STUDIEVOORMIDDAG/MATINEE D'ETUDES Actuele aspecten inzake de strijd tegen de fraude, de corruptie en het witwassen Actualités en matière de lutte contre la fraude, la corruption et Ie blanchiment 29.11.2006 - HUSA PRESIDENT PARK HOTEL Brussels
Actuele aspecten inzake de strijd tegen de fraude, de corruptie en het witwassen Actualités en matière de lutte contre la fraude, la corruption et Ie blanchiment
29.11.2006 - HUSA PRESIDENT PARK HOTEL Brussels
Deelnemerslijst Andy ALAERTS Bedrijfsrevisor
Andy ALAERTS, Bedrijfsrevisor
Steve BAS SENS Stagiair IBR G. BATS, BEDRIJFSREVISOR
Gislenus BATS Bedrij fsrevisor Dominik BEIRNAERT Stagiair IBR Pierre P. BERGER Ondervoorzitter van het IBR
KLYNVELD PEAT MARWICK GOERDELERBedrijfsrevisoren
Joseph-Michel BOES Bedrijfsrevisor
BOES & C , bedrijfsrevisoren
ErikCLINCK Bedrijfsrevisor
KLYNVELD PEAT MARWICK GOERDELERBedrijfsrevisoren
Peter COOX Bedrijfsrevisor Christel DE BLANDER Stagiaire IBR JosDE BLAY Accountant
lAB
Jan DE BOM VAN DRIESSCHE Bedrijfsrevisor
VANSTREELS, DE BOM VAN DRIESSCHE & C
Alexis DE BRUYN Bedrijfsrevisor Nadja DE BUYSER Bedrijfsrevisor
DE BUYSER N. & C
1/4
Marc DE JONCKHEERE Bedrij fsrevisor
DE JONCKHEERE
Jan DE LAET Stagiair IBR Ulrich DE POORTERE Bedrij fsrevisor
DE POORTERE, PIETERS & C BEDRIJFSREVISOREN
Luc DE PUYSSELEYR Bedrij fsrevisor
LUC DE PUYSSELEYR & C
Inge DECLERCQ Manager
Ernst & Y oung Financial Audit
Kurt DEHOORNE Bedrij fsrevisor
Deloitte Bedrijfsrevisoren
LucDELTOUR Bedrijfsrevisor
PKF Bedrijfsrevisoren
Piet DEMEESTER Bedrij fsrevisor
Deloitte Bedrijfsrevisoren
Johan DENOLF Directeur van de Directie van economische en financiële criminaliteit
Federale Gerechtelijke Politie
Francis DESTERBECK Directeur
Centraal Orgaan voor de Inbeslagneming en de Verbeurdverklaring
FrankGRARÉ Bedrij fsrevisor
Bedrijfsrevisoren DE LILLE, GRARÉ & C
Godelieve HERMANS Bedrijfsrevisor
Bedrijfsrevisor G. HERMANS
Wim HEYNDRICKX Bedrij fsrevisor
KPMG & Partners
Marcel HOREMANS Bedrij fsrevisor Rudy HOSKENS Director
PricewaterhouseCoopers
Marleen HOSTE Bedrij fsrevisor
MARLEEN HOSTE, BEDRIJFSREVISOR
Walter HOSTEN Bedrij fsrevisor
WALTER HOSTEN, BEDRIJFSREVISOR
Yves JANSSENS Bedrij fsrevisor
Luc CALLAERT
Tina JANSSENS Bedrij fsrevisor
Deloitte Bedrijfsrevisoren
Gilbert JANSSENS Bedrij fsrevisor
DUPONT, KOEVOETS & C Bedrijfsrevisoren
2/4
Jean-Paul KOEVOETS Bedrij fsrevisor
JoPo KOEVOETS
Evert-Jan LAMMERS Ondervoorzitter
Belgische beroepsorganisatie Institute of Forensic Auditars
Vincent KOOPMAN Bedrijfsrevisor
PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren
Philip MAEY AERT Bedrij fsrevisor
Deloitte Bedrijfsrevisoren
Peter MEISSNER Auditor
Mazars & Guerard Bedrijfsrevisoren
Patrick MELS Bedrijfsrevisor
PVMD Bedrijfsrevisoren
Robert MEYERS Bedrijfsrevisor Stefan MICHIELS Bedrijfsrevisor
STEFAN MICHIELS
Dirk NAESSENS Bedrijfsrevisor
DIRK NAESSENS
Joseph PlRENNE Bedrij fsrevisor Jan ROEST Bedrijfsrevisor
ERNST & YOUNG BEDRIJFSREVISOREN
WendySAMAN Bedrijfsrevisor
MOREAU-CAMBIER
Jean SCHEERS Bedrijfsrevisor Dirk SPLINGAER
bvba Degeest, Van Goethem, De Backer & Co sprl Bedrijfsr. Deloitte Enterprise Risk Services
Frank STAELENS Director Eric STEGHERS Algemeen Directeur
lAB
Albert TALBOOM Bedrijfsrevisor Luc TOELEN Bedrijfsrevisor
ToC.L.M - TOELEN, CATS
Stefaan TORFS Bedrijfsrevisor
TORFSSTEFAAN
Willem VAN CAUTER Bedrijfsrevisor
VAN CAUTER - SAEYS & C
Dirk VAN CLEEMPUT Bedrijfsrevisor
3/4
Daniel VAN CUTSEM Bedrij fsrevisor
ERNST & YOUNG BEDRIJFSREVISOREN
VeerIe VAN de W ALLE Juridisch Directeur
Instituut der Bedrijfsrevisoren
Jan VAN DROOGBROECK Juridische Dienst
lAB
Paul VAN KERKHOVE Bedrijfsrevisor
VAN KERKHOVE & C
Eric VAN MEENSEL Directeur Administratie
Instituut der Bedrijfsrevisoren
Christian VAN PRAET Bedrijfsrevisor
HERMANT, DODEMONT & C
Geert VAN RYCKEGHEM Bedrijfsrevisor
LELIEUR, VAN RYCKEGHEM & C
Jean-Pierre VANDAELE Bedrijfsrevisor
VANDAELE, PlRENNE & C Bedrijfsrevisoren
Yves VANDENPLAS Bedrijfsrevisor
PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren
Jan VANDERHOEGHT Bedrij fsrevisor
BDO ATRIO BEDRIJFSREVISOREN
Erwin V ANDERSTAPPEN Juridisch adviseur
Instituut der Bedrijfsrevisoren
JozefVANHEES Bedrijfsrevisor
JOS VANHEES
Erwin VERCAMMEN Ondervoorzitter
lAB
Marc VERCRUYSSE Bedrijfsrevisor
KL YNVELD PEAT MARWICK GOERDELERBedrijfsrevisoren
Luc VERRIJSSEN Bedrijfsrevisor
KLYNVELD PEAT MARWICK GOERDELER Bedrijfsrevisoren
Marc WAUTERS Bedrijfsrevisor
VGD, Bedrijfsrevisoren
Elke WOUTERS Stagiaire IBR
4/4
Actualités en matière de lutte contre la fraude, la corruption et Ie blanchiment Actuele aspecten inzake de strijd tegen de fraude, de corruptie en het witwassen
29.11.2006 - HUSA PRESIDENT PARK HOTEL Brussels
Liste des oarticipants Evelyne ANDRE Reviseur d'entreprises
TCLM - Réviseurs d'Entreprises
Céline ARNAUD Reviseur d'entreprises
TCLM - Réviseurs d'Entreprises
Catherine BlKA Reviseur d'entreprises Jean BLAVIER Journaliste
L'ECHO
Christine BODART-HOSTE Reviseur d'entreprises
CHRISTINE HOSTE
Julie BOGDAN Attaché
Institut des Reviseurs d'Entreprises
Pierre-Hugues BONNEFOY -CUDRAZ Reviseur d'entreprises
Deloitte Reviseurs d'entreprises
Fabienne BOSQUET
ISI Mons (Celluie Contentieux)
Nathalie BRIERS Reviseur d'entreprises
KPMG & Partners
Jean-François CATS Reviseur d'entreprises
T.C.L.M - TOELEN, CATS
Valérie CERVELIN Stagiaire IRE Didier CLAES Reviseur d'entreprises
TCLM - Réviseurs d'Entreprises
Micheline CLAES Membre du Conseil
IEC
Victor COLLIN Reviseur d'entreprises
VICTOR COLLIN
1/5
Emmanuel COLLIN Reviseur d'entreprises Olivier COST A Conseiller
Institut des Reviseurs d'Entreprises
GuyCREMER Stagiaire IRE Bernard DAMMEKENS Reviseur d'entreprises
TCLM - DAMMEKENS - LEmSTE & C
Anne-Sophie DASNOlS Secrétaire administratif
CBFA
Philippe DE HARLEZ DE DEULIN Reviseur d'entreprises
MAZARS & GUERARD - Reviseurs d'entreprises
Stéphane de LOVINFOSSE Reviseur d'entreprises
EURAAUDIT de GHELLINCK, Reviseurs d'Entreprises
Etienne DEBAEKE Reviseur d'entreprises
DEBAEKE E. & C
Jean-Claude DELEPIERE Président de la CTIF Michel DELHOVE Reviseur d'entreprises
Michel Delhove & Co
Christophe DELPARTE Collaborateur
Mazars & Guérard Reviseurs d'Entreprises
Jean-Marc DELPORTE Administrateur général
SPF-Administration générale des Impots
Catherine DENDAUW Conseiller scientifique
Conseil Supérieur des Professions Economiques
Jean-Guy DlDIER Reviseur d'entreprises
JEAN-GUY DlDIER
Ghislain DOCHEN Reviseur d'entreprises
BDO ATRIO REVISEURS D'ENTREPRISES
Annik DUMONT-BOSSAERT Reviseur d'entreprises
DUMONT-BOSSAERT, WALTNIEL & C
Jean-Marie DUMORTIER Reviseur d'entreprises
DUMORTIER & C
Thierry DUPONT Reviseur d'entreprises
DUPONT, KOEVOETS & C Réviseurs d'entreprises
Annette DUROISIN Reviseur d'entreprises
HERMANT, DODEMONT & C
Guy FAINGNAERT Reviseur d'entreprises Stéphane FOLIE Conseiller
Institut des Reviseurs d'Entreprises
2/5
André FRANCOIS Reviseur d'entreprises
ANDRE FRANCOIS, REVISEUR D'ENTREPRISES
John GEDDES Reviseur d'entreprises
GEDDES & C, Reviseurs d'entreprises
Pierre GEILENKIRCHEN Reviseur d'entreprises Daniel GOOSSENS Reviseur d'entreprises
D. GOOSSENS, Reviseur d'entreprises
Emmanuel GRA WEZ Reviseur d'entreprises
EMMANUEL GRA WEZ - Reviseur d'Entreprises
Michel HAAG Reviseur d'entreprises
Michel HAAG & C
Fabien HEYNEN Reviseur d'entreprises
HEYNEN, NYSSEN & Cie - Reviseurs d'entreprises
Anne HOSTE Reviseur d'entreprises
AnneHOSTE
HervéJAMAR Secrétaire d'Etat
à la Modemisation des Finances et à la Lutte contre la fraude fiscale
Edouard KESTELOOT Reviseur d'entreprises André KILESSE Président de l'IRE
BDO ATRIO Reviseurs d'entreprises
Luis LAPERAL Reviseur d'entreprises
T.C.L.M. - TOELEN, CATS, MORLIE & C
Roger LASSAUX Conseiller Sevice Etudes
IEC
Lionel LECLERCQ Reviseur d'entreprises
TCLM - Réviseurs d'Entreprises
Laurent LEMAlRE Auditeur
Cour des comptes
Gonzague LEPINE Stagiaire lRE AmaudLEROY Stagiaire lRE David LIPTON Reviseur d'entreprises Police Judiciaire Fédérale de Charleroi
Enzo LOMBARD I Inspecteur Principal Alain LONHIENNE Reviseur d'entreprises
BDO ATRIO REVISEURS D'ENTREPRISES
Noëlle LUCAS Reviseur d'entreprises
3/5
Dorota MACIAG Stagiaire IRE J oseph MARKO Reviseur d'entreprises Yves MERLIN Reviseur d'entreprises
YvesMERLIN
Philippe MONTIGNY Partner
International Development & Strategies
PaulMOREAU Reviseur d'entreprises
MOREAU-CAMBIER
Sandrine MORLET Etudiante
TCLM Réviseurs d'entreprises
Christian NEVEUX Reviseur d'entreprises
Christian Neveux et associés, Réviseurs d'entreprises
Claude PARMENTIER Président de section
Cour de Cassation
Evelyne PIERRE Senior Manager Risk Management
KPMG
Christian POETTE Reviseur d'entreprises
POETTE & Cie
José POULAIN Reviseur d'entreprises
POULAIN, BALCAEN & C
Jacques RAY Fiscaliste OCDEFO
Police Judiciaire de Charleroi
Roger SCHOOLS Reviseur d'entreprises
DENEBOURG, SCHOOLS & Cie
Alain SERCKX Reviseur d'entreprises
Alain Serckx, Réviseur d'entreprises
Danièle SOETEWEY Inspecteur
CTIF
David SZAFRAN Secrétaire général
Institut des Reviseurs d'Entreprises
Alain SZECEL Reviseur d'entreprises Hugues TASIAUX Commissaire
Police Judiciaire Fédérale - Direction de Charleroi
Baudouin THEUNISSEN Reviseur d'entreprises
CALLENS, PIRENNE, THEUNISSEN & C , Reviseurs d'entreprises
Régis VAN CAILLIE Reviseur d'entreprises
Régis VAN CAILLIE - Réviseur d'Entreprises
André VANDERHAEGEN Commissaire divisionnaire
Police Judiciaire Fédérale de Charleroi
4/5
Ludivine VERBOOGEN Conseiller-adjoint
Institut des Reviseurs d'Entreprises
Frédéric VERS ET Reviseur d'entreprises
DESCHAMPS, GODEFROID, VERS ET & C
Olivier VERTES SEN Reviseur d'entreprises
B.S.T. Réviseurs d'entreprises
François VINCKE Avocat, Manager TI Belgique Président de la commission anti-corruption ICC
5/5
STUDIEVOORMIDDAG / MATINEE D'ETUDES ACTUELE ASPECTEN INZAKE DE STRIJD TEGEN DE FRAUDE, DE CORRUPTIE EN HET WITWASSEN ACTUALITES EN MATIERE DE LUTTE CONTRE LA FRAUDE, LA CORRUPTION ET LE BLANCHIMENT
Brussel, woensdag 29 november 2006 - Bruxelles, mercredi 29 novembre 2006 PROGRAMMA / PROGRAMME
8.30
Onthaal en koffie / Accueil et café
9.00
Introductie /Introduction Monsieur André KILESSE, Président de 1'IRE
9.15
Toespraak van de Staatssecretaris voor Modernisering van de Financiën en de Strijd tegen de fiscale fraude Allocution du Secrétaire d'Etat à la Modernisation des Finances et à la Lutte contre la fraude fiscale Monsieur Hervé JAMAR
11.00
Discussie / Discussion Panel: Fraudetypologiën - een overzicht Typologies de fraude - un aperçu
Modérateur: Monsieur Jean BLAVIER, Journaliste (L'Echo)
9.45
De derde Richtlijn en haar omzetting in het Belgisch recht -laatste ontwikkelingen La 3ème Directive et sa transposition en droit beige - derniers développements Monsieur Jean-Claude DELEPIERE, Président CTIF-CFI
10.15 Verplichtingen van de bedrijfsrevisor met betrekking tot het witwassen van geld en de financiering van het terrorisme Obligations du réviseur d'entreprises en matière de blanchiment de capitaux et 12.25 de financement du terrorisme De heer Philip MAEYAERT, Bedrijfsrevisor, lid van de Raad 12.30 10.45 Koffiepauze / Pause café
De heer Peter COOX, Bedrijfsrevisor De heer Johan DENOLF, Directeur van de Directie van economische en financiële criminaliteit van de Federale Gerechtelijke Politie De heer Francis DESTERBECK, Directeur van het Centraal Orgaan voor dt Inbeslagneming en de Verbeurdverklaring De heer Evert-Jan LAMMERS, Ondervoorzitter van de Belgische beroepsorganisatie Institute ofForensic Auditors Monsieur Hugues T ASIAUX, Commissaire à la Police Judiciaire Fédérale - Direction de Charleroi Maître François VINCKE, Avocat, Manager TI Belgique, Président de la commission anti-corruption ICC Conclusie / Conclusion Monsieur André KILESSE, Président de l'IRE Lunch (walking buffet)
Wet van 11 januari 1993* tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
HOOFDSTUK I - Algemene bepalingen Artikel 1. Deze wet past de richtlijn toe van de Raad van 91/308/EEG van 10 juni 1991, tot voorkoming van het gebruik van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld. Art. 2. De bepalingen van deze wet zijn van toepassing op de hierna vermelde ondernemingen en personen: 1° de Nationale Bank van België; 2° de kredietinstellingen die zijn ingeschreven op de lijst bedoeld in artikel 13 van de wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen, en de in België gevestigde en overeenkomstig artikel 65 van voornoemde wet geregistreerde bijkantoren van kredietinstellingen die onder een andere Lidstaat van de Europese Gemeenschap ressorteren; 3 ° de beleggingsondernemingen naar Belgisch recht die een vergunning hebben als beursvennootschap overeenkomstig artikel 47, §1, van de wet van 6 april 1995 inzake de secundaire markten, het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs; 4° de in België gevestigde verzekeringsondernemingen die, met toepassing van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen, gemachtigd worden voor de uitoefening van het levensverzekeringsbedrijf; 5° de Post; 6° de beleggingsondernemingen naar Belgisch recht die een vergunning hebben als vennootschap voor makelarij in financiële instrumenten overeenkomstig artikel 47, §1, van de wet van 6 april 1995 inzake de secundaire markten, het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en bel eggingsadviseurs; 7° de Deposito- en Consignatiekas; 8° de beleggingsondernemingen naar Belgisch recht die een vergunning hebben als vennootschap voor
vermogensbeheer, overeenkomstig artikel 47, §1, van de wet van 6 april 1995 inzake de secundaire markten, het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs; 9° de in België gevestigde vennootschappen voor beleggingsadvies als bedoeld in artikel 123 van de wet van 6 april 1995 inzake de secundaire markten, het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs; 10° de in België gevestigde personen als bedoeld in artikel 139, eerste lid, 1°, van voornoemde wet van 6 april 1995, die beroepshalve verrichtingen uitvoeren als bedoeld in de artikelen 137, tweede lid, en 139bis, tweede lid, van dezelfde wet; 11 ° de hypothecaire ondernemingen, ingeschreven met toepassing van artikel 43 van de wet van 4 augustus 1992 op het hypothecair krediet; 12° de natuurlijke personen of rechtspersonen, erkend met toepassing van artikel 74 van de wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet; 13 ó de natuurlijke personen of de rechtspersonen die kredietkaarten uitgeven of beheren; 14° de leasingondernemingen, erkend met toepassing van artikel 2 van het koninklijk besluit nr. 55 van 10 november 1967 tot regeling van het juridisch statuut der ondernemingen gespecialiseerd in financieringshuur; in België van 15° de bijkantoren beleggingsondernemingen die onder het recht van een andere Lidstaat van de Europese Gemeenschap ressorteren, als bedoeld in artikel 110 van voornoemde wet van 6 april 1995; 16° de bijkantoren in België van beleggingsondernemingen die ressorteren onder het recht van Staten die geen lid zijn van de Europese Gemeenschap, als bedoeld in artikel 111 van voornoemde wet van 6 april 1995; 17° de vastgoedmakelaars bedoeld in artikel 2 van het koninklijk besluit van 6 september 1993 tot bescherming van de beroepstitel en van de uitoefening van het beroep van vastgoedmakelaar,
* Aldus gewijzigd door de koninklijke besluiten van 22 april 1994, van 24 maart 1995, van 28 december 1999, van 20 juli 2000 en van 21 september 2004 en door de wetten van 11 juli 1994,7 april 1995, beide wetten van 10 augustus 1998, de wetten van 22 april 1999, van 4 en 7 mei 1999, de wet van 3 mei 2002 en de wet van 12 januari 2004.
2
die de beroepswerkzaamheden bedoeld in artikel 3 van hetzelfde besluit uitoefenen; 18° de bewakingsondernemingen die met toepassing van de artikelen 1, § 1, 3°, en 2 van de wet van 10 april 1990 op de bewakingsondernemingen, de beveiligingsondernemingen en de interne bewakingsdiensten, een vergunning hebben verkregen om diensten te verlenen van toezicht op en bescherming bij het vervoer van waarden; 19° de beleggingsondernemingen naar Belgisch recht die een vergunning hebben als vennootschap voor plaatsing van orders in financiële instrumenten overeenkomstig artikel 47, § 1, van de wet van 6 april 1995 inzake de secundaire markten, het statuut van het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en de beleggingsadviseurs; 20° de marktondernemingen van de Belgische gereglementeerde markten, behoudens wat hun openbare opdrachten betreft; 21 ° handelaren in diamant die geregistreerd zijn bij toepassing van artikel 169, §3, van de programmawet van 2 augustus 2002; 22° verzekeringsbemiddelaars zoals bedoeld in de wet van 27 maart 1995 betreffende de verzekeringsbemiddeling en de distributie van verzekeringen, die hun beroepsactiviteiten buiten elke exclusieve agentuurovereenkomst uitoefenen in de groep van activiteiten "leven" waarvan sprake in de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der verzekeringsondernemingen;
juli 1953 houdende oprichting van een Instituut der Bedrijfsrevisoren, die in België activiteiten uitoefenen; 4 ° de natuurlijke personen of rechtspersonen ingeschreven op de lijst van de externe accountants en op de lijst van de externe belastingconsulenten als bedoeld in artikel 5, § 1, van de wet van 22 april 1999 betreffende boekhoudkundige en fiscale beroepen, alsook de natuurlijke personen en rechtspersonen ingeschreven op het tableau van de erkende boekhouders en op het tableau van de erkende boekhouders -fiscalisten als bedoeld in artikel 46 van voornoemde wet; 5° de natuurlijke personen of rechtspersonen die één of meer kansspelen van klasse I exploiteren, bedoeld in de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers.
Art. 2ter. Voor zover zij daarin uitdrukkelijk voorzien, zijn de bepalingen van deze wet eveneens van toepassing op de advocaten: 1° wanneer zij hun cliënt bijstaan bij het voorbereiden of uitvoeren van verrichtingen in verband met: a) b) c) d)
23° de in België gevestigde derivatenspecialisten bedoeld in artikel 45bis van voornoemde wet van 6 april 1995. De Koning kan andere ondernemingen of personen op de in het eerste lid voorziene lijst plaatsen. Hij kan bovendien de lijst aanpassen in het kader van de uitvoering van andere wetsbepalingen.
Art. 2bis. Voor zover zij daarin uitdrukkelijk voorzien, zijn de bepalingen van deze wet eveneens van toepassing op de hierna vermelde personen: 1° de notarissen; 2° de gerechtsdeurwaarders; 3 ° de natuurlijke personen of rechtspersonen die lid zijn van het Instituut der Bedrijfsrevisoren, overeenkomstig artikel 4 tot 4ter van de wet van 22
e)
de aan- of verkoop van onroerend goed of 'bedrijven ; het beheren van diens geld, waardepapieren of andere activa; de opening of het beheer van bank-, spaarof effectenrekeningen; het organiseren van inbreng die nodig is voor de oprichting, de uitbating of het beheer van vennootschappen; de oprichting, uitbating of het beheer van trusts, vennootschappen of soortgelijke structuren.
2° of wanneer zij optreden in naam en voor rekening van hun cliënt in enigerlei financiële verrichtingen of verrichtingen in onroerend goed." Art. 3. § 1. Voor de toepassing van deze wet wordt verstaan onder "witwassen van geld": de omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling de illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit dit geld of deze activa voorkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden;
3
het verhelen of verhullen van de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; de verwerving, het bezit of het gebruik van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; de deelneming aan, de medeplichtigheid tot, de poging tot, de hulp aan, het aanzetten tot, het vergemakkelijken van of het geven van raad betreffende een van de in de drie voorgaande punten bedoelde daden. § Ibis. Voor de toepassing van deze wet wordt financiering van terrorisme verstaan in de zin van artikel 2, § 2, b), van het kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie van 13 juli 2002 inzake terrorismebestrijding en van artikel 2 van het Internationaal verdrag ter bestrijding van de financiering van terrorisme, goedgekeurd te New Vork op 9 december 1999. § 2. Voor de toepassing van deze wet is de herkomst van geld of activa illegaal wanneer deze voortkomen uit: 1° een misdrijf dat in verband staat met: terrorisme of de financiering van terrorisme; georganiseerde misdaad; illegale drughandel; illegale handel in wapens, goederen en koopwaren; handel in clandestiene werkkrachten; mensenhandel; exploitatie van de prostitutie; illegaal gebruik bij dieren van stoffen met hormonale werking of illegale handel in dergelijke stoffen; illegale handel in menselijke organen of weefsels; fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen; ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend; verduistering door personen die een openbare functie uitoefenen en omkoping; ernstige mil ieucriminaliteit; namaak van muntstukken of bankbiljetten; namaak van goederen; zeeroverij. 2° een beursmisdrijf, het onwettig openbaar aantrekken van spaargelden of het verlenen van beleggingsdiensten, diensten van valutahandel of van geldoverdracht zonder vergunning;
3° een oplichting, misbruik van vertrouwen, misbruik van vennootschapsgoederen, een gijzeling, een diefstal of afpersing met geweld of bedreiging, of een misdrijf dat verband houdt met de staat van faillissement. § 3. De in de artikelen 4 2bis en 'lter beoogde ondernemingen en personen verlenen hun volledige medewerking aan de toepassing van deze wet, om alle daden van witwassen van geld en van financiering van terrorisme te identificeren. HOOFDSTUK II - Identificatie van de cliënten en interne organisatie op het niveau van de in de artikelen 2, 2bis en 2ter beoogde ondernemingen en personen
Art. 4. § 1. De in de artikelen 2, 2bis, 1° tot 4°, en 2ter bedoelde ondernemingen en personen dienen hun cliënten en de lasthebbers van hun cliënten te identificeren en hun identiteit te controleren, aan de hand van een bewijsstuk, waarvan een afschrift wordt genomen, op papier of op elektronische drager wanneer: 1° ze een zakenrelatie aanknopen waardoor de betrokkenen gewone cliënten worden; 2° de cliënt wenst over te gaan tot het uitvoeren van: a) een verrichting, voor een bedrag van 10.000 EUR of meer, ongeacht of zij wordt uitgevoerd in één ofin verscheidene verrichtingen waartussen een verband blijkt te bestaan; of b) een verrichting, ze lfs wanneer het bedrag lager is dan 10.000 EUR, zodra wordt vermoed dat het gaat om witwassen van geld of om financiering van terrorisme; of c) een geldoverdracht waarvan sprake in artikel 139bis van de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs; 3° ze twijfelen aan de waarachtigheid of aan de juistheid van de identificatiegegevens over een bestaande cliënt. De identificatie en de controle betreffen de naam, de voornaam en het adres voor natuurlijke personen. Niettegenstaande artikel 5, § 1, betreffen ze voor rechtspersonen en trusts de naam en de zetel van de rechtspersoon, de bestuurders en de kennis van de bepalingen omtrent de bevoegdheid verbintenissen aan te gaan voor de rechtspersoon of
4
de trust. De vereenzelviging slaat ook op het voorwerp en de verwachte aard van de zakenrelatie. § 2. De ondernemingen en personen bedoeld in de artikelen 2, 2bis, 1° tot 4°, en 2er, moeten een bestendige waakzaamheid aan de dtg leggen ten opzichte van de zakenrelatie en een aandachtig onderzoek verzekeren van de uitgevoerde verrichtingen om zich ervan te vergewissen dat deze stroken met de kennis die ze hebben van hun cliënt, van zijn commerciële activiteiten, van zijn risicoprofiel en, indien nodig, van de herkomst van de fondsen. § 3. Wanneer de ondernemingen en personen bedoeld in de artikelen 2, '2bis, 1° tot 4°, en ')Jer, hun waakzaamheidsplicht bedoeld in de §§ 1 en 2 niet kunnen nakomen, mogen ze geen zakenrelatie aanknopen of in stand houden. Ze beslissen of een melding aan de Cel voor financiële informatieverwerking overeenkomstig de artikelen 12 tot 14ter van de wet zich opdringt. § 4. De ondernemingen en personen bedoeld in artikel 2, met uitzondering van de 17°, 18° en 21 0, mogen de waakzaamheidsplicht bedoeld in de §§ 1 en 2 laten uitvoeren door een derde zaakaanbrenger, voor zover deze eveneens een krediet- of financiële instelling is in de zin van artikel Ivan richtlijn 91/308/EEG of een krediet- of financiële instelling uit een land waarvan de wetgeving waakzaamheidsverplichingen oplegt die evenwaardig zijn met deze bepaald in de artikelen 4 en 5. De lidstaten van de Financiële Actiegroep worden vermoed aan deze vereiste te voldoen. Op advies van de Cel voor financiële informatieverwerking kan de Koning dit vermoeden uitbreiden tot andere Staten. § 5. De ondernemingen als bedoeld in artikel 2, waarvan de activiteiten geldoverdrachten behelzen in de zin van artikel 139bis van de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs, vermelden bij het overschrijven of overdragen van geld en bij de mededelingen daaromtrent, correcte en dienstige inlichtingen over hun cliënten-opdrachtgevers van de betrokken verrichtingen. Deze ondernemingen bewaren al die inlichtingen en geven ze door ingeval zij als tussenpersoon optreden in een betaalketen. § 6. De toepassingsmodaliteiten van de hierboven opgesomde verplichtingen worden verduidelijkt door de overheden bedoeld in artikel 21 en, desgevallend, via reglement overeenkomstig artikel 21bis, in functie van het risico dat de cliënt, de zakenrelatie of de verrichting vertegenwoordigt.
Met betrekking tot § 5 wordt daarbij inzonderheid bepaald onder welke omstandigheden gegevens moeten worden bewaard of ter beschikking gesteld van overheden of van andere financiële instellingen, met dien verstande dat in het reglement in specifieke bepalingen kan worden voorzien voor de grensoverschrijdende overschrijvingen die in batch worden doorgestuurd.
Art. 5. § 1. De ondernemingen en personen bedoeld in de artikelen 2, '}bis, 1° tot 4° en 2ter, moeten de persoon of personen, voor wier rekening de verrichting wordt uitgevoerd, identificeren en alle redelijke maatregelen nemen om hun identiteit te controleren: 1° in geval van twijfel over de vraag of de cliënten bedoeld in artikel 4 handelen voor eigen rekening of in geval van zekerheid dat ze niet voor eigen rekening handelen;
2° wanneer de cliënt een rechtspersoon of een trust is. Wanneer de cliënt een rechtspersoon of een trust is, moeten de maatregelen de identificatie inhouden van de natuurlijke persoon of personen die de cliënt in laatste instantie bezitten of controleren. Wanneer de cliënt of de houder van een controleparticipatie een beursgenoteerde vennootschap is, moeten haar aandeelhouders niet worden geïdentificeerd en moet hun identiteit niet worden nagegaan. § 2. De toepassingsmodaliteiten van de hierboven opgesomde verplichtingen worden verduidelijkt door de overheden bedoeld in artikel 21 en, desgevallend, via reglement overeenkomstig artikel 21bis van deze wet, in functie van het risico dat de cliënt, de zakenrelatie of de verrichting vertegenwoordigt. "
Art. 5bis. De in artikel '}bis, 5°, bedoelde personen dienen zich aan de hand van een bewijsstuk, waarvan een afschrift wordt gemaakt, hetzij op papier, hetzij op een elektronische informatiedrager, te vergewissen van de identiteit van alle cliënten die een financiële verrichting in verband rret het spel wensen uit te voeren. In dat geval is artikel 5 van toepassing. Art. 6. De in de artikelen 4 en 5 bedoelde identificatieverplichtingen zijn niet van toepassing op de in de artikelen 2, 2bis, 1° tot 4°, en 2er bedoelde ondernemingen en personen in geval de cliënt eveneens een in artikel 2, punt 17°, 18° en 21 ° uitgezonderd, bedoelde onderneming of
5
persoon is of een kredietinstelling of een financiële instelling is bedoeld in artikel 1 van de richtlijn 911308/EEG, dan wel een kredietinstelling of een financiële instelling is die gevestigd is in een staat waarvan de wetgeving gelijkwaardige verplichtingen oplegt als voorgeschreven door richtlijn 911308/EEG. De Staten die lid zijn van de Financiële Actiegroep tegen het witwassen van geld, worden beschouwd als Staten die aan deze voorwaarde voldoen. De Koning kan dit vermoeden uitbreiden tot andere Staten op advies van de Cel voor financiële informatieverwerking. In afwijking van artikel 4, rust de identificatieplicht niet op de verzekeringsondernemingen in artikel 2, 4°, en de bedoeld verzekeringsmakelaars bedoeld in artikel 2, 22°, die een levensverzekeringsbedrij f uitoefenen, wanneer het bedrag van de te betalen periodieke premie(s) gedurende een periode van één jaar niet hoger is dan 1.000 EUR of, bij storting van een eenmalige premie, wanneer het bedrag niet hoger is dan 2.500 EUR. Wanneer de periodieke premie(s) zodanig wordt (worden) verhoogd dat de drempel van 1.000 EUR wordt overschreden, wordt de identificatie verplicht. Art. 6bis. De ondernemingen en personen als bedoeld in de artikelen 2, 2bis en 2ter, nemen specifieke en passende identificatiemaatregelen om tegemoet te komen aan het grotere risico voor witwassen van geld en voor financiering van terrorisme dat ontstaat wanneer zakelijke betrekkingen of verrichtingen worden aangegaan met een cliënt die met het oog op de identificatie niet fysiek aanwezig is. De toepassingsmodaliteiten van deze verplichting zullen worden verduidelijkt door de overheden bedoeld in artikel 21 en, desgevallend, via reglement overeenkomstig artikel 21bis. Art. 7. De in de artikelen 2, 2bis en 2ter bedoelde ondernemingen en personen bewaren op welke informatiedrager ook gedurende ten minste vijf jaar na het beëindigen van de relaties met hun cliënten of alle andere personen beoogd in artikel 4, eerste en tweede lid, een afschrift van het bewijsstuk dat voor de identificatie heeft gediend. Hetzelfde geldt voor stukken die in de artikelen 5 en 5bis beoogde identificatie mogelijk hebben gemaakt. Onverminderd het vereiste gesteld in artikel 6, vierde lid, van de wet van 17 juli 1975 op de boekhouding en de jaarrekening van de ondernemingen, bewaren de in de artikelen 2, 2bis,
1° en 5°, en 2ler, bedoelde ondernemingen en personen gedurende een periode van ten minste vijf jaar vanaf de uitvoering van de verrichtingen op welke informatiedrager ook een kopie van de registraties, de borderellen en stukken van de uitgevoerde verrichtingen om ze nauwkeurig te kunnen reconstrueren. Zij registreren de uitgevoerde verrichtingen op zodanige wijze dat zij kunnen voldoen aan de verzoeken om inlichtingen bedoeld in artikel 15, binnen de in dat artikel voorgeschreven termijn. Art. 8. De ondernemingen en personen bedoeld in de artikelen 2, 2bis en '}Jer onderzoeken met een bijzondere aandacht elke verrichting die ze, uit hun aard of door hun ongebruikelijk karakter gelet op de activiteiten van de cliënt, de begeleidende omstandigheden of de hoedanigheid van de betrokken personen, bijzonder vatbaar achten voor het witwassen van geld of voor de financiering van terrorisme. De in de artikelen 2 en 2bis, 5°, bedoelde ondernemingen en personen stellen een schriftelijk verslag op over dit onderzoek; dit verslag wordt toegestuurd aan de in artikel 10 bedoelde personen voor bewaring gedurende de door artikel 7 voorgeschreven termijn. Na advies van de Commissie voor het Bank- en Financiewezen en de Cel voor financiële informatieverwerking, kan de Koning een lijst opstellen van verrichtingen inzake deviezen die specifiek geacht worden verband te houden met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme en waarover in de artikel 2 bedoelde ondernemingen en personen een schriftelijk verslag moeten opstellen, dat aan de in artikel 10 bedoelde personen wordt toegestuurd. Art. 9. De in de artikelen 2, 2bis en 2ter bedoelde ondernemingen en personen nemen passende maatregelen om hun werknemers en hun vertegenwoordigers met de bepalingen van deze wet vertrouwd te maken. Deze maatregelen houden in dat hun betrokken werknemers en vertegenwoordigers deelnemen aan speciale opleidingsprogramma's om de verrichtingen en de feiten te leren onderkennen die met het witwassen van geld en de financiering van terrorisme verband kunnen houden en om hen te onderrichten hoe in die gevallen moet worden gehandeld. Art. 10. De in de artikelen 2 en 2bis, 5° bedoelde ondernemingen en personen wijzen één of meer personen aan die verantwoordelijk zijn voor de toepassing van deze wet in hun onderneming. Deze personen zijn vooral belast met de vaststelling van
6
de procedures voor interne controle, informatieverstrekking en -centralisatie om verrichtingen die met het witwassen van geld en de financiering van terrorisme verband houden, te voorkomen, op te sporen en te verhinderen. Bij de interne controleprocedures zal bijzonder rekening worden gehouden met het verhoogde risico voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme bij verrichtingen op afstand als bedoeld in artikel 6bis. De toepassingsmodaliteiten van deze verplichting zullen worden verduidelijkt door de overheden bedoeld in artikel 21 van deze wet en, desgevallend, via reglement overeenkomstig artikel 21bis. HOOFDSTUK IIbis - Beperking van de betalingen in contanten Art. lObis. De prijs van de verkoop van een onroerend goed, mag enkel vereffend worden door middel van overschrijving of cheque, uitgezonderd voor een bedrag tot 10% van de prij s van de verkoop, en voor zover dit bedrag niet hoger is dan 15.000 EUR. De verkoopovereenkomst en -akte moeten het nummer van de financiële rekening vermelden waarlangs het bedrag werd of zal worden overgedragen Wanneer de in artikelen 2, 17°, en artikel2bis, 1°, bedoelde personen vaststellen dat voornoemde bepaling niet werd nageleefd, brengen zij dit onmiddellijk ter kennis van de Cel voor financiële informatieverwerking.
Art. lOter. De prijs van de verkoop door een handelaar van een goed ter waarde van 15.000 EUR of meer mag niet in contanten worden vereffend. HOOFDSTUK III - Informatieverstrekking tussen de in de artikelen 2, 2bis en 2ter beoogde ondernemingen of personen en de met de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme belaste overheden
Art. 11. § 1. Er wordt, onder de benaming "Cel voor financiële informatieverwerking", een administratieve autoriteit met rechtspersoonlijkheid ingesteld belast met het verwerken en verstrekken van informatie met het oog op de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. § 2. Onverminderd de bevoegdheden van de
gerechtelijke autoriteiten, wordt deze autoriteit belast met de ontvangst en de ontleding van de informatie die is meegedeeld door de in de artikelen 2, 2bis en 2ter bedoelde ondernemingen en
personen krachtens de artikelen 12 tot 15, door de controle- en toezichthoudende overheden krachtens artikel 21 en door buitenlandse instellingen met gelijkaardige opdrachten als de hare in het kader van wederzijdse samenwerking. Ze neemt alle noodzakelijke maatregelen overeenkomstig de artikelen 12 tot 16. De regels aangaande de kennisgeving van inlichtingen waarvan sprake in artikel 12 tot 15, door de personen bedoeld in de artikelen 2, 2bis en 2ter, kunnen door de Koning worden vastgesteld op advies van de Cel voor financiële informatieverwerking. § 3. Deze autoriteit, bestaande uit financiële deskundigen en een hoger officier, gedetacheerd van de federale politie, staat onder het toezicht van de Ministers van Justitie en Financiën en onder de leiding van een magistraat of van zijn plaatsvervanger die van het parket worden gedetacheerd. Haar leden worden aangewezen door de Koning. Zij mogen noch tegelijkertijd, noch tijdens het jaar dat hun aanwijzing voorafgaat, een functie van bestuurder, van directeur, van zaakvoerder of van aangestelde uitoefenen of hebben uitgeoefend bij de in de artikelen 2 en 2bis, 5°, bedoelde ondernemingen en personen. § 4. Ten minste één keer per jaar stelt deze autoriteit voor de voornoemde Ministers een verslag van haar werkzaamheden op. § 5. Op het ogenblik van hun benoeming moeten de financiële deskundigen de volgende voorwaarden vervullen: 1° Belg zijn; 2° het genot hebben van de burgerlijke en politieke rechten; 3° de volle leeftijd van 35 jaar hebben bereikt; 4° hun woonplaats in België hebben; 5° een ervaring hebben van ten minste tien j aar in gerechtelijke, a:iministratieve of wetenschappelijke functies die verband houden met de werking van de in artikel 2 beoogde personen en ondernemingen. De financiële deskundigen leggen in handen van de Minister van Justitie de bij het decreet van 20 juli 1831 voorgeschreven eed af. Zij mogen geen bij verkiezing verleend openbaar mandaat uitoefenen en geen openbare of particuliere betrekking of activiteit uitoefenen die de onafhankelijkheid of de waardigheid van het ambt in gevaar zou kunnen brengen.
7
§ 6. De Koning bepaalt bij een in Ministerraad overlegd besluit de regels inzake de samenstelling, de organisatie, de werking en de onafhankelijkheid van deze autoriteit. § 7. De Koning bepaalt bij een in Ministerraad overlegd koninklijk besluit de bijdragen in de werkingskosten van de Cel, die verschuldigd zijn door de in de artikelen 2 en 2bis bedoelde ondernemingen en personen, en de wijze waarop deze worden geïnd. § 8. Deze autoriteit wordt met de Staat gelijkgesteld voor de toepassing van de wetten en reglementen betreffende de belastingen, heffingen, rechten en vergoedingen van de Staat, de provincies, de gemeenten en de agglomeraties van gemeenten. Art. 12. § l. Wanneer de in artikel 2 beoogde ondernemingen of personen weten of vermoeden dat een uit te voeren verrichting verband houdt met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme, brengen zij dit, vooraleer de verrichting uit te voeren, ter kennis van de Cel voor financiële informatieverwerking en delen zij in voorkomend geval de termijn mee binnen welke die verrichting moet worden uitgevoerd. Deze kennisgeving mag telefonisch geschieden, maar moet onmiddellijk bevestigd worden per telefax of, bij gebrek daaraan, op enig andere schriftelijke wijze. Zodra de Cel de kennisgeving ontvangt, bevestigt zij de ontvangst ervan. § 2. Zo de Cel het wegens het ernstig of dringend karakter van de zaak nodig acht, kan zij zich vóór het verstrijken van de uitvoeringstermijn die door de in artikel 2 beoogde ondernemingen of personen is meegedeeld, verzetten tegen de uitvoering van de verrichting. Van dit verzet wordt aan deze laatsten onmiddellijk per telefax kennis gegeven of, bij gebrek daaraan, op enig andere schriftelijke wijze. Dit verzet verhindert de uitvoering van de verrichting tijdens maximaal twee werkdagen te rekenen van de kennisgeving. § 3. Indien de Cel van oordeel is dat de in § 2 bedoelde maatregel moet worden verlengd, meldt zij dit onverwijld aan de procureur des Konings of aan de federale procureur die de nodige beslissingen neemt. Indien binnen de in § 2 gestelde termijn geen beslissing ter kennis is gebracht van de ondernemingen of de personen, mogen de
ondernemingen of de personen de verrichting uitvoeren. Art. 13. Wanneer de in artikel 2 beoogde ondernemingen of personen die weten of vermoeden dat een uit te voeren verrichting verband houdt met het witwassen van geld of met de financiering van terrorisme, dit niet ter kennis kunnen brengen van de Cel voor financiële informatieverwerking vooraleer de verrichting uit te voeren, hetzij omdat het riet mogelijk is de uitvoering van de verrichting, gezien haar aard, uit te stellen, hetzij omdat uitstel van aard zou kunnen zijn de vervolging van de begunstigden van het vermeende witwassen van geld en de vermeende financiering van terrorisme te beletten, stellen de ondernemingen of de personen onmiddellijk na de uitvoering van de verrichting de Cel hiervan in kennis. In dit geval wordt de reden vermeld waarom een kennisgeving, vooraleer de verrichting uit te voeren, niet mogelijk was. Art. 14. Buiten de gevallen bedoeld in de artikelen 12 en 13, brengen de in artikel 2 beoogde ondernemingen of personen, wanneer hen een feit bekend wordt dat op witwassen van geld of op financiering van terrorisme zou kunnen wijzen, dit onmiddellijk ter kennis van de Cel voor financiële informatieverwerking. Deze kennisgeving mag telefonisch geschieden, maar moet worden bevestigd per telefax of, bij gebrek daaraan, op enig andere schriftelijke wijze. Zodra de Cel de kennisgeving ontvangt, bevestigt zij de ontvangst ervan. Art. 14bis. § l. De in artikel 2bis, 1° tot 4° bedoelde personen die, bij de uitoefening van hun beroep, feiten vaststellen waarvan zij weten of vermoeden dat ze verband houden met het witwassen van geld of met de financiering van terrorisme, moeten de Ce I voor financiële informatieverwerking daarvan onmiddellijk op de hoogte brengen. § 2. Wanneer de in artikel 2bis, 5°, bedoelde personen weten of vermoeden dat een verrichting verband houdt met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme, brengen zij dit onmiddellijk ter kennis van de Cel voor financiële informatieverwerking. Daarenboven moeten deze personen in elk geval en onmiddellijk de Cel voor financiële informatieverwerking op de hoogte brengen van de verrichtingen, waarvan de lij st door de Koning wordt opgesteld op advies van de Cel voor financiële informatieverwerking.
8
§ 3. De in artikel 2ter bedoelde personen die, bij de
uitoefening van de in dat artikel opgesomde activiteiten, feiten vaststellen waarvan zij weten of vermoeden dat ze verband houden met het witwassen van geld of met de financiering van terrorisme, moeten de stafhouder van de Orde waartoe zij behoren, daarvan onmiddellijk op de hoogte brengen. De in artikel 2ter bedoelde personen delen die informatie echter niet mee wanneer zij deze van één van hun cliënten ontvangen of over één van hun cliënten verkrijgen wanneer zij de rechtspositie van hun cliënt bepalen, dan wel die cliënt in of in verband met een rechtsgeding verdedigen of vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het instellen of vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of dergelijke informatie vóór, gedurende of na een dergelijk geding wordt ontvangen of verkregen. De stafhouder controleert of de voorwaarden waarvan sprake in artikel '}jer en in het vorige lid zijn nageleefd. Indien deze voorwaarden zijn nageleefd, bezorgt hij de informatie onmiddellijk aan de Cel voor financiële informatieverwerking.
Art. 14ter. Na advies van de Cel voor financiële informatieverwerking, kan de Koning de in de artikelen 12 tot 14bis beoogde plicht tot kennisgeving uitbreiden tot verrichtingen en feiten waarin natuurlijke of rechtspersonen zijn betrokken die gedomicilieerd, geregistreerd of gevestigd zijn in een Staat of een gebied waarvan de wetgeving als ontoereikend wordt erkend door een bevoegde internationale instantie voor het overleg en de coördinatie of waarvan door deze instantie wordt aangenomen dat hun gebruiken een hinderpaal vormen in de strijd tegen het witwassen van geld. De Koning kan het type van de beoogde verrichtingen en de feiten, alsook hun minimumbedrag, bepalen. Art. 14quater. De personen bedoeld in artikel 2, eerste lid, 2°, 3°, 4°, 6°, 8°, 9°, 10°, 19° en 20° mogen geen bijkantoor of vertegenwoordigingskantoor openen dat gedomicilieerd, geregistreerd of gevestigd is in een Staat of een gebied, door de Koning aangewezen met toepassing van artikel 14ter. Zij mogen, noch rechtstreeks, noch via de tussenkomst van een financiële holding of van een gemengde financiële holding, een dochtervennootschap die \\erkzaam is als kredietinstelling, verzekeringsonderneming of beleggingsonderneming verwerven of oprichten die gedomicilieerd, geregistreerd of gevestigd is of
wordt in een Staat of een gebied als hierboven bedoeld. Art. 15. § 1. Wanneer de Cel voor financiële informatieverwerking informatie ontvangt als bedoeld in artikel 11, § 2, mag de Cel of één van haar leden of één van haar personeelsleden, die daartoe is aangewezen door de magistraat die de Cel leidt of door zijn plaatsvervanger, eisen dat binnen de door hen bepaalde termijn alle bijkomende informatie wordt meegedeeld die zij nuttig achten voor de vervulling van de opdracht van de Cel: 1° door alle instellingen en personen als bedoeld in de artikelen 2, 2bis en 2ter alsook door de stafhouder als bedoeld in artikel 14bis, § 3;
2° door de politiediensten, in afwijking van artikel 44/1 van de wet van 5 augustus 1992 op het politieambt, als gewijzigd bij de wet van 26 april 2002 houdende de essentiële elementen van het statuut van de personeelsleden van de politiediensten en houdende diverse andere bepalingen met betrekking tot de politiediensten; 3° door de administratieve diensten van de Staat 4° door de curatoren in een faillissement; 5° door de voorlopige bewindvoerders als bedoeld in artikel 8 van de faillissementswet van 8 augustus 1997; 6° door de gerechtelijke overheden. Evenwel kunnen inlichtingen door een onderzoeksrechter niet worden medegedeeld aan de Cel zonder uitdrukkelijke toestemming van de procureurgeneraal of de federale procureur en kunnen de inlichtingen verkregen van een gerechtelijke overheid door de Cel niet worden medegedeeld aan een buitenlandse instelling bij toepassing van artikel 17, § 2, zonder uitdrukkelijke toestemming van de procureur-generaal of de federale procureur. De in artikel 2ter bedoelde personen en de in artikel 14bis, § 3 bedoelde stafhouder delen die informatie niet mee als de in artikel 'ler bedoelde personen deze van één van hun cliënten ontvangen of over één van hun cliënten verkrijgen wanneer zij de rechtspositie van hun cliënt bepalen, dan wel die cliënt in of in verband met een rechtsgeding verdedigen of vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het instellen of vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of dergelijke informatie vóór, gedurende of na een dergelijk geding wordt ontvangen of verkregen.
9
De gerechtelijke overheden, de politiediensten, de administratieve diensten van de Staat, de curatoren in een faillissement en de voorlopige bewindvoerders mogen de Cel voor financiële informatieverwerldng op eigen initiatief alle informatie bezorgen die zij nuttig achten voor de vervulling van haar opdracht. Het openbaar ministerie deelt aan de Cel voor financiële informatieverwerking alle definitieve beslissingen mee die zijn genomen in dossiers in verband waarmee de Cel informatie heeft meegedeeld met toepassing van de artikelen 12, § 3, en 16 van deze wet. § 2. Bovendien mag de Cel, los van de in de § bedoelde gevallen op elk ogenblik eisen dat de in de artikelen 2 en '2his, 5°, bedoelde ondernemingen en personen, die aan geen prudentieel toezicht onderworpen zijn, haar alle door haar nuttig geachte inlichtingen meedelen over de manier waarop dezelfde ondernemingen en personen de artikelen 4 tot 10, 12 tot 14bis en § 1 toepassen. Art. 16. Onverminderd het geval bedoeld in artikel 12, § 3, gaat de Cel voor financiële informatieverwerking over tot het onderzoek van de informatie bedoeld in artikel 11, § 2. Zodra uit dit onderzoek blijkt dat er een ernstige aanwijzing van witwassen van geld of financiering van terrorisme bestaat, wordt deze informatie aan de procureur des Konings of aan de federale procureur meegedeeld. Wanneer de informatie wordt meegedeeld aan de procureur des Konings, stuurt de Cel daarvan een afschrift naar de federale procureur. Art. 17. § 1. Onverminderd de toepassing van de voorafgaande artikelen en buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte te getuigen, mogen de leden van de Cel voor financiële informatieverwerking en de leden van haar personeel, de leden van de politiediensten en de andere ambtenaren die bij haar gedetacheerd zijn alsook de externe deskundigen waarop zij beroep doet, zelfs in het geval bedoeld in artikel 29 van het Wetboek van strafvordering, geen ruchtbaarheid geven aan de informatie waarvan zij bij de uitoefening van hun opdrachten kennis hebben gekregen.
Het lid van de Cel of van haar personeel dat of de externe deskundige die een in het eerste lid bedoelde informatie ruchtbaar maakt, wordt gestraft met de straffen bepaald in artikel 458 van het Strafwetboek.
§ 2. Paragraaf 1 is niet van toepassing op mededelingen in het kader van een wederzijdse samenwerking, op grond van internationale verdragen die België heeft ondertekend of op grond van wederkerigheid, aan buitenlandse instellingen met opdrachten en verplichtingen van dezelfde aard als die van de Cel met het oog op het vervullen van hun opdracht. Paragraaf 1 is evenmin van toepassing op de verzoeken om inlichtingen die de Cel richt aan het Europees bureau voor fraudebestrijding in het kader van de toepassing van de artikelen 209A van het Verdrag van 25 maart 1957 tot oprichting van de Europese Gemeenschap en 183A van het Verdrag van 25 maart 1957 tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor atoomenergie, gewijzigd door het Verdrag van 7 februari 1992. Voor de toepassing van artikel 22 mag de Cel niettemin aan de door dit artikel bedoelde overheden de nodige informaties meedelen. Wanneer zij bij toepassing van de artikelen 12, § 3, en 16, aan de procureur des Konings of aan de federale procureur informatie meedeelt betreffende het witwassen van geld of activa voortkomend uit een misdrijf waarvoor een controle- of toezichthoudende overheid een opsporingsbevoegdheid heeft, licht de Cel eveneens die overheid in van deze mededeling. Wanneer deze mededeling aan de procureur des Konings inlichtingen bevat betreffende het witwassen van geld dat afkomstig is van een strafbaar feit dat verband houdt met fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen, mag de Cel het Europees bureau voor fraudebestrijding daarvan op de hoogte brengen. Wanneer deze mededeling inlichtingen bevat betreffende het witwassen van geld dat afkomstig is van een strafbaar feit dat verband houdt met ernstige en georganiseerde fiscale fraude, waarbij ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend, of van een strafbaar feit dat onder de bevoegdheid van de Administratie der douane en accijnzen valt, brengt de Cel de Minister van Financiën op de hoogte van die mededeling. Wanneer deze mededeling informatie bevat waarvoor de Staatsveiligheid of de Algemene Dienst inlichting en veiligheid van de Krijgsmacht inlichtingen aan de Cel hebben verstrekt, deelt ze hen dit mee.
10
Art. 18. De mededeling van de in de artikelen 12 tot 14ter bedoelde informatie wordt normaliter gedaan door de persoon die binnen de in de artikelen 2 en 2bis, 50 bedoelde ondernemingen overeenkomstig artikel 10 van deze wet is aangesteld, of door de personen bedoeld in de artikelen 2bis, 10 tot 4 0 en 2ter.
Art. 21bis. De autoriteiten die toezicht houden op de ondernemingen en personen als bedoeld in artikel 2, eerste lid, 2 0, 30, 4 0, 60, 80, 90, 100, 11 0, 150, 16 0, 19 0 en 200 bepalen, bij reglement goedgekeurd door de Koning, hoe de verplichtingen als bedoeld in hoofdstuk II van de wet ten uitvoer worden gelegd.
Elke werknemer en elke vertegenwoordiger van de in de artikelen 2, 2bis en 2ter bedoelde ondernemingen of personen deelt evenwel persoonlijk aan de Cel informaties mee telkens wanneer de in het eerste lid bedoelde procedure niet kan worden gevolgd.
Als de toezichthoudende overheden nalaten het in het eerste lid bedoelde reglement vast te stellen of het in de toekomst te wijzigen, is de Koning gemachtigd om dat reglement zelf vast te stellen dan wel te wijzigen.
Art 19. De in de artikelen 2, 2bis en 2ter bedoelde ondernemingen of personen en de in artikel 14bis, § 3 bedoelde stafhouder mogen in geen geval ter kennis brengen van de betrokken cliënt of van derden dat informatie werd meegedeeld aan de Cel voor financiële informatieverwerking met toepassing van de artikelen 12 tot 15, of dat een opsporingsonderzoek wegens witwassen van geld aan de gang is. Art. 20. Geen enkele burgerlijke rechtsvordering, straf- of tuchtvordering kan worden ingesteld en geen enkele proressionele sanctie kan worden uitgesproken tegen de in de artikelen 2, '}bis en 2ter bedoelde ondernemingen of personen, hun werknemers of hun vertegenwoordigers en de in artikel 14bis, § 3 bedoelde stafhouder wegens een te goeder trouw verstrekte inlichting overeenkomstig de artikelen 12 tot 15. HOOFDSTUK IV toezichthoudende overheden
Controle-
of
Art. 21. De controle- of toezichthoudende overheden, of de tuchtoverheden van de in de artikelen 2, 'JJis en 2ter bedoelde ondernemingen en personen die feiten vaststellen die bewijsmateriaal voor het witwassen van geld of de financiering van terrorisme kunnen vormen, de Cel voor financiële moeten informatieverwerking daarvan op de hoogte brengen. In afwijking van de wettelijke en reglementaire bepalingen die hun beroepsgeheim regelen, brengen de overheden belast met het toezicht op de financiële markten wanneer zij feiten vaststellen die bewijsmateriaal voor het witwassen van geld of de financiering van terrorisme kunnen vormen, de Cel voor financiële informatieverwerking daarvan op de hoogte.
Art. 22. Onverminderd de bij andere wetten of reglementen bepaalde maatregelen, kan de bevoegde controle- of toezichthoudende overheid, of de bevoegde tuchtoverheid bij niet-naleving van de bepalingen van de artikelen 4 tot 19 of de ter uitvoering ervan genomen besluiten door een in de artikelen 2, 2bis en 2ter beoogde onderneming of persoon die onder haar ressorteert:
10 volgens de regels die zij bepaalt, de beslissingen en maatregelen die zij neemt, openbaar maken; 2 0 een administratieve geldboete opleggen, die niet minder dan 250 EUR en niet meer dan 1.250.000 EUR mag bedragen, na de betrokken ondernemingen of personen in hun verweer te hebben gehoord of minstens behoorlijk te hebben opgeroepen; de geldboete wordt geïnd in het voordeel van de Schatkist, door de Administratie van de B.T.W., registratie en domeinen. De Cel wordt door de bevoegde autoriteit in kennis gesteld van de definitieve sancties die met toepassing van het eerste lid zijn getroffen. Deze sancties kunnen door de Minister van Financiën worden uitgesproken ten opzichte van de in de artikelen 2 en 2bis beoogde ondernemingen of personen die onder geen enkele controle- of toezichthoudende overheid, noch onder een tuchtoverheid ressorteren. HOOFDSTUK V - Sancties bij niet-naleving van artikel lOter Art. 23. Overeenkomstig artikel 113 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, worden de overtredingen van de bepalingen van artikel lOter vastgesteld door de ambtenaren die zijn aangesteld door de Minister die de Economische Zaken onder zijn bevoegdheid heeft.
11
Indien de bepalingen van artikel lOter niet worden nageleefd door een handelaar, kan de Minister die de Economis che Zaken onder zijn bevoegdheid heeft, hem een administratieve geldboete opleggen waarvan het bedrag noch 10 % van de ten onrechte in contanten betaalde sommen mag overschrijden, noch meer mag bedragen dan 1.250.000 EUR; de geldboete wordt geïnd ten voordele van de Schatkist door de Administratie van de B.T.W., Registratie en Domeinen. HOOFDSTUK VI - Overgangsbepaling Art. 24. De identificatie of de controle van de identiteit van de natuurlijke en rechtspersonen die op het ogenblik van de inwerkingtreding van de wet van 12 januari 2004 houdende wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, de wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen en de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en de beleggingsadviseurs gewone cliënt zijn bij een in artikel 2, '}bis, 1° en 4°, en artikel 2ter bedoelde instelling of persoon overeenkomstig artikel 4, zal moeten gebeuren binnen een jaar na de inwerkingtreding van de wet van 12 januari 2004 houdende wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, de wet van 22 l11lart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen en de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondememingen, de bemiddelaars en de beleggingsadviseurs. HOOFDSTUK VII - Slotbepaling Art. 25. De Koning bepaalt de datum waarop deze wet in werking treedt.
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 1 of 10
: 2006-10-27 FEDERALE OVERHEIDSDIENST FINANCIEN
5 OKTOBER 2006. - Koninklijk besluit houdende maatregelen ter controle van het grensoverschrijdend verkeer van liquide middelen
VERSLAG AAN DE KONING Sire, Het ontwerp van koninklijk besluit dat wij de eer hebben aan Uwe Majesteit ter ondertekening voor te leggen strekt ertoe uitvoering te geven aan een aantal supranationale en nationale bepalingen in verband met de controle op het grensoverschrijdend verkeer van liquide middelen ten bedrage van 10.000 EUR ofmeer. De noodzaak tot het invoeren van dergelijke maatregelen ontspruit aan de vaststelling dat, nu het internationale girale financiële verkeer doelmatig wordt gecontroleerd, criminele groeperingen actief inzake het witwassen van geld of de financiering van het terrorisme meer en meer beroep doen op informele systemen voor de overdracht van fondsen waarbij deze door koeriers of via goederenzendingen fysiek vervoerd worden over de grenzen heen. Dit ontwerp vindt zijn grondslag in volgende bepalingen: - In september 2004 aanvaardde de plenaire vergadering van de Financiële Actiegroep ter bestrijding van het witwassen van geld en de fmanciering van het terrorisme te Parijs bijzondere aanbeveling IX ter bestrijding van de financiering van het terrorisme. België is lid van deze Financiële Actiegroep en de aanvaarding van een aanbeveling ofbijzondere aanbeveling impliceert de verbintenis deze op doelmatige wijze om te zetten in nationale wetgeving. Bijzondere aanbeveling IX legt Staten op doelmatige controles in te stellen op het grensoverschrijdend verkeer van liquide middelen indien een bepaalde drempel overschreden wordt en te voorzien in sancties indien deze bepalingen niet worden gerespecteerd. - Verordening (EG) Nr. 1889/2005 van het Europees Parlement en de Raad van 26 oktober 2005 betreffende de controle van liquide middelen die de Gemeenschap binnenkomen of verlaten legt een systeem van verplichte schriftelijke aangifte op bij de overbrenging van liquide middelen ten belope van 10.000 euro of meer tussen een lidstaat en een derde land ofvice versa. - De besluitwet van 6 oktober 1944 betreffende het imichten van controles op de overdracht van alle mogelijke goederen en waarden tussen België en het buitenland voorziet in de mogelijkheid uitvoeringsbepalingen te nemen die dergelijke controles instellen. Voorliggend ontwerp bestaat uit 15 artikelen, verdeeld over 3 hoofdstukken: Hoofdstuk I betreft het verkeer met niet-lidstaten van de Europese Gemeenschap en omvat louter uitvoeringsbepalingen van Verordening m. 1889/2005. Deze verordening voorziet in de indiening van een aangifte indien liquide middelen ten belope van 10.0000 EUR ofmeer de Gemeenschap worden binnen- ofbuitengebracht. Als bevoegde autoriteit voor hetgeen betreft het indienen van deze aangifte de Administratie der douane en accijnzen aangeduid en wordt bepaald dat deze aangifte dient te worden ingediend op de plaats van binnenkomen of uitgaan van de Europese Gemeenschap. Het aanduiden van de administratie der douane en accijnzen als terzake bevoegde autoriteit vloeit voort uit de aanwezigheid van ambtenaren van deze administratie op de punten van binnenkomst/uitgang van de Gemeenschap die op het Belgisch grondgebied liggen, alsmede uit de expertise waarover deze administratie beschikt inzake het transport van reizigers en goederen, aangiften en de controle daarvan. In de naar verwachting meest voorkomende vorm van extracommunautair vervoer van liquide middelen, namelijk via de luchthavens, kunnen binnenkomende reizigers de aangifte indienen door het zogenaamde « rode kanaal» (aangifte te doen) te kiezen bij aankomst of bij vertrek de aangifte in te dienen bij de douanebeambten welke nu reeds verantwoordelijk zijn voor het toezicht inzake teruggave van BTW aan niet rijksinwoners die zich begeven naar een derde land t.O.v. de Gemeenschap.
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgilarticle_body.pl?language=nl&caller=summary&p ... 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 2 of 10
Hoofdstuk 11 betreft de omzetting van Bijzondere Aanbeveling IX van de FAG voor wat het verkeer tussen België en EG-lidstaten aangaat alsook het nemen van uitvoeringsbepalingen in het kader van de besluitwet van 6 oktober 1944. Aangezien de werkingssfeer van Verordening nr.l889/2005 zich niet uitstrekt tot het intracommunautaire grensoverschrijdend vervoer van liquide middelen en de besluitwet niet nader omschrijft hetgeen bedoeld wordt onder « waarden» dienen een aantal elementen zoals « aangifte », « liquide middelen» en « grensoverschrijdend vervoer» allereerst te worden gedefinieerd. Teneinde te komen tot een zo transparant en homogeen mogelijke regelgeving wordt voor de definiëring van deze begrippen in zeer grote mate teruggegrepen naar de in het kader van Verordening 1889/2005 gebruikte definities. Wat betreft de aangifteplicht werd evenwel geopteerd voor een meer soepele benadering dan deze inzake extracommunautair vervoer waar een schriftelijke of elektronische aangifte verplicht dient te worden ingediend indien men liquide middelen ter waarde van 10.000 EUR of meer binnen- of buitenbrengt. Inzake het intracommunautaire verkeer van sommen die deze drempel overschrijden werd geopteerd voor een aangifteplicht die geldt indien een bevoegde autoriteit naar aanleiding van een controle de vraag stelt of dergelijke sommen worden vervoerd. De bevoegde autoriteiten voor wat betreft de aangiften inzake het intracommunautaire verkeer zijn degene genoemd in article 6 van de besluitwet van 6 oktober 1944, te weten de officieren van gerechtelijke politie, de ambtenaren en beambten van de Administraties van de Ondememings- en Inkomensfiscaliteit, der Douane en Accijnzen en der Thesaurie en de bankrevisoren. Het invoeren van een systematische aangifteplicht voor alle intracommunautair vervoer van liquide middelen ter waarde van 10.000 EUR of meer zou een disproportionele administratieve belasting betekenen voor degenen die aan deze aangifteplicht onderworpen zijn. Redelijkerwijze mag ervan uitgegaan worden dat deze last enkel zou terechtkomen op de schouders van personen die de wet respecteren daar waar criminelen zich niet zouden storen aan deze bepaling. Bijgevolg zou een dergelijke stringente toepassing niet doelmatig zijn. In het kader van het intracommunautaire verkeer is de gedane aangifte in eerste instantie mondeling t.o.v. de bevoegde autoriteit die de controle uitvoert. Indien uit de mondelinge aangifte evenwel blijkt dat sommen ter waarde van 10.000 EUR ofmeer worden vervoerd, wordt een schriftelijke aangifte opgesteld. Naar analogie met hetgeen is voorzien in hoofdstuk I wordt bepaald dat ingeval van onjuiste of onvolledige aangifte geacht wordt dat niet werd voldaan aan de aangifteplicht. Hoofdstuk 111 bepaalt welke autoriteiten bevoegd zijn voor het uitoefenen van controles alsmede de voorwaarden en modaliteiten van een in bewaringneming van liquide middelen welke niet correct werden aangegeven en het ter beschikking stellen van de ingezamelde informatie aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking. Tevens wordt de bestraffmg van inbreuken geregeld. Voor wat betreft de opsporing en vaststelling van inbreuken zijn alle ambtenaren genoemd in artikel 6 van de besluitwet van 6 oktober 1944 bevoegd, ongeacht of het gaat om extra- of intracommunautair vervoer. De bevoegde autoriteiten krijgen de mogelijkheid natuurlijke personen, hun vervoermiddelen, bagage en elk ander recipiënt waarin zich liquide middelen kunnen bevinden te controleren alsook de identiteit van de betrokkenen vast te stellen. Indien niet werd voldaan aan de aangifteplicht of indien werd voldaan aan de aangifteplicht doch er aanwijzingen bestaan die laten vermoeden dat de liquide middelen afkomstig zijn uit illegale activiteiten of voor de financiering van dergelijke activiteiten zullen worden aangewend zal de bevoegde autoriteit de liquide middelen in bewaring nemen. Deze inbewaringneming is een administratieve maatregel waarvan de duurtijd de 14 kalenderdagen niet mag overschrijden. Deze termijn wordt ingegeven enerzijds door de bekommernis de rechten van de persoon die weliswaar niet voldeed aan de aangifteplicht of waar aanwijzingen inzake illegale activiteiten bestaan te respecteren terwijl anderzijds de bevoegde gerechtelijke autoriteiten over de nodige tijd dienen te beschikken om een oriënterend onderzoek in te stellen en te beslissen over een eventuele verdere gerechtelijke inbeslagname. Indien de bevoegde gerechtelijke autoriteit niet optreedt binnen de 14 dagen zal de bevoegde autoriteit die de liquide middelen in bewaring heeft genomen deze ter beschikking stellen van de vervoerder. De inbreuken op de bepalingen van voorliggend besluit worden vastgesteld bij proces-verbaal. Dit wordt opgesteld door de bevoegde autoriteit die de controle uitvoert en omvat minstens de informatie opgenomen in de aangifteformulieren opgenomen in bijlagen lof! van voorliggend besluit alsmede de omstandigheden van de vaststelling en eventuele verklaringen van de inbreukpleger. Gelet op de
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&caller=summary&p ... 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 3 of 10
korte termijn waarin de bevoegde gerechtelijke autoriteiten dienen op te treden inzake een eventuele gerechtelijke inbeslagname zullen de processen-verbaal van inbreuken opgesteld in het kader van voorliggend besluit ten spoedigste aan de bevoegde gerechtelijke overheden overgemaakt worden. Een kopie van de aan de bevoegde gerechtelijke autoriteiten overgemaakte processen-verbaal wordt ter kennisgeving overgemaakt aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking. De Cel voor Financiële Informatieverwerking is tevens gemachtigd kennis te nemen van alle in het kader van dit besluit ingediende aangiften, die door de autoriteiten bevoegd voor de indiening van de aangiften worden opgeslagen en verwerkt. Tenslotte worden de inbreuken op de bepalingen van dit besluit bestraft overeenkomstig hetgeen is bepaald in de besluitwet van 6 oktober 1944, te weten een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en een geldboete van 25 tot 25.000 EUR. De bepalingen van het Eerste Boek van het Strafwetboek, met inbegrip van deze van hoofdstuk VII en artikel 85, zijn op deze inbreuken van toepassing. In het ontwerp werd rekening gehouden met de opmerkingen die de Raad van State, afdeling Wetgeving formuleerde in zijn advies nr. 40.800/2N, gegeven op 25 juli 2006. Wat betreft het laatste punt van dit advies menen wij evenwel dat het afzien van de administratieve in bewaringneming van de liquide middelen in de hypothese dat een correcte aangifte werd ingediend doch elementen voorhanden zijn welke laten vermoeden dat de liquide middelen afkomstig zijn uit illegale activiteiten of voor de financiering van dergelijke activiteiten zullen worden aangewend disproportioneel is en niet in overeenstemming met de bepalingen van Bijzondere aanbeveling IX van de F ATF. Daarenboven zal de administratieve in bewaringneming in dergelijk geval meestal van zeer korte duur zijn, namelijk de tijd die het kost om de bevoegde gerechtelijke instanties en de Cel voor Financiële Informatieverwerking in te lichten en een beslissing van deze autoriteiten te bekomen. Dit koninklijk besluit is van toepassing vanaf 15 juni 2007. Wij hebben de eer te zijn, Sire, van Uwe Majesteit de zeer eerbiedige en zeer getrouwe dienaars, De Vice-Eerste Minister en Minister van Justitie, Mevr. L. ONKELINX De Vice-Eerste Minister en Minister van Financiën, D.REYNDERS 5 OKTOBER 2006. - Koninklijk besluit houdende maatregelen ter controle van het grensoverschrijdend verkeer van liquide middelen (1) ALBERT Il, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. Gelet op Verordening (EG) Nr. 1889/2005 van het Europees Parlement en de Raad van 26 oktober 2005 betreffende de controle van liquide middelen die de Gemeenschap binnenkomen of verlaten; Gelet op de besluitwet van 6 oktober 1944 betreffende het inrichten van controles op de overdracht van alle mogelijke goederen en waarden tussen België en het buitenland, gewijzigd bij de wet van 28 februari 2002; Gelet op de 40 Aanbevelingen en IX Bijzondere Aanbevelingen van de Financiële Actie Groep inzake Witwassen, inzonderheid op Bijzondere Aanbeveling IX betreffende cash-koeriers en de interpretatieve nota bij deze bijzondere aanbeveling; Gelet op het advies van de Inspecteur van Financiën, gegeven op 2 juni 2006; Gelet op de akkoordbevinding van Onze Minister van Begroting, gegeven op 23 juni 2006; Gelet op het advies Nr 40.800/2N van de Raad van State, gegeven op 25 juli 2006, in toepassing van artikel 84, § 1, eerste lid, 1°, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State; Op de voordracht van Onze Vice-Eerste Minister en Minister van Financiën en Onze Vice-Eerste Minister en Minister van Justitie en op het advies van Onze in Raad vergaderde Ministers, Hebben Wij besloten en besluiten Wij : HOOFDSTUK I Verkeer met niet-lidstaten van de Europese Gemeenschap
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&caller=summary&p... 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 4 of 10
Definities Artikel 1. Voor de toepassing van dit hoofdstuk wordt verstaan onder: a) «verordening» : Verordening (EG) nr. 1889/2005 van het Europees Parlement en de Raad van 26 oktober 2005 betreffende de controle van liquide middelen die de Gemeenschap binnenkomen of verlaten; b) « bevoegde autoriteit» : de autoriteit, bevoegd om de aangiften in ontvangst te nemen is de Administratie der douane en accijnzen. Aangifteplicht Art. 2. De aangifte, waarvan het model opgenomen is in bijlage I wordt langs elektronische weg of schriftelijk ingediend bij de bevoegde autoriteit op de plaats van binnenkomen of uitgaan van de Europese Gemeenschap. Blanco aangifteformulieren worden daartoe ter beschikking gesteld. HOOFDSTUK II Verkeer met lidstaten van de Europese Gemeenschap Definities Art. 3. Voor de toepassing van dit hoofdstuk wordt verstaan onder: a) « liquide middelen» : - verhandelbare instrumenten aan toonder, met inbegrip van monetaire instrumenten aan toonder zoals reischeques, verhandelbare instrumenten (waaronder cheques, promessen en betalingsopdrachten) die aan toonder gesteld zijn, geëndosseerd zijn zonder beperking, op naam van een fictieve begunstigde gesteld zijn, of anderszins een zodanige vorm hebben dat de aanspraak erop bij afgifte wordt overgedragen, en onvolledige instrumenten (waaronder cheques, promessen en betalingsopdrachten) die ondertekend zijn, maar niet op naam van een begunstigde gesteld zijn; - contant geld (bankbiljetten en muntstukken die als betaalmiddel in omloop zijn); b) «bevoegde autoriteit» : De in artikel 6 van de besluitwet van 6 oktober 1944 betreffende het inrichten van controles op de overdracht van alle mogelijke goederen en waarden tussen België en het buitenland vermelde personen; c) « grensoverschrijdend vervoer» : het vervoer van liquide middelen tussen België en een lidstaat van de Europese Gemeenschap of tussen deze lidstaat en België: - hetzij op de persoon, in de bagage of aan boord van het vervoermiddel dat door een natuurlijk persoon gebruikt wordt; - hetzij op enige ander manier, al dan niet door een natuurlijk persoon; d) « aangifte» : mondelinge of schriftelijke verklaring omtrent het grensoverschrijdend vervoer van liquide middelen die door een natuurlijk persoon wordt gedaan naar aanleiding van een controle uitgevoerd door een bevoegde autoriteit. Aangifteplicht Art. 4. Het grensoverschrijdend vervoer van liquide middelen ter waarde van 10.000 EUR of meer dient door de natuurlijke personen of, indien de liquide middelen niet worden vervoerd onder begeleiding van een natuurlijk persoon, door de eigenaar van deze middelen op verzoek van een bevoegde autoriteit te worden aangegeven. Art. 5. De aangifte wordt mondeling gedaan ten overstaan van de bevoegde autoriteit. Indien uit de mondelinge aangifte evenwel blijkt dat de aangever liquide middelen ter waarde van 10.000 EUR of meer vervoert zal een schriftelijke aangifte worden opgesteld met gebruikmaking van het formulier opgenomen in bijlage II bij dit besluit. Dit formulier wordt door de bevoegde autoriteit kosteloos ter beschikking gesteld van de aangever. Art. 6. Indien de in de aangifte verstrekte gegevens onjuist of onvolledig zijn, wordt geacht dat niet voldaan werd aan de aangifteplicht. HOOFDSTUK IIl. - Controlemaatregelen, bevoegdheden, bewaring der aangiften en beteugeling van inbreuken Art. 7. § 1 De autoriteiten genoemd in Art. 6 van debesluitwet van 6 oktober 1944 betreffende het inrichten van controles op de overdracht van alle mogelijke goederen en waarden tussen België en het buitenland zijn bevoegd voor de opsporing en vaststelling van inbreuken op de bepalingen van dit besluit. § 2 Zij zijn er daartoe toe gemachtigd de natuurlijke personen, hun vervoermiddelen en bagage alsmede elk ander recipiënt waarin zich liquide middelen kunnen bevinden te controleren. § 3 De bevoegde autoriteiten zijn ertoe gemachtigd de overlegging van de identiteitsdocumenten van
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&caller=summary&p... 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 5 of 10
de betrokkenen te eisen. Art. 8. § 1. Indien niet werd voldaan aan de aangifteplicht of indien werd voldaan aan de aangifteplicht doch aanwijzingen bestaan die laten vermoeden dat de liquide middelen afkomstig zijn uit illegale activiteiten of voor de financiering van dergelijke activiteiten zullen worden aangewend neemt de bevoegde autoriteit de liquide middelen in bewaring. § 2. De duur van de inbewaringneming door de bevoegde autoriteit zal de 14 kalenderdagen niet overschrijden te rekenen vanaf het ogenblik dat de natuurlijke persoon of de eigenaar niet meer kan beschikken over de liquide middelen. Na het verstrijken van deze periode worden de liquide middelen ter beschikking gesteld van de vervoerder of eigenaar onverminderd de mogelijkheid tot verdere inbeslagname door of op vordering van de bevoegde gerechtelijke autoriteiten. Art. 9. De inbreuken op de bepalingen van dit besluit alsook de aanwijzingen zoals bedoeld in artikel 8 § 1 van dit besluit worden vastgesteld middels proces-verbaal. Dit proces-verbaal dient minstens de informatie vervat in de aangiften opgenomen in bijlagen I of II bij dit besluit te omvatten, de omstandigheden der vaststelling van de inbreuk en de in bewaringneming en de verklaringen afgelegd door de vervoerder of eigenaar van de liquide middelen. Art. 10. De bevoegde autoriteit bedoeld in artikel 1 b) of 3 b) van dit besluit slaat de aangiften bedoeld in de artikelen 2 en 3 d) van dit besluit, alsook de processen-verbaal bedoeld in artikel 9 van dit besluit en de inlichtingen bedoeld in artikel 5.2 van de verordening op, verwerkt deze en stelt ze ter beschikking van de Cel voor Financiële Informatieverwerking, welke gemachtigd is er kennis van te nemen. Art. 11. De bevoegde autoriteiten bedoeld in artikel 7, § 1 van dit besluit maken de opgestelde processen-verbaal over aan de bevoegde gerechtelijke overheden en bezorgen er een afschrift van aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking. Art. 12. De inbreuken op de bepalingen van de Verordening en van dit besluit worden bestraft overeenkomstig hetgeen is bepaald in artikel 5 van de besluitwet van 6 oktober 1944 betreffende het inrichten van controles op de overdracht van alle mogelijke goederen en waarden tussen België en het buitenland. Art. 13. Dit besluit is van toepassing vanaf 15 juni 2007. Art. 14. Onze Minister bevoegd voor Financiën en Onze Minister bevoegd voor Justitie zijn, ieder wat hem betreft, belast met de uitvoering van dit besluit. Gegeven te Brussel, 5 oktober 2006. ALBERT Van Koningswege: De Vice-Eerste Minister en Minister van Justitie, Mevr. L. ONKELINX De Vice-Eerste Minister en Minister van Financiën, D.REYNDERS Nota's (1) Verwijzingen naar het Belgisch Staatsblad: Besluitwet van 6 oktober 1944, Belgisch Staatsblad van 7 oktober 1944; Wet van 28 februari 2002, Belgische Staatsblad van 3 mei 2002; errata, Belgisch Staatsblad van 28 november 2002, 2e editie. BIJLAGE I 11 Exemplaar voor de douane Federale overheidsdienst Financiën Administratie der douane en accijnzen AANGIFTE VAN GELDVERVOER TER WAARDE VAN 10.000 EUR OF MEER Aangifte voor te leggen aan de belgische douaneautoriteiten in het kader van Verordening (EG) Nr. 1889/2005 van het europees Parlement en de Raad van 26 oktober 2005 betreffende de controle van liquide middelen die de Gemeenschap binnenkomen of verlaten (p.B. L 309/9 van 25.11.2005) Verklarende nota op ommezijde 1. Aard aangifte: Binnenkomst in de EGNerlaten van de EG (Schrap wat niet van toepassing is). 2. Drager van de waarden (Natuurlijke persoon) a) Naam en voornaam: .....
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/artic1e_body.pl?language=nl&caller=summary&p... 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 6 of 10
b) Hoofdadres : .... . c) Nationaliteit: ..... d) Nr. Van identiteitskaart of paspoort : ..... e) Geboorteplaats en -datum: ..... 3. Opdrachtgever (ingeval van overbrenging voor rekening van derden) a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: ..... b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 4. Begunstigde van de waarden a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: ..... b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 5. Aard en waarde van de waarden a) Bedrag van de valuta in EUR: ..... b) Indien andere dan EUR ($, P, etc.) : naam, land en bedrag: ..... ,zijn ..... EUR c) Cheques of andere financiële instrumenten (zie ommezijde) : EUR: .... . d) Totale waarde (a + b + c) in EUR : ..... 6. Vervoerswijze a) Lucht; Vlucht nr. : ..... b) Zee; Naam van het schip en kajuit: ..... 7. Gevolgd traject a) Land van vertrek: ..... b) Land van bestemming: ..... c) EG-lidstaat van uitgang (bij uitvoer) : ..... ,d) EG-lidstaat van binnenkomst (bij invoer) : ..... 8. Bron en gebruik: a) Economische oorsprong: ..... b) Voorzien gebruik: ..... Ik, ondergetekende verklaar drager te zijn van de hierboven opgesomde waarden. Deze aangifte is correct en volledig. Ik ben ervan op de hoogte dat ingeval de medegedeelde gegevens onvolledig of onjuist blijken te zijn wordt geacht dat niet werd voldaan aan de aangifteplicht. Elk verzuim van indiening van een aangifte, elke onjuiste of onvolledige aangifte wordt bestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en een geldboete van 25 tot 25.000 EUR (Art. 5 besluitwet van 6 oktober 1944). Gedaan te ..... op .... ./ .... ./20 ..... Handtekening: Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld BIJLAGE I 2/ Kopie voor de aangever Federale overheidsdienst Financiën Administratie der douane en accijnzen AANGIFTE VAN GELDVERVOER TER WAARDE VAN 10.000 EUR OF MEER Aangifte voor te leggen aan de belgische douaneautoriteiten in het kader van Verordening (EG) Nr. 188912005 van het europees Parlement en de Raad van 26 oktober 2005 betreffende de controle van liquide middelen die de Gemeenschap binnenkomen of verlaten (p.B. L 309/9 van 25 november 2005) Verklarende nota op ommezijde 1. Aard aangifte: Binnenkomst in de EGNerlaten van de EG (Schrap wat niet van toepassing is). 2. Drager van de waarden (Natuurlijke persoon) a) Naam en voornaam: ..... b) Hoofdadres : .... . c) Nationaliteit: ..... d) Nr. Van identiteitskaart of paspoort : ..... e) Geboorteplaats en -datum: ..... 3. Opdrachtgever (ingeval van overbrenging voor rekening van derden) a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: ..... b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 4. Begunstigde van de waarden a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: ..... b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 5. Aard en waarde van de waarden a) Bedrag van de valuta in EUR : ..... b) Indien andere dan EUR ($, E, etc.) : naam, land en bedrag: ..... ,zijn ..... EUR c) Cheques of andere financiële instrumenten (zie ommezijde) : EUR: .... .
http://www.ejustice.just.fgov.belcgi/artic1e_body.pl?language=nl&caller=summary&p ... 24/1112006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 7 of 10
d) Totale waarde (a + b + c) in EUR : ..... 6. Vervoerswijze a) Lucht; Vlucht nr. : ..... b) Zee; Naam van het schip en kajuit: ..... 7. Gevolgd traject a) Land van vertrek: ..... b) Land van bestemming: ..... c) EG-lidstaat van uitgang (bij uitvoer) : ..... ,d) EG-lidstaat van binnenkomst (bij invoer) : ..... 8. Bron en gebruik: a) Economische oorsprong: ..... b) Voorzien gebruik: ..... Ik, ondergetekende verklaar drager te zijn van de hierboven opgesomde waarden. Deze aangifte is correct en volledig. Ik ben ervan op de hoogte dat ingeval de medegedeelde gegevens onvolledig of onjuist blijken te zijn wordt geacht dat niet werd voldaan aan de aangifteplicht. Elk verzuim van indiening van een aangifte, elke onjuiste of onvolledige aangifte wordt bestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en een geldboete van 25 tot 25000 EUR (artikel 5 besluitwet van 6 oktober 1944). Gedaan te. op .... ./.... ./20 ..... Handtekening: Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld Verklarende nota bij de velden van de aangifte 2. Het betreft de identiteit van de drager van de fondsen, m.a.w. de natuurlijke persoon die het geld vervoert. 3. Niet invullen indien u het geld vervoert voor eigen rekening. 4. De begunstigde van de waarden is de persoon of vennootschap waaraan de fondsen zullen worden overgedragen, al dan niet in het kader van een handelstransactie. Indien deze persoon niet bekend is, dient u « nog niet gekend» in te vullen. Indien de aangever de waarden behoudt vult hij een tweede maal zij n/haar naam in. 5. a) Het gaat om speciën (bankbiljetten en geldstukken die als geldig betaalmiddel in omloop zijn). Bij voorbeeld: 25.000 euro b) Zie a), bij voorbeeld« Britse ponden, Verenigd Koninkrijk, 10.000 P, zijnde 14.700 EUR» c) Onder « cheques of elk ander fmancieel instrument» dient te worden verstaan de fmanciële instrumenten aan toonder zoals reischeques, verhandelbare instrumenten (daaronder begrepen cheques, promessen en betalingsopdrachten) aan toonder, geëndosseerd zonder beperkingen, op naam van een fictieve begunstigde gesteld, of die een zodanige vorm hebben dat de aanspraak erop bij afgifte wordt overgedragen. Worden eveneens bedoeld: alle zogenaamd« onvolledige» instrumenten zoals cheques, promessen en betalingsopdrachten die weliswaar ondertekend zijn maar waarop nog geen bedrag werd ingevuld of waarop de naam van de begunstigde nog niet werd ingevuld. 8 a) Het betreft niet de geografische maar wel de economische oorsprong van de middelen. Bij voorbeeld: spaargelden, erfenis, opbrengst van een verkoop, kasgelden enz. 8 b) Bij voorbeeld: aankoop, betaling voor een verrichte dienst enz. OPGELET: Indien u problemen heeft met het invullen van de aangifte of bepaalde zaken niet begrijpt, volg het rode kanaal en contacteer een douaneambtenaar VOORALEER de gecontroleerde zone te verlaten. Gezien om te worden gevoegd bij Ons besluit van 5 oktober 2006. ALBERT Van Koningswege: De Minister van Financiën, D.REYNDERS De Minister van Justitie, Mevr. L. ONKELINX BIJLAGE II 1/ Exemplaar voor de bevoegde overheid Federale overheidsdienst Financiën Administratie der douane en accijnzen AANGIFTE VAN INTRACOMMUNAUTAIR GRENSOVERSCHRIJDEND GELDVERVOER TER WAARDE VAN 10.000 EUR OF MEER
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/artic1e_body.pl?language=nl&caller=summary&p. .. 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 8 of 10
Aangifte gedaan aan de bevoegde Belgische autoriteiten in het kader van het koninklijk besluit van ... 2006 houdende maatregelen ter controle van het grensoverschrijdend verkeer van liquide middelen Verklarende nota op ommezijde 1. Aard aangifte: Binnenkomst in BelgiëNerlaten van België (Schrap wat niet van toepassing is). 2. Drager van de waarden (Natuurlijke persoon) a) Naam en voornaam: ..... b) Hoofdadres : .... . c) Nationaliteit: ..... d) Nr. Van identiteitskaart ofpaspoort : ..... e) Geboorteplaats en -datum: ..... 3. Opdrachtgever (ingeval van overbrenging voor rekening van derden) a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: ..... b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 4. Begunstigde van de waarden a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: ..... b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 5. Aard en waarde van de waarden a) Bedrag van de valuta in EUR : ..... b) Indien andere dan EUR ($, :E, etc.) : naam, land en bedrag: ..... ,zijn ..... EUR. c) Cheques of andere financiële instrumenten (zie ommezijde) : EUR: .... . d) Totale waarde (a + b + c) in EUR : ..... 6. Vervoerswijze a) Lucht; Vlucht nr. : ..... b) Zee; Naam van het schip en kajuit pavillon : ..... c) Weg; Nummerplaat voertuig ..... d) Trein; Nummer van de trein ..... 7. Gevolgd traject c) EG-lidstaat van vertrek: ..... d) EG-lidstaat van bestemming: ..... 8. Bron en gebruik : a) Economische oorsprong: ..... b) Voorzien gebruik: ..... Ik, ondergetekende verklaar drager te zijn van de hierboven opgesomde waarden. Deze aangifte is correct en volledig. Ik ben ervan op de hoogte dat ingeval de medegedeelde gegevens onvolledig of onjuist blijken te zijn wordt geacht dat niet werd voldaan aan de aangifteplicht. Elk verzuim van indiening van een aangifte op aanvraag, elke onjuiste of onvolledige aangifte wordt bestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en een geldboete van 25 tot 25000 EUR (artikel 5 besluitwet van 6 oktober 1944). Gedaan te ............................................................................ . op .................................................. .!.... .!20 ..... Handtekening: Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld BIJLAGE II 2/ Kopie voor de aangever Federale overheidsdienst Financiën Administratie der douane en accijnzen AANGIFTE VAN INTRACOMMUNAUTAIR GRENSOVERSCHRIJDEND GELDVERVOER TER WAARDE VAN 10.000 EUR OF MEER Aangifte gedaan aan de bevoegde Belgische autoriteiten in het kader van het koninklijk besluit van ... 2006 houdende maatregelen ter controle van het grensoverschrijdend verkeer van liquide middelen Verklarende nota op ommezijde 1. Aard aangifte: Binnenkomst in BelgiëNerlaten van België (Schrap wat niet van toepassing is). 2. Drager van de waarden (Natuurlijke persoon) a) Naam en voornaam: ..... b) Hoofdadres : .... . c) Nationaliteit: ..... d) Nr. Van identiteitskaart ofpaspoort : ..... e) Geboorteplaats en -datum: ..... 3. Opdrachtgever (ingeval van overbrenging voor rekening van derden) a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: .....
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/artic1e_body.pl?language=nl&caller=summary&p ... 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 9 of 10
b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 4. Begunstigde van de waarden a) Naam en voornaam of maatschappelijke benaming: ..... b) Adres of maatschappelijke zetel: ..... 5. Aard en waarde van de waarden a) Bedrag van de valuta in EUR: ..... b) Indien andere dan EUR ($, E, etc.) : naam, land en bedrag: ..... ,zijn ..... EUR. c) Cheques of andere financiële instrumenten (zie ommezijde) : EUR: .... . d) Totale waarde (a + b + c) in EUR : ..... 6. Vervoerswijze a) Lucht; Vlucht nr. : ..... b) Zee; Naam van het schip en kajuit pavillon : ..... c) Weg; Nummerplaat voertuig ..... d) Trein; Nummer van de trein ..... 7. Gevolgd traject c) EG-lidstaat van vertrek: ..... ,d) EG-lidstaat van bestemming: ..... 8. Bron en gebruik: a) Economische oorsprong: ..... b) Voorzien gebruik: ..... Ik, ondergetekende verklaar drager te zijn van de hierboven opgesomde waarden. Deze aangifte is correct en volledig. Ik ben ervan op de hoogte dat ingeval de medegedeelde gegevens onvolledig of onjuist blijken te zijn wordt geacht dat niet werd voldaan aan de aangifteplicht. Elk verzuim van indiening van een aangifte op aanvraag, elke onjuiste of onvolledige aangifte wordt bestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en een geldboete van 25 tot 25000 EUR (artikel 5 besluitwet van 6 oktober 1944). Gedaan te .......................................... ; ............................... op ....................................................... ./.... ./20 .... . Handtekening : Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld Verklarende nota bij de velden van de aangifte 2. Het betreft de drager van de fondsen, m.a.w. de natuurlijke persoon die het geld vervoert. 3. Niet invullen indien u het geld vervoert voor eigen rekening. 4. De begunstigde van de waarden is de persoon of vennootschap waaraan de fondsen zullen worden overgedragen, al dan niet in het kader van een handelstransactie. Indien deze persoon niet bekend is, dient u« nog niet gekend» in te vullen. Indien de aangever de waarden behoudt vult hij een tweede maal zijnlhaar naam in. 5. a) Het gaat om speciën (bankbiljetten en geldstukken die als geldig betaalmiddel in omloop zijn). Bij voorbeeld: 25.000 euro. b) Zie a), bij voorbeeld« Britse ponden, Verenigd Koninkrijk, 10.000 P, zijnde 14.700 EUR ». c) Onder « cheques of elk ander fmancieel instrument» dient te worden verstaan de financiële instrumenten aan toonder zoals reischeques, verhandelbare instrumenten (daaronder begrepen cheques, promessen en betalingsopdrachten) aan toonder, geëndosseerd zonder beperkingen, op naam van een fictieve begunstigde gesteld, of die een zodanige vorm hebben dat de aanspraak erop bij afgifte wordt overgedragen. Worden eveneens bedoeld: alle zogenaamd « onvolledige» instrumenten zoals cheques, promessen en betalingsopdrachten die weliswaar ondertekend zijn maar waarop nog geen bedrag werd ingevuld of waarop de naam van de begunstigde nog niet werd ingevuld. 8 a) Het betreft niet de geografische maar wel de economische oorsprong van de middelen. Bij voorbeeld: spaargelden, erfenis, opbrengst van een verkoop, kasgelden enz. 8 b) Bij voorbeeld: aankoop, betaling voor een verrichte dienst enz. OPGELET: Indien u vragen hebt of problemen ondervindt bij het invullen van deze aangifte dient u bij de controlerende ambtenaren de nodige inlichtingen in te winnen vooraleer u de ondertekende aangifte indient. De indiening van deze aangifte stelt u niet vrij van een eventuele aangifteplicht in de lidstaat /lidstaten waarheen u zich begeeft. Gezien om te worden gevoegd bij Ons besluit van 5 oktober 2006.
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/artic1e_body.pl?language=nl&caller=summary&p ... 24/11/2006
Moniteur BeIge - Belgisch Staatsblad
Page 10 of 10
ALBERT Van Koningswege: De Minister van Financiën, D.REYNDERS De Minister van Justitie, Mevr. L. ONKELINX
Publicatie: 2006-10-27
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&caller=summary&p ... 24/11/2006
P.06.0042.NIl
4 APRIL 2006
Hof van Cassatie van België
Arrest
Nr. P.06.0042.N
PROCUREUR-GENERAAL
BIJ
HET
HOF
VAN
BEROEP
TE
ANTWERPEN, eiser,
tegen HE, beklaagde, verweerder.
I.
RECHTSPLEGING VOOR HET HOF
Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het Hof van Beroep te Antwerpen, correctionele kamer, van 30 november 2005. De eiser voert in een verzoekschrift die aan dit arrest is gehecht, een middel aan. Raadsheer Luc Huybrechts heeft verslag uitgebracht.
4 APRlL 2006
P.06.0042.N/2
Procureur-generaal Marc De Swaef heeft geconcludeerd.
11.
BESLIS SING VAN HET HOF
Beoordeling Eerste onderdeel 1. De veroordeling van een beklaagde wegens het witwassen bepaald bij artikel 505, eerste lid, 3°, Strafwetboek impliceert niet noodzakelijk dat deze beklaagde zich zelf als dader, mededader of medeplichtige, schuldig heeft gemaakt aan het misdrijf waaruit de vermogensvoordelen rechtstreeks zijn verkregen. 2. Het onderdeel faalt naar recht. Tweede onderdeel 3.
Het
is
niet
tegenstrijdig,
enerzijds,
te
oordelen
dat
de
bijzondere
verbeurdverklaring bij equivalent van zaken bepaald bij artikel 43bis, tweede lid, Strafwetboek,
niet kan worden
uitgesproken tegen de
schuldige aan het
witwassen, anderzijds, tegen de schuldige aan witwassen, op grond van artikel 42, 3°, Strafwetboek, de bijzondere verbeurdverklaring uit te spreken van de vermogensvoordelen
die
hij
rechtstreeks
uit
het
witwasmisdrijf zelf heeft
verkregen. 4. Het onderdeel mist feitelijke grondslag.
Derde onderdeel 5. De aanvoering dat de bijzondere verbeurdverklaring bij equivalent, bepaald bij artikel 43 bis, tweede lid, Strafwetboek, mogelijk moet zijn bij zaken die onderling kunnen worden uitgewisseld, zoals geldsommen, doet geen afbreuk aan de beslissing van het bestreden arrest dat de bijzondere verbeurdverklaring, bepaald bij artikel 43bis, tweede lid, StrafWetboek, alleen kan worden uitgesproken met
4 APRIL 2006
P.06.0042.N/3
betrekking tot door artikel 42, 3°, Strafwetboek bedoelde zaken en niet met betrekking tot door artikel 42, 1°, Strafwetboek bedoelde zaken. 6. Het onderdeel dat niet tot cassatie kan leiden, is niet ontvankelijk.
Ambtshalve onderzoek van de beslissing op de strafvordering 7. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen.
Dictum Verwerpt het cassatieberoep. Laat de kosten ten laste van de Staat. Begroot de kosten op 13,18 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld raadsheren
uit Luc
afdelingsvoorzitter Huybrechts,
Edward
Jean-Pierre
Forrier,
Frère,
als
voorzitter,
Dirk Debruyne,
en
Luc
de Van
hoogenbemt, en op de openbare terechtzitting van 4 april 2006 uitgesproken door afdelingsvoorzitter
Edward
Forrier,
in
aanwezigheid
Patrick Duinslaeger, met bijstand van griffier Frank Adriaensen.
van
advocaat-generaal
**** * ** ** ***
EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT
DE RAAD Straatsburg, 26 oktober 2005 (OR. en)
2004/0137 (COD) LEX 641
PE-CONS 3631/5/05 REV5
EF 14 ECOFIN 173 CRIMORG48 CODEC435
RICHTLIJN 2005/601EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD TOT VOORKOMING VAN HET GEBRUIK VAN HET FINANCIËLE STELSEL VOOR HET WITWASSEN VAN GELD EN DE FINANCIERING VAN TERRORISME
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
NL
RICHTLIJN 2005/601EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 26 oktober 2005 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (Voor de EER relevante tekst)
HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE, Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, en met name op artikel 47, lid 2, eerste en derde zin, en op artikel 95, Gezien het voorstel van de Commissie, Gezien het advies van het Europees Economisch en Sociaal Comitë, Gezien het advies van de Europese Centrale Bank2 , Handelend volgens de procedure van artikel 251 van het Verdrag3 ,
2
3
Advies van 11 mei 2005 (nog niet verschenen in het Publicatieblad). PB C 40 van 17.2.2005, blz. 9. Advies van het Europees Parlement van 26 mei 2005 (nog niet verschenen in het Publicatieblad) en besluit van het Europees Parlement van 19 september 2005.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
1
NL
Overwegende hetgeen volgt: (1)
Massale stromen crimineel geld kunnen de stabiliteit en de reputatie van de financiële sector schaden en de interne markt bedreigen; terrorisme tast onze samenleving aan in haar fundamenten zelf. Naast de strafrechtelijke benadering kan een preventieve aanpak via het financiële stelsel resultaten opleveren.
(2)
De soliditeit, integriteit en stabiliteit van kredietinstellingen en financiële instellingen en het vertrouwen in het financiële stelsel als geheel kunnen ernstig in gevaar worden gebracht door de pogingen van criminelen en hun medeplichtigen om hetzij de herkomst van de opbrengsten van misdrijven te verhullen, hetzij rechtmatig of onrechtmatig verkregen gelden aan te wenden voor terroristische doeleinden. Om te vermijden dat lidstaten ter bescherming van hun financiële stelsel maatregelen treffen die met de goede werking van de interne markt en met de rechtsstaat en de openbare orde van de Gemeenschap onverenigbaar kunnen zijn, is een Gemeenschapsoptreden op dat terrein noodzakelijk.
(3)
Ter vergemakkelijking van hun criminele activiteiten, zouden witwassers van geld en financiers van terrorisme kunnen profiteren van de liberalisering van het kapitaalverkeer en van het vrij verrichten van financiële diensten, inherent aan de geïntegreerde financiële ruimte, indien niet op communautair niveau bepaalde coördinerende maatregelen worden genomen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
2
NL
(4)
Om aan deze bezorgdheden wat betreft het witwassen van geld tegemoet te komen, werd de Richtlijn 91/308/EEG van de Raad van 10 juni 1991 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geldl aangenomen. Deze richtlijn bepaalt dat de lidstaten het witwassen van geld moeten verbieden en de financiële sector, die de kredietinstellingen en een hele reeks andere financiële instellingen omvat, ertoe moeten verplichten hun cliënten te identificeren, de nodige bewijsstukken te bewaren, interne procedures in te stellen voor het opleiden van hun personeel en het onderkennen van het witwassen van geld, alsook elk feit dat wijst op het witwassen van geld aan de bevoegde autoriteiten te melden.
(5)
Het witwassen van geld en de financiering van terrorisme geschieden gewoonlijk in een internationale context. Maatregelen die uitsluitend op nationaal of zelfs communautair niveau worden getroffen, zonder met internationale coördinatie en samenwerking rekening te houden, zouden bijgevolg slechts een zeer beperkte uitwerking hebben. De door de Gemeenschap op dit gebied te treffen maatregelen dienen derhalve verenigbaar te zijn met in andere internationale fora ondernomen acties. Bij het optreden van de Gemeenschap dient met name verder rekening te worden gehouden met de veertig aanbevelingen van de financiële actiegroep witwassen van geld (Financial Action Task Force on Money Laundering, hierna "FATF" te noemen), het belangrijkste internationale orgaan voor de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. Aangezien de veertig aanbevelingen van de FATF in 2003 ingrijpend zijn herzien en uitgebreid, verdient het aanbeveling deze richtlijn met deze nieuwe internationale norm in overeenstemming te brengen.
(6)
De Algemene Overeenkomst inzake de handel in diensten (GATS) staat de leden toe maatregelen te nemen ter bescherming van de goede zeden en ter voorkoming van fraude, en om redenen van bedrijfseconomisch toezicht, zoals onder meer ter verzekering van de stabiliteit en integriteit van het financiële stelsel.
PB L 166 van 28.6.1991, blz. 77. Richtlijn gewijzigd bij Richtlijn 2001/97/EG van het Europees Parlement en de Raad (PB L 344 van 28.12.2001, blz. 76). PE-CONS 3631/5/05 REV 5
3
NL
(7)
De definitie van witwassen van geld had aanvankelijk alleen betrekking op drugsmisdrijven, maar de afgelopen jaren tekent zich een tendens af in de richting van een veel ruimere definitie, die berust op een breder spectrum van basisdelicten. Een breder spectrum van basisdelicten is bevorderlijk voor de melding van verdachte transacties en voor de internationale samenwerking op dit terrein. Het is bijgevolg aangewezen de definitie van ernstige strafbare feiten in overeenstemming te brengen met de definitie van ernstige strafbare feiten in het Kaderbesluit 200 1/500/JBZ van de Raad van 26 juni 200 I inzake het witwassen van geld, de identificatie, opsporing, bevriezing, inbeslagneming en confiscatie van hulpmiddelen en van opbrengsten van misdrijven l .
(8)
Voorts houdt het misbruik van het financiële stelsel voor het aanwenden van crimineel of zelfs rechtmatig verkregen geld voor terroristische doeleinden onmiskenbaar een risico in voor de integriteit, de goede werking, de reputatie en de stabiliteit van het financiële stelsel. De preventieve maatregelen van deze richtlijn dienen dan ook zodanig te worden uitgebreid dat zij niet alleen de behandeling van uit criminele activiteiten verkregen geld maar ook de verzameling van gelden of voorwerpen voor terroristische doeleinden omvatten.
PB L 182 van 5.7.2001, blz. 1. PE-CONS 3631/5/05 REV 5
4
NL
(9)
Hoewel Richtlijn 91/308/EEG een verplichting tot cliëntidentificatie oplegt, bevat zij betrekkelijk weinig bijzonderheden over de desbetreffende procedures. Aangezien dit aspect van de voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme van cruciaal belang is, is het aangewezen om conform de nieuwe internationale normen specifiekere en meer gedetailleerde voorschriften voor de identificatie van de cliënt en van enigerlei uiteindelijke begunstigde en voor de verificatie van hun identiteit vast te stellen. Te dien einde is het van essentieel belang dat het begrip "uiteindelijke begunstigde" nauwkeurig wordt gedefinieerd. Indien de individuele begunstigden van een juridische entiteit of een constructie zoals een stichting of een trust nog moet worden aangeduid en het derhalve onmogelijk is een afzonderlijk persoon als uiteindelijke begunstigde te identificeren, zou het volstaan de "categorie personen" te identificeren voorbestemd om de begunstigden van een stichting of trust te zijn. Dit vereist niet dat de personen binnen deze categorie moeten worden geïdentificeerd.
(10)
De instellingen en personen die onder deze richtlijn vallen dienen, overeenkomstig het bepaalde in deze richtlijn, de identiteit van de uiteindelijke begunstigde te identificeren en te verifiëren. Het staat die instellingen en personen vrij gebruik te maken van openbare registers van uiteindelijke begunstigden, hun cliënten om relevante gegevens te vragen of deze informatie op andere wijze te verzamelen, rekening houdend met het feit dat de omvang van dergelijke klantenonderzoeksmaatregelen ("customer due diligence measures") gerelateerd is aan het risico van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, hetgeen afhankelijk is van het soort cliënt, de zakelijke relatie, het product of de transactie.
(11)
Kredietovereenkomsten waarbij de kredietrekening uitsluitend ter afwikkeling van het krediet dient en de terugbetaling van het krediet via een rekening geschiedt die namens de cliënt is geopend bij een onder deze richtlijn vallende kredietinstelling overeenkomstig het bepaalde in artikel 8, lid 1, onder a) t/m c) dienen in de regel te worden beschouwd als transacties met een verlaagd risico.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
5
NL
(12)
Voorzover de verschaffers van het vermogen van de juridische entiteit of constructie aanzienlijke zeggenschap hebben over het gebruik van het vermogen, moeten zij als uiteindelijke begunstigde worden geïdentificeerd.
(13)
Bij commerciële producten wordt op grote schaal gebruik gemaakt van een trustverhouding als internationaal erkend onderdeel van de over de gehele linie gecontroleerde financiële groothandelsmarkten. Een verplichting tot identificatie van de uiteindelijke begunstigde vloeit niet voort uit het enkele feit dat in dit bijzondere geval gebruik wordt gemaakt van een trustverhouding.
(14)
Het bepaalde in deze richtlijn dient ook te gelden wanneer de activiteiten van de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen via het internet plaatsvinden.
(15)
Aangezien de verscherpte controle in de financiële sector de witwassers en financiers van terrorisme ertoe heeft aangezet uit te kijken naar alternatieve methoden om de herkomst van de opbrengsten van misdrijven te verhelen en die kanalen voor financiering van terrorisme kunnen worden gebruikt, verdient het aanbeveling de verplichtingen op het gebied van de bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme uit te breiden tot levensverzekeringstussenpersonen en aanbieders van trust- en bedrijfsdiensten.
(16)
Entiteiten die reeds onder de wettelijke aansprakelijkheid van een verzekeringsonderneming vallen en daardoor reeds onder het toepassingsgebied vallen van deze richtlijn, behoren niet tot de categorie van verzekeringstussenpersonen.
(17)
Optreden als directeur of secretaris van een vennootschap is op zich niet voldoende om als aanbieder van trust- en bedrijfsdiensten te kunnen worden aangemerkt: onder de definitie vallen alleen personen die voor een derde, en als beroepsactiviteit, als directeur of secretaris van een vennootschap optreden.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
6
NL
(18)
Regelmatig is gebleken dat bij grote betalingen in contanten het risico van witwassen van geld en van financiering van terrorisme zeer hoog is. In de lidstaten die contante betalingen boven de vastgestelde drempel toestaan, moeten alle natuurlijke of rechtspersonen die handelen in goederen als beroepsactiviteit en die dergelijke betalingen accepteren derhalve onder de werking van deze richtlijn worden gebracht. Handelaren in goederen van grote waarde, zoals edelstenen en -metalen, of kunstwerken, en veilingmeesters, voorzover zij in contanten worden betaald voor een bedrag van 15 000 EUR of meer, vallen in ieder geval onder deze richtlijn. Om effectief te controleren of deze potentieel grote groep van personen en instellingen deze richtlijn naleeft, kunnen de lidstaten, volgens het beginsel van risicogebaseerd toezicht, hun controleactiviteiten vooral toespitsen op de natuurlijke en rechtspersonen die goederen verhandelen aan een relatief hoog witwasrisico of risico van financiering van terrorisme blootstaan. Gezien de uiteenlopende situaties in de verschillende lidstaten, kunnen de lidstaten volgens artikel 4 van de richtlijn besluiten strengere bepalingen aan te nemen om het bij grote betalingen in contanten verbonden risico terdege aan te pakken.
(19)
Richtlijn 91/308/EEG, breidt de werkingssfeer van de communautaire antiwitwasregeling uit tot notarissen en andere onafhankelijke beoefenaren van juridische beroepen. Deze personen zouden ook onder de werkingssfeer van de nieuwe richtlijn moeten vallen. Deze onafhankelijke beoefenaren van juridische beroepen, zoals gedefinieerd door de lidstaten, vallen onder de bepalingen van de richtlijn wanneer zij deelnemen aan financiële of zakelijke transacties, met inbegrip van het verstrekken van belastingadvies, waarbij er groot gevaar bestaat dat de diensten van deze beroepsbeoefenaren worden misbruikt om de opbrengsten van criminele activiteiten wit te wassen of terrorisme te financieren.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
7
NL
(20)
Wanneer onafhankelijke leden van wettelijk erkende en gecontroleerde beroepsgroepen die juridisch advies verstrekken, zoals advocaten, de rechtspositie van een cliënt bepalen of een cliënt in rechte vertegenwoordigen, is het evenwel niet aangewezen om deze beroepsbeoefenaren voor deze activiteiten krachtens deze richtlijn een verplichting op te leggen vermoedens van witwassen ofvan financiering van terrorisme te melden. Zo moeten er vrijstellingen zijn van elke verplichting om informatie te melden die is verkregen vóór, tijdens ofna een gerechtelijke procedure, of bij het bepalen van de rechtspositie van een cliënt. Juridisch advies dient bijgevolg aan de beroepsgeheimhoudingsplicht onderworpen blijven, tenzij de juridisch adviseur deelneemt aan witwasactiviteiten of activiteiten voor financiering van terrorisme, het juridisch advies voor witwasdoeleinden of voor financiering van terrorisme wordt verstrekt, of de advocaat weet dat zijn cliënt juridisch advies wenst voor witwasdoeleinden ofvoor financiering van terrorisme.
(21)
Het verdient aanbeveling rechtstreeks vergelijkbare diensten op dezelfde wijze te behandelen, ongeacht welke onder deze richtlijn vallende beroepsbeoefenaren de diensten verstrekken. Met het oog op de waarborging van de eerbiediging van de rechten van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en het Verdrag betreffende de Europese Unie mag, in het geval van bedrijfsrevisoren, externe accountants en belastingadviseurs, die in sommige lidstaten een cliënt in rechte kunnen verdedigen of vertegenwoordigen, ofzijn rechtspositie bepalen, de informatie die zij bij de uitoefening van deze taken ontvangen, niet onder de meldingsplicht van deze richtlijn vallen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
8
NL
(22)
Er dient te worden erkend dat het witwasrisico en het risico van terrorismefinanciering niet altijd even groot is. In overeenstemming met een risicogeoriënteerde benadering dient in de Gemeenschapswetgeving derhalve het beginsel te worden ingevoerd dat in passende gevallen een vereenvoudiging van de klantenonderzoeksvereisten wordt toegestaan.
(23)
De afwijking betreffende de vaststelling van de uiteindelijke begunstigden van gezamenlijke rekeningen aangehouden door notarissen en andere onafhankelijke beoefenaren van juridische beroepen, dient de verplichtingen van de notarissen en andere onafhankelijke beoefenaren van juridische beroepen uit hoofde van deze richtlijn onverlet te laten. Daaronder valt ook de plicht van deze laatsten om de identiteit van de begunstigde eigenaars van de gezamenlijke rekeningen die zij aanhouden, vast te stellen.
(24)
Evenzo dient in de Gemeenschapswetgeving te worden erkend dat het witwasrisico ofhet risico van terrorismefinanciering in sommige situaties groter is. Hoewel de identiteit en het zakelijk profiel van alle cliënten dienen vastgesteld, bestaan er gevallen waarin er bijzonder strikte cliëntidentificatie- en cliëntverificatieprocedures vereist zijn.
(25)
Dit geldt in het bijzonder voor zakelijke relaties met natuurlijke personen die prominente publieke functies bekleden of bekleed hebben, en dan vooral degenen die afkomstig zijn uit landen waar corruptie veelvuldig voorkomt. Dergelijke relaties kunnen vooral een groot reputatierisico en/ofjuridisch risico met zich meebrengen voor de financiële sector. De internationale inspanning ter bestrijding van corruptie rechtvaardigt ook een grotere aandacht voor die gevallen en de toepassing van alle gebruikelijke klantenonderzoeksmaatregelen voor binnenlandse politiekprominente personen en van uitgebreide klantenonderzoeksmaatregelen voor politiek prominente personen die in een andere lidstaat of een derde land verblijven.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
9
NL
(26)
Toestemming hebben van de hoge bedrijfsleiding ("senior management") voor het aangaan van zakelijke relaties impliceert niet toestemming hebben van de raad van bestuur, maar van het eerste hiërarchische niveau boven dat van de persoon die de toestemming vraagt.
(27)
Om te vermijden dat cliëntidentificatie procedures nodeloos worden overgedaan, hetgeen tot vertragingen en inefficiënties in de zakelijke activiteiten zou leiden, verdient het aanbeveling om, mits passende waarborgen worden geboden, toe te staan dat cliënten worden geïntroduceerd die reeds elders zijn geïdentificeerd. In gevallen waar een persoon of instelling op een derde vertrouwt, ligt de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de klantenonderzoeksprocedure bij de instelling of persoon waarbij de cliënt is geïntroduceerd. De derde, of introducerende partij, blijft, voorzover zij met de cliënt een relatie heeft die onder deze richtlijn valt, ook verantwoordelijk voor alle voorschriften in deze richtlijn, waaronder het voorschrift om verdachte transacties te melden en bewijsstukken te bewaren.
PE-CONS 363 I /5/05 REV 5
10
NL
(28)
In geval van een agentuur- ofuitbestedingsverhouding op contractuele basis tussen onder deze richtlijn vallende instellingen of personen en niet onder de werkingssfeer van de richtlijn vallende externe natuurlijke of rechtspersonen kunnen verplichtingen inzake de bestrijding van het witwassen van geld en van financiering van terrorisme voor deze agenten of verrichters van uitbestede diensten als deel van de onder de richtlijn vallende instellingen of personen alleen voortvloeien uit het contract en niet uit deze richtlijn. De verantwoordelijkheid voor de naleving van deze richtlijn berust bij de instelling of persoon die onder de richtlijn valt.
(29)
Verdachte transacties dienen te worden gemeld aan de financiële inlichtingeneenheid (FIE), die optreedt als nationaal centrum voor het ontvangen, opvragen, en analyseren en het verspreiden onder de bevoegde autoriteiten van meldingen van verdachte transacties en andere informatie over mogelijk witwassen of mogelijke financiering van terrorisme. De lidstaten hoeven daartoe hun bestaande meldingssystemen - waar de melding via het Openbaar Ministerie of via andere wetshandhavingautoriteiten geschiedt - niet te wijzigen, mits de informatie onverwijld en ongefilterd aan de financiële inlichtingeneenheden doorgegeven wordt zodat deze hun activiteiten, waaronder internationale samenwerking met andere financiële inlichtingeneenheden, naar behoren kunnen uitvoeren.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
11
NL
(30)
In afwijking van het algemene verbod om verdachte transacties uit te voeren, kunnen de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen verdachte transacties uitvoeren voordat zij de bevoegde autoriteiten hiervan op de hoogte brengen wanneer de onthouding tot uitvoering onmogelijk is of hierdoor de vervolging van de begunstigden van een vermoedelijke witwas- of terrorismefinancierings-transactie zou kunnen worden belemmerd. Dit laat evenwel de door de lidstaten aanvaarde internationale verplichtingen onverlet om middelen of andere goederen van terroristen, terroristische organisaties of financiers van terrorisme, onverwijld te bevriezen, conform de desbetreffende resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
(31)
Indien een lidstaat besluit gebruik te maken van de afwijkingen voorzien in artikel 23, lid 2, kan hij de zelfreguierende instantie die de in dit artikel beoogde personen vertegenwoordigt, toestaan of voorschrijven om aan de FIE geen informatie door te geven die zij van de personen, onder de in artikel 23, lid 2, bepaalde voorwaarden, heeft verkregen.
(32)
In een aantal gevallen zijn werknemers die hun vermoedens van witwassen hebben gemeld, bedreigd of lastig gevallen. Hoewel deze richtlijn de gerechtelijke procedures van de lidstaten niet kan wijzigen, neemt zulks niet weg dat deze aangelegenheid van cruciaal belang is voor de doeltreffendheid van de regeling ter bestrijding van witwassen en van financiering van terrorisme. De lidstaten dienen zich rekenschap te geven van het probleem en alles te doen wat in hun vermogen ligt om werknemers te beschermen tegen dergelijke vormen van intimidatie.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
12
NL
(33)
Het verstrekken van inlichtingen als bedoeld in artikel 28 dient in overeenstemming te zijn met de voorschriften betreffende het doorgeven van persoonsgegevens aan derde landen neergelegd in Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad van 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens l . Bovendien laat het bepaalde in artikel 28 de nationale wetgeving inzake gegevensbescherming en beroepsgeheim onverlet.
(34)
Personen die alleen maar papierendocumenten in elektronische vorm omzetten en op contractbasis werkzaam zijn bij een kredietinstelling of een financiële instelling vallen niet onder de werkingssfeer van deze richtlijn, evenmin als natuurlijke of rechtspersonen die kredietinstellingen of financiële instellingen uitsluitend voorzien van een boodschap of andere supportsystemen voor overdracht van fondsen ofvan c1earing- en settlementsystemen.
(35)
Witwassen van geld en financiering van terrorisme zijn internationale problemen en dienen dan ook op wereldschaal te worden bestreden. Wanneer kredietinstellingen en financiële instellingen uit de Gemeenschap bijkantoren en dochterondernemingen hebben in derde landen waar de wetgeving terzake tekortkomingen vertoont, dienen zij, ter voorkoming van de toepassing van sterk uiteenlopende normen binnen eenzelfde instelling of groep instellingen, de communautaire norm toe te passen of, indien zulks onmogelijk is, de bevoegde autoriteiten van hun lidstaat van herkomst daarvan in kennis te stellen.
PB L 281 van 23.11.1995, blz. 31. Richtlijn gewijzigd bij Verordening (EG) nr. 188212003 (PB L 284 van 31.10.2003, blz. 1). PE-CONS 3631/5/05 REV 5
13
NL
(36)
Het is van belang dat kredietinstellingen en financiële instellingen snel kunnen reageren op verzoeken om informatie te verstrekken over hun eventuele zakelijke relaties met met naam genoemde personen. Om die zakelijke relaties te kunnen identificeren en die informatie snel te kunnen verstrekken, moeten krediet- en financiële instellingen over effectieve systemen beschikken die in verhouding staan tot de omvang en aard van hun bedrijfsactiviteit. Met name kredietinstellingen en grote financiële instellingen zouden over elektronische systemen moeten kunnen beschikken. Deze bepaling is van bijzonder belang voor procedures die leiden tot maatregelen zoals bevriezing en inbeslagneming van tegoeden (ook tegoeden van terroristen), overeenkomstig toepasselijke nationale of Gemeenschapswetgeving met het oog op terrorismebestrijding.
(37)
In deze richtlijn worden gedetailleerde voorschriften vastgesteld klantenonderzoeksprocedures, waaronder uitgebreide klantenonderzoeksmaatregelen voor cliënten en zakelijke relaties met een hoog risico, zoals passende procedures om uit te maken of een cliënt een politiek prominente persoon is, alsmede aanvullende nadere voorschriften, zoals procedures en beleidsmaatregelen inzake nalevingsbeheer ("compliance"). Alle onder deze richtlijn vallende instellingen en personen zullen aan al deze voorschriften moeten voldoen, terwijl van de lidstaten wordt verwacht dat zij de nadere uitvoering van deze bepalingen aanpassen aan de specifieke kenmerken van de diverse beroepen en aan de verschillen in schaal en omvang van de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen.
(38)
Teneinde de instellingen en de andere onder de Gemeenschapswetgeving terzake vallende partijen gemotiveerd te houden, dient hun, voorzover mogelijk, feedback te worden verstrekt over het nut en de follow-up van de door hen verrichte meldingen. Om dit mogelijk te maken en de doeltreffendheid van hun maatregelen ter bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme te kunnen beoordelen, verdient het aanbeveling dat de lidstaten statistische gegevens terzake bijhouden en verder perfectioneren.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
14
NL
(39)
Wanneer een wisselkantoor, een aanbieder van trust- en bedrijfsdiensten of een casino nationaal in een register wordt ingeschreven of een vergunning krijgt, moeten de bevoegde instanties erop toezien dat de personen die het bedrijf van deze entiteiten feitelijk leiden of zullen leiden, en de uiteindelijke begunstigden van deze entiteiten, betrouwbaar en deskundig zijn. De criteria om uit te maken of een persoon al dan niet betrouwbaar en deskundig ("fit and proper") is, moeten nationaal worden bepaald, overeenkomstig het nationale recht. Die criteria moeten in ieder geval recht doen aan de noodzaak om die entiteiten te beschermen tegen misbruik voor criminele doeleinden door hun bestuurders of uiteindelijke begunstigden.
(40)
Gezien het internationale karakter van witwassen van geld en financiering van terrorisme, moet de coördinatie en samenwerking tussen de FIE als bedoeld in Besluit 2000/642/JBZ van de Raad van 17 oktober 2000 inzake een regeling voor samenwerking tussen de financiële inlichtingeneenheden van de lidstaten bij de uitwisseling van gegevensi, alsook de instelling van een EU-netwerk van FIE , zoveel mogelijk worden aangemoedigd. Daartoe moet de Commissie de nodige bijstand verlenen om die coördinatie te vergemakkelijken, waaronder financiële bijstand.
PB L 271 van 24.l0.2000, blz. 4. PE-CONS 3631/5/05 REV 5
15
NL
(41)
Het belang van het bestrijden van het witwassen van geld en financiering van terrorisme dient de lidstaten ertoe aan te zetten in hun nationale recht in doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties te voorzien ter bestraffing van de niet-naleving van de ter uitvoering van deze richtlijn vastgestelde nationale bepalingen. Er moeten sancties voor natuurlijke en rechtspersonen worden ingesteld. Aangezien rechtspersonen vaak betrokken zijn bij complexe witwastransacties, dienen deze sancties aangepast te worden aan de door dergelijke personen verrichte activiteiten.
(42)
Natuurlijke personen die een van de in artikel 2, lid 1, punt 3, onder a) en b), genoemde activiteiten uitoefenen binnen een rechtspersoon, maar op onafhankelijke basis, zijn afzonderlijk aansprakelijk voor de naleving van de bepalingen van deze richtlijn, met uitzondering van de bepalingen van artikel 35.
(43)
Verduidelijking van de technische aspecten van de in deze richtlijn vastgestelde voorschriften kan nodig zijn om te zorgen voor een doeltreffende en voldoende consequente toepassing van de richtlijn, rekening houdend met de uiteenlopende financiële instrumenten, beroepen en risico's in de verschillende lidstaten en met de technische ontwikkelingen bij de bestrijding van witwassen van geld en financiering van terrorisme. De Commissie dient derhalve de bevoegdheid te krijgen om uitvoeringsmaatregelen aan te nemen, zoals bepaalde criteria om uit te maken of situaties een laag dan wel een hoog risico opleveren en derhalve vereenvoudigde klantenonderzoeksprocedures volstaan of juist uitgebreide kennis van de cliënt wenselijk is, mits deze de essentiële elementen van deze richtlijn niet wijzigen en mits de Commissie handelt overeenkomstig de daarin neergelegde beginselen, na raadpleging van het Comité voor de voorkoming van het witwassen van geld en van financiering van terrorisme.
(44)
De voor de uitvoering van deze richtlijn vereiste maatregelen dienen te worden vastgesteld overeenkomstig Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden I. Met dat doel, moet er een nieuw Comité voor de voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, ter vervanging van het Contactcomite opgericht bij Richtlijn 911308/EEG, worden opgericht.
PB L 184 van 17.7.1999, blz. 23. PE-CONS 3631/5/05 REV 5
16
NL
(45)
Gezien de zeer ingrijpende wijzigingen die in Richtlijn 91/308/EEG zouden moeten worden aangebracht, is het omwille van de duidelijkheid aangewezen dat deze richtlijn wordt ingetrokken.
(46)
Daar de doelstellingen van deze richtlijn, namelijk voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en financiering van terrorisme, niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt en derhalve wegens de omvang en de gevolgen van het optreden, beter door de Gemeenschap kunnen worden verwezenlijkt, kan de Gemeenschap, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze richtlijn niet verder dan nodig is om dat doel te verwezenlijken.
(47)
Bij de uitoefening van haar uitvoeringsbevoegdheden overeenkomstig deze richtlijn dient de Commissie de volgende beginselen in acht te nemen: een hoge mate van transparantie en uitgebreid overleg met de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen en met het Europees Parlement en de Raad zijn nodig; er moet op worden toegezien dat de bevoegde instanties in staat zijn te zorgen voor een consequente naleving van de voorschriften; bij uitvoeringsmaatregelen moet een afWeging plaatsvinden van de kosten en baten op de lange termijn voor de onder deze richtlijnen vallende instellingen en personen; er moet worden gezorgd voor de nodige flexibiliteit bij de toepassing van de uitvoeringsmaatregelen, met een basisaanpak die uitgaat van de risico gevoeligheid; er moet worden gezorgd voor ·coherentie met andere Gemeenschapswetgeving op dit gebied; de Gemeenschap, haar lidstaten en haar burgers moeten worden beschermd tegen de gevolgen van witwassen van geld en financiering van terrorisme.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
17
NL
(48)
Deze richtlijn eerbiedigt de grondrechten en neemt de beginselen in acht die met name zijn neergelegd in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Geen enkele bepaling van deze richtlijn mag worden uitgelegd of uitgevoerd op een wijze die strijdig is met het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden,
HEBBEN DE VOLGENDE RICHTLIJN VASTGESTELD:
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
18
NL
Hoofdstuk I Onderwerp, toepassingsgebied en definities
Artikel 1 1.
De lidstaten zien erop toe dat witwassen van geld en financiering van terrorisme worden verboden.
2.
Voor de toepassing van deze richtlijn worden de hierna genoemde daden, indien opzettelijk begaan, als witwassen van geld beschouwd: a)
de omzetting of overdracht van voorwerpen, wetende dat deze zijn verworven uit een criminele activiteit ofuit deelneming aan een dergelijke activiteit, met het oogmerk de illegale herkomst ervan te verhelen ofte verhullen of een persoon die bij deze activiteit is betrokken, te helpen aan de juridische gevolgen van zijn daden te ontkomen;
b)
het verhelen of verhullen van de werkelijke aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing, rechten op of de eigendom van voorwerpen, wetende dat deze verworven zijn uit een criminele activiteit ofuit deelneming aan een dergelijke activiteit;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
19
NL
c)
de verwerving, het bezit of het gebruik van voorwerpen, wetende, op het tijdstip van verkrijging dat deze voorwerpen zijn verworven uit een criminele activiteit of uit deelneming aan een dergelijke activiteit;
d)
deelneming aan, medeplichtigheid aan, poging tot, hulp aan, aanzetten tot, vergemakkelijken van, of het geven van raad met het oog op het begaan van een van de in de voorgaande letters bedoelde daden.
3.
Er is ook sprake van witwassen van geld indien de activiteiten die ten grondslag liggen aan de wit te wassen voorwerpen gelokaliseerd zijn op het grondgebied van een andere lidstaat of op dat van een derde staat.
4.
Voor de toepassing van deze richtlijn wordt onder "financiering van terrorisme" verstaan: de verstrekking of verzameling van gelden en andere vermogensbestanddelen, op welke wijze ook, rechtstreeks of onrechtstreeks, met de bedoeling of wetende dat deze geheel of gedeeltelijk zullen worden gebruikt om strafbare feiten in de zin van de artikelen I tot en met 4 van Kaderbesluit 2002/475/JBZ van de Raad 13 juni 2002 inzake terrorismebestrijding l te plegen.
PB L 164 van 22.6.2002, blz. 3. PE-CONS 3631/5/05 REV 5
20
NL
5.
Medeweten, oogmerk of opzet, vereist als bestanddeel van de in de leden 2 en 4 bedoelde activiteiten, kunnen worden afgeleid uit objectieve feitelijke omstandigheden.
Artikel 2 1.
Deze richtlijn is van toepassing op : 1)
kredietinstellingen;
2)
financiële instellingen;
3)
de volgende natuurlijke of rechtspersonen handelend in het kader van de uitoefening van hun beroepsactiviteiten: a)
bedrijfsrevisoren, externe accountants en belastingadviseurs;
b)
notarissen en andere onafhankelijke beoefenaren van juridische beroepen wanneer zij deelnemen, hetzij door op te treden in naam en voor rekening van hun cliënt in enigerlei financiële of onroerendgoedtransactie, hetzij door het bijstaan bij het voorbereiden of uitvoeren van transacties voor hun cliënt in verband met: i)
de aan- en verkoop van onroerend goed of bedrijven;
ii)
het beheren van diens geld, waardepapieren of andere activa;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
21
NL
iii)
de opening ofhet beheer van bank-, spaar- of effectenrekeningen;
iv)
het organiseren van inbreng die nodig is voor de oprichting, de exploitatie of het beheer van vennootschappen;
v)
de oprichting, de exploitatie of het beheer van trusts, vennootschappen of soortgelijke structuren;
c)
niet onder a) ofb) vallende aanbieders van trust- of bedrijfsdiensten;
d)
makelaars in onroerend goed;
e)
andere natuurlijke of rechtspersonen die handelen in goederen doch slechts voorzover in contanten wordt betaald en wel voor een bedrag van 15 000 EUR ofmeer, ongeacht of de transactie plaatsvindt in één verrichting ofvia meer verrichtingen waartussen een verband lijkt te bestaan;
f)
casino's.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
22
NL
2.
De lidstaten kunnen beslissen dat natuurlijke en rechtspersonen die slechts occasioneel of in zeer beperkte mate financiële activiteiten ontplooien en wanneer het risico van witwassen of financiering van terrorisme beperkt is, niet onder het toepassingsgebied van artikel 3, leden 1 of2 vallen.
Artikel 3 In deze richtlijn wordt verstaan onder: 1)
"kredietinstelling": een kredietinstelling als omschreven in artikel 1, punt 1, eerste alinea, van Richtlijn 2000112/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 maart 2000 betreffende de toegang tot en de uitoefening van de werkzaamheden van kredietinstellingen l , met inbegrip van in de Gemeenschap gevestigde bijkantoren, als omschreven in artikel 1, punt 3, van voornoemde richtlijn, van een kredietinstelling met hoofdkantoor binnen of buiten de Gemeenschap;
2)
"financiële instelling": a)
een onderneming die geen kredietinstelling is en die een of meer van de werkzaamheden verricht die zijn opgenomen onder de punten 2 tot en met 12 en punt 14 van bijlage I bij Richtlijn 2000112/EG, met inbegrip van de werkzaamheden van wisselkantoren en van geldovermakingskantoren;
PB L 126 van 26.5.2000, blz. 1. Richtlijn laatstelijk gewijzigd bij Richtlijn 200511/EG (PB L 79 van 24.3.2005, blz. 9). PE-CONS 3631/5/05 REV 5
23
NL
b)
een verzekeringsonderneming waaraan overeenkomstig Richtlijn 2002/83/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5 november 2002 betreffende de levensverzekering 1 vergunning is verleend, voorzover zij activiteiten verricht die onder genoemde richtlijn vallen;
c)
een beleggingsonderneming als omschreven in artikel 4, punt 1, van Richtlijn 2004/39/EG van het Europees Parlement en de Raad van 21 april 2004 betreffende markten voor financiële instrumenten2 ;
d)
een instelling voor collectieve belegging die haar rechten van deelneming of aandelen aanbiedt;
e)
een verzekeringstussenpersoon als omschreven in artikel 2, lid 5, van Richtlijn 2002/92/EG van het Europees Parlement en de Raad van 9 december 2002 betreffende verzekeringsbemiddeling3 , met uitzondering van verzekeringstussenpersonen als bedoeld in artikel 2, lid 7, van die richtlijn, wanneer zij handelen met betrekking tot levensverzekeringen en andere aan beleggingen gerelateerde verzekeringen;
f)
in de Gemeenschap gevestigde bijkantoren van de onder a) tot en mete) bedoelde financiële instellingen met hoofdkantoor binnen of buiten de Gemeenschap;
2
3
PB L 345 van 19.12.2002, blz. 1. Richtlijn gewijzigd bij Richtlijn 2005/1/EG. PB L 145 van 30.4.2004, blz. 1. PB L 9 van 15.1. 2003, blz. 3.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
24
NL
3)
"voorwerp": goederen van elke soort, hetzij lichamelijk hetzij onlichamelijk, hetzij roerend hetzij onroerend, hetzij tastbaar hetzij ontastbaar, en rechtsbescheiden in gelijk welke vorm, ook elektronisch en digitaal, waaruit de eigendom of andere rechten ten aanzien van deze goederen blijken;
4)
"criminele activiteit": iedere vorm van criminele betrokkenheid bij het plegen van een ernstig strafbaar feit;
5)
"ernstige strafbare feiten": betekent ten minste a)
strafbare feiten als omschreven in de artikelen 1 tot en met 4 van Kaderbesluit 2002/475/JBZ;
b)
alle in artikel 3, lid 1, onder a), van het Verdrag van de Verenigde Naties van 1988 tegen sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope stoffen omschreven strafbare feiten;
c)
de activiteiten van criminele organisaties als omschreven in artikel 1 van Gemeenschappelijk Optreden 98/733/JBZ van de Raad van 21 december 1998 inzake de strafbaarstelling van deelneming aan een criminele organisatie in de lidstaten van de Europese Unie 1 ;
d)
fraude, althans ernstige fraude, als omschreven in artikel 1, lid 1, en artikel 2 van de overeenkomst aangaande de bescherming van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen2 ;
e)
2
corruptie;
PB L 351 van 29.12.1998, blz. 1. PB C 316 van 27.11.1995, blz. 49.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
25
NL
f)
alle feiten die strafbaar zijn gesteld met een maximale vrijheidsstraf of detentiemaatregel van meer dan een jaar of, voor staten die in hun rechtsstelsel een minimumstraf voor strafbare feiten kennen, alle feiten die strafbaar zijn gesteld met een minimale vrijheidsstraf of detentiemaatregel van meer dan zes maanden;
6)
"uiteindelijke begunstigde": de natuurlijke perso(o)n(en) die de uiteindelijke eigenaar is (zijn) van of het zeggenschap heeft (hebben)" over de cliënt en/of de natuurlijke persoon voor wiens rekening een transactie of activiteit wordt verricht. De uiteindelijke begunstigde omvat ten minste: a)
bij vennootschappen: i)
de natuurlijke perso(0 )n( en) die de uiteindelijke eigenaar is (zijn) van of zeggenschap heeft(hebben)over een juridische entiteit, via het rechtstreeks of onrechtstreeks houden van een toereikend percentage van de aandelen of stemrechten van deze juridische entiteit, met inbegrip van participatie in de vorm van toonderaandelen, waarbij het niet gaat om een op een gereglementeerde markt genoteerde vennootschap die is onderworpen aan openbaarmakingsvereisten die in overeenstemming zijn met de Gemeenschapswetgeving, of aan gelijkwaardige internationale normen; een percentage van 25% plus een aandeel geldt als toereikend om aan dit criterium te voldoen;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
26
NL
ii)
de natuurlijke perso(o)n(en) die op een andere wijze zeggenschap over het beheer van een juridische entiteit uitoefen(t)(en) ;
b)
in het geval van juridische entiteiten, zoals stichtingen, en van juridische constructies, zoals trusts, die gelden beheren of uitkeren: i)
voorzover de toekomstige begunstigden reeds werden vastgelegd, de natuurlijke perso(o)n(en) die de begunstigde van 25% ofmeer van het vermogen van een juridische constructie of rechtspersoon is (zijn);
ii)
voorzover de afzonderlijke personen die de begunstigden van de juridische entiteit of de juridische constructie zijn, nog niet werden vastgelegd, de groep van personen in wier belang de juridische entiteit of de juridische constructie hoofdzakelijk werd opgericht ofwerkzaam is;
iii)
de natuurlijke perso(o)n(en) die zeggenschap over 25% ofmeer van het vermogen van een juridische constructie of juridische entiteit uitoefen(t)( en);
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
27
NL
7)
" aanbieder van trust- en bedrijfsdiensten": een natuurlijke of rechtspersoon die als beroepsactiviteit enigerlei van de volgende diensten aan derden verstrekt: a)
oprichten van vennootschappen of andere rechtspersonen;
b)
optreden als of regelen dat een andere persoon optreedt als directeur of secretaris van een vennootschap, deelgenoot in een deelgenootschap ('partnership') of in een soortgelijke hoedanigheid in andere rechtspersonen;
c)
verschaffen van een statutaire zetel, bedrijfsadres, administratief of correspondentieadres en andere daarmee samenhangende diensten voor een vennootschap, een deelgenootschap of enigerlei andere rechtspersoon of juridische constructie;
d)
optreden als of regelen dat een andere persoon optreedt als trustee van een express trust ofvan een soortgelijke juridische constructie;
e)
optreden als of regelen dat een andere persoon optreedt als gevolmachtigde aandeelhouder voor een andere persoon waarbij het niet gaat om een op een gereglementeerde markt genoteerde vennootschap die is onderworpen aan openbaarmakingsvereisten die in overeenstemming zijn met de Gemeenschapswetgeving, of aan gelijkwaardige internationale normen;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
28
NL
8)
"politiek prominente personen": natuurlijke personen die een prominente publieke functie bekleden of hebben bekleed en directe familieleden ofnaaste geassocieerden van deze personen;
9)
"zakelijke relatie": een zakelijke, professionele of commerciële relatie die verband houdt met de professionele activiteiten van de instellingen en personen die onder deze richtlijn vallen en waarvan op het tijdstip dat het contact wordt gelegd wordt aangenomen dat zij enige tijd zal duren;
10)
"Shell bank": een kredietinstelling, of een instelling die zich met soortgelijke activiteiten bezig houdt, opgericht in een rechtsgebied waar zij geen fysieke aanwezigheid, t.t.z. een bestuur en beheer van betekenis heeft, en die niet verbonden is met een onder toezicht staande financiële groep.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
29
NL
Artikel 4 De lidstaten zorgen ervoor dat de bepalingen van deze richtlijn geheel of ten dele worden uitgebreid tot andere beroepen en categorieën ondernemingen dan de in artikel 2, lid 1, genoemde instellingen en personen, die zich bezighouden met activiteiten die zich zeer in het bijzonder lenen voor het witwassen van geld of voor financiering van terrorisme. Wanneer een lidstaat besluit de bepalingen van deze richtlijn uit te breiden tot andere beroepen en categorieën ondernemingen dan die waarnaar in artikel 2, lid 1, wordt verwezen, stelt hij de Commissie daarvan in kennis.
Artikel 5 De lidstaten kunnen op het door deze richtlijn bestreken gebied strengere bepalingen aannemen of handhaven om het witwassen van geld en financiering van terrorisme te voorkomen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
30
NL
Hoofdstuk 11
Klantenonderzoek ("Customer due diligence") AFDELING 1
ALGEMENE BEPALINGEN
Artikel 6
De lidstaten verbieden hun kredietinstellingen en financiële instellingen anonieme rekeningen of anonieme spaarboekjes bij te houden. In afwijking van artikel 9, lid 6, vereisen de lidstaten in alle gevallen dat de eigenaars en begunstigden van bestaande anonieme rekeningen of anonieme spaarboekjes, zo spoedig mogelijk en in ieder geval voordat dergelijke rekeningen of spaarboekjes op enigerlei wijze worden gebruikt, worden onderworpen aan de vereisten inzake klantenonderzoek.
Artikel 7
De onder deze richtlijn vallende instellingen en personen passen in de volgende gevallen de klantenonderzoeksvereisten toe: a)
wanneer zij een zakelijke relatie aangaan;
b)
wanneer zij occasionele transacties ten bedrage van 15 000 EUR of meer verrichten, ongeacht of een dergelijke transactie plaatsvindt in één verrichting ofvia meer verrichtingen waartussen een verband lijkt te bestaan;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
31
NL
c)
wanneer er een vennoeden van witwassen of financiering van terrorisme bestaat, ongeacht of er sprake is van enigerlei derogatie, vrijstelling of drempel;
d)
wanneer wordt betwijfeld of de eerder verkregen cliëntidentificatiegegevens waarheidsgetrouw of adequaat zijn.
Artikel 8 1.
De klantenonderzoeksprocedures omvatten: a)
identificeren van de cliënt en verifiëren van zijn identiteit op basis van documenten, gegevens of inlichtingen uit betrouwbare en onafhankelijke bron;
b)
in voorkomend geval, identificeren van de uiteindelijke begunstigde en nemen van op risico gebaseerde en adequate maatregelen om zijn identiteit te verifiëren, zodat de instelling of persoon die onder het toepassingsgebied van deze richtlijn valt overtuigd is dat zij ofhij weet wie de uiteindelijke begunstigde is, en, wanneer het rechtspersonen, trusts en soortgelijke juridische constructies betreft, nemen van op risico gebaseerde en adequate maatregelen om inzicht te verwerven in de eigendomsen zeggenschapsstructuur van de cliënt;
c)
inwinnen van infonnatie over het doel en de beoogde aard van de zakelijke relatie;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
32
NL
d)
verrichten van een voortdurende controle op de zakelijke relatie, met inbegrip van een nauwlettend toezicht op de tijdens de gehele duur van deze relatie verrichte transacties, teneinde te verzekeren dat deze stroken met de kennis die de instelling of persoon heeft van de cliënt en van zijn zakelijk en risicoprofiel, in voorkomend geval met inbegrip van de oorsprong van de fondsen en de in haar of zijn bezit zijnde documenten, gegevens of inlichtingen doorlopend te actualiseren.
2.
De onder deze richtlijn vallende instellingen en personen passen alle in lid 1 vervatte klantenonderzoeksvereisten toe, maar kunnen de draagwijdte van deze maatregelen bepalen naar gelang van de risicogevoeligheid van het type cliënt, zakelijke relatie, product of transactie. De onder deze richtlijn vallende instellingen en personen dienen aan de in artikel 37 genoemde autoriteiten, met inbegrip van zelfreguierende instanties, te kunnen aantonen dat de draagwijdte van de maatregelen afgestemd is op het risico van witwassen of financiering van terrorisme.
Artikel 9 1.
De lidstaten schrijven voor dat de verificatie van de identiteit van de cliënt en de uiteindelijke begunstigde plaatsvindt vóór het aangaan van een zakelijke relatie ofhet uitvoeren van een transactie.
PE-CONS 363115/05 REV 5
33
NL
2.
In afwijking van lid 1 kunnen de lidstaten toestaan dat de verificatie van de identiteit van de cliënt en de uiteindelijke begunstigde wordt voltooid tijdens het aangaan van een zakelijke relatie indien dit noodzakelijk is om de normale gang van zaken niet te verstoren en indien er weinig risico op witwassen of financiering van terrorisme bestaat. In dergelijke situaties worden deze procedures zo spoedig mogelijk na het eerste contact voltooid.
3.
In afwijking van de leden 1 en 2 kunnen de lidstaten met betrekking tot de levensverzekeringsbranche toestaan dat de verificatie van de identiteit van de begunstigde van de polis plaatsvindt nadat de zakelijke relatie is aangegaan. In alle dergelijke gevallen dient de verificatie plaats te vinden op ofvóór het tijdstip van uitbetaling of op ofvóór het tijdstip waarop de begunstigde zijn rechten krachtens de polis wil uitoefenen.
4.
Bij wijze van uitzondering op de leden 1 en 2 kunnen de lidstaten toestaan dat een bankrekening wordt geopend, mits er adequate waarborgen zijn getroffen die garanderen dat er door de cliënt of namens de cliënt geen transacties worden verricht voordat er sprake is van volledige naleving van de hierboven vermelde bepalingen.
5.
De lidstaten vereisen dat wanneer de betrokken instelling of persoon niet bij machte is aan artikel 8, lid 1, onder a), b) en c), te voldoen, deze geen transacties via een bankrekening mag verrichten, geen zakelijke relatie mag aangaan of de transactie niet mag uitvoeren, dan wel de zakelijke relatie moet beëindigen, en moet overwegen overeenkomstig artikel 22 een melding in verband met de cliënt bij de FIE in te dienen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
34
NL
De lidstaten zijn niet verplicht om voorgaande alinea toe te passen op notarissen, onafuankelijke beoefenaren van juridische beroepen, bedrijfsrevisoren, externe accountants en belastingadviseurs wanneer zij de rechtspositie van hun cliënt bepalen dan wel hem in ofin verband met een rechtsgeding verdedigen of vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het instellen of vermijden van een rechtsgeding. 6.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen de klantenonderzoeksprocedures niet alleen op alle nieuwe cliënten moeten toepassen, maar te gepasten tijde ook op bestaande cliënten naar gelang van de risicogevoeligheid van deze cliënten.
Artikel 10 1.
De lidstaten vereisen dat de identiteit van alle bezoekers van casino's die speelpenningen ter waarde van 2 000 EUR ofmeer aan- of verkopen, moet worden vastgesteld en geverifieerd.
2.
Casino's die onder overheidstoezicht staan, worden in elk geval geacht klantenonderzoeksvereisten te hebben nageleefd wanneer zij de identiteit van hun bezoekers meteen bij of vóór het betreden van het casino registreren, vaststellen en verifiëren, ongeacht het bedrag van de gekochte speelpenningen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
35
NL
ÁFDELING2
VEREENVOUDIGD KLANTENONDERZOEK
Artikel 11 1.
In afwijking van artikel 7, onder a), b) en d), artikel 8 en artikel 9, lid 1, zijn de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen niet aan de in die artikelen bedoelde voorschriften onderworpen indien de cliënt een onder deze richtlijn vallende kredietinstelling of financiële instelling is, dan wel een kredietinstelling of financiële instelling die gevestigd is in een derde land dat eisen stelt die gelijkwaardig zijn aan die vervat in deze richtlijn en er toezicht wordt uitgeoefend op de naleving van die voorschriften.
2.
In afwijking van artikel 7, onder a, b) en d), artikel 8 en artikel 9, lid 1, kunnen de lidstaten de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen toestaan geen "klantenonderzoek toe te passen ten aanzien van: a)
beursgenoteerde vennootschappen waarvan de effecten in een of meer lidstaten zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt in de zin van Richtlijn 2004/39/EG en beursgenoteerde vennootschappen uit derde landen welke onderworpen zijn aan openbaarmakingsvereisten die in overeenstemming zijn met de Gemeenschapswetgeving;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
36
NL
b)
uiteindelijke begunstigden van gezamenlijke rekeningen aangehouden door notarissen en andere onafhankelijke beoefenaren van juridische beroepen uit de lidstaten, ofuit derde landen mits laatstgenoemde personen onderworpen zijn aan verplichtingen ter bestrijding van witwassen van geld en financiering van terrorisme die stroken met de internationale normen en er toezicht wordt uitgeoefend op de naleving van deze verplichtingen en mits de informatie over de identiteit van de uiteindelijke begunstigde op verzoek beschikbaar is voor de instellingen die optreden als depositaris van de gezamenlijke rekeningen;
c)
binnenlandse overheidsinstanties;
of voor iedere andere cliënt die volgens de overeenkomstig artikel 40, lid 1, onder b), vastgestelde technische criteria een laag risico op witwassen van geld of financiering van terrorisme vertegenwoordigt. 3.
In de gevallen beoogd in de leden 1 en 2 verzamelen de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen in elk geval voldoende gegevens om vast te stellen of de cliënt voor de in die leden genoemde vrijstellingen in aanmerking komt.
4.
De lidstaten stellen elkaar en de Commissie in kennis van de gevallen waarin zij van mening zijn dat een derde land voldoet aan de in leden 1 en 2 bepaalde voorwaarden ofvan andere situaties die voldoen aan de overeenkomstig artikel 40, lid 1, onder b), vastgestelde technische criteria.
5.
In afwijking van artikel 7, onder a), b en d), artikel 8 en artikel 9, lid 1, kunnen de lidstaten de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen toestaan geen klantenonderzoeksprocedures toe te passen ten aanzien van:
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
37
NL
a)
levensverzekeringsovereenkomsten wanneer het bedrag van de te betalen jaarlijkse premie 1 000 EUR of minder bedraagt, of wanneer het bedrag van de eenmalige premie 2 500 EUR of minder beloopt;
b)
pensioenverzekeringsovereenkomsten, mits deze overeenkomsten geen atkoopclausule omvatten en niet als waarborg voor een lening kunnen worden gebruikt;
c)
een pensioenstelsel, een pensioenfonds of een soortgelijk stelsel dat pensioenen uitkeert aan werknemers, waarbij de bijdragen worden ingehouden op het loon en de regels van het stelsel de deelnemers niet toestaan hun rechten uit hoofde van het stelsel over te dragen;
d)
elektronisch geld als omschreven in artikel 1, lid 3, onder b), van Richtlijn 2000/46/EG van het Europees Parlement en de Raad van 18 september 2000 betreffende de toegang tot, de uitoefening van en het bedrijfseconomisch toezicht op de werkzaamheden van instellingen voor elektronisch geldt, waarbij, indien de elektronische drager niet kan worden heropgeladen, het maximumbedrag dat op de drager is opgeslagen niet meer dan 150 EUR bedraagt; of, indien de drager kan worden heropgeladen, een limiet van 2 500 EUR geldt voor het totaalbedrag van de transacties die in een kalenderjaar worden verricht, behalve indien de houder een bedrag van 1 000 EUR of meer in datzelfde kalenderjaar heeft laten terugbetalen, als bedoeld in artikel 3 van Richtlijn 2000/46/EG,
of voor ieder ander product of iedere andere transactie die volgens de overeenkomstig artikel 40, lid 1, onder b), vastgestelde technische criteria een laag risico op witwassen van geld of financiering van terrorisme vertegenwoordigt.
PB L 275 van 27.10.2000, blz. 39. PE-CONS 3631/5/05 REV 5
38
NL
Artikell2 Wanneer de Commissie een besluit neemt op grond van artikel 40, lid 4, verbieden de lidstaten de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen vereenvoudigde klantenonderzoek toe te passen ten aanzien van de kredietinstellingen, financiële instellingen en beursgenoteerde vennootschappen uit het betrokken derde land of andere entiteiten naar aanleiding van situaties die voldoen aan de overeenkomstig artikel 40, lid 1, onder b), vastgestelde technische criteria. ÁFDELING3
VERSCHERPT KLANTENONDERZOEK
Artikell3 1.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen al naar gelang de risicogevoeligheid, bovenop de in artikel 7, artikel 8 en artikel 9, lid 6, omschreven maatregelen, verscherpte klantenonderzoeksmaatregelen treffen in situaties die omwille van hun aard een hoger risico op witwassen of financiering van terrorisme kunnen vertegenwoordigen en ten minste voor de situaties bepaald in de leden 2, 3, 4 en voor iedere andere situatie die volgens de overeenkomstig artikel 40, lid 1, onder c), vastgestelde technische criteria een hoog risico op witwassen van geld of financiering van terrorisme meebrengt.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
39
NL
2.
Wanneer de cliënt niet fysiek aanwezig was voor de identificatie, vereisen de lidstaten dat voornoemde instellingen en personen specifieke en adequate maatregelen nemen om het hogere risico te compenseren, door bijvoorbeeld een ofmeer van de volgende maatregelen toe te passen: a)
het waarborgen dat de identiteit van de cliënt aan de hand van aanvullende documenten, gegevens of informatie wordt vastgesteld;
b)
aanvullende maatregelen om de overgelegde documenten te verifiëren of te certificeren, dan wel vereisen van een tot bevestiging strekkende certificatie van een onder deze richtlijn vallende kredietinstelling of financiële instelling;
c)
waarborgen dat de eerste betaling van de verrichting geschiedt via een rekening die op naam van de cliënt bij een kredietinstelling is geopend.
3.
Wat grensoverschrijdende correspondentbankrelaties met respondente instellingen uit derde landen betreft, vereisen de lidstaten van hun kredietinstellingen dat zij: a)
voldoende informatie over de betrokken respondente instelling verzamelen om een volledig beeld te krijgen van de aard van de bedrijfsactiviteiten van deze respondenten, en op basis van openbaar beschikbare informatie de reputatie van de instelling en de kwaliteit van het toezicht bepalen;
b)
de controles ter bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme van de respondente instelling beoordelen;
c)
toestemming verkrijgen van de hoge bedrijfsleiding (senior management) voordat zij nieuwe correspondentbankrelaties aangaan;
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
40
NL
d)
de respectieve verantwoordelijkheden van elke instelling schriftelijk vastleggen;
e)
met betrekking tot transitrekeningen("payable-through accounts") zich ervan vergewissen dat de respondente kredietinstelling de identiteit heeft geverifieerd van en doorlopende doorlichting toepast ten aanzien van de cliënten die rechtstreeks toegang hebben tot de correspondentrekeningen en dat zij in staat is om op verzoek de relevante cliëntgegevens te verstrekken aan de correspondente instelling.
4.
Wat de transacties of zakelijke relaties met politiek prominente personen betreft, die in een andere lidstaat of in een derde land wonen, vereisen de lidstaten van de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen dat zij: a)
over passende op risico gebaseerde procedures beschikken om uit te maken of een cliënt een politiek prominente persoon is;
b)
toestemming hebben van de hoge bedrijfsleiding om zakelijke relaties met dergelijke cliënten aan te gaan;
c)
adequate maatregelen nemen om de bron van het vermogen en van de fondsen vast te stellen die bij de zakelijke relatie of transactie worden gebruikt;
d) 5.
de zakelijke relatie doorlopend verscherpt controleren.
De lidstaten verbieden kredietinstellingen een correspondentbankrelatie aan te gaan of handhaven met een Shell bank en vereisen dat kredietinstellingen passende maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat zij geen correspondentbankrelaties aangaan of handhaven met een bank waarvan bekend is dat deze een shell bank toestaat van haar rekeningen gebruik te maken.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
41
NL
6.
De lidstaten zien erop toe dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen bijzonder waakzaam zijn voor elke dreiging van witwassen of financiering van terrorisme die kan voortvloeien van producten of transacties die anonimiteit in de hand kunnen werken, en indien nodig maatregelen nemen om te voorkomen dat van deze producten of transacties gebmik wordt gemaakt voor witwas- ofterrorismefinancieringsdoeleinden. AFDELING 4
UITVOERING VAN KLANTENONDERZOEK DOOR DERDEN
Artikel 14 De lidstaten kunnen onder deze richtlijn vallende instellingen en personen toestaan op derden een beroep te doen om de in artikel 8, lid 1, onder a), b) en c), neergelegde vereisten te vervullen. De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor het nakomen van deze vereisten blijft evenwel bemsten bij de onder deze richtlijn vallende instelling of persoon die op een derde een beroep doet.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
42
NL
Artikel 15 1.
Wanneer een lidstaat toestaat dat op zijn op eigen grondgebied gevestigde, krediet en financiële instellingen, bedoeld in artikel 2, lid 1, punt 1 of punt 2, een beroep wordt gedaan als derden, staat die lidstaat deze instellingen en personen in elk geval toe de uitkomst van de in artikel 8, lid 1, onder a) tot en met c), vastgelegde klantenonderzoeksprocedures die door een in artikel 2, lid 1, punt 1 of punt 2, bedoelde instelling (met uitzondering van wisselkantoren en geldovermakingskantoren) overeenkomstig deze richtlijn in een andere lidstaat zijn uitgevoerd en die aan de vereisten van de artikelen 16 en 18 voldoen, te erkennen en te aanvaarden, overeenkomstig het bepaalde in artikel 14, ook al zijn de documenten of gegevens voor het vervullen van deze vereisten verschillend van die welke vereist zijn in de lidstaat waarnaar de cliënt wordt doorverwezen.
2.
Wanneer een lidstaat toestaat dat op zijn op eigen grondgebied gevestigde wisselkantoren en geldovermakingskantoren, bedoeld in artikel 3, lid 2, onder a) , een beroep wordt gedaan als derden, staat die lidstaat deze wisselkantoren en geldovermakingskantoren in elk geval toe de uitkomst van de in artikel 8, lid 1, onder a) tot en met c), vastgelegde klantenonderzoeksprocedures die door dezelfde categorie instellingen van een andere lidstaat overeenkomstig deze richtlijn zijn uitgevoerd en die aan de vereisten van de artikelen 16 en 18 voldoen, te erkennen en te aanvaarden, overeenkomstig het bepaalde in artikel 14, ook al zijn de documenten of gegevens voor het vervullen van deze vereisten verschillend van die welke vereist zijn in de lidstaat waarnaar de cliënt wordt doorverwezen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
43
NL
3.
Wanneer een lidstaat toestaat dat op zijn op eigen grondgebied gevestigde personen, bedoeld in artikel 2, lid 1, punt 3), onder a) tot en met c), een beroep wordt gedaan als derden, staat die lidstaat deze personen in elk geval toe de uitkomst van de in artikel 8, lid 1, onder a) tot en met c), vastgelegde klantenonderzoeksprocedures die door een persoon als bedoeld in artikel 2, lid 1, punt 3, onder a) tot en met c), van een andere lidstaat overeenkomstig deze richtlijn zijn uitgevoerd en die aan de vereisten van de artikelen 16 en 18 voldoen, te erkennen en te aanvaarden, overeenkomstig het bepaalde in artikel 14, ook al zijn de documenten of gegevens voor het vervullen van deze vereisten verschillend van die welke vereist zijn in de lidstaat waarnaar de cliënt wordt doorverwezen.
Artikel 16
1.
Voor de toepassing van deze afdeling wordt onder "derden" het volgende verstaan: in artikel 2 opgesomde instellingen en personen, of gelijkwaardige in een derde land gevestigde instellingen en personen, die aan de volgende vereisten voldoen: a)
zij zijn onderworpen aan een verplichte professionele registratie, erkend bij wet;
b)
zij passen klantenonderzoeksvereisten en vereisten betreffende de bewaring van bewijsstukken toe welke overeenkomen met of gelijkwaardig zijn aan die voorgeschreven bij deze richtlijn en op de naleving van de voorschriften van deze richtlijn toezicht wordt uitgeoefend overeenkomstig afdeling 2 van hoofdstuk V, of zij bevinden zich in een derde land dat eisen stelt die gelijkwaardig zijn aan die vervat in deze richtlijn.
2.
Lidstaten stellen elkaar en de Commissie in kennis van de gevallen waarin zij van mening zijn dat een derde land voldoet aan de in lid 1, onder b), gestelde voorwaarden.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
44
NL
Artikel 17 Wanneer de Commissie een besluit neemt op grond van artikel 40, lid 4, verbieden de lidstaten de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen een beroep te doen op derden uit het betrokken derde land om de in artikel 8, lid 1, onder a) tot en met c), neergelegde vereisten na te leven.
Artikel 18 1.
De overeenkomstig de vereisten van artikel 8, lid 1, onder a) tot en met c), gevraagde informatie wordt door de betrokken derde onmiddellijk beschikbaar gesteld aan de instelling of de persoon naar wie de cliënt wordt doorverwezen.
2.
Relevante kopieën van identificatie- en verificatiegegevens en andere relevante documentatie over de identiteit van de cliënt of de uiteindelijke begunstigde worden op verzoek door de betrokken derde onmiddellijk doorgestuurd naar de instelling of persoon naar wie de cliënt wordt doorverwezen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
45
NL
Artikel 19 Deze afdeling is niet van toepassing op de uitbestedings- of agentuurverhouding waarbij de aanbieder van de uitbestede dienst of de agent op grond van een contractuele overeenkomst moet worden beschouwd als onderdeel van de onder deze richtlijn vallende instelling of persoon.
Hoofdstuk III Meldingsplicht
AFDELING!
ALGEMENE BEPALINGEN
Artikel 20 De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen bijzondere aandacht besteden aan elke activiteit die zij van nature bijzonder geschikt achten om verband te houden met witwassen van geld of met financiering van terrorisme, en met name aan complexe of ongewoon grote transacties en alle ongebruikelijke transactiepatronen zonder duidelijk economisch of merkbaar rechtmatig doel.
PE-CONS 363115/05 REV 5
46
NL
Artikel 21
1.
Elke lidstaat richt een FIE op om het witwassen van geld en financiering van terrorisme effectief te bestrijden.
2.
Deze FIE wordt opgezet als een centrale, nationale eenheid. Zij is verantwoordelijk voor de ontvangst (en, voorzover toegestaan, het opvragen) het analyseren en het verspreiden onder de bevoegde autoriteiten van informatie die betrekking heeft op vermoedelijke gevallen van witwassen van geld of van financiering van terrorisme, of die krachtens een nationale wetgeving of regeling is vereist. Zij beschikt over adequate middelen om haar taken naar behoren te vervullen.
3.
De lidstaten zien erop toe dat de FIE rechtstreeks of onrechtstreeks, en tijdig, toegang krijgt tot de financiële, administratieve en wetshandhavingsinformatie die zij nodig heeft om haar taken naar behoren te vervullen.
Artikel 22 1.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen en, in voorkomend geval, de leiding en werknemers daarvan ten volle samenwerken: a)
door de FIE ,rechtstreeks en onmiddellijk, uit eigen beweging, op de hoogte te brengen wanneer de onder deze richtlijn vallende instelling of persoon weet, vermoedt of goede redenen heeft om te vermoeden dat geld wordt ofwerd witgewassen of dat gepoogd wordt of gepoogd werd geld wit te wassen of terrorisme te financieren,
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
47
NL
b)
door de FIE op haar verzoek onmiddellijk alle vereiste inlichtingen te verstrekken, overeenkomstig de volgens het geldende recht vastgestelde procedures.
2.
De in lid 1 bedoelde inlichtingen worden verstrekt aan de FIE van de lidstaat op het grondgebied waarvan de instelling of persoon die de inlichtingen heeft verstrekt, zich bevindt. De inlichtingen worden normaliter verstrekt door de persoon of personen die volgens de procedures van artikel 34 is of zijn aangewezen.
Artikel 23 1.
In afwijking van artikel 22, lid 1, kunnen de lidstaten, in het geval van de in artikel 2, lid 1, punt 3), onder a) en b), bedoelde personen, een passende zelfreguIerende instantie van het desbetreffende beroep aanwijzen als de autoriteit die in plaats van de FIE in eerste instantie op de hoogte moet worden gesteld. Onverminderd lid 2 geeft de aangewezen zelfregulerende instantie in die gevallen de informatie onverwijld en on gefilterd aan de FIE door.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
48
NL
2.
De lidstaten zijn er niet toe gehouden de in artikel 22, lid 1, vervatte verplichtingen toe te passen op notarissen, onafhankelijke beoefenaren van juridische beroepen, bedrijfsrevisoren, externe accountants en belastingadviseurs met betrekking tot de inlichtingen die zij van een van hun cliënten ontvangen of over een van hun cliënten verkrijgen wanneer zij de rechtspositie van hun cliënt bepalen dan wel in of in verband met een rechtsgeding verdedigen of vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het instellen of vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of dergelijke informatie vóór, gedurende of na een dergelijk geding wordt ontvangen of verkregen.
Artikel 24 1.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen zich onthouden van het uitvoeren van transacties waarvan zij weten of vermoeden dat deze met witwassen van geld of financiering van terrorisme verband houden, totdat zij conform artikel 22, lid 1, onder a), de nodige maatregelen hebben getroffen. In overeenstemming met de wetgeving van de lidstaten mogen instructies worden gegeven om de transactie niet uit te voeren.
2.
Indien wordt vermoed dat een dergelijke transactie leidt tot het witwassen van geld of tot financiering van terrorisme en wanneer het niet mogelijk is zich te onthouden of indien daardoor de vervolging van de begunstigden van een vermoedelijke witwas- of terrorismefinancieringstransactie belemmerd zou worden, verstrekken de betrokken instellingen en personen de vereiste informatie onmiddellijk daarna aan de FIE.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
49
NL
Artikel 25 1.
De lidstaten zien erop toe dat de bevoegde autoriteiten genoemd in artikel 37 de FIE onmiddellijk inlichten indien zij tijdens inspecties bij de onder deze richtlijn vallende instellingen of personen, dan wel op enigerlei andere wijze feiten ontdekken die verband zouden kunnen houden met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme.
2.
De lidstaten zien erop toe dat de toezichthoudende instanties die krachtens wettelijke of bestuursrechtelijke bepalingen zijn gemachtigd toe te zien op de effectenmarkten, deviezen en afgeleide financiële producten, de FIE inlichten indien zij feiten ontdekken die verband zouden kunnen houden met het witwassen van geld ofmet financiering van terrorisme.
Artikel 26 Wanneer een onder deze richtlijn vallende instelling of persoon, dan wel een werknemer of een lid van de leiding daarvan, te goeder trouw, zoals bepaald in artikelen 22, lid 1, en 23, de in artikelen 22 en 23 bedoelde inlichtingen verstrekt, vormt zulks geen schending van een verbod op onthulling van informatie uit hoofde van een overeenkomst of een wettelijke of bestuursrechtelijke bepaling en brengt zulks voor de instelling of de persoon, de werknemers of de leiding daarvan generlei aansprakelijkheid met zich.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
50
NL
Artikel 27 De lidstaten nemen alle passende maatregelen om de werknemers van de onder deze richtlijn vallende instellingen of personen die hetzij intern, hetzij aan de FIE vermoedens van witwassen of financiering van terrorisme melden, te beschermen tegen bedreigingen of daden van agressie. ÁFDELING2
MEDEDELINGSVERBOD
Artikel 28 1.
De onder deze richtlijn vallende instellingen en personen alsmede de leiding en de werknemers daarvan mogen aan de betrokken cliënt of aan derde personen niet mededelen dat overeenkomstig de artikelen 22 en 23 inlichtingen zijn verstrekt aan de FIE of dat een onderzoek naar witwassen van geld of financiering van terrorisme wordt of kan worden uitgevoerd.
2.
Het verbod voorzien in lid 1 geldt niet voor mededelingen aan de in artikel 37 genoemde bevoegde autoriteiten, met inbegrip van de zelfregulerende instanties, of mededelingen ten behoeve van wetshandhavingsdoeleinden.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
51
NL
3.
Het verbod voorzien in lid 1 vormt geen belemmering voor mededelingen tussen instellingen van de lidstaten, of van derde landen mits die aan de in artikel 11, 1id 1, gestelde voorwaarden voldoen, die behoren tot eenzelfde groep, als omschreven in artikel 2, punt 12, van Richtlijn 2002/87/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2002 betreffende het aanvullende toezicht op kredietinstellingen, verzekeringsondernemingen en beleggingsondememingen in een financieel conglomeraat l .
4.
Het verbod voorzien in lid 1 vormt geen belemmering voor mededel ingen tussen de in artikel 2, lid 1, punt 3), onder a) en b), bedoelde personen van de lidstaten, of van derde landen die eisen stellen die gelijkwaardig zijn aan die vervat in deze richtlijn, die hun beroepsactiviteiten, al dan niet als werknemer, uitoefenen binnen eenzelfde rechtspersoon of een netwerk. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder een "netwerk" verstaan: de grotere structuur waartoe de persoon behoort die eigendom, beheer, en controle op de naleving van de verplichtingen gezamenlijk deelt.
5.
Voor instellingen of personen vermeld in artikel 2, lid 1, punt 1, punt 2, en punt 3, onder a) en b), in gevallen betreffende dezelfde cliënt en dezelfde transactie waarbij twee of meer instellingen of personen betrokken zijn, vormt het verbod voorzien in lid 1 geen belemmering voor mededelingen tussen de desbetreffende instellingen of personen, mits zij in een lidstaat gevestigd zij n, of in een derde land dat eisen stelt die gelijkwaardig zijn aan die vervat in deze richtlijn en onderworpen aan gelijkwaardige verplichtingen op het gebied van het beroepsgeheim en de bescherming van persoonsgegevens, en tot dezelfde beroepscategorie behoren. De uitgewisselde gegevens worden uitsluitend gebruikt voor de preventie van witwassen van geld en financiering van terrorisme.
PB L 35 van 11.2.2003, blz. 1. PE-CONS 3631/5/05 REV 5
52
NL
6.
Wanneer de in artikel 2, lid 1, punt 3, onder a) en b), bedoelde personen trachten een cliënt te doen afzien van een onwettige activiteit, wordt zulks niet als een mededeling in de zin van de eerste alinea aangemerkt.
7.
De lidstaten stellen elkaar en de Commissie in kennis van de gevallen waarin zij van mening zijn dat een derde land voldoet aan de in de leden 3, 4 of 5 gestelde voorwaarden.
Artikel 29
Wanneer de Commissie een besluit neemt op grond van artikel 40, lid 4, verbieden de lidstaten mededelingen tussen de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen, en instellingen en personen van het betrokken derde land.
Hoofdstuk IV
Bewaring van bewijsstukken en statistische gegevens Artikel 30
De lidstaten vereisen van de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen dat zij de volgende documenten en inlichtingen bewaren met het oog op het gebruik ervan bij een onderzoek naar, of een analyse van, mogelijk witwassen van geld of financiering van terrorisme, door de FIE of andere bevoegde autoriteiten overeenkomstig het nationaal recht:
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
53
NL
a)
wat de "klantenonderzoeksprocedure betreft, afschriften van of verwijzingen naar de vereiste stukken, gedurende een periode van ten minste vijf jaar na beëindiging van de zakelijke relatie met hun cliënt;
b)
wat de zakelijke relaties en transacties betreft, de bewijsstukken en registratie, zijnde de originele stukken of de afschriften die krachtens hun nationale wetgeving eenzelfde bewijskracht hebben, gedurende ten minste vijf jaar na uitvoering van de transacties of beëindiging van de zakelijke relatie.
Artikel 31 1.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende kredietinstellingen en financiële instellingen, in voorkomend geval, voor hun in derde landen gevestigde bijkantoren en dochterondernemingen waarin zij een meerderheidsbelang hebben, ten aanzien van de klantenonderzoeksmaatregelen en de maatregelen op het gebied van de bewaring van bewijsstukken maatregelen toepassen die ten minste gelijkwaardig zijn aan die waarin deze richtlijn voorziet. Wanneer de wetgeving van het betrokken derde land de toepassing van dergelijke gelijkwaardige maatregelen niet toelaat, vereisen de lidstaten van de betrokken krediet- en financiële instellingen dat zij de bevoegde autoriteiten van de relevante lidstaat van herkomst daarvan in kennis stellen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
54
NL
2.
De lidstaten en de Commissie stellen elkaar in kennis van de gevallen waarin de wetgeving van een derde land niet toestaat dat de krachtens de eerste alinea van lid 1 vereiste maatregelen worden toegepast, en waarin gecoördineerd zou kunnen worden opgetreden om een oplossing te vinden.
3.
De lidstaten vereisen dat, indien de wetgeving van een derde land niet toestaat dat de krachtens de eerste alinea van lid 1 vereiste maatregelen worden toegepast, de krediet- en financiële instellingen extra maatregelen nemen om het risico van witwassen van geld of van financiering van terrorisme doeltreffend te bestrijden.
Artikel 32 De lidstaten vereisen dat hun kredietinstellingen en financiële instellingen beschikken over systemen die hen in staat stellen ten volle en snel te reageren op verzoeken van de FIE, ofvan andere autoriteiten, overeenkomstig hun nationaal recht, om te antwoorden op de vraag of zij een zakelijke relatie onderhouden of in de afgelopen vijf jaar een zakelijke relatie onderhouden hebben met een gespecificeerde natuurlijke of rechtspersoon en op vragen over de aard van deze relatie.
Artikel 33 1.
De lidstaten zien erop toe dat zij in staat zijn de doeltreffendheid van hun systemen ter bestrijding van het witwassen van geld ofvan financiering van terrorisme te beoordelen door uitgebreide statistische gegevens op te stellen over aangelegenheden die relevant zijn voor de doeltreffendheid van deze systemen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
55
NL
2.
Deze statistische gegevens hebben ten minste betrekking op het aantal meldingen van verdachte transacties aan de FIE en het gevolg dat aan deze meldingen is gegeven, en verschaffen tevens een indicatie op jaarbasis over het aantal onderzochte gevallen, het aantal personen dat is vervolgd en veroordeeld voor strafbare feiten in verband met witwassen van geld of financiering van terrorisme en de hoeveelheid van de bevroren, in beslag genomen of verbeurdverklaarde voorwerpen.
3.
De lidstaten zorgen ervoor dat een geconsolideerde overzicht van hun statistische verslagen wordt gepubliceerd.
Hoofdstuk V Handhavingsmaatregelen
AFDELING
1
INTERNE PROCEDURES, OPLEIDING EN FEEDBACK
Artikel 34 1.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen adequate en passende beleidslijnen en procedures invoeren op het gebied van het klantenonderzoek, de melding van verdachte transacties, het bewaren van bewijsstukken, de interne controle, de risicobeoordeling, het nalevingsbeheer ("compliance") en de communicatie om verrichtingen die met het witwassen van geld of met financiering van terrorisme verband houden, te voorkomen en te verhinderen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
56
NL
2.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlij n vallende krediet- en financiële instellingen de desbetreffende beleidslijnen en procedures in voorkomend geval meedelen aan hun in derde landen gevestigde bijkantoren en dochterondernemingen waarin zij een meerderheidsbelang hebben.
Artikel 35 I.
De lidstaten vereisen dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen de passende maatregelen treffen om hun betrokken werknemers met de op grond van deze richtlijn geldende bepalingen bekend te maken. Deze maatregelen houden onder meer in dat de betrokken werknemers deelnemen aan speciale voortdurende opleidingsprogramma's om de verrichtingen te leren onderkennen die met het witwassen van geld of financiering van terrorisme verband kunnen houden en te leren hoe in die gevallen moet worden gehandeld. Indien een natuurlijke persoon die onder een van de in artikel 2, lid I, punt 3), opgesomde categorieën valt, zijn beroepsactiviteiten uitoefent als werknemer van een rechtspersoon, zijn de in deze Afdeling genoemde verplichtingen van toepassing op die rechtspersoon in plaats van op de natuurlijke persoon.
2.
De lidstaten zien erop toe dat de onder deze richtlijn vallende instellingen en personen toegang krijgen tot actuele informatie over de praktijken van witwassers of financiers van terrorisme en over aanwijzingen om verdachte verrichtingen te kunnen herkennen.
PE-CONS 363115/05 REV 5
57
NL
3.
De lidstaten zien erop toe dat, voorzover mogelijk, tijdig feedback wordt verstrekt over de doeltreffendheid en de follow-up van meldingen van vermoedens van witwassen of financiering van terrorisme. ÁFDELING2
TOEZICHT
Artikel 36
1.
De lidstaten bepalen dat wisselkantoren en aanbieders van trust- en bedrijfsdiensten over een vergunning moeten beschikken of in een register ingeschreven moeten zijn en dat casino's over een vergunning moeten beschikken om hun bedrijfsactiviteiten op wettige wijze te kunnen uitoefenen. Onverminderd de toekomstige communautaire regelgeving bepalen de lidstaten dat geldovermakingskantoren over een vergunning moeten beschikken of in een register ingeschreven moeten zijn om hun bedrijfsactiviteiten op wettige wijze te kunnen uitoefenen.
2.
De lidstaten vereisen van de bevoegde autoriteiten dat deze weigeren de in lid 1 bedoelde entiteiten vergunning te verlenen of in een register in te schrijven indien zij er niet van overtuigd zijn dat de personen die het bedrijf van deze entiteiten feitelijk leiden of zullen leiden, dan wel de uiteindelijke begunstigden van deze entiteiten, betrouwbare en deskundige ('fit and proper') personen zijn.
Artikel 37
1.
De lidstaten vereisen van de bevoegde autoriteiten dat zij ten minste effectief controleren of de in deze richtlijn gestelde eisen worden nageleefd door alle instellingen en personen die onder deze richtlijn vallen en de nodige maatregelen nemen om die naleving te waarborgen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
58
NL
2.
De lidstaten zien erop toe dat de bevoegde autoriteiten over de adequate bevoegdheden beschikken, met inbegrip van de mogelijkheid tot het afdwingen van het verstrekken van elke informatie die van belang is voor het toezicht op de naleving en het uitvoeren van controles, en over adequate middelen beschikken om hun taken te vervullen.
3.
In het geval van kredietinstellingen, financiële instellingen en casino's hebben de bevoegde autoriteiten versterkte toezichthoudende bevoegdheden, met name de mogelijkheid om inspecties ter plaatse uit te voeren.
4.
In het geval van de in artikel 2, lid 1, punt 3, onder a) tot en met e), genoemde natuurlijke en rechtspersonen mogen de lidstaten toestaan dat de in lid I bedoelde taken worden verricht op basis van de risicogevoeligheid.
5.
In het geval van de in artikel 2, lid 1, punt 3, onder a) en b), bedoelde personen mogen de lidstaten toestaan dat de in lid 1 bedoelde taken worden verricht door zelfregulerende instanties, mits die voldoen aan lid 2. ÁFDELING3
SAMENWERKING
Artikel 38 De Commissie verleent de bijstand die nodig is om de coördinatie te vergemakkelijken, met inbegrip van de uitwisseling van gegevens tussen FlEs in de Gemeenschap.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
59
NL
ÁFDELING4
SANCTIES
Artikel 39
1.
De lidstaten zien erop toe dat onder deze richtlijn vallende natuurlijke en rechtspersonen aansprakelijk kunnen worden gesteld voor inbreuken op de ter uitvoering van deze richtlijn vastgestelde nationale bepalingen. De sancties moeten doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn.
2.
Onverminderd het recht van de lidstaten tot het opleggen van strafrechtelijke sancties, zien de lidstaten erop toe dat overeenkomstig hun nationale wetgeving passende administratieve maatregelen of administratieve sancties kunnen worden opgelegd aan kredietinstellingen en financiële instellingen voor inbreuken op de ter uitvoering van deze richtlijn vastgestelde bepalingen. De lidstaten zien erop toe dat deze maatregelen of sancties doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn.
3.
In het geval van rechtspersonen zorgen de lidstaten er voor dat deze ten minste aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de in het lid 1 bedoelde inbreuken die in hun belang gepleegd zijn door iemand die hetzij als individu, hetzij als lid van een orgaan van de rechtspersoon handelt en die binnen de rechtspersoon een leidende positie bekleedt, op basis van: a)
de bevoegdheid om de rechtspersoon te vertegenwoordigen,
b)
de bevoegdheid om namens de rechtspersoon beslissingen te nemen,
c)
de bevoegdheid om binnen de rechtspersoon controle uit te oefenen.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
60
NL
4.
Bovenop de reeds in lid 3 genoemde gevallen, zien de lidstaten erop toe dat een rechtspersoon aansprakelijk kan worden gesteld wanneer, bij gebreke van toezicht of controle door een in lid 3 bedoelde persoon, de in lid 1 bedoelde inbreuken konden worden gepleegd ten voordele van deze rechtspersoon door een onder het gezag van deze rechtspersoon staande persoon.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
61
NL
Hoofdstuk VI
Uitvoeringsmaatregelen
Artikel 40
I.
Teneinde rekening te houden met de technische ontwikkelingen op het gebied van de bestrijding van het witwassen van geld ofvan financiering van terrorisme en een eenvormige uitvoering van deze richtlijn te garanderen, kan de Commissie volgens de procedure van artikel 41, lid 2, de volgende uitvoeringsmaatregelen vaststellen:
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
62
NL
a)
verduidelijking van de technische aspecten van de definities vervat in artikel 3, lid 2, onder a) en d), punten 6, 7, 8, 9 en 10;
b)
vaststelling van technische criteria om te beoordelen of situaties een laag risico voor witwassen van geld of financiering van terrorisme opleveren, zoals bedoeld in artikel 11, leden 2 en 5;
c)
vaststelling van technische criteria om te beoordelen of situaties een hoog risico voor witwassen van geld of financiering van terrorisme opleveren, zoals bedoeld in artikel 13;
d)
vaststelling van technische criteria om te beoordelen of het, conform artikel 2, lid 2, gerechtvaardigd is deze richtlijn niet toe te passen op bepaalde rechtspersonen of natuurlijke personen die slechts occasioneel of op zeer beperkte basis financiële activiteiten uitoefenen.
2.
De Commissie neemt in elk geval de eerste uitvoeringsmaatregelen aan om uiterlijk ............ *
3.
gevolg te geven aan lid 1, onder b) en d).
De Commissie past de bedragen in artikel 2, lid 1, punt 3), onder e), artikel 7, onder b), artikel 10, lid 1, en artikel 11, lid 5, onder a) en d), aan volgens de procedure van artikel 41, lid 2, rekening houdend met de communautaire wetgeving, de economische ontwikkelingen en de veranderingen in de internationale normen.
*
6 maanden na de inwerkingtreding van deze richtlijn.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
63
NL
4.
Indien de Commissie tot de bevinding komt dat een derde land niet voldoet aan de voorwaarden gesteld in artikel 11, lid I of 2, artikel 28, lid 3, 4 of 5, of aan de maatregelen die overeenkomstig lid 1 onder b) van dit artikel of in artikel 16, lid 1, onder b), zijn vastgesteld, of dat de wetgeving van het derde land niet toestaat om de krachtens artikel 31, lid 1, eerste alinea, vereiste maatregelen toe te passen, zal het een dusdanig besluit nemen volgens de procedure van artikel 41, lid 2.
Artikel 41
1.
De Commissie wordt bijgestaan door een Comité voor de voorkoming van het witwassen van geld en financiering van terrorisme, hierna "het Comité" te noemen.
2.
Wanneer naar dit lid wordt verwezen, zijn de artikelen 5 en 7 van Besluit 1999/468/EG van toepassing, met inachtneming van de bepalingen van artikel 8 van dat besluit, met dien verstande dat de volgens deze procedure vastgestelde uitvoeringsmaatregelen de essentiële bepalingen van deze richtlijn niet mogen wijzigen. De in artikel 5, lid 6, van Besluit 1999/468/EG bedoelde termijn wordt op drie maanden vastgesteld.
3.
Het Comité stelt zijn reglement van orde vast.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
64
NL
4.
Onverminderd de reeds vastgestelde uitvoeringsmaatregelen wordt de toepassing van de bepalingen van deze richtlijn die voorzien in de uitvaardiging van technische regels en besluiten overeenkomstig de in lid 2 genoemde procedures vier jaar na inwerkingtreding van deze richtlijn opgeschort. Het Europees Parlement en de Raad kunnen de desbetreffende bepalingen op voorstel van de Commissie overeenkomstig de procedure van artikel 251 van het Verdrag verlengen en onderwerpen ze te dien einde voor het verstrijken van de termijn van vier jaar aan een onderzoek.
Hoofdstuk VII Slotbepalingen
Artikel 42 De Commissie stelt uiterlijk ......... * en vervolgens ten minste om de drie jaar, een verslag over de toepassing van deze richtlijn op en legt dat verslag voor aan het Europese Parlement en de Raad. In het eerste verslag neemt de Commissie een specifiek onderzoek op naar de behandeling van advocaten en andere onafhankelijke beoefenaars van juridische beroepen.
4 jaar na de datum van inwerkingtreding van deze richtlijn. PE-CONS 3631/5/05 REV 5
65
NL
Artikel 43
Uiterlijk ... * brengt de Commissie bij het Europees Parlement en de Raad verslag uit over de drempelpercentages in artikel 3, lid 6, waarbij in het bijzonder rekening wordt gehouden met het mogelijke nut en de mogelijke gevolgen van een verlaging van het percentage in de punten a) i), b) i) en b) iii) van artikel 3, lid 6 van 25% naar 20%. Op grond van dat verslag kan de Commissie een voorstel indienen om deze richtlijn te wijzigen.
Artikel 44
Richtlijn 91/308/EEG wordt ingetrokken. Verwijzingen naar de ingetrokken richtlijn gelden als verwijzingen naar deze richtlijn en worden gelezen volgens de in de bijlage opgenomen concordantietabel.
*
5 jaar na de datum van inwerkingtreding van deze richtlijn.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
66
NL
Artikel 45 1.
De lidstaten doen de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in werking treden om uiterlijk ... ** aan deze richtlijn te voldoen. Zij delen de Commissie de tekst van die bepalingen onverwijld mede, alsmede een transponeringstabel ter weergave van het verband tussen die bepalingen en deze richtlijn. Wanneer de lidstaten deze bepalingen aannemen, wordt in die bepalingen naar de onderhavige richtlijn verwezen ofwordt hiernaar verwezen bij de officiële bekendmaking van die bepalingen. De regels voor de verwijzing worden vastgesteld door de lidstaten.
**
24 maanden na de datum van inwerkingtreding van de richtlijn.
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
67
NL
2.
De lidstaten delen de Commissie de tekst van de belangrijkste bepalingen van intern recht mede die zij op het onder deze richtlijn valIende gebied vaststelIen
Artikel 46 Deze richtlijn treedt in werking op de twintigste dag volgende op die van haar bekendmaking in het
Publicatieblad van de Europese Unie. Artikel 47 Deze richtlijn is gericht tot de lidstaten. Gedaan te Straatsburg,
Voor het Europees Parlement
Voorde Raad
De voorzitter
De voorzitter
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
68
NL
BIJLAGE CONCORDANTIETABEL Deze richtlijn
Richtlijn 91/308/EEG
Artikel 1(1)
Artikel 2
Artikel 1(2)
Artike I I (C)
Artikel 1(2)(a)
Artikel I (C), eerste punt
Artikel I (2)(b)
Artikel I (C), tweede punt
Artikel 1(2)(c)
Artikel I (C), derde punt
Artikel 1(2)(d)
Artikel I (C), vierde punt
Artikel 1(3)
Artikel I (C), derde alinea
Artikel 1(4) Artikel 1(5)
Artikel I(C), tweede alinea
Artikel 2(1)(1)
Artikel 2a(1)
Artikel 2( I )(2)
Artikel 2a(2)
ArtikeI2(1)(3)(a), (b) en (d) tot en met (f)
Artikel 2a(3) tot en met (7)
Artikel 2( I )(3)( c ) Artikel 2(2) Artikel 3(1)
Artikel I (A)
Artikel 3(2)(a)
Artikell(B)(1)
Artikel 3(2)(b)
Artikel I (B)(2)
Artikel 3(2)( c)
Artikel I (B)(3)
PE-CONS 3631/5/05 REV 5 BIJLAGE
I
NL
ArtikeI3(2)(d)
Artikel 1(B)(4)
ArtikeI3(2)(e) Artikel 3(2)(0
Artikel 1(B), lid 2
Artikel 3(3)
Artikel 1 (D)
Artikel 3(4)
Artikel 1 (E), eerste alinea
Artikel 3(5)
Artikel 1(E), tweede alinea
Artikel 3(5)(a) ArtikeI3(5)(b)
Artikel 1(E), eerste streepje
Artikel 3(5)( c)
Artikel 1(E), tweede streepje
ArtikeI3(5)(d)
Artikel 1(E), derde streepje
ArtikeI3(5)(e)
Artikel 1(E), vierde streepje
Artikel 3(5)(0
Artike I 1(E), vijfde streepje, en 3e alinea
Artikel 3(6) Artikel 3(7), Artikel 3(8) Artikel 3(9) Artikel 3(10) Artikel 4
Artikel 12
Artikel 5
Artikel 15
Artikel 6
PE-CONS 3631/5/05 REV 5 BIJLAGE
2
NL
Artikel 7(a)
Artikel 3(1)
Artikel 7(b)
Artikel 3(2)
ArtikeI7(e)
Artikel 3(8)
ArtikeI7(d)
Artikel 3(7)
ArtikeI8(1)(a)
Artikel 3(1)
Artikel 8(1 )(b) tot en met (d) Artikel 8(2) Artikel 9(1)
Artikel 3(1)
Artikel 9 (2) tot en met (6) Artikel] 0
Artikel 3(5) en (6)
Artikel ] ] (1)
Artikel 3(9)
Artikel ]] (2) Artikel] ](3) en (4) Artikel] ] (5)(a)
Artikel 3(3)
Artikel ]](5)(b)
Artikel 3(4)
Artikel ]](5)(e)
Artikel 3(4)
Artikel] ] (5)(d) Artikel ]2 Artikel ]3(1) en (2)
Artikel 3(10) en (1 ] )
Artikel ]3(3) tot en met (5) Artikel ] 3(6)
PE-CONS 363] /5/05 REV 5
BIJLAGE
Artikel 5
3
NL
Artikel 14 Artikel 15 Artikel 16 Artikel 17 Artikel 18 Artikel 19 Artikel 20
ArtikelS
Artikel 21 Artikel 22
Artikel 6(1) en (2)
Artikel 23
Artikel 6(3)
Artikel 24
Artikel 7
Artikel 25
Artikel 10
Artikel 26
Artikel 9
Artikel 27 Artikel 28(1)
Artikel 8(1)
Artikel 28(2) tot en met (7) Artikel 29 Artikel 30(a)
Artikel 4, eerste streepje
Artikel 30(b)
Artikel 4, tweede streepje
Artikel 31 Artikel 32
PE-CONS 3631/5/05 REV 5 BIJLAGE
4
NL
Artikel 33 Artikel 34( 1)
Artikel 11(1)(a)
Artikel 34(2) Artikel 35(1), eerste alinea
Artikel 11 (1 )(b), eerste zin
Artikel 35(1), tweede alinea
Artikel 11 (1 )(b), tweede zin
Artikel 35(1), derde alinea
Artikel 11 (1), tweede alinea
Artikel 35(2)
Artikel 11 (2)
Artikel 35(3) Artikel 36 Artikel 37 Artikel 38 Artikel 39(1)
Artikel 14
Artikel 39(2) tot en met (4) Artikel 40 Artikel 41 Artikel 42
Artikel 17
Artikel 43 Artikel 44 Artikel 45
Artikel 16
Artikel 46
Artikel 16
PE-CONS 3631/5/05 REV 5
BIJLAGE
5
NL
United Nations Convention against Corruption Preamble The States Parties to this Convention, Concerned about the seriousness of problems and threats posed by corruption to the stability and security of societies, undermining the institutions and values of democracy, ethical values and justice and jeopardizing sustainable development and the rule of law, Concerned a/so about the links between corruption and other forms of crime, in particular organized crime and economic crime, including money-Iaundering, Concerned further about cases of corruption that involve vast quantities of assets, which may constitute a substantial proportion of the resources of States, and that threaten the political stability and sustainable development of those States, Convinced that corruption is no longer a local matter but a transnational phenomenon that affe cts all societies and economies, making international cooperation to prevent and control it essential, Convinced a/so that a comprehensive and multidisciplinary approach is required to prevent and combat corruption effectively, Convinced further that the availability of technical assistance can play an important role in enhancing the ability of States, including by strengthening capacity and by institution-building, to prevent and combat corruption effectively, Convinced that the illicit acquisition of personal wealth can be particularly damaging to democratic institutions, national economies and the rule of law, Determined to prevent, detect and deter in a more effective manner international transfers of iIlicitly acquired assets and to strengthen international cooperation in asset recovery, Acknow/edging the fundamental principles of due process of law in criminal proceedings and in civil or administrative proceedings to adjudicate property rights, Bearing in mind that the prevention and eradication of corruption is a responsibility of all States and that they must cooperate with one another, with the support and involvement of individuals and groups outside the public sector, such as civil society, non-governmental organizations and community-based organizations, iftheir efforts in this area are to be effective, Bearing a/so in mind the principles of proper management of public affairs and public property, fairness, responsibility and equality before the law and the need to safeguard integrity and to foster a culture of rejection of corruption, Commending the work of the Commission on Crime Prevention and Criminal Justice and the United Nations Office on Drugs and Crime in preventing and combating corruption,
1
Recalling the work carried out by other international and regional organizations in this field, including the activities of the African Union, the Council of Europe, the Customs Cooperation Council (also known as the World Customs Organization), the European Union, the League of Arab States, the Organisation for Economic Cooperation and Development and the Organization of American States, Taking note with appreciation of muItilateral instruments to prevent and combat corruption, including, inter alia, the Inter-American Convention against Corruption, adopted by the Organization of American States on 29 March 1996,1 the Convention on the Fight against Corruption involving Officials of the European Communities or Officials of Member States of the European Union, adopted by the Council of the European Uni on on 26 May 1997,2 the Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions, adopted by the Organisation for Economic Cooperation and Development on 21 November 1997,3 the Criminal Law Convention on Corruption, adopted by the Committee of Ministers of the Council of Europe on 27 January 1999,4 the Civil Law Convention on Corruption, adopted by the Committee of Ministers of the Council of Europe on 4 November 1999,5 and the African Union Convent ion on Preventing and Combating Corruption, adopted by the Heads of State and Government of the African Union on 12 July 2003, Welcoming the en try into force on 29 September 2003 of the United Nations Convention against Transnational Organized Crime,6 Have agreed asfollows:
Chapter I General provisions Article 1 Statement ofpurpose The purposes ofthis Convention are: (a) To promote and strengthen measures to pre vent and combat corruption more efficiently and effectively; (b) To promote, facilitate and support international cooperation and technical assistance in the prevention of and fight against corruption, including in asset recovery; (c) To promote integrity, accountability and proper management of public affairs and public property.
1 2 3
4
5 6
2
See EI1996/99. Official Journal ofthe European Communities, C 195,25 June 1997. See Corruption and Integrity Improvement Initiatives in Developing Countries (United Nations publication, Sales No. E.98.III.B.18). Council ofEurope, European Treaty Series, No. 173. Ibid., No. 174. General Assembly resolution 55/25, annex 1.
Ar/iele 2 Use of/erms
For the purposes ofthis Convention: (a) "Public official" shall mean: (i) any person holding a legislative, executive, administrative or judicial office of a State Party, whether appointed or elected, whether permanent or temporary, whether paid or unpaid, irrespective of that person's seniority; (ii) any other person who performs a public function, including for a public agency or public enterprise, or provides a public service, as defined in the domestic law ofthe State Party and as applied in the pertinent area of law of that State Party; (iii) any other pers on defined as a "public official" in the domestic law of a State Party. However, for the purpose of some specific measures contained in chapter II of this Convention, "public official" may mean any person who performs a public function or provides a public service as defined in the domestic law of the State Party and as applied in the pertinent area of law of that State Party; (b) "Foreign public official" shall mean any pers on holding a legislative, executive, administrative or judicial office of a foreign country, whether appointed or elected; and any person exercising a public function for a foreign country, including for a public agency or pubIic enterprise; (c) "Official of a public international organization" shall mean an international civil servant or any pers on who is authorized by such an organization to act on behalf of that organization; (d) "Property" shall mean assets of every kind, whether corporeal or incorporeal, movable or immovable, tangible or intangible, and legal documents or instruments evidencing title to or interest in such assets; (e) "Proceeds of crime" shall mean any property derived from or obtained, directly or indirectly, through the commission of an offence; (f) "Freezing" or "seizure" shall mean temporarily prohibiting the transfer, conversion, disposition or movement of property or temporarily assuming custody or control of property on the basis of an order issued by a court or other competent authority;
(g) "Confiscation", which includes forfeiture where applicable, shall mean the permanent deprivation of property by order of a court or other competent authority; (h) "Predicate offence" shall mean any offence as a result of which proceeds have been generated that may become the subject of an offence as defined in article 23 of this Convention; (i) "Controlled delivery" shall mean the technique of allowing illicit or suspect consignments to pass out of, through or into the territory of one or more States, with the knowledge and under the supervision oftheir competent authorities, with a view to the investigation of an offence and the identification of pers ons involved in the commission ofthe offence.
3
Artiele 3 Scope of application I. This Convention shall apply, in accordance with its terms, to the prevention, investigation and prosecution of corruption and to the freezing, seizure, confiscation and return of the proceeds of offences established in accordance with this Convention.
2. For the purposes of implementing this Convention, it shall not be necessary, ex cept as otherwise stated herein, for the offences set forth in it to result in damage or harm to state property. Article 4 Protection of sovereignty
1. States Parties shall carry out their obligations under this Convention in a manner consistent with the principles of sovereign equality and territorial integrity of States and that of non-intervention in the domestic affairs of other States. 2. Nothing in this Convention shall entitle a State Party to undertake in the territory of another State the exercise of jurisdiction and performance of functions th at are reserved exclusively for the authorities of th at other State by its domestic law.
Chapter 11 Preventive measures Article 5 Preventive anti-corruption policies and practices
1. Each State Party shall, in accordance with the fundamental principles of its legal system, develop and implement or maintain effective, coordinated anticorruption policies that promote the participation of society and reflect the principles of the mie of law, proper management of public affairs and public property, integrity, transparency and accountability. Each State Party shall endeavour to establish and promote effective 2. practices aimed at the prevention of corruption. 3. Each State Party shall endeavour to periodically evaluate relevant legal instruments and administrative measures with a view to determining their adequacy to prevent and fight corruption. States Parties shall, as appropriate and in accordance with the 4. fundamental principles of their legal system, collaborate with each other and with relevant international and regional organizations in promoting and developing the measures referred to in this artic\e. That collaboration may include participation in international programmes and projects aimed at the prevention of corruption.
4
Artiele 6 Preventive anti-corrupt ion body or bodies
I. Each State Party shall, in accordance with the fundamental principles of its legal system, ensure the existence of a body or bodies, as appropriate, that prevent corruption by such means as: (a) Implementing the policies referred to in article 5 of this Convention and, where appropriate, overseeing and coordinating the implementation of those policies; (b) Increasing and disseminating knowledge ab out the prevention of corruption. 2. Each State Party shall grant the body or bodies referred to in paragraph 1 of this article the necessary independence, in accordance with the fundamental principles of its legal system, to enable the body or bodies to carry out its or their functions effectively and free from any undue influence. The necessary material resources and specialized staff, as weil as the training that such staff may require to cany out their functions, should be provided. 3. Each State Party shall inform the Secretary-General of the United Nations of the name and address of the authority or authorities th at mayassist other States Parties in developing and implementing specific measures for the prevention of corruption. Article 7 Public sector
I. Each State Party shall, where appropriate and in accordance with the fundamental principles of its legal system, endeavour to adopt, maintain and strengthen systems for the recruitment, hiring, retention, promotion and retirement of civil servants and, where appropriate, other non-elected public officials: (a) That are based on principles of efficiency, transparency and objective criteria such as merit, equity and aptitude; (b) That include adequate procedures for the selection and training of individuals for public positions considered especially vulnerable to corruption and the rotation, where appropriate, of such individuals to other positions; (c) That promote adequate remuneration and equitable pay scales, taking into account the level of economic development of the State Party; (d) That promote education and training programmes to enable them to meet the requirements for the correct, honourable and proper perfonnance of public functions and that provide them with specialized and appropriate training to enhance their awareness of the risks of corruption inherent in the performance of their functions. Such programmes may make reference to codes or standards of conduct in applicable areas. Each State Party shall also consider adopting appropriate legislative and 2. administrative measures, consistent with the objectives of this Convention and in accordance with the fundamental principles of its domestic law, to prescribe criteria concerning candidature for and election to public office.
5
3. Each State Party shall also consider taking appropriate legislative and administrative measures, consistent with the objectives of this Convention and in accordance with the fundamental principles of its domestic law, to enhance transparency in the funding of candidatures for elected public office and, where applicable, the funding of political parties. 4. Each State Party shall, in accordance with the fundamental principles of its domestic law, endeavour to adopt, maintain and strengthen systems that promote transparency and prevent conflicts of interest. Article 8 Codes of conductfor public officials
1. In order to fight corruption, each State Party shall promote, inter alia, integrity, honesty and responsibility among its public officials, in accordance with the fundamental principles of its legal system. 2. In particular, each State Party shall endeavour to apply, within its own institutional and legal systems, codes or standards of conduct for the correct, honourable and proper performance of public functions. For the purposes of implementing the provisions of this article, each 3. State Party shall, where appropriate and in accordance with the fundamental principles of its legal system, take note of the relevant initiatives of regional, interregional and multilateral organizations, such as the International Code of Conduct for Public Officials contained in the annex to General Assembly resolution 51/59 of 12 December 1996. 4. Each State Party shall also consider, in accordance with the fundamental principles of its domestic law, establishing measures and systems to facilitate the reporting by public officials of acts of corruption to appropriate authorities, when such acts come to their notice in the performance oftheir functions. 5. Each State Party shall endeavour, where appropriate and in accordance with the fundamental principles of its domestic law, to establish measures and systems requiring public officials to make declarations to appropriate authorities regarding, inter alia, their outside activities, employment, investments, assets and substantial gifts or benefits from which a conflict of interest may result with respect to their functions as public officials. Each State Party shall consider taking, in accordance with the 6. fundamental principles of its domestic law, disciplinary or other measures against public officials who violate the codes or standards established in accordance with this article. Article 9 Public procurement and management of public finances
I. Each State Party shall, in accordance with the fundamental principles of its legal system, take the necessary steps to establish appropriate systems of procurement, based on transparency, competition and objective criteria in decision-making, th at are effective, inter alia, in preventing corruption. Such systems, which may take into account appropriate threshold va lues in their application, shall address, inter alia:
6
(a) The public distribution of information relating to procurement procedures and contracts, including information on invitations to tender and relevant or pertinent information on the award of contracts, allowing potential tenderers sufficient time to prepare and submit their tenders; (b) The establishment, in advance, of conditions for participation, including selection and award criteria and tendering mIes, and their publication; (c) The use of objective and predetermined criteria for public procurement decisions, in order to facilitate the subsequent verification of the correct application ofthe mIes or procedures; (d) An effective system of domestic review, including an effective system of appeal, to ensure legal recourse and remedies in the event that the mIes or procedures established pursuant to this paragraph are not followed; (e) Where appropriate, measures to regulate matters regarding personnel responsible for procurement, such as declaration of interest in particular public procurements, screening procedures and training requirements. 2. Each State Party shalI, in accordance with the fundamental principles of its legal system, take appropriate measures to promote transparency and accountability in the management of public finances. Such measures shall encompass, inter alia: (a)
Procedures for the adoption ofthe national budget;
(b)
Timely reporting on revenue and expenditure;
(c)
A system of accounting and auditing standards and related oversight;
(d)
Effective and efficient systems ofrisk management and internal control; and
(e) Where appropriate, corrective action in the case of failure to comply with the requirements established in this paragraph. 3. Each State Party shall take such civil and administrative measures as may be necessary, in accordance with the fundamental principles of its domestic law, to preserve the integrity of accounting books, records, financial statements or other documents related to public expenditure and revenue and to prevent the falsification of such documents.
Article 10 Public reporting Taking into account the need to combat corruption, each State Party shall, in accordance with the fundamental principles of its domestic law, take such measures as may be necessary to enhance transparency in its public administration, including with regard to its organization, functioning and decision-making processes, where appropriate. Such measures may include, inter alia: (a) Adopting procedures or regulations allowing members of the general public to obtain, where appropriate, information on the organization, functioning and decision-making processes of its public administration and, with due regard for the protection of privacy and personal data, on decisions and legal acts that concern members of the public;
7
(b) Simplifying administrative procedures, where appropriate, in order to facilitate public access to the competent decision-making authorities: and (c) Publishing information, which may include periodic reports on the risks of corruption in its public administration. Article 11 Measures relating to the judiciary and prosecution services 1. Bearing in mind the independence of the judiciary and its crucial role in combating corruption, each State Party shall, in accordance with the fundamental principles of its legal system and without prejudice to judicial independence, take measures to strengthen integrity and to prevent opportunities for corruption among members of the judiciary. Such measures may include rules with respect to the conduct of members of the judiciary. 2. Measures to the same effect as those taken pursuant to paragraph 1 of this article may be introduced and applied within the prosecution service in those States Parties where it does not form part of the judiciary but enjoys inde penden ce similar to that ofthe judicial service. Article 12 Private sector 1. Each State Party shall take measures, in accordance with the fundamental principles of its domestic law, to prevent corruption involving the private sector, enhance accounting and auditing standards in the private sector and, where appropriate, provide effective, proportionate and dissuasive civil, administrative or criminal penalties for failure to comply with such measures. 2.
Measures to achieve these ends may include, inter alia:
(a) Promoting cooperation between law enforcement agencies and relevant private entities; (b) Promoting the development of standards and procedures designed to safeguard the integrity of relevant private entities, including codes of conduct for the correct, honourable and proper performance of the activities of business and all relevant professions and the prevention of conflicts of interest, and for the promotion of the use of good commercial practices among businesses and in the contractual relations of businesses with the State; (c) Promoting transparency among private entities, including, where appropriate, measures regarding the identity of legal and natural pers ons involved in the establishment and management of corporate entities; (d) Preventing the misuse of procedures regulating private entities, including procedures regarding subsidies and licences granted by public authorities for commercial activities; (e) Preventing conflicts of interest by imposing restrictions, as appropriate and for areasonabIe period of time, on the professional activities of former public officials or on the employment of public officials by the private sector after their resignation or retirement, where such activities or employment relate directly to the functions held or supervised by those public officials during their tenure;
8
(f) Ensuring that private enterprises, taking into account their structure and size, have sufficient internal auditing controls to assist in preventing and detecting acts of corruption and that the accounts and required financial statements of such private enterprises are subject to appropriate auditing and certification procedures.
In order to prevent corruption, each State Party shall take such measures 3. as may be necessary, in accordance with its domestic laws and regulations regarding the maintenance of books and records, financial statement disclosures and accounting and auditing standards, to prohibit the following acts carried out for the purpose of committing any of the offences established in accordance with this Convention: (a)
The establishment of off-the-books accounts;
(b)
The making of off-the-books or inadequately identified transactions;
(c)
The recording of non-existent expenditure;
(d)
The entry of liabilities with incorrect identification of their objects;
(e)
The use offalse documents; and
(f) The intentional destruction of bookkeeping documents earlier than forese en by the law.
4. Each State Party shall disallow the tax deductibility of expenses that constitute bribes, the latter being one of the constituent elements of the offences established in accordance with articles 15 and 16 of this Convention and, where appropriate, other expenses incurred in furtherance of corrupt conduct. Article 13 Participation ofsociety
1. Each State Party shall take appropriate measures, within its means and in accordance with fundamental principles of its domestic law, to promote the active participation of individuals and groups outside the public sector, such as civil society, non-governmental organizations and community-based organizations, in the prevention of and the fight against corruption and to raise public awareness regarding the existence, causes and gravity of and the threat posed by corruption. This participation should be strengthened by such measures as: (a) Enhancing the transparency of and promoting the contribution of the public to decision-making processes; (b)
Ensuring that the public has effective access to information;
(c) Undertaking public information activities that contribute to non-tolerance of corruption, as weil as public education programmes, including school and university curricula; (d) Respecting, promoting and protecting the freedom to seek, receive, publish and disseminate information concerning corruption. That freedom may be subject to certain restrictions, but these shall only be such as are provided for by law and are necessary: (i)
For respect of the rights or reputations of others;
9
(ii) For the protection of national security or ordre public or of public heaIth or morals. 2. Each State Party shall take appropriate measures to ensure that the relevant anti-corruption bodies referred to in this Convention are known to the public and shall provide access to such bodies, where appropriate, for the reporting, including anonymously, of any incidents that may be considered to constitute an offence established in accordance with this Convention.
Article 14 Measures to prevent money-laundering 1.
Each State Party shall:
(a) Institute a comprehensive domestic regulatory and supervisory regime for banks and non-bank financial institutions, including natura I or legal persons that provide formalor informal services for the transmission of money or value and, wh ere appropriate, other bodies particularly susceptible to money-laundering, within its competence, in order to deter and detect all forms of money-laundering, which regime shall emphasize requirements for cu stomer and, where appropriate, beneficial owner identification, record-keeping and the reporting of suspicious transactions; (b) Without prejudice to article 46 of this Convention, ensure that administrative, regulatory, law enforcement and other authorities dedicated to combating money-laundering (including, where appropriate under domestic law, judicial authorities) have the abiIity to cooperate and exchange information at the national and international levels within the conditions prescribed by its domestic law and, to that end, shall consider the establishment of a financial intelligence unit to serve as a national centre for the collection, analysis and dissemination of information regarding potential money-laundering. 2. States Parties shall consider implementing feasible measures to detect and monitor the movement of cash and appropriate negotiable instruments across their borders, subject to safeguards to ensure proper use of information and without impeding in any way the movement of legitimate capita!. Such measures may include a requirement that individuals and businesses report the cross-border transfer of substantial quantities of cash and appropriate negotiable instruments. 3. States Parties shall consider implementing appropriate and feasible measures to require financial institutions, including money remitters: (a) To include on forms for the electronic transfer of funds and related messages accurate and meaningful information on the originator; (b)
To maintain such information throughout the payment chain; and
(c) To apply enhanced scrutiny to transfers of funds that do not contain complete information on the originator. In establishing a domestic regulatory and supervisory regime under the 4. terms of this article, and without prejudice to any other article of this Convention, States Parties are called up on to use as a guideline the relevant initiatives of regional, interregional and multilateral organizations against money-laundering.
10
5. States Parties shall endeavour to develop and promote global, regional, subregional and bilateral cooperation among judicial, law enforcement and financial regulatory authorities in order to combat money-Iaundering.
Chapter 111 Criminalization and law enforcement Article 15 Bribery ofnational public officials
Each State Party shall adopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences, when committed intentionally: (a) The promise, offering or giving, to a public official, directly or indirectly, of an undue advantage, for the official himself or herself or another person or entity, in order that the official act or refrain from acting in the exercise of his or her official duties; (b) The solicitation or acceptance by a public official, directly or indirectly, of an undue advantage, for the official himself or herself or another pers on or entity, in order that the official act or refrain from acting in the exercise of his or her official duties. Article 16 Bribery offoreign public officials and officials of public internationalorganizations
1. Each State Party shall adopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, when committed intentionally, the promise, offering or giving to a foreign public official or an official of a public international organization, directly or indirectly, of an undue advantage, for the official himself or herself or another person or entity, in order that the official act or refrain from acting in the exercise of his or her official duties, in order to obtain or retain business or other undue advantage in relation to the conduct of international business. 2. Each State Party shall consider adopting such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, when committed intentionally, the solicitation or acceptance by a foreign public official or an official of a public international organization, directly or indirectly, of an undue advantage, for the official himself or herself or another person or entity, in order that the official act or refrain from acting in the exercise of his or her official duties. Article 17 Embezzlement, misappropriation or other divers ion ofproperty by a public official
Each State Party shall adopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences, when committed intentionally, the embezzlement, misappropriation or other divers ion by a public official for his or her benefit or for the benefit of another person or entity, of any property, public or
11
private funds or securities or any other thing of value entrusted to the pubIic official by virtue of his or her position. Article 18 Trading in influence
Each State Party shall consider adopting such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences, when committed intentionally: (a) The promise, offering or giving to a public official or any other person, directly or indirectly, of an undue advantage in order that the public official or the pers on abuse his or her rea I or supposed influence with a view to obtaining from an administration or public authority of the State Party an undue advantage for the original instigator of the act or for any other person; (b) The solicitation or acceptance by a public official or any other person, directly or indirectly, of an undue advantage for himself or herself or for another person in order that the public official or the person abuse his or her realor supposed influence with a view to obtaining from an administration or public authority of the State Party an undue advantage. Article 19 Abuse offunctions
Each State Party shall consider adopting such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, wh en committed intentionally, the abuse of functions or position, that is, the performance of or failure to perform an act, in violation of laws, by a public official in the discharge of his or her functions, for the purpose of obtaining an undue advantage for himself or herself or for another person or entity. Article 20 Illicit enrichment
Subject to its constitution and the fundamental principles of its legal system, each State Party shall consider adopting such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, when committed intentionally, illicit enrichment, that is, a significant increase in the assets of a public official th at he or she cannot reasonably explain in relation to his or her lawful income. Article 21 Bribery in the private sector
Each State Party shall consider adopting such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences, when committed intentionally in the course of economic, financial or commercial activities: (a) The promise, offering or giving, directly or indirectly, of an undue advantage to any pers on who directs or works, in any capacity, for a private sector entity, for the person himself or herself or for another pers on, in order that he or she, in breach of his or her duties, act or refrain from acting; (b) The solicitation or acceptance, directly or indirectly, of an undue advantage by any person who directs or works, in any capacity, for a private sector
12
entity, for the person himself or herself or for another person, in order that he or she, in breach of his or her duties, act or refrain from acting. Article 22 Embezzlement ofproperty in the private sector
Each State Party shall consider adopting such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, when committed intentionally in the course of economic, financial or commercial activities, embezzlement by a pers on who directs or works, in any capacity, in a private sector entity of any property, private funds or securities or any other thing of value entrusted to him or her by virtue of his or her position. Article 23 Laundering of proceeds of crime I. Each State Party shall adopt, in accordance with fundamental principles of its domestic law, such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences, when committed intentionally:
(a) (i) The convers ion or transfer of property, knowing that such property is the proceeds of crime, for the purpose of concealing or disguising the ilIicit origin of the property or of helping any person who is involved in the commission of the predicate offence to evade the legal consequences of his or her action; (ii) The concealment or disguise of the true nature, source, location, disposition, movement or ownership of or rights with respect to property, knowing that such property is the proceeds of crime; (b)
Subject to the basic concepts of its legal system:
(i) The acquisition, possession or use of property, knowing, at the time of receipt, that such property is the proceeds of crime; (ii) Participation in, association with or conspiracy to commit, attempts to commit and aiding, abetting, facilitating and counselling the commission of any of the offences established in accordance with this article. 2.
For purposes of implementing or applying paragraph 1 of this article:
(a) Each State Party shall seek to apply paragraph 1 of this article to the widest range of predicate offences; (b) Each State Party shall include as predicate offences at a mInImum a comprehensive range of criminal offences established in accordance with this Convention; (c) For the purposes of subparagraph (b) above, predicate offences shall include offences committed both within and outside the jurisdiction of the State Party in question. However, offences committed outside the jurisdiction of a State Party shall constitute predicate offences only when the relevant conduct is a criminal offence under the domestic law of the State where it is committed and would be a criminal offence under the domestic law of the State Party implementing or applying this article had it been committed there;
13
(d) Each State Party shall furnish copies of its laws that give effect to this article and of any subsequent changes to such laws or a description thereof to the Secretary-General of the U nited N ations; (e) If required by fundamental principles of the domestic law of a State Party, it may be provided that the offences set forth in paragraph 1 of this article do not apply to the persons who committed the predicate offence. Article 24 Concealment
Without prejudice to the provisions of article 23 of this Convention, each State Party shall consider adopting such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, when committed intentionally after the commission of any of the offences established in accordance with this Convention without having participated in such offences, the concealment or continued retention of property when the pers on involved knows that such property is the result of any ofthe offences established in accordance with this Convention. Article 25 Obstruction ofjustice
Each State Party shall adopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences, when committed intentionally: (a) The use of physical force, threats or intimidation or the promise, offering or giving of an undue advantage to induce false testimony or to interfere in the giving of testimony or the production of evidence in a proceeding in relation to the commission of offences established in accordance with this Convention; (b) The use of physical force, threats or intimidation to interfere with the exercise of official duties by a justice or law enforcement official in relation to the commission of offences established in accordance with this Convention. Nothing in this subparagraph shall prejudice the right of States Parties to have legislation that protects other categories of public official. Article 26 Liability of legal pers ons
1. Each State Party shall adopt such measures as may be necessary, consistent with its legal principles, to establish the liability of legal persons for participation in the offences established in accordance with this Convention. 2. Subject to the legal principles of the State Party, the liability of legal persons may be criminal, civil or administrative. 3. Such liability shall be without prejudice to the criminal liabiIity of the natural pers ons who have committed the offences. 4. Each State Party shall, in particular, ensure that legal pers ons held liable in accordance with this article are subject to effective, proportionate and dissuasive criminalor non-crimina! sanctions, including monetary sanctions.
14
Artiele 27 Partieipation and attempt I. Each State Pmiy shall adopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, in accordance with its domestic law, participation in any capacity such as an accomplice, assistant or instigator in an offence established in accordance with this Convention. Each State Party mayadopt such legislative and other measures as may 2. be necessary to establish as a criminal offence, in accordance with its domestic law, any attempt to commit an offence established in accordance with this Convention. 3. Each State Party mayadopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as a criminal offence, in accordance with its domestic law, the preparation for an offence established in accordance with this Convention. Artiele 28 Knowiedge, intent and purpose as elements of an offenee KnowIedge, intent or purpose required as an element of an offence established in accordance with this Convention may be inferred from objective factual circumstances. Artiele 29 Statute of limitations Each State Party shall, where appropriate, establish under its domestic law a long statute of limitations period in which to commence proceedings for any offence established in accordance with this Convention and establish a longer statute of limitations period or provide for the suspension of the statute of limitations where the alleged offender has evaded the administration of justice. Artiele 30 Proseeution, adjudieation and sanetions I. Each State Party shall make the commis sion of an offence established in accordance with this Convention liable to sanctions that take into account the gravity of that offence. 2. Each State Party shall take such measures as may be necessary to establish or maintain, in accordance with its legal system and constitutional principles, an appropriate balance between any immunities or jurisdictional privileges accorded to its public officials for the performance of their functions and the possibility, when necessary, of effectively investigating, prosecuting and adjudicating offences established in accordance with this Convention. Each State Party shall endeavour to ensure that any discretionary legal 3. powers under its domestic law relating to the prosecution of pers ons for offences established in accordance with this Convention are exercised to maximize the effectiveness of law enforcement measures in respect of those offences and with due regard to the need to deter the commission of such offences. 4. In the case of offences established in accordance with this Convention, each State Party shall take appropriate measures, in accordance with its domestic
15
law and with due regard to the rights of the defence, to seek to ensure that conditions imposed in connection with decisions on release pending trial or appeal take into consideration the need to ensure the presence of the defendant at subsequent criminal proceedings. 5. Each State Party shall take into account the gravity of the offences concerned when considering the eventuality of early release or parole of persons convicted of such offences. 6. Each State Party, to the extent consistent with the fundamental principles of its legal system, shall consider establishing procedures through which a public official accused of an offence established in accordance with this Convention may, where appropriate, be removed, suspended or reassigned by the appropriate authority, bearing in mind respect for the principle of the presumption of innocence. 7. Where warranted by the gravity of the offence, each State Party, to the extent consistent with the fundamental principles of its legal system, shall consider establishing procedures for the disqualification, by court order or any other appropriate means, for a period of time determined by its domestic law, of persons convicted of offences established in accordance with this Convention from: (a)
Holding public office; and
(b)
Holding office in an enterprise owned in whole or in part by the State.
8. Paragraph 1 of this article shall be without prejudice to the exercise of disciplinary powers by the competent authorities against civil servants. 9. Nothing contained in this Convention shall affect the principle that the description of the offences established in accordance with this Convention and of the applicable legal defences or other legal principles controlling the lawfulness of conduct is reserved to the domestic law of a State Party and that such offences shall be prosecuted and punished in accordance with that law. 10. States Parties shall endeavour to promote the reintegration into society of persons convicted of offences established in accordance with this Convention.
Article 31 Freezing, seizure and confiscation 1. Each State Party shall take, to the greatest extent possible within its domestic legal system, such measures as may be necessary to enable confiscation of: (a) Proceeds of crime derived from offences established in accordance with this Convention or property the value of which corresponds to that of such proceeds; (b) Property, equipment or other instrumentalities used in or destined for use in offences established in accordance with this Convention. 2. Each State Party shall take such measures as may be necessary to enable the identification, tracing, freezing or seizure of any item referred to in paragraph 1 of this article for the purpose of eventual confiscation. 3. Each State Party shall adopt, in accordance with its domestic law, such legislative and other measures as may be necessary to regulate the administration by
16
the competent authorities of frozen, seized or confiscated property covered in paragraphs 1 and 2 ofthis article. 4. If such proceeds of crime have been transformed or converted, in part or in full, into other property, such property shall be liable to the measures referred to in this article instead ofthe proceeds. 5. If such proceeds of crime have been intermingled with property acquired from legitimate sources, such property shall, without prejudice to any powers relating to freezing or seizure, be liable to confiscation up to the assessed value of the intermingled proceeds. 6. Income or other benefits derived from such proceeds of crime, from property into which such proceeds of crime have been transformed or converted or from property with which such proceeds of crime have been intermingled shall also be liable to the measures referred to in this article, in the same manner and to the same extent as proceeds of crime. 7. For the purpose of this article and article 55 of this Convention, each State Party shall empower its courts or other competent authorities to order that bank, financial or commercial records be made available or seized. A State Party shall not decline to act under the provisions of this paragraph on the ground of bank secrecy. 8. States Parties may consider the possibility of requiring that an offender demonstrate the lawful origin of such alleged proceeds of crime or other property Iiable to confiscation, to the extent that such a requirement is consistent with the fundamental principles of their domestic law and with the nature of judicial and other proceedings. 9. The provisions ofthis article shall not be so construed as to prejudice the rights of bona fide third parties. 10. Nothing contained in this article shall affect the principle that the measures to which it refers shall be defined and implemented in accordance with and subject to the provisions of the domestic law of a State Party. Article 32 Protection of witnesses, experts and victims 1. Each State Party shall take appropriate measures in accordance with its domestic legal system and within its means to provide effective protection from potential retaliation or intimidation for witnesses and experts who give testimony conceming offences established in accordance with this Convention and, as appropriate, for their relatives and other persons close to them. 2. The measures envisaged in paragraph 1 of this article may include, inter alia, without prejudice to the rights of the defendant, including the right to due process: (a) Establishing procedures for the physical protection of such persons, such as, to the extent necessary and feasible, relocating them and permitting, where appropriate, non-disclosure or Iimitations on the disclosure of information conceming the identity and whereabouts of such persons;
17
(b) Providing evidentiary rules to permit witnesses and experts to give testimony in a manner that ensures the safety of such persons, such as permitting testimony to be given through the use of communications technology such as video or other adequate means. 3. States Parties shall consider entering into agreements or arrangements with other States for the relocation of pers ons referred to in paragraph I of this article. 4. The provisions of this article shall also apply to victims insofar as they are witnesses. 5. Each State Party shall, subject to its domestic law, enable the views and concerns of victims to be presented and considered at appropriate stages of criminal proceedings against offenders in a manner not prejudicial to the rights of the defence. Artiele 33 Protection of rep orting persons
Each State Party shall consider incorporating into its domestic legal system appropriate measures to provide protection against any unjustified treatment for any person who reports in good faith and on reasonable grounds to the competent authorities any facts concerning offences established in accordance with this Convention. Artiele 34 Consequences of acts of corruption
With due re gard to the rights of third parties acquired in good faith, each State Party shall take measures, in accordance with the fundamental principles of its domestic law, to address consequences of corruption. In this context, States Parties may consider corruption a relevant factor in legal proceedings to annul or rescind a contract, withdraw a concession or other similar instrument or take any other remedial action. Artiele 35 Compensationfor damage
Each State Party shall take such measures as may be necessary, in accordance with principles of its domestic law, to ensure that entities or persons who have suffered damage as a result of an act of corruption have the right to initiate legal proceedings against those responsible for that damage in order to obtain compensation. Artiele 36 Specialized authorities
Each State Party shall, in accordance with the fundamental principles of its legal system, ensure the existence of a body or bodies or persons specialized in combating corruption through law enforcement. Such body or bodies or persons shall be granted the necessary independence, in accordance with the fundamental principles of the legal system of the State Party, to be able to carry out their
18
functions effectively and without any undue influence. Such pers ons or staff of such body or bodies should have the appropriate training and resources to carry out their tasks. Artiele 37 Cooperation with law enforcement authorities I. Each State Party shall take appropriate measures to encOllrage persons who participate or who have participated in the commission of an offence established in accordance with this Convention to supply information useful to competent authorities for investigative and evidentiary purposes and to provide factual, specific help to competent authorities that may contribute to depriving offenders of the proceeds of crime and to recovering such proceeds. Each State Party shall consider providing for the possibility, in 2. appropriate cases, of mitigating punishment of an accused person who provides substantial cooperation in the investigation or prosecution of an offence established in accordance with this Convention. 3. Each State Party shall consider providing for the possibility, in accordance with fundamental principles of its domestic law, of granting immunity from prosecution to a person who provides substantial cooperation in the investigation or prosecution of an offence established in accordance with this Convention. 4. Protection of such persons shall be, mutatis mutandis, as provided for in article 32 of this Convention. 5. Wh ere a pers on referred to in paragraph 1 of this article located in one State Party can provide substantial cooperation to the competent authorities of another State Party, the States Parties concerned may consider entering into agreements or arrangements, in accordance with their domestic law, concerning the potential provision by the other State Party of the treatment set forth in paragraphs 2 and 3 of this article. Article 38 Cooperation between national authorities Each State Party shall take such measures as may be necessary to encourage, in accordance with its domestic law, cooperation between, on the one hand, its public authorities, as weil as its public officials, and, on the other hand, its authorities responsible for investigating and prosecuting crimina! offences. Such cooperation may include: (a) Informing the latter authorities, on their own initiative, where there are reasonable grounds to believe that any of the offences established in accordance with articles 15, 21 and 23 of this Convention has been committed; or (b) Providing, information.
upon
request,
to
the
latter
authorities
all
necessary
19
Article 39 Cooperation between national authorities and the private sector
I. Each State Patty shall take such measures as may be necessary to encourage, in accordance with its domestic law, cooperation between national investigating and prosecuting authorities and entities of the private sector, in particular tïnancial institutions, relating to matters involving the commission of offences established in accordance with this Convention. 2. Each State Party shall consider encouraging its nationals and other persons with a habitual residence in its territory to report to the national investigating and prosecuting authorities the commission of an offence established in accordance with this Convention. Article 40 Bank secrecy
Each State Party shall ensure that, in the case of domestic criminal investigations of offences established in accordance with this Convention, there are appropriate mechanisms available within its domestic legal system to overcome obstacles that may arise out ofthe application of bank secrecy laws. Article 41 Criminal record
Each State Party mayadopt such legislative or other measures as may be necessary to take into consideration, under such terms as and for the purpose that it deerns appropriate, any previous conviction in another State of an alleged offender for the purpose of using such information in criminal proceedings relating to an offence established in accordance with this Convention. Article 42 Jurisdiction
I. Each State Party shall adopt such measures as may be necessary to establish its jurisdiction over the offences established In accordance with this Convention when: (a)
The offence is committed in the territory ofthat State Party; or
(b) The offence is committed on board a vesse\ that is flying the flag of that State Party or an aircraft that is registered under the laws of that State Party at the time that the offence is committed. 2. Subject to article 4 of this Convention, a State Party mayalso establish its jurisdiction over any such offence when: (a)
The offence is committed against a national ofthat State Party; or
(b) The offence is committed by a national of that State Party or a stateless pers on who has his or her habitual residence in its territory; or (c) The offence is one of those established in accordance with article 23, paragraph 1 (b) (ii), of this Convention and is committed outside its territory with a
20
view to the commISSIOn of an offence established in accordance with article 23, paragraph 1 (a) (i) or (ii) or (b) (i), ofthis Convention within its territory; or (d)
The offence is committed against the State Party.
3. For the purposes of article 44 of this Convention, each State Party shall take such measures as may be necessary to establish its jurisdiction over the offences established in accordance with this Convention when the alleged offender is present in its territory and it does not extradite such person solely on the ground that he or she is one of its nationals. 4. Each State Party mayalso take such measures as may be necessary to establish its j urisdiction over the offences established in accordance with this Convention when the alleged offender is present in its territory and it does not extradite him or her. If a State Party exercising its jurisdiction under paragraph 1 or 2 of this 5. article has been notified, or has otherwise learned, that any other States Parties are conducting an investigation, prosecution or judicial proceeding in respect of the same conduct, the competent authorities of those States Parties shall, as appropriate, consult one another with a view to coordinating their actions. 6. Without prejudice to norms of general international law, this Convention shall not exclude the exercise of any criminal jurisdiction established by a State Party in accordance with its domestic law.
Chapter IV International cooperation Artiele 43 International cooperation
1. States Parties shall cooperate in criminal matters in accordance with articles 44 to 50 of this Convention. Where appropriate and consistent with their domestic legal system, States Parties shall consider assisting each other in investigations of and proceedings in civil and administrative matters relating to corruption. 2. In matters of international cooperation, whenever dual criminality is considered a requirement, it shall be deemed fulfilled irrespective of whether the laws of the requested State Party place the offence within the same category of offence or denominate the offence by the same terminology as the requesting State Party, if the conduct underlying the offence for which assistance is sought is a criminal offence under the laws of both States Parties. Artiele 44 Extradition
1. This article shall apply to the offences established in accordance with this Convention where the person who is the subject of the request for extradition is present in the territory of the requested State Party, provided that the offence for which extradition is sought is punishable under the domestic law of both the requesting State Party and the requested State Party.
21
2. N otwithstanding the provIsIOns of paragraph 1 of this article, a State Party whose law so permits may grant the extradition of a person for any of the offences covered by this Convention that are not punishable under its own domestic law. If the request for extradition includes several separate offences, at least 3. one of which is extraditable under this article and some of which are not extraditable by reason of their period of imprisonment but are related to offences established in accordance with this Convention, the requested State Party may apply this article also in respect ofthose offences. 4. Each of the offences to which this article applies shall be deemed to be included as an extraditable offence in any extradition treaty existing between States Parties. States Parties undertake to include such offences as extraditable offences in every extradition treaty to be concluded between them. A State Party whose law so permits, in case it uses this Convention as the basis for extradition, shall not consider any of the offences established in accordance with this Convention to be a political offence. 5. If a State Party that makes extradition conditional on the existence of a treaty receives a request for extradition from another State Party with which it has no extradition treaty, it may consider this Convention the legal basis for extradition in respect of any offence to which this article applies. 6. A State Party th at makes extradition conditional on the existence of a treaty shall: (a) At the time of deposit of its instrument of ratification, acceptance or approval of or accession to this Convention, inform the Secretary-General of the United Nations whether it will take this Convention as the legal basis for cooperation on extradition with other States Parties to this Convention; and (b) If it does not take this Convention as the legal basis for cooperation on extradition, seek, where appropriate, to conclude treaties on extradition with other States Parties to this Convention in order to implement this article. 7. States Parties that do not make extradition conditional on the existence of a treaty shall recognize offences to which this article applies as extraditable offences between themselves. 8. Extradition shall be subject to the conditions provided for by the domestic law of the requested State Party or by applicable extradition treaties, including, inter alia, conditions in relation to the minimum penalty requirement for extradition and the grounds upon which the requested State Party may refuse extradition. 9. States Parties shall, subject to their domestic law, endeavour to expedite extradition procedures and to simplify evidentiary requirements relating thereto in respect of any offence to which this article applies. 10. Subject to the provisions of its domestic law and its extradition treaties, the requested State Party may, upon being satisfied that the circumstances so warrant and are urgent and at the request of the requesting State Party, take a person whose extradition is sought and who is present in its territory into custody or take other appropriate measures to ensure his or her presence at extradition proceedings.
22
11. A State Party in whose territory an alleged offender is found, if it does not extradite such person in respect of an offence to which this article applies solely on the ground that he or she is one of its nationals, shall, at the request of the State Party seeking extradition, be obliged to submit the case without undue delay to its competent authorities for the purpose of prosecution. Those authorities shall take their decision and conduct their proceedings in the same manner as in the case of any other offence of a grave nature under the domestic law of that State Party. The States Parties concerned shall cooperate with each other, in particular on procedural and evidentiary aspects, to ensure the efficiency of such prosecution. 12. Whenever a State Party is permitted under its domestic law to extradite or otherwise surrender one of its nationals only upon the condition that the person wil\ be returned to that State Party to serve the sentence imposed as a result of the trial or proceedings for which the extradition or surrender of the pers on was sought and that State Party and the State Party seeking the extradition of the pers on agree with this option and other terms th at they may deern appropriate, such conditional extradition or surrender shall be sufficient to discharge the obligation set forth in paragraph 11 of this article. 13. If extradition, sought for purposes of enforcing a senten ce, is refused because the person sought is a national of the requested State Party, the requested State Party shall, if its domestic law so permits and in conformity with the requirements of such law, upon application of the requesting State Party, consider the enforcement of the sentence imposed under the domestic law of the requesting State Party or the remainder thereof. 14. Any pers on regarding whom proceedings are being carried out in connection with any of the offences to which this article applies shall be guaranteed fair treatment at all stages of the proceedings, including enjoyment of all the rights and guarantees provided by the domestic law of the State Party in the territory of which that person is present. 15. Nothing in this Convention shall be interpreted as imposing an obligation to extradite if the requested State Party has substantial grounds for believing that the request has been made for the purpose of prosecuting or punishing a person on account of that person's sex, race, religion, nationality, ethnic origin or political opinions or that compliance with the request would cause prejudice to that person's position for any one of these reasons. 16. States Parties may not refuse a request for extradition on the sole ground that the offence is also considered to involve fiscal matters. 17. Before refusing extradition, the requested State Party shall, where appropriate, consult with the requesting State Party to provide it with ample opportunity to present its opinions and to provide information relevant to its allegation. 18. States Parties shall seek to conclude bilateral and multilateral agreements or arrangements to carry out or to enhance the effectiveness of extradition.
23
Artiele 45 Transfer of senteneed pers ons
States Parties may consider entering into bilateral or multilateral agreements or arrangements on the transfer to their territory of pers ons sentenced to imprisonment or other forms of deprivation of liberty for offences established in accordance with this Convention in order that they may complete their sentences there. Artiele 46 Mutual legal assistance
1. States Parties shall afford one another the widest measure of mutual legal assistance in investigations, prosecutions and judicial proceedings in relation to the offences covered by this Convention. 2. Mutual legal assistance shall be afforded to the fullest extent possible under relevant laws, treaties, agreements and arrangements of the requested State Party with respect to investigations, prosecutions and judicial proceedings in relation to the offences for which alegal pers on may be held liable in accordance with article 26 ofthis Convention in the requesting State Party. 3. Mutuallegal assistance to be afforded in accordance with this article may be requested for any ofthe following purposes: (a)
Taking evidence or statements from persons;
(b)
Effecting service of judicial documents;
(c)
Executing searches and seizures, and freezing;
(d)
Examining objects and sites;
(e)
Providing information, evidentiary items and expert evaluations;
(f) Providing originals or certified copies of relevant documents and records, including government, bank, financial, corporate or business records;
(g) Identifying or tracing proceeds of crime, property, instrumentalities or other things for evidentiary purposes; (h) Party;
Facilitating the voluntary appearance of persons in the requesting State
(i) Any other type of assistance that is not contrary to the domestic law of the requested State Party; (j) Identifying, freezing and tracing proceeds of crime in accordance with the provisions of chapter V ofthis Convention;
(k) The recovery of as sets, in accordance with the provisions of chapter V of this Convention. 4. Without prejudice to domestic law, the competent authorities of a State Party may, without prior request, transmit information re!ating to crimina! matters to a competent authority in another State Party where they believe that such information could assist the authority in undertaking or successfully concluding
24
inqUlnes and criminal proceedings or could result in a request formulated by the latter State Party pursuant to this Convention. 5. The transmission of information pursuant to paragraph 4 of this miicle shall be without prejudice to inquiries and criminal proceedings in the State of the competent authorities providing the information. The competent authorities receiving the information shall comply with a request that said information remain confidential, even temporarily, or with restrictions on its use. However, this shall not prevent the receiving State Party from disclosing in its proceedings information that is exculpatory to an accused person. In such a case, the receiving State Party shall notifY the transmitting State Party prior to the disclosure and, if so requested, consult with the transmitting State Party. If, in an exceptional case, advance notice is not possible, the receiving State Party shall inform the transmitting State Party of the disclosure without delay. 6. The provisions of this article shall not affect the obligations under any other treaty, bilateral or multilateral, that governs or will govern, in whole or in part, mutual legal assistance. 7. Paragraphs 9 to 29 of this article shall apply to requests made pursuant to this article if the States Parties in question are not bound by a treaty of mutual legal assistance. If those States Parties are bound by such a treaty, the corresponding provisions of that treaty shall apply unless the States Parties agree to apply paragraphs 9 to 29 of this article in lieu thereof. States Parties are strongly encouraged to apply those paragraphs if they facilitate cooperation. 8. States Parties shall not decline to render mutuallegal assistance pursuant to this article on the ground of bank secrecy. 9. (a) A requested State Party, in responding to a request for assistance pursuant to this article in the absence of dual criminality, shall take into account the purposes of this Convention, as set forth in article I; (b) States Parties may decline to render assistance pursuant to this article on the ground of absence of dual criminality. However, a requested State Party shall, where consistent with the basic concepts of its legal system, render assistance that does not involve coercive action. Such assistance may be refused when requests involve matters of a de minimis nature or matters for which the cooperation or assistance sought is available under other provisions ofthis Convention; (c) Each State Party may consider adopting such measures as may be necessary to enable it to provide a wider scope of assistance pursuant to this article in the absence of dual criminality. ID. A person who is being detained or is serving a sentence in the territory of one State Party whose presence in another State Party is requested for purposes of identification, testimony or otherwise providing assistance in obtaining evidence for investigations, prosecutions or judicial proceedings in relation to offences covered by this Convention may be transferred if the following conditions are met: (a)
The person freely gives his or her informed consent;
(b) The competent authorities of both States Parties agree, subject to such conditions as those States Parties may deern appropriate.
25
11.
F or the purposes of paragraph lOof this article:
(a) The State Party to which the person is transferred shall have the authority and obligation to keep the person transferred in custody, unless otherwise requested or authorized by the State Party from which the pers on was transferred; (b) The State Party to which the person is transferred shall without delay implement its obligation to return the person to the custody of the State Party from which the pers on was transferred as agreed beforehand, or as otherwise agreed, by the competent authorities of both States Parties; (c) The State Party to which the person is transferred shall not require the State Party from which the pers on was transferred to initiate extradition proceedings for the return of the person; (d) The person transferred shall receive credit for service of the sentence being served in the State from which he or she was transferred for time spent in the custody of the State Party to which he or she was transferred. 12. Unless the State Party from which a person is to be transferred in accordance with paragraphs 10 and 11 of this article so agrees, that person, whatever his or her nationality, shall not be prosecuted, detained, punished or subjected to any other restriction of his or her personal liberty in the territory of the State to which that person is transferred in respect of acts, omissions or convictions prior to his or her departure from the territory of the State from which he or she was transferred. 13. Each State Party shall designate a central authority that shall have the responsibility and power to receive requests for mutual legal assistance and either to execute them or to transmit them to the competent authorities for execution. Where a State Party has a special region or territory with a separate system of mutual leg al assistance, it may designate a dis tin ct central authority that shall have the same function for that region or territory. Central authorities shall ensure the speedy and proper execution or transmission of the requests received. Where the central authority transmits the request to a competent authority for execution, it shall encourage the speedy and proper execution of the request by the competent authority. The Secretary-General of the United Nations shall be notified of the central authority designated for this purpose at the time each State Party deposits its instrument of ratification, acceptance or approval of or accession to this Convention. Requests for mutual leg al assistance and any communication related thereto shall be transmitted to the central authorities designated by the States Parties. This requirement shall be without prejudice to the right of a State Party to require that such requests and communications be addressed to it through diplomatic channels and, in urgent circumstances, where the States Parties agree, through the International Criminal Police Organization, if possible. 14. Requests shall be made in writing or, where possible, by any means capable of producing a written record, in a language acceptable to the requested State Party, under conditions allowing that State Party to establish authenticity. The Secretary-General of the United Nations shall be notified of the language or languages acceptable to each State Party at the time it deposits its instrument of ratification, acceptance or approval of or accession to this Convention. In urgent
26
circumstances and where agreed by the States Parties, requests may be made orally but shall be confirmed in writing forthwith. 15.
A request for mutual legal assistance shall contain:
(a)
The identity ofthe authority making the request;
(b) The subject matter and nature of the investigation, prosecution or judicial proceeding to which the request relates and the name and functions of the authority conducting the investigation, prosecution or judicial proceeding; (c) A summary of the relevant facts, except in relation to requests for the purpose of service of judicial documents; (d) A description of the assistance sought and details of any particular procedure that the requesting State Party wishes to be followed; (e) Where possible, the identity, location and nationality of any pers on concerned; and (f)
The purpose for which the evidence, information or action is sought.
16. The requested State Party may request additional information when it appears neceSSaly for the execution of the request in accordance with its domestic law or wh en it can facilitate such execution. 17. A request shall be executed in accordance with the domestic law of the requested State Party and, to the extent not contrary to the domestic law of the requested State Party and wh ere possible, in accordance with the procedures specified in the request. 18. Wh ere ver possible and consistent with fundamental principles of domestic law, when an individual is in the territOly of a State Party and has to be heard as a witness or expert by the judicial authorities of another State Party, the first State Party may, at the request of the other, permit the hearing to take place by video conference if it is not possible or desirabIe for the individual in question to appear in pers on in the territory of the requesting State Party. States Parties may agree that the hearing shall be conducted by a judicial authority of the requesting State Party and attended by a judicial authority of the requested State Party. 19. The requesting State Party shall not transmit or use information or evidence furnished by the requested State Party for investigations, prosecutions or judicial proceedings other than those stated in the request without the prior consent of the requested State Party. Nothing in this paragraph shall prevent the requesting State Party from disclosing in its proceedings information or evidence that is exculpatory to an accused person. In the Jatter case, the requesting State Party shall notify the requested State Party prior to the disclosure and, if so requested, consult with the requested State Party. If, in an exceptionaJ case, advance notice is not possibJe, the requesting State Party shall inform the requested State Party of the disclosure without delay. 20. The requesting State Party may require that the requested State Party keep confidentiaJ the fact and substance of the request, except to the extent necessary to execute the request. Ifthe requested State Party cannot comply with the requirement of confidentiality, it shall promptly inform the requesting State Party.
27
21. (a) article;
Mutual legal assistance may be refused: If the request is not made in conformity with the provisions of this
(b) If the requested State Party considers that execution of the request is likely to prejudice its sovereignty, security, ordre public or other essential interests; (c) Ifthe authorities ofthe requested State PaJiy would be prohibited by its domestic law from carrying out the action requested with re gard to any similar offence, had it been subject to investigation, prosecution or judicial proceedings under their own jurisdiction; (d) If it would be contrary to the legal system of the requested State Party relating to mutuallegal assistance for the request to be granted. 22. States Parties may not refuse a request for mutual legal assistance on the sole ground that the offence is also considered to involve fiscal matters. 23.
Reasons shall be given for any refusal of mutual legal assistance.
24. The requested State Party shall execute the request for mutual legal assistance as soon as possible and shall take as full account as possible of any deadlines suggested by the requesting State Party and for which reasons are given, preferably in the request. The requesting State Party may make reasonable requests for information on the status and progress of measures taken by the requested State Party to satisf)r its request. The requested State Party shall respond to reasonable requests by the requesting State Party on the status, and progress in its handling, of the request. The requesting State Party shall promptly inform the requested State Party when the assistance sought is no longer required. 25. Mutual legal assistance may be postponed by the requested State PaJiy on the ground that it interferes with an ongoing investigation, prosecution or judicial proceeding. 26. Before refusing a request pursuant to paragraph 21 of this article or postponing its execution pursuant to paragraph 25 of this article, the requested State Party shall consult with the requesting State Party to consider whether assistance may be granted subject to such terms and conditions as it deerns necessary. If the requesting State Party accepts assistance subject to those conditions, it shall comply with the conditions. 27. Without prejudice to the application of paragraph 12 of this article, a witness, expert or other pers on who, at the request of the requesting State Party, consents to give evidence in a proceeding or to assist in an investigation, prosecution or judicial proceeding in the territory of the requesting State Party shall not be prosecuted, detained, punished or subjected to any other restriction of his or her personalliberty in that territory in respect of acts, omissions or convictions prior to his or her departure from the territory of the requested State Party. Such safe conduct shall cease wh en the witness, expert or other person having had, for a period of fifteen consecutive days or for any period agreed upon by the States Parties from the date on which he or she has been officially informed that his or her presence is no longer required by the judicial authorities, an opportunity of leaving, has nevertheless remained voluntarily in the territory of the requesting State Party or, having left it, has returned of his or her own free will.
28
28. The ordinary costs of executing a request shall be borne by the requested State Party, unless otherwise agreed by the States Parties concerned. If expenses of a substantial or extraordinary nature are or will be required to fulfil the request, the States Parties shall consult to determine the terms and conditions under which the request will be executed, as weil as the manner in which the costs shall be borne. 29.
The requested State Party:
(a) Shall provide to the requesting State Party copies of government records, documents or information in its possession that under its domestic law are available to the genera I public; (b) May, at its discretion, provide to the requesting State Party in whoIe, in part or subject to such conditions as it deerns appropriate, copies of any government records, documents or information in its possession that under its domestic law are not available to the general public. 30. States Parties shall consider, as may be necessary, the possibility of concluding bilateral or multilateral agreements or arrangements that would serve the purposes of, give practical effect to or enhance the provisions of this article.
Article 47 Transfer of criminal proceedings
States Parties shall consider the possibility of transferring to one another proceedings for the prosecution of an offence established in accordance with this Convention in cases where such transfer is considered to be in the interests of the proper administration of justice, in particular in cases wh ere several jurisdictions are involved, with a view to concentrating the prosecution. Article 48 Law enforcement cooperation 1. States Parties shall cooperate c10sely with one another, consistent with their respective domestic legal and administrative systems, to enhance the effectiveness of law enforcement action to combat the offences covered by this Convention. States Parties shall, in particular, take effective measures:
(a) To enhance and, where necessary, to establish channels of communication between their competent authorities, agencies and services in order to facilitate the secure and rapid exchange of information conceming all aspects of the offences covered by this Convention, including, if the States Parties concerned deern it appropriate, links with other criminal activities; (b) To cooperate with other States Parties in conducting inquiries with respect to offences covered by this Convention concerning: (i) The identity, whereabouts and activities of pers ons suspected of involvement in such offences or the location of other persons concerned; (ii) The movement of proceeds of crime or property derived from the commission of such offences; (iii) The movement of property, equipment or other instrumentalities used or intended for use in the commission of such offences;
29
(c) To provide, where appropriate, necessary items or quantities of substances for analyticalor investigative purposes; (d) To exchange, where appropriate, information with other States Parties concerning specific means and methods used to commit offences covered by this Convention, including the use of false identities, forged, altered or false documents and other means of concealing activities; (e) To facilitate effective coordination between their competent authorities, agencies and services and to promote the exchange of personnel and other experts, including, subject to bilateral agreements or arrangements between the States Parties concerned, the posting of liaison officers; (f) To exchange information and coordinate administrative and other measures taken as appropriate for the purpose of early identification of the offences covered by this Convention.
2. With a view to giving effect to this Convention, States Parties shall consider entering into bilateral or multilateral agreements or arrangements on direct cooperation between their law enforcement agencies and, where such agreements or arrangements al ready exist, amending them. In the absence of such agreements or arrangements between the States Parties concerned, the States Parties may consider this Convention to be the basis for mutual law enforcement cooperation in respect of the offences covered by this Convention. Whenever appropriate, States Parties shall make full use of agreements or arrangements, including international or regional organizations, to enhance the cooperation between their law enforcement agencies. 3. States Parties shall endeavour to cooperate within their means to respond to offences covered by this Convention committed through the use of modern technology. Article 49 Joint investigations
States Parties shall consider concluding bilateral or multilateral agreements or arrangements whereby, in relation to matters that are the subject of investigations, prosecutions or judicial proceedings in one or more States, the competent authorities concerned may establish joint investigative bodies. In the absence of such agreements or arrangements, joint investigations may be undertaken by agreement on a case-by-case basis. The States Parties involved shall ensure that the sovereignty of the State Party in whose territory such investigation is to take place is fully respected. Article 50 Special investigative techniques
l. In order to combat corruption effectively, each State Party shall, to the extent permitted by the basic principles of its domestic legal system and in accordance with the conditions prescribed by its domestic law, take such measures as may be necessary, within its means, to all ow for the appropriate use by its competent authorities of controlled delivery and, where it deerns appropriate, other special investigative techniques, such as electron ic or other forms of surveillance
30
and undercover operations. within its territory, and to all ow for the admissibility in court of evidence derived therefrom. 2. For the purpose of investigating the offences covered by this Convention, States Parties are encouraged to conclude, when necessary, appropriate bilateral or multilateral agreements or arrangements for using such special investigative techniques in the context of cooperation at the international level. Such agreements or arrangements shall be concluded and implemented in full compliance with the principle of sovereign equality of States and shall be carried out strictly in accordance with the terms of those agreements or arrangements. 3. In the absence of an agreement or arrangement as set forth in paragraph 2 of this article, decisions to use such special investigative techniques at the international level shall be made on a case-by-case basis and may, when necessary, take into consideration financial arrangements and understandings with respect to the exercise of jurisdiction by the States Parties concerned. 4. Decisions to use controlled delivery at the international level may, with the consent of the States Parties concerned, include methods such as intercepting and allowing the goods or funds to continue intact or be removed or replaced in whole or in part.
ChapterV Asset recovery Article 51 Genera! provision
The return of assets pursuant to this chapter is a fundamental principle of this Convention, and States Parties shall afford one another the widest measure of cooperation and assistance in this regard. Article 52 Prevention and detection of transfers of proceeds of crime
1. Without prejudice to article 14 of this Convention, each State Party shall take such measures as may be necessary, in accordance with its domestic law, to require financial institutions within its jurisdiction to verifY the identity of customers, to take reasonable steps to determine the identity of beneficial owners of funds deposited into high-value accounts and to conduct enhanced scrutiny of accounts sought or maintained by or on behalf of individuals who are, or have been, entrusted with prominent public functions and their family members and close associates. Such enhanced scrutiny shall be reasonably designed to detect suspicious transactions for the purpose of reporting to competent authorities and should not be so construed as to discourage or prohibit financial institutions from doing business with any legitimate customer. 2. In order to facilitate implementation of the measures provided for in paragraph 1 of this article, each State Party, in accordance with its domestic law and inspired by relevant initiatives of regional, interregional and multilateral organizations against money-laundering, shall:
31
(a) Issue advisories regarding the types of natural or legal person to whose accounts financial institutions within its jurisdiction will be expected to apply enhanced scrutiny, the types of accounts and transactions to which to pay particular attention and appropriate account-opening, maintenance and record-keeping measures to take concerning such accounts; and (b) Where appropriate, notify financial institutions within its jurisdiction, at the request of another State Party or on its own initiative, of the identity of particular natural or leg al persons to whose accounts such institutions wiII be expected to apply enhanced scrutiny, in addition to those whom the financial institutions may otherwise identify. 3. In the context of paragraph 2 (a) of this article, each State Party shall implement measures to ensure that its financial institutions maintain adequate records, over an appropriate period of time, of accounts and transactions involving the pers ons mentioned in paragraph 1 of this article, which should, as a minimum, contain information relating to the identity of the customer as weil as, as far as possible, of the beneficial owner. 4. With the aim of preventing and detecting transfers of proceeds of offences established in accordance with this Convention, each State Party shall implement appropriate and effective measures to prevent, with the help of its regulatory and oversight bodies, the establishment of banks that have no physical pres en ce and that are not affiliated with a regulated financial group. Moreover, States Parties may consider requiring their financial institutions to refuse to enter into or continue a correspondent banking relationship with such institutions and to guard against establishing relations with foreign financial institutions that permit their accounts to be used by banks that have no physical presence and that are not affiliated with a regulated financial group. 5. Each State Party shall consider establishing, in accordance with its domestic law, effective financial disclosure systems for appropriate public .officials and shall provide for appropriate sancti ons for non-compliance. Each State Party shall also consider taking such measures as may be necessary to permit its competent authorities to share that information with the competent authorities in other States Parties when necessary to investigate, claim and recover proceeds of offences established in accordance with this Convention. 6. Each State Party shall consider taking such measures as may be necessary, in accordance with its domestic law, to require appropriate public officials having an interest in or signature or other authority over a financial account in a foreign country to report that relationship to appropriate authorities and to maintain appropriate records related to such accounts. Such measures shall also provide for appropriate sancti ons for non-compliance. Artiele 53 Measures for direct recovery of property Each State Party shall, in accordance with its domestic law: (a) Take such measures as may be necessary to pelmit another State Party to initiate civil action in its courts to establish title to or ownership of property
32
acquired through the commission of an offence established in accordance with this Convention; (b) Take such measures as may be necessary to pelmit its comts to order those who have committed offences established in accordance with this Convention to pay compensation or damages to another State Party that has been harmed by such offences; and (c) Take such measures as may be necessary to permit its courts or competent authorities, when having to decide on confiscation, to recognize another State Party's claim as a legitimate owner of property acquired through the commission of an offence established in accordance with this Convention. Article 54 Mechanismsfor recovery ofproperty through international cooperation in confiscation
1. Each State Party, in order to provide mutual legal assistance pursuant to article 55 of this Convention with respect to property acquired through or involved in the commission of an offence established in accordance with this Convention, shaIl, in accordance with its domestic law: (a) Take such measures as may be necessary to permit its competent authorities to give effect to an order of confiscation issued by a court of another State Party; (b) Take such measures as may be necessary to permit its competent authorities, where they have jurisdiction, to order the confiscation of such property of foreign origin by adjudication of an offence of money-Iaundering or such other offence as may be within its jurisdiction or by other procedures authorized under its domestic law; and (c) Consider taking such measures as may be necessary to allow confiscation of such property without a criminal conviction in cases in which the offender cannot be prosecuted by reason of death, flight or absence or in other appropriate cases. 2. Each State Party, in order to provide mutual legal assistance upon a request made pursuant to pa rag ra ph 2 of article 55 of this Convention, shaIl, in accordance with its domestic law: (a) Take such measures as may be necessary to permit its competent authorities to freeze or seize property upon a freezing or seizure order issued by a court or competent authority of a requesting State Party that provides areasonabie basis for the requested State Party to believe that there are sufficient grounds for taking such actions and that the property would eventually be subject to an order of confiscation for purposes of paragraph 1 (a) of this article; (b) Take such measures as may be necessary to permit its competent authorities to freeze or seize property upon a request that provides areasonabie basis for the requested State Party to believe that there are sufficient grounds for taking such actions and th at the property would eventually be subject to an order of confiscation for purposes of paragraph 1 (a) of this article; and
33
(c) Consider taking additional measures to permit its competent authorities to preserve property for confiscation, such as on the basis of a foreign arrest or criminal charge related to the acquisition of such property.
Article 55 International cooperationfor purposes of confiscation 1. A State Party that has received a request fr om another State Party having jurisdiction over an offence established in accordance with this Convention for confiscation of proceeds of crime, property, equipment or other instrumentalities referred to in article 31, paragraph 1, of this Convention situated in its territory shall, to the greatest extent possible within its domestic legal system: (a) Submit the request to its competent authorities for the purpose of obtaining an order of confiscation and, if such an order is granted, give effect to it; or (b) Submit to its competent authorities, with a view to giving effect to it to the extent requested, an order of confiscation issued by a court in the territory of the requesting State Party in accordance with articles 31, paragraph 1, and 54, paragraph 1 (a), of this Convention insofar as it relates to proceeds of crime, property, equipment or other instrumentalities referred to in article 31, paragraph 1, situated in the territory of the requested State Party. 2. Following a request made by another State Party having jurisdiction over an offence established in accordance with this Convention, the requested State Party shall take measures to identify, trace and freeze or seize proceeds of crime, property, equipment or other instrumentalities referred to in article 31, paragraph 1, of this Convention for the purpose of eventual confiscation to be ordered either by the requesting State Party or, pursuant to a request under paragraph 1 of this article, by the requested State Party. The provisions of article 46 of this Convention are applicable, mutatis 3. mutandis, to this article. In addition to the information specified in article 46, paragraph 15, requests made pursuant to this article shall contain: (a) In the case of a request pertaining to paragraph 1 (a) of this article, a description of the property to be confiscated, including, to the extent possible, the location and, where relevant, the estimated value of the property and a statement of the facts relied upon by the requesting State Party sufficient to enable the requested State Party to seek the order under its domestic law; (b) In the case of a request pertaining to paragraph 1 (b) of this article, a legally admissible copy of an order of confiscation upon which the request is based issued by the requesting State Party, a statement of the facts and information as to the extent to which execution of the order is requested, a statement specifying the measures taken by the requesting State Party to provide adequate notification to bona fide third parties and to ensure due process and a statement that the confiscation order is final; (c) In the case of a request pertaining to paragraph 2 of this article, a statement ofthe facts relied up on by the requesting State Party and a description of
34
the actions requested and, where available, a legally admissible copy of an order on which the request is based. 4. The decisions or actions provided for in paragraphs 1 and 2 ofthis article shall be taken by the requested State Party in accordance with and subject to the provisions of its domestic law and its procedural rules or any bilateral or multilateral agreement or arrangement to which it may be bound in relation to the requesting State Party. Each State Party shall furnish copies of its la"vs and regulations that give 5. effect to this article and of any subsequent changes to such laws and regulations or a description thereofto the Secretary-General ofthe United Nations. 6. If a State Party elects to make the taking of the measures referred to in paragraphs land 2 of this article conditional on the existence of a relevant treaty, that State Party shall consider this Convention the necessary and sufficient treaty basis. 7. Cooperation under this article mayalso be refused or provisional measures lifted if the requested State Party does not receive sufficient and timely evidence or ifthe property is ofa de minimis value. 8. Before lifting any provisional measure taken pursuant to this article, the requested State Party shall, wherever possible, give the requesting State Party an opportunity to present its reasons in favour of continuing the measure. 9. The provisions of this article shall not be construed as prejudicing the rights of bon a fide third parties. Article 56 Special cooperation Without prejudice to its domestic law, each State Party shall endeavour to take measures to permit it to forward, without prejudice to its own investigations, prosecutions or judicial proceedings, information on proceeds of offences established in accordance with this Convention to another State Party without prior request, when it considers that the disclosure of such information might assist the receiving State Party in initiating or carrying out investigations, prosecutions or judicial proceedings or might lead to a request by that State Party under this chapter ofthe Convention. Article 57 Return and disposal of assets 1. Property confiscated by a State Party pursuant to article 31 or 55 of this Convention shall be disposed of, including by return to its prior legitimate owners, pursuant to paragraph 3 of this article, by that State Party in accordance with the provisions ofthis Convention and its domestic law. 2. Each State Party shall adopt such legislative and other measures, in accordance with the fundamental principles of its domestic law, as may be necessary to enable its competent authorities to return confiscated property, when acting on the request made by another State Party, in accordance with this Convention, taking into account the rights of bona fide third parties.
35
3. In accordance with articles 46 and 55 of this Convention and paragraphs 1 and 2 of this article, the requested State Party shall: (a) In the case of embezzlement of public funds or of laundering of embezzled public funds as referred to in articles 17 and 23 ofthis Convention, when confiscation was executed in accordance with article 55 and on the basis of a final judgement in the requesting State Party, a requirement that can be waived by the requested State Party, return the confiscated property to the requesting State Party; (b) In the case of proceeds of any other offence covered by this Convention, when the confiscation was executed in accordance with article 55 ofthis Convention and on the basis of a final judgement in the requesting State Party, a requirement that can be waived by the requested State Party, return the confiscated property to the requesting State Party, when the requesting State Party reasonably establishes its prior ownership of such confiscated property to the requested State Party or when the requested State Party recognizes damage to the requesting State Party as a basis for returning the confiscated property; (c) In all other cases, give priority consideration to returning confiscated property to the requesting State Party, returning such property to its prior legitimate owners or compensating the victims ofthe crime. 4. Where appropriate, unless States Parties decide otherwise, the requested State Party may deduct reasonable expenses incurred in investigations, prosecutions or judicial proceedings leading to the return or disposition of confiscated property pursuant to this article. Where appropriate, States Parties mayalso give special consideration to 5. concluding agreements or mutually acceptable arrangements, on a case-by-case basis, for the final disposal of confiscated property. Article 58 Financial intelligence unit States Pa11ies shall cooperate with one another for the purpose of preventing and combating the transfer of proceeds of offences established in accordance with this Convention and of promoting ways and means of recovering such proceeds and, to that end, shall consider establishing a financial intelligence unit to be responsible for receiving, analysing and disseminating to the competent authorities reports of suspicious financial transactions. Article 59 Bilateral and multilateral agreements and arrangements States Parties shall consider concluding bilateral or multilateral agreements or arrangements to enhance the effectiveness of international cooperation undertaken pursuant to this chapter ofthe Convention.
Chapter VI Technical assistance and information exchange
36
Article 60 Training and technical assistance 1. Each State Party shalI, to the extent necessary, InItIate, develop or improve specific training programmes for its personnel responsible for preventing and combating corruption. Such training programmes could deal, inter alia, with the following areas: (a) Effective measures to prevent, detect, investigate, punish and control corruption, including the use of evidence-gathering and investigative methods; (b) Building capacity in the development and planning of strategic anticorruption policy; (c) Training competent authorities in the preparation of requests for mutual legal assistance that meet the requirements ofthis Convention; (d) Evaluation and strengthening of institutions, public service management and the management of public finances, including public procurement, and the private sector; (e) Preventing and combating the transfer of proceeds of offences established in accordance with this Convention and recovering such proceeds; (f) Detecting and freezing of the transfer of proceeds of offences established in accordance with this Convention;
(g) Surveillance of the movement of proceeds of offences established in accordance with this Convention and of the methods used to transfer, conceal or disguise such proceeds; (h) Appropriate and efficient legal and administrative mechanisms and methods for facilitating the return of proceeds of offences established in accordance with this Convention; (i) Methods used in protecting victims and witnesses who cooperate with judicial authorities; and U)
Training in national and international regulations and in languages.
2. States Parties shall, according to their capacity, consider affording one another the widest measure of technical assistance, especially for the benefit of developing countries, in their respective plans and programmes to combat corruption, including material support and training in the areas referred to in paragraph 1 of this article, and training and assistance and the mutual exchange of relevant experience and specialized knowiedge, which will facilitate international cooperation between States Parties in the areas of extradition and mutual legal assistance. 3. States Parties shall strengthen, to the extent necessary, efforts to maXlmlze operational and training activities in international and regional organizations and in the framework of relevant bilateral and multilateral agreements or arrangements. 4. States Parties shall consider assisting one another, upon request, in conducting evaluations, studies and research relating to the types, causes, effects
37
and costs of corruption in their respective countries, with a view to developing, with the participation of competent authorities and society, strategies and action plans to combat corruption.
In order to facilitate the recovery of proceeds of offences established in 5. accordance with this Convention, States Parties may cooperate in providing each other with the names of experts who could assist in achieving that objective. 6. States Parties shall consider using subregional, regional and international conferences and seminars to promote cooperation and technical assistance and to stimulate discussion on problems of mutual concern, including the special problems and needs of developing countries and countries with economies in transition. 7. States Parties shall consider establishing voluntary mechanisms with a view to contributing financially to the efforts of developing countries and countries with economies in transition to apply this Convention through technical assistance programmes and projects. Each State Party shall consider making voluntary contributions to the 8. United Nations Office on Drugs and Crime for the purpose of fostering, through the Office, programmes and projects in developing countries with a view to implementing this Convention. Article 61 Collection, exchange and analysis of information on corruption 1. Each State Party shall consider analysing, in consultation with experts, trends in corruption in its territory, as weil as the circumstances in which corruption offences are committed. 2. States Parties shall consider developing and sharing with each other and through international and regional organizations statistics, analytical expertise concerning corruption and information with a view to developing, insofar as possible, common definitions, standards and methodologies, as weil as information on best practices to prevent and combat corruption. 3. Each State Party shall consider monitoring its policies and actual measures to combat corruption and making assessments of their effectiveness and efficiency. Article 62 Other measures: implementation ofthe Convention through economie development and technical assistance 1. States Parties shall take measures conducive to the optimal implementation of this Convention to the extent possible, through international cooperation, taking into account the negative effe cts of corruption on society in general, in particular on sustainable development. 2. States Parties shall make concrete efforts to the extent possible and in coordination with each other, as weil as with international and regional organizations:
38
(a) To enhance their cooperation at various levels with developing countries, with a view to strengthening the capacity of the latter to prevent and combat corruption; (b) To enhance financial and material assistance to support the efforts of developing countries to prevent and fight corruption effectively and to help them implement this Convention successfully; (c) To provide technical assistance to developing countries and countries with economies in transition to assist them in meeting their needs for the implementation of this Convention. To that end, States Parties shall endeavour to make adequate and regular voluntary contributions to an account specifically designated for that purpose in a United Nations funding mechanism. States Parties mayalso give special consideration, in accordance with their domestic law and the provisions of this Convention, to contributing to that account a percentage of the money or of the corresponding value of proceeds of crime or property confiscated in accordance with the provisions of this Convention; (d) To encourage and persuade other States and financial institutions as appropriate to join them in efforts in accordance with this article, in particular by providing more training programmes and modern equipment to developing countries in order to assist them in achieving the objectives ofthis Convention. 3. To the extent possible, these measures shall be without prejudice to existing foreign assistance commitments or to other financial cooperation arrangements at the bilateral, regional or international level. 4. States Parties may conclude bi later al or muItilateral agreements or arrangements on material and logistical assistance, taking into consideratiol1 the financial arrangements necessary for the means of international cooperation provided for by this Convention to be effective and for the prevention, detection and control of corruption.
Chapter VII Mechanisms for implementation Article 63 Conference ofthe States Parties to the Convention 1. A Conference of the States Parties to the Convention is hereby established to improve the capacity of and cooperation between States Parties to achieve the objectives set forth in this Convention and to promote and review its implementation. The Secretary-General of the United Nations shall convene the 2. Conference of the States Parties not later than one year following the entry into force of this Convention. Thereafter, regular meetings of the Conference of the States Parties shall be held in accordance with the rules of procedure adopted by the Conference. The Conference of the States Parties shall adopt rules of procedure and 3. rules governing the functioning of the activities set forth in this article, including
39
rules concerning the admission and participation of observers, and the payment of expenses incurred in carrying out those activities. 4. The Conference of the States Parties shall agree upon activities, procedures and methods of work to achieve the objectives set forth in paragraph 1 ofthis article, including: (a) Facilitating activities by States Parties under articles 60 and 62 and chapters 11 to V of this Convention, including by encouraging the mobilization of voluntary contributions; (b) Facilitating the exchange of information among States Parties on patterns and trends in corruption and on successful practices for preventing and combating it and for the return of proceeds of crime, through, inter alia, the publication of relevant information as mentioned in this article; (c) Cooperating with relevant international and regional organizations and mechanisms and non-governmental organizations; (d) Making appropriate use of relevant information produced by other international and regional mechanisms for combating and preventing corruption in order to avoid unnecessary duplication of work; (e) Reviewing periodically the implementation of this Convention by its States Parties; (f) Making implementation;
recommendations
to
improve
this
Convention
and
its
(g) Taking note of the technical assistance requirements of States Parties with regard to the implementation ofthis Convention and recommending any action it may deern necessary in that respect. For the purpose of paragraph 4 of this article, the Conference of the 5. States Parties shall acquire the necessary knowledge ofthe measures taken by States Parties in implementing this Convention and the difficulties encountered by them in doing so through information provided by them and through such supplemental review mechanisms as may be established by the Conference ofthe States Parties. 6. Each State Party shall provide the Conference of the States Parties with information on its programmes, plans and practices, as weil as on legislative and administrative measures to implement this Convention, as required by the Conference ofthe States Parties. The Conference ofthe States PaIiies shall examine the most effective way of receiving and acting upon information, including, inter alia, information received from States Parties and from competent international organizations. Inputs received from relevant non-governmental organizations duly accredited in accordance with procedures to be decided up on by the Conference of the States Parties mayalso be considered. 7. Pursuant to paragraphs 4 to 6 of this article, the Conference of the States Parties shall establish, if it deerns it necessary, any appropriate mechanism or body to assist in the effective implementation ofthe Convention. Article 64 Secretariat
40
1. The Secretary-General of the United Nations shall provide the necessary secretariat services to the Conference of the States Parties to the Convention.
2.
The secretariat shall:
(a) Assist the Conference of the States Parties in carrying out the activities set forth in article 63 of this Convention and make arrangements and provide the necessary services for the sessions of the Conference of the States Parties; (b) Upon request, assist States Parties in providing information to the Conference of the States Parties as envisaged in article 63, paragraphs 5 and 6, of this Convention; and (c) Ensure the necessary coordination with the secretariats of relevant international and regional organizations.
Chapter VIII Final provisions Artiele 65 Implementation ofthe Convention
1. Each State Party shall take the necessary measures, including legislative and administrative measures, in accordance with fundamental principles of its domestic law, to ensure the implementation of its obligations under this Convention. 2. Each State Party mayadopt more strict or severe measures than those provided for by this Convention for preventing and combating corruption. Article 66 Settlement of disputes I. States Parties shall endeavour to settle disputes concerning the interpretation or application ofthis Convention through negotiation.
2. Any dispute between two or more States Parties concerning the interpretation or application of this Convention that cannot be settled through negotiation within a reasonable time shall, at the request of one of those States Parties, be submitted to arbitration. If, six months after the date of the request for arbitration, those States Parties are unable to agree on the organization of the arbitration, any one of those States Parties may refer the dispute to the International Court of Justice by request in accordance with the Statute of the Court. 3. Each State Party may, at the time of signature, ratification, acceptance or approval of or accession to this Convention, deciare that it does not consider itself bound by paragraph 2 of this article. The other States Parties shall not be bound by paragraph 2 of this article with respect to any State Party that has made such a reservation. 4. Any State Party that has made a reservation in accordance with paragraph 3 of this article may at any time withdraw that reservation by notification to the Secretary-General ofthe United Nations.
41
Artiele 67 Signature, ratification, acceptance, approval and accession
1. This Convention shall be open to all States for signature from 9 to 11 December 2003 in Merida, Mexico, and thereafter at United Nations Headquarters in New Vork until 9 December 2005. 2. This Convention shall also be open for signature by regional economie integration organizations provided that at least one member State of such organization has signed this Convention in accordance with paragraph 1 of this artiele. 3. This Convention is subject to ratification, acceptance or approval. Instruments of ratification, acceptance or approval shall be deposited with the Secretary-General of the United Nations. A regional economie integration organization may deposit its instrument of ratification, acceptance or approval if at least one of its member States has done likewise. In that instrument of ratification, acceptance or approval, such organization shall deciare the extent of its competence with respect to the matters governed by this Convention. Such organization shall also inform the depositary of any relevant modification in the extent of its competence. 4. This Convention is open for accession by any State or any regional economie integration organization of which at least one member State is a Party to this Convention. Instruments of accession shall be deposited with the SecretaryGeneral of the United Nations. At the time of its accession, a regional economie integration organization shall deciare the extent of its competence with respect to matters governed by this Convention. Such organization shall also inform the depositary of any relevant modification in the extent of its competence. Artiele 68 Entry into force
1. This Convention shall enter into force on the ninetieth day after the date of deposit of the thirtieth instrument of ratification, acceptance, approval or accession. For the purpose ofthis paragraph, any instrument deposited by a regional economie integration organization shall not be counted as additional to those deposited by member States of such organization. 2. For each State or regional economie integration organization ratifying, accepting, approving or acceding to this Convention after the deposit of the thirtieth instrument of such action, this Convention shall enter into force on the thirtieth day after the date of deposit by such State or organization of the relevant instrument or on the date this Convention enters into force pursuant to paragraph 1 ofthis article, whichever is later. Artiele 69 Amendment
1. After the expiry of five years from the entry into force of this Convention, a State Party may propose an amendment and transmit it to the Secretary-General of the United Nations, who shall thereupon communicate the proposed amendment to the States Parties and to the Conference of the States
42
Parties to the Convention for the purpose of considering and deciding on the proposa\. The Conference of the States Parties shall make every effort to achieve consensus on each amendment. If all efforts at consensus have been exhausted and no agreement has been reached, the amendment shall, as a last resort, require for its adoption a two-thirds majority vote of the States Parties present and voting at the meeting of the Conference of the States Parties. 2. Regional economic integration organizations, in matters within their competence, shall exercise their right to vote under this article with a number of votes equal to the number of their member States that are Parties to this Convention. Such organizations shall not exercise their right to vote if their member States exercise theirs and vice versa. An amendment adopted in accordance with paragraph 1 of this article is 3. subject to ratification, acceptance or approval by States Parties. 4. An amendment adopted in accordance with paragraph 1 of this article shall enter into force in respect of a State Party ninety days after the date of the deposit with the Secretary-General of the United Nations of an instrument of ratification, acceptance or approval of such amendment. 5. When an amendment enters into force, it shall be binding on those States Parties which have expressed their consent to be bound by it. Other States Parties shall still be bound by the provisions of this Convention and any earlier amendments th at they have ratified, accepted or approved.
Article 70 Denunciation 1. A State Party may den ounce this Convention by written notification to the Secretary-General of the United Nations. Such denunciation shall become effective one year after the date of receipt of the notification by the SecretaryGenera\. 2. A regional economic integration organization shall cease to be a Party to this Convention when all of its member States have denounced it.
Article 71 Depositary and languages 1. The Secretary-General of the United Nations is designated depositary of this Convention. 2. The original of this Convention, of which the Arabic, Chinese, English, French, Russian and Spanish texts are equally authentic, shall be deposited with the Secretary-General ofthe United Nations. IN WITNESS WHEREOF, the undersigned plenipotentiaries, being duly authorized thereto by their respective Governments, have signed this Convention.
43
DAFFE/IMEIBR(97)20
Non classifié Organisation de Coopération et de Développement Economiques Organisation for Economic Co-operation and Development
OLIS Dist.
18-Mar-1999 22-Mar-1999 Or. Ang.
Z
~
§
~
~
~
~
;::;,
DIRECTION DES AFFAIRES FINANCIERES, FISCALES ET DES ENTREPRISES COMITE DE L'INVESTISSEMENT INTERNATIONAL ET DES ENTREPRISES MULTINATIONALES
;'~
5i~
nl,
~
sa
~
Annule & remplace Ie même document: distribué Ie IO-Apr-1998
j
N
<=
Groupe de travail sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales (CIME)
CONVENTION SUR LA LUTTE CONTRE LA CORRUPTION D' AGENTS PUBLICS ETRANGERS DANS LES TRANSACTIONS COMMERCIALES INTERNATIONALES et documents connexes
o
75638
::
> =
~
Document complet disponible sur OUS daus son format d'origine Complete document available on OUS in its original format
DAFFE/IMEIBR(97)20
TABLE DES MATIERES
CONVENTION SUR LA LUTTE CONTRE LA CORRUPTION D' AGENTS PUBLICS ETRANGERS DANS LES TRANSACTIONS COMMERCIALES INTERNATIONALES ................................................ 3 COMMENTAIRES RELATIFS A LA CONVENTION SUR LA LUTTE CONTRE LA CORRUPTION D' AGENTS PUBLICS ETRANGERS DANS LES TRANSACTIONS COMMERCIALES INTERNATIONALES ................................................................................................................................. 12 RECOMMANDATION REVISEE DU CONSEIL SUR LA LUTTE CONTRE LA CORRUPTION DANS LES TRANSACTIONS COMMERCIALES INTERNATIONALES ......................................................... 19 RECOMMANDATION DU CONSEIL SUR LA DEDUCTIBILITE FISCALE DES POTS-DE-VIN VERSES A DES AGENTS PUBLICS ETRANGERS ................................................................................. 28
2
DAFFEIIME/BR(97)20
CONVENTION SUR LA LUTTE CONTRE LA CORRUPTION D' AGENTS PUBLICS ETRANGERS DANS LES TRANSACTIONS COMMERCIALES INTERNATIONALES
Adoptée par la Conférence de négociations Ie 21 novembre 1997
Préambule Les Parties, Considérant que la corruption est un phénomène répandu dans les transactions commerciales internationales, y compris dans Ie domaine des échanges et de I' investissement, qui suscite de graves préoccupations morales et politiques, affecte la bonne gestion des affaires publiques et Ie développement économique et fausse les conditions internationales de concurrence ; Considérant que la responsabilité de la lutte contre la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales incombe à tous les pays ; Vu la recommandation révisée sur la lutte contre la corruption dans les transactions commerciales internationales, adoptée par Ie Conseil de l'Organisation de coopération et de développement économiques (OCDE) Ie 23 mai 1997, C(97)123/FINAL, qui, entre autres, de mande que soient prises des mesures efficaces pour décourager, prévenir et combattre la corruption d'agents publics étrangers dans Ie cadre de transactions commerciales internationales et, en particulier, que cette corruption soit rapidement incriminée de façon efficace et coordonnée en conformité avec les éléments communs convenus qui figurent dans cette recommandation ainsi qu'avec les principes de compétence et les autres principes juridiques fondamentaux applicables dans chaque pays ; Se félicitant d' autres initiatives récentes qui font pro gresser I' entente et la coopération internationales en matière de lutte contre la corruption d'agents publics, notamment les actions menées_par les Natiolls Unies, la Banque mondiale, Ie Fonds monétaire international, l'Organisation mondiale du commerce, l'Organisation des Etats américains, Ie Conseil de l'Europe et l'Union européenne ; Se félicitant des efforts des entreprises, des organisations patronales et syndicales ainsi que d'autres organisations non gouvernementales dans la lutte contre la corruption ; Reconnaissant Ie röle des gouvernements dans la prévention des sollicitations de pots-de-vin de la part des individus et des entreprises dans les transactions commerciales internationales; Reconnaissant que tout progrès dans ce domaine exige non seulement des efforts de chaque pays, mais aussi une coopération, une surveillance et un suivi au niveau multilatéral ; Reconnaissant qu'assurer l'équivalence entre les mesures que doivent prendre les Parties constitue un objet et un but essentiels de la convention qui exigent que la convention soit ratifiée sans dérogations affectant cette équivalence. 3
DAFFE/IMEIBR(97)20
Sont convenues de ce qui suit : Article 1
L'infraction de corruption d'agents publics étrangers 1. Chaque Partie prend les mesures nécessaires pour que constitue une infraction pénale en vertu de sa loi Ie fait intentionnel, pour toute personne, d'offrir, de promettre ou d'octroyer un avantage indu pécuniaire ou autre, directement ou par des intermédiaires, à un agent public étranger, à son profit ou au profit d'un tiers, pour que cet agent agisse ou s'abstienne d'agir dans l'exécution de fonctions officielIes, en vue d'obtenir ou conserver un marché ou un autre avantage indu dans Ie commerce international. 2. Chaque Partie prend les mesures nécessaires pour que constitue une infraction pénale Ie fait de se rendre complice d'un acte de corruption d'un agent public étranger, y compris par instigation, assistance ou autorisation. La tentative et Ie complot en vue de corrompre un agent public étranger devront constituer une infraction pénale dans la mesure ou la tentative et Ie complot en vue de corrompre un agent public de cette Partie constituent une telle infraction. 3. Les infractions définies aux paragraphes d'un agent public étranger". 4.
et 2 ci-dessus sont dénommées ci-après "corruption
Aux fins de la présente convention, a. "agent public étranger" désigne toute personne qui détient un mandat législatif, administratif ou judiciaire dans un pays étranger, qu'elle ait été nommée ou élue, toute personne exerçant une fonction publique pour un pays étranger, y compris pour une entreprise ou un organisme publics et tout fonctionnaire ou agent d'une organisation internationale publique; b. "pays étranger" comprend tous les niveaux et subdivisions d'administration, du nIveau national au niveau local; c. "agir ou s'abstenir d'agir dans l'exécution de fonctions officielIes" désigne toute utilisation qui est faite de la position officielle de l'agent public, que cette utilisation relève ou non des compétences conférées à cet agent.
Article 2
Responsabilité des personnes morales Chaque Part ie prend les mesures nécessaires, conformément à ses principes juridiques, pour établir la responsabilité des personnes morales en cas de corruption d'un agent public étranger.
4
DAFFE/IMEIBR(97)20
Article 3
Sanctions 1. La corruption d'un agent public étranger doit être passible de sanctions pénales efficaces, proportionnées et dissuasives. L'éventail des sanctions applicables doit être comparable à celui des sancti ons applicables à la corruption des agents publics de la Partie en question et doit, dans Ie cas des personnes physiques, inclure des peines privatives de liberté suffisantes pour permettre une entraide judiciaire efficace et l'extradition. 2. Si, dans Ie système juridique d'une Partie, la responsabilité pénale n'est pas applicable aux personnes morales, cette Partie fait en sorte que les personnes morales soient passibles de sanctions non pénales efficaces, proportionnées et dissuasives, y compris pécuniaires, en cas de corruption d'agents publics étrangers. 3. Chaque Partie prend les mesures nécessaires pour assurer que l'instrument et les produits de la corruption d'un agent public étranger ou des avoirs d'une valeur équivalente à celle de ces produits puissent faire l'objet d'une saisie et d'une confiscation ou que des sanctions pécuniaires d'un effet comparable soient prévues. 4. Chaque Partie envisage l'application de sanctions complémentaires civiles ou administratives à toute personne soumise à des sanctions pour corruption d'un agent public étranger.
Article 4
Compétence 1. Chaque Partie prend les mesures nécessaires pour établir sa compétence à l'égard de la corruption d'un agent public étranger lorsque l'infraction est commise en tout ou partie sur son territoire. 2. Chaque Partie ayant compétence pour poursuivre ses ressortissants à raison d'infractions commises à l'étranger prend les mesures nécessaires pour établir sa compétence à l'égard de la corruption d'un agent public étranger selon les mêmes principes. 3. Lorsque plusieurs Parties ont compétence à l'égard d'une infraction présumée visée dans la présente convention, les Parties concemées se concertent, à la demande de l'une d'entre elles, afin de décider quelle est celle qui est la mieux à même d'exercer les poursuites. 4. Chaque Partie examine si Ie fondement actuel de sa compétence est efficace pour lutter contre la corruption d'agents publics étrangers; si tel n'est pas Ie cas, elle prend les mesures correctrices appropriées.
5
DAFFEIIMEIBR(97)20
Article 5
Mise en oeuvre
Les enquêtes et poursuites en cas de corruption d'un agent public étranger sont soumises aux règles et principes applicables de chaque Partie. Elles ne seront pas influencées par des considérations d'intérêt économique national, les effets possibles sur les relations avec un autre Etat ou l'identité des personnes physiques ou morales en cause.
Article 6
Prescription
Le régime de prescription de l'infraction de corruption d'un agent public étranger devra ménager un délai suffisant pour l'enquête et les poursuites relatives à cette infraction.
Article 7
Blanchiment de capitaux
Chaque Partie ayant fait en sorte que la corruption de ses agents publics soit une infraction principale aux fins de l'application de sa législation relative au blanchiment de capitaux prendra la même mes ure en cas de corruption d'un agent public étranger, quel que soit Ie lieu ou la corruption s'est produite.
Article 8
Normes comptables
1 . P o u r combattre efficacement la corruption d'agents publics étrangers, chaque Partie prend les mesures nécessaires, dans Ie cadre de ses lois et règlements concemant la tenue de livres et états comptables, la publication d'informations sur les états financiers et les normes de comptabilité et de vérification des comptes, pour interdire aux entreprises soumises à ces lois et règlements l'établissement de comptes hors livres, les opérations hors livres ou insuffisamment identifiées, l'enregistrement de dépenses inexistantes, l'enregistrement d'éléments de passif dont l'objet n'est pas correctement identifié, ainsi que l'utilisation de faux documents, dans Ie but de corrompre un agent public étranger ou de dissimuier cette corruption. 2. Chaque Partie prévoit des sanctions civiles, administratives ou pénales efficaces, proportionnées et dissuasives en cas de telles omissions ou falsifications dans les livres, les documents, les comptes et les états financiers de ces entreprises.
6
DAFFE/IME/BR(97)20
Article 9
Entraide judiciaire 1. Chaque Partie accorde, autant que Ie permettent ses lois et ses instruments intemationaux pertinents, une entraide judiciaire prompte et efficace aux autres Parties aux fins des enquêtes et des procédures pénales engagées par une Partie pour les infractions relevant de la présente convention ainsi qu'aux fins des procédures non pénales relevant de la présente convention engagées par une Partie contre des personnes morales. La Partie requise informe la Partie requérante, sans retard, de tout élément ou document additionnels qu'il est nécessaire de présenter à l'appui de la demande d'entraide et, sur demande, des suites données à cette demande d' entraide. 2. Lorsqu'une Partie subordonne l'entraide judiciaire à une double incrimination, celle-ci est réputée exister si l'infraction pour laquelle l'entraide est demandée relève de la présente convention.
3. Vne Partie ne peut refuser d'accorder l'entraide judiciaire en matière pénale dans Ie cadre de la présente convention en invoquant Ie secret bancaire.
Article 10
Extradition 1. La corruption d'un agent public étranger est réputée constituer une infraction pouvant donner lieu à extradition en vertu du droit des Parties et des conventions d'extradition entre celles-ci.
2. Lorsqu'une Partie qui subordonne l'extradition à l'existence d'une convent ion d'extradition reçoit une demande d'extradition de la part d'une autre Partie avec laquelle elle n'a pas de convention d'extradition, elle peut considérer la présente convention comme base juridique pour l'extradition en ce qui conceme l'infraction de corruption d'un agent public étranger. 3. Chaque Partie prend les mesures nécessaires pour faire en sorte soit de pouvoir extrader ses ressortissants, soit de pouvoir les poursuivre à raison de l'infraction de corruption d'un agent public étranger. Vne Partie qui refuse une demande d'extradition d'une personne pour corruption d'un agent public étranger au seul motif que cette personne est son ressortissant doit soumettre l'affaire à ses autorités compétentes aux fins de poursuites. 4. L'extradition pour corruption d'un agent public étranger est soumise aux conditions fixées par Ie droit national et par les accords et arrangements applicables pour chaque Partie. Lorsqu'une Partie subordonne l'extradition à l'existence d'une double incrimination, cette condition est réputée remplie lorsque l'infraction pour laquelle l'extradition est demandée relève de l'article 1 de la présente convention.
7
DAFFE/IME/BR(97)20
Article 11
Autorités responsables
Aux fins de la concertation prévue à l'article 4, paragraphe 3, de l'entraide judiciaire prévue à l'article 9 et de l'extradition prévue à l'article 10, chaque Partie notifie au Secrétaire général de l'OCDE une autorité ou des autorités, chargées de l'envoi et de la réception des demandes, qui joueront Ie röle d'interlocuteur pour cette Partie pour ces matières, sans préjudice d'autres arrangements entre les Parties.
Article 12
Surveillance et suivi
Les Parties coopèrent pour mettre en oeuvre un programme de suivi systématique afin de surveiller et promouvoir la pleine application de la présente convention. Sauf décision contraire prise par consensus des Parties, cette action est menée au sein du Groupe de travail de l'OCDE sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales et conformément au mandat de ce groupe, ou au sein et conformément au mandat de tout organe qui pourrait lui succéder dans ses fonctions, et les Parties supportent Ie coût du programme selon les règles applicables à cet organe.
Article 13
Signature et adhésion
Jusqu'à la date de son entrée en vigueur, la présente convention est ouverte à la signature des pays Membres de l'OCDE et des non membres qui ont été invités à devenir participants à part entière aux activités de son Groupe de travail sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales. 1.
2. Après son entrée en vigueur, la présente convention est ouverte à l'adhésion de tout non-signataire devenu membre de l'OCDE ou participant à part entière du Groupe de travail sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales ou de tout organe lui succédant dans ses fonctions. Pour chaque non-signataire adhérant à la convention, la convention entre en vigueur Ie soixantième jour suivant la date du dépöt de son instrument d'adhésion.
Article 14
Ratification et dépót
1. La présente convention est soumise à acceptation, approbation ou ratification par les signataires conformément à leur loi. 2. Les instruments d'acceptation, d'approbation, de ratification ou d'adhésion sont déposés auprès du Secrétaire général de l'OCDE, dépositaire de la présente convention.
8
DAFFE/IMEIBR(97)20
Article 15
Entrée en vigueur 1. La présente convention entrera en vigueur Ie soixantième jour suivant la date à laquelle cinq pays qui comptent parmi les dix premiers pays pour la part des exportations, selon DAFFE/IMEIBR(97)18/FINAL (annexé), et qui représentent à eux cinq au moins 60 % des exportations totales cumulées de ces dix pays, auront déposé leur instrument d'acceptation, d'approbation ou de ratification. Pour chaque signataire déposant son instrument après cette entrée en vigueur, la convention entrera en vigueur Ie soixantième jour suivant Ie dépöt de cet instrument. 2. Si la convention n'est pas entrée en vigueur Ie 31 décembre 1998 conformément au paragraphe 1, tout signataire ayant déposé son instrument d'acceptation, d'approbation ou de ratification peut déclarer par écrit au dépositaire qu'il est prêt à accepter l'entrée en vigueur de la convention conformément au présent paragraphe 2. La convention entrera en vigueur pour cet signataire Ie soixantième jour suivant la date à laquelle une telle déclaration aura été faite par au moins deux signataires. Pour chaque signataire ayant déposé sa déclaration après cette entrée en vigueur, la convention entrera en vigueur Ie soixantième jour suivant la date du dépöt.
Article 16
Modification Toute Partie peut proposer de modifier la présente convention. La modification proposée est soumise au dépositaire, qui la transmet aux autres Parties au moins soixante jours avant de convoquer une réunion des Parties pour l'examiner. Toute modification, adoptée par consensus des Parties ou selon toute autre modalité que les Parties fixeront par consensus, entre en vigueur soixante jours après Ie dépöt d'un instrument de ratification, d'acceptation ou d'approbation par toutes les Parties, ou selon toutes autres conditions qui pourront être fixées par les Parties au moment de l'adoption de la modification.
Article 17
Retrait Une Partie peut se retirer de la présente convention par notification écrite au dépositaire. Ce retrait prend effet un an après la date de réception de la notification. Après Ie retrait, la coopération se poursuit entre les Parties et la Partie qui s'est retirée pour toutes les demandes d'entraide ou d'extradition présentées avant la date d'effet du retrait.
9
DAFFE/IMEIBR(97)20
ANNEXE STATISTIQUES DES EXPORTATIONS DE L'OCDE EXPORTATIONS OCDE
I----~---
i
f---
1990-1996 i US$ million i
I
Etats Unis I Allemagne !: Japon ! France Royaume Uni Italie Canada Corée (1) Pays Bas Belgique-Luxembourg Total des 10 premiers
._-~~
I
Espagne Suisse Suède Mexique (1) Australie : Danemark Autriche * Norvège Irlande I Finlande ----~ Pologne (1) ** 1 I Portugal ! : Turquie * Hongrie ** Nouvelle Zélande République Tchèque *** , Grèce * Islande I
1
I
1990-1996 1990-1996 % ! % Idu Total OCDE i des 10 premiers 19,7% 287118 15,9% 14,1% 17,5% 254746 14,6% 212665 11,8% 138471 7,7% 9,5% 6,7% 8,3% 121 258 112449 6,2% 7,7% 5,1%; 91 215 6,3% 4,5%: 5,6% 81 364!1"·4,5% 5,6% 81 2641 1 5,4% 78598 4,4%1 1459148' 100% 81,0% '1
1
42469 40395 36710 34233 27194; 24145 22432 21666 19217 17296 12652 10801 80271 6795: 6663 6263, 4606 949
1
2,4%', 2,2%[ 2,0%1 1,9%1 1,5%1 1,3%\ 1,2%! 1,2% 1,1% 1,0% 0,7% 0,6% 0,4% 0,4% 0,4% 0,3% 0,3% 0,1%
_."--- ----
TotaiOeDE
Légende:
* 1990-1995; **
1 801 661
1991-1996;
***
1993-1996
Source : OCDE, (1) FMI
10
100%
DAFFE/IMEIBR(97)20
Concernant la Belgique et Ie Luxembourg: Les statistiques des échanges de la Belgique et du Luxembourg ne sont disponibles que de manière cumulées. Dans Ie cadre de I' article 15, paragraphe 1 de la Convention, si la Belgique ou Ie Luxembourg déposent leur instrument d'acceptation, d'approbation ou de ratification ou bien si la Belgique et Ie Luxembourg déposent leurs instruments d'acceptation, d'approbation ou de ratification, il sera considéré que l'un des pays qui comptent parmi les dix premiers pays pour la part des exportations a déposé son instrument et les exportations cumulées des deux pays seront additionnées en vue d'atteindre, comme requis pour l'entrée en vigueur de la Convention, les 60 pour cent des exportations totales cumulées de ces dix pays.
11
DAFFE/IMEIBR(97)20
COMMENTAIRES RELATIFS A LA CONVENTION SUR LA LUTTE CONTRE LA CORRUPTION D' AGENTS PUBLICS ETRANGERS DANS LES TRANSACTIONS COMMERCIALES INTERNATIONALES
Adoptés par la Conférence de négociations Ie 21 novembre 1997
Généralités : 1. Cette convention traite de ce qui est qualifié, dans Ie droit de certains pays, de "corruption active", c'est-à-dire l'infraction cOIumise par la personne qui promet ou verse Ie pot-de-vin -- qui s'oppose à la "corruption passive" -- c'est-à-dire l'infraction commise par l'agent public qui reçoit Ie pot-de-vin. L'expression "corruption active" n'est pas utilisée dans la convention tout simplement pour éviter une interprétation erronée de la part du lecteur non averti, qui pourrait induire que Ie corrupteur a pris l'initiative et que Ie bénéficiaire se trouve en situation de victime passive. En fait, il est fréquent que Ie bénéficiaire ait incité Ie corrupteur ou ait fait pression sur lui, en ayant ainsi joué Ie rale Ie plus actif. 2. Cette convention a pour objectif d'assurer une équivalence fonctionnelle entre les mesures prises par les Parties pour sanctionner la corruption d'agents publics étrangers, sans exiger l'uniformité ou une modification de principes fondamentaux du système juridique d'une Partie.
Article 1. L'infraction de corruption d'agents publics étrangers : Sur Ie paragraphe 1 : 3. L'article 1 fixe une norme que doivent respecter les Parties, mais il ne les oblige pas à reprendre son libellé exact pour définir l'infraction en droit interne. Une Partie peut procéder de différentes manières pour s'acquitter de ses obligations, dès lors que, pour qu'une personne soit convaincue de l'infraction, il n'y a pas à apporter la preuve d'éléments autres que ceux dont la preuve devrait être apportée si l'infraction était définie comme dans ce paragraphe. A titre d'exemple, une loi générale sur la corruption d'agents, ne visant pas spécialement la corruption d'un agent public étranger, et une loi limitée à la corruption d'un agent public étranger pourraient l'une comme l'autre être conformes à cet article. De même, une loi qui définirait l'infraction en visant les paiements "en vue d'inciter à la violation d'une obligation de l'agent public" pourrait être conforme à la norme, à condition qu'il soit entendu que tout agent public a Ie devoir d'exercer son jugement ou sa marge d'appréciation de façon impartiale et qu'il s'agisse donc d'une défmition "autonome" n'exigeant pas la preuve du droit du pays particulier de l'agent public. 4. Au sens du paragraphe 1, Ie fait de corrompre pour obtenir ou conserver un marché ou un autre avantage indu constitue une infraction, même si l'entreprise a par ailleurs fait l'offre la mieux disante ou si elle aurait pu se voir attribuer légitimement Ie marché pour une que1conque autre raison.
12
DAFFE/IMEIBR(97)20
5. Par "autre avantage indu", on entend un avantage qu'une entreprise n'aurait pas clairement dû recevoir, par exemple l'autorisation d'exercer une activité pour une usine ne remplissant pas les conditions réglementaires. 6. L'infraction visée au paragraphe 1 est constituée, que l'offre ou la promesse soit faite ou que l'avantage pécuniaire ou autre soit accordé pour Ie compte de cette personne ou pour Ie compte de toute autre personne physique ou mora1e. 7. Il y a également infraction indépendamment, entre autres, de la valeur de l'avantage ou de son résultat, de l'idée qu'on peut se faire des usages locaux, de la tolérance de ces paiements par les autorités locales ou de la nécessité alléguée du paiement pour obtenir ou conserver un marc hé ou un autre avantage indu. 8. En revanche, l'infraction n'est pas constituée lorsque l'avantage est permis ou requis par la loi ou la réglementation écrites du pays de l'agent public étranger, y compris lajurisprudence. 9. Les petits paiements dits de "facilitation" ne constituent pas des paiements "en vue d'obtenir ou de conserver un marché ou un autre avantage indu" au sens du paragraphe 1 et, en conséquence, ils ne constituent pas une infraction au sens de cette disposition. De tels paiements, qui sont faits, dans certains pays, pour inciter les agents publics à exécuter leurs fonctions, notamment lorsqu'il s'agit de délivrer une autorisation ou un permis, sont généralement illicites dans Ie pays étranger concemé. Les autres pays peuvent et devraient s' attaquer à ce phénomène corrosif par des mesures telles que Ie soutien de programmes de bonne gestion des affaires publiques. Toutefois, l'incrimination par les autres pays ne paraît pas une mes ure complémentaire pratique ou efficace. 10. Dans Ie système juridique de certains pays, l'avantage promis ou accordé à une personne, en anticipation de sa nomination co mme agent public d'un pays étranger, relève des infractions visées à I'article 1, paragraphes 1 ou 2. Dans Ie système juridique d'un grand nombre de pays, on distingue techniquement ce cas des infractions visées par la présente convention. Toutefois, il existe une préoccupation et une intention communes de s'attaquer à ce phénomène en poursuivant les travaux. Sur Ie paragraphe 2 : 11. Les infractions définies au paragraphe 2 s'entendent au sens ou elles sont normalement définies dans chaque droit national. En conséquence, si, dans Ie droit national d'une Partie, l'autorisation, l'instigation ou l'une des autres conduites énumérées dans cette disposition n'est pas punissable lorsqu'elle n'est pas suivie d'effets, cette Partie n'a pas l'obligation d'incriminer cette conduite au titre de la corruption d'un agent public étranger. Sur Ie paragraphe 4 : 12. L'expression "fonction publique" comprend toute activité d'intérêt public déléguée par un pays étranger, comme l'exécution de taches par délégation de ce pays en liaison avec la passation de marchés publics. 13. L'expression "organisme public" désigne toute entité instituée par des dispositions de droit public pour l'exercice d'activités spécifiques d'intérêt public. 14. L'expression "entreprise publique" désigne toute entreprise, queUe que soit sa forme juridique, sur laquelle un ou plusieurs Etats peuvent, directement ou indirectement, exercer une influence dominante. Un ou plusieurs Etats sont réputés exercer une influence dominante, par exemple, lorsqu'iIs détiennent la 13
DAFFE/IMEIBR(97)20
majorité du capital souscrit d'une entreprise, lorsqu'ils disposent de la majorité des voix attachées aux parts émises par l'entreprise ou lorsqu'ils peuvent désigner plus de la moitié des membres de I'organe d'administration, de direction ou de surveillance de I'entreprise. 15. Un responsabie d'une entreprise publique est présumé exercer une fonction publique à moins que l'entreprise exerce son activité sur une base commerciale normale dans Ie marché concerné, c'est-àdire sur une base fondamentalement équivalente à celle d'une entreprise privée, sans aides préférentielles ou autres privilèges. 16. Dans des circonstances particulières, une autorité publique peut être exercée dans les faits par des personnes (par exemple, des responsables d'un parti politique dans les Etats à parti unique) qui ne sont pas formellement des agents publics. Ces personnes, parce qu' elles exercent de facto une fonction publique, peuvent, en vertu des principes juridiques de certains pays, être considérées comme des agents publics étrangers. 17. L'expression "organisation internationale publique" désigne toute organisation internationale constituée par des Etats, des gouvernements ou d'autres organisations internationales publiques, quelles que soient sa forme et ses attributions, y compris, par exemple, une organisation d'intégration économique régionale comme les Communautés européennes. 18. L'expression "pays étranger" n'est pas limitée aux Etats mais inclut toute zone ou entité organisée, telle qu'un territoire autonome ou un territoire douanier distinct. 19. Suivant la définition du paragraphe 4.c, un cas de corruption qui a été envisagé est celui ou un responsabie d'une entreprise corrompt un haut fonctionnaire d'un gouvernement afin que celui-ci use de sa fonction -- même en outrepassant sa compétence -- pour qu'un autre agent public attribue un marché à cette entreprise.
Article 2. Responsabilité des personnes morales : 20. Si, dans Ie système juridique d'une partie, la responsabilité pénale ne s'applique pas aux personnes morales, cette partie n'est pas tenue d'établir une telle responsabilité pénale.
Article 3. Sanctions : Sur Ie paragraphe 3 : 21. Les "produits" de la corruption sont les profits ou autres bénéfices que Ie corrupteur retire de la transaction ou tout autre avantage indu obtenu ou conservé au moyen de I' acte de corruption.
22. Le terme "confiscation" comprend, Ie cas échéant, la déchéance de droits et signifie la privation permanente de biens par décision d'un tribunal ou d'une autre autorité compétente. Ce paragraphe ne préjuge pas des droits des victimes. 23.
Le paragraphe 3 n'empêche pas la fixation de limites appropriées pour les sanctions pécuniaires. Sur Ie paragraphe 4 :
14
DAFFE/IMEIBR(97)20
24. Les sanctions civiles et administratives, autres que les amendes non pénales, qui peuvent être imposées aux personnes morales pour un acte de corruption d'agents publics étrangers sont entre autres : l'exclusion du bénéfice d'un avantage public ou d'une aide publique ; l'interdiction temporaire ou permanente de participer à des marchés publics ou d'exercer une activité commerciale ; Ie placement sous surveillance judiciaire ; la dissolution judiciaire.
Article 4. Compétence : Sur Ie paragraphe 1 : 25. La compétence territoriale devrait être interprétée largement, de façon qu'un large rattachement matériel à l'acte de corruption ne soit pas exigé. Sur Ie paragraphe 2 : 26. La compétence fondée SUf la nationalité doit être exercée en conformité avec les principes généraux et les conditions applicables dans Ie droit de chaque Partie. Ces principes concernent par exemple la double incrimination. Toutefois, la condition de double incrimination doit être réputée satisfaite lorsque l'acte est illicite dans Ie territoire ou il est commis, même s'il a une qualification pénale différente dans ce territoire. Pour les pays qui appliquent la compétence fondée sur la nationalité uniquement à certains types d'infractions, la référence aux "principes" comprend les principes gouvernant Ie choix de ces infractions.
Article 5. Mise en oeuvre : 27. L'article 5 reconnaît Ie caractère fondamental des régimes nationaux en matière d'opportunité des poursuites. Il reconnaît également qu'afin de protéger l'indépendance des poursuites, l'opportunité de celles-ci doit s'apprécier SUf la base de motifs professionnels, sans être indûment influencée par des préoccupations de nature politique. L'article 5 est complété par Ie paragraphe 6 de l'annexe de la recommandation révisée de l'OCDE sur la lutte contre la corruption dans les transactions commerciales internationales, C(97)123/FINAL (dénommée ci-après "recommandation de l'OCDE de 1997"), qui recommande, entre autres, que les autorités compétentes enquêtent sérieusement sur les plaintes de corruption d'agents publics étrangers et que les autorités nationales mettent à disposition des ressources adéquate!i pour que cette corruption puisse être efficacement poursuivie. Les Parties auront accepté cette recommandation, y compris ses modalités de surveillance et de suivi.
Article 7. Blanchiment de capitaux : 28. A l'article 7, l'expression "corruption de ses agents publics" doit s'entendre dans un sens large, de façon que la corruption d'un agent public étranger constitue une infraction principale aux fins de la législation sur Ie blanchiment de capitaux dans les mêmes conditions, lorsqu'une partie a érigé en infraction principale la corruption active ou passive de ses agents publics. Lorsqu 'une Partie considère seulement la corruption passive de ses agents publics co mme une infraction principale aux fins de l'application de sa législation relative au blanchiment des capitaux, cet article exige que Ie blanchiment du montant du pot-de-vin soit soumis aux dispositions sur Ie blanchiment des capitaux.
15
DAFFE/IMEIBR(97)20
Article 8. Norrnes comptables :
29. L'article 8 doit être rapproché de la section V de la recommandation de l'OCDE de 1997, que toutes les Parties auront approuvée et qui fait l'objet d'un suivi au sein du Groupe de travail de l'OCDE sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales. Ce paragraphe contient une série de recommandations relatives aux obligations en matière comptable, aux vérifications externes indépendantes et aux contröles internes des sociétés, dont la mise en oeuvre sera importante pour l'efficacité d'ensemble de la lutte contre la corruption dans les transactions commerciales internationales. L 'une des conséquences immédiates de la mise en oeuvre de cette convention par les Parties sera que les sociétés tenues de fournir dans leurs états financiers les informations sur les provisions pour risque d'un montant significatif devront prendre en compte l'intégralité des informations sur les provisions pour risque au titre de la présente convention, et notamment au titre de ses articles 3 et 8, ainsi que les autres pertes pouvant résulter d'une condamnation de la société ou de ses agents pour corruption. Cela a également des conséquences du point de vue de l'exercice des responsabilités professionnelles des vérificateurs des comptes en cas d'indices de corruption d'agents publics étrangers. En outre, les infractions comptables visées à l'article 8 se produisent généralement dans Ie pays d'origine de la société, alors que l'infraction de corruption a pu être commise dans un autre pays, ce qui peut permettre de combler certaines lacunes dans Ie champ d'application effectif de la convention.
Article 9. Entraide judiciaire :
30. Les Parties auront également accepté, par Ie biais du paragraphe 8 des éléments communs convenus annexés à la recommandation de l'OCDE de 1997, d'étudier et de mettre en oeuvre les moyens de nature à rendre l' entraide judiciaire plus efficace. Sur Ie paragraphe 1 : 31. Dans Ie cadre du paragraphe 1 de l'article 9, les Parties devraient, sur demande, faciliter ou encourager la présence ou la mise à disposition de personnes, notamment de personnes en détention, qui consentiraient à apporter leur aide dans des enquêtes ou des procédures. Les Parties devraient prendre des mesures leur permettant, dans des cas appropriés, de transférer temporairement une personne détenue vers Ie territoire d'une Partie qui en fait la demande et de prendre en compte Ie temps passé en détention dans Ie territoire de la Partie requérante aux fins de I' exécution de la peine à laquelle la personne a été condamnée dans Ie territoire de la Partie requise. Les Parties qui souhaitent utiliser ce mécanisme devraient également prendre des mesures leur permettant, en tant que Parties requérantes, d'assurer Ie maintien en détention de la personne transférée et Ie retour de celle-ci sans qu'une procédure d'extradition soit nécessaire. Sur Ie paragraphe 2 : 32. Le paragraphe 2 concerne la question de l'identité des normes dans Ie cadre de la double incrimination. Les Parties, dont les lois sont très diverses puisqu'elles vont de lois contre la corruption d'agents en général à des lois visant spécifiquement la corruption d'agents publics étrangers, devraient pouvoir coopérer pleinement dans Ie cadre de la présente convention pour les affaires do nt les faits relèvent des infractions visées dans cette convention.
16
DAFFE/IMEIBR(97)20
Article 10. Extradition : Sur Ie paragraphe 2 : 33. Dne partie peut considérer la présente convention comme base juridique pour l'extradition si, pour une ou plusieurs catégories d'affaires relevant de la présente convention, elle exige une convention d'extradition. Par exemple, un pays qui exige une convention d'extradition pour extrader ses ressortissants, mais pas pour extrader des étrangers, peut considérer la présente convention comme base pour l' extradition de ses ressortissants.
Article 12. Surveillance et suivi : 34. Le mandat actuel du Groupe de travail de l'OCDE sur la corruption concernant la surveillance et Ie suivi figure à la section VIII de la recommandation de l' OCDE de 1997. Il prévoit : i)
la réception des notifications et autres informations qui lui seront soumises par les pays [participants] ;
ii) un examen régulier des mesures prises par les pays [partic ipants ] pour la mise en oeuvre de la recommandation et la formulation de propositions appropriées en vue d'aider les pays [participants ] dans cette mise en oeuvre; ces examens reposeront sur les procédures complémentaires suivantes : une procédure d'auto-évaluation, les réponses des pays [participants] à un questionnaire permettant d'évaluer dans quelle mes ure la recommandation a été mise en oeuvre, une procédure d'évaluation mutuelle, chaque pays [participant] étant examiné à tour de rale par Ie Groupe de travail sur la corruption, à partir d'un rapport évaluant de façon objective les pro grès accomplis par Ie pays [participant]dans la mise en oeuvre de la recommandation ;
iii) un examen de questions précises ayant trait à la corruption dans les transactions commerciales internationales;
v) l'information régulière du public sur ses travaux et activités et sur la mise en oeuvre de la recommandati on.
35. Les coûts de la surveillance et du suivi seront, pour les pays Membres de l'OCDE, décidés suivant la procédure budgétaire de l'OCDE. Pour les non-membres de l'OCDE, les règles actuellement en vigueur instituent un système équivalent de répartition des coûts, décrit dans la résolution du Conseil concernant les redevances pour les pays ayant Ie statut d'observateur régulier et les participants à part entière non membres aux travaux des organes subsidiaires de l'OCDE, C(96)223/FINAL. 36. Le suivi des aspects visés dans cette convention qui ne sont pas visés dans la Recommandation de l'OCDE de 1997 ni dans aucun autre instrument accepté par tous les participants à part entière au 17
DAFFE/IMEIBR(97)20
Groupe de travail de l'OCDE sur la corruption sera effectué par les Parties à cette convention et à ces autres instruments.
Article 13. Signature et adhésion : 37. La Convention sera ouverte aux pays non membres qui participent à part entière au Groupe de travail de l'OCDE sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales. La pleine participation des non-membres à ce Groupe de travail est encouragée et organisée selon des procédures simples. En conséquence, l'obligation de participation à part entière aux travaux du Groupe de travail, qui découle des liens entre la convention et d'autres éléments de la lutte contre la corruption dans les transactions commerciales internationales, ne doit pas être considérée comme un obstacle par les pays souhaitant prendre part à cette action. Le Conseil de l'OCDE a appelé les non-membres à adhérer à la recommandation de l'OCDE de 1997 et à participer à tout mécanisme institutionnel de suivi ou de mise en oeuvre, c'est-à-dire aux activités du Groupe de travail. Les procédures actuelles concernant la participation à part entière des pays non membres aux travaux du Groupe de travail figurent dans la résolution du Conseil concernant la participation des économies non membres aux travaux des organes subsidiaires de l'Organisation, C(96)64/REVI/FINAL. Le participant à part entière accepte non seulement la recommandation révisée du Conseil sur la lutte contre la corruption, mais aussi la recommandation sur la déductibilité fiscale des pots-de-vin versés à des agents publics étrangers, adoptée Ie 11 avril 1996, C(96)27/FINAL.
18
DAFFE/IMEIBR(97)20
RECOMMANDATION REVISEE DU CONSEIL SUR LA LUTTE CONTRE LA CORRUPTION DANS LES TRANSACTIONS COMMERCIALES INTERNATIONALES
adoptée par Ie Conseilie 23 mai 1997
LECONSEIL,
Vu les articles 2, Sa) et Sb) de la Convention relative à l'Organisation de coopération et de développement économiques, du 14 décembre 1960, Considérant que la corruption est un phénomène répandu dans les transactions commerciales internationales, y compris dans les échanges et les investissements, qui suscite de graves préoccupations morales et politiques et fausse les conditions internationales de concurrence, Considérant que tous les pays se doivent de combattre la corruption dans les transactions commerciales internationales, Considérant qu'il importe que les entreprises ne se livrent pas à des actes de corruption à l'égard de fonctionnaires et de titulaires de charges publiques, comme il est indiqué dans les Principes directeurs de l'OCDE à l'intention des entreprises multinationales, Considérant les pro grès qui ont été accomplis dans la mise en oeuvre de la recommandation initiale du Conseil sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales adoptée Ie 27 mai 1994 [C(94)7S/FINAL] et de la recommandation connexe sur la déductibilité fiscale des pots-de-vin versés à des agents publics étrangers adoptée Ie 11 avril 1996 [C(96)27/FINAL] ainsi que de la recommandation concernant des propositions de clauses anti-corruption à intégrer dans les contrats relatifs aux marchés financés par l'aide bilatérale, entérinée par la réunion à haut niveau du Comité d'aide au développement Ie 7 mai 1996, Se féIicitant d'autres évolutions récentes qui ont fait progresser l'entente et la coopération internationales en matière de corruption dans les transactions internationales, notarnment les initiatives des Nations Unies, du Conseil de l'Europe, de l'Union européenne et de l'Organisation des Etats Américains,
Vu l'engagement qui a été pris à la réunion du Conseil au niveau des Ministres de mai 1996 d'incriminer la corruption d'agents publics étrangers de façon efficace et coordonnée, Notant qu'une convention internationale conforme aux éléments cornmuns convenus qUl figurent à l' annexe constitue un instrument adéquat pour parvenir rapidement à cette incrimination, Considérant Ie consensus qui s'est dégagé sur les mesures à prendre pour mettre en oeuvre la recommandation de 1994, notamment en ce qui concerne les modalités et les instrurnents internationaux
19
DAFFE/IMEIBR(97)20 de nature à faciliter l'incrimination de la corruption d'agents publics étrangers, la déductibilité des pots-de-vin versés à des agents publics étrangers, les normes comptables, la vérification externe et les contröles internes des sociétés ainsi que les réglementations relatives aux marchés publics, Reconnaissant que tout pro grès dans ce domaine exige non seulement des efforts de chaque pays, mais aussi une coopération, une surveillance et un suivi au niveau multilatéral,
Généralités
I. RECOMMANDE que les pays Membres prennent des mesures efficaces pour décourager, prévenir et combattre la corruption des agents publics étrangers dans Ie cadre de transactions commerciales internationales. 11. RECOMMANDE que chaque pays Membre examine les domaines suivants et, en conformité avec ses principes en matière de compétence et ses autres principes juridiques fondamentaux, prenne des mesures concrètes et significatives pour atteindre cet objectif:
m et
i)
Ie droit pénal et son application, conformément à la section recommandation ;
à l'annexe de la présente
ii)
les lois, réglementations et pratiques fiscales afin d'éliminer tout ce qui peut favoriser indirectement la corruption, conformément à la section IV ;
iii)
les normes et pratiques comptables des entreprises et les normes et pratiques des entreprises en matière de vérification externe et de contröle interne, conformément à la section V ;
iv)
les dispositions bancaires, financières et autres, en vue de la tenue et de la mise à disposition de registres appropriés à des fins d'inspection et d'enquête ;
v)
les subventions publiques, les autorisations publiques, la passation des marchés publics, ou d'autres avantages octroyés par les pouvoirs publics, de façon que ces avantages puissent être refusés à titre de sanction dans les cas appropriés, lorsqu'il y a eu corruption, conformément à la section VI concernant les marchés publics et les marchés financés par l'aide ;
vi)
les lois et réglementations en matière civile, commerciale et administrative, de façon que la corruption soit illégale ;
vii)
la coopération internationale en matière d'enquêtes et autres procédures judiciaires, conformément à la section VII. Incrimination de Ia corruption d'agents publics étrangers
111.
RECOMMANDE que les pays Membres incriminent la corruption d'agents publics étrangers de façon efficace et coordonnée en soumettant des propositions à leurs instances législatives d'ici au Ier avril 1998, en conformité avec les éléments communs convenus qui figurent à l'annexe, et en s'efforçant d'obtenir leur adoption d'ici à la fin de 1998. DECIDE, à cette fin, d'ouvrir rapidement des négociations concernant une convention internationale d'incrimination de la corruption, en conformité avec les éléments communs
20
DAFFE/IMEIBR(97)20
convenus, cette convention devant être ouverte à la signature à la fin de 1997 en vue de son entrée en vigueur douze mois plus tard. Déductibilité fiscale
IV. DEMANDE INSTAMMENT aux pays Membres de mettre en oeuvre rapidement la recommandation de 1996 sur la déductibilité des pots-de-vin versés à des agents publics étrangers, afin que, conformément au texte de cette recommandation: "les pays Membres qui ne refusent pas la déductibilité des pots-de-vin versés à des agents publics étrangers réexaminent ce traitement en vue de refuser cette déductibilité. Vne telle action peut être facilitée par la tendance à considérer comme illégaux les pots-de-vin versés à des agents publics étrangers." Normes comptables, vérification externe et contrOles internes des sociétés V. RECOMMANDE que les pays Membres prennent les mesures nécessaires pour que les lois, réglementations et pratiques concernant les normes comptables, la vérification externe et les controles internes des sociétés soient conformes aux principes suivants et soient pleinement utilisées pour prévenir et détecter la corruption d'agents publics étrangers dans les transactions commerciales internationales.
A. Règles comptables adéquates i)
Les pays Membres devraient exiger des entreprises qu'elles tiennent des comptes adéquats des sommes reçues ou versées, avec mention de l'objet des encaissements ou versements. Les entreprises ne devraient pas être autorisées à effectuer des transactions hors livres comptables ou à avoir des comptes hors livres comptables.
ii)
Les pays Membres devraient exiger des entreprises qu'elles exposent dans leurs états financiers tous les éléments d'appréciation du passif éventuel.
iii)
Les pays Membres devraient sanctionner de façon adéquate les omissions, falsifications et fraudes dans les comptes.
B. V érification externe indépendante i)
Les pays Membres devraient examiner si les règles concernant l'obligation de se soumettre à une vérification externe des comptes sont adéquates.
ii)
Les pays Membres et les associations professionnelles devraient fixer les normes adéquates pour assurer l'indépendance des vérificateurs externes, afin de leur permettre d'effectuer une évaluation objective des comptes, états financiers et controles internes des entreprises.
iii)
Les pays Membres devraient exiger du vérificateur des comptes qui découvre des indices d'éventuels actes illicites de corruption qu'il en informe les dirigeants et, Ie cas échéant, les organes de controle de la société.
iv)
Les pays Membres devraient examiner si les vérificateurs externes des comptes devraient être tenus de signaier les indices d'éventuels actes illicites de corruption aux autorités compétentes.
C. Controles internes des sociétés 21
DAFFEIIMEIBR(97)20
i)
Les pays Membres devraient encourager la mise au point et l'adoption de systèmes de controle interne adéquats par les sociétés, y compris des règles de conduite.
ii)
Les pays Membres devraient encourager les dirigeants des sociétés à faire dans leurs rapports annuels des déclarations concernant leurs mécanismes de controle interne, y compris ceux qui contribuent à empêcher la corruption.
iii)
Les pays Membres devraient encourager la création d'organes de controle, indépendants des dirigeants, tels que les comités d'audit des conseils d'administration ou des conseils de surveillance.
iv)
Les pays Membres devraient encourager les sociétés à fournir des moyens de communication ou de protection aux personnes qui ne veulent pas commettre une infraction à la déontologie ou aux normes professionnelles sur les instructions ou sous la pression de leurs supérieurs hiérarchiques.
Marchés publics VI.
RECOMMANDE : i)
que les pays Membres appuient les efforts menés à l'Organisation mondiale du commerce en vue d'un accord sur la transparence dans les marchés publics ;
ii)
que les lois et réglementations des pays Membres permettent aux autorités de suspendre l'accès aux marchés publics des entreprises qui ont été convaincues de corruption d'agents publics étrangers en violation de leur loi nationale et que, dans la mes ure ou les pays Membres appliquent pour les marchés publics des sanctions aux entreprises convaincues de corruption d'agents publics nationaux, ces sanctions soient appliquées de la même manière en cas de corruption d'agents publics étrangers 1 ;
iii)
que, conformément à la recommandation du Comité d'aide au développement, les pays Membres exigent des dispositions anti-corruption dans les marchés financés par l'aide bilatérale, encouragent une bonne mise en oeuvre des dispositions anti-corruption dans les institutions internationales de développement et collaborent étroitement avec leurs partenaires en développement à la lutte contre la corruption dans tous les efforts de coopération au développement2 .
Coopération internationale
Les systèmes utilisés par les pays Membres pour sanctionner la corruption des fonctionnaires nationaux different selon qu'il s'agit d'une condamnation pénale, d'une mise en accusation ou d'une procédure administrative, mais dans tous les cas les preuves doivent être substantielIes. 2
Ce paragraphe résume la recommandation du CAD, qui n'est adressé qu'aux membres du CAD; les destinataires sont maintenant tous les Membres de rOCDE et, éventuellement, les pays non membres qui souscrivent à la recommandation. 22
DAFFE/IMEIBR(97)20
VII. RECOMMANDE que les pays Membres, afin de lutter contre la corruption dans les transactions commerciales internationales, en conformité avec leurs principes de compétence et autres principes juridiques fondamentaux, prennent les mesures suivantes : i)
se concerter et coopérer avec les autorités compétentes des autres pays dans les enquêtes et autres procédures judiciaires concernant des cas spécifiques de corruption dans les transactions commerciales internationales,· par des moyens tels que l'échange de renseignements (spontané ou sur demande), la fourniture d'éléments de preuve et l'extradition ;
ii)
faire pleinement usage des accords et arrangements en vigueur d'entraide judiciaire internationale et, au besoin, conclure de nouveaux accords ou arrangements à cette fin ;
iii)
s'assurer que la législation nationale offre une base appropriée pour cette coopération, en particulier au regard du point 8 de l'annexe. Suivi et modalités institutionnelles
VIII. CHARGE Ie Comité de l'investissement international et des entreprises multinationales, par l'intermédiaire de son Groupe de travail sur la corruption dans Ie cadre de transactions commerciales internationales, d'exécuter un programme de suivi systématique afin de surveiller et de promouvoir la pleine application de la présente recommandation, en coopérationavec Ie Comité des affaires fiscales, Ie Comité d'aide au développement et d'autres organes de l'OCDE, Ie cas échéant. Ce suivi comprendra notamment: i)
la réception des notifications et autres informations qui lui seront soumises par les pays Membres ;
ii)
un examen régulier des mesures prises par les pays Membres pour la mise en oeuvre de la recommandation et la formulation de propositions appropriées en vue d'aider les pays Membres dans cette mise en oeuvre; ces examens reposeront sur les procédures complémentaires suivantes : une procédure d'auto-évaluation, les réponses des pays Membres à un questionnaire permettant d'évaluer dans queUe mes ure la recommandation a été mise en oeuvre, une procédure d'évaluation mutueUe, chaque pays Membre étant examiné à tour de rale par Ie Groupe de travail sur la corruption, à partir d'un rapport évaluant de façon objective les progrès accomplis par Ie pays Membre dans la mise en oeuvre de la recommandation ;
iii)
un examen de questions précises ayant trait à la corruption dans les transactions commerciales internationales;
iv)
un examen des possibilités d'élargissement du champ des travaux de l'OCDE en matière de lutte contre la corruption internationale, de façon à couvrir la corruption dans Ie secteur privé et la corruption d'agents publics étrangers pour des motifs autres que l'obtention ou la préservation d'un marché ;
v)
l'information régulière du public sur ses travaux et activités et sur la mise en oeuvre de la recommandation. 23
DAFFE/IME/BR(97)20
IX. PREND NOTE de l'obligation qui incombe aux pays Membres de coopérer étroitement à ce programme de suivi, en vertu de l'article 3 de la Convention relative à l'OCDE. X. CHARGE Ie Comité de l'investissement international et des entreprises multinationales de réexaminer la mise en oeuvre de la section 111 et, en coopération avec Ie Comité des affaires fiscales, la section IV de la présente recommandation et de faire rapport aux Ministres au printemps 1998, de faire rapport au Conseil après Ie premier réexamen régulier et en tant que de besoin par la suite et de réexaminer la présente recommandation révisée dans les trois ans suivant son adoption. Coopération avec les pays non mem bres XI. APPELLE les pays non membres à adhérer à la recommandation et à participer à tout mécanisme institutionnel de suivi ou de mise en oeuvre. Xll. CHARGE Ie Comité de l'investissement international et des entreprises multinationales, par l'intermédiaire de son Groupe de travail sur la corruption, de mettre en place une instance de consultation avec les pays qui n'ont pas encore adhéré, afin de promouvoir une plus large participation à la recommandation et à son suivi. Relations avec les organisations internationales gouvernementales et non gouvernementales XIII. INVITE Ie Comité de l'investissement international et des entreprises multinationales, par l'intermédiaire de son Groupe de travail sur la corruption, à procéder à des consultations et à coopérer avec les organisations internationales et les institutions financières internationales qui exercent des activités dans Ie domaine de la lutte contre la corruption dans les transactions commerciales internationales et à consulter régulièrement les organisations non gouvernementales et les organes représentatifs des entreprises exerçant des activités dans ce domaine.
24
DAFFE/IMEIBR(97)20
ANNEXE Eléments communs convenus de législation pénale et mesures connexes
1)
Eléments de l'infraction de corruption active i) On entend par "corruption" la promesse ou l'octroi d'un paiement indu ou d'autres avantages à un agent public, à son profit ou au profit d'un tiers, directement ou par des intermédiaires, en vue d'influencer l'agent public pour qu'il agisse ou omette d'agir dans l'exécution de ses fonctions officielIes afin d'obtenir ou de conserver un marché. ii) On entend par "agent public étranger", toute personne désignée ou élue détenant un mandat législatif, administratif ou judiciaire dans un pays étranger, ou dans une organisation internationale, ou exerçant une fonction ou tàche publique dans un pays étranger. iii) On entend par "offrant" toute personne agissant pour son propre compte ou pour Ie compte de toute autre personne physique ou morale.
2)
Eléments accessoires de l'infraction Il est reconnu que les notions, relevant du droit pénal général, de tentative, de complicité et/ou de complot du droit de l'Etat exerçant les poursuites sont applicables à l'infraction de corruption d'un agent public étranger.
3)
Faits justificatifs et moyens de déjènse La corruption d'un agent public étranger en vue d'obtenir ou de conserver un marché est une infraction, indépendamment de la valeur ou du résultat de l'acte de corruption, de l'idée qu'on peut se faire des coutumes locales ou de la tolérance de la corruption par les autorités locales.
4)
Compétence La compétence à l'égard de l'infraction de corruption d'un agent public étranger devrait en tout état de cause être établie lorsque l'infraction est commise en tout ou partie sur Ie territoire de ·l'Etat exerçant les poursuites. Le fondement territorial de la compétence devrait être interprété largement, de façon qu'un large rattachement matériel à l'acte de corruption ne soit pas exigé. Les Etats qui poursuivent leurs ressortissants pour des infractions commises à l'étranger devraient Ie faire selon les mêmes principes en cas de corruption d'agents pub lies étrangers. Les Etats qui n'appliquent pas pour les poursuites Ie principe de la nationalité devraient être prêts à extrader leurs ressortissants en cas de corruption d'un agent public étranger. Tous les pays devraient examiner si Ie fondement actuel de leur compétence est efficace pour combattre la corruption des agents pub lies étrangers ; dans la négative, ils devraient prendre les mesures correctrices appropriées.
25
DAFFE/IMEIBR(97)20
5)
Sancti ons L'infraction de corruption d'agents publics étrangers devrait être passible de sanctions pénales efficaces, proportionnées et dissuasives, qui soient suffisantes pour assurer une entraide judiciaire et une extradition efficaces et soient comparables à celles applicables au corrupteur en cas de corruption d'agents publics nationaux. 11 devrait être prévu des sanctions pécuniaires ou d'autres sancti ons civiles, administratives ou pénales à l'encontre de toute personne morale en cause, compte tenu du montant de la corruption et des avantages découlant de la transaction obtenue par corruption. Il devrait être prévu la confiscation des instruments de la corruption et des avantages qu'elle a procurés ainsi que des avantages découlant des transactions obtenues par corruption, ou des amendes ou réparations comparables.
6)
Mise en oeuvre Compte tenu de la gravité de l'infraction de corruption d'agents publics étrangers, les autorités publiques chargées des poursuites devraient exercer leur marge d'appréciation de façon indépendante, sur la base de motifs professionnels. Elles ne devraient pas être influencées par des considérations d'intérêt économique national, Ie souci de bonnes relations politiques ou l'identité de la victime. Les autorités compétentes devraient sérieusement enquêter sur les plaintes des victimes. Le délai de prescription devrait être suffisant au regard de la complexité de l'infraction. Au niveau national, les pouvoirs publics devraient doter les autorités chargées des poursuites de ressources adéquates, de façon que l'infraction de corruption d'agents publics étrangers puisse être efficacement poursuivie.
7)
Dispositions connexes (pénales et non pénales) Normes comptables, tenue des livres et obligations de divulgation d'informations Pour combattre efficacement la corruption d'agents publics étrangers, les Etats devraient également sanctionner de façon adéquate les omissions, falsifications et fraudes comptables. Blanchiment de capitaux La corruption d'agents publics étrangers devrait être considérée comme une infraction grave et constituer une infraction principale aux fins de la législation relative au blanchiment de l'argent quand la corruption d'agents publics nationaux constitue une infraction principale relative au blanchiment de l'argent, quel que soit Ie lieu ou la corruption s'est produite."
26
DAFFEIIMEIBR(97)20
8)
Coopération internationale Une entraide judiciaire efficace est cruciale pour les enquêtes et l'obtention de preuves aux fins des poursuites concernant la corruption d'agents publics étrangers. L'adoption de lois incriminant la corrupt ion d'agents publics étrangers éliminerait les obstacles à l'entraide judiciaire qui résultent de l'obligation de double incrimination. Les pays devraient concevoir leurs lois en matière d'entraide judiciaire de façon à permettre une coopération avec les pays enquêtant sur la corruption d'agents publics étrangers, y compris les pays tiers (pays de l'offrant; pays ou l'acte a été commis) et les pays appliquant à cette corruption des types différents de législation d'incrimination. Il faudrait étudier et mettre en oeuvre les moyens de nature à rendre l'entraide judiciaire plus efficace.
27
DAFFE/IME/BR(97)20
RECOMMANDATION DU CONSEIL SUR LA DEDUCTIBILITE FISCALE DES POTS-DE-VIN VERSES A DES AGENTS PUBLICS ETRANGERS
adoptée par Ie Conseille 11 avril 1996
LECONSEIL,
Vu l'article 5 b) de la Convention relative à l'Organisation de Coopération et de Développement Economiques du 14 décembre 1960 ; Vu la Recommandation du Conseil de l'OCDE sur la corruption dans Ie cadre des transactions commerciales internationales [C(94)75/FINAL] ; Considérant que la corruption est un phénomène très répandu dans les transactions commerciales internationales, y compris dans les échanges et les investissements, qui suscite de graves préoccupations morales et politiques et fausse les conditions internationales de concurrence; Considérant que la Recommandation du Conseil sur la corruption a appelé les pays Membres à prendre des mesures concrètes et pertinentes pour combattre la corruption dans les transactions commerciales internationales, y compris en examinant les mesures fiscales qui peuvent indirectement favoriser la corruption ; Sur la proposition du Comité des affaires fiscales et du Comité de l'investissement international et des entreprises multinationales : I. RECOMMANDE que ceux des pays Membres qui ne refusent pas la déductibilité des pots-devin versés à des agents publics étrangers réexaminent ce traitement, en vue de refuser cette déductibilité. Une telle action peut être facilitée par la tendance à considérer comme illégaux les pots-de-vin versés à des agents publics étrangers.
IT. CHARGE Ie Comité des affaires fiscales, en coopération avec Ie Comité de l'investissement international et des entreprises multinationales, d'assurer Ie suivi de la mise en oeuvre de cette Recommandation et de promouvoir la Recommandation dans Ie cadre de ses contacts avec les pays non membres, et de rendre compte au Conseillorsque cela est approprié.
28
Document rédigé par
I'Organisation mondiale de parlementaires contre la corruption - GOPAC C/O Le Centre parlementaire 255 rue Albert Pièce 802 Ottawa, Ontario KiP 6A9 Canada Tél.: 613.237.0143 Poste. 319 Téléc.: 613.235.8237
[email protected] source: http://www.gopacnetwork.org/Programming/programmingUNCACfr.htm
GROUPE DE 'IRA VAIL DE L'ORGANISATION MONDIALE DES PARLEMENTAIRES CONTRE LA CORRUPTION SUR LA CONVENTION DES NATIONS UNIES CONTRE LA CORRUPTION PERSONNES-RESSOURCES
PRÉSIOENTS Sénateur Edgardo Angara Sénateur (Philippines) Edg.,1fJo_angara(~{!hGlma i! .com lmmeuble GSIS Centre financier Bur.505 Pasay City (Philippines) Tél. : (632) 552-6601 Téléc. : (632) 552-6601
Londa Esadze Député (Géorgie) londacsadzcrÛJlOtmai!.çgJ]1 8, av. Rustaveli Tbilisi (Géorgie) 380017 Tél. : (995 32) 23 28 95 Téléc. : (995 32) 92 22 24
MEM BRES OU GROUPE DE TRAVAIL
Mary Kathleen King Sénatrice (Trinité-et-Tobago) als Mary King and Associates Ltd. Coin des rues Deane et Wamer St. Augustine (TT) Antilles Tél. : +1 011-868-662-9535 Téléc.: +1 (-011) -868-663-4252 Inder Jit Député à la retraite (Inde)
inde!"!
[email protected] Immeuble Jeevan Deep Rue du Parlement
New-Delhi (Inde) 110001 Tél. : +91 11-374-6766 Téléc.: +91 11-374-6788 Shafqat Mahmood Député à la retraite (Pakistan) $.l.wJnmhmQQ~tcä),tlQJm~ül:çQnl
Tom Levitt Député (R.-U.) t.mnb:jjJlmn!.il~p-Q[U.~.D1~.nt. uls
Chambre des communes Londres (Angleterre) SW1AOAA Willibrod Peter Sla a Député (Tanzanie) .~"'.~.l.l~Htg,;.b.Ql!IHü.l.:~Qm
c.P.1 19 Karatu (Tanzanie) Tél. : 027-0744-36695 Téléc. : 027-253-4526
Naser Al-Sane Député (Koweït) C.P.716 Safat (Koweït) 13008
nasçn'ä)alsane.com
------.----- ..
--'.~-;-,------------_._------------_.
Tél. : (965) 243-9295 or 2455422 Téléc. : (965) 246-0959
Analyse détaillée de la Convention des Nations Unies contre la corruption
Contexte Après I'élaboration de la Convention contre la criminalité transnationale organisée en 2000, les Nations Unies se sont rendues compte qu'il fallait se doter d'un instrument juridique plus efficace pour lutter contre la corruption. La Déclaration de Vienne sur Ie crime et lajustice : relever les déjis du xxr siècle, formulée au Oixième congrès des Nations Unies sur la prévention du crime et Ie traitement des délinquants (10 au 17 avriI2000), invitait à I'élaboration d'un nouvel instrument pour la lutte contre la corruption. La Déclaration insistait sur l'urgence d' élaborer, sous les auspices des Nations Unies, un nouvel instrumentjuridique efficace contre la corruption, qui serait distinct de la Convention contre la criminalité transnationale organisée. Cette invitation a trouvé un écho parmi les États mem bres à la neuvième séance de la Commission des Nations Unies sur la p-évention du crime et lajustice pénale qui a suivi immédiatement (18 au 20 avril 2000).
À la suite de quoi, I' Assemblée générale des Nations Unies a adopté la réso lution 55/61 (datée du 4 décembre 2000) pour demander au secrétaire général de faire une analyse des instruments juridiques internationaux applicables et d' autres documents et recommandations relatifs à la corrupt ion et de remettre un rapport à la Commission pour sa dixième séance. L' Assemblée générale a également demandé au secrétaire général de réunir un groupe intergouvernemental à composition non limitée comprenant des experts de pays mem bres et de Ie charger de formuler Ie mandat provisoire nécessaire à la négociation du futur instrument juridique contre la corruption. Par ailleurs, dans la résolution 55/188 (daté du 20 décembre 2000), I' Assemblée générale a proposé que Ie groupe d'experts examine la question des transferts de fonds illégaux et du rapatriement de ces fonds dans les fllYS d'origine. La Commission a donc abordé, à l'occasion de sa dixième séance (tenue à Vienne du 8 au 17 mai 2001), Ie thème des « progrès réalisés dans l'action globale contre la corrupt ion » et examiné Ie rapport du secrétaire général. Elle a accepté que Ie groupe d'experts se réunisse à Vienne du 30 juillet au 3 août 2001 pour examiner les éléments éventuels du mand at provisoire, notamment la question de la consolidation de la coopération internationale dans la prévention et la répression des transferts de fonds illégaux et dans la promotion de moyens permettant Ie renvoi de ces fonds au pays d'origine.
Principaux éléments de la Convention ~ ~
La Convention vise à couvrir les aspects suivants : Ie droit pénal, la transparence, I'assistance technique et les mesures préventives. Le texte provisoire compte 85 articles et est divisée comme suit : •
Chapitre I : Dispositions générales (articles 1 à 4).
• Chapitre 11 : Mesures préventives (articles 5 à 14; les articles 15 à 18 sont supprimés pour l'instant). • Chapitre 111 : Incriminations, sanctions et recours, confiscation et saisie, compétence, responsabilité des personnes morales, protection des témoins et des victimes, détection et répression (articles 19 à 50). • Chapitre IV : Promotion et renforcement de la coopération internationale (articles 50 à 59). • Chapitre V : Mesures visant à prévenir et à combattre Ie transfert de fonds d'origine illicite provenant d'actes de corruption, y compris Ie blanchiment de fonds, et restitution de ces fonds (articles 64 à 69). • Chapitre VI : Assistance technique, formation et collecte, échange et analyse d'informations (articles 73 à 75). • Chapitre VII: Mécanismes de suivi de l'application (articles 76à 77), • Chapitre VII : Dispositions finales (articles 78 à 85). ~
Le texte provisoire de la Convention définit la notion de « corruption » (artiele 2-1) : « Nonobstant les actes de corruption généralement reconnus dans divers systèmes juridiques, Ie terme 'corruption ' tel qu 'utilisé dans la présente Convention recouvre les actes prévus par la présente Convention et incriminés conformément au chapitre lII, qu 'Us soient imputés à un agent public ou privé, ainsi que tous autres actes que I 'État Partie a pu, ou pourra à I 'avenir, incriminer ou définir comme étant des actes de corruption dans son droit interne. Rien dans la présente Convention ne limite I 'incrimination à I 'avenir d'autres actes de corruption ni I'adoption de mesures pour combattre de tels actes. »
~
Le texte provisoire définit également la notion d'« agent public» (artiele 2-a) : « ij toute persorme qui détient un mandat législatif, exécutif, administratif ou judiciaire d'un État Partie, qu'elle ait été nommée ou élue, à titre permanent ou temporaire, qu 'efle soit rémunérée ou non rémunérée, et quel que soit son niveau hiérarchique; ii) toute autre personne qui exerce une fonction publique, y compris pour un organisme public ou une entreprise puhlique, ou qui fournit un service puhlic, tels que ces termes sont définis dans Ie droit interne de I 'État Partie et appliqués dans la branche pertinente du droit de eet État; iiij toute autre persorme définie comme "agentpublic " dans Ie droit interne d'un État Partie. Toutefois, aux fins de certaines mesures spécifiques prévues au chapitre II de la présente Convention, on peut entendre par "agent public " toute personne qui exerce une fonetion publique ou qui fournit un service public tels que ces termes sont définis dans Ie droit interne de I 'État Partie et appliqués dans la branche pertinente du droit de eet État ( ... ). »
~
Pour la première fois, la Convention fournit un cadre de référence qui, bi en qu'il ne soit pas obligatoire, criminalise la corruption dans Ie secteur privé, prévoit des mesures pour améliorer l'intégrité de la gestion commerciale et formule des
2
dispositions pour pénaliser, entre autres, Ie trafic d'influence (la corrupt ion dite « indirecte ».
Préoccupations ~
La Convention comporte des dispositions novatrices concernant Ie renvoi des biens dans Ie pays d'origine, précédées par une déclaration attestant qu'il s'agit d'un « principe fondamental» de la Convention. Des dispositions sont également prévues pour améliorer la coopération internationale en matière d'extradition et d'assistance juridique mutuelle relativement aux délits de corruption et au blanchiment de l'argent. Cela dit, beaucoup de pays développés insistent sur Ie principe de la réciprocité d'incrimination avant qu'une assistance de ce genre soit possible, c'est-à-dire que Ie droit pénal du pays demandeur et celui du pays sollicité prévoient des infractions comparables. C'est notamment Ie cas pour les États-Unis avec qui ont été conclus 110 accords de ce genre. Par ailleurs, beaucoup de pays en développement estiment qu'il n'y a pas lieu de tenir compte des différences de systèmes juridiques, de la diversité culturelle et des divers degrés de développement des États lorsqu'il est question d'harmoniser les mesures dans ce domaine.
~
Les agents publics nationaux sont assujettis aux tribunaux de leur propre pays, mais il n'existe pas de tribunaux comparables pour les fonctionnaires des États-Unis et d'autres organismes internationaux gouvernementaux.
~
Aux termes de la Convention, les gouvernements jouissent de beaucoup de latitude pour décider s'il y a lieu d'intégrer les dispositions de la Convention au droit national et jusqu'à quel point. Le suivi de la Convention pas se nécessairement par des mesures garantissant la mise en reuvre des dispositions obligatoires, notamment sous la forme d'un système de surveillance indépendante pris en charge par les organismes de la société civile des pays signataires. Les procédures en question ne seront généralement déterminées qu'après l'entrée en vigueur de la Convention.
Ce qu'en dit Transparency International •.. ~
TI estime que la Convention doit traiter de la corruption dans Ie secteur privé, puisque la tolérance à cet égard compromet la confiance de la population dans ce secteur et peut entraver Ie développement durable. Selon TI, la Convention devrait aussi pénaliser la cQTuption dans Ie secteur privé tout comme elle Ie fàit pour Ie secteur public.
~
Concernant la corruption politique, TI invite instamment les gouvernements à appuyer et à consolider I' article 10 de la Convention, qui exige que tous les dons importants versés à des partis politiques fassent l'objet de déclarations, et elle estime que cet article devrait être élargi pour inclure aussi bien les candidats que
3
les partis. TI ajoute que la Convention devrait reconnaître Ie róle de la société civile dans la lutte contre corruption, dans Ie préambule et dans Ie chapitre consacré aux mesures préventives. ~
TI estime qu'il faut inclure des mesures préventives obligatoires dans la Convention. Des dispositions exécutoires de ce genre sont indispensables à la réduction des niveaux de corruption et devraient tenir compte des éléments suivants : les organismes indépendants de lutte contre la corruption, Ie recrutement, I' embauche et la promotion des fonctionnaires, les codes de déontologie des fonctionnaires, I'approvisionnement public et la gestion des finances publiques, Ie financement des partis politiques.
Pourquoi les parlementaires devraient-ils participer? ~
À défaut de la participation durable et déterminée des parlementaires, on ne pourra faire que des progrès mineurs.
~
Beaucoup des principales dispositions de la Convention invitent les parlements non seulement à élaborer et à mettre en a:uvre une nouvelle loi, mais à veilIer à ce qu'on la respecte. nest également entendu que, après ratification, la Convention devienne partie intégrante des lois nationales et q.Ie, aux termes des constitutions des principaux États, elle I' emporte sur toutes les autres lois nationales. Cela signifie qu'une loi nationale non conforme aux normes de la Convention est réputée être non valide. Les parlementaires devraient également se rappeIer que, si leurs collègues et les autorités de l'État se montrent peu disposés ou enclins à élaborer une loi conforme à la Convention aussi bien que dans Ie cas ou il n'existerait pas de dispositions utiles dans les lois nationales à eet égard, la Convention sera appliquée directement par Ie système judiciaire.
~
Une grande partie de la Convention aura des effets directs sur Ie travail et les activités des parlementaires. Voici une liste des dispositions les intéressant directement : •
Chapitre II : Mesures préventives -Article 6 bis - Agents publics élus « Chaque État Partie envisage aussi d'adopter des mesures législatives et administratives appropriées ( ... ) pour arrêter les critères de nomination des agents pub lies devant accéder à un mandat public par voie d'élection. » -Article 7 - Codes de conduite des agents publics La disposition utile est Ie paragraphe 6 qui dispose ce qui suit : « Chaque État Partie s' efforce ( ... ) de mettre en place des mesures et des systèmes faisant obligation aux agents publies de &clarer aux autorités compétentes notamment tout emploi, tous placements, tous avoirs et tous dons ou
4
avantages substantiels d'ou pourrait résulter un contlit d'intérêts avec leurs fonctions d' agent publics» -Article 10 - Finaneement des partis politiques (tout I 'article) -Article 11 - Secteur privé « f) La prévention des contlits d'intérêts en imposant, selon qu'il convient, des restrictions concernant l' emploi par Ie secteur privé d' anciens agents publics ou l'exercice par ces demi ers d'activités professionnelles pendant une période d'une durée raisonnable après leur démission ou leur départ à la retraite, lorsque ledit emploi ou lesdites activités sont directement liés aux fonctions que ces anciens agents publics exerçaient ou supervisaient quand ils étaient en pa;te. •
Chapitre III : Incriminations, sancti ons et recours, confiscation et saisie, compétence, responsabilité des personnes morales, protection des témoins et des victimes, détection et répression. -Article 19 - Corruption d'agents publies nationaux (tout I 'article) -Article 19 bis - Corruption d'agents publies étrangers ou de fonetionnaires d'une organisation internationale publique (tout I 'article) -Article 21- Trafie d'influenee (tout I'article) -Article 22 - Soustraction, détournement ou autre usage illicite de biens par un agent publie (tout I 'article) -Article 23 - Reeel (tout l'article) -Article 24 - Abus de fonetions (tout I 'article) -Article 25 - Enriehissement illicite (tout I 'article) -Article 26 - Utilisation d'information eorifidentielles ou privilégiées (tout I'article) -Article 28 - Avantages indus (tout I 'article) -Article 40 - Poursuites judiciaires, jugements et sanctions Paragraphe 7 : « Lorsque la gravité de l'infraction Ie justifie, chaque État Partie ( ... ) envisage d'établir des procédures perrnettant de déchoir, par décision de justice ou par tout autre moyen approprié, pour une durée fixée par son droit interne, les personnes reconnues coupables d'infractions visées par la présente Convention ( ... ). »
5
-Article 48 - Coopération entre secteur privé et autorités nationales (tout I 'article)
ONTWE.R'P:
TECHNISCHE NOTA VAN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN BETREFFENDE DE VERPLICHTINGEN VOOR DE BEDRIJFSREVISOR INZAKE WITWASSEN VAN GELD EN FINANCIERING VAN TERRORISME
OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006
1128
INHOUDSTAFEL 1.
2.
3. 4.
5.
6.
7.
8.
9.
WETTELIJKE BASIS 1.1. Preventieve bepalingen 1.2. Strafbepalingen DEFINITIE VAN HET BEGRIP WITWASSEN EN FINANCIERING VAN TERRORISME 2.1. Definities (artikel 3) 2.2. Wettelijke opsomming van de beoogde handelingen CONTEXT BESCHRIJVING VAN HET WITWASPROCES 4.1. Injectie of "voorwas" 4.2. Opstapeling of "hoofdwas" 4.3. "Integratie" TOEPASSINGSGEBIED 5.1. Rationae personae: de bedrijfsrevisoren (artikel 2bis) 5.2. Rationae materiae: toepassing op het geheel van de door de bedrijfsrevisoren uitgevoerde opdrachten DE RISICO'S VOOR HET BEROEP VAN BEDRIJFSREVISOR 6.1. Reputatierisico 6.2. Risico van administratieve en strafrechtelijke sancties BEROEPSVERPLICHTINGEN VAN DE BEDRIJFSREVISOR 7.1. Identificatie van cliënten (artikel 4, §§ 1 en 5 van de wet) 7.1.1. De bedrijfsrevisor moet persoonlijk zijn cliënten en hun rechthebbenden identificeren aan de hand van een bewijsstuk waarvan een afschrift wordt genomen (artikelen 4, § 1 en 5bis) 7.1.2. De bedrijfsrevisor zal de identificatie verrichten bij het aangaan van de zakenrelatie 7.2. Bestendige waakzaamheid, opvolging van de verrichtingen en activiteiten van de cliënt (artikel 4, § 2) 7.3. Opdrachtbrief 7.4. Bevestigingsbrief 7.5. Organisatie van het bedrij fsrevisorenkantoor (artikel 10) 7.6. Vorming en opleidingsprogramma's (artikel 9) 7.7. Meldingsplicht (artikel 14bis) 7.8. Niet-voorlichting van de cliënt ofvan derden (artikel 19) 7.9. Immuniteit van de bedrijfsrevisor (artikel 20) ROL VAN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN 8.1. Het inlichten van de CFI (artikelen 21 en 22) 8.2. Mededeling ten opzichte van het IBR 8.3. Mededeling ten opzichte van de leden en vorming BIJLAGEN BIJLAGE 1. WITWASGEVOELIGE SECTOREN BIJLAGE 2. VOORBEELDEN VAN ONGEBRUIKELIJKE TRANSACTIES
OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 2/28
1.
WETTELIJKE BASIS Het Belgische systeem uitgewerkt enerzijds in de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en anderzijds in het Strafwetboek, is gebaseerd op een benadering op twee niveau's: de preventie en de strafbepalingen. Er werd de voorkeur gegeven aan de administratieve benadering eerder dan aan de politionele benadering.
1.1.
Preventieve bepalingen De Belgische wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële systeem voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme(l), heeft de Europese Richtlijn 91/308/EEG van 10 juni 1991 (2) omgezet in nationale wetgeving. Deze wet voorziet in een samenwerkingsplicht aangaande het traceren van transacties die verband kunnen houden met het witwassen van geld en de plicht om deze bevindingen te rapporteren aan de "Cel voor financiële informatieverwerking", verkort "CFI" genoemd. Het toepassingsgebied rationae personae van deze wet werd verruimd naar bedrijfsrevisoren en externe accountants door de wet van 10 augustus 1998(3). Evenals bijvoorbeeld de kredietinstellingen en verzekeringsondernemingen, is de bedrijfsrevisor eveneens belast met een meldingsplicht naar de CFI toe in het kader van deze regelgeving. De wet van 11 januari 1993 werd laatst gewijzigd op 12 januari 2004(4).
1.2.
Strafbepalingen Artikel 505 van het Belgisch Strafwetboek dat het helen van opbrengsten van witwassen strafbaar stelt, is integraal van toepassing op het beroep van de bedrijfsrevisor.
(I)Wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (zoals geamendeerd door de K.B. van 22 april 1994, 24 maart 1995, 28 december 1999, 20 juli 2000 en 21 september 2004 en de wetten van 11 juli 1994,7 april 1995, 10 augustus 1998,22 april 1999,4 en 7 mei 1999 en 3 mei 2002), B.S 9 februari 1993, p. 2828. (2~ichtlijn 911308/EEG van de Raad van 10 juni 1991 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, PB. L. 166,28 juni 1991, p. 77-83. (3)Wet van 10 augustus 1998 tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en de wet van 6 april 1995 inzake de secundaire markten, het statuut en het toezicht op de beleggingsondernemingen en de beleggingsadviseurs, B.S 15 oktober 1998, p.34267. (4lWet van 12 januari 2004 tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, de wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen en de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs, B.S 23 januari 2004, Ed. 2, p. 4352. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 3/28
2.
DEFINITIE VAN HET BEGRIP WITWASSEN EN FINANCIERING VAN TERRORISME
2.1.
Definities (artikel 3) "Witwassen" verwijst naar het geheel van handelingen, met betrekking tot geld of andere vermogensbestanddelen, waarvan de herkomst illegaal IS, en dit hoofdzakelijk om de illegale afkomst daarvan te verhullen. "Financiering van terrorisme" verwijst naar het deelnemen aan de activiteiten van een terroristische groep, waaronder het verstrekken van gegevens of middelen aan de groep of het in enigerlei vorm financieren van de activiteiten van de groep, wetende dat deze deelneming bijdraagt aan de criminele activiteiten van de groep(5).
2.2.
Wettelijke opsomming van de beoogde handelingen De preventieve bepalingen van de wet van 11 januari 1993 verwijzen volgende handelingen:
In
het bijzonder naar
de omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling de illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit dit geld of deze activa voorkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden; het verhelen of verhullen van de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; de verwerving, het bezit of het gebruik van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; de deelneming aan, de medeplichtigheid tot, de poging tot, de hulp aan, het aanzetten tot, het vergemakkelijken van of het geven van raad betreffende een van de in de drie voorgaande punten bedoelde daden. Artikel 3, § 2: "Voor de toepassing van deze wet is de herkomst van geld of activa illegaal wanneer deze voortkomen uit: 1 0 een misdrijf dat in verband staat met:
terrorisme of de financiering van terrorisme; georganiseerde misdaad; illegale drughandel; illegale handel in wapens, goederen en koopwaren; handel in clandestiene werkkrachten; mensenhandel; exploitatie van de prostitutie; illegaal gebruik bij dieren van stoffen met hormonale werking of illegale handel in dergelijke stoffen; (5)Artikel 2, § 2, b) van het Kaderbesluit van de Europese Raad van 13 juni 2002 inzake terrorismebestrijding (zie eveneens artikel 2 van het Internationaal Verdrag ter bestrijding van de financiering van terrorisme aangenomen te New York op 9 december 1999). OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 4/28
illegale handel in menselijke organen ofweefsels; - fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen; ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend; verduistering door personen die een openbare functie uitoefenen en omkoping; ernstige milieucriminaliteit; namaak van muntstukken of bankbiljetten; namaak van goederen; - piraterij. 2 0 een beursmisdrijf, het onwettig openbaar aantrekken van spaargelden of het verlenen van beleggingsdiensten, diensten van valutahandel of van geldoverdracht zonder vergunning; 3 ° een oplichting, misbruik van vertrouwen, misbruik van vennootschapsgoederen, een gijzeling, een diefstal of afpersing met geweld of bedreiging of een misdrijf dat verband houdt met de staat van faillissement. ". Artikel 505 van het Strafwetboek verwijst in het bijzonder naar volgende handelingen: " (..)
10 zij die weggenomen, verduisterde of door misdaad of wanbedrijf verkregen zaken of een gedeelte ervan helen; 0 2 zij die zaken bedoeld in artikel 42, 3 0 , hebben gekocht, in ruil of om niet hebben ontvangen, in bezit, bewaring of beheer hebben genomen, ofschoon zij de oorsprong ervan kennen of moesten kennen; 0 3 zij die de zaken, bedoeld in artikel 42, 3 0 , omgezet of overgedragen hebben met de bedoeling de illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit deze zaken voortkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden; 4 0 zij die de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van de in artikel 42, 3 0, bedoelde zaken hebben verheeld of verhuld, ofschoon zij de oorsprong ervan kenden of moesten kennen. (..) ".
Voor de toepassing van deze bepaling is de herkomst van geld of activa illegaal wanneer deze voortkomen uit een misdaad of wanbedrijf en in aanmerking komen voor verbeurdverklaring conform artikel 42, 30 • Het toepassingsgebied van artikel 505 van het Strafwetboek is ruimer dan dat van de preventieve bepalingen en betreft vermogensvoordelen die uit eender welk strafrechtelijk misdrijf kunnen voortkomen.
OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 5/28
3.
CONTEXT Witwassers en criminelen maken in het kader van hun witwasactiviteiten meer en meer gebruik van diensten aangeboden door professionele dienstverleners waaronder de bedrijfsrevisoren. Revisorenkantoren verrichten een veelheid aan diensten voor een breed scala aan opdrachtgevers; het is dan ook niet verwonderlijk dat hun vennoten en werknemers tijdens hun dagdagelijkse werkzaamheden met dit fenomeen geconfronteerd kunnen worden. Het betreft hier echter alleen transacties en feiten die laatstgenoemden bij de normale uitoefening van hun beroepswerkzaamheden vaststellen en waarvan zij weten of vermoeden dat ze verband houden met het witwassen van gelden of de financiering van terrorisme. Een louter vermoeden volstaat. Dit houdt geen actieve opsporingsplicht in, wel een waakzaamheidplicht (cf infra, punt 7.2.). In deze context is het niet onbelangrijk op te merken dat de wet eveneens melding maakt van geld of vermogensbestanddelen die afkomstig zijn van fraude zoals "oplichting, misbruik van vertrouwen, misbruik van vennootschapsgoederen, diefttal met geweld of bedreiging, misdrijf dat verband houdt met de staat van faillissement, fraude ten nadele van de Europese Gemeenschappen, omkoping of ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend zoals B. T w."carrousels" ". Met betrekking tot de definitie van "ernstige fiscale fraude" en de interpretatieproblemen die dit begrip zou kunnen stellen, is het nuttig te verwijzen naar het antwoord van de Minister van Financiën op een parlementaire vraag (Senaat, nr. 1323-1/1994-1995). In dit antwoord verduidelijkt de Minister van Financiën dat de ernst van de fraude inzonderheid kan blijken niet alleen uit de aanmaak en het gebruik van valse documenten of uit het omkopen van openbare ambtenaren, maar vooral ook uit de omvang van de schade berokkend aan de openbare Schatkist en de aantasting van de sociaal-economische orde. Het criterium van de organisatie van de fraude kan, op zich, inzonderheid gekenmerkt worden door het gebruik van schermvennootschappen, stromannen, juridische complexe constructies, talrijke bankrekeningen die worden gebruikt voor internationale geldtransfers. Witwassen is een transformatieproces gebruikt door criminelen, om de oorspronkelijke herkomst van cash of andere fondsen afkomstig van illegale activiteiten te verhullen. Door dit transformatieproces wordt getracht een illegale vermogenstoename ogenschijnlijk een legale oorsprong te geven. Criminelen maken gebruik van een variëteit aan kredietinstellingen, professionele adviseurs en financiële producten en diensten om de opbrengsten van hun criminele activiteiten wit te wassen. Volgens de laatste jaarverslagen van de CFI is het witwasfenomeen in België voornamelijk gerelateerd aan illegale handel van goederen, handel in verdovende middelen, ernstige fiscale fraude en financiële fraude/oplichting. Witwassers maken gebruik van velerlei en ingewikkelde types van transacties. De in bijlage 2 vermelde lijst is verre van exhaustief en is evenmin een controlelijst, maar geeft enkele voorbeelden van situaties "met een vrij hoog witwasgehalte" eerder bedoeld om de aandacht te trekken. In de praktijk zullen zich ongetwijfeld ook andere situaties kunnen voordoen. OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 6/28
Indien één van deze situaties zich voordoet leidt dat niet automatisch tot een verplichting om te melden aan de CF!. Aan de hand van de op dat moment bekende feiten en omstandigheden dient de bedrijfsrevisor te beoordelen of de transactie dermate ongebruikelijk is dat ze mogelijks verband kan houden met witwassen. Ook kan desbetreffend verwezen worden naar de Possible lndications of Money Laundering van de IFAC(6).
4.
BESCHRIJVING VAN HET WITWASPROCES Om meer zicht te krijgen op de complexe aard van transacties die een witwasproces kenmerken, wordt traditioneel een onderverdeling gemaakt in drie fasen. Deze fasen kunnen zowel apart van elkaar of gelijktijdig voorkomen.
4.1.
Injectie of "voorwas" Het transfereren van criminele opbrengsten naar het financiële systeem: het criminele geld wordt met name geïntroduceerd in het legale geldcircuit. Dit kan gebeuren op verschillende manieren: het deponeren van geld in een kluis, het fysiek vervoeren van geld, het storten van geld op een bankrekening, het aankopen van monetaire waarden zoals bankcheques en travellercheques, het aankopen van roerende waarden zoals aandelen, obligaties en staatsleningen, het vermengen van legale en illegale kapitalen, enz. Komt eveneens in aanmerking voor de kwalificatie van voorwas: het transfereren van de opbrengst van een oplichting, misbruik van vertrouwen, misbruik van vennootschapsgoederen, diefstal of misdrijf dat verband houdt met de staat van faillissement.
4.2.
Opstapeling of "hoofdwas" Het op elkaar stapelen van handelingen waardoor "versluiering" ontstaat, m.a.w. de criminele oorsprong van de witgewassen gelden moeilijk traceerbaar maken. In veel gevallen wordt het girale tegoed gesplitst en overgeboekt naar diverse rekeningen in binnen- en buitenland. Doel van dit alles is het spoor van documenten dat ontstaat door overboekingen te versluieren, te onderbreken of te beëindigen. Hierbij zal de witwasser handig gebruikmaken van belastingparadijzen, bankparadijzen, schermvennootschappen en stromannen.
(6)
www.ifac.org. OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 7/28
4.3.
"Integratie" Dit is de fase van de rechtvaardiging. De illegaal verkregen fondsen worden terug in het financiële systeem geplaatst. Hierbij wordt de schijn gewekt dat deze afkomstig zijn van gewone zakelijke overeenkomsten en/of het investeren van fondsen om bepaalde rechtmatige zaken aan te kopen. Voordat het door het misdrijf verkregen vermogen kan worden uitgegeven, zal daaraan een ogenschijnlijk legale oorsprong moeten worden gegeven. Klassieke technieken die hiervoor gebruikt worden zijn het gebruik van valse facturen of dubbele facturatie, de techniek van de backta-back lening, het gebruik van documentaire kredieten en de vermenging van legale en illegale kapitalen. Klassieke bestemmingen van de fondsen waaraan een ogenschijnlijk legale oorsprong wordt gegeven zijn de kapitaalverhogingen, de aankoop van diamanten of de aankoop van onroerend goed.
5.
TOEPASSINGSGEBIED
5.1.
Rationae personae: de bedrijfsrevisoren (artikel 2bis) Onderhavige technische nota is van toepassing op de bedrijfsrevisoren, natuurlijke personen of rechtspersonen.
5.2.
Rationae materiae: toepassing op het geheel van de door de bedrijfsrevisoren uitgevoerde opdrachten Onderhavige technische nota betreft het geheel van de beroepsactiviteiten van de bedrijfsrevisor (commissarismandaat, bijzondere opdrachten en elke activiteit die deel uitmaakt van de beroepsactiviteit van de bedrijfsrevisor).
a)
Commissarismandaten Het is mogelijk dat de criminelen met witwasintenties zich binnen de bedrijven bevinden waar de bedrijfsrevisor controleopdrachten verricht in de hoedanigheid van commissaris (mandaten, inbreng in natura, fusies, omzettingen, enz.), o.a. criminele organisaties, criminele aandeelhouders en/of bestuurders, interne fraudeurs.
b)
Andere wettelijke opdrachten Behalve de opdrachten in het kader van het commissarismandaat, verricht de bedrijfsrevisor de door de wet voorziene opdrachten zoals verklaringen in het kader van inbreng in natura, fusies, enz. Deze opdrachten vallen eveneens onder het toepassingsgebied van de wetgeving.
OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 8/28
c)
Andere opdrachten(/) Bedrijfsrevisoren kunnen, al dan niet hiervan op de hoogte zijnde, misbruikt worden door witwassers tijdens hun tussenkomst in het kader van verrichtingen zoals: • • • •
het verlenen van advies m.b.t. de kapitaal structuur van ondernemingen, fusies en acquisities; het opzetten van trusts, vennootschappen of andere bedrijfsorganisaties; het verlenen van advies m.b.t. investeringen, verzekeringen en leningen; het verlenen van advies of het bijstaan van personen om hun persoonlijke financiële of belastingzaken te regelen.
Het is eveneens mogelijk dat externe criminelen misbruik maken van de rekeningen van bedrijven waar bedrijfsrevisoren auditwerkzaamheden verrichten zoals financiële instellingen, verzekeringsondernemingen en zelfs handelsondernemingen, met de bedoeling criminele fondsen te parkeren of te laten circuleren. De wet van januari 1993 legt een verbod op voor goederen met cashtransacties boven de 15.000 EUR. In het antwoord op een parlementaire vraag heeft de minister van Financiën verduidelijkt dat louter de vaststelling door een commissaris van cashtransacties in tegenspraak met artikel lOter van de wet, geen voldoende basis vormt voor een witwasvermoeden, maar dat in samenhang met andere verwante omstandigheden, de commissaris de verrichtingen als verdacht kan beschouwen in de zin van de wet en een melding aan de CFI rechtvaardigen.
6.
DE RISICO'S VOOR HET BEROEP VAN BEDRIJFSREVISOR
6.1.
Reputatierisico
Een eventuele betrokkenheid in witwasactiviteiten en/of het niet naleven van de verplichtingen die ingeschreven staan in de anti-witwaswetgeving kan de reputatie van auditkantoren ernstige schade toebrengen. De criminelen gebruiken ondernemingen eerder als een instrument om fondsen wit te wassen en te transfereren naar een wettelijk kader, waarbij meestal niet onmiddellijk activa worden ontvreemd aan de onderneming. Het feit dat witwasoperaties meestal niet gepaard gaan met het verdwijnen van activa verkleint weliswaar het auditrisico, maar bemoeilijkt ook het ontdekken van dergelijke witwaspraktijken. Dergelijke activiteiten hebben dan ook vaker een indirecte impact op de financiële rekeningen, zoals het ontmantelen of sluiten van de onderneming, de inbeslagname of verbeurdverklaring van de voordelen of van andere vermogensbestanddelen of de boetes. De onderliggende misdrijven van het witwassen, zoals fraude, kunnen wel een directe impact hebben op de financiële staten..
(7)De bedrijfsrevisor moet steeds de strikte regels van onafhankelijkheid eerbiedigen die van toepassing zijn op de opdracht van commissaris. In deze context zouden niet alle diensten hieronder opgenomen door de bedrijfsrevisor kunnen worden uitgevoerd, op straffe van tuchtrechtelijke sancties. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 9/28
6.2.
Risico van administratieve en strafrechtelijke sancties
Het niet naleven van de preventieve bepalingen van de witwaswet kan resulteren in administratieve boetes opgelegd door de bevoegde controleoverheid. De CFI wordt door de bevoegde autoriteit in kennis gesteld van de definitieve sancties (art. 21 en 22 van de wet van 11 januari 1993). Het niet naleven van de bepalingen van de anti-witwaswet kan eveneens aanleiding geven tot strafrechtelijke vervolgingen en veroordelingen. Het niet naleven van artikel 505 van het Strafwetboek kan tevens resulteren gevangenisstraffen.
7.
In
boetes en
BEROEPSVERPLICHTINGEN VAN DE BEDRIJFSREVISOR
De beroepsverplichtingen beogen alle natuurlijke of rechtspersonen waarvoor de bedrijfsrevisor opdrachten vervult. Deze verplichtingen beogen zowel de kennis van de cliënten als van hun activiteiten. Zij hebben tot doel het risico voor de bedrijfsrevisor op het vlak van witwassen en financiering van terrorisme in het kader van zijn zakenrelaties te verminderen. 7.1.
Identificatie van cliënten (artikel 4, §§ 1 en 5 van de wet)
7.1.1. De bedrijfsrevisor moet zijn cliënten en diens mandatarissen identificeren aan de hand van een bewijsstuk waarvan een afschrift wordt genomen (artikelen 4, § 1 en 5bis)
a)
De identificatie van de cliënt moet ingebouwd worden als een onontbeerlijk onderdeel van de acceptatieprocedure voor cliënten. In dit verband kan verwezen worden naar de Controleaanbeveling "Aanvaarding van een controleopdracht door een bedrijfsrevisor,,(8) die mutatis mutandis van toepassing is. Het essentiële beginsel "Know Your Customer" heeft als bedoeling de effectieve identificatie uit te voeren van een nieuwe zakenrelatie en eventuele verdachte activiteiten te kunnen melden. De achterliggende reden is dat men enkel ongewone of verdachte transacties kan identificeren indien men een voldoende diepgaande kennis heeft van de activiteiten en identiteit van de cliënt. De bedrij fsrevisor mag aan geen enkele andere natuurlijke of rechtspersoon de verantwoordelijkheid van de idendificatie van de cliënt of de economisch rechthebbende overdragen.
b)
(8)
De procedure van identificatie van de cliënten heeft plaats ongeacht het belang of de duur van de opdracht, het bedrag van de erelonen of het aantal dienstverrichtingen.
4 februari 1985, IBR, Vademecum, 2002, p. 1017-1028. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 10/28
c)
De bedrijfsrevisor moet de cliënt identificeren en de inlichtingen verzamelen noodzakelijk voor een goed begrip van de activiteiten van de cliënt. Deze identificatie dient te gebeuren aan de hand van een bewijsstuk voor elke cliënt, natuurlijke of rechtspersoon, waarmee zakenrelaties worden aangegaan. Deze verplichting betreft de naam, de voornaam en het adres. Voor rechtspersonen betreft het de maatschappelijke benaming, de maatschappelijke zetel, de bestuurders en de kennis van de bepalingen die de bevoegdheden van de vennootschap bepalen. De aanbeveling om de hieronder vermelde vereiste documenten te bekomen minimumvereiste.
IS
een
In de praktijk zal dergelijke informatie normaal gezien blijken uit: de identiteitskaart ofhet paspoort van de natuurlijke persoon; bij voorkeur bijvoorbeeld hetzij de laatst beschikbare gecoördineerde statuten van de rechtspersoon en elk ander gelijkwaardig document, hetzij, indien de bedrijfsrevisor in casu dit voldoende acht, het financieel verslag van de rechtspersoon opgesteld op basis van een externe database, met name wanneer het gaat om buitenlandse rechtspersonen waarvoor de statuten (of elk ander gelijkwaardig document) niet publiekelijk beschikbaar zijn en/of zijn opgesteld in een taal onbekend voor de bedrijfsrevisor. Behalve op basis van de voormelde documenten, zal de indentificatieprocedure ook kunnen gebeuren op basis van publiekelijk beschikbare documenten waarvoor de bedrijfsrevisor zich zal hebben vergewist dat het om een betrouwbare en erkende bron gaat. De identificatie betreft eveneens het voorwerp en de aard van de bedoelde relatie. Bovendien schrijft de wet de identificatie van de mandatarissen van de cliënt voor, hetgeen de identificatie inhoudt van de persoon die de rechtspersoon contractueel bindt ten opzichte van de bedrijfsrevisor door ondertekening van het contract. De persoon dient te worden geïdentificeerd en zijn mandaat opgesteld. In de praktijk kunnen de volgende gevallen zich voordoen: a)
De natuurlijke persoon die de rechtspersoon bindt is een bestuurder van deze rechtspersoon: (i) de identificatie en de controle van deze identificatie is mogelijk op basis van de statuten en/of de publicatie in het Belgisch Staatsblad van zijn benoeming met vermelding van de naam, voornaam en adres van de persoon en (ii) de statuten of een publicatie in het Belgisch Staatsblad met vermelding van de delegatiebevoegdheden met betrekking tot deze persoon.
b)
De natuurlijke persoon die de rechtspersoon bindt is een publiekelijk bekend persoon: een afschrift van het mandaat van deze persoon of een bekendmaking van de delegatiebevoegdheden met betrekking tot deze persoon.
OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 11/28
c)
Elke andere persoon die de rechtspersoon bindt (bv. de directeur-generaal en/of financieel directeur die geen bestuurders zijn): (i) een afschrift van de identiteitskaart en (ii) een afschrift van het mandaat van deze persoon of een bekendmaking van de delegatiebevoegdheden met betrekking tot deze persoon.
d)
Indien de persoon die de rechtspersoon bindt zelf een rechtspersoon is, dient deze persoon te worden geïdentificeerd volgens de regels van toepassing op rechtspersonen en dient het mandaat van deze persoon te worden opgesteld volgens de principes hierboven vermeld onder a. (ii), b. en c. (ii), en dient vervolgens de natuurlijke persoon die handelt in naam van deze rechtspersoon/mandataris te worden geïdentificeerd, tevens volgens de regels hierboven vermeld onder a., b. en c.
De bedrijfsrevisor dient er in alle gevallen voor te waken dat op zijn minst een afschrift wordt bekomen van de identiteitskaart of het paspoort van onderdanen geregistreerd in witwasgevoelige regio's. Het begrip "witwasgevoelig regio" dient door de bedrijfsrevisor te worden beoordeeld. De bedrijfsrevisor zal zich derhalve niet noodzakelijk beperken tot de lijst van de door de FATF (Financial Action Task Force) geïdentificeerde niet-coöperatieve landen. De bedrijfsrevisor zal de schriftelijke verbintenis bekomen van de cliënt om hem elke wijziging mee te delen met betrekking tot de identiteit van economisch belanghebbenden. De bedrijfsrevisor waakt ervoor dat de daarop betrekking hebbende documentatie bijgewerkt is op elk ogenblik van de zakenrelatie. 7.1.2. De bedrijfsrevisor zal de identificatie verrichten bij het aangaan van de zakenrelatie a)
Bij het beoordelen of een cliënt kan aanvaard worden dient de bedrijfsrevisor het risicoprofiel van de potentiële cliënt op basis van zijn activiteit, zijn groepsstructuur en de regio 's waarin hij actief is, in te schatten
De identificatieprocedure heeft plaats in het kader van de acceptatieprocedure voor cliënten en in alle gevallen vóór het aanvaarden van de opdracht. De criteria van de risico-inschatting moeten gebaseerd zijn op een vragenlijst die opgesteld wordt op niveau van het revisorenkantoor en die voortdurend moet aangepast worden aan meuwe omstandigheden. Mogelijke criteria voor deze risico-inschatting zijn met name:
OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 12/28
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Risicocriteria Maatschappelijke zetel in witwas gevoelige regio's Maatschappelijke zetel in andere "offshore" landen of belastingparadijzen Vestiging of dochtervennootschap in witwasgevoelige regio Vestiging of dochtervennootschap in andere "offshore" landen of belastingparadijzen Handel met derden uit witwasgevoelige regio's Handel met derden uit andere "offshore" landen of belastingparadijzen Activiteiten waarbij veel cash geld gemoeid is Activiteiten in andere witwas- of fraudegevoelige sectoren Heractiveren van "slapende" vennootschap Terughoudendheid om de vereiste identificatiedocumenten over te maken De aandeelhoudersstructuur is onduidelijk of ongekend
De bedrijfsrevisor zal een afschrift nemen van de stukken. Daar deze stukken bij het initiële contact vaak niet beschikbaar zijn en slechts bij het effectieve aangaan van de zakenrelatie kunnen worden verkregen, is het aangewezen dat de bedrijfsrevisor bij het schrijven van de offerte uitdrukkelijk vermeldt dat hij de opdracht slechts zal kunnen aanvaarden en uitvoeren mits voorlegging van alle vereiste identificatiestukken. Bij het aanvaarden van de opdracht zal de bedrijfsrevisor tevens de groepsstructuur en de economisch belanghebbenden in detail analyseren en het voorwerp en de aard van de activiteiten van de cliënt documenteren. De bedrijfsrevisor zal verder nagaan of de onderneming en/of de persoon die de onderneming vertegenwoordigt niet op zwarte lijsten voorkomt (met name EU consolidated list of persons,
sanctions http://europa.eu.int/comrn/externalrelations/cfsp/sanctions/list/consol-Iist.htm/US treasury OFAC list - www.treas.gov/offices/enforcement/ofac/sdn).
groups
and
entities
subject
to
EU
financial
Bij het aanvaarden van de opdracht, en voor het ondertekenen van de opdrachtbrief, dienen de volgende documenten verzameld te worden en bijgehouden in het permanent dossier: Voor natuurlijke personen: o een afschrift van de identiteitskaart of het paspoort (zelf te nemen). Voor rechtspersonen: o een afschrift van de meest recente statuten enlof andere documenten waaruit de naam en het adres van de rechtspersoon blijkt; o de identificatie van de natuurlijke persoon die de rechtspersoon bindt, rekening houdende met de hiervoor vermelde regels; o de identificatie van de bestuurders (publicatie in het Belgisch Staatsblad of elke andere gelijkwaardige officiële publicatie, jaarverslagen); o de documentatie inzake het voorwerp en de aard van de activiteiten van de cliënt (overeenstemming met de statuten, analyse van de website van de cliënt, informatie uit externe betalende databases, jaarverslagen); o recente stukken die de vertegenwoordiging van de rechtspersoon verduidelijken en die de bevoegdheden van deze personen bepalen; OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 13/28
o
lijst van de ultieme natuurlijke economisch rechthebbenden met meer dan 25 % van de aandelen.
Indien de cliënt een elektronische identiteitskaart voorlegt, stelt zich het praktische probleem dat daarop niet het adres van de cliënt wordt vermeld. Er wordt aanbevolen in dat geval de identiteitsen adresgegevens te controleren aan de hand van andere middelen zoals een publicatie in het Belgisch Staatsblad of het paspoort van de cliënt. Indien geen tweede document voorhanden is kan een alternatief zijn een brief te sturen naar het adres dat de cliënt heeft opgegeven, met vraag om een ontvangstbewijs terug te zenden. Een naar het adres verstuurde en voor akkoord getekende opdrachtbrief zou hiervoor in principe in aanmerking kunnen komen. Andere mogelijke controlemiddelen zijn de installatie van een lezer van elektronische identiteitskaarten, van facturen van openbare instanties gericht aan het adres van de cliënt, enz. De bedrijfsrevisor dient passende maatregelen te nemen indien de cliënt met het oog op de identificatie niet fysiek aanwezig is. Hij kan slechts de opdracht aanvaarden indien in de loop van de opdracht de nodige maatregelen worden genomen om de kennis van de betrokken cliënt te verbeteren. Indien een ''face to face" identificatie niet onmiddellijk plaatsvindt, dienen bijkomende maatregelen te worden getroffen teneinde de identiteit van de betrokken personen te bevestigen, na de ontvangst van het afschrift van de identiteitskaart, en dit bijvoorbeeld aan de hand van de controle van externe gegevens zoals opzoekingen op internet, de statuten, de publicaties, de lijsten van internationale mandaten. De interne procedures van het kantoor van de bedrijfsrevisor moeten specifieke richtlijnen bevatten om dit verhoogde risico op te volgen. b) Indien er twijfel bestaat of de cliënt al dan niet voor eigen rekening handelt, moeten alle nodige maatregelen getroffen worden om de identiteit van de ware opdrachtgever en cliënt te kunnen achterhalen (art. 5 van de welj Bij het aanvaarden van de opdracht zal nagegaan worden of de cliënt en de opdrachtgever de economisch belanghebbenden van de transactie zijn. Indien de cliënt een trust of een vennootschap is zullen de identificatiemaatregelen eveneens slaan op de natuurlijke personen of rechtspersonen, bestuurder of niet, die de cliënt bezitten of controleren. De identificatieplicht voor personen die de cliënt controleren beoogt de aandeelhouders en de ultieme rechthebbenden met een rechtstreekse of onrechtstreekse deelneming van ten minste 25 % in het kapitaal. Informatie betreffende economisch belanghebbenden kan beschikbaar zijn in het afschrift van de uitnodigingen van de laatste algemene vergadering, aanwezigheidslijsten van de algemene vergadering en het aandeelhoudersregister. Indien deze documenten niet beschikbaar zijn wordt de bedrijfsrevisor sterk aangeraden andere bewijsstukken te bekomen zoals een bevestigingsbrief van de cliënt (representation letter) met een identificatie van de economisch belanghebbenden. Indien de client of de aandeelhouder van een controleparticipatie een beursgenoteerde vennootschap betreft, vervalt deze verplichting. De bedrijfsrevisor wordt aanbevolen om deze verplichting toch na te komen wanneer het beurzen betreft in gevoelige regio's.
OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 14/28
De wet schrijft voor dat de bedrijfsrevisor "alle redelijke maatregelen" treft. Deze formule geeft aan dat de verbintenis van de bedrijfsrevisor een middelenverbintenis betreft. c)
Indien de bedrijfsrevisor zijn identificatieplicht niet kan nakomen, mag hij geen zakenrelatie aanknopen of instandhouden Het kantoor van de bedrijfsrevisor moet dusdanig gestructureerd zijn dat geen zakenrelatie kan worden aangegaan vooraleer de cliëntenidentificatie voldoende wordt gerespecteerd. Het verkrijgen van de statuten, de identificatiestukken en jaarverslagen inzake de cliënt moeten een conditio sine qua non zijn om de aanvaardingsbriefte ondertekenen. Indien de bedrijfsrevisor zijn identificatieplicht niet naar behoren kan vervullen, kan hij niet alleen geen zakenrelatie aangaan of aanhouden met deze potentiële cliënt, maar zal hij tevens desgevallend de Cel voor financiële informatieverwerking verwittigen.
dj
De bedrijfsrevisor moet de identificatiestukken ten minste vijfjaar na het beëindigen van de relatie met de cliënt bewaren (artikel 7) De identificatieprocedure van de cliënt en de economisch rechthebbenden moet schriftelijk worden gedocumenteerd. Deze documenten moeten op schrift gesteld en bewaard worden. De bedrijfsrevisor bewaart gedurende ten minste vijf jaar: enerzijds een afschrift van de bewijsstukken die voor de identificatie hebben gediend, en dit na het beëindigen van de relaties met de cliënt, en; anderzijds de documenten met betrekking tot verrichtingen zoals vermeld supra, punt 5.2 b, vanaf de uitvoering van voormelde verrichtingen.
7.2.
Bestendige waakzaamheid, opvolging van de verrichtingen en activiteiten van de cliënt (artikel 4, § 2)
a)
De bedrijfsrevisor dient een bestendige waakzaamheid aan de dag te leggen ten opzichte van zijn zakenrelaties. Te dien einde zal hij alle redelijke handelingen verrichten met betrekking tot de verrichtingen en activiteiten van de cliënt, evenals met betrekking tot de structuur van de cliënt. Het nodige beroepsmatig scepticisme moet worden gebruikt om ongewone transacties op te sporen. Hij zal de coherentie van de beweringen, activiteiten, projecten en voorgestelde financieringsplannen beoordelen. Teneinde op permanente wijze zijn rol in de bestrijding van het witwassen en het terrorisme te volbrengen, dient de bedrijfsrevisor op bestendige wijze, door een aandachtig onderzoek van de uitgevoerde verrichtingen, zich ervan vergewissen dat deze stroken met de kennis die hij heeft van zijn cliënt, diens handelsactiviteiten, zijn risicoprofiel en, indien nodig, de herkomst van de fondsen (art. 4, § 2). OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 15/28
De bedrijfsrevisor wordt aanbevolen om bijkomende werkzaamheden uit te voeren op cliënten met een verhoogd witwasrisico om zich ervan te vergewissen dat de door de cliënt uitgevoerde verrichtingen stroken met de kennis die hij heeft van zijn cliënt, van zijn handelsactiviteiten, van zijn risicoprofiel en, indien nodig, van de herkomst van de fondsen. b)
De bedrijfsrevisor zal zijn werkzaamheden op schrift stellen en bewaren overeenkomstig § 7.1., d). Wijzigingen in het aandeelhouderschap, de groepsstructuur of het management dienen gedocumenteerd te worden en het risicoprofiel van de cliënt dient in functie hiervan aangepast te worden. Hij dient zich bewust te zijn van het belang van het documenteren van zijn vermoedens of vaststellingen in zijn werkdocumenten. Desgevallend stemt de bedrijfsrevisor zijn werkprogramma hierop af.
c)
De bedrijfsrevisor mag aan geen enkele andere natuurlijke of rechtspersoon de utlieme verantwoordelijkheid van de opvolging van de verrichtingen en de activiteiten van de cliënt overdragen.
d)
De opvolging van de activiteit van de cliënt gebeurt minstens op jaarlijkse basis en op zijn minst wanneer de bedrijfsrevisor kennis heeft van belangrijke veranderingen. De bedrijfsrevisor dient inderdaad elk jaar het auditrisico voor zijn bestaande cliënten te beoordelen in de planningfase vooraleer de audit op te starten. Naast het actualiseren van de identificatiestukken betreffende de cliënt behelst dit onder meer ook het stellen van enkele gerichte vragen, die de witwasgevoeligheid van de cliënt kunnen aantonen. De bedrijfsrevisor kan zich onder meer de volgende vragen stellen om het risicoprofiel dat naar aanleiding van de cliëntenacceptatie werd bepaald te monitoren en te updaten: Heeft de onderneming aangepaste procedures om diens betrokkenheid te voorkomen bij het witwassen en bij de financiering van het terrorisme op basis van een door de raad van bestuur goedgekeurde procedure? Bezit de onderneming een aangepaste "Know Your Customer"-procedure, anticorruptieprocedures, anti-fraudeprocedures en risico-evaluatie? Heeft de cliënt een gedragscode? Heeft de financiële instelling een complianee officer, die functioneert conform de omzendbrieven van de CBPA? Heeft de onderneming een aangepast trainingsprogramma? Is er voldoende achtergrondonderzoek en identificatie van handelsrelaties? Is er voldoende interne controle op geboekte transacties en zijn er voldoende audit trails? Zijn er ongewoon grote deviezenbewegingen en transfers? Zijn er voldoende interne controleprocedures om cash transacties van > 15.000 EUR te voorkomen?
OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 16/28
Heeft de onderneming handelstransacties met entiteiten enlof personen geregistreerd in witwasgevoelige regio's zoals offshore regio's en belastingparadijzen, met een bijzondere aandacht voor landen die als niet-coöperatief worden bestempeld door de Financiële Actiegroep (FATF-GAFI) (www.fatf-gafi.org - current NCCT list) en de landen die als niet-coöperatieve belastingparadijzen worden bestempeld door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO-OCDE) (www.oecd.org - harmful tax practices)? Is de onderneming aanwezig via filialen of branches in witwasgevoelige regio's? Zijn er participatiemeldingen, kapitaalverhogingen, leningen, bestuurdersmandaten vanuit zones die als witwasgevoelig bekend zijn? Heeft de onderneming aan- en verkooptransacties van activa (vooral vastgoed) met entiteiten die zich in witwasgevoelige regio's bevinden? Zijn er omstandigheden waarin de economisch rechthebbende ongekend is bij publieke overheden? Zijn er transacties die ongebruikelijk zijn ten gevolge van betrokkenheid van derde partijen enlof landen, met tussenstappen die eventueel kunnen dienen om de oorsprong van fondsen of transacties te verbergen? Zijn er transacties die ongebruikelijk zijn naar oorsprong van gelden enlofprijszetting? Doet de onderneming transacties met witwasgevoelige sectoren? Doet de onderneming transacties met landen die op embargolijsten staan of met personen die op zwarte lijsten staan (o.a. EU consolidated list of persons, groups and entities subject to EU financial sanctions - http://europa.eu.int/comm/extern al relations/cfsp/ sanctions/list/conso 1list.htm / US treasury OFAC list - www.treas.gov/offices/enforcement/ofac/sdn)? Ontvangt de onderneming veel commissies op transitverrichtingen? Lijkt de cliënt boven zijn stand te leven rekening houdend met zijn beroepsactiviteiten? Staan de middelen die voortvloeien uit de beroepsactiviteit van de cliënt in verband met de activiteitensector? Doet de cliënt steeds een beroep op verschillende uitoefenaars van boekhoudkundige beroepen? Is het normaal dat de vennootschap geen werknemers heeft rekening houdend met de activiteitensector? Betaalt de vennootschap diverse consultancykosten aan offshore vennootschappen? Staat de benoeming van de aandeelhouders in verhouding met de activiteitensector? Gebeurt het onderzoek van de boekhouding conform de norm ISA-240 inzake verduistering? Doet de vennootschap verschillende aankopen (boten, luxevoertuigen, enz.) zonder verband met de activiteit van de vennootschap? Zijn er ongebruikelijke vragen vanwege cliënten met betrekking tot de introductie bij financiële instellingen? Is er sprake van de oprichting van bedrijven zoals trusts met de bedoeling om anonimiteit te verzekeren? Is er sprake van de verkoop of aankoop van onroerend goed voor een prijs die ver boven of onder de marktprijs ligt? Is er sprake van investeringen in onroerend goed vanwege personen met een buitenlandse nationaliteit zonder banden met België en/of waarvan het belang buiten verhouding is met de economische situatie van de cliënt? Heeft de onderneming bestuurders die gekwalificeerd kunnen worden als "politiek prominente personen"?
OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatie nota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 17/28
e)
Wanneer de bedrijfsrevisor de mening is toegedaan dat zijn kennis van de cliënt, van diens verrichtingen en activiteiten ontoereikend is geworden, treft hij de redelijke maatregelen teneinde de nuttige bijkomende informatie te bekomen. Bij cliënten met een verhoogd risicoprofiel, dient de bedrijfsrevisor bijkomende testen uit te voeren rond witwasrisicofactoren (cf supra) en een onderzoek te voeren naar eventuele precedenten met betrekking tot vragen van de bevoegde toezichthoudende instanties enlof onderzoeken uitgevoerd door overheden rond eventuele witwasvermoedens.
f)
De bedrijfsrevisor zal alle redelijke maatregelen treffen om de business rationale van de door de cliënt meegedeelde uitzonderingen, onder andere in de bevestigingsbrief, te documenteren en de juistheid ervan te onderzoeken.
7.3.
Opdrachtbrief De bedrijfsrevisor ziet erop toe een opdrachtbrief te bekomen overeenkomstig de bepalingen voorzien in de Controleaanbeveling "Aanvaarding van een controleopdracht door een bedrij fsrevisor,,(9). In het kader van onderhavige technische nota moet de opdrachtbrief met name een paragraaf bevatten die de rechten en verplichtingen van de partijen ten overstaan van de anti-witwaswet bepaalt: met vermelding van de identificatieplicht van de commissaris om redelijke maatregelen te treffen ter identificatie van de rechthebbenden, zijnde in het kader van deze wet de natuurlijke personen in het bezit van meer dan 25 % van de aandelen; waarin de cliënt zich verbindt tot het meedelen van elke wijziging met betrekking tot de identiteit van de economisch rechthebbenden en zijn activiteiten, of elke andere informatie die de commissaris noodzakelijk acht in het kader van de anti-witwaswet.
7.4.
Bevestigingsbrief Het valt aan te bevelen om een bijkomende verklaring van de directie te vragen die de naleving van de witwaswetgeving (wet van 11 januari 1993 en art. 505 Sw.) bevestigt. Een voorbeeld van de passage op te nemen in de bevestigingsbrief zou de volgende tekst kunnen zijn:
"Wij hebben geen kennis van inbreuken op de wetgeving tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. We zijn op de hoogte van de anti-witwaswet van 11 januari 1993, laatst gewijzigd op 12 januari 2004. Naar ons best vermogen, Zijn alle transacties gedurende het boekjaar van betrouwbare zakelijke aard, overeenstemming met het doel van de vennootschap zoals opgenomen in onze statuten;
in
(9)4 februari 1985,IBR, Vademecum, 2002,p.1017-1028. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 18/28
Is er geen enkele handelstransactie geweest tijdens de loop van het boelçjaar waarvan het bedrag in cash de wettelijke limiet van 15.000 EUR overstijgt; Is er geen enkele transactie in onroerend goed geweest tijdens de loop van het boelçjaar waarvan het bedrag in cash 10 % van het totaal bedrag of 15.000 EUR overstijgt; Is er geen enkele transactie geweest tijdens de loop van het boelçjaar waarbij gelden vanwege derde partijen getransfereerd werden over bankrekeningen van de vennootschap; Is er geen enkele transactie geweest met entiteiten en/of personen geregistreerd in witwasgevoelige regio 's, zoals offshore regio 's en belastingparadijzen, met een bijzondere aandacht voor landen die als niet-coöperatief worden bestempeld door de internationale Financiële Actiegroep (FATF-GAFI) (wwwfatfgati.org - current NCCT list) en de landen die als niet-coöperatieve belastingparadijzen worden bestempeld door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO-OCDE) (www.oecd.org - harmful tax practices), behalve voor: ... ; Zijn er geen deelnemingen, kapitaalverhogingen en leningen geweest van entiteiten en/of personen geregistreerd in witwasgevoelige regIO s, zoals offshore regIO s en belastingparadijzen, met een bijzondere aandacht voor landen die als niet-coöperatief worden bestempeld door de internationale Financiële Actiegroep (FATF-GAFI) (wwwfatfgafi.org current NCCT list) en de landen die als niet-coöperatieve belastingparadijzen worden bestempeld door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESOOCDE) (www.oecdorg- harmful tax practices), behalve voor: ... ; - Is er geen betrokkenheid of vermoeden van betrokkenheid geweest in onderliggende misdrijven voorzien in de anti-witwaswet, zoals misbruik van vennootschapsgoederen, oplichting, ernstige en georganiseerde fiscale fraude, fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen en omkoping. ".
7.5.
Organisatie van het bedrijfsrevisorenkantoor (artikel 10)
De bedrijfsrevisor is verplicht passende procedures voor interne controle en informatieverstrekking op te stellen. Deze maatregelen beogen het voorkomen van het risico dat er een beroep zou worden gedaan op de bedrijfsrevisor voor het witwassen van geld of de financiering van terrorisme, evenals het verhinderen van verrichtingen die met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme verband houden. De compliance functie valt aan te bevelen - hoewel geen verplichting voor de bedrijfsrevisoren waarbij rekening dient te worden gehouden met de omvang van het revisorenkantoor en de structuren waarbinnen de activiteiten worden uitgeoefend. Binnen elk bedrijfsrevisorenkantoor kunnen derhalve één of meerdere verantwoordelijken benoemd worden met als functie het waken over de goede uitvoering van regels en aanbevelingen, het coördineren van meldingen van gewone witwasvermoedens en vermoedens van financiering van terrorisme, en het fungeren als aanspreekpunt voor overheden. Tevens zal (zullen) deze perso(o)n(en) de verantwoordelijkheid moeten nemen om organisatorische maatregelen te treffen om de opleiding van de werknemers en vertegenwoordigers van het revisorenkantoor te waarborgen. OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 19/28
Deze verantwoordelijke(n) zal (zullen) schriftelijk interne controleprocedures opstellen specifiek gericht naar het naleven van de wetgeving inzake witwassen van geld en financiering van terrorisme en een lijst aanleggen van witwasgevoelige regio's en activiteiten. Deze verantwoordelijke(n) zal (zullen) instaan voor de organisatie van interne audits om te controleren of de identificatieverplichting en de verplichting om het risicoprofiel te monitoren wordt ingevuld. Deze procedures zullen op zijn minst de volgende aspecten moeten dekken: de identificatie van de cliënten en economisch rechthebbenden met inbegrip van de procedures die dienen te worden gevolg indien deze identificatie niet kon worden vervolledigd; de kennis van de activiteiten van de cliënt; het meedelen van de bijgewerkte lijst van niet-coöperatieve landen en rechtsgebieden zoals gepubliceerd door de OESO en de FATF; het meedelen van informatie gepubliceerd door de nationale en Europese overheden bevoegd op het vlak van de strijd tegen het witwassen van geld en en de financiering van terrorisme; de specifieke maatregelen ten overstaan van cliënten of economisch rechthebbenden afkomstig uit niet-coöperatieve landen en rechtsgebieden en andere landen die de bedrijfsrevisor als gevoelig beschouwt; indien het kantoor een interne delegatie organiseert, moet de delegatie van de identificatieprocedures van de cliënten en economisch rechthebbenden gedocumenteerd worden. De mededeling van informatie aan de CFI wordt normaliter gedaan door de perso(0 )n( en) die binnen het bedrijfsrevisorenkantoor als dusdanig werd(en) aangesteld. Elke medewerker zal echter persoonlijk aan de CFI informatie meedelen telkens wanneer de vastgestelde procedure niet kan worden gevolgd. Het valt aan te bevelen, in de mate van het mogelijke, deze functie op een van Raden van Bestuur en Directiecomité's van het bedrijfsrevisorenkantoor onafhankelijke manier in te vullen. De perso(o)n(en) die deze functie binnen het bedrijfsrevisorenkantoor zal (zullen) bekleden dient (dienen) evenwel de beroepservaring, de technische en juridische kennis, het hiërarchisch niveau en de vereiste bevoegdheden te bezitten om de functie effectief en autonoom te kunnen bekleden. Deze verantwoordelijke(n) zal (zullen) derhalve intern de bevoegdheid moeten bezitten om interne audits met betrekking tot het naleven van de opgelegde procedures te organiseren en de nodige autoriteit bezitten om de maatregelen afte dwingen. 7.6.
Vorming en opleidingsprogramma's (artikel 9)
Het bedrijfsrevisorenkantoor zal de nuttige maatregelen treffen op het vlak van opleiding en sensibilisering van de bedrijfsrevisoren en hun medewerkers opdat zij zich met de bepalingen van de wet inzake het voorkomen van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme vertrouwd kunnen maken.
OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 20/28
Het opleidingsprogramma, dat rekening dient te houden met het technisch moeilijke karakter van de opsporing, dient minstens de volgende stappen te bevatten: het analyseren en uitleggen van de wettelijke en reglementaire verplichtingen van de witwaswetgeving en met name van de wet van 11 januari 1993 zoals geamendeerd door de koninklijke besluiten van 22 april 1994 en 24 maart 1995, de wet van 11 juli 1994, 7 april 1995 en de twee wetten van 10 augustus 1998, de wet van 22 april 1999,4 mei 1999 en 12 januari 2004; de studie van de witwaspraktijken: witwasfasen, typologieën van witwasverrichtingen, risicofactoren, enz.; specifieke case studies over witwasverrichtingen; de kennis van de aanbevelingen van het IBR terzake en de ISA-240 norm inzake fraude; de kennis van de procedures en technieken ter identificatie en aanvaarding van cliënteel binnen het kantoor; de kennis van de regels en aanbevelingen rond bestendige waakzaamheid; de kennis van de rapporteringstechnieken naar de Cel voor financiële informatieverwerking. Na de opleiding moeten de bedrijfsrevisor en zijn medewerkers in staat zijn: - de door de wet voorgeschreven taken, die hiervoor exhaustief werden beschreven, uit te voeren. De opleiding dient de bedrijfsrevisoren en hun medewerkers te motiveren om zich een cultuur van compliance met de vereisten van het bestrijden van witwassen van geld en financiering van terrorisme eigen te maken; - atypische verrichtingen efficiënt te identificeren (er is geen actieve opsporingsplicht) en op correcte en tijdige wijze te rapporteren. Het valt aan te bevelen de opleiding aan te passen aan de ervaring en de anciënniteit van de leden van het kantoor. Deze opleiding dient niet noodzakelijk binnen het kantoor zelf te worden georganiseerd. Aanwezigheid op seminaries of opleidingssessies verstrekt door derden kan de interne opleiding deels vervangen. Het gedeelte van de opleiding dat de kantoororganisatie en diens interne procedures bevat moet echter gedocumenteerd worden en gegeven binnen de bedrijfsrevisorenvennootschap. De opleiding van de bedrijfsrevisoren en hun medewerkers dient regelmatig te worden geactualiseerd en de informatiesessies moeten regelmatig worden georganiseerd teneinde rekening te houden met de snelle evolutie van de technieken van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. De opleiding dient tevens te worden ingeschreven in het training curriculum van nieuwe medewerkers. De opleiding zal worden aangevuld met de regelmatige verspreiding van informatie inzake witwassen van geld en financiering van terrorisme. 7.7.
Meldingsplicht (artikel 14bis)
Elke bedrijfsrevisor dient in het kader van zijn werkzaamheden op eigen initiatief de CFI in te lichten van zijn vermoedens van witwassen van geld of financiering van terrorisme. Het gaat om "gewone vermoedens". De bedrijfsrevisor heeft geen plicht tot aangifte van deze feiten bij het Instituut. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 21/28
Deze aangifte dient niet alleen te gebeuren in het kader van vaststellingen gedaan in het kader van zijn normale werkzaamheden, maar desgevallend [naargelang het al dan niet als een vermoeden beschouwd wordt] wan eer hij zijn identificatieplicht niet kan uitvoeren bij de procedure van acceptatie van de opdracht. De modaliteiten van deze aangifte worden beschreven in artikel 14bis van de wet. Een model van meldingsformulier is beschikbaar op de website van de CFI (www.ctif-cfi.be/menu. php ?lang=nl&page=dec1 form ). Elk vermoeden en, a fortiori, elke vaststelling van feiten die verband houden met het witwassen van geld moet aanleiding geven tot een melding. De beroepsbeoefenaar brengt op eigen initiatief de CFI op de hoogte zodra hij meent dat er een aanwijzing is van witwassen van geld of financiering van terrorisme. Wanneer een bedrijfsrevisor of zijn medewerker een feit vaststelt, zelfs indien er geen afdoend bewijsmateriaal voorhanden is, moet hij hier melding van maken. De bedrijfsrevisor die een vermoeden van witwassen van geld of financiering van terrorisme heeft kan zich niet ontlasten van zijn meldingsplicht aan de CFI door de loutere neerlegging van zijn mandaat. De mededeling van informatie aan de CFI zal gewoonlijk gebeuren door de perso(o)n(en) die als zodanig is (zijn) benoemd in de schoot van het bedrijfsrevisorenkantoor. Deze melding veronderstelt dat het vastgestelde feit verband houdt met één van de inbreuken die in de wet worden opgesomd. Feiten waarvan vaststaat dat ze geen verband houden met één van de in de wet opgesomde inbreuken moeten dus niet gemeld worden. In geval van twijfel over het wederrechtelijk karakter van een vastgesteld feit, zal er toch een melding van het vermoeden moeten gebeuren. Het vermoeden van witwassen van geld of van financiering van terrorisme wordt, met name rekening houdende met de aard van de transactie, beoordeeld op basis van de omstandigheden waarin de transactie plaatsvindt en op basis van de hoedanigheid van de betrokken personen. De loutere vaststelling van een goederentransactie met een betaling in cash boven de 15.000 EUR(10) vormt op zich geen voldoende basis voor een melding aan de CFI. De bedrijfsrevisor zal dus eerst dienen te beoordelen of er een gegrond vermoeden bestaat dat dergelijke transactie kan te maken hebben met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme en dan besluiten ofhij al dan niet een melding dient te maken. Wat ook de beslissing zij, stukken met betrekking tot deze beoordeling dienen bewaard te worden in het auditdossier(11). De bedrijfsrevisor werkt volkomen samen met de CPI, maar vraagt dat zijn anonimiteit tegenover de personen op wie het vermoeden slaat of tegenover alle derde partij en of andere belanghebbenden wordt gerespecteerd.
(10) (11)
Zoals verboden op grond van artikel lOter van de wet van II januari 1993. IBR, Jaarverslag, 2004, p. 76-77. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 22/28
7.8.
Niet-voorlichting van de cliënt ofvan derden (artikel 19) De bedrijfsrevisor mag in geen geval ter kennis brengen van de betrokken cliënt ofvan derden dat: een opsporingsonderzoek wegens witwassen van geld aan de gang is; informatie werd meegedeeld aan de CFI en/ofwerd gevraagd door de CFI; hij vermoedens heeft en dat hij overweegt de CFI hiervan te verwittigen. Dit zou immers de efficiëntie van het systeem van gecentraliseerde meldingen volledig uithollen. Dit belet niet dat de bedrijfsrevisor in contact mag treden met zijn cliënt teneinde alle nuttige informatie in te winnen. De bedrijfrevisor mag tevens zijn interne en externe juridische adviseurs raadplegen. In geval van een groepsaudit mag de bedrijfsrevisor de hierboven vermelde informatie meedelen aan de bedrijfsrevisor van de groep.
7.9.
Immuniteit van de bedrijfsrevisor (artikel 20) De bedrijfsrevisor zal volledige immuniteit genieten voor burgerlijke, straf- of tuchtvorderingen voor alle meldingen die te goeder trouw gebeurd zijn binnen het kader van de wet van 11 januari 1993. Hij zal dus op geen enkel ogenblik geconfronteerd worden met beroepsaansprakelijkheid of schending van zijn beroepsgeheim. Artikel 20 bepaalt immers dat geen enkele burgerlijke rechtsvordering, straf- of tuchtvordering zal kunnen worden ingesteld en evenmin een professionele sanctie zal kunnen worden uitgesproken tegen de bedrijfsrevisor die te goeder trouw een inlichting aan de CFI verstrekt. Leeft de bedrijfsrevisor echter de meldingsplicht aan de CFI niet na, dan stelt hij zich bloot aan sancties vanwege het Instituut der Bedrijfsrevisoren, de CFI enlofhet gerecht. Het wordt evenwel toch aanbevolen dat voor alle rapporteringen naar de CFI, de meldende persoon de anonimiteit vraagt tegenover de personen op wie het vermoeden slaat of tegenover alle derde partijen of andere belanghebbenden.
8.
ROL VAN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
8.1.
Het inlichten van de CFI (artikelen 21 en 22) Het IBR heeft de verplichting de CFI in te lichten in twee omstandigheden: wanneer het Instituut feiten vaststelt die van die aard zijn dat er versterkte vermoedens zijn, dit wil zeggen feiten die bewijsmateriaal voor het witwassen van geld of de financiering van terrorisme kunnen vormen (art. 21, eerste lid); wanneer het Instituut definitief vaststaande tuchtrechtelijke maatregelen heeft getroffen ten overstaan van één van zijn leden wegens niet-naleving van de wetsbepalingen (art. 22, tweede lid). OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 23/28
Het Instituut gaat de correcte toepassing van de anti-witwaswetgeving door zijn leden na als onderdeel van de kwaliteitscontrole waaraan elke bedrijfsrevisor onderworpen is. De "Know Your Customer", cliëntenaanvaardingprocedures en opleidingprogramma's ter vorming van de medewerkers zullen nagezien worden in de kwaliteitscontrole.
8.2.
Mededeling ten opzichte van het IBR In geval van klacht, zal de Commissie van Toezicht van het IBR eveneens inzage nemen van de procedures en maatregelen getroffen door de confraters. De wet voorziet niet dat het IBR zou worden geïnformeerd door een lid van de verklaring die hij aan de CFI zou hebben gedaan. Evenwel, in zijn toelichtingsnota van 3 november 2005 (TlO05) bestemd voor de bedrijfsrevisoren, verduidelijkt de CFI in fine: "Voor de toepassing van artikel 22 van de wet kan de CFL krachtens artikel 17, § 2, derde lid van de wet, alle nuttige gegevens mededelen aan het Instituut der Bedrijfsrevisoren." .
8.3.
Mededeling ten opzichte van de leden en vorming De bepalingen van onderhavige technische nota beantwoorden aan de aan het IBR toevertrouwde informatie- en vormingsopdracht. Het IBR heeft eveneens als opdracht op preventief vlak de toepassingsmodaliteiten van de wet te verduidelijken voor zijn leden: artikel 4, § 6 (het Instituut verduidelijkt de toepassingsmodaliteiten voor de leden met betrekking tot de identificatie van cliënten); artikel 5, § 2 (het Instituut verduidelijkt de toepassingsmodaliteiten voor de leden met betrekking tot de identificatie van cliënten rechtspersonen ofwaarvan het twijfelachtig is dat ze in eigen naam handelen); artikel 6bis, tweede lid (het Instituut verduidelijkt de toepassingsmodaliteiten voor de leden met betrekking tot de identificatie van cliënten die niet fysiek aanwezig zijnp2). Bovendien zal het IBR instaan voor de informatie en de permanente vorming van zijn leden op het vlak van de strijd tegen het witwassen en de financiering van het terrorisme overeenkomstig de bepalingen van de wet van 22 juli 1953.
(12)
Zie hieromtrent IBR, Jaarverslag, 2004, p. 152. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 24/28
9.
BIJLAGEN
BIJLAGE 1. WITWAS GEVOELIGE SECTOREN
Financiële instellingen Geregistreerd in offshore centra (banks / shell banks / insurance companies / reinsurance companies / investment brokers / mutual funds / pension funds / money management companies /loan companies) Geregistreerd op internet (banks / insurance companies / reinsurance companies / investment brokers / mutual funds / pension funds / money management companies /loan companies)
Trading
Internet traders Traders in precious metals Commodity traders Detaillisten in computers (en onderdelen ), draagbare telefoons, satellietantennes, textiel Cash genererende vennootschappen
Restaurants Hotels Carwash Phone shops Tweedehands-dealers Gaming Casino's E-gaming Onroerend goed
Real estate construction Real estate management Real estate brokerage Andere diensten
Transport Kunsthandelaars Offshore advocaten / auditors / belastingconsulenten
OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 25/28
BIJLAGE 2. VOORBEELDEN VAN ONGEBRUIKELIJKE TRANSACTIES
Transacties die geen of weinig verband houden met de gekende handelsactiviteiten van een cliënt kunnen eventueel een aanwijzing zijn van mogelijke witwaspraktijken. Auditkantoren geven cliënten vaak advies m.b.t gewone of minder gewone, maar steeds wettelijke transacties. Desalniettemin kunnen de hierna vermelde types van transacties ons waarschuwen m.b.t. een witwasrisico.
Ongebruikelijke transacties m.b.t. de cliënt en diens legitimatie -
Problemen om de identiteit van de cliënt ofvan diens economisch rechthebbende vast te stellen. Cliënten die gebruikmaken van stromannen. Correspondentieadressen die afwijken van het reguliere adres of afwezigheid van een regulier adres. Personen die in de dagdagelijkse werkzaamheden van de vennootschap de dienst uitmaken maar geen formele in de statuten opgenomen functie bekleden.
Ongebruikelijke transacties m.b.t. de relatie tussen cliënt en beroepsbeoefenaar - De gevraagde dienstverlening past niet in het normale patroon van de beroepsbeoefenaar. Geen gegronde redenen voor het inschakelen van de beroepsbeoefenaar. - De cliënt is bereid een substantieel hogere vergoeding te betalen dan hetgeen gebruikelijk is. - Gebruikmaken van diverse auditkantoren en adviseurs voor verbonden vennootschappen. - Het herhaald en veelvuldig wisselen van adviseurs zonder geloofwaardige verklaring. - Beëindigen of weigeren van een relatie met een adviseur zonder geloofwaardige verklaring.
Ongebruikelijke transacties m.b.t. juridische entiteiten/structuren - Financiële gegevens en rekeningen van bedrijven of trusts die pas na heel lang aandringen/wachten worden meegedeeld. - Het oprichten en/of gebruikmaken van rechtspersonen, vennootschappen of trusts ten behoeve van andere personen met een onduidelijk handelsdoel of zonder wettige fiscale of juridische redenen. - Het veelvuldig wisselen van juridische structuren en/of bestuurders van vennootschappen. - Complexe juridische structuren zonder specifiek doel.
Ongebruikelijke transacties m.b.t. investeringen - Cliënten die advies vragen m.b.t. investeringen waarbij de oorsprong van de gelden onduidelijk is of niet in overeenstemming met hun normale handelsactiviteiten of standing. - Transacties met een niet al te duidelijke doelstelling die verlopen via tussenpersonen. Grote of ongewone cashbetalingen voor investeringen of betalingen voor investeringen Vla een bankrekening vreemd aan de cliënt. - Cliënten die m.b.t. individuele levensverzekeringspolissen meer interesse hebben in een vervroegde afkoop dan in de uiteindelijke investeringswaarde. - Het afsluiten van verzekeringspolissen met premies die de middelen van de koper te boven lijken te gaan of niet stroken met zijn behoeften. - Cliënten die gewoonlijk kleine sommen investeren en plotseling voorstellen om een grote som te investeren. OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatienota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 26/28
- Het aan- of verkopen van investeringen zonder duidelijke reden of in omstandigheden die ongewoon blijken. - Transacties met van tevoren gekende verliezen. - Ongebruikelijke vroegtijdige terugbetaling van activa, zeker in geval van betaling aan derden die op het eerste zicht geen relatie hebben met de cliënt. - Aankoop van activa, opgevolgd door het afsluiten van leningen. - Het regelmatig maken van verliezen terwijl de cliënt zich hieromtrent geenszins zorgen lijkt te maken. - Het overdragen van investeringen aan niet-gerelateerde derde partijen. Internationale offshore activiteiten - Introductie van een cliënt door een vennoot of financiële instelling met zetel in een land gekend voor handel in verdovende middelen of een land gekend voor witwaspraktijken. - Dienstverlening aan of via ingezetenen of ondernemingen die komen uit landen of gebieden die niet of onvoldoende voldoen aan de Aanbevelingen van de FA TF en in het bijzonder landen die voorkomen op de lijst van niet-coöperatieve landen(13). - Oprichting van overzeese dochtermaatschappijen, niet noodzakelijk voor de activiteiten van de onderneming, gepaard gaande met het manipuleren van de binnen de groep gehanteerde prijzen. - Oprichting van dochtermaatschappijen in landen met een gebrek aan transparantie m.b.t. de eigenaars, de bestuurders of de financiële gegevens. - Veelvuldige en onnodige buitenlandse reizen. Ongebruikelijke transacties m.b.t. het financiële verkeer, -
Grote cashbetalingen. Aankopen door middel van cheques aan toonder. Transfers naar genummerde bankrekeningen. Aan- of verkopen ruim boven de marktprijs. Betaalverkeer met ongebruikelijke patronen of met ongekende/onduidelijke oorsprong. Niet toegelaten of slecht/onvoldoende gedocumenteerde transacties. Ongebruikelijke valutatransacties vanuit het buitenland. Betalingen voor niet-gespecificeerde diensten die buitengewoon hoog lijken. Leningen aan adviseurs, verbonden partijen, werknemers of overheidspersoneel.
Ongebruikelijke transacties m.b.t. de dienstverlening of opdracht
-
(13)
Betrokkenheid van de cliënt in (eenmalige) transacties die niet passen m ZIJn normale bedrijfsorganisatie, en dit zonder geloofwaardige verklaring. Transacties die door hun omvang, aard, frequentie of uitvoering ongebruikelijk zijn. Boekhoudsystemen die geen afdoende audit trails kunnen produceren. Onverklaarbare veranderingen in de aard, het type of de omvang van de business. Onverklaarbare discrepanties tussen geld- en goederenstroom. Ongebruikelijk hoge omzetten enlof winsten waarvan niet duidelijk is met welke activiteiten deze verband houden. Opdrachten die enkel betrekking hebben op het in bewaring nemen van documenten, goederen of het in depot houden van grote bedragen.
www.fatf-gafi.org. OC/acsIFB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatie nota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 27/28
Aanvragen om geld te laten transfereren langs de bankrekening van een cliënt om anonimiteit te bewaren. - Onverwachte en niet-gerelateerde betalingen op de bankrekening van een cliënt.
OC/acs/FB/Technische nota "Witwassen" op basis van de oriëntatie nota van Ph. Maeyaert van 20 januari 2006 Versie 14 november 2006 28/28
CEL VOOR FINANCIELE INFORMATIEVER~~G
Gulden Vlieslaan 55, Bus 1 1060 Brussel Tel. : 02/533 72 11 Fax. : 02/533 72 00 E-mail:
[email protected] Webstek: http://www.ctif-cfi.be Brussel, 3 november 2005 TI005
TOELICHTINGSNOTA bestemd voor de bedrijfsrevisoren beoogd in artikel2bis, 3° van de wet van 11 januari 1993
VERSTREKKEN VAN INFORMATIE AAN DE CEL VOOR FINANCIELE INFORMATIEVER~~G
De wet van 12 januari 2004 tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, de wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen en de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs werd op 23 januari 2004 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad'. De door de wet van 12 januari 2004 aangebrachte wijzigingen aan het preventief antiwitwasstelsel zijn een antwoord op de ontwikkelingen die zich sedert een tiental jaren voordoen. Vermits de strijd tegen de georganiseerde misdaad en het terrorisme één van de prioriteiten is van de Belgische regering, en witwassen onmisbaar is voor de georganiseerde misdaad, drong een versteviging van het preventief antiwitwasstelsel zich op om de bestaande mazen in het net te dichten en daarnaast ook overeenstemming te bereiken met de nieuwe Europese en internationale normen vastgelegd in de Richtlijn 2001l97/EG van het Europees Parlement en de Raad van 4 december 2001 tot wijziging van Richtlijn 91/308/EEG tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld 2, in de Herziene Veertig FAG Aanbevelingen3 , alsook in de Bijzondere FAG Aanbevelingen over de financiering van terrorisme 4 • B.S., 23 januari 2004, blz. 4352. PB L344, 28 december 2001, blz. 76. 3De in juni 2003 herziene 40 Aanbevelingen van de Financiële Actiegroep zijn beschikbaar op de webstek: www.fatf.gafi.org 4 De Bijzondere Aanbevelingen in de strijd tegen de financiering van het terrorisme van de Financiële Actiegroep zijn beschikbaar op de webstek: www.fatf.gafi.org 1
2
2
Deze nieuwe Europese en internationale normen werden door de wet van 12 januari 2004 omgezet in de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme 5 • Zo breidt de wet van 12 januari 2004 alle verplichtingen onder het preventief antiwitwasstelsel uit tot de bestrijding van de fmanciering van het terrorisme. Naast de uitbreiding van het toepassingsgebied ratio ne materiae van de wet van 11 januari 1993 door toevoeging \all nieuwe ernstige vormen van criminaliteit, werden onder meer de identificatieverplichtingen verscherpt. Bovendien vervalt in uitvoering van Artikel 6 van voormelde Richtlijn het tot nu toe bestaande onderscheid in de verplichtingen tot kennisgeving aan de Cel tussen de beroepen die al dan niet onderworpen zijn aan een strafrechtelijk gesanctioneerd beroepsgeheim. Voortaan zijn de bedrijfsrevisoren onderworpen aan de verplichting tot kennisgeving aan de Cel van ieder feit dat zou kunnen wijzen op witwassen van geld of op financiering van terrorisme, en niet enkel meer van de feiten die het bewijsmateriaal voor het witwassen van geld kunnen vormen. Daarenboven maakt de wet van 11 januari 1993 geen onderscheid meer tussen de beroepen die al dan niet aan het beroepsgeheim onderworpen zijn wat betreft de verplichting voor de betrokken organismen en beroepen om aan de Cel op haar verzoek alle vereiste inlichtingen te verstrekken die noodzakelijk zijn voor de vervulling van haar opdracht. De nieuwe wettelijke bepalingen zijn op 2 februari 2004 in wetking getreden. Naar aanleiding
daarvan worden de richtlijnen die de Cel voor Financiële Informatieverwerking heeft gericht aan de bedrijfsrevisoren in haar Toelichtingsnota van 11 februari 1999 opgeheven en vervangen door deze Toelichtingsnota. De wet van 11 januari 1993 (hierna genoemd "de wet") voorziet in een reeks preventieve en administratief gesanctioneerde maatregelen, en voert in hoofde van bepaalde ondernemingen en personen, naast een samenwerkingsverplichting voor het opsporen van verrichtingen die mogelijk in verband staan met witwassen van geld of met financiering van terrorisme, een verplichting in deze gegevens te melden aan een daartoe speciaal in het leven geroepen overheid, namelijk de Cel voor Financiële Informatieverwerking (e.F.!.).
5
Aldus gewijzigd door de koninklijke besluiten van 22 april 1994 (B.s. van 4 juni 1994, blz. 15428), van 24 maart 1995 (f3.s. van 13 april 1995, blz. 9393), van 28 december 1999 (B.S. van 31 december 1999, blz. 50501), en van 20 juli 2000 (B.s. van 30 augustus 2000, blz. 29391) en van 21 september 2004 (B.s. van 6 oktober 2004, blz. 703 88) en door de wetten van 11 juli 1994 (B. S. van 4 oktober 1994, blz. 25080), van 7 april 1995 (B.S. van 10 mei 1995, blz. 12378), beide wetten van 10 augustus 1998 (B.s. van 25 oktober 1998, blz. 34267), de wetten van 22 april 1999 en van 4 en 7 mei 1999 (B.S. van 11 mei 1999, blz. 16290, B.s. van 12 juni 1999, blz. 22001 en B.s. van 31 december 1999, blz. 50040), de wet van 3 mei 2002 (B.S. van 29 juni 2002, blz. 29453) en de wet van 12 januari 2004 (B.s. van 23 januari 2004, blz. 4352).
3
Toepassingsgebied van de wet (art. 3)
Wat het witwassen betreft beoogt de wet de meest ernstige misdaadvormen en slaat zij dus niet op andere vormen van witwassen van geld of activa. In dit opzicht is haar toepassingsveld minder ruim dan dit van artikel 505, 2°, 3° en 4° van het Strafwetboek dat handelt over vermogensvoordelen die uit eender welk strafrechtelijk misdrijf kunnen voortkomen. De tekst van de wet verwijst niet naar specifieke bepalingen van het strafrecht, maar in het algemeen naar bepaalde vormen van misdadigheid, door woorden te gebruiken zoals deze in hun gewone betekenis in de omgangstaal worden gebezigd. De wet beoogt het witwassen van geld of activa enkel en alleen wanneer deze voortkomen uit: I ° een misdrijf dat in verband staat met: - terrorisme of de financiering van terrorisme; - georganiseerde misdaad; - illegale drughandel; - illegale handel in wapens, goederen en koopwaren; - handel in clandestiene werkkrachten; - mensenhandel; - exploitatie van de prostitutie; - illegaal gebruik bij dieren van stoffen met hormonale werking of illegale handel in dergelijke stoffen; - illegale handel in menselijke organen ofweefsels; - fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen; - ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend; - verduistering door personen die een openbare functie uitoefenen en omkoping; - ernstige milieucriminaliteit; - namaak van muntstukken of bankbiljetten; - namaak van goederen; - zeeroverij. 2° een beursmisdrijf; het onwettig openbaar aantrekken van spaargelden of het verlenen van beleggingsdiensten, diensten van valutahandel ofvan geldoverdracht zonder vergunning; 3° een oplichting, misbruik van vertrouwen, misbruik van vennootschapsgoederen, een gijzeling, een diefstal of atpersing met geweld of bedreiging, of een misdrijf dat verband houdt met de staat van faillissement.
4
Voor de toepassing van de wet wordt verstaan onder: 1° witwassen van geld: - de omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling de illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit dit geld of deze activa voortkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden; - het verhelen of verhullen van de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; - de verwerving, het bezit of het gebruik van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; - de deelneming aan, de medeplichtigheid tot, de poging tot, de hulp aan, het aanzetten tot, het vergemakkelijken van of het geven van raad betreffende een van de in de drie voorgaande punten bedoelde daden. 2° financiering van terrorisme: iedere persoon die deelneemt aan enige activiteit van een terroristische groep, zij het ook door het verstrekken van gegevens of materiële middelen aan een terroristische groep of door het in enigerlei vorm financieren van enige activiteit van een terroristische groep terwijl hij weet dat zijn deelname bijdraagt tot het plegen van een misdaad of wanbedrijf door de terroristische groep; of ' iedere persoon, die materiële middelen verstrekt daaronder begrepen financiële hulp, met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf.
Verplichting tot vereenzelviging (artikel 4 tot 6bis), bewaring (artikel 7), bijzondere waakzaamheidverplichting (artikel 8), opleiding en sensibilisering van het personeel (artikel 9)
Wat de verplichtingen en de toepassingsmodaliteiten vervat in de artikelen 4 tot en met 9 betreft, wordt verwezen naar de instructies van het Instituut der Bedrijfsrevisoren. Verplichtingen om de C.F.I. op de hoogte te brengen krachtens:
1. Artikel 14bis Wanneer de bedrijfsrevisor in de uitoefening van zijn beroep feiten vaststelt waarvan hij weet of vermoedt dat ze verband houden met het witwassen van geld of met de financiering van terrorisme, dan moet hij daarvan, krachtens artikel 14bis van de wet, onmiddellijk de C.F.I. op de hoogte brengen. Het bestaan van een vermoeden houdt de uitvoering van de opdracht niet tegen, maar verplicht de bedrijfsrevisor tot onmiddellijke melding aan de C.F.I. over te gaan. De
5
meldingsplicht blijft ook bestaan indien dezelfde feiten reeds het voorwerp uitmaken van een aangifte bij de gerechtelijke overheden. Hier moet benadrukt worden dat het niet de taak is van de bedrijfsrevisor om het onderliggend misdrijf van de feiten, waarvoor een vermoeden van witwassen of van financiering van terrorisme bestaat, te onderkennen. Het behoort immers tot de opdracht van de C.F.L om door een grondige ontleding het verband op te sporen tussen de gemelde feiten en de vormen van criminaliteit beoogd in de wet6 •
2. Artikel 14ter Wanneer de bedrijfsrevisor verrichtingen of feiten vaststelt waarin natuurlijke- of rechtspersonen zijn betrokken die gedomicilieerd, geregistreerd of gevestigd zijn in een Staat of een gebied waarvan de wetgeving als ontoereikend wordt erkend door een bevoegde internationale instantie voor het overleg en de coördinatie, of waarvan door deze instantie wordt aangenomen dat hun gebruiken een hinderpaal vormen in de strijd tegen het witwassen van ~ld, dan moet hij daarvan, krachtens artikel 14ter van de wet, onmiddellijk de C.F.L op de hoogte brengen. De landen ten aanzien van dewelke deze verruimde meldingsplicht geldt, het soort feiten of verrichtingen en hun minimumbedrag worden aangeduid in het Koninklijk besluit van 10 juni 2002 tot uitvoering van artikel 14ter van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en tot wijziging van het koninklijk besluit van 27 december 1994 betreffende de wisselkantoren en de valutahandel. De C.F.L houdt de bedrijfsrevisoren via specifieke toelichtingnota' s op de hoogte van de landen en de gebieden ten aanzien van wie de verruimde meldingsplicht, krachtens artikel 14ter van de wet, geldt. Deze lijst wordt aan de bedrijfsrevisoren verspreid via het Instituut der Bedrijfsrevisoren. De vaststelling van bovenvernoemde verrichtingen of feiten houdt de uitvoering van de verrichting niet tegen. De verruimde meldingsplicht blijft ook bestaan wanneer de bedrijfsrevisor zijn ambt weigert om de bovenvernoemde verrichting uit te voeren.
Te volgen werkwijze bij melding aan de C.F.I. Het is de bedrijfsrevisor zelf die de melding van de in de artikelen 14b is en 14ter bedoelde informatie doet aan de C.F.L Indien deze werkwijze niet kan gevolgd worden, bepaalt artikel 18 van de wet dat: "Elke werknemer of elke vertegenwoordiger van de in artikelen 2, 2bis en 2ter bedoelde ondernemingen of personen deelt evenwel persoonlijk aan de Cel informaties mee telkens wanneer de in het eerste lid bedoelde procedure niet kan worden gevolgd."
6
Senaat, n° 1323/1 , G.z. 1994-1995, blz. 5 en Senaat, n° 1335/1 en 1336/1, G.z., 1997-1998, p. 18.
6
In dringende gevallen kan de melding telefonisch gebeuren. Deze moet evenwel onmiddellijk bevestigd worden via telefax of e-mail, of bij gebreke hieraan, op enige andere schriftelijke wijze, op het volgende adres:
Cel voor Financiële Informatieverwerking Gulden Vlieslaan 55, bus 1 1060 Brussel Tel.: 02/533 72 11 Fax: 02/533 72 00 E-mail:
[email protected] De C.F.L is telefonisch bereikbaar van 9 uur tot 18 trur van maandag tot vrijdag.
Praktische modaliteiten om de C.F.I. in te lichten Krachtens artikel 11 van de wet kunnen de regels aangaande de kennisgeving van inlichtingen waarvan sprake in artikel 12 tot 15, door de personen bedoeld in de artikelen 2, 2bis en 2ter, worden vastgesteld door de Koning op advies van de Cel voor fmanciële informatieverwerking. In afWachting van dit Koninklijk besluit en om een optimale behandeling van de meldingen te verzekeren, werd een formulier ontworpen, waarvan kopie in bijlage 7 • Het gebruik van dit formulier is sterk aanbevolen, zonder daarom formeel verplicht te zijn. Voor de rubrieken waarvoor de meldende instelling over geen inlichtingen beschikt, volstaat het de vermelding "niet beschikbaar" te gebruiken.
Opvolging van de ontvangen meldingen Zodra de C.F.L de melding ontvangt, bevestigt zij schriftelijk de ontvangst ervan. De C.F.L kan, overeenkomstig artikel 15, § 1, van de wet, zich binnen de door haar bepaalde termijn alle bijkomende inlichtingen laten mededelen die zij voor de vervulling van haar opdracht nuttig acht. Zij kan daartoe niet enkel de aangever bevragen, maar tevens alle andere aan de wet onderworpen ondernemingen en personen, alsook de politiediensten, de administratieve diensten van de Staat, de curatoren in een faillissement, de voorlopige bewindvoerders als bedoeld in artikel 8 van de faillissementswet van 8 augustus 1997 en de gerechtelijke overheden. Bijgevolg is dus ook de bedrijfsrevisor verplicht de gevraagde informatie mede te delen aan de C.F.L
7
Dit formulier is ook beschikbaar op de webstek van de e.F.!. :www.ctif-cfi.be
7
Wanneer nieuwe ernstige feiten aan het licht komen die de oorspronkelijk gemelde verdenking bevestigen of integendeel ontzenuwen, dient de C.F.I. daarvan ook in kennis te worden gesteld.
Vertrouwelijk karakter van de melding en de immuniteit (art. 19 en 20) Overeenkomstig artikel 19 van de wet mogen de bedrijfsrevisoren of hun personeel in geen geval de betrokken cliënt of derden op de hoogte stellen dat in toepassing van de artikelen 14bis, 14ter en 15 van de wet informatie werd meegedeeld aan de C.F.L, of dat een opsporingsonderzoek wegens witwassen van geld of financiering van terrorisme aan de gang IS.
Krachtens artikel 20 van de wet mag geen enkele burgerlijke rechtsvordering, straf- of tuchtvordering worden ingesteld en geen enkele professionele sanctie worden uitgesproken tegen de bedrijfsrevisor of zijn personeel wegens een te goeder trouw aan de C.F.I. verstrekte inlichting.
Terugkoppeling van informatie Vermits de C.F.I. onderworpen is aan een strikt beroepsgeheim, mag zij de bedrijfsrevisor geen enkele informatie mededelen die zij ontvangen heeft in het kader van haar werkzaamheden en die betrekking heeft op de cliënten. Voor het geval een dossie,r wordt overgemaakt aan de procureur des Konings of aan de federale procureur, zal deze zelf beslissen over de opportuniteit om contact op te nemen met de bedrijfsrevisor. De C.F.L zal echter wel regelmatig de betrokken bedrijfsrevisor inlichten over de door haar geseponeerde dossiers. Het sepot kan het gevolg zijn van de afWezigheid van ernstige aanwijzingen op dat ogenblik of van het feit dat de gerechtelijke overheden reeds in het bezit zijn van alle gegevens waarover de C.F.I. beschikt. Een sepot is slechts voorlopig en ontslaat de bedrijfsrevisor niet om elk nieuw verdacht feit, dat verband houdt met de betrokken cliënt, mede te delen aan de C.F.I. Jaarlijks zal de C.F.I. de betrokken bedrijfsrevisors inlichten over de vonnissen die werden uitgesproken in de door de C.F.L aan de procureur des Konings of aan de federale procureur doorgemelde dossiers. Een typologische ontleding van de door de criminelen gebruikte technieken om misdaadgelden in de reguliere economische circuits in te brengen vindt men terug in de Activiteitenverslagen van de e.F.I., alsook op haar webstek, waar ook een lijst van indicatoren wordt weergegeven waaraan de meldende ondernemingen en personen bijzondere aandacht moeten besteden daar deze helpen witwasverrichtingen te herkennen.
8
Administratieve en disciplinaire sancties (art. 22)
Wanneer de bedrijfsrevisor de wettelijke verplichtingen niet naleeft kan de Tuchtcommissie van het Instituut der Bedrijfsrevisoren krachtens artikel 22 van de wet, onverminderd de bij andere wetten of reglementen bepaalde maatregelen, na de bedrijfsrevisor in zijn verweer te hebben gehoord of minstens behoorlijk te hebben opgeroepen, een administratieve geldboete opleggen waarvan de som niet minder dan 250 EUR en niet méér dan 1.250.000 EUR mag bedragen. Zij kunnen ook overgaan tot het openbaar maken, volgens de regels die zij bepalen, van de door hen genomen beslissingen en maatregelen.
Voor de toepassing van artikel 22 van de wet kan de C'p'l., krachtens artikel 17, § 2, derde lid van de wet, alle nuttige gegevens mededelen aan het Instituut der Bedrijfsrevisoren.
Jean-Claude DELEPIERE Voorzitter
Bijlage.
CEL VOOR FINANCIELE INFORMATIEVERWERKING Gulden Vlieslaan 55 bus 1 - 1060 BRUSSEL Tel.: 02/533 72 11 Fax: 02/533 72 00 E-mail:
[email protected] NL1175dnl April 2006
WITWASINDICATOREN
De Cel heeft een lijst met indicatoren opgesteld waaraan de meldende ondernemingen en personen bijzondere aandacht zouden moeten besteden. Het zijn algemene indicatoren die de financiële en niet-financiële beroepen toelaten witwasverrichtingen te herkennen, en dus geen welbepaalde indicatoren die het witwassen van geld voortvloeiend uit bepaalde onderliggende misdrijven beogen. Deze indicatoren worden hieronder weergegeven per soort verrichting die misdadigers de mogelijkheid geven om geld van illegale oorsprong wit te wassen. Voor elk soort verrichting volgt er een niet-exhaustieve lijst met mogelijk verdachte elementen en waarbij een verhoogde waakzaamheid is vereist. De indicatoren, waaraan de financiële beroepen aandacht zouden moeten besteden, komen eerst aan bod, gevolgd door de indicatoren voor de nietfinanciële beroepen. 1.
Indicatoren waaraan de financiële beroepen bijzondere aandacht zouden moeten besteden
•
Opening van een rekening
bij de opening van een rekening weigert de cliënt de door de financiële instelling gevraagde informatie te verstrekken, tracht hij de informatie die hij zou moeten geven zo veel mogelijk te beperken of verstrekt hij onjuiste of moeilijk te controleren informatie; de opening van een rekening waarvan de houder geen enkele gekende economische activiteit uitoefent en waarop verschillende financiële verrichtingen plaatsvinden; de opening van een rekening waarop meerdere personen handtekeningbevoegdheid hebben hoewel er geen enkele familiale of zakelijke relatie tussen deze personen lijkt te bestaan; de opening van een rekening waarop enkel stortingen in contanten plaatsvinden ; het voorleggen van vervalste documenten (er moet hierbij vooral worden gelet op documenten waarop verschillende lettertypes voorkomen, die met de hand geschreven zijn of documenten die moeilijk te ontcijferen zijn); het gebruik van een rekening geopend in naam van een vennootschap die plaatselijk activiteiten uitoefent om stortingen en opnames in contanten in buitenlandse deviezen uit te voeren, zonder dat die verband houden met de activiteit van de vennootschap;
2
de progressieve overdracht van fondsen van een vennootschap naar de rekening van een andere vennootschap. Deze werkwijze slaat op het begrip "doorsluisrekening"; de opening van een rekening die aanvankelijk slapend blijft en die plots actief wordt en waarop binnen een korte tijdspanne een aanzienlijk aantal debet- en creditverrichtingen plaatsvinden; de opening van verschillende rekeningen in naam van verschillende vennootschappen waarop verschillende verrichtingen plaatsvinden (incassi van cheques, stortingen in contanten van buitenlandse deviezen, internationale overschrijvingen), hoewel deze vennootschappen geen economische bestaanswaarde lijken te hebben. Deze vennootschappen worden soms opgericht omdat er nood is aan een criminele structuur. Het gebeurt niet zelden dat hun bankrekeningen in een korte tijdspanne letterlijk "ontploffen", wat vaak betekent dat het aantal en het volume van de verrichtingen op hun bankrekeningen exponentieel toeneemt. •
Stortingen en opnames
Creditverrichtingen door stortingen in contanten of in de vorm van cheques, eventueel gevolgd door opnames in contanten of door middel van een cheque, maken het mogelijk om geld van criminele oorsprong wit te wassen. De financiële instellingen moeten vooral aandacht hebben voor de omvang van de gestorte of andere gecrediteerde bedragen, de opname in contanten in verschillende kantoren van dezelfde bank, een onsamenhangende economische verantwoording voor de verrichtingen, het voorleggen van biljetten met een verdacht karakter (oude biljetten, biljetten bedekt met poeder, enz.) of het uitsluitend gebruik van de nachtkluis voor de uitvoering van de verrichtingen. Bovendien kan ook het incasso van een cheque voor een belangrijk bedrag uitgeschreven aan order van een vennootschap waarvan de betrokkene geen vertegenwoordiger is een verdacht element zijn. Hetzelfde geldt voor de afgifte in contanten met het oog op de aanmaak van een bankcheque waarbij de uiteindelijke opdrachtgever niet gekend is. •
Manuele wissel verrichtingen De omwisseling van kleine gebruikte coupures van buitenlandse deviezen voor aanzienlijke bedragen; De omwisseling van kleine coupures tegen grote coupures in dezelfde munt; Verrichtingen opsplitsen in bedragen net onder de identificatiedrempel van 10.000 EUR; Het beroep doen op koeriers die vaak voor rekening van verschillende nietgeïdentificeerde opdrachtgevers werken en die bijgevolg aan de betrokken financiële instelling verschillende wisselborderellen vragen; De betrokkenen of de personen voor wiens rekening ze handelen hebben er geen economisch voordeel bij de verrichtingen in België uit te voeren. Ze zijn in het
3
buitenland gevestigd, hebben geen enkele band met België en hebben in hun land alle mogelijkheden om zulke verrichtingen uit te voeren; De systematische uitvoering van wisselverrichtingen buiten de rekening van betrokkene bij de bank in kwestie; De bedragen staan niet in verhouding met de inkomsten die normaal voortvloeien uit het beroep dat betrokkene eventueel verklaard heeft uit te oefenen; Het abnormale karakter van de wisselverrichtingen in vergelijking met de verrichtingen die gewoonlijk op de rekening van betrokkene plaatsvinden; Er is geen economische rechtvaardiging voor de verrichtingen of ze zijn onverenigbaar met het soort verrichtingen dat wordt uitgevoerd. •
Internationale overschrijvingen Belangrijke overschrijvingen op bankrekeningen, waarop geen andere verrichtingen plaatsvinden, onmiddellijk gevolgd door opnames in contanten of door middel van cheques en internationale en nationale overschrijvingen. Uit onderzoek van de betrokken rekeningen blijkt dat die enkel werden geopend om dit soort verrichtingen uit te voeren en dat het geld nooit lang op dezelfde rekening blijft staan. De saldi van de bankrekeningen zijn in de meeste gevallen beperkt in vergelijking met de orde van grootte van de genoteerde verrichtingen. Het totaalbedrag van de overschrijvingen is dus vaak aanzienlijk, maar de saldi van de rekeningen zijn in de meeste gevallen vrijwel nihil; de betrokkenen zij n overmatig bezorgd over de snelheid waarmee hun opdrachten door de bank zullen worden uitgevoerd in plaats van over de kostprijs van een verrichting, en dit blijkbaar zonder economische verantwoording; het inschakelen van stromannen die optreden als rekening- of volmachthouder; het inzetten van schermvennootschappen. Het gaat om slapende of recent opgerichte vennootschappen die vaak een zeer breed maatschappelijk doel hebben of dat niet meer overeenkomt met de activiteiten die zorgen voor aanzienlijke bewegingen van geld, wanneer het gaat om een vennootschappen die onlangs werden overgenomen. Bij laatstgenoemde vennootschappen worden er achtereenvolgens nieuwe bestuurders benoemd en wordt er eveneens vaak van naam of van maatschappelijke zetel veranderd. Er wordt tevens vaak gebruik gemaakt van stromannen, fictieve adressen of postbusadressen; De rekeningen van die vennootschappen worden gekenmerkt door de explosieve toename van hun omzetcijfer in een korte tijdspanne, wat vaak een exponentiële toename van het aantal en het volume van de verrichtingen op hun bankrekeningen betekent; de wanverhouding tussen het officieel door de vennootschap aangegeven zakencijfer en de omvang van de verrichte financiële verrichtingen. Bepaalde facturen die de cliënten aan hun bank voorleggen zijn onvolledig en bepaalde noodzakelijke gegevens ontbreken zoals het BTW-nummer, financiële rekening, factuurnummer, het adres of de datum;
4
er bestaat geen enkel verband tussen het maatschappelijk doel van de vennootschap en de activiteit die het geld voortbrengt; de verrichtingen door de cliënt stoppen op min of meer korte termijn wanneer de bank bewijsstukken vraagt om de financiële stromen te verantwoorden; •
Kredieten
Misdadigers kunnen eveneens kredietaanvragen indienen met de bedoeling geld wit te wassen. Dit is onder meer het geval wanneer de witwassers geld van illegale oorsprong willen investeren in onroerende goederen. Onder meer een kredietaanvraag gevolgd door een vervroegde aflossing ervan, moet de aandacht van de financiële instellingen trekken. De aflossing van een hypothecaire lening met overschrijvingen of stortingen in contanten voor bedragen die niet in verhouding staan met de officiële middelen van de betrokkenen is eveneens verdacht. •
Verrichtingen in verband met fiscale paradijzen, offshorecentra of niet-meewerkende landen en gebieden
In witwasdossiers zijn geregeld vennootschappen, waaronder ook financiële instellingen, gelegen in fiscale paradijzen of offshorecentra betrokken. Er worden vaak doorsluisrekeningen gebruikt waarop geld uit het buitenland terechtkomt dat daarna zo snel mogelijk wordt overgeschreven op de rekening van vennootschappen gelegen in fiscale paradijzen of offshorecentra. De meldingsplichtigen moeten uiterst waakzaam zijn bij verrichtingen waarbij fiscale paradijzen of offshorecentra betrokken zijn, in het bijzonder wanneer niet-meewerkende landen en gebieden aangeduid door de FAG tussenkomen. •
Verzekeringsondememingen Het afsluiten van het verzekeringscontract waarbij de cliënt vooral geïnteresseerd is in zijn recht om het contract vroegtijdig terug te kopen en het beschikbare bedrag bij die terugkoop; Het afsluiten van een verzekeringscontract met zeer hoge premies; De afkoop van een polis met éénmalige premie gestort in contanten of vereffend d.m.v. een cheque voor een bedrag dat helemaal niet in verhouding staat met de inkomsten van de ondertekenaar; Het afsluiten van een verzekeringscontract voor een aanzienlijk bedrag waarbij de premies worden betaald vanuit het buitenland, in het bijzonder uit een financieel offshorecentrum; De oorspronkelijke begunstigde van een polis wordt in de loop van het contract vervangen door een persoon zonder duidelijke band met de ondertekenaar; De opzegging van het contract zonder dat de cliënt zich zorgen maakt over de belasting of andere hoge boetes die hij zal moeten betalen.
5
2.
Indicatoren waar de niet-financiële beroepen bijzondere aandacht zouden moeten besteden •
Notarissen De cliënt woont niet in de regio waar de notaris zijn kantoor heeft of maakt geen deel uit van het gebruikelijke cliënteel van de notaris. Hij maakt gebruik van een tussenpersoon die de notaris niet kent of vraagt van de notaris een dienstverlening die een notaris uit de regio van de cliënt ook had kunnen verrichten zonder dat een en ander redelijk kan worden uitgelegd; De cliënt maakt of wil gebruik maken van een of meerdere schermvennootschappen hoewel hier geen enkele wettige fiscale, juridische of zakelijke reden voor is of lijkt te zijn; De cliënt maakt of wil gebruik maken van buitenlandse vennootschappen zonder dat hiervoor enige wettige fiscale, juridische of zakelijke reden voor is of lijkt te zijn; De cliënt richtte in een korte tijdspanne verschillende vennootschappen op, voor zichzelf of ten bate van een derde, zonder dat hier een wettige fiscale, juridische of zakelijke reden voor is of lijkt te zijn; De cliënt wil een vennootschap kopen of oprichten met een twijfelachtig maatschappelijk doel of zonder klaarblijkelijk verband met de normale uitoefening van zijn beroep of bijhorende activiteiten en zonder dat hij de notaris een geldige reden kan opgeven; De cliënt is betrokken bij een ongebruikelijke verrichting zonder verband of totaal buiten verhouding met de normale uitoefening van zijn beroep of bijhorende activiteiten en zonder dat hij de notaris een geldige reden kan opgeven; De onroerende goederen worden meermaals met ongewone winstmarges verkocht en hiervoor wordt geen enkele duidelijke verklaring gegeven; De betalingen worden op naam van de cliënt uitgevoerd op de rekening van de notaris en zijn afkomstig van financiële instellingen, vennootschappen of personen uit een land dat bekend staat voor haar versterkt bankgeheim, haar voordelig fiscaal regime, de productie van drugs, of als niet-meewerkend land of gebied uit de lijst van de FAG, zonder dat het mogelijk is om met zekerheid na te gaan wie de controle over de vennootschap in kwestie heeft; De notaris ontvangt geld van een cliënt om dit door te storten aan een derde, hoewel de notaris geen enkele reden kan vaststellen die deze storting rechtvaardigt; De cliënt doet een beroep op een stroman zonder dat hiervoor een fiscale, juridische of zakelijke reden voor is; De cliënt verandert in een korte tijdspanne vaak van notaris, zonder dat de notaris hiervoor een geldige reden vindt;
6
De cliënt wil een voorschot in contanten betalen voor een bedrag hoger dan 10% van de verkoopprijs van een onroerend goed; De cliënt wil een voorschot in contanten betalen voor een bedrag hoger dan 15.000 EUR; De cliënt weigert of heeft bezwaren om de notaris het rekeningnummer te geven waarlangs het bedrag werd of zal worden gedebiteerd; De cliënt weigert of heeft bezwaren om het bedrag voor de verkoop van een onroerend goed met een overschrijving of een cheque te betalen hoewel het te betalen bedrag meer dan 15.000 EUR bedraagt; De cliënt maakt gebruik van stukken, zoals identiteitspapieren, die blijkbaar vervalst zijn.
•
Gerechtsdeurwaarders
Gerechtsdeurwaarders moeten bijzonder waakzaam zijn in de volgende gevallen: bij inbeslagnames stelt de gerechtsdeurwaarder vast dat er illegale goederen of diensten of luxeartikelen aanwezig zijn zonder dat er enig verband bestaat met de economische situatie van de betrokkenen; het in beslag genomen geld loopt op tot aanzienlijke bedragen waarvan de oorsprong niet kadert in de economische situatie van de betrokkenen; bij de verkoop van roerende goederen stelt de gerechtdeurwaarder vast dat een koper een bedrag voorstelt dat niet in verhouding staat met de waarde van het goed en het goed betaalt met aanzienlijke bedragen in contanten of in buitenlandse deviezen.
•
Advocaten
Advocaten moeten bijzonder waakzaam zijn in de volgende gevallen: de witwassers gebruiken de advocaten om door hen voorgesteld te worden aan financiële instellingen; de witwassers doen een beroep op een advocaat voor de oprichting van vennootschappen zoals trusts, International Business Companies of fiduciaire vermogens om hun anonimiteit te bewaren en de illegale oorsprong van geld te verdoezelen; de derdenrekeningen van advocaten worden gebruikt door bepaalde personen om hun anonimiteit te bewaren; de witwassers doen een beroep op een advocaat in het kader van investeringen in onroerende goederen. De aankoop of verkoop van onroerende goederen voor een prijs die
7
aanzienlijk hoger of lager ligt dan de waarde ervan moet verdenkingen wekken bij de advocaat. Dit is eveneens het geval bij investeringen in onroerende goederen door personen van buitenlandse nationaliteit zonder band met België of die niet in verband staan met de socio-economische situatie van de cliënt.
•
Casino's
De casino's moeten bijzonder waakzaam zijn wanneer de cliënt speelpenningen koopt voor een bedrag dat niet in verhouding staat met zijn financiële situatie of wanneer zijn speelgedrag niet overeenstemt met dat van een normale speler waarbij het doel om te winnen ontbreekt of slechts bijkomstig is.
•
Vastgoedmakelaars de cliënt wenst een onroerend goed te kopen met een aanzienlijk bedrag in contanten; de cliënt koopt een onroerend goed zonder dat hij het heeft gezien; de cliënt koopt een onroerend goed in naam van een derde zonder duidelijke band met de cliënt; de cliënt gebruikt verschillende namen bij de verkoopcompromis, de verkoop en de betaling; de cliënt wenst een voorschot in contanten te betalen waarvan het bedrag hoger ligt dan 10% van de verkoopprijs van het onroerend goed; de cliënt wenst een voorschot in contanten te betalen waarvan het bedrag hoger ligt dan 15.000 EUR; de cliënt weigert of heeft bezwaren om de notaris het rekeningnummer te geven waarlangs het bedrag werd of zal worden gedebiteerd; De cliënt weigert of heeft bezwaren om de verkoopprijs van een onroerend goed te betalen met een overschrijving of een cheque hoewel het te betalen bedrag hoger ligt dan 15.000 EUR;
•
Externe accountants, erkende boekhouders, belastingconsulenten, bedrijfsrevisoren
boekhouders-ficalisten,
externe
de cliënt lijkt boven zijn stand te leven rekening houdende met zijn beroepsactiviteiten; de middelen die voortvloeien uit de beroepsactiviteit van de cliënt staan niet in verhouding met de activiteitensector; de cliënt doet steeds een beroep op verschillende uitoefenaars van boekhoudkundige beroepen;
8
de vennootschap heeft geen werknemers, wat gezien de activiteitensector niet normaal is; de vennootschap betaalt diverse consultancykosten aan offshorevennootschappen; de benoemingen activiteitensector;
van
de aandeelhouders
staan
niet in
verhouding met de
het onderzoek van de boekhouding duidt op verduistering; de vennootschap doet verschillende aankopen (boten, luxevoertuigen, enz.) zonder verband met de activiteit van de vennootschap.
*
*
*
I
International Chamber of Commerce
The world business organization
Commission on Anti-Corruption
Combating Extortion and Bribery: ICC Rules of Conduct and Recommendations 2005 edition
International Chamber of Commerce 38, Cours Albert 1er, 75008 - Paris, France Telephone +33 1 49532828 Fax +33 1 49532859 Web site www,iccwbo,org E-mail icc@iccwbo,org
ICC Rules of Conduct and Recommendations
Combating Extortion and Bribery: ICC Rules of Conduct and Recommendations 2005 edition Genera. introduction The International Chamber of Commerce (lCC) has always been at the forefront of the drive far integrity in business life, because only a corruption-free system makes it possible far all panicipants to compete on a level playing field. The signing of the United Nations Convention on Corruption in December 2003 at Mérida, Mexico, marks a new era in the fight against extonion and bribery. This comprehensive international instrument paves the way for the establishment of a globàl prohibition of all farms of corruption. lCC, as the world business organization, welcomes this funher evolution in the combat against corruption. lCC has emphasized the critical role of compliance by enterprises with selfimposed rules based on their own values, while recognizing the basic responsibility of national governments and internationalorganizations in the fight against corruption. Adhering to strict rules defined within the enterprise will help businesses fulfil their legal obligations in a more natural and effective way. The adoption and implementation of their own integrity programmes is therefore strongly recommended. Already in 1977, in the aftermath of the international bribery scandals of the 1970s, lCC produced its first Repon on Extonion and Bribery in International Business Transactions. This included the first version of the Rules of Conduct to Combat Extonion and Bribery recommended by lCC for voluntary application by enterprises. These Rules of Conduct strongly expressed the objective of ending both bribery and extonion. lCC also recommended that the United Nations adopt an international convention to prohibit corruption. UN effons to reach such an agreement feIl through in the 1980s. lt took another round of corruption scandals in the 1990s to revive international interest in matters of integrity. Again lCC was at the forefront and issued its second Repon in 1996. The Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) became the key forum for anti-corruption reforms. In panicular, the adoption in 1997 of the Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials represented a major milestone. This was recognized in a revised version of the lCC Repon which was issued in 1999. lCC has continued to work actively with the OECD and with other international organizations, including the United Nations, the Council of Europe and the European Union, to promote awareness of the need for integrity and to funher the combat against all forms of carruption in business transactions. lCC has emphasized that as much energy should be devoted to fight extonion or solicitation as to bribery. lCC has also insisted on the need to confront private-to-private corruption (corruption between private entities), as this form ofbribery also distons competition and can no longer be ignored in light of increasing moves to privatization as weIl as the blurring of lines between the ptivate sector and the public sector.
Combating Extortion and Bribery
2
ICC Rules of Conduct and Recommendations
The ICC Commission on Anti-Corruption has published "Fighting Corruption, A Corporate Practices Manual", which provides detailed practical guidance for compliance with the ICC Rules of Conduct and the OECD Convention. lt is a handbook for all who wish to put into place an efficient and weil-run integrity programme. The manual was first published in 1999 and substantially revised and expanded in 2003. Because of the accelerating pace of anti-corruption developments, as weil as ICC's work on corporate responsibility and corporate governance, the ICC Commission on Anti-Corruption decided to revisit and rethink the ICC Rules of Conduct and to refine its stance on a number of integrity matters. Work on anti-corruption is never finished. Sustained efforts will still be necessary in the future. A better awareness is needed among public officials, in board rooms and at the working level. ICC is committed to contribute to th is awareness.
GuySebban ICC Secretary General
Combating Extortion and Bribery
François Vincke Chair, ICC Commission on Anti-Corruption
3
ICC Rules of Conduct and Recommendations
Outline The 2005 edition of the lCC Rules of Conduct and Recommendations to Combat Extonion and Bribery consists of three pans: •
Pan l contains substantive rules and implementation procedures for voluntary application by enterprises;
•
Pan II sets fonh follow-up activities by the lCC Commis sion on Anti-Corruption for the promotion of the Rules of Conduct;
•
Pan III covers the work of the lCC Commission on Anti-Corruption with international organizations and national governments to strengthen the legal and administrative framework to combat bribery and extonion.
Combating Extortion and Bribery
4
ICC Rules of Conduct and Recommendations
Part I: Rules of Conduct to Combat Extortion and Bribery Introduction
These Rules of Conduct are intended as a method of self-regulation by business against the background of applicable nationallaws. Their voluntary acceptance by business enterprises will promote high standards of integrity in business transactions, whether between enterprises and public bodies or between enterprises themselves. These Rules will play an important role in assisting enterprises to comply with their legal obligations and with the l1Umerous anti-corruption initiatives at intemationallevel. They will also provide an appropriate basis for resisting attempts at extortion. These Rules of Conduct are of a general nature constituting wh at is considered good commercial practiee but are without direct legal effect. All enterprises should conform to the relevant laws and regulations of the countries in whieh they are established and in whieh they operate, and should observe both the letter and the spirit of these Rules. While the highest priority should continue to be directed to ending large-scale extortion and bribery involving politicians and senior officials, the 2005 revision of the Rules also provides for action against facilitation payments to lower-Ievel officials. For the purposes of these Rules, the term "enterprise" refers to any person or entity engaged in business and other economie activities, whether or not organized for profit, including any entity controlled by a state or a territorial subdivision thereof; it includes a parent and its controlled subsidiaries. The success ofthe lCC Rules will depend on the "tone at the top": a clear message from the chief executive th at bribery and extortion are prohibited and that an effective compliance programme will be implemented.
To provide further guidance on the implementation of these Rules, the lCC Commission on Anti-Corruption has published ''Fighting Corruption: A Corporate Practices Manual': Each of the articles below includes a short cross reference to the relevant chapters of this handbook. Artiele 1: Prohibition of Bribery and Extortion
Enterprises should prohibit bribery and extortion at all times and in any fom1, whether direct or indirect, including through agents and other intem1ediaries: a) Bribery is the offering, promising, giving or accepting of any undue pecuniary or other advantage to or by: o a public official, at national, local or intemationallevel; o a political party, party official or candidate; and o a director, officer, employee or agent of a private enterprise in order to obtain or retain a business or other improper advantage, e.g., in connection with regulatory pem1its, taxation, customs, judicial and legislative proceedings. b) Extortion or solicitation is the demanding of abribe, whether or not coupled with a threat if the de mand is refused. "Bribery" as used in these Rules shall include extortion.
Combating Extortion and Bribery
5
ICC Rules of Conduct and Recommendations
c) Enterprises should not Ci) kick back any portion of a contract payment to government officials or to employees of the other contracting party, or Cii) utilize intermediaries such as agents, subcontractors, consultants or other third parties, to channel payments to government officials, or to employees of the other contracting party, their relatives, friends or business associates.
Defining bribery is the central theme of Chapter 3 of the handbook. The prohibition of private-ta-private bribery is covered in Chapter 6 Article 2: Agents and Other Intermediaries
Enterprises should make their anti-corruption policy known to all agents and other intermediaries and make it dear that they expect all activities carried out on their behalf to be compliant with their policy. More particularly, enterprises should take measures within their power to ensure: a) that any payment made to any agent represents no more than an appropriate remuneration for legitimate services rendered by such agent; b) that no part of any such payment is passed on by the agent as a bribe or otherwise in contravention of these Rules of Conduct; c) that agents agree explicitly not to pay bribes. Enterprises should indude in their contracts provisions to terminate agreements with agents if a bribe is paid, except for agreements with agents performing routine administrative or derical tasks; d) that they maintain a record of the names, terms of employment and payments to all agents who are retained by them in connection with transactions with public bodies, state or private enterprises. This record should be available for inspection by auditors and by appropriate, duly authorized governmental authorities under conditions of confidentiality. The foregoing provisions should be applied to all agents or other intermediaries used by the enterprise to obtain orders and permits, induding sales representatives, customs agents, lawyers and consultants.
Chapter 4 of the handbook looks specifically at issues raised by the use ofagents and other intermediaries. Article 3: Joint Ventures and Outsourcing Agreements
Enterprises should take measures within their power to ensure that anti-bribery provisions consistent with these Rules of Conduct are accepted by joint-venture partners as applicable to the joint venture and by parties to outsourcing agreements.
Chapter 3 (P50-52) touches upon the role ofjoint ventures. Article 4: Political and Charitable Contributions and Sponsorships
a) Enterprises should only make contributions to political parties, party officials and candidates in accordance with applicable laws, and all requirements for public disdosure should be fully complied with. The amount and timing of political contributions should be reviewed to ensure that they are not used as a subterfuge for bribery.
Combating Extortion and Bribery
6
ICC Rules of Conduct and Recommendations
b) Enterprises should take measures within their power to ensure that their charitable contributions and sponsorships are nat used as a subterfuge for bribery. Charitable contributions and sponsorships should be transparent and in accordance with applicable law. c) Enterprises should establish reasonable controls and procedures to ensure that improper political and charitable contributions are nat made. Special care should be exercised in reviewing contributions to organizations in which prominent political figures, or their relatives, friends and business associates are involved.
Political contributions are further discussed in Chapter 7 of the handbook. Artiele 5: Gifts, Hospitality and Expenses
Enterprises should establish procedures covering the offer or receipt of gifts, hospitality or expenses in order to ensure that such arrangements Ca) are limited to reasonable and bona fide expenditures, and (b) do not improperly affect, or might be deemed to improperly affect, the outcome of a procurement or ather business transaction.
Gifts, hospitality and expenses are one ofthe four critical issues analyzed in Chapter 3 (P49-50) .. Artiele 6: Facilitation Payments
a) Enterprises should nat make facilitation payments. In the event that an enterprise determines, after appropriate managerial review, that facilitation payments cannot be eliminated entirely, it should establish controls and procedures to ensure that their use is limited to small payments to low-Ievel officials for routine actions to which the enterprise is entitled. b) The need for the continued use of facilitation payments should be reviewed periodically with the objective of eliminating them as soon as possible.
The critical issue offacilitation payments is also explored in Chapter 3 (P43-48) ofthe handbook. Artiele 7: Corporate Policies
In order to prevent bribery and extortion, enterprises should implement comprehensive policies or codes reflecting these Rules of Conduct as weIl as their particular circumstances and specific business environment. These policies or codes should: a) provide guidance and training in identifying and avoiding bribery or extortion in the daily business dealings of the enterprise; b) offer confidential channels to raise concerns, seek advice or report violations without having to fear retaliation; c) include disciplinary procedures to sanction mis conduct; and d) apply to all controlled subsidiaries, foreign and domestic.
Combating Extortion and Bribery
7
ICC Rules of Conduct and Recommendations
Chapter 2 of the handbook examines the responsibilities of enterprises in providing the means to fight extortion and bribery. The issue ofparent company responsibility for controlled subsidiaries is addressed in Chapter 3 (P50-51). Artiele 8: Financial Recording and Auditing
a) All financial transactions must be properly and fairly recorded in appropriate books of account available for inspection by boards of directors, if applicable, or a corresponding body, as well as auditors. b) There must be no "off the books" or secret accounts, nor may any documents be issued which do not properly and fairly record the transactions to which they relate. c) Enterprises should take all necessary measures to establish independent systems of auditing, whether through internalor external auditors, in order to bring to light any transactions which contravene these Rules of Conduct. Appropriate corrective action must then be taken. d) Enterprises should comply with all provisions of national tax laws and regulations, including those prohibiting the deduction of any form ofbribe payment from taxabie income.
Chapter 5 of the handbook offers further guidance on financial recording and auditing issues. Artiele 9: Responsibilities
The board of directors or other body with ultimate responsibility for the enterprise, should: a) take reasonable steps to ensure compliance with these Rules of Conduct, including o making resources available and supporting management in implementing the corporate policies reflecting them; o establishing and maintaining proper systems of control and reporting procedures, including independent auditing; b) sancti on violations and take appropriate corrective action; and c) make appropriate public disclosure of the enforcement of its anti-corruption policies or codes. The audit committee of the board or other body with similar responsibility should conduct regular independent reviews of compliance with these Rules of Conduct and recommend corrective measures or policies as necessary. This can be done as part of a broader system of corporate compliance reviews.
Chapter 2 of the handbook deals specifically with the responsibilities of enterprises in the fight against corruption.
Combating Extortion and Bribery
8
ICC Rules of Conduct and Recommendations
Part 11: ICC Follow-up and Promotion of the Rules To promote the widest possible use the Rules set forth in Part l, to pro pose initiatives to combat corruption and to stimulate cooperation between governments and world business, lCC has established a Commission on Anti-Corruption. This Commission is composed of business representatives from a wide range of business sectors and national backgrounds. An10ng its primary tasks, the Commission shall: 1. Provide guidance on the implementation of the Rules of Conduct by
promoting and updating the lCC handbook "Fighting Corruption: a Corporate Practices Manual"; 2. Prepare lCC statements and develop views on major developments in the fight against extortion and bribery; 3. Report to the Secretary General and lCC's governing bodies on any major development in the fight against corruption that may have an impact on world business; 4. Maintain contacts with international organizations dealing with extortion and bribery, including civil society organizations, and, as appropriate, support their international initiatives; 5. Assist lCC national committees in promoting the use of the Rules of Conduct; 6. Organize or encourage the organization of conferences, seminars and other events to raise awareness and stimulate interest in, and discussion of, the Rules of Conduct among the business community; 7. Propose possible changes or improvements to the lCC Rules of Conduct and Recommendations to Combat Ex:tortion and Bribery to the lCC Executive Board, in light of new developments in the fight against extortion and bribery.
Combating Extortion and Bribery
9
ICC Rules of Conduct and Recommendations
Part 111: ICC Cooperation with International Organizations and National Governments Introduction
The success of the ICC Rules of Conduct in combating corruption through corporate self-regulation wil! be enhanced by actions by international organizations and by national governments to strengthen the legal and administrative framework for combating corruption. The political wil! of governments to enforce anti-corruption laws is of paramount importance. The need for complementary and mutually supportive action by the business community and by governments and internationalorganizations was recognized in 1977 when the ICC issued its fiTst Report on Extortion and Bribery, including the initial version of the ICC Rules of the Conduct, and again when the Rules were revised and updated in 1996 and 1999. In the period since the last revision of the ICC Rules, the need to combat corruption has been widely recognized around the world, and considerable progress has been made in strengthening the legal framework for combating corruption. From the standpoint of international business the key step has been the adoption of the OECD Convention prohibiting bribery of foreign public officials, which ICC actively supported. In addition, several regional anti-corruption conventions have been adopted, and the UN Convention against Corruption has been signed by over one hundred countries. National governments are beginning to take action to implement the commitments embodied in these international conventions, although the response has been uneven.
The Global Compact in 2004 added working against corruption as one of its ten principles. The World Bank, the IMF and other international financial institutions have also launched important anti-corruption initiatives. The ICC Commission on Anti-Corruption has played an active role in the development of the new framework for combating corruption. However, considerable further work is required to ensure that this framework is effectively implemented. The Commission expects to be active in the following areas:
International Conventions OECD Convention
•
• •
Provide ICC support for OECD monitoring of national enforcement programmes. o Promote private sector participation in country reviews. o Endorse continuation of monitoring beyond the 2007 limit of current funding commitments. Encourage OECD and member governments to take steps to assist companies to resist extortion by foreign public officials. Urge action on "unresolved issues" identified in 1997: o Extend prohibition of foreign bribery to cover private sector bribery. This has been a major initiative of the ICC Commission, and has involved the study of private commercial bribery laws in collaboration with the Max Planck Institute in Freiburg. The next step should be the formation of a joint OECD/ICC study group to develop recommendations for action. o Clarify coverage of foreign subsidiaries; parent companies should require controlled subsidiaries to adopt anti-bribery policies. o Prohibit bribery of foreign political parties, party officials and candidates.
Combating Extortion and Bribery
10
ICC Rules of Conduct and Recommendations
United Nations Convention Against Co"uption (UNCAC)
• • •
Encourage governments to ratify UNCAC promptly. UNCAC should secure balanced support from industrialized countries, as weIl as developing countries. Support establishment of an effective follow-up monitoring programme to ensure that parties implement and enforce UNCAC. Urge international donor agencies, such as UNDP and the World Bank, to help governments th at need technical assistance to implement UNCAC.
Coordination of Conventions The adoption of anti-corruption conventions by the OECD, the Organization of American States (OAS), the Council of Europe, the African Union and the UN gives astrong positive signalof the commitment by the international community to address the problem of corruption. However, from an international business standpoint, the proliferation of anti-corruption instruments raises concerns about inconsistent rules, overlapping enforcement and the lack of common definitions. The Commission will urge the organizations responsible for the various conventions to coordinate their work in order to promote a coherent approach along the following lines: • The OECD Convention should remain the principal instrument focusing on the supply side of international corruption. • Regional conventions - the instruments adopted by OAS, Council of Europe, African Union - should give priority to issues on which progress can be made by cooperation among their participating parties - such as technical assistance, preventive measures, criminalization and law enforcement, including combating extortion by public officials. • UNCAC should give priority to issues requiring worldwide cooperation, particularly strengthening mutuallegal assistance procedures for investigating and prosecuting foreign bribery cases and improving arrangements for repatriating the proceeds of corruption. UNCAC should also serve as the principal source for anti-corruption rules in areas which are not covered by regional conventions. • Monitoring programs at OECD and at regional and UNCAC levels should be coordinated to avoid duplication, to share information and to utilize limited resources to best advantage.
International Organizations and Initiatives World Bank and other International Financiallnstitutions
•
•
The Commission will encourage the World Bank, IMF and other international financial institutions to strengthen procedures to prevent bribery on projects they finance, including requirements th at contractors adopt anti-bribery compliance program mes. The Commission will encourage the World Bank, IMF and other international financial institutions to require governments to adopt transparent procurement rules and to ratify and implement UNCAC.
Combating Extortion and Bribery
11
ICC Rules of Conduct and Recommendations
World Trade Organization (wrO)
•
Because corruption causes serious distortions in international trade, the Commission will continue to urge WTO to address trade-related aspects of corruption. WTO action to promote the use of transparent procurement rules would reduce opportunities for corruption and help contribute to the strengthening of a rules-based and non-discriminatory global trading system.
Global Compact
•
The Commission will cooperate with the Global Compact Office at the international and nationallevel to encourage companies participating in the Global Compact to adopt corporate compliance programmes consistent with the lCC Rules of Conduct to Combat Extortion and Bribery.
National Governments The Commission will work with ICC national committees to encourage national govemments to take the following measures to fight extortion and bribery: •
Govemments should provide adequate resources - including funding, staffing and training - for the organizations combating corruption. These resources should be aimed at raising public awareness of the economie and social consequences of corruption.
•
strengthen Enforcement. Even though laws prohibiting extortion and bribery have been on the books in virtually all countries, enforcement is weak or nonexistent in many countries. The Commission will urge governments to strengthen enforcement of anti-bribery laws, including laws prohibiting extortion by public officials and laws prohibiting commercial bribery. Governments should also establish reporting channels for complaints about corruption and provide protection for bona fide whistle blowers. Because it is difficult for local prosecutors to undertake foreign bribery cases, govemments should assign responsibility for such cases to a national office.
•
Govemments should, as far as possible, minimize the use of systems requiring issuance of individual permits, authorizations, etc., because such systems offer scope for extortion and bribery. Where such systems cannot be eliminated, govemments should take appropriate measures to prevent their abuse.
•
Governments should commit themselves to improve transparency in public procurement, including public bidding, and publication of the criteria upon which awards are based. Adoption of anti-bribery compliance programmes should be a condition for bidding on major govemment contracts. In partieular, in the case of projects financed by an international financial institution, observance of these principles should be reflected in contractual arrangements between the parties.
Capacity Building.
Economie Regulations.
Public Procurement.
Combating Extortion and Bribery
12
ICC Rules of Conduct and Recommendations
•
Political Contributions. Undisclosed political contributions can be a source of abuse. Governments should, subject to the specifics of their national political system, regulate the conditions under which political contributions can be made and how such contributions are to be reported by donors and recipients.
•
Accounting and Auditing. Govemments should require auditing by independent
public auditors of the accounts of all economically significant enterprises. Governments should also su pport the adoption of strong and consistent international standards for accounting and auditing. •
Export Credit Agencies. Export credit agencies should include in their
conditions that financing and guarantees are not provided for contracts secured through bribery and that sanctions shall be applied in the event of violations. •
Official Development Assistance (ODA). Development assistance programmes should require strict adherence to anti-corruption rules by government officials and contractors.
Combating Extortion and Bribery
13
The International Chamber of Commerce ICC is the world business organization, the only representative body that speaks with authority on behalf of enterprises from al! sectors in every part of the world. ICC promotes an open international trade and investment system and the market economy. lts conviction that trade is a powerful force for peace and prosperity dates from the organization's origins early in the last century. The smal! group of far-sighted business leaders who founded ICC cal!ed themselves "the merchants of peace". Because its member companies and associations are themselves engaged in international business, ICC has unrival!ed authority in making rules that govern the conduct of business across borders. Although these rules are voluntary, they are observed in countless thousands of transactions every day and have become part of the fabric of international trade. ICC also provides essential services, foremost among them the ICC International Court of Arbitration, the world's leading arbitral institution. Within a year of the creation of the United Nations, ICC was granted consultative status at the highest level with the UN and its specialized agencies. Business leaders and experts drawn from the ICC membership establish the business stance on broad issues of trade and investment policy as wel! as on vital technical and sectoral subjects. These include financial services, information technologies, telecommunications, marketing ethics, the environment, transportation, competition law and intel!ectual property, among others. ICC was founded in 1919. Today it groups thousands of member companies and associations from over 130 countries. National committees work with their members to address the concerns of business in their countries and convey to their governments the business views formulated by ICe.
International Chamber of Commerce
The world business organization 38. Cours Albert 1er. 75008 Paris, France Telephone +33 1 49 53 28 28 Fax +33 1 49 53 28 59 Web site www.iccwbo.org E-mail
[email protected]
TRANSPARENCY INTERNATIONAL
Transparency International
Indice de Corruption des Pays Exportateurs (ICPE) Rapport d'analyse
Sous embargo jusqu'au 4 octobre 2006
Date de publication : 4 octobre 2006 Département Stratégie et recherche Transparency International- Secrétariat International Alt Moabit 96 10559 Berlin, A1lemagne Tel: + 49-30-3438200 Fax: +49-30-34703912
Indice de Corruption des Pays Exportateurs (lCPE) 2006 Rapport d'analyse Introduction .......................................................................................................................................... 2 1. L'ICPE2006 ................................................................................................................................ 3 1.1. Méthodologie ....................................................................................................................... 3 1.2. Résultats de l'ICPE 2006 ..................................................................................................... 3 1.3. Fiabilité des réponses ........................................................................................................... 6 2. Comment les répondants des différents groupes de pays jugent-ils les entreprises ? .................. 8 2.1. De queUe façon Ie comportement des entreprises évolue-t-il selon les différentes régions du monde ? ...................................................................................................................................... 8 2.2. Comment les entreprises se comportent-elles dans les pays à bas revenus et les pays de l'OCDE ? ......................................................................................................................................... 9 3. QueUes comparaisons est-il possib1e d'établir entre les résultats de l'ICPE 2006 et ceux de l'IPC 2005 ? ....................................................................................................................................... 12 4. Résumé ....................................................................................................................................... 13 Annexe 1 : Personnes sondées dans Ie cadre de l'enquête ICPE 2006 .............................................. 14 Annexe 2 : ICPE 2006 - Résultats d'ana1yse complémentaires ........................................................ 15
Introduction Le présent document expose les principales conclusions et certains aspects de l'analyse complémentaire réalisée par Transparency International l sur les résultats de I'Indice de Corruption des Pays Exportateurs (ICPE) 2006. 2 Il fournit un éclairage sur les notes attribuées dans l'indice proprement dit et met en évidence d'autres points intéressants. La Partie 1 présente les principales conclusions de l'enquête ainsi que les données statIstIques dignes d'intérêt et les aspects pris en compte pour calculer l'indice. Cette première partie présente en outre une analyse sur Ie type d'entreprises dans lesquelles travaillent les répondants et la façon dont cet aspect est corrélé à leur expérience de la corruption. La Partie 2 analyse les scores attribués par les répondants de certains sous-groupes de pays. Enfin, la Partie 3 se penche sur la corrélation existant entre les résultats de l'ICPE 2006 et ceux de l'IPC 2005. Ce document vi ent compléter les informations données dans Ie document intitulé « ICPE 2006 : questions et réponses ».
1 Nous remercions tout spécialement Ernst & Young pour Ie soutien généreux apporté aux instruments de mesure de la corruption de Transparency International. Transparency International est financée par divers organismes gouvernementaux, fondations internationales et entreprises. Ces sources de financement ont contribué à la production de nCPE 2006. L'acceptation d'un don par TI n'implique pas son approbation des politiques ou des réalisations de l'entreprise donatrice. Pour en savoir plus sur les sources de financement de Transparency International, veuillez consulter la page http://www.transparency.org/support us 2 L'ICPE 2006 a été produit et révisé grace à la participation du Prof. Dr Gertrud Moosmüller, titulaire de la chaire de statistiques de l'Université de Passau (Allemagne) et des membres du Comité consultatif pour les indices de Transparency International et l'Institut de la Banque Mondiale.
2
1. L'ICPE 2006 1.1. Méthodologie L 'ICPE classe 30 des plus grands pays exportateurs selon la propension de leurs entreprises à verser des pots-de-vin à l'étranger. 11 repose sur deux questions posées, dans Ie cadre de I'Enquête auprès des cadres d'entreprises (Executive Opinion Survey) 2006 du Forum Economique Mondial, à 11 232 cadres dirigeants d'entreprises basés dans 125 pays différents, sur les pratiques commerciales des entreprises étrangères opérant dans leur pays.3 Pour évaluer la corruption internationale en amont, ces cadres dirigeants ont été interrogés sur la propension des entreprises étrangères les plus actives dans leur pays à faire des paiements occultes ou à verser des pots-de-vin. L'enquête est anonyme. Les questions sur lesquelles repose I 'ICPE demandaient d'abord aux répondants d'identifier la nationalité des entreprises étrangères les plus actives dans leur pays de résidence. Les répondants devaient ensuite répondre à la question suivante :
D 'après votre expérience, dans queUe mesure les entreprises des pays que vous avez sélectionnés versent-eUes des paiements occultes ou des pots-de-vin ? Les réponses ont été données sur une échelle de 1 (les pots-de-vin sont courants) à 7 (les pots-de-vin sont inexistants). Pour calculer l'ICPE, ces réponses ont été converties en une note comprise entre 1 et 10 et Ie classement a été réalisé sur la base du score moyen obtenu. Les 30 puissances économiques classées par I 'ICPE sont l' Afrique du Sud, I' Allemagne, l' Arabie Saoudite, I' Australie, I' Autriche, la Belgique, Ie Brésil, Ie Canada, la Chine, la Corée du Sud, les Emirats Arabes Unis, I 'Espagne, les Etats-Unis, la France, Hong Kong, I 'Inde, Israël, I'!talie, Ie Japon, la Malaisie, Ie Mexique, les Pays-Bas, Ie Portugal, Ie Royaume-Uni, la Russie, Singapour, la Suède, la Suisse, Taïwan et la Turquie. Ces pays font parties des principaux pays exportateurs sur Ie plan international ou régional, dont les exportations cumulées représentaient 82% du total des exportations mondiales en 2005. 4 Si la plupart des pays couverts par l'enquête sont des pays de I'OCDE, l'appartenance à cette organisation n'était pas un critère de sélection. Par conséquent, des pays membres de I'OCDE comme la Norvège et Ie Danemark ne figurent pas sur la liste tandis que des pays non membres tels que l'Inde, Israël, Singapour et l' Afrique du Sud, par exemple, sont couverts par I' enquête. L' Annexe 1 du présent document apporte des informations plus détaillées sur les personnes sondées dans Ie cadre de l'enquête.
1.2. Résultats de I'ICPE 2006 Le classement Le Tableau 1 ei-dessous donne les résultats de I 'ICPE 2006 ainsi que des informations statistiques complémentaires in di quant Ie degré d 'accord parmi les répondants par rapport à un pays donné : plus I' écarttype est faible, plus Ie consensus est large. Les notes sont serrées malgré la différence de place dans Ie classement. Plus Ie score est élevé, plus la propension des entreprises d'un pays à offrir des pots-de-vin ou des paiements occultes dans Ie cadre de leurs activités à I 'étranger est faible.
Le FEM est responsabie de la coordination générale de l'enquête et du processus de controle de la qualité des données ma is confie la réalisation locale de l'enquête à un réseau d'instituts partenaires. Les partenaires locaux du FEM sont, par exemple, les départements économiques des universités nationales, des instituts de recherche indépendants et/ou des organisations d'entreprises. Les coordonnées détaillées des instituts partenaires du FEM sont disponibles sur Ie site Internet de TI à l'adresse suivante : www.transparency.org/policYJesearch/surveys_indiceslbpi. L'enquête a été menée de février à mai 2006. 4 Source : FMI, statistiques financières internationales, données 2005. Consultables sur : http://ifs.apdi.net/imfloutput/93B496BD-DCF8-41 F8-BOF5-31 C7 AOA0793C/IFS_Tab Ie_36789.70 1535.xls
3
3
Tableau 1 . Résultats complets de l'ICPE 2006
Rang 1 2 3 4 5 6 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Pays/ territoire Suisse Suède Australie Autriche Canada RU Allemagne Pays-Bas Belgique Etats-Unis Japon Singapour Espagne EAU France Portugal Mexique Hong Kong Israël Italie Corée du Sud Arabie Saoudite Brésil Afrique du Sud Malaisie Taïwan Turquie Russie Chine Inde
Score moyen
Nombre de répondants
(Echelle O· 10)
Ecarttype
1744 1451 1447 1560 1870 3442 3873 1821 1329 5401 3279 1297 2111 1928 3085 973 1765 1556 1482 2525 1930 1302 1317 1488 1319 1731 1755 2203 3448 2145
7.81 7.62 7.59 7.50 7.46 7.39 7.34 7.28 7.22 7.22 7.10 6.78 6.63 6.62 6.50 6.47 6.45 6.01 6.01 5.94 5.83 5.75 5.65 5.61 5.59 5.41 5.23 5.16 4.94 4.62
2.65 2.66 2.62 2.60 2.70 2.67 2.74 2.69 2.70 2.77 2.87 3.04 2.73 3.09 3.00 2.79 3.17 3.13 3.14 2.99 2.93 3.17 3.02 3.11 3.07 3.08 3.14 3.34 3.29 3.28
Marge d'erreur (niv. de confiance de 95%) 0.12 0.14 0.14 0.13 0.12 0.09 0.09 0.12 0.15 0.07 0.10 0.17 0.12 0.14 0.11 0.18 0.15 0.16 0.16 0.12 0.13 0.17 0.16 0.16 0.17 0.15 0.15 0.14 0.11 0.14
La marge d'erreur, avec un niveau de confiance de 95%, est également fournie pour donner une idée de la précision des résultats. Ce chiffre montre qu'il y a 95% de chances que la valeur réelle du résultat soit comprise dans la fourchette de la marge d'erreur en deçà et au-delà de chaque score. Les résultats de l'ICPE et les intervalles de confiance, indiqués par des traits verticaux, sont également repris dans Ie graphique de la Figure 1.
4
Figure 1 : Scores de l'ICPE 2006 et intervalles de confianee à 95%
Analyse par classification de I'ICPE 2006 L'analyse par classification5 des données de l'ICPE no us permet de visualiser les résultats en regroupant les pays qui affichent un comportement similaire quant à la propension de leurs entreprises à verser des pots-devin à l'étranger. Les différences de points entre plusieurs pays qui se suivent dans Ie classement étant très réduites, cette analyse permet de mieux interpréter et comprendre les résultats. Cette analyse a permis de distinguer quatre groupes (ou grappes) de pays. Ainsi, Ie Groupe 1 comprend les pays dont les entreprises sont les moins enclines à verser des pots-de-vin lorsqu' elles font des affaires à l'étranger et Ie Groupe 4, celles qui sont Ie plus enclines à verser des pots-de-vin, d'après les résultats de l'ICPE 2006.
Groupe 1 :
Suisse, Suède, Australie, Autriche, Canada, RU, Allemagne, Pays-Bas, Etats-Unis, Belgique Japon
Groupe 2:
Singapour, Espagne, Emirats Arabes Unis, France, Portugal, Mexique
Groupe 3:
Israël, Hong Kong, Italie, Corée du Sud, Arabie Saoudite, Brésil, Afrique du Sud, Malaisie
Groupe 4:
Taïwan, Turquie, Russie, Chine, Inde.
11 est néanmoins important de noter que, bien que Ie Groupe 1 représente les pays les mieux classés sur les 30 pays repris dans l'ICPE, les scores montrent bien que les entreprises de l'ensemble des pays couverts par l'enquête montrent une propension notabie à verser des pots-de-vin. Les pays des groupes les mieux classés dans cette analyse ne doivent donc pas considérer ce classement co mme un cautionnement du comportement de leurs entreprises.
Cette analyse utilise une procédure de cIassification ascendante hiérarchique (CAH) pour former quatre groupes. La décision d 'utiliser quatre groupes a été prise pour une approche graphique, Ie 'critère du coude', pour analyser Ia réduction de Ia varianee.
5
5
Quand no us disposerons de plusieurs éditions comparables de I'ICPE, ces groupes permettront de sUlvre dans Ie temps I' évolution des scores des différents pays.
1.3. Fiabilité des réponses Point de vue des répondants ayant évalué un grand nombre de pays Le but des questions sur lesquelles repose Ie calcul de l'ICPE 2006 était d'amener les répondants à faire part de leur expérience vis-à-vis des entreprises d'un maximum de 30 pays. Toutefois, certains répondants ayant évalué les entreprises d'un très grand nombre de pays (2,6% des répondants ont noté tous les pays), on pourrait faire valoir que ces répondants ne connaissent peut-être pas précisément la façon dont les entreprises d 'un si grand nombre de pays procèdent à I' étranger. En effet, il est possible que ces répondants ai ent mal compris la question et ai ent pensé qu'on leur demandait de donner leur avis sur tous les pays plut6t que leur expérience du comportement des entreprises qu'ils connaissent bien. L'histogramme ei-dessous (Figure 2) montre la distribution de fréquences du nombre, situé entre 0 et 30, de notes données par l'ensemble des répondants de l'enquête.6 Figure 2 : Distribution de fré
800 Ol
" ''e" C
Ol
0'
600
LL
400
200
o 2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19 20 21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Nbr.de nates
Compte tenu de l'histogramme, il a été décidé d'évaluer l'impact possible de ce biais de perception par une analyse des résultats en excluant les réponses des sondés ayant évalué plus de 20 pays. Cette analyse a donné des résultats très étroitement corrélés à l'ICPE 2006 (seion un coefficient de 0,99), mais avec certaines modifications en milieu de classement. En outre, l'exclusion des répondants ayant donné plus de 20 notes a réduit la taille de l'échantillon (nombre d'évaluations de pays) de 30% et entraîné une 3198 des 11232 répondants interrogés (28%) n'ont évalué aueun pays quant à la propension de leurs entreprises à verser des pots-de-vin à I'étranger. Ce taux n'est pas inhabituel pour ce type de questions plus liées à I'expérienee qu'à la perception. Ces non réponse peuvent refléter un manque de eonnaissanee ou de volonté de répondre. L'ICPE a done été ealeulé sur base des notes données par les 8 034 répondants qui ont évalué les entreprises d'au moins un pays. Pour des raisons de présentation, les 3 198 répondants qui n' ont pas donné de note ne sont pas rep ris dans eet histogramme. 7 Différents seénarios ont été envisagés, en se basant sur I'histogramme, de manière à intégrer jusqu'à 15 réponses ou entre 3 et 9 réponses. Dans un souei de simplieité, nous ne présentons iei que les résultats pour Ie seuil de 20 réponses maximum pour lequel on observe une rupture manifeste dans I'histogramme. 6
6
augmentation des écarts-types et des intervalles de confiance, ce qui indique une réduction de la précision des résultats. Par conséquent, nous avons conclu que l'exclusion des répondants ayant évalué plus de 20 pays ne modifierait pas significativement les résultats de l'ICPE 2006 et nuirait en fait à la force statistique de l'échantillon. L'ensemble de l'échantillon a donc été pris en considération pour l'ICPE 2006.
Point de vue des répondants appartenant à des entreprises étrangères et locales Puisque I' échantillon contient à la fois des personnes travaillant pour des entreprises étrangères et locales et que les questions visent à évaluer les pots-de-vin et les paiements occultes dans les transactions internationales, on pourrait avancer que ces différents types de répondants ont une expérience différente de la corruption. Pour évaluer ce biais potentiel, nous avons défini toute entreprise contrölée à au moins 50% par Ie secteur privé étranger comme une «entreprise étrangère» et toute autre entreprise, contrölée principalement par Ie secteur privé local ou par I'Etat, comme une « entreprise locale ». Les résultats de cette analyse montrent que les entreprises étrangères ont généralement l'expérience d'une plus faible incidence de la corruption que leurs homologues locales. La Figure 3 montre que cette différence est particulièrement prononcée pour les pays qui se classent dans la première moitié du tableau de l'ICPE 2006. A ce stade, cependant, il est impossible d'établir si cette différence est due à un biais ou à l'expérience, en particulier du fait que cette divergence est moins marquée en bas de classement. Cette question doit faire l'objet de recherches supplémentaires. Les résultats complets de cette analyse sont disponible dans la table 3, Annexe 2. Figure 3 : Comment les entre
6.5
6.0
5.5
Point de vue des répondants appartenant à des entreprises locales, petites et grandes Si l'on considère uniquement les entreprises locales, les résultats peuvent être encore décomposés pour étudier l'effet de la taille de l'entreprise sur l'expérience de la corruption internationale des répondants. Cette analyse considère les entreprises possédantjusqu'à 100 employés comme petites, entre 101 et 500 employés comme moyennes et plus de 500 employés comme grandes.8 Les résultats montrent que les petites entreprises locales rapportent généralement un plus grand nombre de cas de corruption que les grandes, les entreprises de taille moyenne rapportant un nombre de cas intermédiaire. Cependant, vu que cette différence entre les trois catégories d'entreprises semble persistante dans l'ensemble du classement et qu'il est 8 Il n'y a pas de définition universe1le des petites, moyennes et grandes entreprises. Par conséquent, aux fins de la présente analyse, les subdivisions de 100 et 500 employés ont été retenues. Elles correspondent à plusieurs définitions de la taille des entreprises.
7
impossible d'évaluer laquelle des trois catégories donne 1'évaluation la plus fiable, 1'isolement de biais potentiels liés à la taille de l' entreprise au niveau local ne semble pas améliorer la qualité des conclusions. De plus, les réponses des grandes entreprises locales sont comparables à celles des entreprises étrangères exposées dans la section 3.1 ci-dessus et, par conséquent, Ie même raisonnement s'applique à cette catégorie, à savoir qu'il est difficile, à ce stade, d'établir si 1'évaluation de ces entreprises est biaisée ou basée sur leur expérience. Figure 4 : Comment les entreprises locales, grandes, petites et moyennes, perçoivent-elles les entreprises étran ères?
8.0
5.0
4.0
2. Comment les répondants des différents groupes de pays jugent-ils les entreprises ? En distinguant les notes données par les répondants de groupes de pays particuliers, nous pouvons mieux comprendre la façon dont la corruption se manifeste dans différentes régions du monde. Dans les paragraphes qui suivent, les résultats sont analysés en fonction des notes données par les répondants des différentes régions du monde et des différentes catégories de revenu des pays. Cette analyse repose sur les différences à 1'intérieur des groupes plutöt que sur 1'ensemble du classement car ces demières pourraient ne pas être significatives9 . Dans un soucis de concision, dans cette partie, nous ne mettrons en avant que certains des résultats les plus dignes d'intérêts. L'ensemble des données utilisées pour 1'analyse de cette partie sont reprises dans Ie tableau 4, Annexe 2.
2.1. De quelle façon Ie comportement des entreprises évolue-t-il selon les différentes régions du monde? Les résultats montrent que les répondants évaluent les entreprises étrangères différemment selon la région dans laquelle ils sont basés. On peut en conclure qu'un bon nombre d'entreprises sont plus enclines à verser des pots-de-vin dans certaines régions du monde que dans d'autres. La Figure 5 ei-dessous permet de tirer les principales conclusions suivantes :
En utilisant Ie critère du coude comme précédemment, Ie nombre optimal de groupes pour chaque alternative varie entre 3 et 5. Toutefois, compte tenu de I'utilisation de 4 groupes pour I'ensemble de I'échantillon, il a semblé plus opportun de retenir l'utilisation de 4 groupes pour I'ensemble des alternatives étudiées dans cette section.
9
8
•
•
•
•
Les répondants basés en Europe ont une expérience de la corruption étrangère similaire à celle des répondants de l'ensemble de l'échantillon. Parmi les exceptions notables, les entreprises japonaises semblent moins enclines à verser des pots-de-vin quand elles font des affaires en Europe que dans Ie reste du monde, tandis que les entreprises autrichiennes Ie sont plus. Les répondants basés en Afrique dressent toutefois un portrait tout à fait différent des entreprises de nombreux pays. Les résultats de l'!talie et de la France méritent particulièrement d'être soulignés, ces deux pays étant relativement mal classés dans l'ensemble de l'échantillon mais considérablement plus mal perçus quand leurs entreprises interviennent dans les pays africains. Si l'!talie reste dans Ie 3ème groupe, Ie comportement de ses entreprises évalué par les répondants africains se traduit par une baisse sensible de son score de 5,94 à 5,03. La France, quant à elle, passe du 2 ème au 3ème groupe, avec un score passant de 6,50 à 5,43. Malgré une chute de la note de la Chine selon la perspective des répondants africains en comparaison avec l'ensemble de l'échantillon, la Chine augmente en fait du 4 e vers Ie 3 e groupe. Cette apparente anomalie n'est que Ie résultat de la sérieuse détérioration du score des entreprises indiennes, isolant l'Inde dans Ie 4 e groupe. Les résultats pour les deux Amériques et dans la région Asie-Pacifique, les nouveaux états indépendants lO et la Mongolie et Ie Moyen sont aussi disponibles dans Ie tableau 4, l' Annexe 2. Figure 5 : Comparer l'expérience des répondants résidant en Europe et en Afrique
Groupe 1
Groupe 2
Répondants basés en Europe Suisse 8.4 Suède 8.1 Canada 8.1 Japon 8.0 RU 8.0 Australie 7.9 Pays-Bas 7.9 Etats-Unis 7.8 Allemagne 7.7 Belgique 7.7 Autriche 7.6 France EAU Mexique Espagne Singapour Portugal
7.4 7.3 7.3 7.1 7.0 6.8
Groupe 1
Echantillon total Suisse Suède Australie Autriche Canada RU Allemagne Pays-Bas Etats-Unis Belgique Japon
Répondants basés
7.8 7.6 7.6 7.5 7.5 7.4 7.3 7.3 7.2 7.2 7.1
Groupe 1
Groupe 2 1----=:==::..::.:.----I-'?-"--1-.-
Groupe 3 r--:-:==--,---t-=-=--i
Groupe 4
Chine Turquie Inde
5.0 5.0 5.0
Groupe 4 Remarque: les changements mis en évidence ici porten! sur les pays qui ont changé de groupe.
I Inde
I39 I
'---"=-=-_ _ _ _.1......::..;..;:.-'
2.2. Comment les entreprises se comportent-elles dans les pays à faible revenu et les pays deI'OCDE?
10
Tenninologie communément utilisée par la Commission Européenne, l'OCDE et l'USAID.
9
La Figure 6 ei-dessous analyse les résultats de l'ICPE 2006 du point de vue des répondants des pays à faible revenu (PFR)ll et des pays de I 'OCDE. Parrni les résultats les plus frappants de cette analyse, on peut souligner les points suivants : • • •
Les résultats de I'ltalie, qui obtient juste un score de 4,9, dans les PFR sont particulièrement mauvais, ce qui cadre bien avec les évaluations des répondants amcains. Les entreprises hongkongaises obtiennent de mauvais scores dans les PFR, tombant de 6,0 dans l' ensemble de I' échantillon à 5,1 dans ce sous-échantillon. Sur base de la seule évaluation des répondants des pays de I'OCDE, les résultats des entreprises basées au Mexique, à Hong Kong, à Singapour et aux Emirats Arabes Unis sont considérablement meilleurs que dans l'ensemble de I 'échantillon, perrnettant au Mexique, à Singapour et aux EAU de monter du 2 ème au 1er groupe et à Hong Kong du 3ème au 2 ème groupe.
Figure 6 : Comparer Ie point de vue des répondants des pays à faible revenu et des pays de I'OCDE
Groupe 1
Répondants basés dans les PFR Autriche 7.2 Suède 7.0 Pays-Bas 6.9 Australie 6.9 RU 6.9 Suisse 6.9 Canada 6.7 Japon 6.7 AliemaÇJne 6.7 6.6 Etats-Unis
Groupe 1
Ensemble de I'échantillon Suisse Suède Australie Autriche
Répondants basées dans les pays de DE 7.8 7.6 7.6 7.5 7.5 7.4 7.3 7.3 7.2 7.2 7.1
Groupe 1
Groupe 2
Groupe 3
Groupe 4 L...I.::.;Inc.::.de"---_--=-_J....I-=.:3.:.=-6--:,1 Remarque: les changements mis en évidence ici portent sur les pays qui ont changé de groupe.
L'une des conclusions sans doute les plus frappantes liées à la comparaison des notes attribuées par les répondants des PFR et des pays de I'OCDE (voir Annexe 2) est Ie comportement inégal des entreprises étrangères dans ces deux groupes. Si Ie score de la plupart des pays est généralement beaucoup plus élevé dans les pays de I'OCDE par rapport à I' ensemble de l' échantilIon, leurs résultats se détériorent si l' on considère uniquement les PFR. Il semble do nc qu'un grand nombre d'entreprises étrangères ne recourent pas aux pots-de-vin quand elles exercent leurs activités dans Ie monde 'développé', ou les institutions sont fortes et ou il existe un réel risque de sanction légale des activités illicites. Par contre, dans les PFR, dont un grand
11 Il existe 54 pays à faible revenu selon la définition de la Banque Mondiale (voir www.worldbank.org pour de plus amples informations), parmi lesquels 24 participaient à l'enquête. Ce sont les évaluations des répondants de ces pays qui sont reprises dans cette analyse.
10
nombre se caractérisent par une mauvaise gouvemance et l'absence de systèmes juridiques pour faire face à la corruption, de nombreuses entreprises recourent à des pratiques malhonnêtes. Il s'ensuit que les pays les moins biens pourvus pour faire face à la corruption sont les plus durement touchés, voyant leurs efforts de lutte contre la corruption réduits à néant. Ceci contribue au fait qu'une grande partie des populations les plus désavantagées du monde continue de vivre dans un état de pauvreté chronique. La plus grande différence de score relevée entre les pays de l'OCDE et les PFR est celle des entreprises des Emirats Arabes Unis. Alors que les pays de l'OCDE attribuent à ces entreprises un score de 7,9, si l'on tient uniquement compte des évaluations des PFR, ce chiffi'e chute de 2,6 points pour atteindre un piètre score de 5,3. Des différences de comportement similaires peuvent également être mises en évidence pour la majorité des pays couverts par l'ICPE. La détérioration du comportement des entreprises des pays les moins bien classés de l'ICPE, à savoir l'Inde, la Chine et la Russie, quand elles interviennent dans les PFR est également alarmante. L'Inde s'illustre tristement par son piètre score de 3,6, soit 1,9 points en dessous du score atteint dans les pays de l'OCDE.
11
3. QueUes comparaisons est-i! possible d'établir entre les résultats de I'ICPE 2006 et ceux de I'IPC 2005 ? L'ICPE et l'Indice de Perceptions de la Corruption utilisent des méthodologies différentes puisqu'ils tentent de mesurer des aspects différents de la corruption. L'IPC classe les pays en fonction du niveau de corruption perçu chez les agents publics et les hommes politiques de ces pays, tandis que l'ICPE classe les pays selon la propension des entreprises basées dans ces pays à verser des pots-de-vin à l' étranger. Néanmoins, il est intéressant de comparer les résultats des deux indices et, par là même, les résultats des entreprises actives à l'étranger au niveau de corruption perçu dans leur pays d'origine. 11 y a une forte corrélation entre les résultats des deux indices, selon un coefficient de 0,87 (voir Figure 7 ci-dessous). Les résultats du Mexique dans l'ICPE 2006 sont particulièrement intéressants car les entreprises mexicaines actives à l'étranger semblent moins enclines à verser des pots-de-vin que ce que Ie haut niveau de corruption nationallaisserait présager. Ceci pourrait s'expliquer par Ie haut niveau de dépendance du pays vis-à-vis des Etats-Unis pour Ie commerce extérieur, qui fait que les entreprises mexicaines ont l'habitude d'exercer leurs activités dans un contexte institutionnel relativement rigoureux, constituant un frein important aux comportement corrupteurs. En revanche, Hong Kong, Singapour et Taïwan affiche nt des résultats nettement moins bons dans l'ICPE 2006 que dans l'IPC 2005, ce qui permet de conclure que les entreprises de ces pays sont plus enclines à verser des pots-de-vin à l'étranger que ce qui leur serait permis au niveau national. Cette tendance manifeste des entreprises à être moins scrupuleus es lorsqu'elles travaillent dans des pays qui n'ont peut-être pas des réglementations aussi rigoureus es que leur propre pays est alarmante. Elle montre à quel point il est nécessaire que les pouvoirs publics assument la responsabilité du comportement de leurs entreprises à l'étranger autant que sur leur territoire national. ·son des résultats de l'ICPE 2006 et de l'IPC 2005
9.00
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
0.00 .\-"-'-'----;.-~'-'--..;...._.:....:..-..-.:....:..'-'--~.:....:...:....:..'---;__-'---'--;q.;.;;.'-'--'---;:.;..c.--'-"~ 0.00
1.00
2.00
3.00
4.00
5.00 Scores IPC
12
6.00
7.00
6.00
9.00
10.00
4. Résumé Les résultats de I'ICPE 2006 montrent que les scores sont relativement rapprochés, la Suisse occupant la première place avec 7,81 et l'Inde la demière, avec 4,62. Par conséquent, aucun pays ne s'approchant de près ou de loin du score maximal de 10, l'ICPE 2006 révèle que les entreprises de tous les pays ont une notabIe propension à verser des pots-de-vin lorsqu'elles font des affaires à l' étranger. Néanmoins, I'analyse par classification met en évidence les résultats particulièrement mauvais des deux groupes de pays les moins bien classés. Le groupe 3 est composé par Israël, Hong Kong, I'Italie, la Corée du Sud, I' Arabie Saoudite, Ie Brésil, I' Afrique du Sud et la Malaisie. Le groupe 4, Ie plus corrompu selon I'ICPE 2006, comprend Taïwan, la Turquie, la Russie, la Chine et 1'Inde. L 'analyse des résultats montre que les entreprises des 30 pays classés dans I 'ICPE 2006 affichent une propension à verser des pots-de-vin différente dans différentes régions du monde. Alors que les résultats des entreprises de la quasi-totalité des pays sont nettement meilleurs dans les pays de I'OCDE que dans I'ensemble de l'échantillon, lorsqu'elles interviennent dans des pays à faible revenu et en Afrique, les entreprises des 30 pays classés sont beaucoup plus enclines à recourir à la corruption. Les scores de I'IPC 2005 et de I 'ICPE 2006 sont étroitement corrélés. Bien que ces deux indices s 'intéressent à des aspects différents de la corruption, il est établi que les pays mal classés dans I'IPC font également partie des plus mal notés dans I 'ICPE et il en va de même pour les pays les mieux classés.
13
Annexe 1 : Personnes sondées dans Ie cadre de l'enquête lePE 2006 Tableau 2 : Pays de résidence des répondants Paysl puissance économique Albanie Algérie Angola Ar:Rentine Arménie Australie Autriche Azerbaïdjan Bahreïn Bangladesh Barbade Belgique Bénin Bolivie Bosnie-Herzégovine Botswana Brésil Bulgarie Burkina Faso Burundi Cam badge Cameroun Canada Tchad Chili Chine Colombie Costa Rica Croatie Chypre RépubliQue Tch~ue Danemark République Dominicaine Equateur Egypte EI Salvador Estonie Ethiopie Finlande France Gambie Georgie Allemagne Grèce Guatemala Guyana Honduras Hang KonQ RAS Hongrie Islande Inde Indonésie Irlande Israël Italie Jamaïque Japon Jordanie Kazakhstan Kenya Corée, Rép. de Koweït République Kirghize
Paysl puissance économique Lettonie Lesotho Lituanie Luxembourg Macédoine, ARY Madagascar Malawi Malaisie Mali Malte Mauritanie Maurice Mexique Moldavie Mongolie Maroc Mozambique Namibie Népal Pays-Bas Nouvelle-Zélande Nicaragua Nigeria Norvège Pakistan Panama Paraguay Pérou Philippines Pologne PortuQal Qatar Roumanie Fédération de Russie Serbie et Montén~o Singapour République Slovaque Slovénie Afrique du Sud
Nbr. de répondants
80 70 35 68 79 88 109 81 40 105 57 74 147 90 73 69 194 95 49 83 95 87 95 98 149 344 69 67 90 83 88 69 71 88 98 52 107 85 51 136
Es~ne
Sri Lanka Surinam Suède Suisse Taïwan, Chine Tadjikistan Tanzanie Thaïlande Timor-Leste Trinité et Tobago Tunisie Turquie Ouganda Ukraine Emirats Arabes Unis Royaume-Uni Etats-Unis Uruguay Venezuela Vietnam Zambie Zimbabwe Total
72 72
51 78 70 93 82 71 71 30 68 123 35 48 84 94 52 87 191 130 97 107 95
14
Nbr. de répondants
148 79 162 59 87 113 38 73 46 64 64 27 82 100 100 96 62 62 73 93 46 71 223 67 87 83 89 66 53 90 36 65 102 553 89 81 63 88 79 79 79 75 52 74 65 80 99 46 34 83 48 102 89 159 85 72
235 72
66 137 97 36 11,232
Annexe 2 : lePE 2006 - Résultats d'analyse complémentaires Tableau 3: Comparaison des points de vue des répondants par catégorie d'entreprises 12
Suisse Suède Australie Autriche Canada Royaume-Unl Allemaane Pays-Bas Etats-Unis Belglque Japon Singapour Espagne Emirats Arabes Unis France Portugal Mexique Israël Hong Kong Italie Corée du Sud Arabie Saoudite Brésil AfriClue du Sud Malaisie Taïwan Turquie Russie Chine Inde Nb total de répondants
Echantillon tot al Scores moyens (0-10)
Répondants dans les entreprises à capitaux étrangers
Répondants des enterprises locales
Répondants 'Locaux' dans les petites entreprises
Répondants 'Locaux'dans les moyennes entreprises
Répondants 'Locaux' dans les grandes entreprises
7.81 7.62 7.59 7.50 7.46 7.39 7.34 7.28 7.22 7.22 7.10 6.78 6.63 6.62 6.50 6.47 6.45 6.01 6.01 5.94 5.83 5.75 5.65 5.61 5.59 5.41 5.23 5.16 4.94 4.62 11,232
8.20 7.99 7.73 7.76 8.03 7.76 7.71 7.47 7.66 7.78 7.45 6.79 6.87 6.85 6.72 6.53 6.72 5.88 6.00 5.88 5.98 5.43 5.60 5.71 5.20 5.55 5.36 5.20 4.51 4.55 2,097
7.81 7.64 7.61 7.48 7.42 7.35 7.29 7.27 7.13 7.17 7.06 6.82 6.60 6.60 6.49 6.54 6.32 5.98 6.05 5.98 5.84 5.81 5.62 5.61 5.69 5.42 5.20 5.10 5.03 4.60 7,948
7.67 7.63 7.40 7.37 7.14 7.02 6.97 7.03 6.76 6.93 6.81 6.36 6.37 6.21 6.11 6.39 6.01 5.73 5.56 5.78 5.53 5.61 5.59 5.25 5.50 5.28 5.24 4.96 4.94 4.31 3,782
7.64 7.69 7.42 7.49 7.46 7.46 7.45 7.27 7.16 7.16 7.16 6.89 6.64 6.76 6.61 6.34 6.28 6.03 6.15 5.98 6.02 6.04 5.60 5.96 5.79 5.52 5.08 5.14 5.12 4.83 2,132
8.15 7.65 8.11 7.62 7.89 7.78 7.66 7.64 7.72 7.67 7.37 7.38 6.92 7.08 7.00 6.96 6.77 6.36 6.68 6.40 6.14 5.93 5.73 6.07 5.92 5.56 5.23 5.41 5.09 4.97 2,034
I
12 Prière de relever que tous les répondants n'ont pas répondu aux questions relatives à l'appartenance ou la taille de leur entreprise. Par conséquent, Ie nombre de répondants pour l'ensemble de l'échantillon ne correspond pas au total des répondants « étrangers » et « locaux ».
15
____ ______ 4:C_ ________ d Tabl
Suisse Suède Australie Autriche Canada Royaume-Uni Allemagne Pays-Bas Etats-Unis Belgique Japon Singapour Espagne Emirats Arabes Unis France Portugal Mexique Israël Hong Kong Italie Corée du Sud Arabie Saoudite Brésil Afrique du Sud Malaisie Taiwan Turquie Russie Chine Inde Nbr. total de répondants
13
. ts ... d • __
Echantillon total Scores moyens (0-10) 7.81 7.62 7.59 7.50 7.46 7.39 7.34 7.28 7.22 7.22 7.10 6.78 6.63 6.62 6.50 6.47 6.45 6.01 6.01 5.94 5.83 5.75 5.65 5.61 5.59 5.41 5.23 5.16 4.94 4.62 11232
___ d _ __
Répondants basés dans les pays de I'OCDE 8.51 8.46 8.56 7.95 8.36 8.31 8.03 8.11 8.26 7.91 8.03 7.84 7.44 7.94 7.42 7.14 7.78 6.50 7.28 6.60 6.67 5.64 5.73 6.26 6.32 6.31 5.08 5.89 5.00 5.46 2358
dant spar reglOn et par ca t' _ . d
Répondants basés dans les pays à faible revenu 6.89 7.05 6.92 7.21 6.72 6.89 6.65 6.93 6.63 6.38 6.69 5.93 6.48 5.31 5.46 6.19 5.88 6.33 5.12 4.94 5.20 5.29 5.91 5.15 4.86 4.80 5.45 4.83 4.50 3.57 2405
Répondants basés en Afrique 7.54 7.44 7.65 7.40 7.22 7.22 6.79 7.21 6.84 6.61 6.93 6.35 6.65 5.89 5.43 6.19 6.86 6.38 5.88 5.03 6.04 5.77 6.44 5.32 5.51 5.41 6.01 5.98 4.74 3.89 2281
Répondants basés en Europel 8.44 8.13 7.93 7.56 8.08 7.98 7.73 7.85 7.81 7.72 8.00 6.99 7.12 7.31 7.37 6.80 7.28 6.02 6.15 6.31 6.06 5.51 5.38 5.64 5.77 5.80 4.99 5.38 5.01 4.96 2931
Répondants basés dans les Amériques ll 7.81 7.52 8.27 7.83 7.89 7.44 7.60 6.80 7.26 7.33 7.35 7.12 6.33 7.38 6.50 6.56 6.05 6.04 6.83 6.24 6.06 5.59 5.48 6.69 6.45 5.75 5.00 5.83 5.17 5.63 2261
de 1 Répondants basés en AsiePacifique lli 7.30 7.02 7.20 7.21 6.91 6.97 6.92 6.76 6.91 6.89 6.39 6.77 6.32 6.01 6.72 6.29 5.57 6.23 5.44 6.09 5.46 5.38 5.31 5.40 5.09 4.82 5.48 4.92 4.49 4.52 1817
_ Répondants basés dans les nouveaux Etats indépendants iV 6.95 7.34 6.70 7.26 6.49 6.85 7.05 7.23 6.58 7.13 6.50 5.48 6.82 5.89 6.64 6.26 5.21 5.07 5.38 5.81 5.64 5.58 5.46 5.92 5.64 5.37 4.84 4.36 5.12 4.95 1510
Répondants basés au Moyen-Orient V 8.39 7.14 8.17 8.37 8.33 7.82 8.09 8.31 7.97 8.14 7.93 8.60 7.35 7.92 7.67 7.45 8.05 6.83 8.04 7.15 7.35 7.13 7.50 7.74 7.61 7.21 6.69 6.14 6.70 6.59 43213
Veuillez relever la faible taille de l'échantillon pour les répondants basés au Moyen-Orient. Par conséquent, il convient de considérer ces résultats avec prudenee.
16
i Pays européens participant à I'enquête : Albanie, Allemagne, Autriche, Belgique, Bosnie-Herzégovine, Bulgarie, Chypre, Croatie, Danemark, Espagne, Estonie, Finlande, France, Grèce, Hongrie, Irlande, Islande, Italie, Lettonie, Lituanie, Luxembourg, Macédoine (ARY), Malte, Norvège, Pays-Bas, Pologne, Portugal, Roumanie, Serbie et Monténégro, République Slovaque, République Tchèque, Royaume-Uni, Slovénie, Suède, Suisse, Turquie. ii Pays des Amériques participant à I'enquête : Argentine, Barbade, Bolivie, Brésil, Canada, Chili, Colombie, Costa Rica, Equateur, EI Salvador, Etats-Unis, Guatemala, Guyana, Honduras, Jamaïque, Mexique, Nicaragua, Panama, Paraguay, Pérou, République Dominicaine, Surinam, Trinité et Tobago, Uruguay, Venezuela. iii Pays de la région Asie-Pacifique participant à I'enquête : Australie, Bangladesh, Cambodge, Chine, Corée (Rép. De), Hong Kong (RAS), Inde, Indonésie, Japon, Malaisie, Népal, Nouvelle-Zélande, Pakistan, Philippines, Singapour, Sri Lanka, Taïwan, Thaïlande, Timor-Leste, Vietnam. iv Pays appartenant aux « nouveaux Etats indépendants »participant à !'enquête : Arménie, Azerbáidjan, Fédération de Russie, Géorgie, Kazakhstan, Moldavie, Mongolie, République Kirghize, Tadjikistan, Ukraine. v Pays du Moyen-Orient participant à I'enquête : Bahreïn, Emirats Arabes Unis, Israël, Jordanie, Koweït, Qatar.
17
Page 10f5
Close Window
~ TRANSPARE.NCY
'W:/ INTERNATIO NAL
CORRUPTION RUINS UVES.
thc globa! coalftion .1gainst cOlTuption
AGHTBACK.
Corruption Perceptions Index 2006
cpr·2006 . ;9J)", ~O.O
!·····l.SJ)$Et9
i"U)~r,9 .6:.(l~~~9
• ·5,9 • :,4,9 .3.Ci=S,,9 .2J).2,.9 •
U}- 1.9
.OO($~
Download the world map Transparency International commissioned Prof. Dr J. Graf Lambsdorff of the University of Passau to produce the CPI tabie. For information on data and methodology, please consult the frequently asked questions and the CPI methodology or www.icgg.or~
IPress Kits Please click on the links below to download the media pack in the language of your preference. Inside you wil! find TI CPI 2006 •
Press release
•
Press contacts
•
Table of results
•
Sources
•
Frequently asked questions
Arabic
English
Chinese
CountryCountry Rank
French
2006 CPI Score
Surveys used
Russian
Sganish Confidence range
1
Finland
9.6
7
9.4 - 9.7
1
Iceland
9.6
~
9.5 - 9.7
1
New Zealand
9.6
7
9.4 - 9.6
4
Denmark
9.5
7
9.4 - 9.6
5
Singapore
9.4
9
9.2 - 9.5
6
Sweden
9.2
7
9.0 - 9.3
7
Switzerland
9.1
7
8.9 - 9.2
8
Norway
8.8
7
8.4 - 9.1
9
Australia
8.7
8
8.3 - 9.0
9
Netherlands
8.7
7
8.3 - 9.0
11
,;ustria
8.6
7
8.2 - 8.9
11
Luxembourg
8.6
~
8.1 - 9.0
http://www.transparency.orgllayoutlset/print/policy_research/surveys_indices/cpi/2006
11/27/2006
Page 20f5
11
United Kingdom
8.6
7
8.2 - 8.9
14
Canada
8.5
7
8.0 - 8.9
15
Hong Kong
8.3
9
7.7 - 8.8
16
Germany
8.0
7
7.8 - 8A
17
~apan
7.6
9
7.0 - 8.1
18
France
7.4
7
6.7 - 7.8
18
Ireland
7.4
7
6.7 - 7.9
20
Belgium
7.3
7
6.6 -7.9
~O
Chile
7.3
7
§.6 -7.6
20
USA
7.3
8
6.6 - 7.8
23
Spain
~.8
7
~.3 -7.2
24
Barbados
~.7
14
~.O -7.2
24
Estonia
6.7
8
6.1 -7.4
26
Macao
~.6
3
5.4 -7.1
~6
Portugal
~.6
7
5.9 -7.3
28
Malta
~A
l'!
5.4 - 7.3
28
Slovenia
~.4
8
5.7 - 7.0
28
Uruguay
~.4
5
5.9 -7.0
31
United Arab Emirates
~.2
5
5.6 - 6.9
32
Bhutan
~.O
3
14.1 - 7.3
32
Qatar
6.0
5
5.6 - 6.5
34
Israel
5.9
7
5.2 - 6.5
34
r-aiwan
5.9
9
5.6 -6.2
36
Bahrain
5.7
5
5.3 -6.2
37
Botswana
5.6
~
14.8 - 6.6
37
Cyprus
5.6
14
~.2 - 5.9
39
Oman
5.4
~
14.1 - 6.2
~O
~ordan
5.3
7
14.5 - 5.7
141
Hungary
5.2
8
5.0 - 5A
42
Mauritius
5.1
5
14.1 - 6.3
42
South Korea
5.1
9
14.7 - 5.5
44
Malaysia
5.0
9
14.5 - 5.5
145
Italy
4.9
7
14.4 - 5A
46
Czech Republic
14·8
8
14.4 - 5.2
46
Kuwait
14·8
5
14.0 - 5A
46
Lithuania
4.8
6
14.2 - 5.6
149
Latvia
4.7
~
1!0 - 5.5
~9
Slovakia
14. 7
8
~.3- 5.2
51
South Africa
14·6
8
14.1 - 5.1
51
r-unisia
14·6
5
3.9 - 5.6
53
Dominica
r4.5
3
3.5 - 5.3
54
Greece
14.4
7
3.9 - 5.0
55
Costa Rica
14. 1
5
3.3 - 4.8
http://www.transparency .orgllayout/set/print/policyJesearchlsurveys_indices/cpi/2006
11/2712006
Page 3 of5
55
Namibia
~.1
~
3.6 - 4.9
57
Bulgaria
~..:o
7
3.4 - 4.8
57
EI Salvador
~.O
5
3.2 - 4.8
59
Colombia
3.9
7
3.5 - 4.7
~o
Irurkey
3.8
7
3.3 - 4.2
~1
~amaica
3.7
5
3.4 - 4.0
§1
Poland
3.7
8
3.2 - 4.4
~3
Lebanon
3.6
3
3.2 - 3.8
63
SeychelIes
3.6
3
3.2 - 3.8
63
Thailand
3.6
9
3.2 - 3.9
66
Belize
3.5
3
~.3 - 4.0
66
Cuba
3.5
3
1.8 - 4.7
ê..6
Grenada
3.5
3
~3
- 4.1
~9
Croatia
3.4
7
3.1 - 3.7
~O
Brazil
3.3
7
3.1 - 3.6
70
China
3.3
9
3.0 - 3.6
70
Egypt
3.3
6
3.0 - 3.7
70
Ghana
3.3
6
3.0 - 3.6
170
India
3.3
10
3.1 - 3.6
170
Mexico
3.3
7
3.1 - 3.4
70
Peru
3.3
5
2.8 - 3.8
70
Saudi Arabia
3.3
3
2.2 - 3.7
70
Senegal
3.3
5
2.8 - 3.7
79
Burkina Faso
3.2
5
2.8 - 3.6
179
Lesotho
3.2
5
2.9 - 3.6
79
Moldova
3.2
7
2.7 - 3.8
79
Morocco
3.2
ê..
2.8 - 3.5
79
Irrinidad and Tobago
3.2
5
2.8 - 3.6
84
Älgeria
3.1
5
2.7 - 3.6
84
Madagascar
3.1
5
2.3 - 3.7
84
Mauritania
3.1
4
2.1 - 3.7
84
Panama
3.1
5
2.8 - 3.3
84
Romania
3.1
8
3.0 - 3.2
84
Sri Lanka
3.1
6
2.7 - 3.5
90
Gabon
3.0
4
2.4 - 3.3
90
Serbia
3.0
7
2.7 - 3.3
90
Suriname
3.0
4
2.7 - 3.3
93
fA,rgentina
2.9
7
2.7 - 3.2
93
Ärmenia
~.9
6
2.7 - 3.0
93
Bosnia and Herzgegovina
~.9
6
2.7 - 3.1
93
Eritrea
~.9
3
2.2 - 3.5
93
Syria
~.9
3
2.3 - 3.2
93
Tanzania
2.9
7
2.7- 3.1
http://www. transparency .org/layoutlset/print/policyJesearch/surveys_ indices/cpi/2006
11/27/2006
Page 4 of5
99
Dominican Republic
2.8
5
2.4 - 3.2
99
Georgia
2.8
6
2.5 - 3.0
99
Mali
2.8
7
2.5 - 3.3
99
Mongolia
2.8
5
2.3 - 3.4
99
Mozambique
2.8
7
2.5 - 3.0
99
Ukraine
2.8
6
2.5 - 3.0
105
Bolivia
2.7
6
2.4 - 3.0
105
Iran
2.7
3
2.3 - 3.1
105
Libya
2.7
3
2.4 - 3.2
105
Macedonia
2.7
6
2.6 - 2.9
105
Malawi
2.7
7
2.5 - 3.0
105
Uganda
2.7
7
2.4 - 3.0
111
~Ibania
2.6
5
2.4 - 2.7
111
Guatemala
2.6
5
~.3 - 3.0
111
Kazakhstan
2.6
6
12.3 - 2.8
111
Laos
~.6
4
~.o
111
Nicaragua
~.6
6
~.4 - 2.9
111
Paraguay
12·6
5
12.2 - 3.3
111
!Timor-Leste
~.6
3
~.3 - 3.0
111
!viet Nam
~.6
8
~.4 - 2.9
111
)'emen
2.6
4
~.4 - 2.7
111
iZambia
12. 6
6
12.1 - 3.0
121
Benin
12·5
6
2.1 - 2.9
121
Gambia
12·5
6
2.3 - 2.8
121
Guyana
12·5
5
2.2 - 2.6
121
Honduras
12·5
6
2.4 - 2.7
121
Nepal
~.5
5
2.3 - 2.9
121
Phillipines
12·5
9
2.3 - 2.8
121
Russia
12. 5
8
2.3 - 2.7
121
Rwanda
12·5
3
2.3 - 2.6
121
Swaziland
2.5
3
2.2 - 2.7
130
~erbaijan
2.4
7
2.2 - 2.6
130
Burundi
2.4
5
2.2 - 2.6
130
Central African Republic
2.4
3
2.2 - 2.5
130
Ethiopia
2.4
7
2.2 - 2.6
130
Indonesia
2.4
10
2.2 -2.6
130
Papua New Guinea
2.4
4
2.3 - 2.6
130
!Togo
2.4
3
1.9 - 2.6
130
iZimbabwe
2.4
7
2.0 - 2.8
138
Cameroon
2.3
7
2.1 - 2.5
138
Ecuador
2.3
IJ
2.2 - 2.5
138
Niger
2.3
5
2.1 - 2.6
138
!venezuela
2.3
7
2.2 - 2.4
- 3.1
http://www.transparency .org/layout/setlprintlpolicy_research/surveys_indices/cpi/2006
11/27/2006
Page 5 of5
142
!Angola
2.2
5
1.9 - 2.4
142
Congo, Republic
2.2
4
2.2 - 2.3
142
Kenya
2.2
7
2.0 - 2.4
142
Kyrgyzstan
2.2
~
2.0 - 2.6
142
Nigeria
2.2
7
2.0 - 2.3
142
Pakistan
2.2
6
2.0 - 2.4
142
Sierra Leone
2.2
3
2.2 - 2.3
142
[rajikistan
2.2
6
2.0 - 2.4
142
[rurkmenistan
2.2
4
1.9 - 2.5
151
Belarus
2.1
4
1.9 - 2.2
151
Cambodia
12.1
~.
1.9 - 2.4
151
Cöte d ïvoire
12. 1
4
2.0 - 2.2
151
Equatorial Guinea
12·1
3
1.7-2.2
151
Uzbekistan
~.1
5
1.8 - 2.2
156
Bangladesh
~.O
6
1.7 - 2.2
156
Chad
~.O
6
1.8 - 2.3
156
Congo, Democratie Republic
12·0
~
1.8 - 2.2
156
Sudan
2.0
~.
1.8 - 2.2
160
Guinea
1.9
3
1.7-2.1
160
Iraq
1.9
3
1.6 - 2.1
160
Myanmar
1.9
3
1.8 - 2.3
163
Haiti
1.8
3
1.7-1.8
Explanatory notes*
* CPI Score relates to perceptions of the degree of corruption as seen by business people and country analysts, and ranges between 10 (highly clean) and 0 (highly corrupt). ** Confidence range provides a range of possible values of the CPI score. This reflects how a country's score may vary, depending on measurement precision. Nominally, with 5 percent probability the score is above this range and with another 5 percent it is below. However, particularly when only few sou rees are available, an unbiased estimate of the mean coverage probability is lower than the nomina I value of 90%. *** Surveys used refers to the number of surveys that assessed a country's performance. 12 surveys and expert assessment were used and at least 3 were required for a country to be included in the CPI.
t:' Transparency International e. V. copyright © 1994-2006
http://www. transparency .org/layout/set/print/policy_research/surveys jndices/cpi/2006
11/27/2006