LOCATIEGIDS 2011 – 2014
Pedagogische en praktische informatie van BSO Kasteel van Katoren
LOCATIEGIDS BSO KASTEEL VAN KATOREN 2011 - 2014
BSO Kasteel van Katoren Sarphatistraat 24-26 1018 GK Amsterdam Telefoon: (020) 563 03 33 Juli 2013 2
LOCATIEGIDS BSO KASTEEL VAN KATOREN 2011 - 2014 Voorwoord Hoofdstuk 1 - Partou Pedagogiek in BSO Kasteel van Katoren 1.1 Hoe vertalen wij Partou Pedagogiek in de praktijk? 1.2 Partou heeft vier doelen. Hoe ziet u die terug in de praktijk? Hoofdstuk 2 - Educatie en de stimulering van de ontwikkeling 2.1 Stimulering van de ontwikkeling 2.2 Educatie Hoofdstuk 3 - Volgen en signaleren 3.1 Observatielijsten 3.2 Signalering 3.3 Betrekken ouders 3.4 Samenwerking met omgeving Hoofdstuk 4 - Samenwerking met ouders 4.1 Informeren en adviseren 4.2 Ouderbetrokkenheid Hoofdstuk 5 - Diversiteit en samenleving 5.1 Diversiteit 5.2 Samenleving Hoofdstuk 6 - Praktische informatie 6.1 Locatiebeschrijving 6.2 Intake 6.3 Wennen 6.4 Brengen en halen 6.5 Overgangen 6.6 Afscheid 6.7 Eten 6.8 Rituelen 6.9 Uitstapjes 6.10 Ziekte van het kind en ongevallen 6.11 Ruilen van dagen 6.12 Afnemen extra dag 6.13 Sluitingsdagen 6.14 Veiligheid en gezondheid 6.15 Teambeschrijving 6.16 Oudercommissie 6.17 Klachtenbeleid 6.18 Kwaliteitsbeleid en certificering Hoofdstuk 7 - Jaarplan 2013 7.1 Terugblik 7.2 Vooruitblik
4 5 5 6 8 8 8 9 9 9 9 10 11 11 11 12 12 12 13 13 14 14 14 14 15 15 15 15 16 16 17 17 17 17 19 19 19 21 21 21
3
Voorwoord Voor u ligt de locatiegids van BSO Kasteel van Katoren. Deze locatiegids is de lokale en concrete uitwerking van het pedagogisch beleidsplan Partou Pedagogiek. U vindt hierin ook praktische informatie over onze locatie. Hoofdstukken 1 tot en met 5 gaan over de pedagogiek op onze locatie. In hoofdstuk 6 staat alle praktische informatie. Helemaal achterin de locatiegids, in hoofdstuk 7, vindt u tot slot een jaarplan. Daarin beschrijven we per jaar aan welke verbeterpunten en prioriteiten we extra aandacht besteden. We hopen met deze locatiegids duidelijkheid te geven over hoe wij werken én waarom wij daarvoor kiezen. Als u nog vragen heeft, aarzel niet en stap op onze medewerkers af. Het team van Kasteel van Katoren.
4
Hoofdstuk 1 Partou Pedagogiek in BSO Kasteel van Katoren In Huize Henriëtte in de Sarphatistraat in Amsterdam was ooit het oudste kinderdagverblijf van Amsterdam gevestigd. Het ligt in stadsdeel Centrum, op steenworp afstand van Carré en het Amstel Hotel. Na een grondige renovatie in 2008 is het gebouw nu omgetoverd tot een modern, functioneel kindercentrum dat opvang biedt aan kinderen van nul tot en met twaalf jaar. We bieden een buitenschoolse opvang (BSO) en een kinderdagverblijf (KDV). BSO Kasteel van Katoren biedt opvang aan kinderen van vier tot en met twaalf jaar. Zij worden opgevangen in tweeënhalve verticale groepen. Dat wil zeggen dat elke leeftijd tussen vier en twaalf in de groep vertegenwoordigd is. We willen op termijn, bij voldoende aanmeldingen, overstappen op een horizontaal systeem, zodat we meer leeftijdsgericht kunnen werken .Wij vinden het belangrijk dat onze BSO een fijne, gezellige plek is, waar kinderen zich na een intensieve schooldag kunnen ontspannen en waar zij zich binnen veilige grenzen kunnen ontplooien en ontwikkelen. De pedagogisch medewerkers begeleiden hen daarbij. Er is adequaat, leeftijdsgericht spelmateriaal en er worden stimulerende activiteiten aangeboden aan ieder kind, zowel in de groep als individueel. Als partner in de opvoeding vinden wij een goede samenwerking met ouders belangrijk. Samen kunnen we ervoor zorgen dat uw kind zich ontwikkelt tot een stevige persoonlijkheid, die zich in onze samenleving goed staande kan houden.
1.1 Hoe vertalen wij Partou Pedagogiek in de praktijk? Educatie en stimulering van de ontwikkeling Door alleen of met anderen op onderzoek uit te gaan, ontdekken kinderen spelenderwijs de wereld om zich heen. Zij leren op elk moment van de dag van zichzelf en van elkaar. Ze hebben daarbij wel ondersteuning en prikkels nodig, bijvoorbeeld in de vorm van een veilige, interessante omgeving en educatief speelmateriaal die hen uitdagen. Er moet ruimte zijn voor experimenteren en uitproberen en vrijheid voor het zelfstandig maken van keuzes. De pedagogisch medewerkers zijn terughoudend met ingrijpen en laten de kinderen vooral zelf ontdekken. Zij observeren continu en kunnen ieder kind daardoor steeds activiteiten aanbieden die aansluiten bij leeftijd en interesses. Zij stimuleren de kinderen door het zelfvertrouwen te vergroten, onder andere door royaal te zijn met complimenten. Volgen en signaleren Het observeren van de kinderen is één van de belangrijkste taken van de pedagogisch medewerkers. Onze observaties zijn de basis voor het jaarlijkse oudergesprek. Soms zien we dat een kind opvalt qua gedrag en krijgen we signalen dat er extra behoefte aan aandacht is. Dat bespreken we dan met de ouders en de locatiemanager. We kunnen eventueel samen besluiten om extra begeleiding voor het kind in te schakelen. Samenwerking met ouders Als partners in de opvoeding zien wij regelmatig overleg en een eerlijk, open contact met de ouders als de basis voor onze samenwerking in de BSO. De band van vertrouwen die hierdoor ontstaat, is goed voor het gevoel van veiligheid en daarmee mee voor de ontwikkeling van het kind.
5
Diversiteit en samenleving BSO Kasteel van Katoren biedt opvang aan ieder kind, ongeacht geloof, cultuur, afkomst, uiterlijk of geaardheid. De kinderen leren bij ons dat iedereen anders is en dat iedereen er mag zijn. Respect voor elkaar en de omgeving vinden wij belangrijk. Je luistert naar elkaar en je gaat op een prettige manier met elkaar om. Andersom wordt er ook naar ieder kind geluisterd. Wij praten met de kinderen over bepaalde thema's, we waarderen hun mening en we stimuleren ze om zich te uiten. Zo leren ze om zelf problemen of conflicten op te lossen, verantwoordelijkheid te nemen en mee te denken. Naarmate de kinderen ouder worden, krijgen ze meer zeggenschap en keuzevrijheid.
1.2 Partou heeft vier doelen. Hoe ziet u die terug in de praktijk? Sociale veiligheid Het is uiterst belangrijk dat een kind zich veilig voelt op de BSO. Alleen dan kan het zich openstellen voor nieuwe ervaringen. Daarom zorgen de pedagogisch medewerkers ervoor dat het kind zich gezien, gehoord en gerespecteerd voelt. Ze groeten het kind bij binnenkomst, praten op ooghoogte met het kind en leven zich in hun belevingswereld in. Zij nemen hun behoeften, wensen en mogelijkheden serieus. Zij streven naar een goede verstandhouding met de ouders en tonen belangstelling voor de naaste omgeving van het kind. Zo wordt er stap voor stap een band van vertrouwen opgebouwd. Structuur en herkenbaarheid zijn ook belangrijk voor het gevoel van geborgenheid. Daarom is er een vaste dagstructuur en hebben we vaste, dagelijkse rituelen. Ook zijn er regels en afspraken waar iedereen zich aan moet houden. Ontwikkeling van sociale competentie Een buitenschoolse opvang is bij uitstek een plek waar kinderen kunnen ontdekken wat er allemaal komt kijken bij sociaal contact. Ze leren er samen spelen, delen, conflictsituaties oplossen, emoties uiten en benoemen, zich inleven in anderen, anderen helpen, naar anderen luisteren en voor zichzelf opkomen. De pedagogisch medewerkers begeleiden en helpen de kinderen bij dit leerproces. Ze geven hen speelgoed dat samenspel aanmoedigt, organiseren gezamenlijke activiteiten en oefenen in de groep bepaalde vaardigheden. Ook praten de pedagogisch medewerkers veel met de kinderen. De gezamenlijke eetmomenten zijn daar een goed moment voor. Dan wordt er bijvoorbeeld gesproken over hoe je een bepaalde situatie oplost of wordt gedrag gespiegeld en uitgelegd.
Ontwikkeling van persoonlijke competentie Wanneer een kind zelfvertrouwen heeft en zelfstandig, flexibel en creatief is, is het in staat om allerlei problemen adequaat aan te pakken en zich goed aan te passen aan veranderende omstandigheden. Het is dus belangrijk om het zelfvertrouwen te stimuleren. Dit doen de pedagogisch medewerkers onder meer door de grenzen van het kind te respecteren. Het wordt niet verplicht om aan activiteiten deel te nemen, hoeft niet meer te eten dan het lust en het wordt beschermd tegen gedrag van anderen dat als onprettig wordt ervaren. We stimuleren de zelfstandigheid door het kind zoveel mogelijk zelf te laten doen. We ondersteunen alleen waar dat nodig is. We geven de kinderen ook taken en verantwoordelijkheden, waardoor het kind zich 'groot' en competent voelt. Bijvoorbeeld meehelpen met de vaatwasser uitruimen, tafel dekken of een ouder kind de boterham laten smeren van een jonger kind. Gewenst gedrag wordt beloond in de vorm van complimenten.
6
Op al deze manieren motiveren wij het kind om nog meer zelf te ondernemen en zich zo verder te ontwikkelen.
Overdracht van waarden en normen Normen en waarden geven richting aan ons bestaan. Het hebben van normen en waarden vergroot de mogelijkheid om later op een positieve manier mee te doen in onze diverse, multiculturele samenleving. In BSO Kasteel van Katoren gelden regels en afspraken waar iedereen zich aan moet houden. We groeten bijvoorbeeld als we 's morgens binnenkomen en wanneer we 's middags weggaan. Omdat imitatiegedrag een belangrijke vorm van leren is, geven de medewerkers geven altijd het goede voorbeeld. Ook bespreken ze met de kinderen uitgebreid welk gedrag gewenst is en vooral waarom. In het geval dat een kind zich niet aan de regels houdt, gaan de pedagogisch medewerkers op zoek naar de oorzaak van dit gedrag.
7
Hoofdstuk 2 Stimulering van de ontwikkeling en educatie Kinderen hebben de kracht en de drang om zich te ontwikkelen en zijn afhankelijk van wat de omgeving te bieden heeft. Hier ligt voor ons dus een belangrijke taak. Daarom zorgen we voor een prettige omgeving waar de kinderen op eigen initiatief kunnen ontdekken en leren en voor ontwikkelings- en leeftijdsgericht speelmateriaal en activiteiten.
2.1 Stimulering van de ontwikkeling In BSO Kasteel van Katoren vertrouwen we op de zelfredzaamheid van een kind. Door dit vertrouwen keer op keer uit te spreken en het kind vooral successen te laten ervaren, krijgt het steeds meer zelfvertrouwen en zal het nieuwe uitdagingen aan willen gaan. We geven het kind ook taken en verantwoordelijkheden (opruimen, zelf de jas in de luizenzak doen) en uitingen over hun welbevinden nemen we serieus. Zo voelen ze zich gehoord en gezien en dit vergroot het zelfvertrouwen. Naarmate kinderen ouder worden, leren ze steeds meer van elkaar. Daarom stimuleren we samenspel en samenwerking. Enkele praktijkvoorbeelden: De BSO bevindt zich op de tweede en derde etage. In de ruime, lichte groepen zijn verschillende hoeken gecreëerd waar de kinderen toneelstukjes kunnen opvoeren, dansen, zingen, tafeltennissen, sjoelen en timmeren. Ze kunnen achter de computer kruipen, maar ook lekker een boek lezen in de relaxhoek. Op de zolder kunnen ze knutselen in het atelier en kennismaken met allerlei spannende, uitdagende materialen zoals kurk, klei en hout. We hebben een open deurenbeleid. Dit betekent dat de kinderen zich kunnen aansluiten bij de activiteit in andere groepen. Onze buitenruimte is voor Amsterdamse begrippen uitzonderlijk groot, wel vierhonderd vierkante meter. Hier kunnen de kinderen lopen, rennen en fietsen. We doen hier vaak sportieve activiteiten en er is een schommel, een grote zandbak, een waterornament, een doolhofje en een grasveldje. Er zijn fruitboompjes geplant en er is een moestuin. Bij mooi weer bezoeken we ook wel andere speelplekken, zoals het Oosterpark of het speelplein van één van de scholen die we bedienen.
2.2 Educatie Om onze activiteiten richting te geven, hebben ze een maandelijks wisselend thema. Die thema’s spreken spelenderwijs verschillende ontwikkelingsgebieden aan. Denk aan de lichamelijke ontwikkeling (sport, spel), de creatieve ontwikkeling (knutselen, toneel) en taalontwikkeling (discussies voeren) maar ook aan de ontwikkeling van identiteit (ieders mening of keuze respecteren) en de morele en sociale ontwikkeling (samenspel, conflicten oplossen). De kinderen worden niet verplicht om aan een activiteit mee te doen. Zij mogen hun eigen keuzes maken. Onze taak is om de kinderen te stimuleren met nieuwe en passende uitdagingen, ze aan te moedigen en waar nodig te helpen of te corrigeren.
8
Hoofdstuk 3 Volgen en signaleren Elk kindercentrum heeft de taak om ieder kind op een systematische wijze te volgen in zijn ontwikkeling en welbevinden en te zorgen voor een gerichte signalering. Bij ons wordt standaard voor elk kind minimaal eenmaal per jaar een observatieverslag ingevuld. Maar goed naar kinderen kijken is meer dan dat. Door gericht te kijken leren pedagogisch medewerkers de kinderen kennen en hebben zij bij ieder kind een beeld van de ontwikkeling en het welbevinden in de groep.
3.1 Observatielijsten BSO Kasteel van Katoren gebruikt de standaard observatielijsten van Partou. Deze lijsten geven een systematisch beeld van de ontwikkeling van een kind. Ouders vullen ook in hoe het thuis met hun kind gaat. Jaarlijks hebben we een oudergesprek waarin we de lijsten bespreken. Op de volgende momenten observeren we en hebben we een oudergesprek: - bij 5 jaar: de observatielijst 4 t/m 6 jaar - bij 6 jaar: de observatielijst 4 t/m 6 jaar - bij 7 jaar: de observatielijst 7 t/m 9 jaar - bij 8 jaar: de observatielijst 7 t/m 9 jaar - bij 9 jaar: de observatielijst 7 t/m 9 jaar - bij 10 jaar: de observatielijst 10 t/m 12 jaar - bij 11 jaar: de observatielijst 10 t/m 12 jaar - bij 12 jaar: de observatielijst 10 t/m 12 jaar Kinderen vanaf 7 jaar Om de zelfstandigheid te bevorderen laten wij kinderen participeren in veel dingen. Wij vragen hun mening om er achter te komen hoe zij het vinden op de BSO. Kinderen vanaf 7 jaar mogen zelf ook een vragenlijst invullen.
3.2 Signalering Opgroeien en ontwikkelen gaat met vallen en opstaan. We stimuleren de kinderen door alert te reageren op hun gedrag. We geven ruimte aan talenten en steun bij vragen. We signaleren zo vroeg mogelijk een eventuele stagnatie in de ontwikkeling van kinderen. Zo kunnen we hen, in samenwerking met u als ouder, goed begeleiden in de BSO. Bij opvallend gedrag kunnen we in overleg met de ouders besluiten om het kind uitgebreider te observeren aan de hand van zogenaamde Kipppi-lijsten. Dit Kort Instrument voor de Psychologische Pedagogische Probleem Inventarisatie betekent een extra, diepgaander observatie. Wanneer we van mening zijn dat een kind extra begeleiding nodig heeft, kunnen we zowel deskundige als financiële ondersteuning voor een kind aanvragen bij Okido, zie www.kinderopvangextra.nl.
3.3 Betrekken ouders Ook u als ouder observeert. Door met elkaar informatie uit te wisselen over het kind en de verschillen en overeenkomsten tussen thuis en de BSO te bespreken, ontstaat een waardevolle samenwerking. Uitwisseling van informatie vindt vooral plaats tijdens de overdrachtsmomenten maar bijvoorbeeld ook tijdens de 'drie- maanden- evaluaties' en de jaarlijkse oudergesprekken.
9
Voor tussentijdse opvoedingsvragen kunt u altijd een afspraak maken met de pedagogisch medewerker.
3.4 Samenwerking met omgeving. In de afgelopen jaren is de samenwerking tussen de scholen en de kinderopvang steeds intensiever geworden. Wij werken nauw samen met de basisscholen voor wie wij de opvang verzorgen.
10
Hoofdstuk 4 Samenwerking met ouders Partou ziet zichzelf als partner in de opvoeding. Een goed contact en regelmatig overleg tussen ouders en pedagogisch medewerkers vormen de basis voor goede kinderopvang.
4.1 Informeren en adviseren Het delen van de opvoeding begint met het uitwisselen van informatie en het op elkaar afstemmen van zorg, opvoeding en educatie. Wij streven daarbij naar een open en transparante communicatie. BSO Kasteel van Katoren vindt de dagelijkse overdrachtsmomenten zeer belangrijk. In deze mondelinge overdracht kunnen zowel praktische als opvoedkundige zaken worden besproken. De pedagogisch medewerker vertelt in het kort hoe het kind het tijdens de dag heeft gehad en welke activiteiten er hebben plaatsgevonden. De ouder kan informatie over de thuissituatie geven zodat de pedagogisch medewerkers adequaat kunnen reageren op situaties. De ouder mag altijd even gaan zitten om het kind in de groep te observeren, foto's van (vakantie)activiteiten te bekijken of een praatje te maken met de pedagogisch medewerker. Als er behoefte is aan een uitgebreider gesprek kunnen ouders en pedagogisch medewerkers hiervoor beiden het initiatief nemen. Nieuwsbrieven. Ouders worden via e-mail op de hoogte gehouden van het reilen en zeilen van de BSO. Dit gebeurt in de vorm van een nieuwsbrief die minimaal twee keer per jaar uitkomt en voor het hele kindercentrum geldt. Daarnaast ontvangt u regelmatig specifieke informatie van de groep waarin uw kind wordt opgevangen. Op de tweede etage hangt een ideeënbus. Ouders kunnen hier ideeën, suggesties, opmerkingen of aanbevelingen kwijt. Dergelijke ouderparticipatie juichen we van harte toe, net als uw deelname aan activiteiten. Beneden in het kindercentrum vindt u een fotobord met alle medewerkers van het kindercentrum. Ook is er een informatieklapper met relevante informatie voor ouders, zoals regelgeving, protocollen en inspectierapporten. Er hangen thema- kalenders bij elke groep. Jaarlijks organiseren we een gezellig zomerfeest voor alle ouder en kinderen van het kindercentrum. Een leuke gelegenheid om andere ouders te ontmoeten!
4.2 Ouderbetrokkenheid Op de tweede etage hangt een ideeënbus. Ouders kunnen hier ideeën, suggesties, opmerkingen of aanbevelingen kwijt. Dergelijke ouderparticipatie juichen we van harte toe, net als uw deelname aan activiteiten. Beneden in het kindercentrum vindt u een fotobord met alle medewerkers van het kindercentrum. Ook is er een informatieklapper met relevante informatie voor ouders, zoals regelgeving, protocollen en inspectierapporten. Er hangen thema-kalenders bij elke groep. Jaarlijks organiseren we een gezellig zomerfeest voor alle ouder en kinderen van het kindercentrum. Een leuke gelegenheid om andere ouders te ontmoeten!
11
Hoofdstuk 5 Diversiteit en samenleving Onze BSO heeft een sociaal-maatschappelijke functie. Het is een ontmoetingsplaats waar we gelijkheid en verschillen waarderen en respecteren. Kinderen spelen samen, leren van en met elkaar, botsen soms en maken het weer goed.
5.1 Diversiteit In BSO Kasteel van Katoren vormen kinderen, ouders en pedagogisch medewerkers een bont gezelschap. Zowel bij de teamleden als bij de kinderen en hun ouders vinden we verschillen in achtergrond en cultuur, maar ook in leeftijd, sekse en in talenten, voorkeuren en ervaring. Ze worden extra zichtbaar voor de kinderen door ons open deurenbeleid, waardoor de kinderen bij elkaar op de groep aan activiteiten kunnen meedoen. Wij leren de kinderen dat er in onze BSO plek is voor iedereen en stimuleren de talenten van ieder individueel kind. Bij het aanbieden van activiteiten letten we op leeftijdsverschillen, maar bijvoorbeeld ook op het verschil tussen jongens- en meisjes.
5.2 Samenleving Mini samenleving BSO Kasteel van Katoren maakt de kinderen er bewust van dat zij deel uitmaken van een groter geheel en helpt hen manieren te vinden om zich daarbinnen te handhaven. Zij doen er andere ervaringen op dan thuis en leren er met anderen om te gaan, zichzelf te uiten, voor zichzelf op te komen en respect te hebben voor mens en leefomgeving. Kinderen vanaf zeven jaar krijgen steeds meer participatie en zeggenschap in het reilen en zeilen van hun BSO. Ze mogen meedenken en meebeslissen over zaken. De pedagogisch medewerkers bieden hier kaders voor en hebben aandacht voor de diverse wensen en meningen van de kinderen. Natuurlijk kunnen we niet altijd aan alle wensen tegemoetkomen. Eventuele conflicten hierover proberen we op een respectvolle manier met elkaar op te lossen. Zelfstandigheidcontract De BSO stimuleert de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van (oudere) schoolkinderen. De kinderen krijgen, aansluitend bij hun leeftijd, meer vrijheden. Vanaf acht jaar kan een zelfstandigheidscontract worden afgesloten. Aan de hand hiervan gaat het kind zelfstandig een aantal activiteiten ondernemen. De afspraken die met ouders en kind mogelijk zijn, hangen van de locatie en haar omgeving af. Het contract wordt in nauw overleg met ouders en pedagogisch medewerkers afgesloten op het moment dat het kind er aan toe is. Het is een aanvulling op de eerder getekende opvangovereenkomst en dient in samenhang hiermee gelezen en begrepen te worden.
12
Hoofdstuk 6 Praktisch informatie Kinderen willen de wereld om zich heen ontdekken. Wij creëren een uitdagende omgeving met kansen om nieuwe dingen te leren en vaardigheden op te doen. Een goede omgeving is veilig en biedt structuur, is stimulerend en betekenisvol.
6.1 Locatiebeschrijving Kindercentrum Kasteel van Katoren is gevestigd in een geheel gerenoveerd pand in de Sarphatistraat in Amsterdam Centrum. Het pand telt meerdere verdiepingen. Het is licht, groot en modern ingericht en beschikt over een enorme buitenplaats. Op deze unieke plek bieden we zowel dagopvang als naschoolse opvang aan. De groepen van de BSO bevinden zich bovenin het pand op de tweede en derde etage. Op de tweede etage bevinden zich de groepen Decibel en Ekilibrië. In de Decibelgroep mogen maximaal 19 kinderen per dag opgevangen worden en in de Ekilibriëgroep maximaal 17 kinderen tussen vier en acht jaar. Op de derde etage bevindt zich Smook, een halve groep van maximaal tien kinderen opgevangen mogen worden tussen acht en twaalf jaar. Omdat wij een open deurenbeleid voeren, is het mogelijk dat de kinderen van de verschillende BSOgroepen met elkaar spelen of bij elkaar in de groep aan gerichte activiteiten meedoen. BSO Kasteel van Katoren is van maandag tot en met vrijdag geopend van 14.00 tot 18.30 uur, behalve op woensdag. Op woensdag zijn wij open vanaf 12.00 uur. Tijdens studiedagen en ATV-dagen van scholen bieden we extra opvangmogelijkheden tussen 8.30 en 18.30 uur. Tijdens schoolvakanties zijn we open tussen 8.30 en 18.30 uur. De kinderen worden lopend opgehaald van de Pinksterbloemschool, de Aldoende school en de Boekmanschool die allemaal in de buurt van het kindercentrum liggen. Elk kind beschikt over een eigen basisgroep. Na het ophalen van de kinderen uit school gaat het kind eerst naar zijn eigen basisgroep om daar wat te eten en te drinken. Daarna mogen kinderen een activiteit kiezen zoals buiten spelen, in het atelier knutselen, in de bouwhoek spelen. Het komt op dit soort momenten vaak voor dat groepen dan samengevoegd worden. Ook bijvoorbeeld wanneer er een uitstapje gedaan wordt of buiten spelen maar ook spelen op elkaars groepen. Zowel kinderen als pedagogisch medewerkers zijn daar enthousiast over. De kinderen vinden het leuk om te spelen met ‘nieuwe’ vriendjes en vriendinnetjes. Voor de groepsleiding is het makkelijker om met een groter team gevarieerde activiteiten aan te bieden en de (extra) zorg te bieden die nodig is. Op momenten dat groepen een lagere bezetting hebben (dat kan iedere dag zijn) voegen we soms aan het einde van de dag samen. Vooral op de woensdag en vrijdag is dat het geval. Bij BSO kasteel noemen we elke groep een “maatjesgroep” van elkaar. Overzicht van de groepen met bijbehorende maatjesgroepen ziet er als volgt uit: Groep van uw kind 1ste verdieping /Decibel 2de verdieping/ Eklilibrië 3de verdieping/ Smook
Maatjesgroep Ekilibriëgroep /Smook Decibel /Smook Ekilibriëgroep / Decibel
Wordt samengevoegd op: Ma t/m vrijdag + vakanties Ma t/m vrijdag + vakanties Ma t/m vrijdag + vakanties
13
Mentor en sleutelfiguren Naast de maatjesgroepen werken we ook met mentorschap en sleutelfiguren. Elk kind heeft een vaste mentor. Dit is altijd een pedagogisch medewerker van de eigen basisgroep. De mentor is uw eerste aanspreekpunt en voert de oudergesprekken met u. Hij of zij volgt de ontwikkeling van uw kind met bijzondere aandacht. Dat is fijn voor het kind en prettig voor u, omdat de mentor altijd goed op de hoogte is van de ontwikkeling van uw kind. U hoort bij de intake wie de mentor van uw kind is. We vinden het belangrijk dat u en uw kind niet alleen bekend zijn met de pedagogisch medewerkers van de eigen basisgroep en maatjesgroep, maar ook met de sleutelfiguren van de locatie. Sleutelfiguren zijn vaste gezichten die u met regelmaat tegenkomt op de locatie. Hun aanwezigheid geeft vertrouwen. Bovendien beantwoorden ze graag uw vragen of weten zij aan wie u de vraag kunt stellen. De sleutelfiguur van Kasteel van Katoren is: Naam Regien Kamerling
Functie Locatiemanager
6.2 Intake Wanneer een kind geplaatst wordt in BSO Kasteel van Katoren neemt een pedagogisch medewerker ongeveer één week voor de opvang contact op met de ouders om een intakegesprek te plannen. Het intakegesprek of kennismakingsgesprek is bedoeld om ouders te informeren over de dagelijkse gang van zaken en om informatie van de ouders te ontvangen over het kind. Hierbij worden de nodige formulieren ingevuld en contactgegevens uitgewisseld.
6.3 Wennen Tijdens het kennismakingsgesprek bespreken we de wenperiode. Deze vindt plaats op de vaste plaatsingsdagen en neemt maximaal vijf dagen in beslag. Deze periode is bedoeld om een kind rustig te laten wennen aan de nieuwe omgeving en het ritme van de BSO. Ouders zijn tijdens de wenperiode bereikbaar en stand-by. Als uw kind van KDV Kasteel van Katoren doorstroomt naar de BSO, kan het van te voren een paar keer komen wennen op de BSO. Zo kan de overgang soepeler verlopen. Voor negen- tot twaalfjarigen en voor kinderen die alleen tijdens vakanties van de BSO gebruik maken geldt geen wenperiode.
6.4 Brengen en halen De kinderen worden bij school afgehaald door een pedagogisch medewerker. We lopen naar de opvang via de kortste en veiligste route. Kinderen lopen twee aan twee achter elkaar. Vanaf 16.00 uur kunt u uw kind ophalen. Als uw kind niet op school aanwezig is, dient u dit tijdig door te geven aan de pedagogisch medewerkers. 6.5 Overgangen Wanneer uw kind acht jaar wordt, mag het in principe doorstromen naar de 8+ groep. Dit gaat altijd in overleg met de ouders. Het grote verschil met de andere groepen is dat de vrijheid van uw kind binnen de opvang nu groter wordt. Er gelden andere regels in de 8+
14
groep en het kan ook zijn dat uw kind een zelfstandigheidscontract met ons krijgt, waardoor het bijvoorbeeld alleen naar huis mag lopen.
6.6 Afscheid Op het moment dat een kind de locatie verlaat, is er een eindgesprek met de ouders. Daarnaast nemen we altijd op een persoonlijke manier afscheid van het kind. Dit wordt in overleg met de ouders georganiseerd. We zingen een afscheidslied voor het kind en het krijgt een cadeautje. Het kind mag trakteren.
6.7 Eten We houden zoveel mogelijk rekening met de voedingsgewoonten van het kind. We bieden zo min mogelijk suiker aan. Als een kind een bepaald dieet volgt, kijken we met de ouders of de BSO de voedingsmiddelen aanschaft of dat de ouders de voedingsmiddelen zelf meegeven. Veel ouders kunnen de kosten van dieetvoeding declareren bij hun ziektekostenverzekering. Wilt u de voeding zelf aanschaffen, geef dit dan door aan de pedagogisch medewerker. Er mag in het centrum tijdens het brengen en halen geen meegebracht eten of drinken genuttigd worden.
6.8 Rituelen BSO Kasteel van Katoren viert de verjaardagen van de kinderen. Ouders en de pedagogisch medewerkers overleggen hierover. De jarige mag trakteren. Wij verzoeken ouders om gezonde traktaties mee te geven. Er hangt een traktatieboek met ideeën aan het prikbord in de hal. Wat niet uitgedeeld mag worden: lolly’s, pinda’s, zakjes snoep, kauwgom, toverballen, drop, spekjes, zuurtjes, toffee, smarties en lange Jan. Naast verjaardagen vieren we carnaval, Pasen, Sint Maarten, Sinterklaas en Kerst. Ook is er een voorleesdag en organiseren we jaarlijks een zomerfeest.
6.9 Uitstapjes Partou vindt het belangrijk om te zorgen voor adequaat toezicht bij uitstapjes. Qua medewerker-kind ratio moet aan de minimale eisen worden voldaan. Maar dat is voor sommige uitstapjes niet voldoende. Risico’s bij uitstapjes zijn afhankelijk van leeftijd, soort uitstapjes (dicht bij huis of verder weg) en vervoermiddel. Als BSO Kasteel van Katoren niet aan de eisen kan voldoen, vindt er geen uitstapje plaats. Dicht bij huis In de buurt van de locatie, op loopafstand voor begeleiders en/of kinderen. Kleine kinderen in de kinderwagen, buikdrager, buggy of bolderkar. Grotere kinderen lopend of fietsend. Deze uitstapjes kunnen met alle leeftijdsgroepen ondernomen worden. De pedagogisch medewerkers hoeven dit niet te melden bij de locatiemanager. Verder weg Niet op loopafstand voor de kinderen. 0-1 jarigen: nooit! 1-4 jarigen: deze leeftijdsgroep gaat incidenteel wat verder weg. 4-12 jarigen: deze groep gaat vaker verder weg (met name in vakantieweken) 15
Alleen met toestemming van de locatiemanager. Begeleiding minimaal twee personen. Nooit alleen weg met meer dan één kind! Wij hanteren de ratio van één pedagogisch medewerker of andere volwassene op maximaal zeven kinderen.
6.10 Ziekte van het kind en ongevallen Wanneer een kind ziek is (of om een andere reden dagje thuisblijft) moeten ouders dat zo snel mogelijk melden aan de groep. Als een kind tijdens het verblijf op de BSO ziek wordt, bellen we de ouders. Soms kijken we het eerst even aan. We overleggen met de ouders of het kind moet worden opgehaald. Doorslaggevend is hoe het kind zich in de groep gedraagt. Bij besmettelijke ziekten volgen wij het advies en de richtlijnen van de GGD. Ongevallen/calamiteiten Indien een kind onverhoopt letsel oploopt, neemt een pedagogisch medewerker contact op met de ouders en meldt het ongeval bij de eigen locatiemanager. In deze situatie gebruiken we het formulier ‘Registratie ongeval’. Indien nodig gaan wij met het kind naar de eerste hulp van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam Oost. Ouders worden direct ingelicht en gevraagd om ook naar de eerste hulp te komen. Wij beschikken over een calamiteitenplan. Een lijst met namen van bedrijfshulpverleners hangt op elke verdieping. Medicijnbeleid Medicijnen, één of twee keer daags, worden niet bij ons gegeven. De pedagogisch medewerkers geven alleen medicijnen als dit echt noodzakelijk is. Ouders vragen van tevoren aan arts/apotheek of het medicijn één of tweemaal daags (dus thuis) kan worden gegeven. Medicijnen zijn voorzien van de duidelijk leesbare naam van het kind op de directe verpakking. Medicijnen zijn voorzien van (een kopie van) de bijsluiter. Ouders informeren het kindercentrum over medicijnen, die thuis worden ingenomen. Ouders vullen een standaardformulier in met de belangrijkste vragen over het medicijngebruik. Ouders zijn verplicht om vooraf met de pedagogisch medewerkers van hun kind te overleggen over toediening van nieuwe medicijnen. Indien nodig bespreken de pedagogisch medewerkers eerst met de locatiemanager of de toediening van een medicijn verantwoord is. Ouders blijven altijd zelf verantwoordelijk voor de gevolgen van een toegediend medicijn.
6.11 Ruilen van dagen Alle vestigingen van Partou hebben dezelfde mogelijkheden voor het ruilen van opvangdagen. Ouders die op vaste dagen opvang afnemen, kunnen een opvangdag omruilen. Hiervoor kunnen ouders vooraf (een schriftelijke) afspraak maken met de groepsleiding of de locatiemanager. Ruilen van een dag kan alleen binnen dezelfde week en mits de bezetting dit toestaat.
16
6.12 Afnemen extra dag In overleg met de groepsleiding kunnen ouders een dag extra afnemen. Dit kan alleen als de bezetting van de groep dat toelaat en na overleg met de groepsleiding. Op de dag zelf moet een ‘extra opvangdag formulier’ ingevuld en ondertekend worden. De volgende maand wordt deze extra dag doorbelast via de maandfactuur.
6.13 Sluitingsdagen Tijdens het intakegesprek krijgen de ouders een overzicht van de jaarlijkse sluitingsdagen mee. Deze sluitingsdagen gelden voor de hele organisatie en kunnen niet worden geruild.
6.14 Veiligheid en gezondheid Partou kindercentra voeren een beleid dat de veiligheid en gezondheid van de kinderen zoveel mogelijk waarborgt. De wet Kinderopvang beschrijft aan welke wettelijke voorwaarden een kindercentrum moet voldoen op het gebied van veiligheid en gezondheid. Er wordt toezicht uitgevoerd door de GGD inspectie Kinderopvang. De GGD brengt een rapport uit, dat op de locatie te lezen is. Risico-inventarisatie BSO Kasteel van Katoren voert jaarlijks een risico-inventarisatie uit op het gebied van veiligheid en gezondheid. De inventarisatie beschrijft de veiligheidsrisico’s op de thema’s verbranding, vergiftiging, verdrinking, valongevallen, verstikking, verwondingen, beknelling, botsen, stoten, steken en snijden. En verder komen gezondheidsrisico’s aan bod. Den kaan onderwerpen zoals ziektekiemen, binnenmilieu, buitenmilieu en medisch handelen. De oudercommissie brengt advies uit op het gevoerde beleid ten aanzien van de risicoinventarisaties en de plannen van aanpak. Veiligheids- en gezondheidsregels Zoekraken of kapot gaan van meegenomen, eigen speelgoed is voor risico van de ouders. Let er bij het binnenkomen en weggaan op dat de buitendeur goed gesloten is en dat er geen onbekenden mee naar binnen lopen. Geef de deurcode niet aan derden. Bij regen vragen wij iedereen om de voeten te vegen op de inloopmat. Zo voorkomen we dat de vloer nat en glad wordt. Huisdieren zijn niet toegestaan in de kindercentra, ook niet tijdens halen en brengen. Houd er rekening mee dat kleding in de BSO vies kan worden of licht kan beschadigen. Jassen moeten in een luizenzak worden opgehangen. Als uw kind hoofdluis heeft, verzoeken wij u vriendelijk om dit direct aan ons te melden en om de juiste maatregelen te treffen.
6.15 Teambeschrijving BSO Kasteel van Katoren heeft vijf vaste medewerkers in dienst. Zij worden bijgestaan door stagiairs. De locatiemanager is eindverantwoordelijk voor het dagelijkse reilen en zeilen van kindercentrum. Bij afwezigheid van de locatiemanager (vrije dagen, vakantie of ziekte) vallen wij terug op een achterwacht. Dit is de locatiemanager van buitenschoolse opvang Ziezo ( 06) 300 728 68 of de locatiemanager van KDV Tante Pollewop (06) 307 135 17 17
Mochten er zich toch calamiteiten voordoen en de achterwacht is wel ingelicht en onderweg, dan zijn er genoeg beroepskrachten aanwezig in het pand om als eerste op te treden daar waar nodig is. Dit in verband met de grootte van de vestiging. Bij afwezigheid van een medewerker vallen wij bij voorkeur terug op de vaste invalpool van Partou. De gediplomeerde invallers zijn bij Partou in dienst en ondersteunen de werkwijze van Partou. Indien dat niet mogelijk is, maken wij gebruik van een uitzendkracht. Medewerker-kind ratio Bij de berekening van het maximale aantal kinderen en het minimale vereiste aantal beroepskrachten, wordt bij groepen, samengesteld uit kinderen van verschillende leeftijden, een vaste volgorden aangehouden. De eerste stap daarbij is dat het maximale aantal kinderen per leeftijdscategorie wordt berekend, bijvoorbeeld maximaal 4 baby’s (0-jarigen) per beroepskracht. De tweede stap is vervolgens het berekenen van het resterende aantal kinderen en de daarbij behorende maxima. Er wordt naar boven afgerond; bij een rest van 0,5 of hoger wordt naar 1 afgerond. Een rest van 0,5 of lager wordt naar beneden afgerond. Schema voor de berekening van de medewerker-kind ratio bij samengestelde groepen dagopvang en buitenschoolse opvang. Leeftijd Beroepskrachten Maximale aantal 0 tot 1 1 4 1 tot 2 1 5 2 tot 3 1 6 3 tot 4 1 8 4 tot 13 1 10 4 tot 8 1 10 8 tot 13 1 10 Leeftijd Beroepskrachten Maximale aantal 0 tot 13 1 6,66[1] 1 tot 13 1 7,25[2] 2 tot 13 1 8[3] 3 tot 13 1 9[4] In de leeftijdscategorie 8 tot 13 is het toegestaan om boven de 20 kinderen naast 2 beroepskrachten een andere volwassene in te zetten. Dit is op de kidsclubs van Partou bijvoorbeeld een theaterspecialist, een sportinstructeur of een kunstenaar.
Diploma’s en Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) Alle beroepskrachten die bij ons werken, hebben minimaal een van de MBO opleidingen afgerond die genoemd worden in de CAO kinderopvang (minimaal MBO-3). Naast de vaste medewerkers werken ook pedagogisch medewerkers in opleiding op de groepen. Elke medewerker die in contact komt met kinderen is in het bezit van een VOG.
18
Omgaan met inzet pedagogisch medewerkers in opleiding Partou is een leerbedrijf en werkt in het kader van de wet ‘Educatie beroepsonderwijs’ samen met diverse opleidingsinstituten. Op elke groep is er in principe een leerwerkplek beschikbaar. Een leerplaats kan worden ingevuld door een Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL) stagiair of een Beroeps Opleidende Leerweg (BOL) stagiair. Beide leerwegen leiden op voor hetzelfde diploma. BOL stagiaires hebben een praktijkovereenkomst. Zij volgen een voltijds opleiding en lopen stage. Een BOL stagiaire wordt niet ingezet als beroepskracht, maar is extra op de groep. De BOL stagiaire wordt tijdens de stageperiode op de werkplek begeleid door de praktijkbegeleider. BBL stagiaires hebben een arbeidsovereenkomst (beroepspraktijkovereenkomst). Zij leren vooral in de praktijk en gaan één dag per week naar school. Een BBL stagiair kan tijdens het opleidingstraject geleidelijk als volwaardig beroepskracht ingezet worden. Bij Partou worden de BBL stagiaires de eerste drie maanden van de opleiding altijd boventallig ingezet. Na een positieve beoordeling op basis van de informatie van de opleiding en de praktijkbegeleider kan de BBL stagiaire na drie maanden deels als beroepskracht ingezet worden. Dit wordt op basis van beoordeling tijdens het opleidingstraject geleidelijk uitgebreid naar volledige inzetbaarheid als beroepskracht. De beoordelingen en afspraken over inzetbaarheid worden altijd schriftelijk vastgelegd. De BBL stagiair wordt gedurende de opleiding op de werkplek begeleid door de praktijkbegeleider.
6.16 Oudercommissie Alle kindercentra van Partou hebben een oudercommissie. De locatiemanager is de eerste gesprekspartner voor de oudercommissie. Het reglement Oudercommissie Kindercentrum en het reglement Centrale Oudercommissie beschrijven regelingen en afspraken waarbinnen de medezeggenschap bij Partou uitgevoerd wordt op lokaal en centraal niveau. De oudercommissie bepaalt haar eigen werkwijze en legt dit vast in een huishoudelijk reglement. De oudercommissie is bevoegd gevraagd en ongevraagd te adviseren over de onderwerpen waarop de oudercommissie adviesrecht heeft. Er is één oudercommissie die zowel KDV Kasteel van Katoren als BSO van Kasteel van Katoren vertegenwoordigt. De oudercommissie bestaat uit maximaal zeven leden en vergadert vier keer per jaar. Wij zijn lid van BOinK, een belangenvereniging voor ouders. Informatie kunt u verkrijgen via www.boink.info.
6.17 Klachtenbeleid Ondanks onze inspanningen om de opvang van de kinderen naar wens te laten verlopen is het mogelijk dat er een keer onvrede ontstaat. In dat geval willen wij dat graag horen. Partou ziet de opvang van de kinderen als een samenspel tussen ouders, kind en onze organisatie. Door goed naar ouders te luisteren weten wij wat u belangrijk vindt en kunnen wij onze dienstverlening daarop afstemmen. Wij gaan er van uit dat ouders kritiek uiten vanuit een sterke betrokkenheid en de wens om de situatie te verbeteren. In geen enkel geval moeten ouders de indruk krijgen dat een klacht negatieve invloed heeft op de opvang van hun kinderen. Ouders kunnen hun klacht aan iedereen binnen onze organisatie kenbaar maken. Degene die de klacht in ontvangst neemt zal zorgen dat deze op de goede plek terechtkomt en wordt opgevolgd.
19
Ouders en oudercommissies kunnen ook kiezen voor de externe route: die van de klachtencommissie. Dat kunnen zij meteen doen, maar ook als de interne route onbevredigend is afgesloten. Partou heeft zich aangesloten bij een onafhankelijke klachtencommissie. Daarmee is een onafhankelijke behandeling van klachten gewaarborgd. Partou betaalt het lidmaatschap en onze klanten kunnen vertrouwen op een zorgvuldige en deskundige klachtenafhandeling. Op onze locaties zijn folders verkrijgbaar. Klachten over de totstandkoming of de uitvoering van de overeenkomst tussen de klant en Partou kunnen, na de interne klachtenroute, worden voorgelegd aan de Geschillencommissie. In tegenstelling tot de uitspraak van de klachtencommissie is de uitspraak van de Geschillencommissie bindend. In de algemene voorwaarden van Partou staan de procedures die deze commissie hanteert. Het klachtenbeleid van Partou is ter inzage beschikbaar op elke locatie. Het klachtenbeleid voor Oudercommissies is terug te vinden in het klachtenbeleid van Partou. De klachtencommissie voor oudercommissies is te bereiken via de Klachtencommissie Kinderopvang, zie onderstaand adres.
Adressen Partou Coördinator klachtenafhandeling Postbus 22070, 1100 CB Amsterdam Telefoon: (020) 398 61 00 Klachtencommissie Kinderopvang, Ambtelijk secretariaat Postbus 21 3738 ZL Maartensdijk Telefoon: (0900) 0400034 Geschillencommissie Kinderopvang www.sgc.nl
6.18 Kwaliteitsbeleid en certificering Binnen de wettelijke voorschriften voert Partou een eigen kwaliteitsbeleid. Wij werken met een certificeerbaar kwaliteitssysteem. Dit bestaat uit een (digitaal) kwaliteitshandboek met bijbehorende bijlagen. Onze werkwijze – volgens vastgestelde protocollen en gedetailleerde werkinstructies – stelt ons in staat om alle bedrijfsprocessen optimaal te controleren en zo nodig te verbeteren. Bovendien geeft onze manier van werken de ouders extra garanties op kwaliteitsgebied. Partou is met ingang van 1 januari 2010 ook formeel HKZ en ISO 9001 gecertificeerd. Daarmee is ook het externe toezicht op de werking van ons kwaliteitssysteem gewaarborgd. Dit pedagogisch werkplan is onderdeel van dit kwaliteitssysteem.
20
Hoofdstuk 7 Jaarplan 2013/ 2014 7.1 Terugblik 2012 We hebben besloten om tijdens het intakegesprek bij de ouders te informeren of er behoefte is aan een wenperiode. Het antwoord hierop wordt schriftelijk vastgelegd in een speciaal wenformulier. De oudercommissie is uitgebreid tot zeven personen, van wie er drie de BSO vertegenwoordigen. De agenda wordt nu digitaal verzonden en er wordt bij andere ouders gevraagd om input. We hebben onze schriftelijke communicatie vanuit de groepen naar de ouders toe verbeterd. Informatie over de thema's en over activiteiten hangt bij de groepen. Programma's van vakantieactiviteiten en nieuws vanuit het kindercentrum worden digitaal naar de ouders gestuurd. We zijn in 2012 begonnen met het Tenkai project. Dat is een project dat gericht is op andere manieren van pedagogische begeleiding van kinderen. De visie binnen BSO Kasteel vormt hierbij een leidraad. ( terug te lezen in het begin van dit informatieboekje). Het project duurt 2 ½ jaar. Er zou een uitbreiding gerealiseerd worden in het pand naast ons Sarphatistraat 28. Dit is helaas voor onbepaalde tijd opgeschort met als reden de terugloop van de bezetting. In het Klanttevredenheidsonderzoek 2012 heeft de BSO een 7,5 gescoord. Laag ziekteverzuim is gerealiseerd voor de BSO kasteel van Katoren 2,1% Er is nu een betere afstemming met de scholen tussen leraren en opvang. Een spoelbak is gerealiseerd in het atelier. Buitenkraan is gerealiseerd. De groepen hebben een nettere uitstraling gekregen Speelgoed is beter afgestemd op leeftijden van de kinderen
7.2 Vooruitblik 2013 / 2014 We willen de vier pijlers van de Partou Pedagogiek verder implementeren. Gaan we mee door voor 2013/ 2014 Er is een scholingsprogramma opgesteld door Partou. Pedagogisch medewerkers gaan zich hiervoor inschrijven. We willen de communicatie met de scholen nog meer verbeteren. We willen het invullen van de exit formulieren blijven stimuleren onder de ouders. We willen beter in kaart brengen waarom mensen eventueel eerder vertrekken en hier lering uit trekken. We willen een zo goed mogelijke bezetting van de BSO en vooral de bezetting op woensdag en vrijdag stimuleren. Bijvoorbeeld door een speciaal activiteitenprogramma voor de woensdagmiddag. We zullen onze sterke punten als BSO op een rijtje zetten en dit gebruiken voor het promoten van de BSO bij potentiële klanten. Een van die punten is bijvoorbeeld de doorstromingsmogelijkheid van KDV naar BSO. We willen onze vakantieactiviteiten meer richten op de leeftijd van de kinderen. Daarom zullen we de activiteiten splitsen in activiteiten voor kinderen van vier tot acht jaar en activiteiten voor kinderen van acht tot en met twaalf jaar. We gaan kijken naar de mogelijkheden om ouders tegemoet te komen in hun wensen voor meer speelgoed van natuurlijke materialen (bijvoorbeeld hout) en speelgoed dat kinderen thuis niet hebben. In het algemeen willen wij het speelgoed beter afstemmen op de verschillende leeftijdsgroepen. Nog meer gebruik maken van ons prachtige kookeiland. 21
Meer voor het goede doel ondernemen, bijvoorbeeld door sponsering Wij willen graag de ouderparticipatie verhogen en ouders motiveren om vaker deel te nemen aan activiteiten, feesten of ouderavonden. Open dag gaan organiseren voor nieuwe klanten. Kindpercentage kan nog verder omhoog. Doorgaan met het Tenkai project. Daarin vasthouden aan de ingeslagen weg en niet meer achterom kijken. 8+ groep nu echt in 2013 gaan realiseren in de bovenste verdieping Materialen aanschaffen op 8+ kinderen. De groepen horizontaal maken en niet meer vasthouden aan verticaal.
22