Achtergrond voor leerkrachten
LESFICHE 1 COMPLEET FAIRTRADE ! Beste leerkracht, Deze lesfiche vormt de eerste van drie lesfiches rond Fairtrade. Deze fiches zorgen voor een inhoudelijke verdieping van het onderwerp in het kader van de campagne ‘Max zoekt klas’. Naast deze fiches, zorgen ook onze filmpjes voor meer inhoudelijke verdieping. Zo is er het filmpje “Compleet Fairtrade!” In deze korte clip wordt er uitgelegd waar Fairtrade producten vandaan komen en waarom het zo belangrijk is om Fairtrade te kopen. Ook zijn er onze filmpjes met getuigenissen uit het Zuiden. In deze reportages (“Ten Banaanval” en “Fairtrade in Ghana”) toont Pieter Embrechts samen met de Peruviaanse Leydi Jimena en Ghanese Max welke impact Fairtrade heeft op de boerenfamilies in het Zuiden en welke weg de producten afleggen van in het Zuiden tot bij ons in de winkelrekken. Deze filmpjes vormen de basis van de lesfiches.
WAAROM IS ONDERWIJS OVER FAIRTRADE ZO BELANGRIJK? De prijs die boeren krijgen voor hun producten is vaak heel laag en laat hen niet toe een degelijk bestaan te leiden. Gelukkig is er Fairtrade! Fairtrade is een keurmerk dat boeren een eerlijke minimumprijs (die de productiekosten dekt) garandeert. Daarnaast is er voor de coöperatie waarbij de boeren zijn aangesloten een extra Fairtrade premie. Deze premie wordt in onderling overleg besteed aan zaken die de dorpsgemeenschap ten goede komen. Denk aan vrouwenprojecten, irrigatiesystemen, schoolgebouwen en -materiaal, kantoormateriaal, loon voor leerkrachten of zonnepanelen voor elektriciteit. Uw leerlingen komen alles te weten over de projecten, die zo in verschillende dorpen in het Zuiden gerealiseerd werden. Via de verschillende lesfiches leren de kinderen dat de gezinnen van boeren die aangesloten zijn bij Fairtrade het beter hebben: • • •
Fairtrade garandeert de boeren een eerlijke prijs voor hun product; De werkomstandigheden zijn beter; Er worden geen milieuvervuilende bestrijdingsmiddelen gebruikt.
LEYDI JIMENEA, MAX EN ANDEREN MAKEN HET FAIRTRADE VERHAAL CONCREET Zoals u kan lezen op de spaarposter verbetert Fairtrade het leven van enorm veel kinderen en volwassenen. Of het nu gaat om cacao, koffie, bananen, rijst, pindanoten, sinaasappels of andere producten: in elke kleine boerengemeenschap is het effect van Fairtrade voelbaar.
DE LESFICHE Doelstelling: Uw leerlingen begrijpen de impact van Fairtrade bij de Fairtrade coöperatieven (gegroepeerde boerengemeenschappen) in dit voorbeeld. Ze kunnen dit duiden voor drie verschillende doelgroepen (boeren, kinderen, vrouwen). Opdracht: Bekijk eerst met uw leerlingen onze inhoudelijke filmpjes waarvan sprake in de inleiding. U vindt de filmpjes op onze website www.maxzoektklas.be. De klas wordt onderverdeeld in 3 groepen: de boeren de kinderen de vrouwen Vervolgens leest u de volgende impactverhalen (hierbij gevoegd) voor. De leerlingen verdiepen zich in hun rol, en proberen te achterhalen welke projecten voor hen een voordeel bieden en waarom. Dit voordeel kan zowel rechtstreeks als onrechtstreeks zijn. Nadien kunnen ze per groepje hun bevindingen klassikaal delen. U kan van de gelegenheid gebruik maken om bijkomende vragen te stellen, zodat ze de info voor hun groepje echt goed overdenken. U kan er ook gerust een rollenspel van maken.
Idee: Top 10 maken Na het voorlezen van de impactverhalen, blijkt dat er verschillende projecten mogelijk gemaakt worden door de Fairtrade premie (bvb: alle kinderen kunnen naar school, er worden wegen aangelegd, ziekenhuizen gebouwd, elektriciteit en stromend water zijn eindelijk beschikbaar in het dorp, er is een crèche en de vrouwen leren naaien in een naaiatelier…). Probeer samen met de leerlingen 10 Fairtrade premie-verwezenlijkingen uit de tekstjes te halen en laat de groepjes dit op een groot blad schrijven. Er kunnen ook collages gemaakt worden met leuke afbeeldingen uit tijdschriften. Naargelang de doelgroep (boeren, kinderen en vrouwen) zullen de groepjes andere prioriteiten hebben. Laat elk groepje zo zijn top 10 samenstellen. Startend met de vraag: ‘Wat is voor mij de belangrijkste verwezenlijking en waarom?’. Dit vanuit het oogpunt van een boer, een kind en een vrouw. Dit kan de basis zijn van een dialoog in de klas.
OPDRACHT 1 – WEDSTRIJD ‘MAX ZOEKT KLAS’
Maak een superposter We maken graag de koppeling aan de (verplichte) opdrachten die horen bij de wedstrijd ‘Max zoekt klas’. De eerste opdracht betreft de spaarposters. Verzamel met je klas zoveel mogelijk Fairtrade labels. Je vindt ze op de verpakkingen van heel wat Fairtrade producten: bananen, koffie, thee, chocolade, koekjes, rijst, suiker... Kijk op www.fairtradebelgium.be voor een recent overzicht van alle Fairtrade producten. Plak de labels op de poster, ding mee naar de titel 'Fairste klas van Vlaanderen 2014' en win prachtige prijzen voor de hele klas!
Pieter Embrechts, Leydi Jimena, Max en miljoenen andere kinderen en hun families in het Zuiden bedanken jullie alvast voor je hulp om hun dromen mee waar te maken! Het Maxzoektklas-team
COMPLEET FA
IRTRADE!
START HIER.
SAMEN VOOR FAIR DE WERELD RON TRADE, D
PERU - BANA
NEN
z
Haar vader kweekt bananen en is lid van Appbosa. Zo is hij zeker dat hij een eerlijke prijs krijgt voor zijn bananen. Dankzij de Fairtradepremie zorgt vandaag een kabelnetwerk voor het vervoer van de bananen van het veld naar het atelier, waar ze worden gewassen en verpakt. De zware bananentrossen moeten dus niet langer op de rug worden gedragen! Een stuk van de premie ging ook naar de school, de aanleg van een voetbalterrein en een naaiatelier voor vrouwen, die daarmee wat kunnen bijverdienen.
GHANA - CACAO
Max: school op
PERU
- KOFF
IE
Leydi Jimena, gaan met die banaan!
de eerste plaats
!
De ouders van Max telen cacao. Ze zijn lid van de coöperatieve Kuapa Kokoo en krijgen op die manier een eerlij ke prijs voor hun oogst. Resultaat: de kinderen moeten niet langer het veld… en kunnen werken op dus naar school dien kan dankzij ! Bovende Fairtradepremie het hele dorp worden verbeterd : nieuwe huizen, drinkbaar water voor iedereen, fi etsen waarmee de kinderen naar school kunnen, en zelfs een steuntje aan sommige families om de studies van hun kinderen talen. te be-
6ICENT
E STRAFFE
KOFÚEØ Vicente is ba-Chinch de vader van de fami ay. In Tayli dorpje, lie Cord n, een is ozaak. Vroehet kweken van klein, afgelegen koffie een voor hun ger was het leven hard familieoogsten sinds de was bedr : de prij s koffietele oevend tieve Cep laag. Maa rs lid zij n van de icafé krij r gen ze hun koffi coöperaeen eerlij e. Zo kon ke steen bouw prijs voor Vincente hele dorp en. En dankzij een eigen huis de prem in nu eind ie heeft elijk elekt het riciteit !
S
ZUID-AFRIKA - SINAASAPPEL
MALAWI - PINDAN
OTEN
Een vit am
ine die Sinaasa ‘gelijk ppelen heid’ he C. Maa en r de wer citroenen et. vooral zitten kers nood aan vita op de plan vol vitamine In dit tage land mine G…. van s hebben men ‘apa waar een soort racisme Gelijkheid. wat bete rtheid’ noe mde hee de arbe kend ! Bij Sun , heeft Fair rste dat iders 40% trad Orange den. Ze van Farms e heel heb gebruik beslissen dusde plantage in eige ben en om zelf n dorp te hoe han de leef verbeter omstand ze de prem informa igheden ie tica, sch en: een crèc in hun he, een oolmater ziekenh iaal… uis, INDI
A - RI
JST
Werken voor peanuts? Nee, dank u!
Ze besloten De coöperatieve MASFA telt 1000 telers. te werken niet langer voor een vaak té laag inkomen Vandaag krijen zijn daarom toegetreden tot Fairtrade. over de hele gen zij, net als alle andere Fairtradeboeren Zo hebben wereld, een eerlijke prijs voor hun noten. Met ze hun leefomstandigheden kunnen verbeteren. volgend Hun uit. ziekenhuis het ze de premie breidden nieuwe weproject: een eigen opslagplaats bouwen en gen aanleggen.
Rijst
doet
le
Rijst ven! oogste telers n, van dez da’s nie t niks. Fairtra devere e 59 dor De 907 een pen zij rijstheerlij niging Kh n lid ke, Een biolog addar. Ze van de hele kun ische hand kw geplan st ! De basma eken de kor rijst t, rels wo wordt geo wordt ti-rijst. en elk met rden ogst, de e telers korrel wo van de are gedroogd, rdt ger krijgen n ver hun zw einigd wij eindel … De derd mie hee are precis ijk een eer ze rijstiew lij ke ft erk. bovend prij mogel ien de De Fairtra s voor ij makke k gemaak aanleg dep t, van we reveilig lijk naar het zodat de gen naar volwa veld, school sse kunnen en de kin nen deren .
BRAVO!
JULLIE ZIJN ER. Kijk voor meer info op de achterzijde.
JOUW KLAS DOE T TOCH OOK MEE? Je maakt kans op superleuke prijzen.
WWW.MAXZOE
spaarposter max
aug14_nl.indd
KTKLAS.BE
1
26/08/14 16:01
WWW.MAXZOEKTKLAS.BE
BIJLAGE: IMPACTVERHALEN
1-Bananen van APPBOSA - Peru Fairtrade biedt heel wat voordelen, niet enkel voor de boeren, maar ook voor hun families en de dorpsgemeenschap. Dit zien we ook in Saman, waar de bananencoöperatieve Appbosa gevestigd is. Leydi Jimena is 8 jaar. Zij woont in het dorpje Saman in Peru. Haar vader is lid van de Fairtrade bananencoöperatie Appbosa. Dankzij dit lidmaatschap ondervinden ze elke dag de voordelen van Fairtrade. Alle kinderen in Saman, jongens én meisjes, kunnen nu naar school. Dankzij de Fairtrade premie werd een naaiatelier ingericht, waardoor de vrouwen hun kleren zelf kunnen maken zodat ze die niet meer moeten kopen. En ze kunnen extra kleren maken om ze te verkopen op de markt. Ook werden, dankzij de Fairtrade premie, heel wat investeringen gedaan voor de productie van de bananen, waardoor de producenten een betere prijs krijgen en dit komt de hele dorpsgemeenschap ten goede. Er is ook een voetbalveld bijgekomen en er worden danslessen aangeboden. Kinderen kunnen nu, net zoals hier, genieten van buitenschoolse activiteiten.
2-Sinaasappelen van Sun Orange Farms – Zuid-Afrika Sun Orange Farms is een plantage in het Oosten van Zuid-Afrika die in 2003 Fairtrade werd. De plantage levert appelsienen en citroenen. Er staan momenteel 205.043 bomen op een oppervlakte van 243 hectare. Zuid-Afrika heeft veel problemen met ziektes, geweld en racisme en in deze omstandigheden kan Fairtrade veel betekenen voor arme zwarte arbeiders op plantages. Bij Sun Orange Farms hebben de arbeiders een groot deel van de plantage in eigen handen. Dat wil zeggen dat ze mee beslissen over belangrijke zaken, samen met de eigenaars van de plantage. Het grootste deel van de premie wordt gebruikt om het dorp waar de meeste arbeiders wonen te verbeteren. Er werd bijvoorbeeld een ziekenhuis gebouwd, maar ook een nieuwe crèche en een computercentrum. Met het geld werden ook schooluniformen gemaakt en konden er meer jongeren naar de universiteit. Er werd zelfs een school opgericht om de volwassenen die vroeger niet naar school konden toch nog bij te scholen. Op de plantages is nu ook altijd een dokter aanwezig om de zieken te verzorgen.
3-Koffie van Cepicafe - Peru De familie Cordoba-Chinchay woont in het noordwesten van Peru, in het dorpje Taylin. De dichtst bijzijnde stad is Montero. Vader Vicente en moeder Idelsa hebben 8 kinderen. Tijdens de oogstmaanden begint de dag van de familie Cordoba al om 3 uur. Zo zijn ze de hitte voor en kunnen ze stevig doorwerken. Maar de familie staat er niet alleen voor, ze krijgt technische hulp van hun coöperatie, Cépicafé. Met die hulp leren de boeren bijvoorbeeld ook op een andere en milieuvriendelijkere manier koffie te planten en oogsten. Vroeger woonde de familie in een hutje. Dankzij het correcte inkomen dat ze via Fairtrade verwierven, konden ze een huis bouwen met een klein keukentje waar er elektriciteit en stromend water voorhanden is. Met het geld van de Fairtrade premie werd de weg naar Taylin verhard. Het resultaat hiervan is dat er een grote hoeveelheden koffie naar Montero gebracht kunnen worden met een vrachtwagen. Via de weg zijn er ook producten die het dorp nu wel bereiken, waar ze dat vroeger niet konden. Bijvoorbeeld verse vis. De weg zorgt ervoor dat meer mensen een job vinden en dat er minder mensen verhuizen vanuit het dorp naar ergens anders.
4-Rijstboeren Khaddar regio - India In Khaddar hebben 907 leden, verspreid over 59 dorpen, zich aangesloten bij Fairtrade voor de productie van biologische basmati-rijst. Door de grond waarop de boeren werken en de jaarlijkse overstromingen, kunnen ze maar 1 keer per jaar rijst oogsten. Na een maand groeien, worden de rijstzaadjes overgebracht naar een ander deel van het veld waar ze verder uitgroeien tot rijstplanten. Om ervoor te zorgen dat de rijst van goede kwaliteit is, wordt dit overbrengen met de hand gedaan, wat heel veel werk vraagt. Daarom komen op dat moment extra arbeiders helpen. Na de oogst blijven de rijstplanten nog 2 à 3 dagen drogen voordat ze wordt samengebonden en getransporteerd. Dan worden de rijstkorrels uit de rijstplanten gehaald. Als laatste stap wordt het vliesje dat nog rond de korrel zit verwijderd waarna het door een zeef gaat om het te scheiden van vuil en steentjes. Zo kom je uiteindelijk tot een witte rijstkorrel die wij hier koken. In Khaddar wordt de Fairtrade premie gebruikt voor een goede training in het planten en oogsten op een milieuvriendelijke manier; het bouwen van wegen om het transport van het veld naar het dorp mogelijk te maken en kinderen het hele jaar door naar school te kunnen laten gaan. Ook maakten ze slaapzalen voor de arbeiders tijdens het oogstseizoen. Zo zijn ze minder lang onderweg en kunnen ze langer rusten, én een school voor vrouwen met naaileerkracht waar ze kunnen leren naaien. Met de steun van Fairtrade, werd er een zaaltje met 8 computers gebouwd, waar het hele dorp gebruik van kan maken en 3 bushaltes, zodat de mensen kunnen schuilen voor de regen of voor de felle zon wanneer ze op de bus staan wachten. Ze bouwden zelfs een muur rond de speelplaats, zodat de kinderen veilig kunnen spelen, weg van het verkeer.
5-pinda’s van MASFA - Malawi Mchinji Area Smallholder Farmers Association (MASFA) werd opgericht in Malawi in 2001 en bestaat uit ongeveer 1.000 boeren. Ze verkopen pinda’s of apennootjes onder Fairtrade voorwaarden. De belangrijkste reden waarom boeren Fairtrade boeren worden, is omdat ze een beter inkomen willen krijgen uit de verkoop van hun nootjes. Door Fairtrade verbetert de kwaliteit van de noten en verhoogt de hoeveelheid die ze kunnen oogsten. Samen zorgt dit voor een beter inkomen waarmee de boeren geld hebben voor hun huis, hun kinderen, enzovoort. De pinda is een peulvrucht die groeit aan een pindaplant (eigenlijk dus geen noot, maar een peulvrucht!). In september en oktober worden de pindaplanten geoogst, waarna ze met de pinda's omhoog gelegd worden om te drogen. Pinda’s zijn het lekkerst wanneer ze nog even gebrand of gebakken worden. Dankzij de Fairtrade premie konden de bewoners het ziekenhuis groter maken, zodat meer mensen kunnen geholpen worden en de wachtrij zich niet meer buiten hoeft te vormen in de hete zon. Er is ook extra stromend proper water voorzien. De organisatie wil ook graag een eigen opslagplaats kopen om de noten goed in te kunnen bewaren. In de toekomst willen ze een aantal wegen bouwen die ervoor zorgen dat iedereen zich sneller kan verplaatsen.
6-Chocolade van Kuapa Kokoo - Ghana Max woont in Ghana. Zijn ouders zijn boeren. Ze telen cacao. Daar wordt chocolade van gemaakt. Ze zijn lid van Kuapa Kokoo. Die Fairtrade vereniging zorgt ervoor dat ze eerlijk betaald worden voor hun cacao. Zo moeten de kinderen niet meewerken op het veld, en kunnen ze naar school. Amankwatia is zijn dorp. Bijna iedereen hier werkt voor Kuapa Kokoo. Dankzij de eerlijke cacaoprijs van Fairtrade is er veel veranderd: ze hebben nu drinkbaar water en er zijn ook al een aantal stenen huizen gebouwd. Op de school zijn ze met meer dan 600 leerlingen. Via de Fairtrade premie is er extra schoolgeld, zodat Kuapa Kokoo de school betaalt voor de ouders die dat niet kunnen, alsook de boeken of het uniform. Zo kunnen hun kinderen tóch naar school. Er is ook geld voor fietsen. Dankzij die fietsen, gekocht met de Fairtrade premie, moeten ze geen kilometers meer lopen en komen ze 's morgens vol energie op school aan. De zonnepanelen op het dak van de school zorgen voor elektriciteit. In het dorp was er weinig elektriciteit. Nu er zonnepanelen zijn dankzij de Fairtrade premie, is er meer licht.
