MAATSCHAPPELIJKE INNOVATIE: BASISINKOMEN VOOR IEDEREEN? November 2015
“GEEN INKOMSTEN, GEEN BURGER” riep de filosoof Thomas Paine van de tribune van de Nationale Vergadering.– Thomas Paine, 1792 De Franse Revolutie was uitgebroken, maar Thomas Paine waarschuwde in 1792 zijn mederevolutionairen: de domocratie kan alleen goed werken als de burgers waaruit zij is samengesteld economisch vrij zijn en beschikbaar om haar tot bloei te brengen.
EEN EVENEMENT VAN DE VCV-KRING INNOVATIEMANAGEMENT Wij heten u van harte welkom op het 7e event van Nyenrode’s VCV-kring Innovatiemanagement. Er wordt veel aan innovatie gedaan in Nederland. Er zijn tal van organisaties mee bezig en er wordt volop onderzoek naar gedaan. Ondanks alle inspanningen sneuvelen veel innovaties tijdens het ontwikkelproces of zijn ze weinig succesvol op de markt. Er schort wellicht iets aan het goed managen van innovaties en dat was de aanleiding om in 2013 een VCV kring Innovatiemanagement te starten.
Centrale vraag voor ons als VCV kring Innovatiemanagement ‘Hoe kunnen innovaties effectief gemanaged worden?’
Doel kring Innovatiemanagement De VCV-kring Innovatiemanagment heeft drie doelstellingen die ze nastreeft: Verzamelen en delen van kennis over innovatiemanagement Opbouwen van netwerk voor geïnteresseerden in het vakgebied Ontwikkelen kenniscentrum voor innovatiemanagement In onze programma’s gaan we op zoek naar de werkzame stoffen van innovatie door vanuit verschillende sprekers en casussen het thema te belichten. We dagen u uit om op basis van de inzichten en ervaringen van onze sprekers uw eigen doelstellingen en aanpak aan te scherpen met de juiste succesfactoren. Uiteraard nodigen we u ook van harte uit om via het digitale kanaal uw bijdrage te leveren. De VCV-kring Innovatiemanagement heeft haar eigen groep op LinkedIn.
Chris Goes Thomas Paine
Voorzitter VCV-Kring Innovatiemanagement
2. Fried Kaanen 3. Dr. Robert Jan Blomme
1. Joop Roebroek
Maatschappelijke Innovatie: Basisinkomen voor iedereen.
Geen inkomsten, geen burger
DE SPREKERS
Dr. Joop Roebroek
Tijdens de Masterclass bijeenkomst van de VCV Kring Innovatie Management op 29 september bleek dat de visie van Thomas Pain op dit moment nog net zo actueel is als een paar eeuwen geleden. De huidige ordening in Nederland is nog geënt op de industriële voortbrenging uit de vorige eeuw, waar helaas het politieke systeem zich nog steeds aan vasthoudt. Joop Roebroek gaf in een heldere presentatie de verschillende invalshoeken vanuit de sociale kant weer. Voorbeelden vanuit het totale arbeidsprincipe, waar al snel de indruk ontstaat dat mensen lui worden wanneer ze zonder inspanning geld krijgen. Experimenteren met het basisloon, wat door MIES wordt georganiseerd is één van de manieren om het debat inhoudelijk aan te gaan. De huidige manier van tuchtig ordenen is een verouderd middel, wat eerder remt dan het stimuleert. “Ik doe het, maar leuk is anders.” Het stimuleert het krijgen van een burn-out in de hand. Waar gaat het nu om? Diverse voorbeelden zijn de revue gepasseerd, zoals het loskomen uit de uitkeringsdwang en het benutten van beschikbaar talent. Sociale dynamiek. Er is werk genoeg, ook in de toekomst. Het is jammer dat het huidige bijstandsysteem decennia geleden als een lappendeken onhandig in elkaar is geknutseld. Vanuit de politiek is er niet de intentie om dit te herzien en ze voegt nog steeds stukjes aan de lappendeken toe.
Fried Kaanen (19740032)
Prof. Dr. Robert Jan Blomme
Fried Kaanen opende met de mededeling dat hij aanvankelijk sceptisch was, toen hij zich over het basisinkomen inlas. Hij is van mening dat een totaal vangnet meer dan ooit echt nodig is en schetste het beeld vanuit de Metaal techniek. Ondernemers zijn positief ingesteld en zijn gebaat bij innovatie en waardecreatie. Niet alleen voor de business, maar ook op het sociale vlak. Bij het invoeren van het basisinkomen zullen werkgevers voor een aantrekkelijke werkomgeving moeten zorgen. Vanuit de medewerker biedt het de mogelijkheid om (tijdelijk) uit een baan te stappen om bijvoorbeeld studies te volgen of als mantelzorger de zorg op zich te nemen. Als mensen meer ruimte krijgen, komen ook de kansarmen mensen in onze maatschappij aan bod, die op dit moment steeds meer aan de kant blijven staan, terwijl daar ook potentie aanwezig is. Een wisselwerking die positief benut kan worden. Basisinkomen: De dilemma’s. Rob Blomme gaf vanuit zijn vakgebied inzicht in de humanistische thema’s zoals menselijke waardigheid, vrijheid en existentiële betekenis. Waarvoor worden mensen nu opgeleid? Hoe maak je het werk aantrekkelijker? Maar ook: Wat drijft mensen? Kiezen ze voor de lange of juist voor de korte termijn? Is de investering in een goede woning belangrijk of zwichten ze voor die nieuwste kleurentelevisie.
DE MASTERCLASS Interessante vragen die in de Masterclass terugkwamen zoals; in hoeverre werpen mensen zich onbetaald op als het Sysiphus arbeid betreft? De vier groepen presenteerden nieuwe inzichten en deden prikkelende uitspraken. Unaniem was de uitkomst dat we het samen met elkaar moeten doen. Wat is nu waardecreatie en moet dat altijd geld zijn? Maar ook dat het basisinkomen de mogelijkheid biedt om op een natuurlijke manier nieuwe groeperingen in de samenleving te laten ontstaan die gebaseerd zijn op het samen invullen van het arbeidsaanbod. De avond werd afgesloten in de Zolderbar, waar nog uitgebreid over Maatschappelijke Innovatie werd doorgepraat.
ZEER GEWAARDEERD De deelnemers aan dit event waren zeer te spreken over de opzet en inhoud: gemiddeld werd deze bijeenkomst met 8,5 gewaardeerd. Enkele opmerkelijke uitspraken van deelnemers: Inspirerende dwarse denkers bij elkaar die denken in mogelijkheden - Jan van den Hooff Top, leerzaam, vol inhoud, vernieuwend - Erik de Boer Inspirerend, boeiend en vooruitstrevend - Daan Tolk Zeer inspirerend - Erik Volkers Top! - Ronald Deurema Goed onderwerp, goede sprekers - Tom Dirks Goed voorbereid, interessante sprekers en voldoende ruimte voor discussie - Marijke van Noort Leuk, innovatief, verfrissend, Nyenrode waardig! - Carla Hartog Enkele foto impressies
BIJLAGE: FACTSHEET BASISINKOMEN VOOR IEDEREEN
Arbeidsomstandigheden De robots zullen in de toekomst veel banen van mensen overnemen en er zal onvoldoende werk overblijven. Vele banen zijn door de nieuwe technologieën overbodig geworden, maar er kwamen toch altijd weer nieuwe bij. Mensen worden ontslagen, maar arbeidsvoorwaarden blijven gehandhaafd. Verwatering arbeidsvoorwaarden voor concurrentiekracht / aandeelhouderswaarde maximalisatie (Post NL postbode eruit, ZZP’er erin) De impact is het grootst bij de beroepsbevolking tussen de 35 en 55 jaar. De impact is met kop en schouders het hoogst bij de middelbaar opgeleide beroepsbevolking. Lager opgeleiden lopen ook een hoog risico. Offshoring voor vindt op alle niveaus plaats, waardoor arbeidsplaatsen verloren gaan. Routinematig werk laat zich makkelijker automatiseren.
Sociale Zekerheid De verwachting is dat kloof tussen arm en rijk sterk zal toenemen. Experimenten met het basisinkomen worden in Wageningen alleen bij bijstandtrekkers verstrekt voor een beperkte tijd. Wat zegt dit over de toepasbaarheid? Feitelijk zou het experiment over een hele stad uitgevoerd moeten worden.
Bronnen: Internet – diverse websites + rapporten
Experimenten
Herverdeling
Gemeente Wageningen: 300 gezinnen, 3-jarige proef om langdurige bijstandsgerechtigden maandelijks E 1.000 te geven. Zonder voorwaarden of beperkingen en geen verdere financiële ondersteuning. Groningen en Eindhoven: Mieslab, crowfunding actie (geen belastinggeld). 500 sympathisanten van het basisinkomen legden allemaal een paar euro in. Microexperiment moet inzicht verschaffen in wat er zou kunnen gebeuren als je een basisinkomen landelijk in zou voeren. Gemeente Groningen: Bijstandsgerechtigden de kans geven om bij te verdienen zonder dat dit extra geld moeten inleveren. Gemeente Utrecht: Start na de zomer proef met basisinkomen. Ze willen met het experiment bekijken of iemand passief thuis gaat zitten of zichzelf zal ontplooien en daardoor een zinvolle bijdrage levert aan onze samenlevering. Met betaald of vrijwilligerswerk. (looptijd 2016) Gemeente Tilburg: Experiment (duurt 4 jaar). De gemeente wil weten wat werklozen doen als zij niet worden gecontroleerd door de sociale diensten maar zelf een plan mogen maken. Canada (Dauphin, Minitoba – Proef met basisinkomen 1974-1978. In het Canadese dorp Dauphin kregen duizend mensen (één derde van de bevolking) tussen 1974-1978 zo nodig een aanvullende uitkering, zonder tegenverplichting. De deelnemers bleven grotendeels werken of gingen meer studeren, en ze waren minder vaak ziek of depressief. Alaska: Iedere inwoner krijgt elk jaar een bijdrage van de oliewinning onder het motto: het land is van de mensen, dus ook de opbrengsten. Every Alaska resident will soon be $1,884 richer, thanks to an annual payout from an oil wealth trust fund that has been credited with keeping many lowincome families out of poverty. (aug 2015) More than 640,000 Alaska residents will receive the payment from The Alaska Permanent Fund. It is the third largest since the state began paying such sums in 1982 with a $1,000 check. Maastricht, Gouda, Enschede en Nijmegen willen ook experimenteren met 'gratis geld'.
Basisinkomen voor alle Nederlanders (arm en rijk) beschikbaar. Kosten 200 miljard euro. Het afschaffen van vrijstellingen, aftrekposten, heffingskortingen. Besparing 59 miljard euro. Werkende Nederlanders moeten van elke verdiende euro 56,6 cent afstaan aan de fiscus. Wordt het basisinkomen hoger, dan wordt de inkomstenbelasting snel onbetaalbaar.
Menselijke impact Gratis geld maakt mensen gezonder, gelukkiger en socialer. Werkelozen worden bevrijd van stigma en zullen met hernieuwd zelfvertrouwen een baan zoeken. Mensen kunnen hun werk op een laag pitje zetten om zieke familieleden te verzorgen, een studie volgen of met vakantie gaan. Mensen die niet kunnen werken, behoeden voor armoede zoals: arbeidsongeschikten, bejaarden en zieken. Systeem bestaat nu al, maar is zeer gecompliceerd.
Voordelen Verwachting: Mensen zijn sneller aan het werk, want de bijverdiensten mogen ze houden . Er zijn geen verplichtingen Mensen kunnen zich uit de armoede-situatie werken. Een hele reeks toeslagen en subsidies kunnen worden geschrapt. (budgetneutraal) Kleinere overheid, leger aan reintegratieconsulenten, fraude-inspecteurs en andere ambtenaren kunnen naar huis worden gestuurd. Einde armoedeval.
Nadelen Recht op geld dat door anderen is verdiend zonder er zelf iets voor te hoeven doen. Het basisinkomen stimuleert niet om te gaan werken. Willen mensen nog wel hun handen uit hun mouwen steken als ze toch geld krijgen. Torenhoge belastingen heffen om basisinkomen te financieren. Dit ontneemt de arbeidslust. Een belastingtarief van 56,6% ontneemt de prikkel om (meer) te gaan werken. Daling van gewerkte uren van 5,3% (nu 12 miljard uur; verlies van 640 mijoen uur) De uren worden niet meer omgezet in geld, waarover geen belasting wordt betaald. Bij herverdeling ontvangen rijke mensen ook een basisinkomen die het helemaal niet nodig hebben. Invoeren van controles voor zwartwerkers, omdat 56,6% belastingheffing aantrekkelijk is om te onderduiken. Een basisinkomen ontneemt mensen de prikkel om in een opleiding te investeren.
