Symposium Ecologie en de praktijk 2014 | ecologica
Leren van meetnetten in stedelijke natuur Niels de Zwarte | @stadsnatuur 1
Bureau Stadsnatuur? • Sinds 1997 • Onderdeel Natuurhistorisch Museum Rotterdam • Kenniscentrum natuur in urbaan gebied
O nderzoek O pslag O verdracht Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
2
Verspreidingsatlas sprinkhanen
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
3
Inhoud 1. Wat is een meetnet? 2. Waarom zou je? 3. Waar meten? 4. Hoe en wanneer meten? 5. Analyse: TRIM 6. Uitkomsten 7. Tips
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
4
Afname soorten Nederland
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
5
Jaar van de Spreeuw
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
6
Leiden 2004
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
7
Leiden 2010 Spreeuw 140
120
100
80
60
40
20
0 2004
2006
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
2008
2010
2012
8
1. Wat is een meetnet? • Meten = weten = getal = feit • Net = raster met vaste punten • Herhaalbaar • Fijnmazigheid • Representatieve steekproef • Wat is de vraag? Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
9
2. Waarom een meetnet? • Efficiënte methode • Gestandaardiseerd: trendbepaling • Lokaal vs landelijk • Toetst effect • Biodiversiteitsthermometer
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
10
Meetnet is nuttig voor: Ffwet-onderzoek Uitspraken buiten meetnet Interpretatie gedrag soorten
Toetsing beleid, inrichting, beheer Aanbevelingen beleid, inrichting, beheer
Voorkom teleurstelling: kies je doel Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
11
Eenvoudige relatie
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
12
3. Waar meten? • • • • •
In vergelijkbare eenheden Voldoende punten per eenheid Afhankelijk per soort Geen rand(effect) Grid: leg de meetpunten daar waar antwoorden op de vraag verwacht worden!
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
13
Stadslandschapstypen
Vos et al. 2003 Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
14
Amersfoort
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
15
Havengebied Rotterdam
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
16
Leiden
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
17
Onderzoek Stadsduiven
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
18
Distance Sampling
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
19
4. Hoe te meten? Vaste: • Methodiek (protocol) • Meettijd/punt (minuten) • Frequentie (bezoeken/jaar) • Moment (maand/week in het jaar) • Punten/lijnen/vlakken • Jaarcyclus (elke x jaar; afh per soort) • Personen? (gelijke werkwijze!) Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
20
Beschrijven
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
21
Methodiek Vaatplanten • Neem voldoende oppervlak! • Methodiek: Tansley of • de random 20x m2-methode • Cyclus: elke 2-5 jaar • Onderscheid Graslandplots, Oeverplots, Bosplots, Muurplanten
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
22
Methodiek Amfibieën • Transecten van 250 m geteld, • 3-4 bezoeken, ook avondbezoek • Meerdere methodieken (luisteren, scheppen, zicht) onvergelijkbaar • Statistisch: aantallen in verschillende stadia moeilijk te vergelijken • Heel veel plots nodig Valt af Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
23
Methodiek Vleermuizen • • • • • • •
14 routes van 10 punten (PTT) Per meetpunt 4 minuten Soort, aantal, gedrag 4 bezoeken per jaar Elke 2 jaar Temperatuur >10 °C Geen neerslag
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
24
Overige groepen • Punten, transecten, PQ, lijnen
sprinkhanen (methodiek vlinderroute) ook gedaan: weidevogels, hazen, gierzwaluwen, vissen Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
25
Rondes per soortgroep
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
26
Eindelijk: het veld in
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
27
Opslag in database
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
28
5. Analyse: BirdSTATs • Species Trends Analysis Tool (STAT) for European bird data • Voorbereiding dataset • Stuurt daarna TRIM aan
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
29
Analyse: TRIM • TRends & Indices for Monitoring data • Ontwikkeld door CBS • Analyse van gegevens uit gestandaardiseerde natuurmonitoring • Gebruikt Poisson log-lineaire regressie • Voor jaar-indices en trends
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
30
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
31
TRIM output
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
32
6. Voorbeeld Sprinkhanen
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
33
Uitkomst meetnet vogels
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
34
3 trends vergelijken
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
35
Zwartsprietdikkopje
Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
36
7. TIPS: wel doen • Doorzetten! Lange adem nodig. • Consequent in timing bezoeken, ‘reproduceerbaar’ • Waarnemers gelijke techniek • Regelmatige spreiding meetpunten bij breed onderzoek • Veel meetpunten significantie • Geef excursie aan beheerder na meetjaar Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
37
TIPS: niet doen • Antwoorden verwachten op vragen die je niet vooraf gesteld hebt • Vaste rust- en verblijfplaatsen of alle beschermde soorten verwachten in kaart te brengen • Koppelen aan te kleine schaal • Veranderen van methodiek • Verkleinen of verleggen aantal meetpunten Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
38
Bedankt
Extra dank aan Wouter Moerland www.bureaustadsnatuur.nl | @stadsnatuur Leren van meetnetten in stedelijke natuur | 13 maart 2014
39