de trog Ledenblad Nederlandse Vakbond Varkenshouders Vraag en antwoord Inmiddels hebben zowel de advocaat van de NVV als de advocaat van de Staat op dit advies naar de Hoge Raad gereageerd. Vervolgens moet de Hoge Raad hierover zelf een oordeel vellen. Wanneer dit gebeurt is nog niet bekend.
Advies aan Hoge Raad; fosfaatheffingen MINAS onrechtmatig Eind december heeft Advocaat Generaal (AG) mr. Nielen een advies in de MINAS-procedure naar de Hoge Raad gestuurd. In zijn advies stelt de AG dat bij gebruikmaking van de voorgeschreven bemonstering- en analysemethoden het berekende fosfaatgehalte binnen de 95% betrouwbaarheidsinterval met meer dan de toegestane 15% kon afwijken van het werkelijke fosfaatgehalte. Aangezien niet werd voldaan aan de wettelijke eis van 15% nauwkeurigheid, is de AG van mening dat met behulp van die methode opgelegde verfijnde en forfaitaire mineralenheffingen ter zake van fosfaten niet in stand kunnen blijven. Kortom, vanwege de onnauwkeurigheid en onbetrouwbaarheid bij de bemonstering had de Staat deze heffing niet mogen opleggen. Verloop Dit oordeel is van groot belang voor het verdere verloop van de MINASprocedure. Als de Hoge Raad het advies volgt, staat daarmee de onrechtmatigheid van de onder MINAS opgelegde fosfaatheffingen vast. En dan niet alleen voor de zgn. speerpuntbedrijven maar ook voor alle overige deelnemers aan het Convenant. Gevolgen Verder zou, indien dit advies door de Hoge Raad wordt overgenomen, dit niet alleen nog gevolgen kunnen hebben voor de openstaande fosfaatheffingen maar ook voor de al betaalde fosfaatheffingen. Die zijn dan immers onterecht opgelegd en kunnen dan worden teruggevorderd van de Staat. www.ikbnederland.nl
nummer 153, februari 2008
Stikstof De advocaat van de NVV heeft in haar reactie op het advies van de AG in deze procedure ook gewezen op de onbetrouwbaarheid en onnauwkeurigheid van de stikstof bepaling. Helaas heeft de AG hiervan geconcludeerd dat de geconstateerde afwijkingen in een onderzoeksrapport binnen de aanvaardbare wettelijke marge van 15% vielen. Tolerantie Verder heeft de NVV er bij het Hof al meermaals op gewezen dat er niet alleen veel variatie is in de gehaltes van de dierlijke mest maar ook bij voer, de vastlegging in het dier en de voorraadproblematiek. Voor voer is er bijvoorbeeld een toegestane tolerantie van 18% voor fosfaat en 10% voor stikstof!! Dit betekent dat in de oude, maar ook de nieuwe, mestwet er sprake is van een opeenstapeling van onnauwkeurigheden op basis waarvan de varkenshouder zich moet verantwoorden. Dit is dus niet te doen. Kern van de zaak Voor de NVV is en blijft de kern van de zaak dat de onbetrouwbaarheid en onnauwkeurigheid van het bemonsteren en analyseren van varkensmest dermate groot is dat men op basis hiervan de varkenshouders niet af kan rekenen. Daar komt nog bij dat ook in het voer en bij de vastlegging in het dier er sprake is van een variatie van meer dan 20%! Dit maakt dat het volgens de NVV voor een varkenshouder onmogelijk om op basis van dergelijke variaties zijn mestboekhouding waarheidsgetrouw te verantwoorden. Regeling In de oude en nieuwe mestwetgeving is het gebeuren rondom het wegen, bemonsteren en analyseren van dierlijke mest geregeld in de Regeling hoeveelheidbepaling dierlijke en overige
www.ikbnederland.nl
organische meststoffen. Hierin staan de wettelijke marges waarbinnen de afwijkingen zouden moeten blijven. De AG heeft nu geconcludeerd dat met behulp van in deze Regeling genoemde methode(n) opgelegde verfijnde en forfaitaire mineralenheffingen ter zake van fosfaten niet in stand kunnen blijven. Wetgever en rechterlijke macht Wat ook constant in deze procedure komt bovendrijven is het punt wie zich over wat mag uitspreken. De minister van LNV heeft de Mestwet opgesteld en deze is vervolgens door de Tweede Kamer goedgekeurd. In Nederland mag de rechter zich vervolgens niet inhoudelijk over deze wet uitspreken omdat deze al door het parlement inhoudelijk zou zijn beoordeeld. Waar de varkenshouders nu in de huidige, maar ook onder de oude MINAS-wetgeving, tegenaan lopen is de uitwerking van de wet. Want de vraag is of de Tweede Kamerleden wel goed wisten wat ze hebben goedgekeurd en/of de uitwerking van de wet in de praktijk anders is uitgevallen dan men destijds bedoelde. De NVV denkt van niet.
Welkom op NVV thema-avond Op 5 maart 2008 organiseert de Nederlandse Vakbond Varkenshouders i.s.m. met de NVV regio’s Achterhoek, Noord-Nederland, Salland, Twente en Veluwe een thema-avond met als onderwerp: BOEREN HEBBEN MACHT!! woensdag 5 maart 2008 om 20.00 uur Brasserie-Partycentrum De Lindenberg Balkerweg 17a Ommen Aanmelden voor deze avond? Dit kan via www.nvv.nl of door te bellen met het NVV kantoor op nummer 0342 – 418 478.
www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
1
Veranderend krachtenveld De afgelopen weken heeft er in diverse media nogal wat gestaan over het Productschap Vee en Vlees (PVV) en wat daar bestuurlijk allemaal zou spelen. In één artikel werd zelfs gesuggereerd dat LTO en VION de huidige voorzitter proberen te wippen. Verder is er bericht dat deze zelfde partijen het PVV verder proberen uit te kleden. Volgens mij is dit oud nieuws want in de afgelopen openbare PVVvergaderingen heeft met name LTO geen mogelijkheid onbenut gelaten om te melden dat zij zelf haar zaken zo geweldig op orde heeft dat zij met haar eigen ambtenarenapparaat alles zelf wel kan en dus haar eigen koers uitzet. Een voorbeeld: op de oproep van diverse partijen uit het PVV om gezamenlijk op te trekken met betrekking tot de discussie rond “fout vlees” hield LTO de boot af. Dit zouden zij zelf wel even oppakken. Vervolgens blijft het oorverdovend stil. Het ingrepenbesluit zou ook LTO samen met VION wel even regelen. Uiteindelijk moeten toch andere partijen er aan te pas komen om de oplossing te bieden en wordt het PVV goed genoeg bevonden om geld voor onderzoek bij elkaar te brengen. Zo is het trouwens ook in het dossier van het verdoofd castreren gelopen. Uiteindelijk wil men wel bij het PVV langs de kassa. Dit getuigt in mijn ogen van een dubbele moraal. Of je doet alles zelf of niet! Als je het mij vraagt wil LTO gewoon naar een productschap dierlijke productie, maar durven zij dit niet hardop te zeggen. In een dergelijk productschap zouden zij namelijk meer te zeggen hebben dan die lastige, steeds sterker wordende, sectorale bonden. Immers, dan worden alle restjes die LTO nog vertegenwoordigt weer opgeteld en lijkt het nog wat. Ondanks het feit dat de NVV altijd erg kritisch is geweest naar het PVV, vinden wij dat de gezamenlijke belangen van de vee- en vleessector in de huidige (kolom)structuur nog het beste gediend kunnen worden. Want ook de veranderende verhoudingen aan de kant van de slachterijen maakt dat een PVV een toegevoegde waarde kan hebben. Anders wordt alles zo geregeld als het andere partijen past en dat is niet altijd in het belang van de boer! 2 De voorzitter Wyno Zwanenburg
www.ikbnederland.nl
NVV op de Landbouwdagen te Gorinchem Van 12 t/m 14 februari 2008 vinden in de Evenementenhal te Gorinchem de Landbouwdagen Intensieve Veehouderij plaats. Ook de varkenssector is hier sterk vertegenwoordigd. Vanzelfsprekend is ook de NVV aanwezig. Kom gerust even langs om een praatje met de regionale en landelijke
Boeren hebben macht!! Op woensdag 5 maart organiseert de NVV samen met de noordelijke NVVregio’s een thema-avond met de titel “BOEREN HEBBEN MACHT!!”. Waarom hebben sommige organisaties en bedrijven zoveel macht dat ze de marge bij de boer weg weten te halen? En wat kunnen wij als varkenshouders daar zelf aan doen? De NVV is van mening dat wij onze krachten moeten bundelen en de handen ineen moeten slaan. Samen willen we praten en nadenken over de wijze waarop we dit kunnen doen. UniFar Op deze thema-avond zal er ook een presentatie worden verzorgd door de aan- en verkoopvereniging UniFar. Deze
Extra oplage Trog Deze editie van de Trog wordt deze keer niet alleen verzonden naar onze leden, sponsoren en donateurs, maar ook naar alle andere varkenshouders in
Extra kosten voor hogere maatschappelijke eisen moeten worden vergoed! Inzet NVV Het Landelijk Bestuur van de NVV heeft besloten dat het Dagelijks Bestuur van de NVV zich de komende tijd o.a. in Brussel, Den Haag en bij producentenorganisaties in de rest van Europa hard moet gaan maken voor investeringspremies voor de varkenshouderij. Het is uiteraard niet de bedoeling om van de varkenshouderij een zwaar gesubsidieerde sector te maken, compleet met systemen van inkomenstoeslagen etc. De var-
www.ikbnederland.nl
afgevaardigden van de NVV te maken. De NVV zal vooral trachten haar doelstellingen onder de aandacht te brengen van de varkenshouders en overige geïnteresseerden in de varkenshouderij. Belangstellenden kunnen onder het genot van een drankje en een hapje van gedachten wisselen met de standbemanning. Graag verwelkomen wij u in onze stand tijdens de Landbouwdagen Intensieve Veehouderij, standnummer 194. De openingstijden van de beurs zijn op 12 t/m 14 februari van 13.00 tot 22.00 uur. vereniging is opgericht door varkenshouders uit Salland en de Achterhoek. De vereniging zoekt de schaalvoordelen op in een regionale samenwerking op het gebied van ondermeer afzet slachtzeugen en gaat in de toekomst zich mogelijk ook richten op afzet van vleesvarkens en biggen, mestafzet, voerinkoop en KI. Ondanks dat het UniFar-bestuur grotendeels door NVV-regioleden wordt gevormd en de NVV de oprichting van UniFar toejuicht, is er geen rechtstreekse bemoeienis met UniFar. UniFar staat ook open voor (nog) niet-NVV-leden. Aanmelden De avond vindt plaats op woensdag 5 maart in partycentrum De Lindenberg, Balkerweg 17a te Ommen. Aanmelden kan via www.nvv.nl of door te bellen met het NVV kantoor op nummer 0342 – 418 478. Nederland. Hiermee willen wij deze ondernemers beter laten kennismaken met de standpunten, de structuur en de werkwijze van de NVV. Uiteraard hopen wij de varkenshouders die (nog) geen lid zijn te overtuigen van het belang van de NVV voor de sector. kenshouderij moet haar geld uit de markt verdienen en niet inkomensafhankelijk ondersteund worden. Non trade concerns De NVV is van mening dat er meer investeringspremies beschikbaar moeten komen om de kosten van de zgn. non-trade concerns (NTCs)* enigszins te vergoeden. *Bij non-trade concerns (NTCs) gaat het, volgens de EU, om de afweging tussen vrije handel en nationaal maatschappelijke zorgen. De NVV is van mening dat varkenshouders in Nederland en ook de andere EU-lidstaten veel extra kosten moeten maken voor allerlei aanvullende maatschappelijke eisen zoals welzijn en milieu, waardoor ze ten opzichte van
www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
andere wereldmarktpartijen een concurrentienadeel hebben die niet door de markt wordt betaald. Veranderingen op komst Op dit moment is de politiek bezig met de vraag welke richting Nederland voor 2013 kiest met het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) in het algemeen en inkomenstoeslagen in het bijzonder. Eén van de centrale punten is hoe om te gaan met het huidige systeem van inkomenstoeslagen naar de toekomst toe. Nu zijn de inkomenstoeslagen nog gebaseerd op het historische model, d.w.z. op basis van wat iemand in het verleden ontving. Regionale model De Nederlandse en Europese overheid zijn van mening dat het historische model weg moet. Het is volgens hen niet meer uit te leggen dat iemand steun krijgt omdat hij dat vroeger ook kreeg. De Nederlandse overheid stelt nu voor om in de aanloop naar 2013 over te gaan op het 'regionale' model. Dit wordt een flat rate hectarepremie genoemd. Oftewel alle premies (dus ook die van de stieren- en kalvermesters) worden op één hoop gegooid en
Uitwerking verklaring verdoofd castreren Op dit moment is de NVV gezamenlijk met de partijen die de Verklaring van Noordwijk hebben ondertekend bezig met de praktische uitwerking ervan. In deze Verklaring zijn tussen organisaties van varkenshouders, slachterijen en de supermarkten afspraken gemaakt over hoe er in Nederland inhoud en een eerste aanzet wordt gegeven aan de wens van sommige supermarkten en/of bij vleesverwerkers om vanaf 1 januari 2009 alleen nog maar vers vlees van verdoofd gecastreerde varkens te gaan verkopen. Dit had het CBL al geruime tijd eerder aangekondigd. De NVV ziet dit als een nieuw marktsegment. Door deze Verklaring probeert de varkenssector dit proces in goede banen te leiden en te voorkomen dat we wel extra voorwaarden maar geen vergoeding van de kosten ontvangen.
verdeeld over de hectares in Nederland. Gevolg hiervan is o.a. dat de kalverensector 90% van zijn inkomenstoeslagen verliest, want de kalverensector is vrijwel grondloos. Blijkbaar wordt er niet gekeken naar wat sectoren in het verleden kregen, want de rund- en kalfsvleessector wordt simpelweg bijna al het geld afgenomen. Kortom, we beginnen met een schone lei. Schone lei En wat is dan die schone lei? Wel tien keer staat in een brief van minister Verburg namens het kabinet dat de inkomenstoeslagen meer moeten worden gekoppeld aan maatschappelijke waarden. Dit staat ook in het regeerakkoord. Als maatschappelijke waarden worden genoemd: landschapsbeheer, voedselveiligheid, dierwelzijn, milieu en voedselzekerheid. Maar de enige maatschappelijke waarde die, tot nu toe, wordt ingevuld met een flat rate hectarepremie is landschapsbeheer. En als we toch met een schone lei beginnen, waarom dan niet dierwelzijn, voedselveiligheid en milieu als maatschappelijke waarden belonen? Belonen in de vorm van investeringsregelingen?
Kosten doorberekenen Er is al een eerste concept gemaakt voor een onderzoekopdracht aan het LEI waar een model wordt uitgewerkt waarmee het mogelijk moet worden dat gemaakte kosten voor het verdoofd castreren worden vergoed. Voor de NVV is het cruciaal dat deze door de vermeerderaar extra gemaakte kosten ook daadwerkelijk worden vergoed. Uiteraard staat het de vermeerderaar vrij om al dan niet deel te nemen aan een dergelijk marktsegment. Er zijn inmiddels afspraken gemaakt voor gespreken over nadere uitwerking met de betrokken partijen. Verdovingsapparaat Ook wordt er op dit moment serieus gewerkt aan het uitwerken van systemen of apparaten die de biggen met CO2 kunnen verdoven. Hiervoor hebben zich drie bedrijven gemeld. Inmiddels hebben er ook al gesprekken met deze bedrijven plaatsgevonden waarbij geconcludeerd is dat zij voldoende perspectief bieden om er nader onderzoek naar te doen. Dit
Standpunt LTO? Binnen de koepel LTO wordt door de melk- en rundveehouderij en akkerbouw waarschijnlijk gesteld dat een varkenshouder niets meer doet dan zich houden aan de minimum EU-eisen. Onze inschatting is dat LTO niet hard aan investeringspremies voor de varkenshouderij zal gaan trekken. Immers, vele monden maken de spoeling dun. Onze reactie zou kunnen zijn: wat doet de eigenaar van een hectare dan meer? Voor extra inspanningen (slootkanten niet maaien, etc.) krijgt hij extra. En bovendien, als we kijken naar de 'voorwaarden' zoals vastgelegd in de 'cross compliance', komt het merendeel daar uit de veehouderijhoek, dus wel degelijk tegenprestaties. Ook zou als bezwaar door hen kunnen worden aangedragen dat een premie aan een varkenshouder een gekoppelde premie wordt. Dat hoeft niet het geval te zijn. Net zoals de hectarepremie een premie is voor een productiemiddel, los van de vraag of dit productiemiddel wordt ingezet, kun je in de varkenshouderij ook een premie per productiemiddel kiezen. Bijvoorbeeld voor een aan alle laatste welzijns- en milieueisen voldoende stal met een x-tal productieplaatsen. onderzoek door de Animal Sciences Group zal zich toespitsen op de vraag of het apparaat de dieren veilig en verantwoord voor dier en mens kan verdoven. Verder zal er ook worden gekeken naar de praktische toepasbaarheid van de apparatuur. De NVV is zowel bij het wetenschappelijke onderzoek als bij de praktische beoordeling betrokken. Internationale dimensie Inmiddels is de NVV ook al door Duitse slachterijen aangesproken op de in Nederland gemaakte afspraken en voortgang over verdoofde castratie. Aangezien op dit moment circa de helft van al het verse varkensvlees dat in de Nederlandse winkels ligt uit Duitsland komt, zullen ook zij als leverancier aan de gestelde eis op 1 januari 2009 moeten voldoen. Dus ook in Duitsland is men zeer geïnteresseerd in de nadere uitwerking van onze Verklaring omdat men anders een belangrijke afzetmarkt zal kwijtraken.
Zij steunen de vakbond Talloze bedrijven sponsoren de NVV, onder andere: • Coöp. Agruniek b.a. te Didam • Dopharma te Raamsdonksveer • D. van de Kamp & Zn. te Putten www.ikbnederland.nl
3
• Boerenbond Deurne te Deurne • ForFarmers te Lochem • Nysingh advocaten - notarissen te Apeldoorn
www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
Internationale bijeenkomst NVV Eind maart organiseert de NVV wederom een internationale bijeenkomst met andere organisaties uit Europa die de belangen van de varkenshouders behartigen. Dit keer vindt dit halfjaarlijkse treffen in Nederland plaats. Het gaat hierbij om de Duitse ISN en de Deense DSP. Al jaren
Geen voordelen extra water brijvoer varkens Uit onderzoek blijkt dat vleesvarkens gemotiveerd zijn om extra water op te nemen, maar dat deze motivatie bij brijvoervarkens niet sterker is dan bij droogvoervarkens. Als een extra drinkbak voor droogvoervarkens niet noodzakelijk is, dan is dat voor brijvoervarkens ook niet het geval. Bovendien is het niveau van de wateropname door de brijvoervarkens zo laag, dat het geven van een extra drinkbak geen voordelen biedt. De uitkomsten van het onderzoek, dat mede op verzoek van NVV is uitgevoerd, zijn van belang voor toekomstige regels rond de verstrekking van water op brijvoerbedrijven. Onderzoeksresultaten Vleesvarkens die brijvoer krijgen met een drogestofgehalte van 25% (watervoer verhouding van 3:1) krijgen meer water binnen dan ze fysiologisch nodig hebben. Toch zeggen de Europese welzijnsregels dat varkens “permanent over
Kwaliteitssysteem diertransporten
4
Op 23 januari was er een Algemeen Overleg diertransporten in de Tweede Kamer waar de kwaliteitssystemen over diertransport werden besproken. Zowel het kwaliteitssysteem van de exportverzamelplaatsen als het kwaliteitssysteem dierwaardig vervoer voldeden volgens de minister. Beide moeten op het gebied van borging, sanctionering en onafhankelijkheid nog verder worden verfijnd. De vervoerders moeten nog een extra verklaring opsturen waaruit blijkt dat men zich aan de regels uit het kwaliteitssysteem houdt. Als NVV zijn we bij deze systemen betrokken en zullen we kijken hoe ze kunnen aansluiten bij ons eigen IKB Nederland systeem.
onderhoudt de NVV intensieve contacten met deze organisaties. Agenda Op de komende bijeenkomst zal o.a. gesproken worden over de thema’s: • opbrengstprijzen van de vleesvarkens en de biggen; • slechte marktsituatie; • diergezondheid; • welzijn en milieuregelgeving.
De bedoeling is dat we als organisaties onderling elkaar op de hoogte houden van diverse ontwikkelingen omtrent de varkenshouderij en indien mogelijk elkaar steunen of samen optrekken als het gaat om de markt maar ook voor wat betreft de Europese wet- en regelgeving. Ook het verder internationaliseren van slachterijen en retailers dwingt de belangenbehartigers van de primaire sector meer internationaal samen te werken.
voldoende vers water moeten kunnen beschikken”. Dit leidt tot hogere kosten. Daarom heeft de Animal Sciences Group in 2006 en 2007 in opdracht van het PVV onderzoek gedaan naar de motivatie van vleesvarkens om extra water op te nemen. De motivatie is gemeten door vleesvarkens op brijvoer en op droogvoer (brijbak) een extra drinkbakje achter in het hok te geven. In dat extra drinkbakje werd de doorstroomsnelheid wekelijks gewisseld tussen de 130, 360, 730 en 1040 ml/min. Als de varkens bij een lage doorstroomsnelheid toch nog water opnemen is dat een maat voor de motivatie. Er zijn drie brijvoersystemen gebruikt: lange trog, sensorvoedering en variomix. In totaal zijn de resultaten gebruikt van 48 hokken met 12 vleesvarkens. In totaal verbruikten de brijvoervarkens 7,3 l water per dag en de droogvoervarkens 4,7 l, inclusief water uit voer. Uit het extra drinkbakje was dat gemiddeld respectievelijk 0,6 en 3,4 l per dag. Bij de laagste doorstroomsnelheid dronken de varkens wel minder (0,3 en 1,9 l/d), maar ook langer. De afnamesnelheid van de wateropname was laag en niet verschil-
lend bij brijvoer en droogvoer. Dat geeft aan dat ze gemotiveerd waren voor het extra water. Er waren geen wezenlijke onderlinge verschillen tussen de drie brijvoersystemen.
Tijdspad Tot 1 april 2008 hebben de kwaliteitssystemen de tijd om de overige zaken te regelen. Er is een strak tijdspad ingezet wanneer wat klaar moet zijn. Wie niet voldoet of niet meedoet aan een van de beide systemen, krijgt bij export een klepkeuring in plaats van een stalkeuring. De VWA blijft alle exporten keuren en mobiele brigades controleren onverwacht en steekproefsgewijs aan de hand van een risicoprofiel. Een ingangs-audit wordt verplicht voor deelnemers, maar er zullen ook tussentijdse audits komen. De minister vond overigens ook dat de veehouder de kosten moet betalen. Wel gaf ze aan dat de veehouder vrij is om te kiezen voor een vervoerder die aan een kwaliteitssysteem meedoet. Saveetra werkt op dit moment mee om de kwaliteitssystemen te vervolmaken, maar raadt haar leden af om alsnog mee
te doen. Varkenshouders hebben dus de mogelijkheid om bewust te kiezen voor een andere transporteur als ze niet met de rekening van een klepkeuring willen worden geconfronteerd.
Inzet NVV De uitkomsten uit het onderzoek bevestigen wat de NVV in 2000 al aangaf. Duidelijk is ook dat onbeperkt water verstrekken aan vleesvarkens op een brijvoerrantsoen met bijproducten nauwelijks effect heeft op de technische resultaten. Maar dat het wel effect heeft op de mestafzetkosten. De onderzoekers schatten de extra kosten voor het installeren en gebruiken van een drinkwaterinstallatie in 2000 op € 5,17 per vleesvarkensplaats per jaar. De grootste kostenpost daarin was € 4,28 door extra mestafzetkosten. De extra kosten voor onbeperkt drinkwaterverstrekking zullen dus vooral worden beïnvloed door de mestafzetprijzen per kuub. De resultaten zijn naar de EU-commissie gestuurd en de NVV zal ook haar lobby om de Europese en Nederlandse regelgeving aangepast te krijgen, voortzetten.
VWA rapport Op 26 januari jl. was er ook nog een algemeen overleg over dierwelzijn. Hier kwam vrij onverwacht een rapport van de VWA uit 2006 boven tafel. Tijdens dit debat bleek een meerderheid van de Tweede Kamer voor herinvoering van de 100% klepcontrole te zijn. Er werd een motie over ingediend die de minister vervolgens ontraadde. Wij als NVV vinden dit onaanvaardbaar. Door fouten van de eigen controledienst wil men nu de varkenshouders straffen met de duurdere klepkeuring. Het welzijn wordt hier niet mee gediend en de falende VWA krijgt op
deze manier een beloning om weer hogere rekeningen te kunnen sturen. Begin februari is er een vervolgdebat
waaruit zal blijken wat de minister gaat beslissen. Als NVV zullen wij er alles aan doen om de verplichte klepkeuring
te voorkomen en te zorgen dat we als varkenshouderij een goed gewaarborgd systeem voor het diertransport krijgen.
Stuurgroep Ziekte van Aujeszky
bekrachtigd worden, maar aangezien alle partijen die in dat bestuur zitten het in de Stuurgroep eens zijn, is e.e.a. toch alvast in werking gezet. De NVV is hier tevreden over.
zonder extra eisen en/of bloedonderzoeken naar geheel Europa. Op dit moment zijn diverse andere Europese landen zoals België, Slowakije en Slovenië ook inspanningen aan het verrichten om de Artikel 10 status te bereiken.
In de oktober-vergadering van het PVV heeft de NVV in het kader van een project dat de biggenafzet naar Duitsland moet bevorderen nadrukkelijk het punt geagendeerd om als heel Nederland zo snel mogelijk naar de Artikel 10 status te komen. Op dat moment vielen bijna alle partijen (inclusief LTO) over de NVV heen omdat men hier nog niet klaar voor zou zijn. Gelukkig is na wat verhelderende gesprekken door de NVV met de belangrijkste (beslissende) partijen ook bij hen het voortschrijdend inzicht gekomen om inderdaad deze stap te zetten. Even werd er door de slachterijen nog gesuggereerd dat er een aanpassing in de verantwoordelijkheid van de overheid nodig zou zijn, maar dit bleek niet het geval. De overheid heeft steeds (en nog) dezelfde bestendige lijn gekozen: de bestrijding bij een uitbraak gebeurt door het bedrijfsleven (PVV), maar de minister van LNV blijft te allen tijde eindverantwoordelijk. Dat was al zo en dat blijft ook zo.
Tijdspad De mogelijke overgang naar de Artikel 10 status zal minimaal een half jaar in beslag nemen. Misschien zelfs tot eind dit jaar. De Stuurgroep heeft niettemin de hoop, dat een en ander tegen het einde van het jaar gerealiseerd zal kunnen zijn. De NVV zal erop toezien dat er geen onnodige tijd verloren gaat. Werkgroep NVV Omdat het Landelijk Bestuur (LB) van de NVV al in de september-vergadering besloten had om in te zetten om naar de Artikel 10 status voor de ZvA toe te gaan werken, heeft de NVV zelf al een nieuwe werkgroep geformeerd die zich zowel over dit tijdspad als ook over de inhoudelijke uitwerking door middel van een nieuw of aangepast bestrijdingsdraaiboek gaat buigen. Uiteraard wordt er bij een uitbraak niet geruimd, maar zal de bestrijding gebeuren door middel van isoleren en vaccineren. Dit alles moet in een draaiboek goed worden uitgewerkt.
Stuurgroep ZvA Inmiddels heeft er half januari een bijeenkomst plaatsgevonden van de Stuurgroep Ziekte van Aujeszky (ZvA). Deze Stuurgroep, waarin naast de NVV ook LNV, het PVV, de NBHV, de COV en LTO zitten, heeft unaniem besloten om zo snel mogelijk de procedure op te starten voor de Artikel 10 aanvraag. Officieel moet dit in de februari-vergadering van het PVV nog
Biggenmarkten De Artikel 10 status is zeker van belang bij het toegankelijker maken van diverse markten voor de biggen. Op dit moment kunnen maar een beperkt aantal van circa 200 (grotere) zeugenbedrijven landen zoals Duitsland en Tsjechië van biggen voorzien. Als Nederland volledig Artikel 10 is, kunnen alle Nederlandse biggen
Bezorgd over positie van varkensbedrijven
om een beter rendement te halen. Zie hiervoor het artikel "Boeren hebben macht!".
De NVV maakt zich zorgen over de positie van de grote groep middenbedrijven in de varkenshouderij. Door de hoge kosten van voeraankoop en mestafvoer en de slechte opbrengstprijzen van vleesvarkens en biggen komen juist deze gezinsbedrijven in de knel. De NVV heeft daarom besloten de komende tijd varkenshouders te wijzen op de mogelijkheden die ze zelf hebben
De resultaten die we als NVV al hebben weten te bereiken worden onvoldoende gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn meer marktwerking bij bloedonderzoek en medicijninkoop. Vervolgens kunnen varkenshouders zelf beslissen om van dit voordeel gebruik te maken. Helaas gebeurt dit nog te weinig. Ook over de kosten van mestafvoer wordt veel geklaagd. En ook hier zwichten varkenshouders maar al te vaak voor de intermediair.
Dierwelzijn Ook het dierwelzijn gaat erop vooruit als we naar de Artikel 10 status gaan. Ten eerste hoeven bedrijven die exporteren naar een land met de Artikel 10 status niet meer elke twee weken 150 dieren bloed te tappen om aan te tonen dat ze Aujeszky-vrij zijn. Verder komt er voor een grote groep vermeerderingsbedrijven weer een afzetmarkt dichtbij huis bij, namelijk Duitsland. Hiermee zal voor honderdduizenden biggen die daar worden verhandeld de reistijd aanzienlijk worden verkort. Non-vaccinatiebeleid Verder is de bestrijding bij een uitbraak van de ZvA gebaseerd op het principe vaccineren en isoleren. Waarbij de inzet bij de bestrijding is om maar een beperkt gebied met eventuele gevolgen te confronteren. Dit is nieuw in Brussel. De NVV ziet deze aanpak dan ook als een aanzet en opstap voor bijvoorbeeld ook de bestrijding van KVP of MKZ. Waarbij moet worden opgemerkt dat het van de omstandigheden bij een uitbraak van deze laatste twee ziektes zal afhangen of er al dan niet moet worden gevaccineerd. Maar duidelijk is wel dat dit een bijdrage kan leveren om het onmogelijke non-vaccinatiebeleid, waar de NVV al vanaf haar oprichting tegen is, verder van tafel te krijgen.
NVV E-mailservice Wilt u via de NVV op de hoogte worden gehouden van interessante en vaak actuele informatie over de varkenshouderij? U kunt zich daarvoor kosteloos abonneren. Op de NVV-site (www.nvv.nl) kunt u zich opgeven.
5
Marktnieuws biggen Biggenprijzen De biggenprijs van de NVV staat veel in de belangstelling. Steeds meer vleesvarkenshouders zien de NVV Biggenprijs als een prijs die de markt weerspiegelt. De NVV Biggenprijs is een biggenprijs inclusief toeslagen voor een koppel biggen van 140 af vermeerderaar van gemiddeld 25 kg. Voor de vleesvarkenshouder komt nog een eventuele correctie voor vracht, commissie en een koppeltoeslag voor een afwijkende koppelgrootte. Zoals u in de tabel kunt zien is de koppelgrootte per vracht in Nederland redelijk opgelopen. De BPO-biggenprijs is een gemiddelde prijs voor een vracht biggen van de vermeerderaars die meedoen in het Biggenprijzenonderzoek (BPO). De koppelgrootte is hier minimaal 180 biggen per vracht, sommige weken is dit al boven de 200. Een vermeerderaar van biggen, maar ook de vleesvarkenshouder die biggen aankoopt, kan hier goed uit aflezen wat de gemiddelde actuele toeslagen zijn die voor de biggen zijn betaald.
Marktnieuws vleesvarkens
6
Vleesvarkenprijzen De varkensmarkt blijft steken en lijkt wel losgekoppeld van de dagmarkt voor vleesvarkens. De dagmarkt weerspiegelt de prijs voor het verhandelen van een koppel varkens gebaseerd op het ouderwetse handjeklap. Daarnaast bestaat de termijnmark. Hier kan men varkens kopen en/of verkopen door het verrichten van handjeklap voor een koppel varkens, waarbij echter pas over bijvoorbeeld vier maanden wordt geleverd. Het bijzondere in de hedendaagse varkensmarkt is dat het niet langer gaat over de dag- of termijnmarkt, maar over wat grote marktpartijen met elkaar afspreken. Wij kunnen u het marktnieuws daarom nu ook niet beschrijven. We kunnen immers alleen aangeven wat de machtsblokken op de markt schijnbaar met elkaar hebben afgesproken. Kijkend naar een kostprijs waar de biggen minimaal € 50,= en een vleesvarken € 1,70 p/kg moet opbrengen is het huidige niveau van € 1,25 veel te laag. Wanneer we teruggaan naar november 2007 dan zouden we moeten zien dat de varkensprijs tot half december opliep. www.ikbnederland.nl
Dat er enkele euro´s van de biggenprijs in de voorliggende periode afging was niet op basis van de biggenmarkt. Voor de export naar Duitsland, België en Italië worden prijzen betaald die geen verbintenis hebben met de Nederlandse biggenprijs. Het gaat hier om ongeveer 60.000 - 80.000 biggen per week. Deze export vindt gretig plaats onder biedingen van prijs. Anders is dit voor de export richting Spanje, ongeveer 20.000 biggen per week. De laatste weken en de week van carnaval spreken we over een duwmarkt. Spanjaarden hebben geen biggen gevraagd, het waren de Hollandse exporteurs die aan Spaanse handelaren vroegen of zij de biggen niet wilden afnemen. U kunt wel raden wat dat met de prijs deed voor biggen richting Spanje. Anders is dat voor de Nederlandse markt. Vraag en aanbod waren in evenwicht. Onder aanvoering van DPP-handelaren ging de biggenprijs voor de gehele Nederlandse markt omlaag. Als DPP dit niet zouden doen leden zij te veel verlies op de biggen die naar Spanje afgezet moesten worden. Om deze reden ging voor de gehele Nederlandse markt de biggenprijs omlaag. Op deze wijze werd getracht om hun winstmarge op peil te houden. Dit omdat er inkopen worden gedaan door vleesverwerkers en supermarkten. Normaal gesproken zakt de prijs na de kerstinkopen weer. Het in elkaar zakken duurt voort tot de derde week van januari, hierna kan de varkenshouder normaliter weer rekenen op een hogere prijs als gevolg van een vraagmarkt vanuit de slachterijen. Tegenwoordig hebben de grootmachten bepaald dat ze de prijs niet alleen begin december laten stijgen en eind december laten inzakken, maar daarnaast hebben ze bepaald dat ze het geld dat ze hierdoor verliezen vanaf eind januari weer gaan incasseren bij “de varkenshouder”. Naar onze inschatting gaat dit nog een aantal weken op deze wijze door. Geografisch gezien, maar ook door het beperken van de transportafstand van varkens op vrachtwagens, kunnen de varkenshouders niet anders (kostprijstechnisch gezien) dan hun levende varkens afleveren in Noord/West-Europa. De paar marktpartijen in Noord/West-Europa hebben afgesproken dat het op deze manier gaat lopen. Zelfs de varkensprijs die afgerekend wordt op de termijnmarkt, is aangepast op deze marktmachtafspraak. De heren hebben bepaald dat de prijs die een varkenshouder kan beuren voor zijn varkens, na aftrek van kosten, €1,25 is
www.ikbnederland.nl
Onterecht! Wij raden u dan ook aan om biggen te verkopen of aan te kopen op de NVV Biggenprijs. Uit het NVV Biggenprijzenonderzoek Ter vergelijking worden in onderstaande tabel een tweetal prijzen weergegeven voor NVV standaard biggen van 25 kg, inclusief BTW. 2007 Week 46 47 48 49 50 51
NVV Biggenprijs € 26,00 € 27,00 € 29,00 € 31,00 € 33,00 € 34,00
NVV BPO prijs € 28,23 € 29,82 € 32,11 € 34,32 € 34,85 € 34,91
NVV Biggenprijs = notering: verwachtingsprijs voor een big van 25 kg incl. BTW. Wordt wekelijks op vrijdag bekend gemaakt. Toeslagen en kosten zijn in notering verwerkt. Gemiddelde koppelgrootte is 140 biggen per week. NVV BPO Prijs = gemiddeld door de BPO deelnemers behaalde prijs per big (inclusief BTW, big van 25 kg) gemiddelde koppelgrootte is 180 biggen per week.
geweest. Pas wanneer de levende export richting Oost-Europa en/of Italië qua prijs weer interessant wordt, zal de binnenlandse prijs weer een stijging laten zien. Het water loopt immers altijd naar het laagste punt. Uit het NVV Varkensprijzenonderzoek In deze tabel wordt de NVV Producenten Referentieprijs weergegeven naast het gemiddelde van de door deelnemers behaalde resultaten. 2007 Week 46 47 48 49 50 51
NVV Prod. Ref. prijs € 1,24 € 1,25 € 1,25 € 1,25 € 1,25 € 1,25
NVV VPO Prijs € 1,26 € 1,26 € 1,26 € 1,26 € 1,26 € 1,26
NVV Producenten Referentieprijs = verwachtingsprijs voor een standaardvarken van 90 kg, 56% vlees type A, incl. toeslagen, min alle kosten. NVV VPO kg prijs = gemiddeld door de VPO deelnemers behaalde prijs (o.b.v. handelsafspraken, per kg, standaardvarken 90 kg, 56% vlees, type A).
www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
Laatste nieuws van DGB Landbouwdagen Intensieve Veehouderij Gorinchem 2008 Dinsdag 12 februari tot en met donderdag 14 februari vinden wederom de Landbouwdagen Intensieve Veehouderij plaats in de Evenementenhal te Gorinchem. U vindt ons in de stand tegenover de NVV, standnummer 194. Veel aandacht tijdens deze beurs voor onze nieuwe Juridische Dienstverlening! Dus kom langs en laat u over deze nieuwe dienstverlening informeren! Natuurlijk kunt u tijdens de beurs ook terecht voor al uw andere vragen over onze producten en diensten, zoals Elektra, Gas, IKB Nederland, Bronwateronderzoek, SMS Service Varkensprijzen en natuurlijk het NVV Varkensprijzen- en Biggenprijzenonderzoek. Wanneer u onze enquête op de beurs invult, maakt u ook nog eens kans op een restaurantbon ter waarde van € 75! Juridische Dienstverlening DGB is eind 2007 gestart met een eigen Juridische Dienstverlening, specifiek gericht op de agrarische sector. Dit pakket is een combinatie van een rechtsbijstandsverzekering met aanvullend een gratis stuk extra juridische ondersteuning. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het beoordelen en
Varkenshouderij en duurzaamheid In een reactie op de aankondiging van minister Verburg dat er een duurzaamheidssprong in de veehouderij moet plaatsvinden heeft de NVV aangegeven dat de varkenshouderij in Nederland de afgelopen tien jaar al grote stappen heeft gezet op het gebied van duurzaamheid. Het was de varkenshouderij die als eerste veehouderijsector vergaande milieumaatregelen heeft getroffen in de vorm van Groen-Label stallen en het toepassen van luchtwassers. De NVV is van mening dat het tijd wordt dat de varkenshouderij erkenning krijgt voor de stappen die ze al heeft gezet. Experimenteerruimte Een groot aantal zaken die de minister als duurzaam ziet zijn reeds in gang gezet in de varkenshouderij. Wat de varkenshouderij ontbeert is experimen-
De eerste aanmeldingen zijn inmiddels binnen en de reacties zijn ronduit positief! Met DGB Juridisch bent u altijd verzekerd van één aanspreekpunt voor al uw juridische kwesties en vragen! DGB is hierdoor een vertrouwd adres dat makkelijk benaderbaar is met toegesneden producten voor de agrarische sector. Nieuwsgierig? Kom langs op de beurs in Gorinchem voor meer informatie en een vrijblijvende offerte! Energie Bent u de berichtgeving in de media over de stijgende energieprijzen ook zat? Zet dan nu uw elektra- en/of gasprijs vast bij DGB Energie en met elke stijging van de energiemarkt profiteert u meer! Daar komt bij dat u bij DGB Energie verzekerd bent van tarieven die lager liggen dan bij andere energieleveranciers en voorschotten die wél overeenkomen met uw verbruik. Zo niet, dan is één belletje genoeg om het voorschot te wijzigen. Wanneer u op de beurs een contract afsluit ontvangt u ook nog eens een schudlamp cadeau! Dus kom naar de beurs en laat u informeren! Zie achterzijde Trog voor onze adresgegevens.
teerruimte voor bedrijven die nieuwe innovatieve houderij- of mestverwerkingssystemen willen toepassen. Hierbij is het verruimen van de knellende weten regelgeving belangrijker dan financiële middelen. Juiste snaar Minister Verburg heeft wel de juiste snaar geraakt als ze de consument oproept tot bewust koopgedrag. Het blijkt steeds weer dat de burger allerlei eisen aan vlees stelt, maar als consument voor de prijskoopjes gaat. Helaas geeft de minister niet aan hoe zij de consumenten in het huidige afzetgebied van de Nederlandse export, Noordwest-Europa, gaat verleiden om extra te gaan betalen voor duurzaamheid. Verder ontbreekt een visie over hoe zij wat dit aspect betreft het Level Playing Field inhoud wil geven, omdat anders de Nederlandse producent door buitenlandse collega’s uit de markt wordt gedrukt.
Herinnering Vergeet niet om een schriftelijk voorbehoud kenbaar te maken aan Dienst Regelingen over uw mestvoorraadopgave. Gebruik hiervoor de NVV modelbrief mest 2007 die vanaf de NVV-website is te downloaden. Door gebruik te maken www.ikbnederland.nl
adviseren op het gebied van overeenkomsten, vergunningen etc. Dit alles gebeurt zoveel mogelijk in eigen huis met eigen juristen.
www.ikbnederland.nl
Inzet NVV De NVV stelt zich verder op het standpunt dat de varkenshouderij niet afhankelijk wil worden van subsidies in de vorm van inkomensondersteuning. Op dit moment is de varkenshouderij zonder ondersteuning van subsidies concurrerend en dat willen we ook graag blijven. Wij moeten ons geld vanuit de markt verdienen. Wel pleiten we ervoor om de beschikbare gelden in te zetten om varkenshouders de mogelijkheid te bieden om voor 2013 hun stalsystemen aan de dan geldende wet- en regelgeving aangepast te hebben. Op dit moment is maar een beperkt aantal ondernemers in de gelegenheid om deze aanpassing financieel voor elkaar te krijgen. Tevens vraagt de NVV de overheid haar inspanningen erop te richten om meer onderzoek te doen naar gewenste welzijnsmaatregelen in relatie tot arbeidsomstandigheden. De NVV gaat deze maand met de minister rond de tafel om haar voornemens te bespreken.
van de modelbrief geeft u aan dat u het voorraadformulier wel volledig naar waarheid heeft proberen in te vullen, maar dat u een voorbehoud wilt maken of dit wel de werkelijkheid weergeeft. Want het is voor de varkenshouders nog steeds onmogelijk om te weten of de gehaltes van de mest die men als voorraad opgeeft bij deze opgave, wel kloppen. www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
7
NVV-informatie Secretariaat NVV: Postbus 591, 3770 AN Barneveld TEL 0342 - 418 478 FAX 0342 - 418 472 NVV-website: www.nvv.nl E-MAIL
[email protected] INFOLIJN varkensprijzen: 0900-202 53 20 (€ 0,45/min). De trog verschijnt maandelijks. ISSN 15684350 Contactpersonen in de regio: • regio Noord-Nederland: Nico Vierhoven, Beilen TEL/FAX 0593-523176/0593-542030 • regio Salland: Theo Duteweerd, Mariënheem TEL 0572-351272 • regio Twente: contactadres: Anton Heijmerink TEL/FAX 074-2916761/074-2916768 • regio Achterhoek: Michel Schoneveld, Kring van Dorth TEL/FAX 0573-432090/0573-401017 • regio Veluwe: Gerard de Graaf, Nijkerk TEL/FAX 033-2452411/033-2582252 • regio West-Nederland: Co van Ekeren, Zeist TEL/FAX 030-2201636/idem • regio Rivierengebied: Erjan Valk, Geldermalsen TEL/FAX 0345-473856/0345-511850 • regio Veghel/Oss: Jos van Gerwe, Erp TEL/FAX 0413-213410/0413-213044 • regio Midden-Brabant: Jan Mathijssen, Sprang Capelle TEL/FAX 0416-314021 • regio De Kempen: contactadres: Henri Rijkers, Vessem TEL/FAX 0497-594070/0497-594071 • regio Zuidoost-Brabant: Johnny Bouwmans, Bakel TEL/FAX 0492-342291/idem • regio Maaskant: Theo Reintjes, St. Hubert TEL/FAX 0485-455939/0485-471298 • regio West-Brabant: Frank van de Burg, Alphen (NB) TEL/FAX 013-5083427/013-5081364 • regio Noord-Limburg: contactadres: Frank Reijnders, Horst TEL/FAX 077-3989142/077-3982859
De Groene Belangenbehartiger bv 8
Kantoor: Oosteinde 21, 7772 CA Hardenberg tel: 0523-683339 fax: 0523-684222 DGBbv-website: www.dgbbv.nl e-mail:
[email protected]
www.ikbnederland.nl
Commissie Deskundigen afwikkeling Aujeszky procedure begonnen. Inmiddels is na het arrest van 13 december vorig jaar een aanvang gemaakt met het deskundigenonderzoek naar de schade die vijf varkenshouders hebben geleden als gevolg van de ten onrechte betaalde verplichte tarieven voor de entingen tegen de Ziekte van Aujeszky (ZvA) tussen 1993 en 1998, die destijds door het Landbouwschap zijn vastgesteld. De drie deskundigen die dit moeten uitvoeren zijn: P.G.M.Giezeman (voorzitter), drs. P.J. van der Werf (KNMvD) en ing. P. Bens (DLV). Op 1 juli moeten deze deskundigen een definitief deskundi-
Excuses contributie-inning In een aantal regio’s is de contributie een paar dagen eerder geïnd dan de
Gezondheidsonderzoeken Bestrijdingsplan abortus blauw (PRRS) De NVV gaat een verzoek indienen bij het PVV om te laten onderzoeken of het mogelijk is om de varkensziekte PRRS in Nederland uit te roeien. Het onderzoek dat de NVV voorstelt moet inzicht bieden in de mogelijkheden om een bestrijdingsprogramma op te zetten en de kosten die daaraan zijn verbonden. PRRS (Porcine Reproductive en Respiratoire Syndroom) komt op bijna elk varkensbedrijf voor. Het veroorzaakt vruchtbaarheidsproblemen bij zeugen en is vaak medeveroorzaker van luchtwegen andere gezondheidsproblemen bij
genbericht ter griffie deponeren. Afwerking voor NVV-leden Dit betekent dat de afwerking van deze slepende procedure, waarbij de NVV al op 8 februari 2005 in een einduitspraak in het gelijk was gesteld, dit jaar in zicht komt. Door eerst voor vijf varkenshouders, die door de NVV worden vertegenwoordigd, de exacte schade te bepalen kan in het vervolg van deze procedure ook voor de andere leden van de NVV worden bepaald hoe groot de door hen geleden schade is. Hoe dit precies in zijn werk zal gaan is nog niet bekend. U wordt uiteraard via de Trog op de hoogte gehouden. Nogmaals willen wij u erop wijzen dat het noodzakelijk is om de administratie die hierop betrekking heeft te bewaren. datum zoals op de lidmaatschapsfactuur was aangegeven. Wij bieden daarvoor onze excuses aan en hebben maatregelen genomen om dit in de toekomst te voorkomen. biggen en vleesvarkens. De gevolgen zijn verminderde productie en groei, slechtere voederconversie en meer uitval, wat leidt tot economische schade. Voerkwaliteit en darmgezondheid De NVV wil ook voorstellen om collectief onderzoek te gaan laten doen naar de relatie tussen voerkwaliteit en darmgezondheid. Het laatste halfjaar hebben steeds meer varkenshouders problemen met de darmgezondheid bij hun dieren. Dat uit zich in problemen als de darminfectie PIA, diarree en verminderde groei. De indruk bestaat dat er mogelijk een relatie is te leggen met de samenstelling of de kwaliteit van het voer dat de dieren krijgen.
NVV – AGENDA • 12 t/m 14 februari 2008, Landbouwdagen Intensieve Veehouderij, Evenementenhal te Gorinchem • 26 februari 2008, Ledenverg. Regio Rivierengebied, De Oude Duikenburg te Echteld • 28 februari 2008, verg. Landelijk Bestuur, Zaal De Bongerd te Heteren • 5 maart 2008, 20.00 uur, Thema-avond “Boeren hebben macht!”, Partycentrum De Lindenberg, Balkerweg 17a te Ommen (opgave mogelijk via www.nvv.nl) • 6 maart 2008, 20.00 uur, Ledenverg. Regio De Kempen, Het Vierspan te Eersel • 18 maart 2008, 20.00 uur, Ledenverg. Regio Noord Nederland, Hotel Spier-Dwingelo te Spier • 19 maart 2008, 20.00 uur, Ledenverg. Regio Twente, De Hagmoll te Bentelo • 27 maart 2008, verg. Landelijk Bestuur, Zaal De Bongerd te Heteren • 24 april 2008, verg. Landelijk Bestuur, Zaal De Bongerd te Heteren • 29 mei 2008, verg. Landelijk Bestuur, Zaal De Bongerd te Heteren • 16 juni 2008, Algemene Ledenverg., Edda Huzid te Voorthuizen www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
www.ikbnederland.nl
