Kies bewust, kies gezond

Nummer 85 | Juni 2016

Kies bewust, kies gezond

Alles over voedingsetiketten

De nieuwe Schijf van Vijf vs. onze 10 aanbevelingen

Nieuwe risicofactoren voor maagkanker ontdekt

Gratis aanbiedingen Zie bijgevoegde antwoordkaart

SamenKankerVoorkomen.nl SamenKankerVoorkomen.nl

Samen kanker voorkomen

Samen kanker voorkomen

Inhoud

Etikettendoolhof

de Voedingswaar

grediënten

In

Pindakaas light bevat meer suiker dan gewone pindakaas. In cola light zitten nauwelijks calorieën maar in suikervrije limonade wel. En volkorenbrood bevat meer vezels dan meergranenbrood maar bij crackers kan het juist weer andersom zijn. Snapt u het nog? Het lezen van voedingsetiketten is niet makkelijk. Het is bijvoorbeeld niet genoeg om af te gaan op de wervende teksten op de voorkant. Nee, als ik zeker wil weten dat ik een gezonde keuze maak, moet ik ook alle kleine lettertjes op de achterkant lezen en de voedingswaardetabellen met elkaar vergelijken. Het kost wat moeite maar oefening baart kunst. Ik weet inmiddels waar ik op moet letten, welke producten af en toe best in mijn winkelmandje mogen en welke ik liever laat staan. U leest meer over etiketten op pagina’s 4 en 5 van dit magazine. Maar de beste manier om de gezonde keuze te maken is: kies vers! Want ook al hebben verse, onbewerkte producten vaak geen etiket: u weet in ieder geval zeker dat ze rijk zijn aan gezonde voedingsstoffen.

rwevlokken, 78% granen (ta n, tarwezemele n, ke lok rv have isaxtrose, stabil de l), ee rm have ning, glucose tor (E422), ho loemolie, 2% stroop, zonneb , iddelen (E450 aardbei, rijsm a’s, harrelei, arom E500), zout, sc . n) tee ro kleurstof (ca

4 Zo leest u een voedingsetiket

energie

per 100 g 379 kcal

vetten igd waarvan verzad igd zad waarvan onver ten koolhydra s waarvan suiker vezels eiwitten zout

vat ak ki ng be Deze verp am. va n 25 gr 10 porties

6 Gezond eten om g ijde verpakkin bovenz gezond ziete blijven: de Schijf van Vijf en onze 10 aanbevelingen TEN MINSTE

HOUDBAAR

95 kcal 2g 0,5 g 1,5 g 17 g 8,5 g 2g 1,5 g 0,15 g

Doet u mee aan de Dam tot Damloop? Heeft u altijd al mee willen doen aan het populairste hardloopevenement van Nederland? Wilt u 16,1 km rennen voor een wereld met minder kanker? Wilt u ook samen met 65.000 mede-sportievelingen een feestelijke en sportieve dag beleven? Wacht dan niet langer en schrijf u vandaag nog in bij ons team!

TOT:

Enkele van onze deelnemers in 2015

10 Nieuwe risicofactoren voor maagkanker ontdekt

In de afgelopen 10 jaar hebben ruim 600 enthousiastelingen hun Dam tot Damloop in het team van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds gerend. Naast het trainen voor de 16,1 km zetten deze sportievelingen zich met hart en ziel in om met hun deelname zoveel mogelijk sponsorgeld in te zamelen voor een wereld met minder kanker.

11 Nieuws en standpunten • Samenwerking met WHO • Zon verstandig

11 Colofon

Iedere deelnemer krijgt van ons een startbewijs, een speciaal Wereld Kanker Onderzoek Fonds hardloopshirt, een actiepagina op www.inactietegenkanker.nl, en natuurlijk een onvergetelijke ervaring! Bent u erbij op zondag 18 september? Neem contact op met Maud Bertholet, Coördinator Events, via 020-344 95 95 of [email protected]. Wees er snel bij want vol = vol!

Directeur Wereld Kanker Onderzoek Fonds

Vraag een Vriend-actie

me yah Nadia A

Heeft u familie en vrienden die de strijd tegen kanker net als u een warm hart toedragen? Doe dan mee aan de Vraag een Vriend-actie. Want samen staan we nog sterker in de strijd tegen kanker!

De visie en missie van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is in Nederland al 20 jaar de autoriteit op het gebied van kankerpreventie door middel van gezonde voeding en leefstijl. Samen met u streeft het Wereld Kanker Onderzoek Fonds naar een wereld waarin niemand een kanker krijgt die voorkomen kan worden. Wij sturen, stimuleren en financieren innovatief en vooraanstaand wetenschappelijk onderzoek wereldwijd gericht op de preventie en overleving van kanker door middel van voeding, gewicht en lichaamsbeweging en helpen mensen keuzes te maken in hun leefstijl die het risico op kanker kunnen verlagen.

2

SamenKankerVoorkomen.nl


Lezersvraag Klopt het dat gebarbecued vlees kankerverwekkend is? En kan ik dan wel vis of groente op de barbecue leggen deze zomer?

Rick van Helst uit Veendam

Antwoord

7 Gezonde tips voor kids

Nadia Ameyah

8g 2g 6g 69 g 34 g 9g 6g 0,61 g

per portie (25 g)

Wij sturen deelnemers aan de Vraag een Vriend-actie een actiepakket toe met materiaal dat helpt bij het werven van nieuwe donateurs. Honderden donateurs hebben zich inmiddels aangemeld en een actiepakket ontvangen. Wilt u ook meedoen aan de Vraag een Vriend-actie? Of wilt u meer informatie hierover? Bel ons dan op telefoonnummer 020-344 95 95. Zo werken wij samen met u aan wereld met minder kanker. Nummer 85 | Juni 2016

Er is geen sterk bewijs dat gebarbecued vlees het risico op kanker verhoogt. U kunt daarom gerust af en toe een stukje vlees op de barbecue leggen. Kies daarbij wel het liefst voor mager en vers vlees; bewerkt vlees (zoals veel soorten worst) kan het risico op darmkanker verhogen. Daarnaast eet u al snel te veel vlees tijdens een avondje barbecueën. Leg dus juist ook vis en groente op de barbecue voor de gezonde afwisseling. Wikkel bijvoorbeeld een stukje vis met wat kruiden in aluminiumfolie of maak heerlijke groentespiesen. Maiskolven zijn ook erg lekker op de barbecue. Zet voor tussendoor behalve volkoren(stok)brood ook een frisse salade neer. En om de dorst te lessen, kunt u (ijs)water met wat takjes munt en schijfjes citroen serveren. Dat is alcoholvrij, bevat geen calorieën en staat toch erg gezellig. Zo kunt u gezond genieten van een gezellige barbecue in de tuin met buren, vrienden of familie. Heeft u ook een vraag over voeding, leefstijl en kanker? Stel hem aan ons via bijgevoegde antwoordkaar t of stuur een e-mail naar [email protected]

SamenKankerVoorkomen.nl3

Samen gezonder leven


Zo leest u een voedingsetiket Op het voedingsetiket staat veel belangrijke informatie over een product. Maar die informatie kan ook misleidend zijn. Zo is ‘light’ niet altijd caloriearm en betekent een aardbei op de voorkant niet per se dat er ook aardbeien in het product zitten. Hoe kan het etiket u helpen om gezonde a an keuzes te maken en wat zijn Rijk ls! veze de valkuilen?

FR

K E O K U I T d bei

250g rtie 95 per po m) ra g 5 kcal (2

Voor claims (zoals ‘light’, ‘zonder toegevoegde suikers’ of ‘rijk aan vezels’) zijn er regels wanneer dit op de verpakking mag. Zo betekent ‘light’ dat er ten minste 30% minder vet, suiker of calorieën in zit dan het standaard product. En producenten mogen hun product pas vezelrijk noemen als het 6 gram vezels per 100 gram of 3 gram vezels per 100 kcal bevat.

! ! !

4

5X2 EN KOEK

‘zonder toegevoegde suikers’ ≠ bevat geen suiker. Sommige ingrediënten bevatten van nature suiker, zoals fruit of honing. ‘light’ ≠ caloriearm Zo bevat light pindakaas nog steeds 575 kcal per 100 gram. Er zit alleen minder vet in dan in gewone pindakaas.

Wat is gezond? Wanneer is een product vezelrijk en wanneer bevat het te veel zout? Antwoord op deze en andere vragen vindt u in onze Etikettenwijzer. Met een handig kaartje voor in uw portemonnee! Bestel hem snel.

!

Aa r

Verleiding of misleiding? Door claims en mooie plaatjes op het etiket maken fabrikanten hun product aantrekkelijk. Maar wat zegt dit echt over een product?

Ingrediënten waar veel mensen allergisch voor zijn (allergenen), zoals pinda’s, gluten of lactose, staan dikgedrukt - of op een andere manier opvallend - in de ingrediëntenlijst.

Ook voor de afbeeldingen op de verpakking zijn er regels. Er mogen alleen ingrediënten worden afgebeeld die er ook echt in zitten. Dus geen mooie hele aardbeien als er alleen aardbei-aroma is gebruikt.

!

plaatje ≠ hoofdingrediënt Die mooie aardbei kan ook maar een klein deel van het product zijn. Of een serveersuggestie. Dan moet dat er overigens wel bij staan.

Om verschillende producten met elkaar te vergelijken is de voedingswaardetabel het handigst, omdat hierin altijd de voedingswaarde per 100 gram of milliliter staat aangegeven. Energie (calorieën), vet, verzadigd vet, koolhydraten, suikers, eiwitten en zout zijn verplicht. Vaak staan ook onverzadigde vetten en vezels erbij. Soms is er een extra kolom aan de tabel toegevoegd waar de voedingswaarde per portie staat vermeld. Vaak staat deze informatie ook op de voorkant van de verpakking. Ook dat is handig om producten met elkaar te vergelijken. U eet tenslotte meestal niet precies 100 gram van een product, maar een kleinere of grotere portie.

!

Wat zit er echt in? Gelukkig staat op de achterkant van een product vaak meer informatie. De ingrediëntenlijst en voedingswaardetabel bevatten veel nuttige informatie, als u maar weet hoe u het moet lezen. Allereerst is er de ingrediëntenlijst. De ingrediënten staan op volgorde: eerst datgene waarvan er het meest in zit. Als een ingrediënt genoemd wordt in de naam van het product of staat afgebeeld op het etiket, moet hiervan de hoeveelheid erbij vermeld worden.


Ingrediënten 78% granen (tarwevlokken, havervlokken, tarwezemelen, havermeel), dextrose, stabilisator (E422), honing, glucosestroop, zonnebloemolie, 2% aardbei, rijsmiddelen (E450, E500), zout, scharrelei, aroma’s, kleurstoffen (caroteen, E120).

Soms halen fabrikanten een ingrediënt ‘uit elkaar’ zodat het lijkt alsof er minder van in zit. Bijvoorbeeld door suiker onder te verdelen in verschillende chemische namen zoals fructose en maltose. Omgekeerd kunnen ook gezonde ingrediënten worden samengevoegd zodat deze vooraan komen te staan. Bijvoorbeeld verschillende soorten fruitpuree in een vruchtendrank.

portie op etiket ≠ portie die u werkelijk eet Fabrikanten mogen de portiegrootte zelf bepalen en deze is niet altijd logisch. Zo kan er op een pak aardappelschijfjes van 450 gram staan dat een portie 200 gram is.

Voedingswaarde energie vetten waarvan verzadigd waarvan onverzadigd koolhydraten waarvan suikers vezels eiwitten zout

per 100 g

per portie (25 g)

379 kcal

95 kcal

8g 2g 6g 69 g 34 g 9g 6g 0,61 g

2g 0,5 g 1,5 g 17 g 8,5 g 2g 1,5 g 0,15 g

Deze verpakking bevat 10 porties van 25 gram.

TEN MINSTE HOUDBAAR TOT:

zie bovenzijde verpakking



Bang voor

E-nummers? Als mensen goed op de etiketten van bewerkte S u z a n ne producten kijken, schrikken S turke nboo m ze vaak van de vele E-nummers in de ingrediëntenlijst. Maar zijn E-nummers echt zo ongezond? Suzanne Sturkenboom, diëtiste en medewerker Gezondheidsvoorlichting bij het Wereld Kanker Onderzoek Fonds, legt het uit: “E-nummers, ook additieven genoemd, worden om verschillende redenen gebruikt. Sommige werken als geur-, kleur- of smaakstof. Andere E-nummers worden toegevoegd als conserveermiddel of antiklontermiddel. Daarmee kunnen E-nummers dus ook de veiligheid en kwaliteit van een product vergroten. E-nummers kunnen in een fabriek gemaakt worden, maar komen soms ook van nature voor in dierlijke of plantaardige producten. Voorbeelden hiervan zijn E300 (vitamine C) of E330 (citroenzuur). Een ander voorbeeld is de rode kleurstof E120, die bijvoorbeeld in roze koeken zit. Echter, E120 wordt gewonnen uit schildluizen. Niet echt een smakelijk idee, maar het is wel veilig om te eten. Voedselfabrikanten mogen E-nummers namelijk pas gebruiken als de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) de stoffen heeft goedgekeurd. Ook zijn er regels in welke producten en in welke hoeveelheden E-nummers mogen worden gebruikt. Er is dan ook geen bewijs dat E-nummers - in de hoeveelheden waarin ze in onze voedingsmiddelen voorkomen - een kankerverwekkende werking hebben. Maar: E-nummers zitten vooral veel in bewerkte producten zoals pakjes en zakjes, koek, snoep en snacks. Deze producten zijn vaak ongezond: niet vanwege de E-nummers, maar vanwege het toegevoegd vet, suiker en/of zout. Ook gaan bij het bewerken vaak voedingsstoffen zoals vezels, vitaminen en mineralen verloren. Eet daarom vooral verse en onbewerkte producten.”



Samen gezond eten

Gezond eten om gezond te blijven

De nieuwe Schijf van Vijf en onze 10 aanbevelingen Onlangs heeft het Voedingscentrum de Schijf van Vijf vernieuwd. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is blij met de wijzigingen, omdat de nieuwe Schijf van Vijf beter aansluit op onze aanbevelingen ter preventie van kanker. Toch zijn er ook nog enkele verschillen. De Schijf van Vijf is al decennia het voedingsadvies van het Voedingscentrum. Door volgens deze richtlijnen te eten, krijgt u alle benodigde voedingsstoffen binnen en verkleint u uw kans op tien veelvoorkomende chronische ziekten, zoals verschillende soorten kanker, hart- en vaatziekten en diabetes.

Wat is er veranderd? In de nieuwe schijf is er minder plek voor dierlijke producten zoals vlees. De adviezen voor plantaardige voedingsmiddelen zijn juist verhoogd. Zo is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente gestegen van 200 gram naar 250 gram. Daarnaast adviseert het Voedingscentrum nu om ten minste één keer in de week peulvruchten te eten. Andere opvallende veranderingen zijn er bij de dranken. Alleen koffie, thee en water vallen nog binnen de Schijf van Vijf. Fruitsap en light-frisdrank zijn eruit gehaald. Ook raadt het Voedingscentrum nu helemaal af om alcohol te drinken.

De schijf en de 10 aanbevelingen Door deze veranderingen sluit de Schijf van Vijf nu beter aan bij onze 10 aanbevelingen ter preventie van kanker. Dat is niet zo gek, want beide voedingsadviezen zijn gebaseerd op uitgebreid wetenschappelijk onderzoek (zie kader). Daarnaast

beschermen ook de 10 aanbevelingen niet alleen tegen kanker. Onderzoek heeft laten zien dat deze ook het risico op sterfte aan hart- en vaatziekten, beroertes en longziekten verlagen. De belangrijkste overeenkomsten en verschillen op het gebied van voeding tussen de Schijf van Vijf en de 10 aanbevelingen van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds leest u op pagina 9. De 10 aanbevelingen zijn echter meer dan een voedingsadvies: ook een gezond lichaamsgewicht en voldoende beweging zijn belangrijk voor de preventie van kanker. Om uw risico op kanker te verlagen, zijn de 10 aanbevelingen dan ook nog altijd het beste advies dat wij u kunnen geven. Daarnaast zijn onze aanbevelingen ook het beste advies voor mensen die kanker hebben gehad. vervolg op pagina 9

Zo komen voedingsadviezen tot stand Voedingsadviezen zoals onze 10 aanbevelingen en de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum zijn gebaseerd op uitgebreid wetenschappelijk onderzoek. Een panel van deskundigen verzamelt alle relevante resultaten van wetenschappelijk onderzoek op het gebied van voeding en gezondheid. Deze resultaten worden vervolgens nogmaals geanalyseerd. Als uit deze analyse blijkt dat er meerdere onderzoeken zijn die dezelfde richting op wijzen, kunnen deze resultaten worden vertaald naar een voedingsadvies. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds heeft zo in 2007 een groot onderzoeksrapport opgesteld, waaruit de 10 aanbevelingen ter preventie van kanker zijn voortgekomen. De Schijf van Vijf is gebaseerd op de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad uit 2015, die op vergelijkbare manier zijn opgesteld. Leuk om te weten: voor deze Richtlijnen heeft de Gezondheidsraad ook ons kankerpreventierapport uit 2007 gebruikt. 6



Gezonde tips voor kids

Kinderen die veel groente en fruit eten, zullen dit vaak Hoe kunt u er voor zorgen dat uw (klein)kinderen meer als groente en fruit eten? Wij hebben een aantal tips voor u: volwassene ook doen. Helaas eten nog te weinig kinderen de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit * Kook samen. Door uw (klein)kinderen te betrekken bij per het maken van de maaltijd, zijn ze eerder geneigd het dag. Het is daarom belangrijk om kinderen te stimuleren meer groente en fruit te eten te proeven en op te eten. * Verwerk groente in soepen en sauzen. Voeg bijvoorbeeld courgette, paprika en aubergine toe aan de pastasaus. Waarom is groente en fruit voor kinderen eigenlijk zo * Geef gerechten grappige aansprekende namen. Op de belangrijk? Ze kunnen beschermen tegen verschillende website topfitkids.nl staan veel gezonde en leuke recepziekten op latere leeftijd. ten voor kinderen. Bijvoorbeeld het bloemkoolOok bevatten groente en monster, de gevulde champignonkatten en fruit voedingsstoffen die aardappelbootjes. Op deze pagina’s belangrijk zijn voor de hebben we alvast drie recepten groei en ontwikkeling van GRATIS voor u uitgekozen. een kind. Tevens helpen Wilt u koken met uw deze voedingsstoffen de (klein)kinderen? Bestel dan nu het kookboekje weerstand te verbeteren, Koken Maar! vol leuke, waardoor kinderen lekkere en gezonde recepten. minder snel ziek worden. Samen gezond eten Knip uit en bewaar dit recept in uw receptenmapje! Voor 2 personen | Bevat 416 kcal p/p | Bereidingstijd 15 min. Ingrediënten Bereidingswijze • 1. Verhit de olijfolie in een koeken • 1 eetlepel olijfolie • pan. Fruit hierin de ui op laag vuur • 1 rode ui, gesnipperd • tot deze glazig is. Pers dan het teentje knoflook erboven uit. • 1 teentje knoflook • 2. Voeg de paprika, champignons en oregano toe en roerbak • 1 rode en 1 groene paprika, alles ongeveer 5 minuten. in blokjes gesneden • 3. Verwarm ondertussen de tortilla’s volgens de aanwijzingen op • 3 grote champignons, in plakjes gesneden • de verpakking. • 1 eetlepel gedroogde oregano • 4. Schep op het midden van elke tortilla een streep van het groentemengsel. • klein bakje taugé, gewassen en uitgelekt • Leg hier een handje van de knapperige taugé op. • 4 tortilla’s • 5. Vouw de tortilla’s op en maak oogjes van champignons en paprika. • krop sla • 6. Serveer de tortilla’s op een bedje van sla met wat zure room en salsa erbij. • 4 eetlepels zure room • • 4 eetlepels Mexicaanse salsa Tip: Voor volwassen zijn twee wraps per persoon een normale portie. Voor kleine kinderen is één wrap voldoende.

Mexicaanse monsters

Samen gezond eten


Knip uit en bewaar dit recept in uw receptenmapje!

Kokkie Kip en Kukel de Haan

Voor 2 personen | Bevat 130 kcal p/p | Bereidingstijd 70 min. Bereidingswijze Ingrediënten 1. Verwarm de oven voor op 190°C. •• ½ pompoen 2. Leg de halve pompoen en de •• 2 grote aardappelen aardappelen op een bakplaat en •• peper naar smaak bak deze een uur in de oven. •• 1 wortel, in langwerpige partjes gesneden 3. Haal de aardappelen en pompoen •• 2 erwten uit de oven. Snijd de aardappelen open en lepel het vruchtvlees er •• 1 radijsje, gehalveerd voorzichtig uit. Lepel ook het vruchtvlees uit de pompoen. •• 2 cherrytomaten 4. Doe de aardappel en pompoen in een kom, prak ze door elkaar met •• 2 blaadjes ijsbergsla een vork en breng op smaak met wat peper. •• 3 lente-uitjes, in de lengte gehalveerd 5. Vul de aardappelen met het aardappel-pompoen mengsel. •• sprietje bieslook 6. Maak Kokkie door de wortelstukjes bovenin te steken als haar en een stukje als snavel. Gebruik de erwtjes als ogen en de radijsjes als pootjes. Snijd er eventueel wat partjes uit zodat er tenen ontstaan. 7. Geef Kukel twee cherrytomaten als ogen, de bieslook als snavel, blaadjes sla als vleugels en stukjes lente-ui als staart. Samen gezond eten Knip uit en bewaar dit recept in uw receptenmapje! Voor 8 ijsjes | Bevat 29 kcal per ijsje | Bereidingstijd 15 min. Bereidingswijze Ingrediënten 1. Haal de kroontjes van de aardbeien en was ze. Plet ze vervolgens •• 6 aardbeien (of ander rood fruit, met een vork. zoals frambozen of watermeloen) 2. Snijd de mango in stukjes. Plet het vruchtvlees. •• ½ mango (of 1 sinaasappel of 2 3. Schil de kiwi’s en snijd ze in stukken. Plet ook deze. mandarijnen) 4. Vul de ijsvormpjes eerst voor een derde met de aardbeien, dan de •• 2 kiwi’s (of een peer of een stuk mango en als laatste de kiwi. galiameloen) 5. Sluit de ijsvormpjes en doe ze in de vriezer. Verder nodig: 8 ijsvormpjes Favoriet van: Jessica Meijs Coördinator Gezondheidsvoorlichting van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds “Mijn dochter Jenna (4) wil altijd helpen in de

Verkeerslichtijsjes

keuken. Bij dit recept mag ze de ijsvormpjes vullen.”

vervolg van pagina 6 1

2

3

4

5

6

7

Zorg voor een zo laag mogelijk gezond gewicht.

Beweeg minimaal 30 minuten per dag en zit minder lang achter elkaar.

Eet minder calorierijk voedsel en drink weinig suikerrijke dranken.

Eet veel volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten en varieer zoveel mogelijk.

Eet niet meer dan 500 gram rood vlees per week, zoals runden varkensvlees en eet liever geen bewerkt vlees, zoals ham en salami. Drink geen alcohol. Als u wel alcohol wilt drinken, beperk dit dan tot 1 glas per dag (voor vrouwen) of 2 glazen (voor mannen).

Eet weinig zout en producten waar veel zout in zit.

Wat zegt de Schijf van Vijf over onze aanbevelingen? Let op calorieën Voor calorierijke voeding en suikerrijke dranken is ook in de Schijf van Vijf geen plaats. Deze producten leveren namelijk weinig belangrijke voedingsstoffen, maar wel veel calorieën. Daardoor kunnen ze tot overgewicht leiden, wat niet alleen het risico op kanker, maar ook op veel andere ziekten verhoogt.

Eet plantaardig Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds raadt aan om elke dag ten minste vijf porties groente en fruit te eten. Doordat het Voedingscentrum nu dagelijks twee stuks fruit en 250 gram groente adviseert, is dit nu ongeveer dezelfde hoeveelheid als onze vijf porties. Daarnaast adviseert het Voedingscentrum nu ook om wekelijks peulvruchten te eten. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds raadt ook aan om deze vaak te eten, omdat ze een goede bron van vezels en andere voedingsstoffen zijn en kunnen helpen bij het eten van minder vlees en meer groente. Peulvruchten tellen namelijk mee voor één van de vijf porties groente en fruit per dag.

Minder vlees Rood vlees verhoogt het risico op darmkanker als u er meer dan 500 gram per week van eet. Het Voedingscentrum legt de maximale hoeveelheid echter op 300 gram. Dat komt omdat het Voedingscentrum ook heeft gekeken naar duurzaamheid, en de productie van rood vlees is erg belastend voor het milieu. Het Voedingscentrum sluit zich aan bij ons advies om geen bewerkt rood vlees te eten. Bewerkt rood vlees verhoogt het risico op darmkanker. Daarnaast is bewerkt vlees vaak erg zout. Daarom vallen ook bewerkt gevogelte, zoals kipfilet, en verse vleesproducten waaraan zout is toegevoegd, zoals hamburgers, shoarma en rundervinken, nu buiten de Schijf van Vijf.

Geen alcohol 8

Eet gezond in plaats van te vertrouwen op voedingssupplementen om u tegen kanker te beschermen.

9

Geef uw baby, indien mogelijk, de eerste zes maanden uitsluitend borstvoeding. Geef daarna aanvullende voeding.

10

Als u kanker heeft gehad en de behandeling is beëindigd, volg dan de aanbevelingen ter preventie van kanker op. Overleg dit met uw arts.

Het Voedingscentrum heeft haar richtlijn over alcohol aangepast naar ‘drink geen alcohol, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag voor mannen en vrouwen’. Ook wij adviseren om geen alcohol te drinken. Echter staat in onze aanbeveling nog dat als men wel wil drinken, mannen dit het beste kunnen beperken tot 2 glazen per dag. Mogelijk passen we dit in 2017 aan, als het Wereld Kanker Onderzoek Fonds samen met het internationale World Cancer Research Fund netwerk alle aanbevelingen opnieuw zal bekijken op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

Weinig zout Zowel wie volgens de Schijf van Vijf eet, als volgens de aanbevelingen ter preventie van kanker, kiest vooral verse producten waar geen zout aan is toegevoegd. Zout en gezouten voedsel verhogen namelijk niet alleen het risico op maagkanker, maar ook op een hoge bloeddruk.

En natuurlijk… niet roken.



Samen meer onderzoeken

Nieuws en standpunten

Zon verstandig:

Samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie

Nieuwe risicofactoren maagkanker ontdekt De nieuwe risicofactoren voor maagkanker zijn gebleken uit een analyse van al het beschikbare onderzoek naar voeding, leefstijl en maagkanker. Hiervoor hebben onderzoekers in opdracht van het World Cancer Research Fund netwerk in totaal maar liefst 89 onderzoeken naast elkaar gelegd en opnieuw geanalyseerd.

die niet of weinig drinken. In combinatie met roken is het risico zelfs 84% hoger. Alcohol kan cellen in de maag beschadigen, wat het risico op kanker verhoogt. Daarnaast kan alcohol in het lichaam worden omgezet in de kankerverwekkende stof acetaldehyde.

Hierbij is niet alleen bevestigd dat gezouten voedsel het risico op maagkanker verhoogt, maar zijn ook drie nieuwe risicofactoren ontdekt:

Van bewerkt vlees, zoals ham, salami en rookworst, was tot nu toe alleen bekend dat er een verband is met darmkanker. Nu blijkt dat dagelijks 50 gram bewerkt vlees het risico op maagkanker met 18% verhoogt. Hiervoor zijn verschillende verklaringen. Zo kan het zout in bewerkt vlees de wand van de maag beschadigen. Ook kunnen bij het conserveren van vlees kankerverwekkende stoffen ontstaan.

We wisten al dat overgewicht het risico op tien verschillende kankersoorten verhoogt, waaronder enkele veel voorkomende soorten zoals borst- en darmkanker. Maagkanker is nu als elfde kankersoort aan deze lijst toegevoegd. Waarschijnlijk komt het verhoogde risico op maagkanker doordat vetcellen een ongeremde celgroei kunnen stimuleren. Daarnaast verhoogt overgewicht het risico op brandend maagzuur (reflux). Daarbij vloeit de zure maaginhoud terug naar de slokdarm, wat cellen in de wand van de maag kan beschadigen. Overgewicht heeft dan ook vooral verband met tumoren bij de overgang naar de slokdarm, omdat hier de zure maaginhoud langsvloeit.

• Alcohol Van alcohol wisten we ook al dat dit het risico op verschillende andere kankersoorten verhoogde. Nu blijkt dat zware drinkers tevens 23% meer kans hebben op maagkanker dan mensen 10

kleren, weren!”

Het internationale World Cancer Research Fund (WCRF) netwerk heeft er voor gezorgd dat een aantal maatregelen in dit plan zijn opgenomen: voedingsvoorlichting moet een onderdeel zijn van het onderwijs en er moeten normen komen voor het aanbod van eten en drinken in schoolkantines. Daarnaast erkent de WHO het verband tussen lichaamsbeweging bij kinderen en hun risico op kanker op latere leeftijd.

Te zwaar zijn, veel alcohol drinken en bewerkt vlees eten verhoogt het risico op maagkanker. Hoe zit dat precies en wat betekent dit voor u?

• Overgewicht

“Smeren,

Begin dit jaar heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een plan gepresenteerd om het probleem van obesitas bij kinderen tegen te gaan. Inmiddels lijden wereldwijd meer dan 40 miljoen kinderen aan obesitas.

Sinds kort is WCRF International, de koepelorganisatie van het WCRF netwerk, bovendien een officiële samenwerkingspartner van de WHO. Dit betekent dat de WHO ons ziet als dé autoriteit op het gebied van voeding, gewicht, lichaamsbeweging en kankerpreventie. Hier zijn wij erg trots op!

Jaarverslag 2015 Wilt u weten wat wij precies hebben bereikt in 2015? Download dan nu ons jaarverslag via www.wkof.nl/jaarverslag of vraag het aan via 020 344 95 95 of [email protected].

• Bewerkt vlees

Verklein uw kans op maagkanker Ook al komt maagkanker niet erg veel voor in Nederland, is het toch belangrijk om deze gevallen van kanker zo veel mogelijk te voorkomen. De overlevingskansen zijn namelijk slecht: na vijf jaar is nog maar 20% van de patiënten in leven.

Alcohol Calorieën Calculator Weet u hoeveel calorieën uw favoriete alcoholische drankje bevat? Handig om te weten voordat u deze zomer een terrasje pakt. Ga naar www.wkof.nl/alcoholcalculator en reken het uit!

Verstandig zonnen is belangrijk voor de preventie van huidkanker, de op een na meest voorkomende kankersoort in Nederland. KWF Kankerbestrijding richt zich op verstandig zonnen. Wij hebben gevraagd naar hun advies. Kim Kruit, Programmacoördinator team Minder Kanker van KWF: “In de zomer is het heerlijk om naar buiten te gaan: het terras op, een stuk fietsen of naar het strand met de hele familie. Pas wel op voor schadelijke gevolgen van de zon. Juist bij kinderen kunnen beschadigingen door uv-straling uit zonlicht gevolgen hebben: hun huidcellen zijn extra kwetsbaar. Doordat kinderen in de groei zijn, gaat celdeling bij hen snel. Zo snel, dat niet alle beschadigde huidcellen kunnen herstellen voordat ze zich weer gaan delen. Dit zorgt voor een verhoogde kans op huidkanker op latere leeftijd. Daarom is bescherming tegen de zon zo belangrijk, juist voor kinderen. Bescherm uw (klein)kind daarom door goed te smeren, het dragen van bedekkende kleren, en af en toe de zon te weren. Alles over smeren, kleren, weren vindt u op www.kwf.nl/zonnen.”

Colofon

Het volgen van onze tien aanbevelingen ter preventie van kanker blijft het beste wat u kunt doen om uw risico op kanker te verlagen. Het nieuwe rapport laat zien dat veel van deze aanbevelingen u ook beschermen tegen maagkanker. Als iedereen een gezond gewicht zou hebben, niet te veel alcohol zou drinken, weinig bewerkt vlees en minder gezouten voedsel zou eten, kan in totaal zo’n 17% van de gevallen van maagkanker in Westerse landen voorkomen worden. In Nederland komt dat neer op ongeveer 200 gevallen per jaar.



‘Samen’ is een publicatie van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds. Het fonds is een onafhankelijke stichting, geregistreerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam onder nummer 41213794. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is lid van het internationale World Cancer Research Fund netwerk. Contactgegevens Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds Leidseplein 33-2 hoog Postadres: Postbus 15444, 1001 MK Amsterdam Tel. 020-344 95 95 Website: www.wkof.nl E-mail: [email protected] Bankrekening (IBAN) NL51 ABNA 0424356309


Redactie: Nadia Ameyah, Germund Daal en Marjolein van Rijn Ontwerp & productie: Marjolein van Rijn, Gabor Roozen en Living the brand Wetenschappelijke adviseurs: Dr. Kate Allen, prof. dr. Ellen Kampman, dr. Elio Riboli, prof. Bas Bueno-de-Mesquita

Uw persoonsgegevens Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds legt uw gegevens vast met het doel u in de toekomst te kunnen informeren over de activiteiten van de organisatie en kankerpreventie. Uw persoonsgegevens worden niet aan derden ter beschikking gesteld. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is gehouden aan de privacywetgeving.

Onze informatie over gezonde voeding en leefstijl richt zich op de Nederlandse bevolking in het algemeen en is niet bedoeld als advies voor personen die een dieet op doktersvoorschrift volgen. Wij geven geen medisch advies, schakel daarvoor uw dokter in.

Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds is geregistereerd als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Uw giften zijn aftrekbaar van de inkomsten- of vennootschapsbelasting (binnen de daarvoor geldende regels).


Samen werken we aan een toekomst met minder kanker

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds werkt aan een wereld waarin niemand een kanker krijgt die voorkomen kan worden. Ook u heeft het vermogen om ons daarbij te helpen. Een gift uit uw nalatenschap is een bijzondere manier om bij te dragen aan een mooie toekomst met minder kanker. In de brochure Nalaten aan het Wereld Kanker Onderzoek Fonds leest u meer over onze missie en doelen waarvoor uw steun, nu en later, van groot belang is. Ook vindt u hierin alle praktische informatie over nalaten en handige formulieren om uw nalatenschap voor uzelf overzichtelijk in kaart te brengen. Bestel de brochure nu. Gebruik hiervoor de bijgevoegde antwoordkaart.

Kies bewust, kies gezond

Recommend Documents