College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Amersfoort Stadhuisplein 1 3811 LM AMERSFOORT
uw kenmerk
ons kenmerk
datum
--
JvE/EP/mb
26 mei 2011
bijlagen
onderwerp
e-mail
1
Advies acquisitiebeleid
[email protected]
Geacht college, Met genoegen bieden wij u hierbij ons advies aan voor een gemeentelijke en regionale acquisitiestrategie. Om de economische opgaven, geformuleerd in het rapport ‘Een vitale stad in een complete regio’ (het zogenaamde rapport Van Ek), te kunnen realiseren is het van belang dat de gemeente in brede zin het vestigingsklimaat stimuleert. Daaronder valt ook een actieve, stimulerende en dienstverlenende gemeentelijke organisatie. De operationele invulling daarvan is onder andere terug te vinden in één van de acht thema’s in de Economische Agenda, ‘Dienstverlening en Accountmanagement’. Binnen het kader van dat thema heeft de gemeente ook de stimulerende rol betreffende de acquisitie tot dusverre bescheiden ingevuld. De Economische Agenda heeft als afgeleide kwantitatieve doelstelling het realiseren van 1000 tot 1700 nieuwe arbeidsplaatsen per jaar. Om een actieve en stimulerende bijdrage te leveren aan het behalen van die werkgelegenheidsdoelstelling initieert en ondersteunt de gemeente, vaak op projectbasis en in samenwerking met andere regionale publieke en private partijen, vele initiatieven om het gevestigde bedrijfsleven te faciliteren. Daarnaast is, ter versterking van de algehele dienstverlening, het klantgericht denken en handelen van de gemeentelijke organisatie een continu punt van aandacht en heeft het gemeentebestuur het accountmanagement geïntroduceerd. Voor deze geïndividualiseerde en persoonlijke dienstverlening zijn groepen van bedrijven in Amersfoort e.o. geselecteerd die belangrijke motoren zijn van de regionale economie en bepalend zijn voor het economische profiel van de regio. Uit de bedrijvenmonitor van de Kamer van Koophandel blijkt dat nieuwe werkgelegenheid, grosso modo, voor circa 50% van buiten de regio komt. De andere 50% komt dus voort uit startende ondernemingen en uit de groei van het gevestigde regionale bedrijfsleven en, bij verplaatsing, via behoud daarvan voor de regio (migratie). De focus op de eigen regio is en blijft dus ook om deze reden van groot belang. Echter, de winst in banengroei kan de gemeente dus vooral boeken door het actief aantrekken van nieuwe bedrijven van buiten de regio.
1
Via het accountmanagement intensiveert het gemeentebestuur actief de contacten met het gevestigde bedrijfsleven. Die contacten zijn daardoor een belangrijke bron van informatie voor de gemeente. Zo is de gemeente onder andere in een vroegtijdig stadium op de hoogte van uitbreidingen en verhuisplannen en ontvangt de gemeente tevens signalen over mogelijke vestigingen van nieuwe bedrijven, c.q. bedrijfsonderdelen. Het omgekeerde kan zich ook voordoen. Door op die signalen adequate actie te ondernemen wordt in de slipstream van het bestaande accountmanagement derhalve al aan acquisitie van nieuwe bedrijven, c.q. behoud van bestaande bedrijven gedaan, zij het op ad hoc basis en in zeer bescheiden mate. Het gemeentelijke accountmanagement is dus feitelijk ‘een mes dat aan twee kanten snijdt’. Het zelfstandig actief werven van nieuwe bedrijven/bedrijvigheid kan een middelgrote stad als Amersfoort om meerdere redenen maar in beperkte mate doen. Daarnaast was er tot heden, zo heeft de REO begrepen, geen zicht op een apart budget voor acquisitie, ontbreekt menskracht daarvoor en is de voor acquisitie vereiste expertise nauwelijks in het gemeentelijke apparaat aanwezig. Naast het reageren op acquisitiesignalen via het lopende werk heeft het gemeentebestuur daarom in de periode van 2008 – 2011 de keuze gemaakt om voor de actieve acquisitie van nieuwe bedrijven aan te sluiten bij regionale acquisitieorganisaties. Daarmee heeft de gemeente als het ware de acquisitie grotendeels uitbesteed (zie voor analyse en resultaten hoofdstuk 1). Zoals bovenvermeld heeft het accountmanagement een positief effect op de bedrijfsacquisitie door alert te zijn op acquisitiesignalen. Door het bestaande accountmanagement in Amersfoort uit te bouwen en in samenwerking met de regio uit te breiden met bedrijven uit de omliggende gemeenten, worden de kansen op acquisitie van nieuwe bedrijven bevorderd. Toevoeging van nieuwe bedrijfsgroepen aan het accountmanagement, uitsluitend met het oog op de acquisitie van nieuwe bedrijven, en intensief daarmee samenwerken, kan de kansen op acquisitiesucces aanmerkelijk vergroten. Daarnaast openen zich acquisitieperspectieven door, in samenwerking met het gevestigde bedrijfsleven, in te spelen op, onder andere via het accountmanagement gesignaleerde, lokale en regionale marktontwikkelingen. Deze activiteiten op zich zijn echter niet voldoende om de bovenvermelde werkgelegenheidsdoelstelling te behalen. Om extra arbeidsplaatsen te creëren is, op basis van en complementair aan het accountmanagement, een duidelijke acquisitiestrategie nodig. De REO wil dit met nadruk onder de aandacht brengen. Met uitbreiding van het accountmanagement en versterking van de regionale samenwerking als basis, met gerichte promotieactiviteiten ten behoeve van de acquisitie doen zich mogelijkheden voor om ook als middelgrote gemeente zelfstandiger een actieve(re) bijdrage te leveren aan de acquisitie van nieuwe bedrijven. In deze notitie krijgt u een toelichting op de acquisitiekansen en op basis daarvan een acquisitiestrategie met aanbevelingen en concrete acties. Binnen de mogelijkheden zal hiervoor wel budget vrij gemaakt moeten worden, wellicht deels met de regiogemeenten. Door een efficiënte samenwerking in de regio kan er meer worden gedaan met een gezamenlijk budget en wellicht zou het initiatief Ondernemersplaza hierbij een ondersteunende rol kunnen vervullen. De regio Amersfoort heeft ten aanzien van de werving van nieuwe bedrijven grote concurrentie van andere regio’s in Nederland. Goede onderlinge samenwerking tussen de regionale gemeenten is daarom van groot belang, want ‘het geheel is meer dan de som der delen’. Een dergelijke samenwerking is onlangs bekrachtigd via het rapport ‘Samen Sterk’. Daarin wordt ook een gezamenlijke aanpak voor het creëren van extra arbeidsplaatsen in de regio Amersfoort, via acquisitie, bepleit. Daarnaast zijn op lokaal niveau commitment en politieke wil binnen het gehele
2
gemeentebestuur en onderlinge samenwerking en afstemming inzake politiekgevoelige en operationele thema’s belangrijke condities. Een betrokken en actief meewerkend gemeentebestuur kan het verschil maken, zo niet de doorslaggevende voorwaarde zijn voor succesvolle acquisitie. Er van uitgaande dat een bepaald acquisitiebudget beschikbaar komt, zijn niettemin binnen de gemeente de financiële middelen, de menskracht en de acquisitie-expertise beperkt. Bovendien is bedrijfsacquisitie relatief arbeid – en kostenintensief. Gezien de positieve weerslag van gemeentelijke acquisitie-inspanningen op de gehele regio, maar ook vanwege het commitment, is het gewenst dat ook de andere regionale gemeenten een bijdrage leveren, financieel en/of anderszins. Het zwaartepunt van de acquisitiestrategie ligt op aansluiting bij bestaand beleid en op activiteiten/initiatieven van overheid en bedrijfsleven die er al zijn, en acquisitieperspectief bieden. Voor deze wellicht pragmatische invalshoek is gekozen om, rekening houdend met de bovenvermelde beperkingen, te komen tot een advies wat realistisch is qua uitvoering én de meeste kans op succes biedt. Daarbij is een geografisch onderscheid gemaakt door een onderverdeling te maken tussen activiteiten gericht op binnen- en buitenlandse bedrijven, en, indien mogelijk, worden concrete doelgroepen genoemd en is diversificatie aangebracht. Een afschrift van deze brief sturen wij naar de regiogemeenten. De Raad voor Economische Ontwikkeling wenst u veel succes en blijft beschikbaar voor verdere advisering.
Met vriendelijke groet, Namens de Raad voor Economische Ontwikkeling Regio Amersfoort
Jacques van Ek Voorzitter
Ellen Peper portefeuillehouder
3
ADVIES REO Aan:
College van Burgemeester & Wethouders van de gemeente Amersfoort
Van:
Raad voor Economische Ontwikkeling (REO) Ellen Peper (portefeuillehouder dienstverlening en accountmanagement)
Onderwerp:
Advies Acquisitiebeleid Gemeente Amersfoort
Datum:
26 mei 2011
1. ANALYSE VAN DE REGIONALE CONCURRENTIEPOSITIE Amersfoort kan als middelgrote stad maar in beperkte mate actief nationale en internationale acquisitie voeren. Een cruciale factor daarbij, zo niet de belangrijkste, is de grote concurrentie van andere regio’s in Nederland. 1.1 Concurrentie Om de werkgelegenheid te bevorderen doet vrijwel iedere zichzelf respecterende stad of regio in Nederland in meer of mindere mate aan de acquisitie van bedrijven, terwijl er relatief weinig acquisitiekandidaten op de markt zijn. Tevens zijn die potentiële kandidaten veelal aantrekkelijk en in het vizier van vele steden en/of regio’s. De acquisitievijver heeft dus vele hengelaars, maar er zijn slechts weinig vissen. Dat geldt zowel voor de nationale als de internationale acquisitie van bedrijven. Daarbij hebben sommige regio’s de beschikking over risicokapitaal via hun regionale ontwikkelingsmaatschappijen (PPM Oost en de Ontwikkelingsmaatschappij Flevoland), wat een (concurrentie)voordeel is en een doorslaggevende vestigingsfactor kan zijn. Wil Amersfoort, met de grote onderlinge concurrentie, succesvol bedrijfsacquisitie bedrijven, dan is de gemeente gedwongen om slim te opereren en bovenal coalities te sluiten door samenwerking te zoeken met (markt)partijen en andere initiatieven binnen en buiten de regio. 1.1.1 Concurrentie bij de nationale acquisitie Om bedrijven, en de uitbreidingen en verhuizingen daarvan, in de regio te houden, concentreert Amersfoort zich op het gevestigde bedrijfsleven door haar service in het algemeen te optimaliseren en een bijzonder vorm van dienstverlening te geven aan geselecteerde groepen van bedrijven via het accountmanagement. Met deze activiteiten draagt de gemeente direct bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat, wat voor alle potentiële acquisitiekandidaten een belangrijke vestigingsvoorwaarde is. Om de (concurrentie)positie van Amersfoort te versterken is samenwerking een vereiste. Vanwege het gemeenschappelijke, of in ieder geval niet concurrerende, belang kan de gemeente ten behoeve van de binnenlandse acquisitie bij voorkeur samenwerken met provinciale en regionale (markt)partijen en aansluiten bij regionale/provinciale initiatieven.
1
1.1.2 Concurrentie bij internationale acquisitie Bij de acquisitie van buitenlandse bedrijven is de concurrentie zo mogelijk nog groter dan bij het aantrekken van binnenlandse bedrijven. In het bijzonder een aantal directe buurregio’s van Amersfoort zijn al lang actief op het terrein van de buitenlandse acquisitie en richten daarop met name hun focus. Amsterdam, Amstelveen, Haarlemmermeer en Almere hebben hun activiteiten op het gebied van internationale marketing en acquisitie gebundeld, waarbij budgetten en personeel gezamenlijk worden ingebracht. Daarnaast presenteren de acquisitieafdelingen van die vier gemeenten zich onder één organisatienaam: ‘Amsterdam in business’. Met de gemeente Utrecht, de provincie Utrecht en regionale marktpartijen, evenals met de centrale overheid, die immers werkt voor heel Nederland, lijken de mogelijkheden tot samenwerking meer voor de hand te liggen.
2
2. RESULTATEN GEMEENTELIJKE ACQUISITIE: 2008 – 2010 Vanaf 2008 t/m 2010 is in de regio ten behoeve van de nationale acquisitie samenwerking gezocht met de provincie en de gemeente Utrecht in de ‘Utrecht Investment Agency’, voor de internationale acquisitie met de provincie Utrecht in ‘Invest Utrecht’. 2.1 Nationale acquisitie: Utrecht Investment Agency (UIA) Om de regio nationaal te promoten als vestigingsplaats voor bedrijven van buiten de regio zijn er de afgelopen jaren in de regio Utrecht - Amersfoort verschillende projecten gestart. Deze projecten kwamen veelal tot stand met subsidie van de provincie Utrecht en/of gemeenten en hadden vaak dezelfde partijen als deelnemers. Deze initiatieven hebben geleid tot een wirwar aan projecten wat ten koste ging van de samenhang en de effectiviteit. Om die reden hebben de provincie Utrecht, de gemeente Utrecht, een aantal marktpartijen en ook de gemeente Amersfoort in 2008 besloten om de nationale promotie van het gebied en de vestigingsbegeleiding voor bedrijven van buiten de provincie Utrecht gezamenlijk te doen vanuit één organisatie: Utrecht Investment Agency (UIA). Sinds de start van het UIA in 2005 zijn in totaal 34 bedrijven en organisaties begeleidt bij hun vestiging In de regio. Dit zijn allemaal organisaties die van buiten de provincie Utrecht komen. Hiermee is een additionele werkgelegenheid gecreëerd van 1501 arbeidsplaatsen. Het totale aantal verhuurde kantoormeters is 25.717 m2. Vanaf september 2008 neemt ook de gemeente Amersfoort deel aan het UIA. Daarbij is met het UIA de afspraak gemaakt dat de generieke economische promotie en acquisitie van de vestigingsplaatsen Utrecht en Amersfoort wordt uitgevoerd door de UIA. Het uitgangspunt van het UIA is om een onafhankelijke organisatie te zijn die full service en ‘one stop’ assistentie verleent aan ondernemingen die zich in de regio Utrecht/Amersfoort willen vestigen. Op vertrouwelijke basis biedt het UIA ondernemingen een kostenloze, faciliterende service in hun zoektocht naar bedrijfshuisvesting of herlocatie van hun (hoofd)kantoor. Het UIA biedt o.a.: • Relevante (zakelijke) informatie over de regio; • Organisatie van verkenningstrips; • Selectie van real estate; • Advisering met betrekking tot mogelijke incentives; • Introductie bij potentiële regionale partners en netwerken; • Vrije publiciteit. De samenwerking met de gemeente Amersfoort beperkt zich tot tweemaal per jaar een stuurgroepbijeenkomst waarin de resultaten van UIA (achteraf) worden besproken. Sinds 2008 heeft het UIA voor de gemeente Amersfoort vier organisaties geworven. Hiermee is een additionele werkgelegenheid gecreëerd van 440 arbeidsplaatsen. Het totale aantal verhuurde kantoormeters is 7.116 m2.
3
Organisatie Insights International
Zoekvraag Herhuisvesting
M² 706
FTE 60
Veilig Verkeer Nederland
Herhuisvesting
1310
40
Dutch
Centralisatie huisvesting Hoofdkantoor
3000
270
2100
70
7116
440
SP Totaal
Nieuwe locatie Brouwershof Stationsstraat 79C 3811 MH Amersfoort Brouwershof Stationsstraat 79C 3811 MH Amersfoort Computerweg 1c, Amersfoort Snouckaertlaan 70, Amersfoort Bron: UIA
Er zijn daarnaast meerdere actieve/lopende acquisitieprojecten die het UIA op dit moment begeleidt bij hun vestiging in de regio Amersfoort: Organisatie Non-profit organisatie
Zoekvraag Hoofdkantoor
M² 4000
FTE 100
Dermatologische kliniek Non-profit organisatie
Hoofdvestiging
800
8
Industrieel erfgoed / monument
1300
onbekend
Zakelijke Dienstverlener
Hoofdkantoor
250
10
Datacenter
1200
onbekend
Totaal
7550
118
Toelichting Gezamenlijke huisvesting van enkele non-profit / politieke organisaties. Locaties zijn aangeleverd en worden intern besproken. Intentieverklaring voor gezamenlijke huisvesting is in september 2010 getekend. Zoektocht loopt, enkele locaties bekeken. Locaties zijn gestuurd. Huisvesting is uitgesteld tot einde 2010, daarna mogelijk meer duidelijkheid. Locaties gestuurd en bezocht. Enkele panden zijn bezocht. Terugkoppeling volgt nog. Locaties zijn aangeleverd. Mogelijk wordt metrage nog uitgebreid, indien enkele organisaties samengevoegd worden. Bron: UIA
4
In vergelijking met de financiële mogelijkheden van regionale ontwikkelingsmaatschappijen elders en andere acquisitieorganisaties in Nederland levert het UIA veel op. De begroting van de UIA is vastgesteld op een jaarlijks bedrag van € 320.000 tot en met 2011. De bijdrage van de gemeente Utrecht is € 160.000, van de gemeente Amersfoort €40.000, de provincie betaalt € 20.000 en het restant van € 100.000 wordt door marktpartijen opgebracht. De uitbreiding van de werkgelegenheid heeft sinds de start gemiddeld 956 euro per arbeidsplaats gekost. Voor Amersfoort komt dit bedrag op 273 euro per gecreëerde arbeidsplaats, omdat de gemeente Amersfoort een lagere jaarlijkse bijdrage betaalt. Voor de gemeenten Utrecht en Amersfoort zijn deze bedragen relatief erg laag in vergelijking met de kosten om een werkloze aan een baan te helpen. 2.2 Internationale acquisitie: Invest Utrecht (IU) Om de regio Utrecht als vestigingsplaats te promoten bij internationale bedrijven voert de provincie Utrecht het ‘Marketing- en Acquisitieplan Provincie Utrecht 2008-2011’ uit. Na de Statenverkiezingen in maart 2011 wordt een nieuw acquisitieplan opgesteld. De gevestigde buitenlandse bedrijven in de Provincie Utrecht zijn overwegend afkomstig uit WestEuropa en Noord Amerika met voornamelijk hoofdkantoren en marketing – en verkoopfuncties als de grootste banenleveranciers. Daarbij zijn de best vertegenwoordigde sectoren IT en Financial Services. Binnen de activiteit Research en Development zijn dat IT en Life Sciences. De provincie scoort goed op de infrastructuur en kwaliteit van de arbeidsmarkt als vestigingsfactoren. Daarnaast weet Invest Utrecht via haar bestaande netwerk de meeste projecten aan te trekken. Toch heeft UI geen behoorlijk marktaandeel binnen Nederland kunnen bereiken betreffende de vestigingen van buitenlandse bedrijven. Op basis van interne sterkten van de provincie en markttrends heeft de provincie Utrecht (in 2008) een drietal targets geselecteerd: 1. Hoofdkantoren – nationaal en Europees 2. Marketing - en verkoopkantoren – nationaal 3. Research en Development – Gaming en Life Sciences Voor de hoofdkantoren en marketing- en verkoopkantoren worden doelmarkten in Noord Amerika en West-Europa bewerkt. Voor Research en Development worden tevens een aantal landen in het Verre Oosten benaderd. De resultaten van de acquisitieactiviteiten 2007 – 2010 zijn: Utrecht Area Amersfoort Area 30 bedrijven 2 bedrijven 888 arbeidplaatsen 35 arbeidsplaatsen
Totaal 32 bedrijven 923 arbeidsplaatsen Bron: provincie Utrecht
5
In de provincie Utrecht zijn circa 800 buitenlandse bedrijven gevestigd waarvan: • 19% uit Duitsland • 11% uit UK • 7% uit België • 6% uit Frankrijk • 57% overig Europa • 59% totaal West Europa • 34% uit Noord Amerika • 4% Verre Oosten • 3% Overig
De werkgelegenheid bij deze buitenlandse bedrijven bedraagt circa 64.000 arbeidsplaatsen verdeeld over de volgende business activiteiten: • Hoofdkantoor: 22.598 arbeidsplaatsen (35%) • Marketing/sales: 11.599 arbeidsplaatsen ((18%) • Productie & assemblage: 10.227 arbeidsplaatsen (16%) • Wholesale: 10.159 arbeidsplaatsen (16%) • Logistics: 6.102 arbeidsplaatsen (10%) • R&D: 2.135 arbeidsplaatsen (3%) • Shared Services: 693 (1%) In Amersfoort zijn circa 80 buitenlandse bedrijven gevestigd met een werkgelegenheid van 5.000 arbeidsplaatsen. (bron: PAR provincie Utrecht maart 2010)
6
3.
GEMEENTELIJKE ACQUISTIE 2011: AANPAK
Het gemeentebestuur van Amersfoort wil de acquisitie van nieuwe bedrijven verder intensiveren en mede op basis van dit REO advies plannen uitwerken en budgetten bepalen. Om succesvol te kunnen zijn in de acquisitie van nieuwe bedrijven is een lange(re) termijn strategie vereist. Om die reden moet de gemeente een meerjarige acquisitiestrategie ontwikkelen en daarvoor ook de noodzakelijke financiële middelen beschikbaar stellen. Ook van de regiogemeenten mag een bijdrage vanuit het programma ‘Samen Sterk’ worden verwacht. 3.1 Doel van acquisitie Onder het motto dat het ‘gemakkelijker is 10 bedrijven te behouden dan 1 nieuwe te verwerven’ is het primaire doel van de acquisitie behoud van het gevestigde bedrijfsleven in de regio bij uitbreiding/ verhuizing en daarnaast het verwerven naar de regio van nieuwe bedrijven van buiten de regio. 3.2 Acquisitieaanpak Regionale aansluiting/samenwerking was de sleutel voor de gemeentelijke nationale en internationale acquisitiestrategie tot en met 2010. Met de beperkte financiële middelen, deels te gebruiken als aanjaagkapitaal, is de acquisitiestrategie in 2011 erop gericht om een maximum aan rendement te behalen uit de acquisitie-inspanningen door via bestaand beleid en bestaande activiteiten, en/of aansluitend daarop, zo efficiënt en effectief mogelijk te opereren. Samenwerking, uitgebreid met lokale en regionale marktpartijen en met de landelijke overheid, is ook in 2011 één van de sleutels voor de gemeentelijke nationale en internationale acquisitiestrategie. De andere sleutel is een zelfstandige gemeentelijke acquisitiestrategie op basis van sterke lokale (markt)ontwikkelingen (bijvoorbeeld via clustervorming in de zorgsector, geo – informatiesector, charitas, gaming), op basis van de unieke geografische centrale ligging ( hoofdkantoren of centrale vestigingen van bedrijven en verenigingen) en van samenwerking met het gevestigde bedrijfsleven en gericht op binnen- en buitenlands acquisitiesucces op de langere termijn. Op basis van de acquisitieresultaten tot dusverre en van bovenvermelde uitgangspunten adviseren wij de volgende acquisitieaanpak voor 2011. •
•
•
Samenwerking met regionale en landelijke overheidspartijen: - investeren in de samenwerking met Utrecht Investment Agency en Invest Utrecht; - opbouwen van relaties met de landelijke overheid via Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA). Samenwerking met in Amersfoort e.o. gevestigde (markt)partijen: - inschakeling van Citymarketing voor promotie ten behoeve van acquisitie; - toevoeging van nieuwe groepen van bedrijven aan het accountmanagement; - uitbreiding van het bestaande accountmanagement naar de regio. Zelfstandige gemeentelijke initiatieven op basis van sterke lokale ontwikkelingen c.q. kansen daartoe (clustervorming en centrale ligging).
7
4.
GEMEENTELIJKE ACQUISTIE 2011: CONCRETE ADVIEZEN
4.1 Samenwerking met regionale en landelijke overheidspartijen De kosten – batenverhouding van de samenwerking met de Utrecht Investment Agency (UIA), berekend per arbeidsplaats, is positief en de activiteiten van UIA vullen die van de gemeente aan. De samenwerking met Invest Utrecht is interessant, mede vanuit kostenoogpunt. Voortzetting van de samenwerking met beide organisaties is daarom aan te bevelen. Tevens verdient meer en direct contact met de Provincie om verschillende redenen aanbeveling, ook omdat daartoe een verzoek van de Provincie bij de gemeente ligt. Daarnaast is de landelijke overheid al tientallen jaren zeer actief op het terrein van de buitenlandse acquisitie via het Foreign Investment Agency (NFIA), een directoraat generaal van het Ministerie voor Economische Zaken. Met het NFIA is tot dusverre nauwelijks enige relatie onderhouden. De relatie daarmee aanhalen kan alleen maar winst opleveren. 4.1.1 Binnenlandse acquisitie: Utrecht Investment Agency De Utrecht Investment Agency (UIA), waarin samenwerking met de gemeente Utrecht centraal staat, is de overkoepelende regionale organisatie die nu potentiële binnenlandse investeerders verwerft voor de gemeenten Utrecht en Amersfoort e.o. Om de onderlinge concurrentie tussen de gemeenten in de regio te voorkomen en omdat de regio als geheel meer is dan de som van de individuele gemeenten, is het van belang om als regio Utrecht/Amersfoort één loket te hebben voor bovenregionale acquisitie. Een grotere invloed van de gemeente op het programma en een intensievere samenwerking bij de operationele invulling is gewenst. Dat laatste is in het bijzonder van belang om meer invloed te kunnen uitoefenen op de keuze van de vestigingslocatie van potentiële kandidaten, onder andere door directe betrokkenheid bij de begeleiding van potentiële vestigingskandidaten. De gemeente Amersfoort betaalt 40.000 euro op jaarbasis aan UIA. Omdat UIA ook bedrijven werft voor de gemeenten in de directe omgeving van Amersfoort, kan wellicht van deze gemeenten een financiële bijdrage worden gevraagd. 4.1.2 Buitenlandse acquisitie via regionale samenwerking: Invest Utrecht Invest Utrecht (IU), waarin samenwerking met de provincie Utrecht centraal staat, is de overkoepelende regionale organisatie die potentiële buitenlandse investeerders verwerft voor Utrecht en Amersfoort. Om dezelfde redenen als bij de binnenlandse acquisitie, is het ook voor de internationale acquisitie van belang één loket te hebben. Voor de komende periode is al bekend dat Invest Utrecht Invest (IU) onder andere investeert in een current investor programme. Gevestigde internationale bedrijven in de provincie Utrecht en diverse netwerken, onder andere van de zakelijke internationale dienstverleners en van Chinese bedrijven, krijgen daarin met name aandacht. In tegenstelling tot de generieke strategie van de laatste jaren zal Invest Utrecht zich daarnaast inzetten op een aantal kernsectoren, zoals Gaming en Life Sciences. Na de Statenverkiezingen wordt de acquisitiestrategie van de provincie definitief uitgewerkt. Om meer invloed te kunnen uitoefenen op de nog te formuleren acquisitiestrategie van IU voor de komende jaren en om het current investor programme van IU af te stemmen op het gemeentelijke accountmanagement zijn intensiever contact en heldere afspraken met IU gewenst. Binnenkort worden aan het gemeentelijke accountmanagement de internationale zakelijke dienstverleners en de buitenlandse bedrijven toegevoegd en zoals het zich nu laat aanzien overlappen deze groepen van bedrijven met die van IU. Daarnaast kan een goede relatie en samenwerking met IU profijtelijk zijn voor de realisering van (Amersfoortse!) projecten op basis van locale (markt)ontwikkelingen. De gemeente Amersfoort draagt tot dusver financieel niet bij aan het programma van IU.
8
4.1.3 Buitenlandse acquisitie via landelijke samenwerking: NFIA Het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) is uitsluitend opgezet om buitenlandse bedrijven aan te trekken naar Nederland. Het NFIA helpt en adviseert buitenlandse bedrijven bij het opzetten, van start gaan en/of uitbreiden van hun internationale activiteiten in Nederland. Om voor Nederland interessante bedrijven in het buitenland te scouten en die van dienst te zijn heeft het NFIA naast het hoofdkantoor in Den Haag eigen kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Turkije, Noord-Amerika (New York, Boston, Chicago, Atlanta, San Francisco), Azië (Tokio, Osaka, Taipei, Hong Kong, Shanghai, Beijing, Guangzhou, Seoul, New Delhi, Singapore, Kuala Lumpur), de Golfregio (Dubai) en in Brazilië (Sao Paulo). Daarnaast werkt de NFIA samen met Nederlandse ambassades, consulaten-generaal en andere organisaties die de Nederlandse overheid in het buitenland vertegenwoordigen, evenals met een uitgebreid netwerk van binnenlandse (markt)partijen. Het NFIA is verreweg de belangrijkste toeleverancier van buitenlandse investeerders in Nederland en werkt nauw samen met regionale en locale organisaties en overheden. Op dit moment lopen de contacten met NFIA voornamelijk via de provincie/Invest Utrecht. Aanhalen van banden met NFIA en Invest Utrecht is zeer aan te bevelen met name om Amersfoort onder de aandacht te brengen van buitenlandse acquisitiekandidaten die Nederland bezoeken en die dan samen met het NFIA / IU te begeleiden bij hun verkenningen in de regio Amersfoort. Ook voor het realiseren van Amersfoortse projecten op basis van lokale ontwikkelingen kan het NFIA / IU een zeer waardevolle rol spelen, onder meer voor een gerichte benadering van bedrijven in het buitenland via hun wereldwijde kantorennetwerk. 4.2. Samenwerking met in Amersfoort e.o. gevestigde (markt)partijen Afgezien dat aandacht voor het gevestigde bedrijfsleven/organisaties gemeentelijke prioriteit heeft, is ook voor de nationale en internationale acquisitie van nieuwe bedrijven het in Amersfoort gevestigde nationale en internationale bedrijfsleven van het allergrootste belang. Die bepalen mede het profiel en de uitstraling van de stad, die zijn de beste ambassadeurs voor de stad, een bron van informatie, potentiële aanbrengers van gerichte acquisitiecontacten en (markt)partijen waarmee kan worden samengewerkt mede voor de ontwikkeling van nieuwe activiteiten. Tevens hebben sommige gevestigde bedrijven een direct commercieel belang bij de acquisitie van nieuwe bedrijven en zijn dus de beste gemeentelijke partners inzake de acquisitie. Samenwerking met locale en regionale (markt)partijen ter ondersteuning van de acquisitieinspanningen via gerichte promotie kan een bijdrage leveren aan het succes van de bedrijfsacquisitie. Inschakeling van Citymarketing, samenwerking met de Kamer van Koophandel en het WTC met gebruikmaking van de bij die partijen aanwezige expertise, kan daarom waardevol zijn, evenals een heel gerichte benadering van lokale en regionale marktpartijen en samenwerking daarmee. 4.2.1 Citymarketing voor promotie ten behoeve van acquisitie Tot dusverre is de promotie van Amersfoort e.o. als vestigingsplaats voor binnen- en buitenlandse bedrijven beperkt geweest. Nu de stichting Citymarketing is opgericht kunnen gerichte promotionele acties ter ondersteuning van de acquisitieactiviteiten worden ingezet. Ook samenwerking met het (locale) bedrijfsleven speelt een belangrijke rol bij promotieactiviteiten. Niet in de laatste plaats vanwege de sponsormogelijkheden (in natura), deelname aan (inter)nationale beurzen etc. Daarnaast biedt het actief gebruikmaken van internet en sociale media nieuwe mogelijkheden.
9
4.2.2 Toevoeging van nieuwe groepen van bedrijven aan het accountmanagement Volledig passend binnen het bestaande beleid van het accountmanagement kunnen met uitsluitend oog voor acquisitiekansen nieuwe groepen van gevestigde bedrijven aan het accountmanagement worden toegevoegd: (internationale) zakelijke dienstverleners en de in Amersfoort gevestigde buitenlandse bedrijven. 4.2.2.1 (Internationale) zakelijke dienstverleners: binnen- en buitenlandse acquisitie Zakelijke dienstverleners hebben veelal een vertrouwensrelatie met ondernemers. Bedrijven die zich willen (her)vestigen vragen advies en oriënteren zich veelal via hun accountant, bankier, fiscalist etc. Zakelijke dienstverleners zijn daardoor veelal als eerste op de hoogte van beslissingen, zoals verhuizingen, investeringen etc. en zij hebben invloed daarop. Daarnaast hebben in Amersfoort e.o. gevestigde zakelijke dienstverleners veelal een direct commercieel belang bij vestiging van een nieuw bedrijf in de regio Amersfoort. Immers, voor hen betekent de vestiging van een nieuw bedrijf in Amersfoort e.o. veelal ook de verkrijging van extra business. Amersfoortse zakelijke dienstverleners en de gemeente hebben dus een gemeenschappelijk belang. Door goede service aan de zakelijke dienstverleners te geven en met hen samen te werken versterkt de gemeente de band met een belangrijke economische cluster in de regio en creëert de gemeente tegelijkertijd ambassadeurs voor de stad en gratis acquisiteurs. 4.2.2.2 Gevestigde buitenlandse bedrijfsleven: buitenlandse acquisitie Afgezien van de ‘normale’ bijdrage (werkgelegenheid etc.) die de komst van ieder nieuw bedrijf levert aan de locale economie, brengen buitenlandse bedrijven veelal iets extra’s. Die bedrijven zijn succesvol, hebben veelal een gerenommeerde reputatie in de markt waarin zij opereren en dragen derhalve bij aan een aantrekkelijker profiel van Amersfoort. Louter door de vestiging in de stad vervullen die bedrijven een reclame- en ambassadeursfunctie en wordt Amersfoort een optie voor andere potentiële buitenlandse investeerders. Bovendien oriënteren potentiële buitenlandse investeerders zich vrijwel altijd in de mogelijke regio van vestiging bij bedrijven uit het land van hun herkomst. De buitenlandse bedrijven zijn dus veelal direct bij het acquisitieproces van nieuwe buitenlandse bedrijven betrokken en hebben daarop directe invloed. Buitenlandse bedrijven bijzondere service verlenen via accountmanagement dient dus twee doelen: hun behoud in de regio en de acquisitie van nieuwe buitenlandse bedrijven. Daarnaast sluit accountmanagement voor buitenlandse bedrijven goed aan op het current investor programme van de provincie, waardoor de samenwerking en de relatie met de provincie zal worden bevorderd, mits daarover heldere afspraken worden gemaakt. 4.2.3 Uitbreiding van het bestaande accountmanagement naar de regio Tot nu tot is het accountmanagement uitsluitend ingevuld met ondernemingen binnen de gemeente Amersfoort. Uitbreiding van het accountmanagement met bedrijven in de regio, zoals Nijkerk, Barneveld, Bunschoten, Leusden, Soest etc. is zeer gewenst. Deelname van bedrijven uit de regio geeft in ieder geval een toegevoegde waarde aan het accountmanagement en het zal de bedrijfsacquisitie van buiten de regio ten goede komen vanwege de te verwachten toename van signalen over potentiële acquisitiekandidaten. Daarnaast is het ook noodzakelijk, met name voor het behoud van bedrijven binnen de regio in geval van uitbreiding/verplaatsing en het accommoderen van nieuwe bedrijven (zie ook Rapport STEC ‘Samen Sterk’). De invulling van het accountmanagement in de regio ligt primair bij de regiogemeenten zelf. Echter, om het maximale uit de regionale verbreding van het accountmanagement te halen is nauwe samenwerking tussen alle
10
gemeentelijke en regionale accountmanagers een vereiste. Het gemeentebestuur van Amersfoort kan daarin wellicht een positieve rol vervullen door de omliggende gemeenten uit te nodigen voor deelname aan de acquisitieactiviteiten. Het gezamenlijk loket concept met de Kamer van Koophandel, Ondernemersplaza, zou ook ondersteuning kunnen bieden aan deze regionale samenwerking. 4.3 Zelfstandige gemeentelijke initiatieven op basis van lokale/regionale ontwikkelingen Door de intensivering van de contacten met bedrijven via het accountmanagement is de gemeente veelal geïnformeerd in een vroegtijdig stadium van economische ontwikkelingen. In samenwerking met lokale/regionale marktpartijen bieden die aanknopingspunten en perspectief voor de acquisitie van nieuwe bedrijven. Op dit moment liggen er goede acquisitiemogelijkheden in het bijzonder in twee sectoren: de geo – informatiesector en de zorgsector. Indien het gemeentebestuur besluit acquisitieactiviteiten actief te initiëren in deze sectoren, dan biedt ook de Provincie wellicht goede mogelijkheden voor samenwerking, gezien het verzoek daartoe wat van de Provincie bij de gemeente ligt. Mogelijke acquisitiekansen liggen ook in andere sectoren (bijvoorbeeld gaming) en in clustering van non-profit / charitatieve organisatie. Alertheid daarop blijft daarom gewenst. 4.3.1 Initiatief in geo – informatiesector Eén van de organisaties waarmee de gemeente intensief contact onderhoudt is Geonovum, een overheidsstichting met als opdracht om overheidspartijen te ondersteunen bij het verbeteren van publieke dienstverlening met behulp van geografische informatietechnologie. Mede omdat dragende partijen in de nationale geo – informatiesector, zoals Arcadis, DHV en Vicrea al in Amersfoort gevestigd zijn en omdat die sector snel groeiend is, is door Geonovum het idee bij de gemeente aangekaart om van Amersfoort de centrumstad te maken in een zogenaamde Nederlandse ‘Geo – vallei’. In lijn daarmee neemt de afdeling Economische Zaken op dit moment het initiatief om de band met en tussen de Amersfoortse geo - informatiebedrijven en -organisaties te versterken. Met deze diversificatie beoogt de gemeente een geo – cluster in Amersfoort te creëren. In samenwerking met de huidige gevestigde geo –informatiebedrijven en -organisaties liggen er echter nu al zeer goede mogelijkheden om gerichte acquisitieactiviteiten te ontwikkelen. 4.3.2 Initiatief in zorgsector Eén van de snel groeiende organisaties waarmee binnen het accountmanagement contact is, is SOMT. Deze stichting heeft als doelstelling om een Center of Excellence te worden, uniek in Europa, op het gebied van bewegingsklachten. Naast opleidingen (WO!), wetenschappelijk onderzoek en zorg, voorziet SOMT tevens in een permanente expositieruimte van state of the art hulpmiddelen voor mensen met bewegingsklachten. Aansluitend op de gemeentelijke specialisatie inzake de zorgeconomie, de ontwikkelingen van SOMT en bovenal het unique selling point wat SOMT Amersfoort op termijn biedt, kan de gemeente, op verzoek van SOMT, samenwerken met SOMT voor het aantrekken van aan SOMT gerelateerde bedrijven/bedrijvigheid en andere gezondheidsorganisaties (charitas), eventueel in een verzamelgebouw: Medical Trade Center.
11
