieschulden 150 XV
5.3.
Schulden in verband met de afwikkeling van het huwelijk (proceskosten) 6. Obligatoire rechtsbetrekkingen en de huwelijksgemeenschap 6.1. Inleiding 6.2. Bestuur over obligatoire rechtsbetrekkingen? 6.3. Het beginsel van contractsvrijheid 6.4. Art. 6:249 BW 7. Verkrijgingen met uitsluitingsclausule 7.1. Inleiding; reikwijdte van de clausule 7.2. De vorm van de clausule 7.3. Aan welke goederen en schulden kleeft de clausule? 7.4. Welke beperkingen brengt de clausule met zich? 7.5. Welke beperkingen kent de clausule zelf? 7.6. Clausulering van vruchten van geclausuleerde goederen 7.7. Het'overtreden'van de clausule 7.8. Voorwaardelijke uitsluiting 7.9. Het alternatief: de voorwaardelijke verrekening van de waarde 7.10. Uitsluitingsclausule met delegatie 7.11. Toekomstig recht; de insluitingsclausule 8. Positie schuldeisers 9. Vermenging en verrekening 10. Benadeling huwelijksgemeenschap en handhaving van rechten op goederen van de gemeenschap (beslag enz.) 11. Derde tranche moderniseringswetgeving huwelijksvermogensrecht; Aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen 11.1. Inleiding; argumenten voor de wijzigingen 11.2. De voorgestelde nieuwe regeling van de gemeenschap van goederen 11.3. Toelichting op de voorgestelde wijzigingen 11.3.1. Art. 1:93 11.3.2. Art. 1:94 11.3.3. Art. 1:95 11.3.4. Art. 1:96 11.3.5. Art. 1:96a en 96b 11.3.6. Art. 1:97 11.3.7. Art. 1:99 11.3.8. Art. 1:102 11.3.9. De wettelijke regeling van vruchten en inkomsten en winst en verlies 11.4. Overgangsrecht Hoofdstuk /.
XVI
5
De ontbonden wettelijke gemeenschap van goederen
Beëindiging gemeenschap 1.1. Ontbinding 1.2. Einde huwelijk 1.3. Scheiding van tafel en bed
152 153 153 154 155 156 159 159 160 161 163 165 169 170 171 175 177 177 178 180 181 185 185 189 200 200 200 203 204 205 206 209 210 211 211
215 215 215 215 216
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
1.4. Opheffingsbeschikking rechter 1.5. Invoering huwelijkse voorwaarden staande huwelijk Beheer Beschikking Genot en gebruik Inningsbevoegdheid Positie schuldeisers na ontbinding huwelijksgemeenschap; art. 1:102 Afstand Verdeling 8.1. De rechtssfeer 8.2. Soorten gemeenschappen; de ontbonden huwelijksgemeenschap als bijzondere gemeenschap 8.3. Toepasselijke wettelijke bepalingen 8.4. Informatieplicht, verzegeling en boedelbeschrijving 8.5. De peildatum der verdeling; waardering 8.6. De vordering tot verdeling 8.7. Verdeling 8.8. De wijze van verdeling 8.9. De vormvereisten voor verdeling 8.10. De uitvoering der verdeling 8.11. De positie van schuldeisers bij verdeling 8.12. Onwillige echtgenoten 8.13. Afwezigheid van (gewezen) echtgenoten 8.14. Nietige en vernietigbare verdelingen
Hoofdstuk /. 2. 3. 4.
3.
Huwelijkse voorwaarden
Vermogensrechtelijke regelingen als huwelijkse voorwaarden Staat van aanbreng bij huwelijkse voorwaarden; bewijs- en vaststellingsovereenkomsten; kleren- en lijfsieradenbeding De praktijk van het maken van huwelijkse voorwaarden 3.1. Huwelijks- en partnerschapsvoorwaarden in de praktijk 3.2. De inschrijving in het huwelijksgoederenregister Contractuele giften, erfstellingen en legaten naar oud recht
Hoofdstuk /. 2.
6
7
Verrekenbedingen (titel 8)
Soorten verrekenbedingen; algemene beschouwingen Verrekenstelsels 2.1. Periodieke verrekenbedingen 2.2. Finale verrekenbedingen 2.3. Combistelsels 2.4. Wettelijk deelgenootschap De ontwikkelingen in de jurisprudentie 3.1. Inleiding; niet uitgevoerde periodieke verrekenbedingen 3.2. Wat zijn overgespaarde inkomsten uit arbeid? 3.3. Aanschaffingen ten behoeve van de huishouding 3.4. Hoe wordt een periodiek verrekenbeding nageleefd?
217 217 217 219 221 222 225 228 231 231 231 233 234 237 239 241 245 246 246 249 250 253 254 257 257 261 265 265 274 274 277 277 281 281 283 284 286 292 292 295 296 297
XVII
3.5.
4.
5.
Hoe kan een niet-nageleefd periodiek verrekenbeding alsnog worden nageleefd? 3.6. Ondernemingsvermogen 3.7. Levensverzekeringen 3.8. Pensioen 3.9. Vervalbeding 3.10. Verjaring De wettelijke regeling nader belicht 4.1. De toepasselijkheid van de regeling, art. 1:132 4.2. Begrippen inkomsten en vermogen, art. 1:133 4.3. De uitsluitingsclausule, art. 1:134 4.4. Regels gemeenschap deels van overeenkomstige toepassing, art. 1:135 4.5. De evenredigheidsleer met betrekking tot (her)beleggingen, art. 1:136 4.6. Verrekening in geld; inbetalinggeving, art. 1:137 4.7. Benadelende rechtshandelingen, art. 1:138 4.8. Opheffing verrekenplicht, art. 1:139 4.9. Betaling van verrekenschulden; betalingsregeling, art. 1:140 4.10. De beleggingsleer en bewijsregels, art. 1:141 leden 1-3 4.11. De problematiek van de directeur-grootaandeelhouder, art. 1:141 leden 4 en 5 4.12. Verjaring, art. 1:141 lid 6 4.13. Vervaltermijnen 4.14. Verrekening tot/per? De peildatum, art. 1:142 4.15. Overgangsrecht Wet regels verrekenbedingen Het alsnog uitvoeren van niet-uitgevoerdeperiodieke verrekenbedingen 5.1. Inleiding 5.2. Hoe niet-uitgevoerde periodieke verrekenbedingen en finale verrekenbedingen alsnog uitvoeren? 5.3. Voorbeeld 1 5.4. Voorbeeld 2 5.5. Voorbeeld 3 5.6. Voorbeeld 4 5.7. Verschil tussen het niet-uitgevoerd periodiek verrekenbeding en het alsof-beding 5.8. Stappenplan
Hoofdstuk 1. 2. 3. 4. 5.
S
Huwelijkse voorwaarden staande huwelijk (art. 1:119)
Inleiding De procedure van wijziging huwelijkse voorwaarden staande huwelijk Huwelijkse voorwaarden staande huwelijk in de praktijk Positie schuldeisers; Dozy-clausule Fiscale aspecten bij huwelijkse voorwaarden
XVIII
298 305 306 307 308 311 312 313 313 317 319 319 326 327 327 328 329 329 332 335 335 337 337 337 337 338 339 340 341 342 342
345 345 347 349 352 356
5.1. Overdrachtsbelasting 5.2. Schenkingsrecht Reparatiehuwelijk Hoofdstuk /. 2. 3.
4.
4. 5. 6.
10
Faillissement en schuldsanering
Inleiding Faillissement en schuldsanering algemeen Faillissement of schuldsanering na ontbinding Ontbinding na faillissement of schuldsanering
Hoofdstuk /• 2. 3.
Vergoedingsrechten
Inleiding Wettelijke vergoedingsrechten en-plichten Vergoedingsrechten ingevolge jurisprudentie 3.1. Inleiding 3.2. Het ter beschikking stellen van geld voor de aankoop van goederen door de andere echtgenoot 3.3. Het niet in dezelfde verhouding als waarin men medegerechtigd is, hebben bijgedragen aan de financiering van goederen 3.4. Het ter beschikking stellen van geld voor de aankoop van goederen door de andere echtgenoot ter voldoening aan een natuurlijke verbintenis 3.5. Het aflossen van een geldlening waarmee goederen werden verworven 3.6. Het beheer van vermogen van de andere echtgenoot op eigen naam als lasthebber 3.7. Het in gebruik ter beschikking stellen van goederen 3.8. Het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de onderneming of ten aanzien van goederen van de andere echtgenootywaardering van huishoudelijke arbeid Betaling; opeisbaarheid
Hoofdstuk 1• 2. 3. 4.
9
11
Internationaal privaatrecht huwelijksvermogensregime
356 357 359 361 361 362 365 365 366 367 368 370 370 371 371 372 375 375 376 380 381
387
Inleiding 387 Het Haags Verdrag van 1905; de Eenvormige Beneluxwet (EW) 388 Het arrest Chelouche-Van Leer: de drietrapsladder van de Hoge Raad 390 Het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 396 Wet conflictenrecht huwelijksvermogensregime en Wet conflictenrecht pensioenverevening 400 Conflictregelkalender 402 XIX
Hoofdstuk 1. 2. 3.
4. 5. 6. 7.
5. 6.
7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.
2.
XX
13
Beëindiging huwelijk
Het einde van het huwelijk Vermissing Ontbinding, na scheiding van tafel en bed Omzetting van een huwelijk in een geregistreerd partnerschap; flitsscheiding Feitelijke scheiding Echtscheiding 6.1. Duurzame ontwrichting 6.2. Geestesstoornis 6.3. Pensioenverweer 6.4. Inschrijving van scheiding van tafel en bed en van echtscheiding Rechtspleging Voorlopige voorzieningen Nevenvoorzieningen De administratieve scheiding Internationaal privaatrecht inzake huwelijksontbinding Ouderlijk gezag Omgang en informatie Hertrouwen met elkaar
Hoofdstuk 1.
Het geregistreerd partnerschap
Inleiding Wettelijke regeling Het aangaan en beëindigen van een geregistreerd partnerschap 3.1. Voorwaarden voor registratie 3.2. Wijze van registratie 3.3. Einde registratie 3.4. Reparatieregistratie/reparatiehuwelijk 3.5. Beëindigingsconvenant Het geregistreerd partnerschap en kinderen Omzetting Buitenlandse erkenning Overgangsrecht
Hoofdstuk 2. 3. 4.
12
14
Het echtscheidingsconvenant
Overeenkomsten van en tussen echtgenoten 1.1. De inhoud van het echtscheidingsconvenant De familierechtelijke overeenkomst 2.1. Algemeen; de geldigheid van de overeenkomst tot echtscheiding 2.2. Het huwelijk en overeenkomst 2.3. Huwelijkse voorwaarden 2.4. Echtscheiding
403 403 405 406 406 407 408 408 409 411 412 413 414 417 417 417 420 422 423 424 425 427 429 430 431 434 436 437 439 443 444 445 447 447 450 454 454 457 458 458
2.5. 'Koop' van echtscheiding 459 Gebreken bij de totstandkoming van het echtscheidingsconvenant; uitleg 461 3.1. Wilsgebreken 461 3.2. Geestelijke stoornis 462 3.3. Bedreiging of bedrog; misbruik van omstandigheden 463 3.4. Dwaling 466 3.5. Redelijkheid en billijkheid; onvoorziene omstandigheden 467 3.6. Uitleg 468 Echtscheidingsconvenant en huwelijkse voorwaarden 469 4.1. Het begrip huwelijkse voorwaarden 469 4.2. Het echtscheidingsconvenant als regeling van huwelijkse voorwaarden? 470 4.3. Vóór het huwelijk? 472 4.4. De (voorhuwelijkse) alimentatieovereenkomst 473 Fiscale aspecten 477 5.1. Inkomstenbelasting 477 5.1.1. Fiscaal partnerschap 477 5.1.2. De aftrekbaarheid van alimentatie voor zowel expartner als de kinderen 478 5.1.3. Afkoop alimentatie 479 5.1.4. Pensioenverevening 480 5.1.5. De eigen woning 481 5.1.6. De kapitaalverzekering eigen woning 482 5.1.7. De v er rekenvordering in fiscaal opzicht 483 5.2. Schenkingsrecht 484 5.3. Overdrachtsbelasting 487
Deel B Bijzonder Deel Hoofdstuk 15
Ondernemer en zelfstandig beroepsbeoefenaar
1 • Inleiding 2. Eenmenszaak en wettelijke gemeenschap van goederen 2.1. Voorlopige voorzieningen; feitelijke scheiding 2.2. Voorlopige voorzieningen en nevenvoorzieningen 2.3. Bestuur (beheer) na ontbinding 2.4. Ondernemerschap na ontbinding 2.5. Aansprakelijkheid (art. 1:102) en faillissement 2.6. Onderneming en ontbonden huwelijksgemeenschap 2.7. Recht van overneming (art. 1:101) 2.8. Goodwill 2.9. Geclausuleerd ondernemingsvermogen 2.10. Verdeling 3. Eenmenszaak en uitsluiting van huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap (koude uitsluiting) 3.1. Ondernemen met zaken van de andere echtgenoot
495 495 496 496 497 498 501 502 503 505 506 508 510 511 511 XXI
4.
5.
6.
7.
8.
9.
3.2. Eenmenszaak en huwelijkse voorwaarden Eenmenszaak en beperkte huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap 4.1. Inleiding 4.2. Art. 1:126 lid 1 en zijn relatie tot art. 1:97 lid 2 4.3. Directe of indirecte verkrijging? 4.4. Vergoedingsrechten Eenmenszaak en verrekenbedingen 5.1. Eenmenszaak en solitair periodiek verrekenbeding 5.2. Eenmenszaak en finaal verrekenbeding 5.3. Winst uit onderneming Personenvennootschap en wettelijke gemeenschap van goederen 6.1. Inleiding 6.2. De overeenkomst van vennootschap 6.3. Economische deelgerechtigdheid 6.4. De echtgenoten-vennootschap 6.5. Vennootschappelijke gemeenschap en huwelijksgemeenschap; aansprakelijkheid 6.6. Commanditaire vennootschap 6.7. Vennootschap, huwelijksgemeenschap en scheiding 6.8. Vennootschap, finaal verrekenbeding en scheiding 6.9. De waardering van'economische deelgerechtigdheid' Personenvennootschap en uitsluiting van huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap (koude uitsluiting) 7.1. Personenvennootschap met een derde 7.2. Personenvennootschap tussen echtgenoten Personenvennootschap en verrekenbedingen 8.1. Personenvennootschap en solitair periodiek verrekenbeding 8.2. Personenvennootschap en finaal verrekenbeding Waardering van ondernemingsvermogen 9.1. Rechtssfeer, waarde en prijs 9.2. Algemeenheid van goederen; going-concernwaarde 9.3. Meerwaardebeding 9.4. Latente belastingen 9.5. Goodwill, productierechten, vergunningen 9.6. Peildatum
Hoofdstuk 1. 2. 3.
16
Aandeelhouder
Inleiding Vergeten aandeelhouderschap; uitkoopregeling Volstorting van aandelen 3.1. Volstorting met goederen van de andere echtgenoot 3.2. Volstorting of financiering met geld van de andere echtgenoot 3.3. Volstorting of financiering door levensgezel vóór het huwelijk 3.4. Volstorting of financiering met van derden geleend geld
XXII
514 515 515 515 517 518 521 521 522 523 524 524 525 525 526 528 528 529 530 530 531 531 532 532 532 533 533 533 534 536 537 537 539 541 541 542 543 543 544 545 546
4. 5. 6.
Statutaire aanbiedingsplicht bij echtscheiding Bestuur van de BV Aandelen en huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap 6.1. Aandeelhouderschap 6.2. Uitoefening van zeggensmacht als huwelijksvermogensrechtelijke bestuursdaad 6.3. Verknochtheid (art. 1:94 lid 3) 6.4. Uitsluitingsclausule en aandelen 6.5. Ontbonden gemeenschap, bestuur en verknochtheid 6.6. Register van aandeelhouders 6.7. Blokkeringsregeling, toedeling en levering 7. Aandelen en uitsluiting van huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap (koude uitsluiting) 8. Aandelen en beperkte huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap 8.1. Behoren de aandelen tot de huwelijksgemeenschap? 8.2. Eigen aandelen en ingehouden winst 9. Aandelen en periodiek verrekenbeding 9.1. Het beginsel van verrekening van door een BV ingehouden winst; 'in overwegende mate' 9.2. Wat wordt inde verrekening betrokken? 9.3. De aandelen zijn vóór het huwelijk krachtens schenking of erfrecht, al dan niet geclausuleerd, verkregen 9.4. De aandelen zijn vóór het huwelijk verkregen en met eigen middelen betaald 9.5. De aandelen zijn tijdens het huwelijk krachtens schenking of erfrecht, al dan niet geclausuleerd, verkregen 9.6. De aandelen zijn tijdens het huwelijk verkregen en met eigen middelen betaald 9.7. De aandelen zijn met geleend geld betaald (art. 1:136 lid 1) 9.7.1. Inleiding 9.7.2. De aandelen zijn voor het huwelijk verkregen en (deels) met geleend geld betaald 9.7.3. De aandelen zijn tijdens het huwelijk verkregen en (deels) met geleend geld betaald 9.8. De economische deelgerechtigdheid van art. 1:136 en de toepassing van art. 1:141 lid 4 10. Aandelen en finaal berekenbeding 11. Waardering van aandelen 12. Verdeling
Hoofdstuk 17 12.
Woning en inboedel
Inleiding Voorlopige voorzieningen (art. 822 Rv) 2.1. Voorlopige voorzieningen art. 1:88 2.2. Voorlopige voorziening en huurbetaling 2.3. Voorlopige voorziening, rente en aflossing
547 548 548 548 550 551 552 553 554 554 555 557 557 558 560 560 561 563 563 564 564 564 564 565 566 566 567 568 570
573 573 574 576 577 578 XXIII
Voorlopige voorziening en gebruiksvergoeding 2.4. Nevenvoorzieningen Voortzetting bewoning (art. 1:165) 3.1. Voortzetting gebruik inboedel (art. 1:165) 3.2. 'Een redelijke vergoeding' 3.3. Voortzetting huurovereenkomst 3.4. 4. Bruikleen Woningen huwelijksvermogensrechtelijke (beperkte)gemeenschap 5. van goederen Aansprakelijkheid en draagplicht na ontbinding van de 5.1. gemeenschap 5.2. Huuropbrengsten e.d. 5.3. Uitsluitingsclausule Vergoedingsvordering of economische 5.4. deelgerechtigdheid 5.5. Rekenvoorbeelden (art. 1:87 wetsvoorstel) 5.6. Zakelijke lasten 5.7. Verdeling Woning en uitsluiting van huwelijksvermogensrechtelijke 6. gemeenschap (koude uitsluiting) 6.1. Inleiding 6.2. De woning staat (deels) op naam van de 'andere' echtgenoot; natuurlijke verbintenis? 6.3. De (vakantie)woning staat op naam van de 'andere' echtgenoot; middellijke vertegenwoordiging? 6.4. Verbouwingen; ongerechtvaardigde verrijking 6.5. De hypothecaire lening; onevenredige aflossing 6.6. Kapitaalverzekeringen 6.7. Verdeling 7. Woning en verrekenbedingen 7.1. Inleiding 7.2. 'Aanwendine van te verrekenen vermogen' fart. 1:136 lid 1) 7.3. Het economisch belang verkregen door aanwending van te verrekenen vermogen 7.4. Schulden 'aangegaan in verband met de verwerving van een goed' 7.5. Het economisch belang verkregen in relatie tot de schulden 'aangegaan in verband met de verwerving van een goed' 7.6. Aflossing met behulp van levensverzekeringsuitkeringen 7.7. Het niet uitgevoerde periodiek verrekenbeding (art. 1:141 lid 1); relatie tot art. 1:136 lid 1 7.8. Te verrekenen vermogen; belegging en vruchten 7.9. Waardedaling van'beleggingen' 7.10. Peildatum Waarde en waardering 8.1. Inleiding 8.2. Peildatum 8.3. Waarde in het economisch verkeer; prijs 3.
XXIV
578 579 579 581 582 583 586 587 587 590 590 592 594 595 596 598 598 599 601 602 602 603 604 604 604 605 605 607 607 610 610 611 612 613 613 613 614 615
8.4. 8.5. 8.6. 8.7.
Waardering, prijs, redelijkheid en billijkheid, rechtssfeer Relatie tot alimentatie Meerwaardebeding Hypothecaire schuld en negatief saldo; minderwaardebeding
Hoofdstuk 18 1. 2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Pensioen, levensverzekering en lijfrente
615 617 617 618 619
Inleiding 619 Pensioenregelingen 621 2.1. Inleiding 621 2.2. Beroepspensioenregelingen 621 2.3. De Pensioen- en spaarfondsenwet (PSW) 622 Verweersbepalingen (art. 1:153 en 1:180) 626 3.1. De verweersbepalingen en hun relatie tot art. 1:157 lid 2 626 3.2. Bestaande vooruitzichten op uitkeringen 627 3.3. Billijke voorziening 630 3.4. Beperking van de verweersmogelijkheid 633 Pensioen, levensverzekering, lijfrente en huwelijksvermogensrecht 635 4.1. Inleiding 635 4.2. Artikel 1:94 lid 4 636 4.3. Aanwijzing van een derde als begunstigde 638 Pensioenverrekening (Boon-Van Loon 1981) 639 5.1. Inleiding 639 5.2. Waardeverrekening 640 5.3. Wijze en omvang van de verrekening 642 5.4. Vragen en antwoorden 645 5.5. Pensioenverrekening of pensioenverevening? 652 Pensioenverevening (Wet VP) 653 6.1. Inleiding; verschillen met Boon-Van Loon 653 6.2. Toepasselijkheid van de Wet VP 654 6.3. Pensioen 656 6.4. Deling van ouderdomspensioen 657 6.5. Zelfstandig recht op uitbetaling 658 6.6. Afwijkende deling 659 6.7. Conversie 660 6.8. Relatie tot alimentatie; redelijkheid en billijkheid 661 6.9. Internationaal privaatrecht 662 Pensioen en BV 662 7.1. Inleiding 662 7.2. Indirect aandeelhouderschap 663 7.3. Redelijkheid en billijkheid 663 7.4. Waardeoverdrachvafkoop 665 Levensverzekering 665 8.1. Vormen van levensverzekering 665 8.2. Uitoefening bevoegdheden 666 8.3. Verzekeringsuitkering en aflossing hypothecaire lening 667 8.4. Verdeling 668 8.5. Verrekening 669 XXV
Hoofdstul i 19 /. 2. 3. 4. 5.
6.
7.
8.
9.
w
Inleiding Rechtsgrond Levensonderhoud bijfeitelijke scheiding 3.1. Twee huishoudingen in onderling overleg 3.2. Twee huishoudingen bij feitelijke scheiding Voorlopige voorziening 4.1. Rechtspleging en maatstaven 4.2. Voorlopige voorziening en huwelijksvermogensrecht Overeenkomst omtrent levensonderhoud na echtscheiding Inleiding 5.1. 5.2. Nihilbeding Afkoop 5.3. 5.4. Overeenkomst en alimentatieduur Het beding van niet-wijziging 5.5. 5.6. Wijziging of intrekking van de overeenkomst 5.7. Overgangsrecht 1971 Toekenning levensonderhoud door de rechter; maatstaven 6.1. Inleiding 6.2. Ingangsdatum en terugwerkende kracht 6.3. Levensgedrag en andere niet-financiële omstandigheden 6.4. Alimentatienormen (Tremanormen) 6.5. Alimentatie en pensioenverevening 6.6. Behoefte 6.7. Draagkracht 6.8. Vervaltermijn 6.9. Wijziging of intrekking 6.10. Overgangsrecht Indexering 7.1. Kern van de regeling 7.2. Uitsluiting wijziging van rechtswege 7.3. Tenuitvoerlegging Einde van de onderhoudsplicht 8.1. Inleiding 8.2. Duurbeperking, anders dan bij overeenkomst 8.3. Overgangsrecht duurbeperking 8.4. Hertrouwen 8.5. Ongehuwd samenleven Nakoming, verjaring en rechtsverwerking Ttitpmntmnnnl iirvnnntrorlit
Hoofdstuk 1. 2. 3.
Levensonderhoud tussen (gewezen) echtgenoten
20
671 672 674 674 674 675 675 677 678 678 679 679 680 681 683 685 686 686 687 687 690 691 693 697 704 705 709 709 709 711 713 714 714 715 718 720 720 725 725
Onderhoudsbetrekkingen tussen ouders en kinderen 727
Inleiding Verzorging en opvoeding Levensonderhoud en studie
XXVI
671
72' 728 728
4. 5. 6. 7.
8. 9.
Voorlopige voorziening Ouderlijk bewind Ouderlijk vruchtgenot Kosten van verzorging en opvoeding, levensonderhoud en studie na scheiding 7.1. Inleiding 7.2. De toekomst van de kinderalimentatie 7.3. Contractsvrijheid 7.4. Behoefte en gedragingen 7.5. Draagkracht 7.6. De onderhoudsplicht van de blote verwekker 7.7. De onderhoudsplicht van de stiefouder 7.8. Indexering 7.9. Vaststelling en wijziging door de rechter 7.10. Betaaladres en invordering 7.11. Internationaal privaatrecht Levensonderhoud van kinderen ouderdan eenentwintig jaar na echtscheiding Echtscheiding en erfrecht
730 731 734 735 735 737 737 739 741 744 745 746 747 748 748 749 750
Registers Wetsartikelenregister Jurisprudentieregister Trefwoordenregister
753 787 815
XXVII
