antwerpen
ANTWERPEN
INNOVATIEF, DUURZAAM EN WINSTGEVEND VLAANDEREN Zes weken lang plaatst Trends verrassende ondernemingen in Vlaanderen en Brussel in de kijker. Stuk voor stuk interessante ontdekkingen die benadrukken hoeveel ondernemerschap, innovatie en duurzame winstgevendheid Vlaanderen biedt. WOLFGANG RIEPL, FOTOGRAFIE KRIS VAN EXEL
L
iefst 257 bedrijven stelden zich dit jaar kandidaat voor de vierde editie van Trends Business Tour. Trends selecteerde, samen met een eminente jury, vijf bedrijven per provincie. De belangrijkste criteria waren innovatie en duurzaamheid, en dat gekoppeld aan een gezonde en winstgevende groei. Welke bedrijven werken aan vernieu-
wing en kunnen hun spraakmakende innovaties vol toegevoegde waarde ook wereldwijd in de markt plaatsen? En hoe duurzaam en winstgevend zijn die innovaties? Een jury, met het revisoren- en advieskantoor BDO, de bank ING, de financiële databank Roularta Business Information, de Vlerick Business School, en de
redactie van Trends namen de kandidaturen onder de loep. Zes weken lang stellen we u uit alle Vlaamse provincies en het Brussels Gewest telkens vijf markante, verfrissende en verrassende bedrijven voor. z Deze week: Antwerpen Volgende week: Limburg WWW.TRENDS.BE 5 NOVEMBER 2015 63
≤
antwerpen
CHOCO
RECLAMEMAKERS WORDEN RELATIEBOUWERS Een reclamebureau dat zijn klanten zegt hoe ze hun werkorganisatie kunnen optimaliseren. Het Antwerpse Choco bouwt aan de relatie tussen werkgevers en werknemers. WOUTER TEMMERMAN
I
n vijf jaar is het nettoresultaat van het Antwerpse reclamebureau Choco verdubbeld. En dat op een markt die al een tijd de knip op het reclamebudget houdt, en met minder werknemers. Zelfs Krist Pauwels staat er even van te kijken als we hem de cijfers voorleggen. “Financiële winst helpt bij de evolutie van de onderneming, maar is niet het einddoel”, zegt de mede-eigenaar van Choco meteen. “We willen mikken op een 360 gradenwinst. De winst is niet alleen voor ons, maar ook voor de klanten en de maatschappij. We hebben op
een heel gezonde manier de broeksriem aangehaald en een structuur ontwikkeld die meer op de maat van de markt is: flexibeler en efficiënter.”
Klein en wendbaar Het slankere model kreeg ook een naam: participatief ondernemerschap. Choco werkt met een kleine groep vaste krachten, die allemaal eigenaar zijn en omgeven worden door een grotere groep van nauw betrokken freelancemedewerkers. Elke coöperant heeft een eigen groeitraject. “We zijn klein en wendbaar. Sinds 2008 bouwen we aan
“De relatie van de organisatie of het merk met medewerkers of klanten is altijd het uitgangspunt” KRIST PAUWELS (rechtsboven) “Een kleiner team maakt ons zelfs groter.”
die flexibele structuur. Een kleiner team maakt ons zelfs groter. We kunnen er campagnes voor grote projecten mee binnenhalen.” Het bureau voelt zich uitstekend in de nieuwe organisatiestructuur. Het etiket ‘reclamebureau’ moest plaats ruimen voor dat van ‘relatiebouwers’. “We gebruiken systeemopstellingen zodat we inzichten kunnen verwerven in de marktpositionering van merken. Telkens opnieuw is de relatie van de organisatie of het merk met medewerkers of klanten het uitgangspunt.” Het participatieve ondernemerschap is ook een antwoord op de druk die organisaties en bedrijven ervaren in de relatie tussen werkgever en werknemer. “Het model waarin het management controlerend en sturend optreedt, is achterhaald, werkt contraproductief en is duidelijk aan een heroriëntatie toe”, zegt Pauwels. “Communicatietrajecten zijn zeer vaak toegespitst op de overgang naar een nieuwe structuur, omdat de klassieke hiërarchische vorm niet meer werkt. We hebben de voorbije dertien jaar vanuit communicatietrajecten antwoorden gezocht en gevonden. Die inzichten willen we nu ook overbrengen naar onze klanten.” z
CVBA CHOCO In duizend euro Brutomarge Bedrijfsresultaat Solvabiliteit (1) Werknemers (1) met overige schulden
64 5 NOVEMBER 2015 WWW.TRENDS.BE
Bron: Nationale Bank
2014 775 251 36 % 8
2010 874 122 23 % 12
CONTRALOAD
FOCUS OP INNOVATIE Contraload wil het groenste poolingbedrijf ter wereld zijn. Houten paletten zijn bij de Antwerpenaren helemaal uit den boze. ROEL VAN ESPEN
CONTRALOAD
Bron: Nationale Bank
In duizend euro
2014
2010
Omzet Bedrijfsresultaat Solvabiliteit Werknemers
12.944 2063 11 % 23
9470 693 (1) 13
SYLVAIN NAETS EN JESSE SELS “Het is een duurzame oplossing die bovendien de logistieke kosten vermindert.”
(1) Negatief eigen vermogen
Z
owat elk productie- en distributiebedrijf gebruikt hulpmiddelen voor de stockage of het transport van goederen. Jaarlijks worden wereldwijd 4 miljard houten paletten gemaakt. “Maar dat gebeurt vaak op een niet-duurzame manier”, sakkert Jesse Sels, samen met Sylvain Naets de oprichter en managing director van Contraload. Het Antwerpse bedrijf koos resoluut voor plastic alternatieven, omdat sectoren zoals voeding, geneeskunde en chemie almaar meer afstand van hout nemen door de almaar strengere hygiënenormen. Contraload verhuurt een twintigtal producten, goed voor zo’n 800.000 stuks. De kernactiviteit van het bedrijf is de poolingdienst. “Hiermee maken verschillende ondernemingen gebruik van dezelfde paletten, containers en andere ladingdragers. Maar die blijven wel allemaal eigendom van Contraload.” De klanten —waaronder Nestlé, Unilever, Ardo en Barry Callebaut— zijn ver-
spreid over Europa. Naast de hoofdzetel in het Antwerpse Niel zijn er vestigingen in Birmingham, Barcelona en Toulouse. Bovendien heeft de onderneming vertegenwoordigingskantoren in onder meer Duitsland, Italië en Polen.
poolen, een tweede leven geven en aan het eind van de cyclus recycleren. Daarmee streven we vier hoofddoelen na: kostenreductie, minder CO2-uitstoot, een betere ergonomie en een continue focus op innovatie.”
Vier doelen
De paletten en andere ladingdragers blijven eigendom van Contraload.
De voordelen van de poolingservice liggen volgens Sels voor de hand. “Het is een duurzame oplossing die bovendien de logistieke kosten vermindert. Bedrijven moeten niet langer wakker liggen van de beschikbaarheid, de kwaliteits- en hygiënekwesties, het onderhoud of de reiniging.” Het succes van die formule heeft geleid tot de oprichting van de nieuwe holding Sureca —de afkorting van sustainable reusable carriers. Daarmee wil Contraload nog meer focussen op het hergebruik van ladingdragers en hun grondstoffen. “Met Sureca zoeken we duurzame oplossingen voor de behoeften van onze klanten. Vervolgens gaan we die
Niet enkel de klanten hebben baat bij Sureca. Ook voor Contraload is de oprichting van de afzonderlijke holding een goede zaak. “Onze ambitie? We willen het groenste poolingbedrijf ter wereld zijn”, zegt Jesse Sels. “Die strategie heeft intussen geleid tot een sterk verbeterde relatie met onze klanten. Bovendien is onze omzet fors toegenomen.” In 2013 klom die met 15 procent, vorig jaar met een vijfde, en voor 2015 verwacht Contraload een omzetstijging van meer dan 20 procent. z WWW.TRENDS.BE 5 NOVEMBER 2015 65
≤
antwerpen
DEME GROUP
GROEIEN MET KMO’S Een bassin dat met stromend water energie opwekt midden op zee. Een van de grootste energieparken met zonnepanelen in Europa. DEME heeft het allemaal. ROEL VAN ESPEN
A
l sinds 1875 is de Antwerpse DEME Group actief in baggerwerken. De technieken werden al die jaren continu vernieuwd, via technische verbeteringen, milieuvriendelijker processen en meer efficiëntie. De baggerschepen van DEME verbruiken 40 procent minder brandstof dan dertig jaar geleden. De nieuwste types —momenteel nog in aanbouw— beschikken over ecologische motoren die zowel op diesel als op gas draaien. Ze hebben zonnepanelen en windturbines aan boord, gebruiken bioafbreekbare vetten en recupereren warmte. Toch vertegenwoordigt baggeren slechts twee derde van de omzet. Het resterende deel komt uit activiteiten die dertig jaar geleden niet eens bestonden. De sanering van vervuilde gronden, de uitbouw van offshorewindmolenparken, kustbescherming en het winnen van grind en zand op zee zijn belangrijke groeipolen geworden. DEME
De baggerschepen van DEME verbruiken 40 procent minder brandstof dan dertig jaar geleden. leverde pionierswerk met C-Power, het eerste Belgische windmolenpark in zee. Met HighWind, een consortium van meerdere bedrijven, ontwikkelde het ook een weersonafhankelijke installatietechniek voor windturbines.
Succesvol zakenmodel Een joint venture tussen DEME en 3E leidde tot FLiDAR: een technologie die op een goedkope manier nauwkeurige windgegevens kan registreren via drijvende boeien. Daarnaast is DEME via het partnerschap FlanSea actief in golfslag- en getijdenenergie. Ook revolutionair zijn de plannen rond iLand. Dat project beoogt de bouw van een bassin
midden op zee. “Dat bassin wordt leeggepompt zodra de windmolens meer stroom leveren dan het net kan verwerken”, verklaart CEO Alain Bernard. “Daarna drijft het weer instromende zeewater de elektriciteitsturbines aan. Dat systeem moet een antwoord bieden op het probleem van stockage van hernieuwbare energie.” DEME zoekt ook naar innovatieve oplossingen voor de ontginning van mineralen op de zeebodem. Het Terranova-project in Zelzate is dan weer een mooi voorbeeld van duurzame oplossingen op land: een zwaar vervuild terrein werd gesaneerd. Het wordt omgetoverd in een van de grootste energieparken met zonnepanelen in Europa. “Al die activiteiten bouwen voort op het succesvolle zakenmodel dat DEME al tientallen jaren toepast. Dat is gericht op het aanbieden van innovatieve totaaloplossingen via partnerschappen.” Bernard ziet DEME niet als een logge multinational, maar als een reeks kmo’s die elkaar aanvullen en ondersteunen. “Via synergie laten ze de groep groeien. En door de bundeling van de disciplines kunnen we de kwetsbaarheid van onze cyclische kernactiviteiten verminderen. Onze multidisciplinaire aanpak gaat ook gepaard met een geografische spreiding. Hoewel Vlaanderen en België een incubator blijven voor nieuwe technieken, zijn we significant aanwezig op alle continenten.” z
DEME GROUP ALAIN BERNARD (midden) “DEME is geen logge multinational.”
In miljoen euro
2014
2010
Omzet Bedrijfsresultaat Solvabiliteit (1) Werknemers
2570 243 33 % 4151
1801 180 32 % 3574
(1) met overige schulden
66 5 NOVEMBER 2015 WWW.TRENDS.BE
Bron: Nationale Bank
RESTORE
VIRTUELE ELEKTRICITEITSCENTRALE REstore ontwikkelde via een softwareplatform een virtuele elektriciteitscentrale. Die moet een alternatief zijn voor duurdere piekcentrales. ROEL VAN ESPEN
RESTORE
JAN-WILLEM ROMBOUTS EN PIETER-JAN MERMANS “Wij zijn de brug tussen de netbeheerder en de individuele spelers.”
R
Estore groepeert grote industriële spelers, zoals ArcelorMittal, Total en Sappi. Zij zijn bereid het verbruik van hun energieverslindende machines tijdelijk te verminderen, tegen een vergoeding en zonder dat het een impact heeft op hun productie. Daarvoor werd het softwareplatform Flexpond ontwikkeld. “Elektriciteit kan niet worden opgeslagen. Er moet dus altijd een evenwicht tussen verbruik en productie op het net zijn”, legt CEO Pieter-Jan Mermans uit. “Is dat niet het geval, dan moet de hoogspanningsnetbeheerder ingrijpen. Onze Flexpond-software coördineert dat proces automatisch voor honderden verbruikers tegelijkertijd.” Flexpond bundelt de installaties van meerdere industriële spelers tot één virtuele elektriciteitscentrale. “Ons platform is de brug tussen de netbeheerder en de individuele spelers”, duidt Jan-Willem Rombouts, co-CEO van REstore. Met de technologie kan
het stroomverbruik binnen anderhalve minuut vanaf afstand automatisch worden bijgestuurd. Daarmee is de reactietijd korter dan via klassieke centrales, terwijl de betrouwbaarheid dezelfde blijft.
Overal hetzelfde probleem REstore noemt zich de Europese Uber of Airbnb van de energiemarkt. “We verzamelen flexibel vermogen van verschillende bedrijven. Dat bundelen we tot een virtuele centrale van 450 megawatt”, zegt Mermans. “Die virtuele krachtcentrale heeft een veel lagere kostenstructuur dan een piekcentrale (een extra centrale die opstart als de vraag naar elektriciteit piekt, nvdr). Bovendien stoot ze minder CO2 uit. Samen met de industriële verbruikers
“Samen met de industriële verbruikers verkleinen we de ecologische voetafdruk”
Bron: Nationale Bank
In duizend euro
2014
2010-’11(1)
Brutomarge Bedrijfsresultaat (2) Solvabiliteit Werknemers
621 -439 65 % 6
-137 -446 88 % 5
(1) Eerste boekjaar van 25/5/2010 tot eind 2011 (2) Een overgedragen verlies van 1,81 miljoen euro
verkleinen we zo de ecologische voetafdruk.” REstore is actief in de Benelux, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland. Elia, EDF Luminus en de Britse hoogspanningsnetbeheerder National Grid zijn vaste klanten. Het zakenmodel wordt nu volop uitgerold in andere Europese markten. “Overal heerst hetzelfde probleem: tekorten aan piekcapaciteit en onevenwichtigheden ten gevolge van hernieuwbare energiebronnen.” Vorig jaar zag REstore zijn omzet stijgen tot 3,5 miljoen euro, goed voor een verzevenvoudiging tegenover 2013. Toch blijft het bedrijfsresultaat voorlopig negatief. “We investeren dan ook zeer zwaar in de ontwikkeling en de commercialisering van onze technologie”, verklaart Rombouts de verliescijfers. “Eind april 2015 werd nog eens 7 miljoen euro opgehaald bij de aandeelhouders. Het bedrag aan investeringen in REstore klimt daarmee naar 11 miljoen euro. z WWW.TRENDS.BE 5 NOVEMBER 2015 67
≤
antwerpen
VAN GANSEWINKEL
AFVAL ALS GRONDSTOF Van Gansewinkel haalt 70 procent van zijn omzet uit inzameling en 30 procent uit recuperatie. De onderneming wil die cijfers omdraaien, en start in Puurs met een nieuwe sorteerlijn die uniek is in de wereld. WOUTER TEMMERMAN
S
inds 2 november gebruikt Van Gansewinkel zijn vernieuwde sorteerlijn in Puurs. Die verwerkt op jaarbasis 80.000 ton afval en uit dat volume kan ze 8800 ton aan grondstoffen recupereren. De lijn is in eigen huis ontwikkeld en scheidt op basis van onder meer infraroodtechnieken hout, papier, karton, folie, non-ferro en harde kunststof beter van elkaar. In twee jaar wil Van Gansewinkel de hoeveelheid gerecupereerde grondstoffen opdrijven tot 15.000 ton. Daarmee zou zowat een derde van het afval dat het bedrijf inzamelt bruikbaar worden voor een verhandeling als grondstof. “We hebben een jaar gewerkt aan de ontwikkeling van de nieuwe lijn”, zegt Wim Geens, algemeen directeur België
voor Van Gansewinkel. “We investeerden 3 miljoen euro in de nieuwe lijn. Ze is uniek in de wereld. Elders is het verbranden van afval vaak nog interessanter. Hier helpt de wetgeving een handje.”
Het nieuwe verdienmodel Geens verwijst naar de gestegen milieuheffing op het storten en ver-
VAN GANSEWINKEL In duizend euro Omzet Bedrijfsresultaat Solvabiliteit (1) Werknemers
Bron: Nationale Bank
2014
2010
245.516 -2269 61 % 1227
174.168 1875 38 % 949
“We verwachten dat grondstoffen op lange termijn vooral duurder worden”
(1) met overige schulden
WIM GEENS “In België helpt de wetgeving een handje.”
68 5 NOVEMBER 2015 WWW.TRENDS.BE
branden van afval en heeft het over een nieuw verdienmodel. “Een ton restafval verbranden kost ons meer dan 100 euro, en dat terwijl er veel waarde in zit. Als we kunnen evolueren van inzamelaar naar een bedrijf dat waardevolle secundaire grondstoffen recupereert, dan moeten die stoffen minder ontgonnen worden en kost het ons ook minder.”
Al beseft Van Gansewinkel ook dat grondstoffen een volatiele markt zijn. Het maakt de voorspelbaarheid van het verdienmodel niet altijd makkelijk. “We moeten de bluts met de buil nemen. Maar gezien de schaarste, verwachten we dat de grondstoffen op lange termijn vooral duurder worden. Op dit moment komt 70 procent van onze omzet uit inzameling en 30 procent uit recuperatie. Dat willen we omdraaien. Wij willen de technologie van de sorteerlijn in Puurs op meerdere vestigingen in de Benelux toepassen.” De groep Van Gansewinkel heeft ook wel een meer stabiele basis voor toekomstige ontwikkelingen nodig. De Belgische tak leed vorig jaar een bedrijfsverlies van 2,3 miljoen euro, en zag zijn omzet licht teruglopen naar 245,5 miljoen euro. z
