KRIMPEN A A N DEN IJSSEL ingekomen d.d.
Krimpen aan den IJssel Rappel Voorzitter - A. Liedorp Tollensstraat 7 - 2902 AP Capelle aan den IJssel Tel: 010 4508271 -
[email protected]
Afdeling
2 6 FEB. 2013 u
ast
Reg.no.
betreft: scheepsbouw in Krimpen
Krimpen, 25 februari 2013
AAN: het College van Burgemeester en Wethouders der Gemeente Krimpen aan den IJssel Postbus 200 2920 AE Krimpen aan den IJssel
Geacht college,
De Historische Kring Krimpen aan den IJssel heeft samen met het Streekmuseum Krimpenerwaard en de Kunstkring Krimpen het initiatief genomen tot het organiseren van een evenement met de scheepsbouw als middelpunt. Deze drie organisaties hebben eerder succesvol samengewerkt bij de organisatie van een tentoonstelling ter gelegenheid van het 50jarig bestaan van de Algerabrug en de manifestatie over de jaren zestig in Krimpen aan den IJssel. Krimpen is doorzijn ligging te midden van de grote rivieren van oudsher een uitermate geschikte plek voor de scheepsbouw. Scheepsbouw was dan ook sterk verbonden met het leven van vele Krimpenaren. Dat laatste willen we met deze expositie vooral naar voren halen. Herkenning van het reilen en zeilen in het oude Krimpen èn voor de nieuwe generatie: een kennismaking met de bedrijvigheid van vroeger. Reden genoeg om de scheepsbouw middelpunt te maken van een evenement waarin de verschillende aspecten worden belicht. Centraal staat een tentoonstelling over de geschiedenis van de scheepsbouw in de Tuinzaal van het Streekmuseum. Daarmee willen we echter niet volstaan. Het is nadrukkelijk onze bedoeling om vanuit die tentoonstelling een waaier aan activiteiten te organiseren. Daarbij is er ruimte voor herinnering en weemoed, maar ook voor de jeugd met een activiteitenprogramma voor basisscholen en middelbare scholen. Ook worden er excursies naar de scheepswerven anno nu. Vanuit het verleden ontstaat er zo een directe link met het heden. Wat leren wij hiervan? Wat waren en zijn de succes- en faalfactoren, waarom sommige bedrijven wel en andere niet overleefden.
We hopen met dit evenement te bereiken de geïnteresseerden in de scheepsbouw, de vele mensen die in Krimpen hun brood hebben verdiend dan wel nog steeds verdienen, de "nieuwe" Krimpenaren die nog weinig van de geschiedenis van onze gemeente weten, maar zeker ook de jeugd, die zo in aanraking kan komen met veelzijdigheid van het bouwen van schepen. Een en ander is uitgewerkt in het plan van aanpak, dat wij u met begroting toezenden. De totale manifestatie is begroot op circa € 19.000,-. Zelf dragen we € 3.000,- bij. Wij hebben bijdragen gevraagd aan de Van Cappellenstichting, de stichting Van der Weele Schipper Fonds en de Rabobank. De Van Capellenstichting heeft ons inmiddels € 3000 toegezegd. Van de andere hebben we nog geen bericht ontvangen. Wij hopen dat u het belang van "Scheepsbouw in Krimpen" kunt onderschrijven en wilt overwegen ons een éénmalige bijdrage t.b.v. dit evenement toe te kennen.
I^gacrttend, namens debetrokken organisaties, A. Liedorp (Voorzitter HKK)
Plan voor Evenement "Scheepsbouw in Krimpen"
Historische Kring Krimpen aan den IJssel Streekmuseum Krimpenerwaard Kunstkring Krimpen 050213
Plan voor evenement over de scheepsbouw in Krimpen aan den IJssel
Inleiding De Historische Kring Krimpen aan den IJssel heeft samen met het Streekmuseum Krimpenerwaard en de Kunstkring Krimpen het initiatief genomen tot het organiseren van een evenement met de scheepsbouw als middelpunt. Deze drie organisaties hebben eerder succesvol samengewerkt bij de organisatie van een tentoonstelling ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Algerabrug en een tentoonstelling over de jaren zestig in Krimpen aan den IJssel. Krimpen is door zijn ligging te midden van de grote rivieren van oudsher een uitermate geschikte plek voor de scheepsbouw. Scheepsbouw was dan ook sterk verbonden met het leven van vele Krimpenaren. Dat laatste willen we met deze expositie vooral naar voren halen. Herkenning van het reilen en zeilen in het oude Krimpen èn voor de nieuwe generatie: een kennismaking met de bedrijvigheid van vroeger. Reden genoeg om de scheepsbouw middelpunt te maken van een evenement waarin de verschillende aspecten worden belicht Centraal staat een tentoonstelling over de geschiedenis van de scheepsbouw in de Tuinzaal van het Streekmuseum. Daarmee willen we echter niet volstaan. Het is nadrukkelijk onze bedoeling om vanuit die tentoonstelling een waaier aan activiteiten te organiseren. Zo willen we parallel in het kader aan de tentoonstelling activiteiten voor de jeugd organiseren, een filmfestival en actief zijn op het terrein van de kunst en cultuur. We vinden het ook heel belangrijk om vanuit de geschiedenis de relatie te leggen naar het heden. Hoe heeft de scheepsbouw, ondanks het verdwijnen van vele grote werven in Nederland, toch kunnen overleven als bedrijfstak ? Daartoe zullen excursies worden georganiseerd naar bijvoorbeeld IHC Krimpen. Bij de voorbereiding van de tentoonstelling hebben we veel hulp gehad van exwerknemers van met name Van der Giessen, die veel materiaal ter beschikking hebben gesteld en daarnaast hun bijdragen geleverd aan het deelproject Oral History. Hun verhalen zijn op band vastgelegd en zullen verspreid over de tentoonstelling zijn te horen en ook te lezen in een boek dat we ter gelegenheid van deze tentoonstelling willen uitgeven.
•
Tentoonstelling in het Streekmuseum Inhoud Tegen de achtergrond van de geschiedenis in Nederland wordt die van de scheepsbouw in Krimpen belicht De nationale geschiedenis, die begin 20 eeuw de omschakeling van zeil naar stoom laat zien, geeft ook een beeld van een sterk cyclisch proces waarin periodes met grote bloei werden afgewisseld met grote neergang. Op de scheepswerven in Krimpen vond dit uiteraard zijn weerslag, zoals terug te vinden in de geschiedschrijving van o.m. het Van Duijvendijkterrein en de scheepswerf Van der Giessen. De scheepsbouw in Krimpen kent een lange geschiedenis, hoe lang en hoeveel is niet duidelijk. In elk geval zijn er stukken over een scheepswerf in Krimpen rond 1600, midden in de Tachtigjarige Oorlog toen ste
Krimpen nog welgeteld 40 woningen met 250 inwoners telde. In de tentoonstelling zal veel aandacht zijn voor verreweg de grootste scheepswerf, Van der Giessen. Daarbij wordt ingezoomd op de sociaal-maatschappelijke aspecten waarbij het lot van de scheepswerf nauw verbonden was met het lot van vele inwoners. Van der Giessen was een familiebedrijf in meer dan één betekenis van het woord. Uiteraard familiebedrijf met een familie die vanaf 1820 tot 1983 onafgebroken aan het roer van de onderneming stond, maar ook als bedrijf waarin vele families van vader op zoon werk vonden, na de ambachtsschool op het bedrijf verder werden geschoold tot de vaklui waarop het bedrijf draaide. Een bedrijf ook waarmee je naar het sinterklaasfeest toe kon, naar cabaret- en toneelavonden, waarmee je ging vissen, voetballen, klaverjassen, wandelen, waarmee je op vakantie ging en in de herfst de heidetocht maakte. Wanneer je was gepensioneerd, werd er voor je elk jaar een dagtocht (druiveneten bijv.) en toneelmiddag georganiseerd. Een bedrijf ook waar trouw hoog in het vaandel stond, niet alleen bij 25- of 40-jarig jubileum bij het bedrijf, ook als je 25 of 40 jaar gehuwd was werd je bezocht door een delegatie van het bedrijf die een cadeau meenam. De scheepswerf Van der Giessen werd in 1820 opgericht door Arie van der Giessen, die het bedrijf toen overnam van zijn oom. Op deze plek in de Stormpolder was overigens al sinds 1685 een werf gevestigd. De werf kende zijn ups en downs. In 1904 was er een grote staking met als inzet de erkenning van de vakbonden als onderhandelingspartner over de arbeidsvoorwaarden. De strijd werd toen verloren door de bonden. Niettemin is het te beschouwen als het begin van een strijd die werknemers een meer evenwaardige positie zal verschaffen, uitmondend in de Wet op de Ondernemingsraden in de jaren zestig. De werf kende een periode van grote bloei kort na de Eerste Wereldoorlog maar die eindigde met de crisisjaren in de jaren dertig. Dan volgt de dramatische periode van de Tweede Wereldoorlog, waarin overigens, zoals bij alle scheepswerven, er nog steeds schepen van de helling liepen. De periode na de Tweede Wereldoorlog begon met een grote bloei. In 1962 volgde de fusie met scheepswerf De Noord uit Alblasserdam. Dat bleef nog binnen de familie. De heren Smit en Van der Giessen waren neven. In de zeventig jaren werd steeds meer manifest dat Nederland zat met een enorme overcapaciteit. Scheepsbouw werd steeds meer verplaatst naar lage lonenlanden als Japan, Korea e.a. Onder aandrang van het Rijk werd het RSV-concern gevormd o.l.v. Cornelis Verolme. Van der Giessen wist zich buiten deze fusie te houden en wist zich langer dan de RSV te handhaven. Met rijkssteun werd in 1982 de enorme bouwloods naar een ontwerp van architect Quist gebouwd. In dezelfde jaren werd het bedrijf enorm ingekrompen van circa 1100 naar 400 man. De komst van Koningin Beatrix voor de doop van de gelijknamige veerboot in 1982 was een bijzondere feestelijke gebeurtenis. Niettemin is de periode van de bouw van deze boot door velen als bijzonder bitter ervaren. De mensen die mochten blijven deden dit karwei samen met de mensen die aan het eind ervan de poort definitief moesten verlaten. In 1997 werd het bedrijf overgenomen door de IHC-Calandgroep. In 2004 viel met de afbouw van de Pallieter (bouwnummer 991) definitief het doek
4
Vorm Voor de tentoonstelling stelt het Streekmuseum de Tuinzaal, de Hooiberg en de expositiezolder ter beschikking. In de Tuinzaal van het museum wordt de sfeer van een scheepswerf gecreëerd met geluidseffecten en met twee enorme fotodoeken aan de lange kanten van de zaal waarop aan de ene kant in het groot een boot op de helling te zien is en aan de andere kant ook in het groot de muur van een van de loodsen. Aan de korte kant worden films geprojecteerd van tewaterlatingen, de eerste van 1928 en de laatste uit 2003. Door middel van panelen worden in de zaal afzonderlijke ruimtes gevormd waarin de diverse aspecten aan bod komen. Via foto's, projecties en echte voorwerpen wordt aan de bezoeker duidelijk gemaakt wat er zoal komt kijken bij het bouwen van een schip. Daarbij zal veel aandacht worden besteed aan allerlei sociale gebeurtenissen van vis- en klaverjaswedstrijden, het "vrouwenbezoek", viering van jubilea etc. Ook zal op de tentoonstelling permanent een film draaien waarin gedurende ongeveer een uur de bouw wordt gevolgd van de Yapeyu, een Argentijns passagiersschip. Zowel de kiellegging uit 1949 als de proefvaart in 1951 en de verschillende stadia daartussen zijn te bewonderen. In de zaal zal ook een aantal modellen van boten, die bij Van der Giessen zijn gebouwd, worden getoond. Er zal een leeshoek worden ingericht met literatuur over de scheepsbouw. In de Hooiberg van het museum zal tijdens de tentoonstelling een introductiefilm worden vertoond met een korte toelichting op wat men in de zaal te zien krijgt. Op de expositiezolder zijn beelden te zien van andere Krimpense scheepswerven en zal ruimte zijn om in te gaan op de technische ontwikkelingen, van klinken naar lassen, van optaf tot cadcam etc. Duur van de tentoonstelling: vanaf 13 september tot en met 16 november
• Activiteiten Oral history project Via interviews met voormalige werknemers wordt geprobeerd een beeld te vormen van de gang van zaken op de scheepswerf, zowel in goede als in slechte tijden. De resultaten zullen worden gebruikt in de tentoonstelling als toelichting op het tentoongestelde materiaal en als leidraad voor het boek dat ter gelegenheid van deze tentoonstelling zal worden uitgegeven. jeugdprogramma We willen graag de jeugd erbij betrekken. We zoeken daarom samenwerking met scholen en jeugdorganisaties. Daartoe zal een lesbrief worden ontwikkeld gericht op de laatste twee groepen van de basisschool. Voor de tweede klas van het voortgezet onderwijs wordt een educatief programma gemaakt, creatief van aard met aandacht voor de cultuurhistorische aspecten.
5 Kunst en cultuur Onder regie van de Kunstkring Krimpen zullen plaatselijke kunstenaars een aantal schilderingen over het thema scheepsbouw maken die aan de buitenkant van de Hooiberg zullen worden aangebracht Om een indruk te krijgen van de geluiden op een scheepswerf zal opdracht worden gegeven aan de kunstenaar tot het maken van een zgn. soundscape. Filmfestival Rond het thema film en boot zal een aantal films worden geselecteerd voor een programma waarin de achtergronden van de betreffende film worden belicht en vervolgens de aanwezigen de film kunnen bekijken. Samenwerking met de Bibliotheek Zoals bij de tentoonstelling over de jaren zestig zal ook nu in samenwerking met de Bibliotheek in Krimpen worden onderzocht welke mogelijkheden daar zijn om aandacht aan de scheepsbouw in Krimpen te besteden. Excursies We vinden het ook heel belangrijk om vanuit de geschiedenis de relatie te leggen naar het heden. Hoe heeft de scheepsbouw, ondanks het verdwijnen van vele grote werven in Nederland, toch kunnen overleven als bedrijfstak ? Daartoe zullen excursies worden georganiseerd naar bijvoorbeeld IHC Krimpen. Afhankelijk van de mogelijkheden zal er ook een programma worden gemaakt voor bezoek aan de dichtbij het Streekmuseum gelegen voormalige scheepswerf van Van Duijvendijk. Uitgave van een speciaal boek Ter gelegenheid van de tentoonstelling zal een boek worden gemaakt bestaande uit de weerslag van een aantal interviews met ex-werknemers uit de scheepsbouw met daarbij een keur aan foto's die bij elkaar een blijvende herinnering aan de scheepsbouw in Krimpen vormen. Dag van weemoed en herinneringen Voor de voormalige werknemers in de scheepsbouw komt een speciale dag om herinneringen op te halen. Enkele collega's zullen daarbij een inleiding houden over hun werk. Dag voor ondernemers Een speciale bijeenkomst voor ondernemend Krimpen over de vraag wat we kunnen leren van de Krimpense scheepsbouwgeschiedenis. Wat is de rol van de familiebedrijven, recent in Duitsland geprezen om hun bijdrage daar aan een snel economisch herstel. Hoe zit dat bij ons? Wat kunnen we leren van de op- en ondergang van de scheepsbouw en de uiteindelijke wedergeboorte?
Begroting scheepsbouw Krimpen TENTOONSTELLING STREEKMUSEUM fabriekshal fotodoek materiaal voor inrichting scheepshal (wanden etc.) beamer + afspeelappartuur, incl geluid +doek voor projectie achterwand beamer+ afspeelapparatuur, excl geluid + doek voor projectie film Yapeyu plaatsen modellen inclusief maken van kappen van plexiglas 3x schermen met ingebouwde DVD-speler voor tonen materiaal op expositie (aanwezig) videoproducties / kosten digitalisering filmmateriaal klein materiaal soundscape Inrichting aspecthoeken in scheepshal fotomateriaal aankleding vitrines voor tentoon te stellen materiaal (aanwezig?) 3x2 koptelefoons + afspeelapparatuur
Hooiberg introductieruimte introduciefilm film samenstellen (materiaalkosten) 1 beamer + afspeelapparatuur, incl. geluid en doek (aanwezig)
€ 1500 2000 560 440 1000 pm 500 100 500 1000 200 pm 720
100 pm
verduisteren aankleding aanbrengen schilderingen (vergoeding materiaalkosten Kunstkring)
400 100 300
Oral History aparatuur en transscriptie
1000
Begeleidende activiteiten dag landelijke museumkaart educatief programma voor groep 7 en 8 Basisschool en klas 2 middelbare school excursies IHC (gesponsord door IHC) filmcyclus Publiciteit advertenties boek met interviews en foto's flyers/posters
500 500 pm 100 400 4000 600
Voorbereidingskosten catering openingsceremonie Onvoorzien 10%
TOTAAL KOSTEN
400 400 1732
19052
