MVO-beleid 2016-2018 ASR Dutch Prime Retail Fund
a.s.r. vastgoed vermogensbeheer
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Visie op MVO De visie van ASR Dutch Prime Retail Fund op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Het optimaal faciliteren van huurders en aandeelhouders door te streven naar winkels en winkelgebieden met langetermijnwaarde vanuit financieel en maatschappelijk perspectief. Dat doen wij op een verantwoorde manier, met betrokken en bewuste partners en medewerkers. Het ASR Dutch Prime Retail Fund (hierna te noemen ASR DPRF) streeft naar een winkelportefeuille met langetermijnwaarde. Langetermijnwaarde kan ontstaan op duurzaam aantrekkelijke locaties voor consumenten en winkeliers, of locaties die de potentie hebben om een aantrekkelijke plek te worden. Op die locaties bevinden zich winkels die voldoen aan de huidige en toekomstige wensen van de consument én die duurzaam in gebruik zijn. Dit zijn winkels in de nabijheid van de woonomgeving voor de dagelijkse boodschappen en winkels in historische binnensteden met een goede belevingswaarde voor een dagje uit en het doen van niet-dagelijkse aankopen. Een duurzaam winkelpand is een aantrekkelijk winkelpand. Aantrekkelijk voor de huurder door de lage energielasten, het prettige binnenklimaat en de gezonde omgeving voor het winkelpersoneel. Voor de consument is een duurzaam winkelpand aantrekkelijk door het comfort tijdens een bezoek aan de winkel. De belegger vindt een duurzaam winkelpand aantrekkelijk door zijn betere verkoopbaarheid en de vermindering van de beleggingsrisico’s. Duurzaam bezit zorgt voor continuïteit en stabiliteit voor de belegger. Ten slotte is een duurzame winkel minder belastend voor het milieu door een lager energieverbruik en het spaarzaam gebruik van schaarse productiemiddelen of grondstoffen. Een fonds met langetermijnwaarde gaat duurzaam om met stakeholders, zoals beheerders, adviseurs, huurders en bouwbedrijven. Door samen met andere partijen aan waardecreatie te werken, betrekken we de hele keten bij onderhoud, verbouw en nieuwbouw. Zo verkleinen wij de kans op verspilling en verlengen we de levenscyclus van gebouwen en bouwdelen. Samenwerking met huurders moet daarnaast zorgen voor een betere klanttevredenheid en betrokkenheid van de huurder bij de duurzaamheid van het winkelpand. Om een winkelportefeuille met langetermijnwaarde te realiseren dienen onze medewerkers bewust en betrokken te zijn bij de verduurzaming van de portefeuille. Langetermijnwaarde voor onze medewerkers ontstaat wanneer werknemers en werkgever samen werken aan goede werkomstandigheden en beter werk, met een verantwoorde en transparante bedrijfsvoering.
2
3
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Strategische doelstellingen Het MVO-beleid van het DPRF is gestoeld op vier P’s (ESG-factoren) die het gehele spectrum rondom Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen omvatten. Elke P belicht het MVO-beleid vanuit een ander perspectief, maar samen zijn ze nodig om onze visie te verwezenlijken. Die vier P’s zijn: Property, Partners, Planet en People. Bij elke P horen strategische doelstellingen. Die staan in onderstaande tabel per P vermeld. De strategische doelstellingen zijn vertaald naar jaardoelstellingen. Er is feitelijk nog een vijfde P: Profit. Deze zien we als vanzelfsprekende randvoorwaarde. Investeringen in people, property, partners en planet worden gedaan met de overtuiging dat dit resulteert in een betere profit voor aandeelhouders, belangrijke partners om Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen mogelijk te maken. Onderstaande doelstellingen willen we in uiterlijk 2020 bereikt hebben. In veel gevallen lukt dat al eerder. Bovendien zijn de meeste strategische doelstellingen structureel van aard.
Property
Partners
Planet
People
Duurzame portefeuille
Betrokken partners
Bijdrage aan milieu en maatschappij
Geëngageerde organisatie
Meer dan 80% van de portefeuille heeft een ‘Green Label’.
Optimale betrokkenheid ketenpartners
Energiegebruik en CO2uitstoot -10% t.o.v. 2014
Geïnformeerde en betrokken medewerkers
Portefeuille asbestveilig in 2020
Voortdurend toetsen op MVO-eisen en -doelstellingen
Maximaal gebruik maken van meetmogelijkheden
Optimale organisatorische inbedding
Jaarlijks energiebesparende maatregelen in 5% bezit
Huurderstevredenheid minimaal 7,0
Investeren in winkelgebieden
Medewerkers-tevredenheid > 75% (vv)
BREAAM certificering voor nieuwbouw, BREEAM NL In-Use voor winkelcentra
Actief participatieprogramma huurders
Bijdragen aan kansen en ontwikkeling van scholieren en studenten
Persoonlijke ontwikkeling medewerkers (vv)
4
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Property Strategische doelstellingen • • • •
Meer dan 80% van de portefeuille heeft een ‘Green Label’ Portefeuille asbestveilig in 2020 Jaarlijks energiebesparende maatregelen in 5% bezit BREEAM-certificering voor nieuwbouw, BREEAM NL In-Use voor winkelcentra
In het ASR DPRF heeft vastgoed (Property) vanzelfsprekend een centrale plek. De belangrijkste doelstelling is om onze portefeuille op diverse manieren aanzienlijk verder te verduurzamen. Dat doen we zoveel mogelijk op logische momenten. Bijvoorbeeld tijdens regulier onderhoud of bij huurmutaties. Wij zijn ervan overtuigd dat duurzaam vastgoed zorgt voor een aantrekkelijke locatie voor huurders en consumenten om te winkelen.
PERCENTAGE
Verdeling EPA-labels DPRF (medio 2015)
45
42%
40 35 30 25
24%
20 15
12%
10
9%
8%
5
3%
3%
E
F
0 A
B
C
D
G ENERGY LABEL
Meer dan 80% van de portefeuille heeft een ‘Green Label’ Alle winkels van het winkelfonds zijn EPA-gecertificeerd. Het bezit van ASR DPRF ligt voor een groot deel in historische binnensteden en bestaat voor een aanzienlijk deel uit oude gebouwen. Wij streven naar een portefeuille waarvan 80% een ‘Green Label’ heeft in 2020. We stellen strenge duurzaamheidseisen bij nieuwbouwprojecten. Bij nieuwbouw verwachten wij gebruik van duurzame materialen en dat de nieuwe winkels worden getoetst aan de negen BREEAM aspecten. Om de juiste uitvoering van ons beleid te garanderen, hanteren we een duurzaamheidstoets in aankoop- en investeringsvoorstellen.
Portefeuille asbestveilig in 2020 Bij asbestdossiers handelt ASR DPRF proactief en onderneemt actie uit voorzorg. Voor de gehele winkelportefeuille zijn asbestinventarisaties uitgevoerd. Risicovolle en potentieel risicovolle asbesttoepassingen zijn gesaneerd. Niet-risicovolle asbesttoepassingen worden gesaneerd in combinatie met verbouwingen en mutaties.
5
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Huurders worden geïnformeerd over mogelijke aanwezigheid van asbest en betrokken bij de sanering, zodat onveilige situaties worden voorkomen. De komende jaren zal de asbestinventarisatie naar niet risicovolle toepassingen doorgaan en worden alle daken onderzocht op asbesttoepassingen. ASR DPRF is van mening dat het fonds een verantwoordelijkheid heeft om bij te dragen aan minder asbestaanwezigheid in de bestaande winkelvoorraad.
Jaarlijks energiebesparende maatregelen in 5% bezit De portefeuille wordt geïnventariseerd op ‘groene’ oplossingen (zoals LED-verlichting, HR-ketels, duurzame gevels, HR+-glas, zonnepanelen, waterbesparende sanitaire voorzieningen en sedum daken) en er wordt in kaart gebracht welke duurzame verbeteringen in het dagelijks beheer mogelijk zijn. De hieruit voortvloeiende acties worden op complexniveau vastgelegd en bewaakt. Waar mogelijk koppelen we duurzaamheidsverbeteringen aan het onderhoud in het meerjarenonderhoudsplan (MJOP). Dit komt ook terug in het toepassen van duurzame materialen, zoals het gebruik van FSChout bij bouwwerkzaamheden en het voorkomen van verspilling. Onze ambitie is om elk jaar tenminste 5% van de standing investments te verduurzamen. In 2020 is dan 25% van onze standing investments verduurzaamd ten opzichte van 2015.
BREEAM-certificering voor nieuwbouw, BREEAM- in use voor winkelcentra ASR DPRF beoordeelt de vastgoedportefeuille vanuit een brede visie op duurzaamheid. Dit doen we onder andere door alle negen aspecten uit de BREEAM-systematiek mee te nemen in de businessplannen voor de winkelcentra. Voor nieuwbouwprojecten is ons doel dat de objecten in aanmerking komen voor een BREEAM ‘very good’ certificaat. Voor onze grootste assets, de winkelcentra en belangrijke binnenstedelijke centrumlocaties, streven we naar een BREEAM NL In-Use certificaat.
Verduurzamen binnenstedelijk winkelgebied door een renovatie van de Leidsestraat 31 In 2015 is door het ASR DPRF een winkel grondig gerenoveerd, waarbij kantoorruimte is onttrokken aan de Amsterdamse voorraad. De vrijgekomen ruimte werd getransformeerd naar drie woningen, waarmee de monumentale structuur behouden kon blijven. Hiermee wordt een pand uit 1910, van de architect W. Hamer, in ere hersteld en dragen de nieuwe bewoners bij aan de leefbaarheid van de stad. Daarnaast komt het oorspronkelijke gebruik van de bovenverdiepingen terug in het nieuwe ontwerp. Gedurende het gehele proces was er oog voor property, planet en partners, met als resultaat een mooie aanwinst voor de Amsterdamse binnenstad. Het energielabel van de nieuwe flagshipstore voor de Sacha is een A-label.
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Partners Strategische doelstellingen • • • •
Optimale betrokkenheid ketenpartners Voortdurend toetsen op MVO-eisen en -doelstellingen Huurderstevredenheid minimaal 7,0 Actief participatieprogramma huurders
Om onze MVO-ambities te bereiken is de samenwerking met onze partners essentieel. We verlangen van onze partners dat ze een eigen en actief MVO-beleid hanteren. Daarnaast faciliteren we huurders en opdrachtnemers zonder MVO-beleid met mogelijke uitgangspunten en praktische handvatten. De partners vormen samen een keten waarbij elke schakel belangrijk is voor het behalen van de meest optimale MVO-resultaten. Door onze opdrachtnemers op één lijn te krijgen met onze huurders en daarnaast onze huurders op één lijn met onze aandeelhouders, creëren we maatschappelijke meerwaarde. De betrokkenheid van onze partners vergroten we door open communicatie over onze MVO-doelstellingen.
Optimale betrokkenheid ketenpartners Voor DPRF zijn de aandeelhouders vanzelfsprekend belangrijke partners voor het samen verwezenlijken van beleggingsdoelen. Wij communiceren proactief over ons actieve beleggingsbeleid en het verduurzamen van de portefeuille. Onze aandeelhouders onderschrijven de visie van het DPRF over beleggingsfondsen met langetermijnwaarde en sturen daarom aan op duurzame beleggingen. De aandeelhouders krijgen jaarlijks de gelegenheid om feedback op ons MVO-beleid te geven. ASR DPRF is onderdeel van de werkgroepen duurzaamheid van IVBN en NRW en is daarnaast aangesloten bij INREV, RICS en VOGON om onze kennis en ons netwerk op het gebied van MVO te vergroten en te delen.
Waar mogelijk werken we samen aan een betere governance op het gebied van duurzaamheid en het delen van best practices. Ook streeft het DPRF naar een duurzaam en goed contact met de overheid door het maken en nakomen van duidelijke afspraken op het fiscale en juridische vlak. Daarnaast streven we naar intensief contact met lokale overheden als belangrijke stakeholders bij de objecten van DPRF en voor winkelstraten in het algemeen.
6
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
De MVO-prestaties worden jaarlijks gemeten en transparant gemaakt in de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB). GRESB is een onafhankelijke, wetenschappelijke benchmark die het duurzaamheidsbeleid en de uitvoering daarvan bij vastgoedfondsen en -portefeuilles wereldwijd beoordeelt. Ons doel is om uiterlijk in 2017 in het hoogste GRESB-kwadrant terecht te komen.
Voortdurend toetsen op MVO-eisen en -doelstellingen Voor onze opdrachtnemers - zoals commerciële contractanten en beheerders - geldt dat wij hen optimaal informeren over onze doelstellingen en dat overeenkomsten in ons MVO-beleid moeten passen. Tijdens het onderhoudsproces toetsen we nauwlettend op MVO. Bij het verstrekken van opdrachten voor technisch onderhoud stellen we ook MVO-eisen aan de leveranciers. De gebruikte technische materialen en installaties voldoen aan de MVO-eisen. De kwaliteit van onze portefeuille en de hiermee samenhangende technische MVO-eisen worden volgens de NEN 2767-conditie- en kwaliteitsmeting gemeten. In aanbestedingen zijn strikte duurzaamheidseisen van toepassing. Om belangenverstrengeling te voorkomen monitoren we aan- en verhuuropdrachten of aan- en verkoopopdrachten nauwlettend volgens de interne compliancerichtlijnen. Daarnaast werken we samen met ethische en verantwoordelijke contractanten die voldoen aan de standaarden voor duurzame bedrijfsvoering. Om onze doelstellingen uit te dragen, wordt MVO in het periodieke overleg met onze beheerders en de meest directe onderhoudspartners (aannemers en adviseurs) een vast agendapunt voor kennisuitwisseling.
Huurderstevredenheid minimaal 7,0 Net als onze aandeelhouders zijn onze huurders belangrijke partners. Wij streven naar betrokken, bewuste en tevreden huurders. We willen hen goed informeren over besparingen en een duurzame exploitatie. Daarnaast informeren we hen over onze resultaten en doelstellingen op MVO-gebied. Jaarlijks doen wij een huurderstevredenheidsonderzoek. We streven naar een jaarlijkse tevredenheid en betrokkenheid van minimaal een 7,0. Klachten van huurders leggen we vast en volgen we in het KlachtManagementSysteem. Kenmerkend voor het verhuren van winkelruimte is de vrijheid die de huurder geniet en de verantwoordelijkheid die de huurder draagt over de inrichting van de winkel. Voor nieuwe huurcontracten streven we naar zogenaamde ‘Green Lease’ contracten, waar de verhuurder en de huurder afspraken maken over de wijze waarop met verduurzaming van het gehuurde object wordt omgegaan. Ook onderzoeken we in welke mate we kunnen overgaan tot een DUO-label waarmee de belegger en de huurder samen investeren in het gehuurde object om tot een duurzame exploitatie te komen. Zo voorkomen we verspilling en het niet-duurzame gebruik van energie en materialen.
Actief participatieprogramma huurders Wij ontvangen graag feedback van huurders, zodat we die informatie kunnen gebruiken bij het doen van duurzamere investeringen en het behouden van onze langetermijnrelaties. Zo weten wij waar onze huurders naar op zoek zijn en welke ontwikkelingen de retailmarkt doormaakt. Daarom ontwikkelen we een participatieprogramma dat bestaat uit verschillende vormen van huurdersparticipatie.
7
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
8
Planet Strategische doelstellingen • • • •
Energiegebruik en CO2-uitstoot -10% t.o.v. 2014 Optimaal gebruik maken van meetmogelijkheden Investeren in winkelgebieden Bijdragen aan kansen en ontwikkeling van scholieren en studenten
Planet staat voor de bijdrage die wij leveren aan natuur, milieu en de maatschappij. Aangezien vastgoed een belangrijke bijdrage levert aan de vervuiling van de aarde, zien wij het als onze plicht om met het DPRF te streven naar een lagere ‘carbon footprint’ met minder afval, minder waterverbruik en een lagere uitstoot van broeikasgassen. Daarnaast heeft het DPRF niet alleen te maken met partners, maar ook met andere stakeholders in de Nederlandse samenleving. Dat zijn bijvoorbeeld gebruikers van winkelgebieden en maatschappelijke partners, zoals scholen en universiteiten.
Energiegebruik en CO2-uitstoot -10% t.o.v. 2014
Om de CO2-uitstoot zo gering mogelijk te houden willen we inzetten op verdere reductie van energieverbruik, watergebruik en afvalproductie. We maken gebruik van groene stroom en groen gas voor het direct aangestuurde deel van de portefeuille. Daarnaast streven we naar een reductie van het energieverbruik en de CO2-uitstoot van 10% in 2020, ten opzichte van 2014.
Maximaal gebruik maken van meetmogelijkheden Een belangrijk doel is om de monitoring van gebruik – met onder andere het Data Management System - zoveel mogelijk uit te breiden voor energie- en watergebruik en afvalmanagement. Dit is nodig om gericht te kunnen sturen op gebruik en zo de CO2-uitstoot gecontroleerd te laten dalen.
Lijnbaan, Rotterdam
9
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Terwijde, Utrecht Leidse Rijn
Investeren in winkelgebieden ASR DPRF investeert in winkels en winkelcentra en vindt het belangrijk dat de winkelgebieden goed (blijven) functioneren. Daarom dragen wij bij aan verenigingen voor binnenstadsmanagement en organiseren we wijkgerichte activiteiten in de winkelcentra. Diverse medewerkers nemen zitting in binnenstadsverenigingen en dragen proactief bij aan gezonde binnensteden en het verhogen van de algemene welvaart. Ook sponsoren we buurt- en binnenstadsinitiatieven om te behouden dat winkelgebieden prettige verblijfsgebieden zijn.
Bijdrage aan kansen en ontwikkeling van scholieren en studenten Kansen voor het leveren van een belangrijke maatschappelijke bijdrage zien we ook in het onderwijs. We bieden bijvoorbeeld stageplekken, maar we willen ook bijdragen door scholieren en studenten te betrekken bij projecten en te informeren of te onderwijzen. Bijvoorbeeld in de vorm van een property tour, het geven van gastcolleges of het organiseren van een inhoudelijke studiemiddag.
10
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
People Strategische doelstellingen • • • •
Geïnformeerde en betrokken medewerkers Optimale organisatorische inbedding MVO Medewerkerstevredenheid > 75% (vv) Persoonlijke ontwikkeling medewerkers (vv)
‘People’ gaat over duurzame inzetbaarheid, ontwikkelingsmogelijkheden, de fysieke en mentale gezondheid, tevredenheid en bewustwording van onze werknemers. Deze aspecten zijn goed belegd in het beleid van a.s.r. vastgoed vermogensbeheer. Het MVO-beleid van ASR DPRF focust zich vooral op de betrokkenheid van medewerkers en op een goede organisatorische inbedding hiervan.
Geïnformeerde en betrokken medewerkers Het DPRF wil medewerkers handvatten bieden om kennis te nemen van de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van MVO. Dat kan op een passieve manier door medewerkers de gelegenheid te bieden om deel te nemen aan congressen en seminars over MVO. Maar ook op een actieve manier door MVO op te nemen in het kwartaaloverleg en medewerkers aan te moedigen zich over MVO uit te spreken of artikelen te schrijven. Dit blijkt ook uit de ondersteuning van de a.s.r. Talent Development-programma’s. Zo dragen wij op een duurzame manier bij aan het ontwikkelen van ons medewerkerspotentieel en het optimaliseren van hun prestaties. Ons streven is dat tenminste 60% van de medewerkers en 80% van de leidinggevenden betrokken is op basis van de tweejaarlijkse engagementscan van a.s.r. Nederland.
Optimale organisatorische inbedding MVO Voor het krijgen en behouden van controle en overzicht over alle acties en maatregelen uit het beleid hebben we een duurzaamheidsmanager aangesteld. Deze informeert op reguliere basis de Fund Director ASR DPRF en het Management Team. De duurzaamheidsmanager vormt samen met een assetmanager en analist het kernteam van ASR DPRF op het gebied van MVO. Deze collega’s maken ook deel uit van het MVO-team van a.s.r. vastgoed vermogensbeheer dat op reguliere basis bijeenkomt.
hoofdkantoor a.s.r. Nederland, Utrecht
11
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Medewerkerstevredenheid > 75% (uit MVO-beleid a.s.r. vv) Periodiek laat a.s.r. vastgoed vermogensbeheer de zogenaamde ‘Great-Place-To-Workenquête’ uitvoeren. Deze enquête meet de tevredenheid van de medewerkers op de aspecten geloofwaardigheid, respect, eerlijkheid, trots en kameraadschap. De uitslag van de enquête wordt geanalyseerd en vervolgens besproken in alle afdelingen en businesslines. Waar nodig wordt actie ondernomen om de positie van a.s.r. vastgoed vermogensbeheer als werkgever te verbeteren. Het doel is een tevredenheidsscore van 75%. Daarnaast houdt a.s.r. Nederland elk jaar een engagementscan.
Persoonlijke ontwikkeling medewerkers (uit MVO-beleid a.s.r. vv) Het HRM-beleid van a.s.r. Nederland is gericht op persoonlijke ontwikkeling van haar medewerkers op vakinhoudelijk gebied, competenties en vaardigheden. Iedere medewerker heeft recht op een opleidingsbudget. Daarnaast krijgt een aantal medewerkers de mogelijkheid om een additionele opleiding te volgen op bijvoorbeeld (post-)hbo of WO om hun kennis te vergroten en zo duurzaam inzetbaar te blijven. Voor meer inzicht in a.s.r.’s human resource management, verwijzen we naar het volledige HRM-beleid van a.s.r. Nederland.
Governance, Compliance en Risk Op het gebied van Governance, Compliance en Risk sluit het DPRF aan bij het beleid van a.s.r. vastgoed vermogensbeheer. Omdat DPRF met zakelijke huurders werkt, vindt er voor het sluiten van een huurovereenkomst een screening plaats. Hiermee voorkomen we dat huurders met bewezen slecht huurgedrag (witwassen, fraude, wietteelt, overlast) intrek nemen in de objecten van DPRF. Ook bij de aan- en verkoop van vastgoed zal elke transactie door de afdeling Compliance getoetst worden op de integriteit van de koper of verkoper. Daarmee voorkomen we dat middelen van DPRF terechtkomen bij vastgoedeigenaren met een verleden van fraude, witwassen of onethisch gedrag. Het MVO-beleid van DPRF staat op de website van a.s.r. vastgoed vermogensbeheer en is openbaar in te zien.
3 rd line of defe
nc
e
Supervisors 2nd line of d ef
e
External Audit
e
0
ce
10
n
nc
Managing Directors
1st line of d
efe
Quality & Process Management 0
Legal Affairs
Compliance Risk Management
Internal Audit
ASR Dutch Prime Retail Fund MVO-beleid 2016-2018
Contact a.s.r. vastgoed vermogensbeheer Archimedeslaan 10 3584 BA Utrecht www.asrvastgoedvermogensbeheer.nl Edwin van de Woestijne Fund Director ASR Dutch Prime Retail Fund Lizzy Butink Duurzaamheidsmanager a.s.r. vastgoed vermogensbeheer
[email protected]
Colofon © 2015 | ASR Dutch Prime Retail Fund
Tekst a.s.r. vastgoed vermogensbeheer Tekstschrijvers.nl
Fotografie Corné Bastiaansen Jarno Verhoef John Verbruggen Joni Israeli Ron Eskens
Design Cascade – visuele communicatie, Amsterdam
12