Kan een jeugdzonde een doodzonde worden?

Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? Een educatief pakket over de doodstraf voor minderjarige daders

Datum: juni 2003. Copyright: © Amnesty International, alle rechten voorbehouden. Jongeren beschuldigd van een misdaad wachten hun proces af (Karachi, Pakistan).

Colofon Het pakket „Kan een jeugdzonde een doodzonde worden?”, een educatief pakket over de doodstraf voor minderjarige daders‟, is een coproductie van vormen vzw en Amnesty International Vlaanderen vzw. Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen 03 271 16 16 03 235 78 12 www.amnesty.be [email protected] vormen vzw – expertisecentrum mensenrechten- en kinderrechteneducatie Vlaanderen Patriottenstraat 27, 2600 Antwerpen 03 293 82 15 02 611 75 18 www.vormen.org [email protected]

Auteur: Ilse Warnier, met bijdragen van Jens Thiels en Céline Themacoördinatieteam „Kinderrechten‟ Amnesty International Vlaanderen ISBN: 9077058192 D/2005/9259/2

Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 2/69

Van

Namen;

Inhoudstabel Inleiding Stop de doodstraf voor minderjarige daders! (achtergrondtekst)

4

Welke landen zijn verantwoordelijk? In strijd met het internationaal recht Wereldwijde afschaffing voor minderjarige daders Verenigde Staten Iran Soedan Jemen China Pakistan Democratisch Republiek Congo Filippijnen Het VN-kinderrechtencomité Argumenten tegen de doodstraf

4 4 5 5 7 9 10 11 12 14 14 15 16

Handleiding voor de begeleider

17

Werkvormen voor –12-jarigen Werkvormen +12-jarigen Overzicht werkvormen per leeftijdscategorie

17 19 22

Werkvormen

23

Kortverhaal "Betrapt" Krantenknipsels Quiz "Waar of niet waar" Woorden verbinden "Free Atefah Masih": handleiding “Free Atefah Masih”: spelbord "Free Atefah Masih": opdrachtkaartjes “Free Atefah Masih”: puntenkaartjes Associatiespel Kennisquiz Rebussen Woordzoeker Oplossingen: “woorden verbinden” – kennisquiz – rebussen – woordzoeker Kruiswoordraadsel Oplossing kruiswoordraadsel Cartoons Uitspraken En de jury oordeelt... Stellingenspel Internetquiz doodstraf: vragen Internetquiz doodstraf: antwoordenblad Internetquiz: oplossingen Panelgesprek: handleiding en vragen Panelgesprek: rolfiches Inlevingsdagboek

23 24 26 27 28 30 31 39 43 45 47 49 50 51 53 54 56 57 59 61 64 65 66 67 68

Bronnen en links

69


Stop de doodstraf voor minderjarige daders! Achtergrondtekst "Ik pleegde een misdaad en werd ervoor veroordeeld tot de doodstraf. Die misdaad was gruwelijk en gevoelloos. Maar de persoon die een moord pleegde, bestaat niet meer... Ik heb spijt van mijn daden. En het spijt me dat mijn daden hiertoe hebben geleid. Vanavond vertellen we de wereld dat niemand een tweede kans krijgt in de ogen van het recht... Niemand wint vanavond. Niemand kan het verhaal hier afronden. Niemand gaat hier weg als overwinnaar." Dit waren de laatste woorden van Napoleon Beazley op de avond dat hij ter dood gebracht werd in Texas (Verenigde Staten). Napoleon was veroordeeld tot de doodstraf voor een moord die hij pleegde toen hij zeventien was. Tijdens het proces schilderde het openbaar ministerie hem tegenover de jury af als een "beest". Getuigen op het proces stelden dat hij in staat was om zijn leven te verbeteren. Hij was een modelgevangene. Toch werd hij in 2002, acht jaar na de moord, ter dood gebracht. Sinds 1990 zijn wereldwijd meer dan dertig mensen geëxecuteerd voor misdaden die ze begingen toen ze minderjarig waren. Het gebruik van de doodstraf tegen minderjarige daders – mensen jonger dan achttien ten tijde van hun misdrijf – is onder het internationaal recht ondubbelzinnig verboden. Toch blijft een handjevol landen hardnekkig volhouden. Het wordt tijd dat daar voor altijd een einde aan komt. Daarom voert Amnesty International sinds begin 2004 de internationale campagne “Stop Child Executions” voor de afschaffing van de doodstraf voor minderjarige daders.

Welke landen zijn verantwoordelijk? De meeste landen zijn het erover eens dat kinderen niet mogen worden onderworpen aan de doodstraf. Zelfs als ze de doodstraf nog toepassen op volwassenen, sluiten ze kinderen er uitdrukkelijk van uit. Dit wijst erop dat er een groeiende internationale overeenstemming is dat kinderen niet ter dood mogen worden gebracht. Toch zijn er nog landen waar kinderen tot de doodstraf worden veroordeeld en worden geëxecuteerd. Amnesty International stelt vast dat sinds 1990 wereldwijd 39 minderjarige daders werden geëxecuteerd. Die executies kwamen voor rekening van acht landen: China, de Democratische Republiek Congo, Iran, Jemen, Nigeria, Pakistan, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten. Sinds 2000 zijn er minderjarige daders geëxecuteerd in de VS (9), de Democratische Republiek Congo (1), Pakistan (1), China (1) en Iran (2). De Verenigde Staten voerden meer executies uit dan alle andere landen samen. Gelukkig werd de doodstraf voor minderjarige daders er in maart 2005 afgeschaft. Ook andere staten stelden in de loop van de voorbije jaren de minimumleeftijd voor het opleggen van de doodstraf vast op achttien jaar, in overeenstemming met het internationaal recht. Jemen en Zimbabwe deden dat in 1994, China in 1997 en Pakistan (in het grootste deel van het land) in 2000. Toch is in China en Pakistan de praktijk niet helemaal verdwenen. Op dit ogenblik is er nog slechts een handjevol landen waar minderjarige daders ter dood worden gebracht. Het gaat om Iran, Soedan, Jemen, China, Pakistan, de Democratische Republiek Congo en de Filippijnen.

In strijd met het internationaal recht Nochtans is de executie van minderjarige daders in strijd met het internationaal recht. Artikel 37(a) van het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind stelt:


„De doodstraf […] zal niet worden opgelegd aan kinderen die ten tijde van hun misdrijf jonger waren dan achttien jaar.‟ Dezelfde bepaling is terug te vinden in drie andere internationale mensenrechtenverdragen: het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten (artikel 6), het Amerikaans Verdrag inzake de Rechten van de Mens (artikel 4(5)) en het Afrikaans Handvest inzake de Rechten en het Welzijn van het Kind (artikel 5 (3)). Alle landen ter wereld, op de Verenigde Staten na, hebben ten minste één van deze drie verdragen zonder voorbehoud geratificeerd. Daardoor hebben ze zich ertoe verplicht de bepaling over de doodstraf voor minderjarige daders na te leven. De Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten heeft zelfs bepaald dat deze bepaling een „dwingende regel‟ van internationaal recht is – een internationale rechtsnorm waaraan alle landen zich moeten houden.

Wereldwijde afschaffing van de doodstraf voor minderjarige daders Wanneer een staat kinderen onderwerpt aan de doodstraf, gaat ze in tegen het internationaal recht. Ze houdt er dan ook geen rekening mee dat het leven van een kind steeds nog een nieuwe wending kan nemen, wat het kind in het verleden ook heeft gedaan. Daarom voert Amnesty International sinds begin 2004 een internationale campagne tegen de doodstraf voor minderjarige daders. Amnesty vraagt dat: 

Alle executies van minderjarige daders onmiddellijk worden stopgezet;



Alle doodvonnissen van minderjarige daders worden omgezet in een andere straf;



Alle landen die de doodstraf nog uitvoeren bij wet vastleggen dat hij niet aan minderjarige daders wordt opgelegd;



Deze landen moeten bovendien maatregelen nemen opdat hun rechtbanken geen minderjarige daders ter dood veroordelen. Eén ervan is de bestudering van geboortecertificaten. In landen waar geen systeem voor het uitgeven van geboortecertificaten bestaat, moet een dergelijk systeem worden ingevoerd, zoals bepaald door artikel 8 van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind.

Tijdens Schrijf-ze-VRIJdag 2005 wil Amnesty de situatie in de Verenigde Staten en in de zeven landen waar minderjarige daders nog steeds ter dood worden gebracht, in de schijnwerper plaatsen.

Verenigde Staten Op 1 maart 2005 schafte het Amerikaanse Hoogste Gerechtshof in de zaak „Roper tegen Simmons‟ de doodstraf voor minderjarige daders af. Simmons was ter dood veroordeeld omdat hij als zeventienjarige een vrouw had vermoord toen hij bij haar thuis inbrak. De rechters oordeelden dat het opleggen van de doodstraf aan minderjarige daders in strijd is met het grondwettelijk verbod op wrede en ongewone bestraffing. De uitspraak is het langverwachte resultaat t van de jarenlange campagnes die door Amnesty International en andere mensenrechtenorganisaties werden gevoerd om executies van minderjarige misdadigers in de VS stop te zetten.


Op het ogenblik van de uitspraak van het Hoogste Gerechtshof was de doodstraf nog in 38 staten van de VS in de wet ingeschreven. Van die 38 waren er 19 die ook toestonden dat kinderen tot de doodstraf werden veroordeeld. Onder „kinderen‟ moet dan wel jongeren ouder dan 16 worden verstaan. Immers in 1988 schafte het Amerikaanse Hoogste Gerechtshof de doodstraf voor minderjarigen onder de 16 al af (Thompson v. Oklahoma). Voor minderjarigen boven de 16 bleef de VS echter bikkelhard. Het was het enige land dat het executeren van minderjarige daders boven de 16 openlijk uitvoerde en het heeft sinds 1990 meer minderjarigen terechtgesteld dan alle andere landen samen. Amnesty International voerde daarom meerdere campagnes voor het stopzetten van executies van minderjarige misdadigers in de VS. Heel wat spoedacties werden op touw gezet, sommige met en sommige zonder gewenst resultaat. Zo kon Amnesty International ondanks harde acties niet voorkomen dat Napolean Beazly in Texas werd geëxecuteerd, acht jaar nadat hij op zeventienjarige leeftijd een moord had gepleegd. Brandon Brown uit Pennsylvania had meer geluk, en werd dankzij de acties van Amnesty International niet terechtgesteld. In juli 2004 diende Amnesty International een schriftelijke verklaring in bij het Amerikaanse Hoogste Gerechtshof waarin werd geargumenteerd tegen de grondwettigheid van de doodstraf tegen kinderen. Het Amerikaanse Hoogste Gerechtshof baseerde zijn beslissing in de zaak Roper tegen Simmons op een aantal van deze argumenten. Het Hof schafte de doodstraf voor minderjarigen af omwille van de volgende redenen: 

Ten eerste wees het Hof er nu op dat er in de meeste Amerikaanse staten overeenstemming bestaat over de afschaffing van de doodstraf voor minderjarigen. In een vroegere zaak (Stanford t. Kentucky, 1989) vond het Hof zo‟n overeenstemming nog niet en oordeelde het daarom nog dat de doodstraf voor minderjarigen boven de 16 toelaatbaar was. Het Hof oordeelde nu dus dat er in Amerika een morele evolutie had plaatsgevonden in de zin dat de Amerikanen het executeren van zestien- en zeventienjarige criminelen vandaag afkeuren. Dit blijkt uit een aantal gegevens. In de meeste staten bestaat namelijk een formeel verbod op het executeren van minderjarige criminelen. Daar waar dit nog wel in de wet staat , wordt de doodstraf nog weinig toegepast. Dit gebeurde in de laatste tien jaar alleen nog in Texas, Oklahoma en Virginia. Daarnaast is er de tendens dat steeds meer staten de praktijk afschaffen. Geen van de staten die de doodstraf afschafte, heeft ze terug ingevoerd.



Een tweede argument waarop het Hof zich baseerde om de doodstraf af te schaffen, is het verschil tussen de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van een volwassene en van een minderjarige. Het Hof wees er op dat minderjarigen minder rijp zijn dan volwassenen en een minder ontwikkeld verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Ze zijn ook meer vatbaar voor negatieve invloeden en druk van buitenaf en hun karakter is nog niet zo sterk ontwikkeld als dat van een volwassene. Daarom kunnen jonge criminelen, volgens het Hof, niet op dezelfde wijze verantwoordelijk worden gesteld voor hun daden als volwassen misdadigers. Hieruit volgt dan weer dat minderjarige delinquenten moeilijk gerekend kunnen worden tot de categorie van ergste misdadigers, waarvoor de doodstraf in feite is voorbehouden. Bovendien kunnen noch vergelding, noch afschrikking worden ingeroepen als geldige redenen voor het opleggen van de doodstraf aan minderjarige delinquenten. De vergelding zou immers niet proportioneel zijn wanneer de zwaarste straf zou worden opgelegd aan een persoon met een verminderde strafrechtelijke verantwoordelijkheid. Ook is niet bewezen of de doodstraf een bijzonder afschrikkingeffect heeft op minderjarigen. Het tegendeel is eerder waar. Gezien zijn mindere verantwoordelijkheidsgevoel is de kans klein dat een minderjarige een kostenbatenanalyse doorvoert voordat hij een misdrijf pleegt.



Een derde en laatste argument is het bestaan van een internationale overeenstemming tegen de doodstraf voor minderjarige daders. Het Hof wees op de uitgesproken negatieve visie van de internationale gemeenschap op de doodstraf voor minderjarigen. Het Hof verwees hierbij onder meer naar artikel 37(a) van het Kinderrechtenverdrag, een verdrag dat nochtans niet door de Verenigde Staten werd geratificeerd. Ook wees het Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 6/69

Hof erop dat sinds 1990 nog maar weinig landen de doodstraf hebben toegepast en zag het de Verenigde Staten niet graag in het gezelschap van onder meer Iran, Pakistan en China. De uitspraak van het Amerikaanse Hoogste Gerechtshof is een grote overwinning voor deze campagne en andere acties die Amnesty International sinds meer dan een decennium voerde tegen de doodstraf voor minderjarigen in de VS. Maar de strijd is nog niet volledig gestreden. Naar verluidt zouden minstens drie gevangenen op Guantánamo Bay in Cuba minderjarig geweest zijn toen ze als vijandige strijders in de oorlog tegen Afghanistan werden aangehouden. De Amerikaanse overheid argumenteert dat de grondwettelijke bescherming niet van toepassing is op gevangenen van Guantánamo Bay en is van plan hen te berechten voor militaire rechtbanken die bevoegd zouden zijn om de doodstraf op te leggen. Zonder ijzersterke bewijzen dat dit niet het geval zal zijn voor minderjarige misdadigers, blijft Amnesty International aldus waakzaam. Waken over de bescherming van de rechten van minderjarige delinquenten in de VS is ook omwille van andere redenen nog nodig. Hoewel de minderjarigen in principe van de doodstraf af zijn, riskeren ze nog steeds als volwassene berecht te worden en levenslang te worden opgesloten samen met volwassen misdadigers. Ook deze handelingen zijn in strijd met het Kinderrechtenverdrag en andere internationale bepalingen. Amnesty International blijft daarom actief campagne voeren voor de bescherming van de fundamentele rechten van minderjarige daders. Zo zal het in het najaar van 2005 actie voeren tegen de levenslange opsluiting van minderjarigen zonder mogelijkheid om te worden vrijgelaten.

Iran Iran heeft het Kinderrechtenverdrag en het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten geratificeerd . Zodoende heeft het land zich ertoe verbonden geen daders te executeren die op het moment van hun misdrijf jonger zijn dan achttien. Desondanks werden in Iran in 2004 159 mensen terechtgesteld, waaronder drie kinderen. Amnesty International weet dat sinds 1990 twaalf minderjarige daders werden geëxecuteerd.  In 1990 werd één executie uitgevoerd, in 1992 drie en in 1999 en 2000 telkens één.  Op 29 mei 2001 werd Mehrdad Yousefi, 18 jaar oud, in de stad Ilam verhangen voor een misdrijf dat hij 2 jaar voordien gepleegd had.  Mohammad Zadeh en Salman werden begin 2004 geëxecuteerd, respectievelijk op 25 januari en 12 mei. Beiden waren 17 jaar oud op het ogenblik van de misdaad.  Op 15 augustus 2004 werd een 16-jarig meisje, Atefeh Rajabi, ter dood gebracht in de stad Neka, gelegen in de Noord-Iraanse provincie Mazandaran. Zij werd publiekelijk verhangen in een straat in het stadscentrum nadat zij drie maanden eerder veroordeeld was voor “handelingen onverenigbaar met de zedelijkheid”. Het meisje, dat naar verluidt geestelijk gestoord was op het moment van de misdaad en tijdens haar proces, werd de bijstand van een advocaat ontzegd. Tijdens haar executie werd verklaard dat ze 22 was, ondanks het feit dat haar identiteitskaart duidelijk aantoonde dat ze slechts 16 jaar was. De man die in dezelfde zaak veroordeeld werd, kreeg een straf van 100 zweepslagen, waarna hij werd vrijgelaten.  Op 19 juli 2005 werden Ayaz Marhoni, 18 jaar oud, en Mahmoud Asgari, 16 jaar oud, publiekelijk opgehangen in de stad Mashhad, in het noordoosten van Iran, nadat zij veroordeeld waren voor het plegen van homoseksuele daden. Naar verluidt waren de jongens op het ogenblik van de vermeende feiten niet ouder dan 16 jaar. Naast deze minderjarige daders die effectief ter dood gebracht werden, zijn er nog anderen die de uitvoering van hun straf afwachten: Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 7/69



In juni 2004 werd een 16-jarige student, Ali, veroordeeld voor de moord op een andere student, die plaatsvond tussen half januari en half februari van dat jaar. Zijn veroordeling werd reeds bekrachtigd door het Hooggerechtshof.  Volgens de Iraanse krant Sharq werd Vahid, 16 jaar oud, in november 2004 veroordeeld tot de doodstraf voor de moord op een vriend. Vahid verklaarde gehandeld te hebben uit zelfverdediging nadat de vriend gepoogd had hem seksueel te misbruiken.  In december 2004 lanceerde Amnesty een spoedactie voor de 19-jarige Leyla Mafi. Het meisje liep gevaar gegeseld en geëxecuteerd te worden omdat zij de kuisheidswetten overtreden zou hebben. Zij werd door een rechtbank in de Centraal-Iraanse stad Arak ter dood veroordeeld toen ze 18 was voor het plegen van zedenfeiten, het uitbaten van een bordeel, het onderhouden van betrekkingen met bloedverwanten en het baren van een onwettig kind. Leyla werd echter door haar moeder gedwongen zich te prostitueren toen ze acht jaar oud was, waarna ze ook herhaaldelijk werd verkracht. Uit testen van sociale werkers blijkt dat Leyla slechts de mentale leeftijd van 8 jaar heeft. Toch veroordeelde de rechtbank haar enkel op basis van haar bekentenis. Er werden geen dokters aangesteld om haar toestand te onderzoeken en er werd ook geen rekening gehouden met haar achtergrond en mentale gezondheid.Ten gevolge van de vele internationale reacties, waaronder de spoedactie van Amnesty International, hebben de Iraanse autoriteiten zeer uitzonderlijk commentaar gegeven op haar veroordeling. Tijdens een persconferentie kondigde het Ministerie van Buitenlandse Zaken aan dat de mentale toestand van Leyla verder onderzocht zou worden. Er werden echter geen verdere details gegeven over hoe dit zou gebeuren of door wie. Op basis van de uitkomst van dit onderzoek zal het Hooggerechtshof een beslissing treffen over de bekrachtiging van haar veroordeling. Dit onderzoek kan verschillende maanden duren.  Hajieh Esmailvand werd veroordeeld tot de doodstraf wegens een overspelige relatie met een 17-jarige jongen, Ruhollah G. Volgens de Iraanse krant Tose‟h worden de twee verder beschuldigd van moord op Hajieh‟s man, maar over deze beschuldiging worden geen verdere details gegeven. De straf van Hajieh werd na internationale campagnes opgeschort, maar Ruhollah wacht nog steeds de uitvoering van zijn straf af. Hij werd veroordeeld tot de dood door verhanging. Over zijn situatie is geen verdere informatie bekend.  Op 14 april 2005 lanceerde Amnesty een spoedactie voor de 17-jarige Rasoul Mohammadi, die samen met zijn vader veroordeeld werd voor veelvuldige ontvoeringen, diefstal en verkrachting. Rasoul ontving sindsdien uitstel van executie, zijn vader werd publiekelijk geëxecuteerd op 16 april.  Berichten uit Iran melden dat drie jongeren, ter dood veroordeeld voor moorden gepleegd op 15- en 16-jarige leeftijd, geëxecuteerd zullen worden op het moment dat ze de leeftijd van 18 jaar bereikt hebben. Volgens een rapport op de internetsite van het Iraanse Nieuwsbureau ILNA, dat op 15 januari 2005 verscheen, zitten ten minste 30 ter dood veroordeelde jongeren onder de 18 vast in een detentiecentrum in Teheran en Raja‟i Shar. In de zaak van Azizullah Shenwari werd de doodstraf omgezet in gevangenisstraf. In november 1999 werd de jongen, die toen 11 jaar oud was, nabij zijn huis in Landi Kotal, Pakistan ontvoerd. In april 2000 contacteerde hij zijn familie en verklaarde dat hij ontvoerd was en naar Iran gebracht om er in een fabriek te werken. In november ontving zijn familie een brief van een gevangenis in Yazd, Iran, om hen ervan op de hoogte te brengen dat Azizullah ter dood veroordeeld was voor drugtransport. Met de hulp van de Pakistaanse Commissie voor de Rechten van de Mens maakte de familie de zaak aanhangig bij het Iraanse consulaat. In juli 2001, na een dringende oproep van Amnesty tot de Iraanse autoriteiten, werd de doodstraf omgezet in gevangenisstraf. Op het ogenblik van zijn aanhouding en veroordeling geloofde de overheid klaarblijkelijk dat Azizullah van Afghaanse origine was. Hierdoor werd hij vrijgelaten op 17 februari 2005 naar aanleiding van een algemene amnestie voor Afghaanse gedetineerden in Iraanse gevangenissen. Na bijna 5 jaar gevangenschap is hij nu herenigd met zijn familie.


Iran geeft niet openlijk toe dat minderjarige daders ter dood worden gebracht. Voor het Kinderrechtencomité, het toezichtorgaan op het Kinderrechtenverdrag, heeft het steeds het tegendeel beweerd. Op 20 januari 2005 nog, bij de voorstelling van Iran‟s tweede periodieke rapport aan het Kinderrechtencomité, verklaarden Iraanse vertegenwoordigers dat de doodstraf voor minderjarige daders was opgeschort. Tijdens diezelfde dag werd Iman Farrokhi verhangen in Teheran voor een misdaad die hij gepleegd had toen hij 17 jaar oud was.

Soedan Sinds begin 2002 maken minderjarige daders deel uit van verschillende groepen die ter dood veroordeeld werden door een Bijzondere Rechtbank in de westelijke provincie Darfoer. De procedures voor deze rechtbanken voldoen niet aan de normen voor een eerlijk proces. Zo verklaart artikel 5 van het decreet ter oprichting van de Bijzondere Rechtbank in El-Fashir:  Vingerafdrukken gelden als voldoende bewijs, verder ondersteunend bewijsmateriaal is niet noodzakelijk  Het Hof aanvaardt bekentenissen van beschuldigden en beschouwt deze als bewijs indien overtuigend  De beschuldigde heeft geen recht zijn bekentenis in te trekken. In dat geval zal het Hof de bekentenis beschouwen als bewijs tegen de beschuldigde De processen voor de Bijzondere Rechtbanken verlopen niet volgens internationale standaarden. Twee van de drie zetelende rechters zijn militaire rechters, voor wie geen wettelijke kwalificaties gelden. Beklaagden kunnen onvoldoende gebruik maken van hun recht op verdediging: advocaten zijn niet toegelaten, zij handelen onder de hoedanigheid van “vrienden” en hebben nauwelijks tijd om de zaak te onderzoeken of met hun cliënten te overleggen. Folteringen werden meermaals gerapporteerd en bekentenissen die daardoor verkregen werden, worden door het Hof geaccepteerd. Doodstraffen werden uitgesproken na processen die slechts een uur in beslag namen. Vaak gaat men uit van de schuld, niet de onschuld van de gevangene. In 2003 werden in Zuid-Darfoer een aantal van deze rechtbanken vervangen door Bijzondere Strafrechtbanken, maar ook hier worden de regels voor een eerlijk proces niet in acht genomen. Een Bijzondere Rechtbank in Nyala in het zuiden van Darfoer veroordeelde in september 2002 twee minderjarige daders, Gadim Hamdoun Hamid en Kabashi Alayan, tot de doodstraf. De jongens waren op dat moment 14 jaar oud. In november 2004 wachtten zij nog steeds op een uitspraak in beroep tegen deze beslissing. Amnesty International sloeg alarm over hun situatie, waarna de jongens eind december werden vrijgelaten en hun veroordeling werd vernietigd. Tenminste vier andere kinderen uit het Kalma vluchtelingenkamp (nabij Nyala), wachten sinds augustus 2004 hun proces af. Zij worden verdacht van moord, een misdaad die volgens Soedanees recht bestraft wordt met de doodstraf, ongeacht de leeftijd van de dader. Faruk Ali Yaqub is 16 jaar, Al Sadiq Bakhit Al Tahir 17 jaar, Abdel Majid YahyaAhmed 13 jaar en Adam Adam Ibrahim is er 14. Amnesty voerde actie voor de kinderen, maar ontving voorlopig nog geen verdere informatie over hun toestand. Begin 2005 werden drie jongens uit het dorp Marla in Darfoer samen met volwassenen opgepakt door Soedanese veiligheidstroepen. Ahmed Yusuf Burma (10 jaar), Tariq Da‟ud Juma‟ (12 jaar) en Musa Ibrahim Mohammed (17 jaar) werden gearresteerd op verdenking van samenwerking met het rebellenleger (Soedanese Bevrijdingsleger). Volgens de Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 9/69

berichten werden ze alledrie beschuldigd van misdrijven, strafbaar met de doodstraf. Amnesty lanceerde een schrijfactie waarna de jongens vrijkwamen op borgtocht. Op 18 februari 2005 lanceerde Amnesty nog een spoedactie voor Nagmeldin Abdallah. Hij werd in april 2003, op 15-jarige leeftijd, gearresteerd, aangeklaagd voor moord en ter dood veroordeeld. Tijdens zijn proces werd hij niet bijgestaan, aangezien zijn familie een advocaat niet kon betalen. Zijn beroep werd door de rechtbank verworpen op 1 juni 2003 en het Hooggerechtshof bekrachtigde zijn doodstraf op 1 november 2003. Amnesty International vraagt de onmiddellijke opschorting van zijn straf.

Jemen In Jemen werd in 1993 een dertienjarige jongen, Nasser Munir Nasser al-Kirbi, samen met drie andere personen publiekelijk terechtgesteld in de hoofdstad Sana‟a, nadat zij veroordeeld waren voor moord en overval. In 1994 werd in het Strafwetboek van Jemen de minimumleeftijd voor de doodstraf opgetrokken tot de leeftijd van 18 jaar ten tijde van het misdrijf. Bovendien heeft Jemen het Kinderrechtenverdrag en het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten geratificeerd. Beide verdragen verbieden de doodstraf voor daders die jonger zijn dan 18 op het moment dat ze een misdaad begaan. Ook Jemen moet verantwoording afleggen bij het Kinderrechtencomité door middel van rapporten. Bij het tweede rapport in 1999 drong het Comité erop aan dat Jemen er onmiddellijk voor zou zorgen dat alle kinderen bij hun geboorte worden geregistreerd. Het wees verder op de ernstige gevolgen van het ontbreken van geboortecertificaten. Dit zou namelijk kunnen leiden tot het ter dood veroordelen van minderjarige daders: wanneer de rechter niet zeker kan zijn over de leeftijd van de beklaagde, bestaat er immers een risico dat hij een minderjarige aanziet voor een volwassene en hem ter dood veroordeelt. En ook Jemen verklaart steeds tegenover internationale instanties dat minderjarige daders volgens het Strafwetboek niet kunnen veroordeeld worden tot de doodstraf. Het staat echter vast dat dit niet het geval is. Vanaf april 2005 ontving Amnesty International informatie die aantoonde dat kinderen nog steeds ter dood werden veroordeeld. Zo werd Hafez Ibrahim ter dood veroordeeld voor een misdrijf dat hij pleegde op zestienjarige leeftijd. Zijn executie was gepland op 6 april 2005, maar werd uitgesteld tot President Ali Abdullah Saleh tot een definitieve beslissing kwam omtrent de omzetting of bevestiging van zijn straf. Amina Ali Abdulatif werd in mei 1999 tot de doodstraf veroordeeld wegens moord op haar echtgenoot in 1998. Haar executie zou plaatsvinden op 2 mei 2005, maar werd uitgesteld. Later die maand werd haar straf ingetrokken op bevel van de President en werd haar een nieuw proces toegestaan. Amnesty International maakt zich reeds lange tijd zorgen over de toepassing van de doodstraf in Jemen, te meer daar de straffen vaak worden uitgesproken na processen die niet voldoen aan internationale standaarden voor een eerlijke rechtspraak.


China In 1997 trok China de minimumleeftijd voor de doodstraf op tot 18 jaar. Toch zijn er sindsdien nog minderjarige daders ter dood gebracht. Zo werd Zhao Lin in 2003 geëxecuteerd voor een misdaad die hij op zijn 16de beging. Een andere jonge misdadiger, Gao Pan, viel hetzelfde lot te beurt in maart 2004. Net zoals vele andere landen, heeft China het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten en het Kinderrechtenverdrag geratificeerd. Hoe was de situatie voor 1997? Tot op dat ogenblik stond het Chinese recht toe om minderjarige daders tot de doodstraf te veroordelen. Dit tot grote bezorgdheid van onder meer het Kinderrechtencomité. Dit stelde nog in 1997 vast dat “de nationale wetgeving blijkt toe te staan dat kinderen tussen zestien en achttien jaar ter dood veroordeeld worden met twee jaar opschorting van executie”. Zo dacht de Chinese overheid het verbod uit het Kinderrechtenverdrag te omzeilen: weliswaar werd de veroordeelde pas ter dood gebracht nadat hij/zij achttien en dus meerderjarig was geworden, maar de veroordeling en de feiten dateerden van vóór die leeftijd. Het Comité raadde de regering aan om de wetgevende maatregelen te herzien en ze in overeenstemming te brengen met artikel 37 van het Kinderrechtenverdrag. In oktober 1997 werd een herziening van de Chinese wetgeving van kracht. Daders die veroordeeld worden voor misdaden begaan toen ze 16 of 17 jaar waren, mogen volgens de wet niet langer met opschorting ter dood veroordeeld worden. Desondanks worden sommige minderjarige daders in China nog steeds ter dood veroordeeld. De oorzaak daarvan ligt bij de strafrechtbanken, die onvoldoende aandacht aan de leeftijdsbepaling schenken. Sommige lagere rechtbanken blijken de richtlijnen en uitleg over de veranderde wetgeving immers niet goed te hebben begrepen. Deze uitleg stelde dat: “Bij het beoordelen van misdaden begaan door jongeren dient de leeftijd op het moment van de misdaad als een belangrijk feit behandeld en volledig onderzocht te worden….als die niet duidelijk vaststaat en dat heeft impact op het al dan niet vervolgen van de criminele aanklachten en het soort bestraffing in een publieke vervolging, dan moet de zaak teruggestuurd worden aan het openbaar ministerie voor verder onderzoek.” Wanneer er met andere woorden twijfels bestaan over de leeftijd van de beklaagde, moet het openbaar ministerie de leeftijd definitief vaststellen. Enkel zo kan vermeden worden dat minderjarigen “per ongeluk” ter dood worden veroordeeld. Enkele voorbeelden kunnen de stand van zaken in China illustreren. Twee jonge delinquenten werden omgebracht in 2003 en 2004. In 2003 rapporteerde de pers in Hebei dat Zhao Lin, 18 jaar oud, ter dood gebracht werd voor een moord die hij pleegde in 2000 op zestienjarige leeftijd. De moord gebeurde in Funing County in de Jiangsu provincie. Het rapport doet uitschijnen dat de politie en het gerechtshof zich er volledig van bewust waren dat de dader nog geen achttien was op het ogenblik van de misdaad, maar gezien de ambtenaren niet op de hoogte waren van de wettelijke clausule die de doodstraf voor jeugdige delinquenten buiten de wet plaatst, werd de doodstraf toch voltrokken. Een tweede jongen, Gao Pan, uit het dorp Liguo in Gaoyang County, Hebei provincie, werd ter dood gebracht op 8 maart 2004 voor een misdaad die hij beging op 9 augustus 2001 toen hij nog geen 18 was. Gao Pan was oorspronkelijk op 28 mei 2002 door de Volksrechtbank van de stad Baoding ter dood veroordeeld omwille van de moord op een buur. Gao ging in beroep tegen het verdict omdat hij vond dat hij een lichtere straf moest krijgen gezien hij nog geen 18 was op het moment van de misdaad. Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 11/69

Het materiaal dat het openbaar ministerie aanvoerde om te bewijzen dat Gao achttien was op het ogenblik van het misdrijf, bestond onder meer uit een attest van gezinsregistratie. Dat attest was ondertekend door het hoofd van Gao‟s familie, zijn grootvader. Nader onderzoek van het document, dat niet eens Gao‟s geboortedatum vermeldde, suggereerde dat de handtekening vals was. Tevens rapporteerde de pers dat de instantie die zorgt voor gezinsregistratie in het verleden al vaker fouten maakte. Zo belandden vaak foute gegevens, waaronder geboortedata, op officiële identiteitskaarten. Uit bewijsmateriaal van de politie blijkt dat Gao zeventien was op het ogenblik van het misdrijf. 11 augustus 1983 wordt vermeld als zijn geboortedatum volgens het traditionele kalendersysteem. Dit stemt overeen met 6 september 1983 op de westerse kalender. Blijkbaar bestond er twijfel over de vraag welk kalendersysteem gebruikt werd. Bovendien zeiden Gao en zijn familie en buren dat hij geboren was in het jaar van de rat in de Chinese astrologie, in 1984 dus. Op andere officiële documenten, zoals op Gao‟s schoolcertificaat en provinciale gegevensformulieren, staat 11 augustus 1984 als zijn geboortedatum vermeld, een volledig maanjaar na de datums die door de rechtbanken gesuggereerd werden. Gao, zijn familie en zijn advocaat drongen aan op verder onderzoek van deze zaak en boden aan te betalen voor een test om zijn leeftijd vast te stellen via een botscan. Al deze verzoeken werden echter verworpen door het Hooggerechtshof van de provincie Hebei. Het Hof stelde dat het attest van gezinsregistratie “betrouwbaarder was dan een bekentenis” en dat het daarom “niet meer nodig” was om Gao‟s beenderweefsel te onderzoeken. Gao‟s advocaat legde tijdens een hoorzitting in 2003 32 bewijsstukken voor, die aantoonden dat Gao nog geen 18 was op het moment van de misdaad. Maar het beroep werd afgewezen en de veroordeling bleef ongewijzigd. Naar verluidt lieten Gao en zijn advocaat het hof verstaan dat ze het Volkshooggerechtshof en het Nationale Volkscongres wilden verzoeken om Gao‟s leeftijd verder te onderzoeken, ondermeer via een onderzoek van het beenderweefsel. Terwijl de advocaat echter in Beijing was, vernam hij op 12 maart dat Gao ter dood gebracht werd op 8 maart 2004. Meerdere Chinese rechtsgeleerden en juristen hebben deze zaak becommentarieerd. Professor He Jiahong van de Rechtsacademie aan China‟s Volksuniversiteit zei bijvoorbeeld: “Gezien deze zaak over de doodstraf ging, meen ik dat de vereisten voor de bewijsvoering hoger moesten zijn dan in een gewone strafzaak. (…) Als een persoon van het leven kan beroofd worden, dan dient de vaststelling van belangrijke feiten in overeenstemming te zijn met de wetten en regels van ons land. Bewijzen moeten overvloedig zijn, volledig duidelijk en er moeten hoge standaarden gelden. Er mag geen enkele twijfel zijn vooraleer kan gezegd worden dat die standaard bereikt is. Ik heb niet het gevoel dat bij deze zaak deze standaarden bereikt werden.”

Pakistan In december 2004 werd een besluit ingetrokken dat de doodstraf voor minderjarige daders in het grootste gedeelte van het land afschafte. Dit betekent dat jonge delinquenten opnieuw ter dood veroordeeld mogen worden en is dus een serieuze stap achteruit in de verwezenlijking van kinderrechten in Pakistan. Voor 2000 stond het Pakistaanse recht toe om minderjarige daders te veroordelen tot de doodstraf. Daar kwam in juli 2000 verandering in door een wijziging van het jeugdstrafrecht (Juvenile Justice System Ordonnance Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 12/69

(JJSO)). Die wijziging kwam er tien jaar nadat Pakistan het Kinderrechtenverdrag ratificeerde . Hoewel deze wet allesbehalve perfect was, was ze een eerste belangrijke stap in het nakomen van de internationale verplichtingen over kinderrechten. De JJSO voerde immers vele vernieuwingen door in het jeugdstrafrecht. Ze bepaalde onder meer het volgende:  definitie van een kind als een persoon jonger dan 18;  oprichting van jeugdrechtbanken;  reglementering van aanhouding van jonge delinquenten door de politie;  aanstelling van speciale jury ter vertegenwoordiging van jonge delinquenten;  verbod op de doodstraf voor kinderen;  verbod op het gebruik van handboeien en ketenen;  oprichting van jeugdgevangenissen voor de rehabilitatie van jonge delinquenten;  invoeren van door de staat gesubsidieerde rechtsbijstand voor jongeren. Op 6 december 2004 verklaarde het Lahore Hooggerechtshof de JJSO ongrondwettelijk en werd de nieuwe wetgeving ingetrokken. De rechters gaven als reden dat het besluit “onredelijk, onconstitutioneel en onuitvoerbaar” is. De beslissing van het Hooggerechtshof houdt in dat de opgerichte jeugdrechtbanken onder het JJSO afgeschaft zullen worden en kinderen terug tot de doodstraf veroordeeld kunnen worden. Dit is een zeer ernstige stap achteruit die als een slag in het gezicht aankomt voor de wereldwijde beweging die zich inzet voor de afschaffing van de doodstraf voor kinderen. Het oordeel van het Hooggerechtshof van Lahore kwam er na een verzoek van Farooq Naqvi, wiens zoon seksueel aangerand en levend verbrand werd door meerdere jonge mannen, waaronder een jongere die veroordeeld was tot levenslange gevangenisstraf. Farooq Naqvi was ervan overtuigd dat de jongere ook de doodstraf moest krijgen en dat hij onrechtmatig beschermd werd door het JJSO. Door de federale regering en een kinderrechtenorganisatie werd beroep aangetekend tegen het oordeel van het Hooggerechtshof. Het besluit van de het Lahore Hooggerechtshof is nu bij het Hoogste Gerechtshof in onderzoek.. De mogelijkheid dat het besluit van het Lahore Hooggerechtshof bevestigd wordt, betekent een nationale mensenrechtencrisis in Pakistan, het land dat vorig jaar ook 394 volwassenen ter dood veroordeelde en 15 volwassen personen effectief ombracht. Zelfs als de JJSO behouden blijft, bestaat er nog een probleem. Net zoals in China is het ook in Pakistan bijzonder moeilijk om het recht in de praktijk om te zetten. In 2001 probeerde de president van Pakistan via een besluit het JJSO te doen uitvoeren. Dat besluit stelde dat de doodstraf voor minderjarige daders, die al vóór de invoering van de JJSO veroordeeld waren, moest worden omgezet in een andere straf. Dit is niet overal gebeurd. Het JJSO is bovendien niet van toepassing in de tribale gebieden in het noorden en het westen van het land. Zo werd in november 2001 Sher Ali opgehangen voor een moord die hij beging toen hij 13 jaar oud was. Andere jongeren werden sindsdien ook nog ter dood veroordeeld, voornamelijk omdat hun leeftijd niet vast stond. Dat probleem wordt over het algemeen pas op moment dat de jongere al veroordeeld is tot de doodstraf door de advocaat van de familie aangehaald. Rechters stellen zich vaak geen vragen over de leeftijd, tenzij het kind eruit ziet als een minderjarige. In oktober 2003 stelde het Kinderrechtencomité van de Verenigde Naties dat het “zich zorgen maakte over rapporten die veroordelingen tot de doodstraf en executies van jonge delinquenten beschrijven”. Het comité adviseerde Pakistan onmiddellijk actie te nemen zodat het verbod op het veroordelen van jongeren onder de 18 tot de doodstraf gerespecteerd wordt, en dat doodstraffen uitgesproken voor de afkondiging van het besluit van 2000, niet uitgevoerd worden.


Democratische Republiek Congo Ook de DRC heeft het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten en tevens het Kinderrechtenverdrag geratificeerd. Toch staat de doodstraf er nog steeds in de burgerlijke en militaire strafwet. Ten minste 200 mensen werden in de DRC geëxecuteerd sinds 1997, meestal na oneerlijke processen waarin fundamentele voorschriften niet in acht genomen werden. Onder de geëxecuteerden bevonden zich ook kinderen. In januari 2000, een half uur na zijn proces voor een speciale militaire rechtbank, werd Kasongo, een 14 jarige kindsoldaat, geëxecuteerd. Vertegenwoordigers van de DRC vertelden in mei 2001 aan het Kinderrechtencomité dat andere kindsoldaten die ter dood veroordeeld waren genade hadden gekregen. Over de executie van Kasongo repten zij echter met geen woord. Het Comité maande het land aan “om respect op te brengen voor artikel 37(a) van het Kinderrechtenverdrag en ervoor te zorgen dat geen enkele minderjarige ter dood veroordeeld wordt”. In april 2003 werd de militaire rechtbank die opereerde onder de naam Cour d‟Ordre Militaire (COM) formeel afgeschaft, waardoor ook het risico op plotse terechtstellingen van kinderen afnam. Er worden momenteel geen nieuwe terdoodveroordelingen van jongeren gerapporteerd, maar Amnesty International onderzoekt nog steeds eerdere gevallen. Bovendien bestaan er in praktijk nog steeds militaire rechtbanken. Zo werd op 26 mei 2003 Isongo Zabenge, een kindsoldaat, ter dood veroordeeld door een militaire rechtbank in Goma, in het Oosten van de DRC. Op dat ogenblik was Isongo 16 jaar oud. Hij werd veroordeeld voor gewapende overval en moord, hoewel hij blijft volhouden niets met de moord te maken te hebben. De uitspraak van het hof was bovendien niet legaal. Volgens artikel 14 van het nationale Militaire Wetboek van november 2002, mogen militaire wetgeving en rechtspraak niet toegepast worden op kinderen jonger dan 18 jaar.

Filippijnen De Filippijnse wetgeving sluit de doodstraf uit voor personen jonger dan 18 jaar. Ook dit land heeft het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten en het Kinderrechtenverdrag geratificeerd. Toch blijken minstens 19 jongeren, waaronder Larina Perpinan, er veroordeeld tot de doodstraf. Larina Perpinan was 17 toen ze samen met 10 anderen gearresteerd werd voor het kidnappen, tegen losgeld, van een oudere vrouw, die later ongedeerd weer vrijgelaten werd. Larina loog over haar leeftijd tijdens haar arrestatie om “problemen thuis te vermijden”. Ze kreeg geen goede rechtsbijstand tijdens haar proces en werd in oktober 1998 ter dood veroordeeld. Hoewel ze nadien nog aan de hand van haar geboortebewijs kon aantonen dat ze zeventien was op het moment van de arrestatie, weigerde de rechter om de doodstraf om te zetten in een andere straf.


Het VN-Kinderrechtencomité Toezicht op de eerbiediging van kinderrechten Staten die het Kinderrechtenverdrag hebben ondertekend en geratificeerd, hebben het engagement op zich genomen om de rechten uit het Verdrag te eerbiedigen. Het spreekt voor zich dat het belangrijk is om na te gaan of ze dit ook werkelijk doen. Dit toezicht kan binnen de staat zelf worden uitgeoefend door verschillende instanties. In Vlaanderen is er bijvoorbeeld het Kinderrechtencommissariaat, een instelling die opkomt voor de rechten en belangen van minderjarigen (www.kinderrechtencommissariaat.be). Naast die nationale instanties is er ook toezicht op internationaal niveau. Daar is het Kinderrechtencomité van de Verenigde Naties actief. Het Kinderrechtencomité is samengesteld uit achttien onafhankelijke experts over kinderrechten. Het komt drie keer per jaar samen in Genève. De experts onderzoeken dan de rapporten van de staten die partij zijn bij het Verdrag. Staten zijn immers verplicht om regelmatig rapporten in te dienen over de verwezenlijking van het Kinderrechtenverdrag. Een eerste rapport wordt verwacht binnen de twee jaar nadat een staat partij is geworden bij het Verdrag. Daarna moet telkens om de vijf jaar een rapport worden voorgelegd over de vorderingen die de staat heeft gemaakt in de eerbiediging van kinderrechten. Er moet ook verslag worden uitgebracht over de twee Protocollen bij het Kinderrechtenverdrag. Het Comité onderzoekt het rapport, hoort de opmerkingen van niet-gouvernementele organisaties, stelt bijkomende vragen aan de staat en formuleert tenslotte een geheel van bezorgdheden en aanbevelingen over de bescherming van kinderrechten in het land. Die aanbevelingen zijn niet bindend. Staten zijn dus niet verplicht om ze tot op de letter na te leven. Maar ze hebben wel groot gezag en zijn een goede barometer voor de prestaties van de staat op het gebied van kinderrechten. Kinderen zelf of hun vertegenwoordigers kunnen geen klacht indienen bij het Kinderrechtencomité. Het individueel klachtrecht is niet voorzien in het Kinderrechtenverdrag. Het Comité heeft wel andere bevoegdheden en taken, zoals het publiceren van algemene commentaren over bepaalde rechten en problemen (bijvoorbeeld over HIV/AIDS) en het organiseren van discussiedagen over actuele thema‟s die van belang zijn voor kinderen (bijvoorbeeld over geweld tegen kinderen in de familie en op school). Bron en meer info: http://www.ohchr.org/english/bodies/crc/index.htm

Ireland and Rena Beazley, met een foto van hun zoon Napoleon © AI Napoleon Beazley werd in 2002 in Texas geëxecuteerd omwille van een moord 8 jaar eerder, toen hij 17 was. Bij zijn proces beschreef de blanke openbare aanklager hem voor de volledig blanke jury als een beest. Getuigen op het proces vermeldden zijn mogelijkheid tot rehabilitatie. Hij was een modelgevangene. de “Mensen veranderen, weet je, als je iemand op je 17 het leven ontneemt – je kan een 17-jarige niet met dezelfde maatstaf beoordelen als je mij en jezelf beoordeelt... Ik heb zwakke beslissingen genomen, iedereen doet dat. Maar ervaring -het leven, weet je- het leven is een leraar, en ook vandaag weet ik dat Napoleon nu veel beter is dan hij toen was.” Rena Beazley, moeder van Napoleon Beazley, mei 2001.


Argumenten tegen de doodstraf Een veelgebruikt argument voor de doodstraf is dat deze afschrikwekkender is dan enige andere straf, en daarmee een preventieve werking heeft tegen criminaliteit. Meerdere onderzoeken hebben echter aangetoond dat er geen verband is tussen de doodstraf en het aantal ernstige misdaden dat gepleegd wordt. Een ander veelgehoord argument is dat de doodstraf de enige manier is om moordenaars en verkrachters definitief onschadelijk te maken. Dit is echter is strijd met een belangrijk rechtsbeginsel: straffen kunnen alleen betrekking hebben op misdrijven die zijn gepleegd, niet op misdrijven die nog gepleegd zouden kunnen worden. Een derde argument is dat van het aloude „oog om oog, tand om tand‟. Dat is in een modern rechtsstelsel een oneigenlijke redenering. Straffen worden niet opgelegd uit wraak, maar om de samenleving een signaal te geven en de schuldige met harde hand te dwingen tot verbetering van zijn gedrag. Een rechter dient een zorgvuldige afweging te maken om de juiste straf te bepalen, in het volle besef dat dit voor de slachtoffers niet altijd een genoegdoening kan zijn. Een voor de hand liggend argument tegen de doodstraf is dat de straf onomkeerbaar is. Altijd bestaat het risico dat een onschuldige wordt geëxecuteerd. In de Verenigde Staten zijn sinds 1973 113 personen uit de dodencel vrijgelaten nadat was gebleken dat zij ten onrechte de doodstraf hadden gekregen. In 23 zaken in de 20e eeuw kwam deze vaststelling pas nadat ze waren terechtgesteld. Daarnaast blijkt de doodstraf onevenredig vaak zwakkere groepen in de samenleving te treffen. Zo wordt in de VS veel vaker de doodstraf geëist tegen een zwarte dan tegen een blanke dader. Een recent onderzoek toonde aan dat in Philadelphia (VS) de kans op de doodstraf vier keer hoger is voor een zwarte verdachte dan voor een blanke. En terwijl het aantal zwarte en blanke slachtoffers van moord in de VS ongeveer even hoog is, was 82 procent van alle geëxecuteerden sinds 1977 veroordeeld voor moord op een blanke.


Handleiding voor de begeleider Werkvormen voor –12-jarigen Het thema “de doodstraf voor minderjarige daders” is een thema waarvan je niet alle aspecten uitgebreid met jongeren onder de 12 jaar zal willen behandelen. Het is belangrijk om zelf te bedenken wat ze aankunnen. De hieronder vermelde werkvormen zijn bedoeld om met 10 à 12-jarige jongeren te gebruiken, zowel in scholen als daarbuiten. Aarzel niet de werkvorm eventueel aan te passen aan de jongeren waarmee je werkt. Leidraad bij een groepsgesprek over regels overtreden en straffen Lees, samen met de kinderen, “Betrapt”: het verhaal van Annick die een kleine diefstal pleegt. Tussen het verhaal door staan wat vragen. Laat de kinderen ze beantwoorden. Laat even ruimte voor het persoonlijk verhaal van de kinderen. Laat de kinderen stilstaan bij een situatie waarin ze zelf gestraft zijn geweest. De volgende vragen kunnen je op weg helpen.  Wie van jullie heeft ooit al eens straf gehad?  Wat was er gebeurd?  Waarom heb je straf gehad?  Welke straf heb je gehad?  Kan je onrechtvaardig gestraft worden? Of te streng?  Wie heeft je de straf gegeven?  Hoe voel je je als je straf krijgt? Boos? Maakt het je niets uit? Verdrietig misschien? Het doet je wat pijn?  Hoe maak je het terug goed? Wat doe of zeg je dan? Wat doet of zegt de ander, die je gestraft heeft? Laat de kinderen een gedichtje schrijven over een situatie waarin ze straf kregen. Of laat ze daarover tekenen. Kom tot een groepsgesprek. Laat de kinderen verder nadenken over regels, over het overtreden van regels en over straffen in onze samenleving. Je kan je laten leiden door de volgende vragen.  Welke regels ken jij? Thuis? Op school? In het verkeer? In de jeugd- of sportvereniging waarbij je aangesloten bent? In je gemeente?  Waarom maken mensen regels?  Wat gebeurt er als mensen regels overtreden?  Hoe reageer jij als andere mensen regels overtreden?  Welke straffen zijn er zoal? Noem er eens enkele?  En de doodstraf, is dit ook een straf? Denken jullie dat de doodstraf voor kinderen bestaat?  Wie kan, naast je mama, papa, juf en meester nog straf geven? Weet jij wie de (jeugd)rechter is en wat hij / zij doet?  Soms hoor je mensen spreken (op de radio of de televisie, in de krant, op straat) over misdaden. Weet jij wat dit betekent? Ken jij enkele misdaden? Vertel er eens verschillende? Hoe noem je iemand die een misdaad pleegt? Werken met krantenknipsels De krantenknipsels (zie verder: Krantenknipsels) geven een misdaad weer die echt gebeurd is. Laat de kinderen in kleine groepjes zitten. Geef elk groepje een tweetal krantenknipsels. Laat ze opschrijven wat de misdaad is en welke straf de dader krijgt. Breng eventueel enkele kranten mee en laat de kinderen in kleine groepjes zoeken naar een artikel over een misdaad. Laat de kinderen in de rol kruipen van een nieuwslezer en het nieuws van de misdaad overbrengen aan de anderen. Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 17/69

Deel het krantenknipsel over “De doodstraf van een meisje” uit. Laat ze de volgende vragen beantwoorden.  Wat heeft Sarah gedaan?  Waarom heeft ze haar baas vermoord? (verkracht worden = gedwongen worden te vrijen met iemand)?  Is de Filippijnse president voor of tegen de doodstraf van Sarah? Waaruit leid je dit af?  Verdient Sarah de doodstraf, als je weet dat haar baas haar lichamelijk en seksueel pijn heeft gedaan?  “Diegene die de doodstraf uitspreekt is ook een moordenaar” zei een jongetje van 10 jaar. Wat zou hij hiermee bedoelen? Laat de kinderen in groep, gebaseerd op het verhaal van Sarah, een tekst maken voor een spandoek met als thema “Sarah verdient niet de doodstraf”. Laat de kinderen een affiche maken over “de doodstraf voor kinderen kan niet” of “ de doodstraf moet in heel de wereld afgeschaft worden” of “de doodstraf is nooit een juiste straf”. Quiz “Waar of niet waar” Deze quiz haalt kort alle facetten van de doodstraf (voor minderjarige daders) aan. Aan de hand van een tiental uitspraken zeggen de kinderen: “waar” of “niet waar”. Geef vervolgens nog wat toelichting bij de uitspraak. Werken met “Woorden verbinden” Deze opdracht leent zich goed tot een individuele taak. Bordspel “Free Atefah Masih” Atefah, een meisje van 15 jaar, wordt schuldig bevonden aan moord en ze krijgt de doodstraf. Ze blijkt echter onschuldig te zijn... Dit spel vertelt het verhaal achter een ter dood veroordeling. Het belicht het feit dat discriminatie het opleggen van de doodstraf kan beïnvloeden. Aan de hand van vele doe-opdrachten proberen de kinderen Atefah vrij te krijgen.


Werkvormen +12-jarigen Ook voor +12-jarigen zal je wellicht niet alle aspecten van het thema “De doodstraf voor minderjarige daders” geschikt vinden om te behandelen. Veel hangt af van de leeftijd en de ingesteldheid van de jongeren. Onderstaande werkvormen zijn bedoeld om met jongeren van meer dan 12 jaar te gebruiken, zowel in scholen als daarbuiten. Aarzel niet de werkvorm eventueel aan te passen aan de jongeren waarmee je werkt. Associatiespel Dit associatiespel kan je gebruiken als ingangspoort naar het thema “de doodstraf voor minderjarige daders” of als overgang naar het stellingenspel, het panelgesprek of een discussiegesprek ( b.v. “uitspraken van mensen”). Kennisquiz doodstraf Deze quiz is een goede inloper in het thema “de doodstraf voor minderjarige daders”. De quiz checkt bij de jongeren hoeveel ze al weten over de doodstraf (voor minderjarige delinquenten). Vorm kleine groepjes van 3 à 4 personen. Maak kaartjes met antwoordmogelijkheden A, B, en C. Lees vervolgens de vragen één voor één voor. De jongeren krijgen even bedenktijd, waarna iedereen tegelijkertijd het kaartje met hun antwoord omhoog steekt. Elk groepje die het antwoord goed hebben, krijgen 1 punt. Duid b.v. de puntenstand op het bord of een groot blad papier aan. Werken met de rebussen, de woordzoeker en het kruiswoordraadsel Deze opdrachten lenen zich tot individuele taken of groepstaken. Werken met cartoons In dit educatief pakket zijn enkele cartoons opgenomen. Daarnaast kan je er heel wat, zij het Engelstalige, op het internet vinden, bijvoorbeeld door via google (www.google.com) te zoeken met de combinatie „death penalty‟ en comic, of met de combinatie „death penalty‟ en cartoon. Laat de jongeren, in kleine groepjes, enkele minuten de cartoons bekijken en neerschrijven wat ze zien. Wat wil de cartoonist verwoorden? Welke (tegen)argumenten over de doodstraf vinden de jongeren in elke cartoon terug? Laat de jongeren, in kleine groepjes, een passende tekst voor één van de cartoons verzinnen. Welke cartoon spreekt de jongere meest aan? Waarom? Laat de jongeren zelf een cartoon ontwerpen. Laat ze zich baseren op “Uitspraken van mensen”. Uitspraken van mensen Laat de jongeren 1 uitspraak kiezen en erop reageren. Wat raakt hen in de uitspraak? Laat de jongeren aan de hand van de uitspraken zoeken waarom mensen voor of tegen de doodstraf zijn. En de jury oordeelt... Dit spel doet de jongeren nadenken over de doodstraf in het algemeen, en over de doodstraf en de strafbepaling voor minderjarigen.


Laat de jongeren het verslag lezen van het proces tegen Andy Smith, Jim Styles en Sam Waltham. Laat hen zich verdelen in kleine groepjes (3 à 4 personen). Ze zijn de juryleden. Laat ze per beklaagde nagaan wat de bezwarende feiten en de verzachtende omstandigheden zijn. Laat ze vervolgens overleggen met elkaar en de strafmaat bepalen van 1 van de beklaagden: doodstraf, levenslange gevangenisstraf, gevangenisstraf, boete, alternatieve straf, elektronisch toezicht,.... Breng nadien alle oordelen in de hele groep, waarbij elk jurylid duidelijk beargumenteert waarom hij/zij voor een bepaalde strafmaat kiest. Stellingenspel Laat de jongeren allemaal vooraan in het lokaal gaan staan. Lees één voor één de volgende stellingen voor, waarna de jongeren hun standpunt innemen (eens / oneens). Confronteer de jongeren, aan de hand van de onderstaande tegenargumenten, met mogelijke tegenstrijdigheden in hun redeneren. Speel hun eigen meningen tegen elkaar uit. Internetquiz doodstraf Laat de jongeren de internetquiz individueel of in kleine groepjes oplossen. Je vindt hierbij een 20-tal vragen terug, een antwoordenblad en de juiste oplossingen. Je hebt hiervoor een computer met internetaansluiting nodig. Inlevingsdagboek Bij het „Inlevingsdagboek‟ (zie verder) horen een aantal opdrachten, te kiezen uit de reeks hieronder. Sommige van deze opdrachten lenen zich tot een individuele taak (i). Andere kunnen opgevat worden als een rollenspel (r) of groepswerk (g).  Hoe voelt de jonge dader zich (1ste fragment)? Opdracht (i): Verwoord de gevoelens van Dean in een gedicht.  Dean houdt zich erg bezig met wat de mensen over hem denken. Wat denk jij over hem? Opdracht (i): Schrijf hem een mail.  Dean stelt zich de vraag: “Hoe kan ik ooit de familie van het slachtoffer onder ogen komen?” Opdracht (i): Stel een spijtbrief op gericht aan de vrouw van het slachtoffer.  De moeder van Dean bezoekt de jonge dader. Wat valt er te zeggen? Hoe verloopt het gesprek tussen deze twee mensen? Opdracht (r): Laat iemand in de rol van Dean kruipen. Iemand anders speelt de rol van de moeder van Dean.  Dean laat ons even meekijken in de cel waarin hij zit. Opdracht (g): Maak een creatieve reportage over “Het leven van een ter dood veroordeelde jongere in de dodencel”.  Je bent een journalist van een nieuw opgerichte krant “De stem”. Je wilt Dean interviewen. Welke vragen zou je hem willen stellen? Opdracht (r): Bedenk een 5-tal interessante vragen. Laat vervolgens iemand de rol van Dean op zich nemen en de ander de rol van de journalist. De journalist stelt de vragen, Dean antwoordt. Opdracht (g): Verwerk dit interview in een krantenartikel.  De dag van de executie nadert. Hoe zou Dean zich voelen? Opdracht (g): Schrijf een stuk dagboekfragment (5 regels) waarin je zijn gevoelens uitdrukt.  Over een maand wordt Dean geëxecuteerd. Dean wil nog afscheid nemen van zijn beste vriend, John. Opdracht (i): Schrijf een afscheidsbrief naar John.  Welke woorden zou Dean uitspreken op het moment van de executie –het moment voor de toediening van de dodelijke injectie – als je weet dat verschillende mensen zijn terechtstelling bijwonen. Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 20/69



Opdracht (i): Schrijf in 1 zin zijn woorden op. Op de dag van de executie opent een bewaker de deur van Deans cel. Kruip even in de huid van Dean. Met een rustige onpersoonlijke stem wordt je gezegd “Het is tijd”. Het is tijd om te sterven, het is tijd voor je executie. Wat doe je? Wat denk je? Wat zou je willen doen? Opdracht (i): Maak een haiku. (Een haiku is een bepaalde dichtvorm. De haiku bestaat in principe uit drie regels van respectievelijk 5-7-5 lettergrepen, al mogen het er ook wat meer zijn.)

Panelgesprek Zie „Panelgesprek‟ (verder). Laat de jongeren in de rol kruipen van mensen die rechtstreeks in contact staan met een ter dood veroordeelde jongere a.h.v. de vragen en de uitgeschreven rolfiches.


Overzicht werkvormen per leeftijdscategorie Werkvormen

BO

Leidraad groepsgesprek Krantenknipsels Quiz “Waar of niet waar” Woorden verbinden Bordspel “Free Atefah Masih” Kennisquiz doodstraf Rebussen Woordzoeker Kruiswoordraadsel En de jury oordeelt … Associatiespel Werkvorm rond cartoons Stellingenspel Uitspraken van mensen Internetquiz Inlevingsdagboek Panelgesprek

3de graad 3de graad 3de graad 3de graad 3de graad

BSO

TSO

ASO

alle graden 1ste graad 1ste graad 1ste-2de graad 3de graad alle graden alle graden 3de graad alle graden 3de graad 3de graad 3de graad

alle graden 1ste graad 1ste graad 1ste–2de graad 3de graad alle graden alle graden 3de graad alle graden 3de graad 3de graad 3de graad

alle graden 1ste graad 1ste graad 1ste graad 2de–3de graad alle graden alle graden 2de–3de graad alle graden 2de–3de graad 2de–3de graad 2de–3de graad


Kortverhaal “Betrapt!!” “Ah, toe!” zeurt Annick door. “Neen, je krijgt het niet! Je hebt al haarspelden genoeg.” “Mams, toe! Het is zo‟n blitse speld.” “Neen, Annick, als je de speld echt wilt, dan koop je ze maar zelf,” speelt mama terug. “Kan ik dan een voorschot op mijn zakgeld krijgen?”, vraagt Annick. “Voorschot?? Je hebt pas zaterdag € 1,50 gehad! En nu zijn we maandag. Aan wat heb je je centen dan uitgegeven?” “Eh, aan snoep … .” “Tja, dan zal je moeten sparen, meid,” antwoordt mama. Wat later… Annick fietst naar de winkel om een boodschap te gaan doen voor mama. Mama heeft nog melk nodig, want het is deze avond pannenkoekenfestijn. Nadat ze de flessen melk uit het rek genomen heeft, loopt Annick nog even naar de plaats waar die blitse haarspeld ligt. Daar, in paarse tinten met zilveren glinsteringen pronkt de speld naar haar. “4 euro kost ie,” zucht Annick, “dat is nog 3 weken wachten.” Annick kijkt en kijkt nog eens om. Niemand is in de buurt. Ze voelt haar gezicht rood worden. Snel pakt ze de haarspeld in haar hand. Ze kijkt even over haar schouders. Vliegensvlug stopt zij ze in haar zak. Opeens is er een barse stem achter haar. “Jongedame, loop eens even mee,” zegt een man. “Wat heb je in je zakken?” “Niets,” mompelt Annick met een bleek vertrokken gezicht. “OK, we gaan naar mijn bureel,” antwoordt de man. “Zie je, ik ben winkeldetective. Ik hou alle mensen die winkelen in de gaten. Haal eens uit je zakken wat je gestolen hebt.” Annick haalt de haarspeld tevoorschijn. “Ik ga je ouders bellen.” “Oei, mama gaat komen,” denkt Annick. Vraag: Hoe zal Annick‟s mama reageren, denk je? Daar is mama. Ze is heel kwaad, dat is te zien op haar gezicht, maar ze houdt zich wat in. Gelukkig, de politie wordt er niet bijgehaald. Er hangt echter wel een straf boven haar hoofd. Vraag: Welke straf zouden haar ouders haar kunnen geven? ‟s Avonds hebben papa en mama een gesprek met haar. “Waarom heb je gestolen?” vraagt papa. Waarom heeft Annick de haarspeld gestolen, denk je? “Stelen kan niet, Annick, om welke reden dan ook,” zegt mama. “Ik ben kwaad maar ook teleurgesteld. Hoe zou jij het vinden als een vriendje in jouw kamer iets stal?” “Het spijt me, mama,” zegt Annick. “Het is belangrijk dat je een brief met je verontschuldigingen naar de mensen van de winkel schrijft,” antwoordt papa. “De haarspeld moet je terug betalen. We houden voor 3 weken je zakgeld in. En woensdag ga je niet spelen bij je vriendinnetjes maar klus je mee in huis en in de tuin om de haarspeld terug te betalen. En nadien beginnen we terug met een schone lei…”


Krantenknipsels1 1. Graffiti Waf tekent met een spuitbus hele mooie en grote tekeningen op lelijke muren. Graffiti heet dit. Waf spuit al 14 jaar graffiti. Hij vertelt: “Ik volgde les op een middelbare school. Ik ging er helemaal niet graag naar toe. Ik haalde daardoor vaak streken uit. Ik begon te tekenen op een muur in de school. Op school mocht niets op de muur staan. Ik tekende er steeds meer. Alle leerlingen spraken erover. Ik vond dat prachtig. Met een tekening kan je veel vertellen. Veel meer zelfs dan door te roepen op een markt bijvoorbeeld. Alle leerlingen moesten een tijdje later samenkomen in de sportzaal. De school had me gevonden als dader. Ze stuurden me toen van school.”

2. Zonnebank Teveel zon is niet gezond voor de huid. Je kan huidkanker krijgen. Ook stralen van een zonnebank kunnen gevaarlijk zijn. Ze zijn vooral gevaarlijk voor kinderen. Hun huid is nog niet sterk genoeg. Daarom is er sinds 1999 een wet. Kinderen onder 15 jaar mogen niet onder de zonnebank. Maar veel zaken met zonnebanken houden zich daar niet aan. Ze kunnen strenge straffen krijgen. Dat kan een boete zijn. Maar de zaak kan ook gesloten worden.

3. Tien jaar cel voor 'roof van de eeuw' De leider van een bende dieven moet 10 jaar de gevangenis in. Hij moet ook een boete van 1 miljoen euro betalen. Samen met 3 andere mannen stal hij voor 100 miljoen euro diamanten en juwelen.

4. Zwart Sommige kaartjes voor de trein werden goedkoper. Bejaarden en kinderen rijden voor weinig geld. Niet iedereen vindt dat eerlijk. Andere mensen willen ook goedkoop reizen. Sommigen kopen daarom geen kaartje. Ze rijden 'zwart'. De Spoorwegen betrapten vorig jaar 135.000 zwartrijders. Ze kregen boetes.

5. Problemen van de Vlamingen Hondenpoep van de stoep. Antwerpen pakt het probleem hard aan. De stad heeft een nieuwe regel tegen hondenpoep op straat. De baasjes van de honden moeten telkens 2 zakjes bijhebben. Daar moeten ze de drollen indoen. Anders betalen ze een boete van € 75,00.

6. 200 uur werkstraf Wielrenner Frank Vandenbroucke (VDB) moet 200 uur gaan werken in een tehuis of ziekenhuis. Dat besliste de rechter in Dendermonde. Dat is zijn straf voor het bezitten van doping. Doping is verboden in de sport. Doping is ook verboden in de wet. Doping is een drug.

7. Israël In november 1995 werd eerste minister Rabin van Israël vermoord. De dader was de 25jarige Yigal Amir. Hij is voor de rechter gekomen. Hij kreeg de zwaarste straf: levenslange gevangenisstraf.

1

Uit Wablieft Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 24/69

8. Politie pakt bende jongeren op De politie van Antwerpen pakte 16 jongeren op. Ze pleegden samen 23 overvallen. Tien van de jongeren zijn jonger dan 18 jaar. De jongste is pas 7 jaar. De bende overviel vooral kleine winkels. Vier jongens tussen 16 en 18 jaar waren de baas in de bende. De jongeren ouder dan 18 jaar riskeren 20 jaar gevangenis. De anderen moeten misschien ook voor de rechter voor volwassenen komen. Ze zitten nu in een instelling voor jongeren.

9. 30 jaar gevangenis voor moord Een jongeman moet 30 jaar de gevangenis in. Hij is 21 jaar. Hij vermoordde 3 jaar geleden 2 jongeren op een fuif. Het gebeurde in de gemeente Onze-Lieve-Vrouw-Waver. De jongen had toen een pistool mee naar de fuif. Enkele jongeren maakten ruzie over een glas bier. De jongen met het pistool kreeg daarbij een duw. Hij schoot dan 2 keer met zijn pistool in de lucht. Eén van de jongeren daagde hem verder uit. De jongen met het pistool ging lopen. De 2 jongeren liepen hem achterna. Plots schoot de jongen zijn 2 achtervolgers dood. Vorige week kwam hij voor de rechtbank. De dader toonde helemaal geen spijt. De jury stuurde hem voor 30 jaar naar de gevangenis.

10. Ongeval in verkeer: vluchten gebeurt minder Je hebt als chauffeur een ongeval in het verkeer. Jij bent in fout. Maar na het ongeval rij je gewoon verder. Dat heet 'vlucht-misdrijf'. 'Vlucht-misdrijf' is een zware overtreding in het verkeer. Daarop staan sinds 1 maart nog strengere straffen. Je kan een boete krijgen tussen 400 en 5.000 euro. Je kan 3 maanden of langer je rijbewijs kwijt zijn. Sommige overtreders moeten zelfs de gevangenis in.

11. Doodstraf voor meisje Op de Filipijnen is men woedend op de Verenigde Arabische Emiraten. Daar kreeg een dienstmeisje de doodstraf. Het meisje is Sarah Balabagan. Ze komt uit de Filipijnen. Ze is nog maar 16. Sarah stak haar bejaarde baas dood met een mes. Ze was door hem verkracht. In een eerste proces kreeg ze 7 jaar gevangenisstraf. Ze kreeg ook een vergoeding omdat ze was verkracht. De president van de Filipijnen vroeg een nieuw proces. Hij wou dat Sarah werd vrijgesproken. Maar het draaide verkeerd uit. Sarah kreeg de doodstraf. Sarah gaat nu in hoger beroep. De Filipijnen zullen de kosten voor dat proces betalen.


Quiz (10 j. – 12 j.) Waar of niet waar? 1. Regels overtreden mag altijd. Waar of niet waar? Geef hier je eigen mening! 2. Een leraar mag een kind alleen maar straffen als het een regel niet nakomt. Waar of niet waar? Waar. 3. De doodstraf is een straf waarbij een kind, omdat het iets heel erg misdaan heeft (b.v. iemand vermoord heeft), voor heel zijn leven in de gevangenis opgesloten wordt. Waar of niet waar? Niet waar, de doodstraf is een straf waarbij een kind, dat iets erg misdaan heeft, gedood wordt. 4. De doodstraf voor kinderen bestaat in België. Waar of niet waar? Niet waar, sinds 1996 bestaat de doodstraf in België niet meer, niet voor volwassenen en niet voor kinderen. 5. In sommige landen van de wereld krijgen kinderen de doodstraf als ze iets verkeerd gedaan hebben (b.v. iemand vermoord hebben). Waar of niet waar? Waar, in een 6-tal landen zoals Soedan, Iran, China, Congo, Pakistan, Saoedi-Arabië, Verenigde Staten kunnen kinderen, jonger dan 18 jaar, de doodstraf krijgen. 6. Het kinderrechtenverdrag zegt dat elk kind het recht heeft op leven, en dat de doodstraf dus niet kan als straf. Waar of niet waar? Waar, volgens art. 6 en art 37. van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (1989). 7. De doodstraf mag als een kind iets duurs uit een winkel gestolen heeft. Waar of niet waar? Niet waar, de doodstraf mag nooit uitgesproken worden, wat het kind ook doet, zelfs als het kind iemand vermoord heeft. 8. De doodstraf voor kinderen mag nooit – in geen enkel land ter wereld - uitgesproken worden. Waar of niet waar? Waar, want dat staat in het kinderrechtenverdrag. Maar het gebeurt nu toch nog altijd in verschillende landen. 9. Sommige mensen zeggen als een jonge moordenaar gepakt is: “Spreek maar de doodstraf uit, dan kan de jonge moordenaar nooit meer andere mensen pijn doen.” Waar, sommige mensen zijn inderdaad voor de doodstraf als de jongere (telkens opnieuw) iets heel ergs gedaan heeft. Andere mensen zijn echter tegen de doodstraf: de doodstraf is nooit en voor niemand een goede straf. Als je iets verkeerd gedaan hebt, moet je altijd de kans krijgen om het terug goed te maken en te zeggen “het spijt me”. 10. Verschillende mensen zetten zich in om de doodstraf voor kinderen in heel de wereld af te schaffen. Ze schrijven vele brieven naar ministers, rechters en presidenten. Waar, Amnesty International is één van de organisaties die willen dat de doodstraf voor kinderen in heel de wereld afgeschaft wordt. Niet enkel voor kinderen trouwens, maar ook voor volwassenen.


“Woorden verbinden” Verbind elk woord van de linkerkolom met een woord van de rechterkolom (trek er een lijn tussen).

Rechter Spijt Afspraak Kinderrechten Misdaad Straf Moord Amnesty International Dader

Overval en inbraak Nooit Niets gedaan Lange gevangenisstraf Recht op leven Neen tegen de doodstraf voor kinderen Regel Iemand die iets misdoet Boete betalen

Onschuldig

Straf uitspreken

Doodstraf

Iets goedmaken


“Free Atefah Masih”: handleiding Situatieschets2 Een oud vrouwtje is in Togan, de hoofdstad van Bakoen, beroofd en vermoord (neergestoken met een mes) door een groepje jongeren. De 15-jarige Atefah Masih is opgepakt door de politie: ze verdenken haar de moordenaar van het vrouwtje te zijn. En zo moet Atefah voor de rechter komen. Moord is immers een heel zware misdaad in Bakoen, waarop de doodstraf staat! Elke moordenaar, of het nu een jongere of een volwassene is, wordt volgens de wetten van Bakoen met de elektrische stoel ter dood gebracht. De rechter heeft geoordeeld: Atefah is de schuldige en ze krijgt de doodstraf. Atefah zit nu opgesloten in de dodencel en wacht erg wanhopig af. Over enkele weken wordt ze ter dood gebracht… . Het is niet eerlijk!! Ze weet dat ze niet de moordenaar is. Die ochtend liep ze, samen met haar beste vriendin Fatima, naar het naai-atelier: haar eerste werkdag. En onderweg kwam ze nog een leraar van vroeger tegen: ze heeft hem nog wat geplaagd… . De rechter stond zelfs niet toe dat ze een advocaat kreeg. Hoe kan ze zich dan verdedigen? Misschien vinden jullie, meisjes en jongens, de mogelijkheid om haar vrij te krijgen?? Maar snel, want over enkele weken wordt de doodstraf uitgevoerd!

Materiaal       

Evenveel pionnen als het aantal groepjes: gebruik pionnen uit een gezelschapsspel of andere kleine voorwerpen. Het spelbord: vergroot dit uit en kleef het op een stuk karton. Plastificeer het eventueel. De opdrachtenkaartjes (16 per reeks): kopieer de bladen op een licht gekleurd karton; zorg ervoor dat elke reeks zijn eigen kleur heeft; knip vervolgens de kaartjes langs de stippellijn uit. Plastificeer eventueel deze kaartjes. De puntenkaarten: kopieer de bladen (4 x) op licht gekleurd papier, overeenkomstig de kleuren van de opdrachtenkaartjes; knip vervolgens de kaartjes langs de stippellijn uit. Schrijf- en tekengerief, papier, plakband Kopieer de tekening van het titelblad op licht karton en snijd het in verschillende stukken zodat het een puzzel wordt (dit zit vervat in een opdracht van reeks 4). Enkele dikke stopnaalden en garen (om te naaien op een blad papier).

Duur van het spel Een uurtje

Voorbereiding Maak een 5-tal groepjes (2 à 5 spelers per groep). Steek de opdrachtenkaartjes in een willekeurige volgorde. Leg per reeks de kaartjes met de tekst naar onder op het voorbehouden opdrachtenvakje. Duid een spelleider aan, die ook de puntenkaartjes bijhoudt. Vertel het verhaal van Atefah Masih (zie hierboven).

Doel van het spel De tijd dringt. De dag van Atefah‟s executie nadert… De kinderen proberen Atefah vrij te krijgen. Hiervoor doorlopen ze 4 verschillende fases, die telkens een stap in het proces verwoorden:  1ste fase: op zoek gaan naar een goede advocaat voor Atefah  2de fase: discriminatie beïnvloedt de straf  3de fase: voldoende steun krijgen van verschillende mensen  4de fase: in hoger beroep gaan zodat de uitspraak voor Atefah wordt herzien 2

Atefah Masih is een fictieve naam, maar de situatie verwijst naar waargebeurde feiten. Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 28/69

Elke fase houdt opdrachten in, waarbij de kinderen al dan niet punten kunnen verzamelen. Indien een groepje 10 punten verzamelt, mogen ze doorgaan naar de volgende fase. Het groepje dat als eerste alle fases doorloopt én al de punten heeft verzameld, is de winnaar! De rechter spreekt Atefah vrij: Atefah is immers onschuldig.

Spelregels en spelverloop      

 

De groepjes gaan - om beurten - vakje per vakje op het spelbord verder. Op elk vakje neemt een groepje een opdrachtenkaartje. Elk lid van het groepje leest (om beurt) het opdrachtenkaartje luidop voor en voert de opdracht samen met de andere leden van het groepje (of soms samen met een ander groepje) uit. Het opdrachtenkaartje wordt terug onderaan de stapel geplaatst. Bij elk opdrachtenkaartje kan het groepje punten verzamelen of verliezen of geen punten krijgen. Bij twijfel beslist de spelbegeleider. Bij elke fase moet ieder groepje 10 punten verzamelen, vooraleer verder te gaan naar de volgende fase. Deze punten worden ingeleverd en het groepje begint aan de volgende fase. Bij sommige opdrachtenkaartjes kunnen de groepsleden één of meerdere stapjes achteruit of vooruit gaan op het spelbord: ze moeten dan geen nieuwe kaart trekken. Ze kunnen ook terechtkomen in een vorige fase maar hier moeten ze niet opnieuw punten verzamelen. Indien op een kaartje “vakje vooruit” staat en ze zouden in een volgende fase terechtkomen, moeten ze eerst alle 10 punten verzameld hebben (zie hierboven). Als een groepje bij het einde van een fase geen 10 punten heeft verzameld, blijft het op het laatste vakje van de fase staan. Het groepje trekt – bij zijn beurt – verder opdrachtenkaartjes totdat het de 10 punten heeft. Het spel eindigt als een groepje bij de laatste reeks de 10 punten heeft verzameld: de rechter zegt dat Atefah onschuldig is; Atefah komt vrij!!

Korte nabespreking Speel terug naar alle groepjes:  Atefah heeft geluk! Dankzij de advocaat die haar verdedigt, herziet de rechter de eerdere uitspraak. De rechter spreekt Atefah vrij omdat ze onschuldig is.  Kinderen en volwassenen kunnen ter dood gebracht worden, ook al hebben ze geen advocaat die hen verdedigt. Dit is niet eerlijk, maar in verschillende landen gebeurt het nog.  Alle inspanningen die mensen en / of de advocaat ondernemen kunnen soms tevergeefs of te laat zijn: mensen worden door de wet ter dood gebracht, maar zijn soms onschuldig … zo ook met kinderen. Het gebeurt dan ook dat een rechter, jaren nadien, de persoon toch nog onschuldig verklaart: het is te laat, want de persoon is al gedood! Woordspel “galgje” (zie opdrachten reeks 2) Kies een woord en duid met streepjes op het bord (of op een groot blad) aan hoeveel letters het telt. Elke groep spreekt – om beurt – een letter van het alfabet uit. Komt de letter voor, wordt deze op de juiste plaats ingevuld. Per letter die niet bij het woord hoort, wordt een streepje van de galg getekend (er zijn 9 kansen). Raadt een groepje het woord of is de galg volledig getekend eindigt het spel. Hoe vorm je de galg? 1. voetstuk 2. verticale lijn op voetstuk 3. horizontale lijn aan lijn 2 4. schuin streepje in hoek 5. streepje boven hoofd 6. hoofd 7. verticaal streepje van buik 8. 2 armen 9. 2 benen


“Free Atefah Masih”: spelbord


Opdrachtenkaartjes – reeks 1: op zoek naar een advocaat voor Atefah


Opdrachtenkaartjes (vervolg reeks 1)


Opdrachtenkaartjes – reeks 2: discriminatie




Opdrachtenkaartjes – reeks 3: steun verwerven


Opdrachtenkaartjes ( vervolg reeks 3)


Opdrachtenkaartjes – reeks 4: bij de hogere rechtbank




Puntenkaartjes – reeks 1: op zoek naar een advocaat voor Atefah


Puntenkaartjes – reeks 2: discriminatie


Puntenkaartjes – reeks 3: steun verwerven


Puntenkaartjes – reeks 4: op de hogere rechtbank


Associatiespel Deel 1 : Associaties Vorm kleine groepjes van een 4-tal personen. Elk groepje heeft papier en iets om te schrijven nodig. Lees het volgende gedicht voor. Doodstraf Dood-straf Dood als straf Straf en niet meer leven Straf en dood Dood Dood Morsdood Finito Stel dan de volgende vragen: De doodstraf...  Waaraan denk je als je dit woord hoort?  Wat ervaar je of voel je?  In welke situaties heb je de doodstraf al eens horen vernoemen?  Welke beelden of uitspraken roept de doodstraf bij jou op? Laat de jongeren gedurende 1 minuut per groepje alles opschrijven wat in hen opkomt. Stel vervolgens de bijkomende vraag: En de doodstraf voor minderjarigen (dit zijn alle jongeren onder de 18 jaar)?  Waaraan denk je, als je dit hoort?  Welke gevoelens, beelden, situaties roept dit op? Laat de jongeren opnieuw met hun groepje gedurende 1 minuut alles noteren wat in hen opkomt. Vraag verder door.  Zijn je eerder opgeschreven gevoelens, gedachten, beelden en situaties nu veranderd?  In welke zin? Veel harder? Veel milder? Veel genuanceerder? Of blijven ze hetzelfde? Breng alle woorden in de grote groep.  Als je nu alles bij elkaar legt, heeft de doodstraf dan vooral een negatieve (tegen de doodstraf) of een positieve (voor de doodstraf) klank? En de doodstraf voor minderjarigen?


Deel 2: Situatieschets Lees het volgende verhaal voor (gebaseerd op waar gebeurde feiten). Ashley Williams is 17 jaar. Hij groeit op in Los Angeles, een stad vol geweld en armoede. Zo ook bij hem thuis... Alleen voetbal houdt hem overeind. Hij geraakt aan de drugs. Op een avond spreekt hij - samen met nog andere kameraden - af met zijn drugdealer Anthony Wales, in het Houston Park, om zijn portie crack te halen. Er vallen harde woorden en een gevecht barst los. Ashley schiet de 19-jarige Anthony dood. Hij en de anderen worden door de politie opgepakt. Laat de jongeren in dezelfde groepjes de volgende zinnen aanvullen.  De moeder van Ashley begint te wenen als ze hoort dat haar zoon aangehouden is, omdat ...  Ashley, opgesloten in de cel, is boos omdat ...  De vader van de vermoorde Anthony is razend. Hij is voor de doodstraf omdat ...  De trainer van de voetbalclub waarin Ashley meespeelde is tegen de doodstraf omdat ... Lees nu het laatste stuk van het verhaal voor. Ashley verschijnt voor de rechtbank. De jury oordeelt dat Ashley Williams schuldig is en spreekt de doodstraf uit. Stel de volgende vragen.  Wat vinden jullie van de doodstraf in dit geval?  Wat vinden jullie van de doodstraf voor meerderjarigen?


Kennisquiz 1. Bestaat de doodstraf nog (anno 2005)? a) Ja, in elk land van de wereld kan je de doodstraf krijgen als je een heel zware misdaad begaat. b) Ja, maar slechts in sommige landen ter wereld. c) Neen, de doodstraf was iets van vroeger maar bestaat nu niet meer. 2. In België past het gerecht de doodstraf niet meer toe. Toch heeft de doodstraf nog lange tijd in de strafwet gestaan. In welk jaar hebben ze dit definitief uit de wet geschrapt? a) 1996 b) 1985 c) 1950 3. In welke landen bestaat de doodstraf nog wel (anno 2005)? a) Turkije en Canada b) Nederland en Italië c) Congo en de Verenigde Staten 4. Welke manier om de doodstraf uit te voeren wordt in geen enkel land ter wereld meer uitgevoerd? a) steniging b) onthoofding c) wurging 5. Hoeveel mensen zijn tussen 1976 en 1999 ter dood veroordeeld in de Verenigde Staten en bleken nadien onschuldig te zijn? a) 1 b) 23 c) 79 6. Mensen worden niet altijd eerlijk berecht. De doodstraf treft vaker zwakkere groepen van mensen: mensen die een andere huidskleur, geloof of politieke overtuiging hebben, mensen die in armoede leven. We spreken dan van … . a) rassenhaat b) corruptie c) discriminatie 7. Als we in België over minderjarigen spreken, bedoelen we alle jongeren onder de a) 21 jaar b) 18 jaar c) 14 jaar 8. In welk land wordt de doodstraf voor minderjarige daders nog uitgevoerd (anno 2004)? a) in China b) in geen enkel land c) in Iran 9. Bij hoeveel kinderen - over heel de wereld verspreid – werd de doodstraf in de periode 2000 - 2004 toegepast? a) 14 b) 9 b) 3


10. Ook internationale regels spreken zich uit over de doodstraf voor minderjarigen. Ze zeggen: a) Ja, de doodstraf voor minderjarigen mag, maar enkel bij een zware misdaad. b) Ja, de doodstraf voor minderjarigen mag, maar enkel bij een zware misdaad waarbij iemand gedood werd. c) Neen, de doodstraf voor minderjarigen is absoluut verboden. 11. In Iran is een minderjarig meisje, Leyla, ter dood veroordeeld (2004). Wat had het meisje gedaan? a) Ze heeft gestolen. b) Ze zat in de prostitutie. c) Ze heeft iemand vermoord. 12. Welk land is de koploper bij de uitvoering van de doodstraf van minderjarige daders (anno 2004)? a) de Verenigde Staten (met 9 executies) b) Pakistan c) China 13. Tot in 2004 hadden zwarte minderjarige daders in de Verenigde Staten meer kans op de doodstraf dan blanke minderjarige daders. Hoeveel keer meer? a) 3 keer meer b) 2 keer meer c) er was geen verschil 14. In internationale verdragen staat geschreven dat a) de doodstraf voor minderjarigen nooit mag uitgesproken worden; b) de doodstraf voor minderjarigen mag uitgesproken maar nooit uitgevoerd worden; c) de doodstraf voor minderjarigen mag uitgesproken én uitgevoerd worden. 15. In 2004 is de campagne “STOP CHILD EXECUTIONS!” gestart. Deze campagne wil de doodstraf van minderjarige daders in heel de wereld afschaffen. Welke organisatie heeft dit initiatief genomen? a) Vredeseilanden b) Amnesty International c) UNICEF


Rebussen Rebus 1

1

QuickTime™ and a TIFF (ongecomprimeerd) decompressor are needed to see this picture.

e=z n=g

us=en

w=t

- bal, - p

g=st

+v

+d

-p

-n

s=d

Oplossing 1: ...............................................................................................................................

Rebus 2

g=st

-bal, p=f

p=m

b=g

k=g

+

-n

-n

b=d, t=d

-v

-t

b=l

z=s

Oplossing 2: ...............................................................................................................................


Rebus 3

QuickTime™ and a TIFF (ongecomprimeerd) decompressor are needed to see this picture.

-n

s=d

g=st

-z

s=nse

r=l

-v

+ wr -n

- bal, - p

Oplossing 3: ...............................................................................................................................

Rebus 4

b=d, m=d

bl=str

-o g=f

k=m

n=h

-f

+

-d

k=w

-v

Oplossing 4: ...............................................................................................................................


Woordzoeker Zoek de woorden die te maken hebben met de doodstraf en duid ze aan. Je kan horizontaal, verticaal, diagonaal en achterste voor zoeken. onrecht kinderrechten onschuld

K I N D E R R E C H T E N

L J O O U U R C S M Z A X

A T P O M O Q B T I V G Y

strop jury doodstraf

T P K D S P M F G N W F I

O V F S T R O P E D X E H

I Z E T U R O D D E Y D J

executie moord

P O X R T E R N R R C B K

T L E A O C D M L J U R Y

H Y C F P O N H K A A L M

minderjarigen veroordeeld

C T U M K N R I J R Z A W

E K T N K S J D M I X X V

R M I P L C O N E G B C U


N I E O T H P X H E R Q T

O A J R Q U S R I N L N S

V R L Q B L U U W F E D Z

W S P O A D D C Y G Z O P

Oplossing “woorden verbinden” – kennisquiz – rebussen - woordzoeker Oplossing “woorden verbinden” Rechter – straf uitspreken; spijt – iets goedmaken; afspraak – regel; kinderrechten – recht op leven; misdaad – inbraak en overval; straf – boete betalen; moord – lange gevangenisstraf; Amnesty International – neen tegen de doodstraf voor kinderen; dader – iemand die iets misdoet; onschuldig – niets gedaan; doodstraf – nooit. Oplossing kennisquiz 1-b; 2-a; 3-c; 4-c; 5-c; 6-c; 7-b; 8-b (???); 9-a;10-c; 11-b; 12-a; 13-a; 14-a; 15-b Oplossing rebussen Rebus 1: Zeg neen tegen de doodstraf voor kinderen. Rebus 2: Straffen met de dood is geen goede oplossing. Rebus 3: De doodstraf is wreed en onmenselijk. Rebus 4: Doodstraf of moord: wat is het verschil? Oplossing woordzoeker

K I N D E R R E C H T E N

L J O O U U R C S M Z A X

A T P O M O Q B T I V G Y

T P K D S P M F G N W F I

O V F S T R O P E D X E H

I Z E T U R O D D E Y D J

P O X R T E R N R R C B K

T L E A O C D M L J U R Y

H Y C F P O N H K A A L M

C T U M K N R I J R Z A W

E K T N K S J D M I X X V

R M I P L C O N E G B C U


N I E O T H P X H E R Q T

O A J R Q U S R I N L N S

V R L Q B L U U W F E D Z

W S P O A D D C Y G Z O P

Kruiswoordraadsel 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

Het land dat de meeste jongeren ter dood heeft veroordeeld (anno 2004). Een ter dood veroordeelde wacht op zijn ....... . De Amerikaanse benaming voor de cellen van de ter dood veroordeelden. Een ander woord voor de lus waaraan men iemand ophangt. Land in het Midden-Oosten waar nog steeds kinderen ter dood veroordeeld worden. Vroegere Belgische kolonie waar nog steeds kinderen ter dood veroordeeld worden. Wat vindt er in de rechtbank plaats voor een veroordeling? Een guillotine gebruikt men om iemand te .............. . Iemand doden door hem of haar met stenen te bekogelen. Buurland van India waar nog steeds kinderen ter dood veroordeeld worden. Islamitisch land in West-Afrika waar nog steeds kinderen ter dood veroordeeld worden. Land in Azië, met het meeste aantal inwoners ter wereld, waar men nog steeds kinderen ter dood veroordeelt. Iemand tegen een muur plaatsen en neerschieten. Buurland van Saoedi-Arabië dat ook nog kinderen ter dood veroordeelt. In de laatste 30 jaar werden al 113 ter dood veroordeelden achteraf .............................. bevonden. Een tijdens WOII veel gebruikte methode om iemand te doden. Je wordt ter dood ....................... Een ander woord voor spijt. In de VS wordt je sneller ter dood veroordeeld voor de moord op een blanke, dan voor de moord op een zwarte. Dit is ......... . Hoe noemt men de groep van mensen die zich in de rechtbank uitspreekt over de schuld of onschuld van een beklaagde? De plaats waar je heengaat als je een misdaad hebt begaan. Het meest gekende toestel om de doodstraf mee uit te voeren. Wanneer je iemand een giftige stof inspuit, noemt men dit een dodelijke ............................. . Iemand die een misdaad zag gebeuren en het navertelt in de rechtbank, noemt men een ............................ . Wat een ter dood veroordeelde nooit meer krijgt. Vanaf het ogenblik dat je 18 bent, ben je hier in België geen ................. meer.

Welke zin wordt er verticaal gevormd? .......................................................................................................................................


1.

V

2.

E

3.

D

4.

S

5.

S

6.

C

7. 8.

O

9. 10.

P

11.

N C

12. 13. 14. 15. 16. 17.

J O V V

18.

B

19. 20. 21. 22.

G E

23. 24. 25. 26.

O T K

. . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

E

-

E O S

N G N A L

N

N

W E Y S C H J


L

Kruiswoordraadsel: oplossing

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

V E X E C U D E A T H R S T R O

S T I E O W P

S A O E C V O N T H O O F

I N N E T A I

D O O D S P A K I S T N I G E R C H I N A F

- A R A B I E G O N I S N E N I G I N G N A

U S

J E M E O N S C H U L D I G V E R G A S S I N G V E R O O R D E B E R R A J U G E V A N E L E K T R I I N O O G G E T W E E D K I N D

I

L

L

E R E N

L U I Y E C E U

D W S M E

N

E O C R G S J T E

N H C I K

I S E S T O E T I E G E A N S

Stop doodstraf minderjarigen.


L

Cartoon 1


Cartoon 2


Uitspraken Geen mens ter wereld, wie hij ook is, wat hij ook gedaan heeft, mag het recht op leven ontnomen worden. Is er dan een verschil tussen een moord plegen met voorbedachten rade en de doodstraf uitspreken? (volwassene, 29 jaar) Als de minderjarige een gevaar is voor de maatschappij (b.v. bij herhaaldelijke gewelddadige moorden) dan mag hij ter dood veroordeeld en geëxecuteerd worden: de dood van 1 persoon (de dader) in ruil voor het leven van meerdere personen. (vrouw, 28 jaar) Executies zijn geen oplossing, maar alleen een achterhaald overblijfsel van een primitieve drang naar wraak. (Albert Pierrepoint, een ex-beul) Kinderen en jongeren zijn nog volop aan het zoeken naar antwoorden op “hoe wil ik leven?”. Hierbij hebben ze begeleiding en ondersteuning nodig van ouders en andere opvoeders. Dat geldt des te meer als ze iets misdaan hebben. Hen de doodstraf geven kan daarom absoluut niet. (vrouw, 32 jaar) Een jongere van 14 jaar weet maar al te goed wat mag en wat niet mag. Dus, als hij een moord pleegt, mag hij de doodstraf krijgen. (een vrouw in de straat, 28 jaar) Het executeren van de man in cel 2455 zal alleen maar bewijzen dat hij dood is. (Cheryl Chesmann, een geëxecuteerde) Een moord plegen is op zich gruwelijk, maar als je het doet om je gezin te onderhouden is het toch uit liefde voor je gezin? Dat ligt anders als je moordt om je eigen verslaving te onderhouden. Ik kan er inkomen dat de doodstraf dan gebruikt wordt. Je hebt immers de keuze om iets te doen aan je verslaving. (jongere, 17 jaar) De enige misdaad waarvoor de doodstraf gerechtvaardigd zou kunnen zijn, is die waarbij de misdadiger zijn slachtoffer in kennis stelt van de dag waarop hij hem op een verschrikkelijke manier zal vermoorden en hem vanaf dan maandenlang gevangen houdt. Zo‟n monster komt men in het dagelijks leven niet tegen. (Albert Camus) Niet de ter dood veroordeelde wordt het zwaarst getroffen, maar zijn familieleden; iemand die tot levenslange gevangenisstraf werd veroordeeld kunnen zij nog altijd opzoeken en hem het leven verlichten. (Floris Bakels, een overlevende van de concentratiekampen) Als een jongere iets verkeerd doet, moet de jongere het ook nog kunnen goedmaken. Wat als je dan de doodstraf krijgt? Je krijgt nooit de kans om het goed te maken en je te herpakken. (een moeder)


En de jury oordeelt.... Het verslag Andy Smith, Jim Styles en Sam Waltham zijn veroordeeld voor de ontvoering, de verkrachting en de moord op Jane Robinson, een laatstejaarsstudente. De verklaring luidt: “De drie mannen, in dronken toestand, zijn onderweg gestopt om Jane Robinson (het slachtoffer) te helpen een lekke band te vervangen. Ze dwongen haar in de auto te stappen. Ze reden met haar naar een afgelegen plaats waar ze Jane eerst verkrachtten en haar vervolgens vermoordden.” Smith is een 17-jarige schoolverlater, met een IQ van 62(3). * Hij is opgegroeid op een kampeerterrein. Hij werd als klein kind herhaaldelijk door z‟n vader misbruikt. Doordat ze teveel dronk merkte zijn moeder nooit iets op. Styles maakte de school af. Hij werd ingelijfd bij de luchtmacht, maar werd oneervol ontslagen en is nu een drugverslaafde. Hij is de eigenaar van het voertuig. Waltham is pas afgestudeerd. Hij verklaarde dat de andere twee beklaagden ondanks de tegenwerking van zijn ouders vrienden van hem werden en dat ze hem dwongen mee te doen. Hij beweerde ook dat Styles de leiding nam over de feiten en dat hijzelf niet meedeed aan de verkrachting. Styles en Smith getuigden beiden dat Waltham het misdrijf voorstelde en dat het ook zijn idee was haar te vermoorden zodat ze zeker geen getuigenis tegen hen kon afleggen. Ze verklaarden ook op het moment van het misdrijf dronken en niet helder van geest te zijn. Styles beweert dat Smith het fatale schot afvuurde; Smith beweert dat het Waltham was; Waltham beweert dat het Styles was. Waltham is zwart. Styles en Smith zijn blanken.

3

een gemiddeld IQ ligt tussen 90 en 109 Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 57/69

En de jury oordeelt (vervolg) Naam beklaagde: ......................................................................................................... Neem de volgende zaken in overweging: Ontvoering, verkrachting, de leeftijd van de beklaagde, mentale capaciteiten, onduidelijkheid van verschillende feiten, effect van alcohol en drugs, de rol van de beklaagde in het misdrijf,...

Wat zijn de bezwarende feiten? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Wat zijn de verzachtende omstandigheden? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Welk oordeel velt de jury? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Op basis van welke argumenten komt de jury tot dit oordeel? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................


Stellingenspel Stellingen (en bijkomende discussievragen) 1. Iemand van zeventien weet perfect wat hij/zij doet en draagt hiervoor de volle verantwoordelijkheid.  Ben je op je zestiende dezelfde persoon als op je dertigste?  In hoeverre kunnen je gedachten, visies en houdingen nog veranderen als je ouder wordt?  Op welke leeftijd dien je dan wel de volle verantwoordelijkheid voor je daden te dragen? 2. Een moordenaar moet altijd, ongeacht zijn/haar leeftijd als een volwassene berecht worden.  Als je jonger bent dan achttien kan je de doodstraf krijgen maar je mag nog niet autorijden of gaan stemmen. Is dit niet belachelijk?  Wat doe je met iemand die mentaal gehandicapt is: hij/zij is feitelijk achttien jaar maar denkt op het niveau van b.v. een achtjarige? 3. Wie iemand vermoordt verdient het ook niet meer zelf te leven.  Geldt dit ook voor de persoon die iemand doodt tijdens een auto-ongeval: verdien je dan ook niet meer te leven?  Is de staat zelf ook geen moordenaar als ze een moordenaar doodt? 4. Je persoonlijkheid heb je van bij je geboorte, je kan er niets aan veranderen.  Betekent dit dat als iemand iets fout heeft gedaan, hij/zij er niets meer aan kan doen?  Verander je niet door situaties die je meemaakt?  Voor wie kan je het meeste begrip opbrengen? a) Voor een crimineel die als klein kind veel geweld te zien kreeg en een hard leven heeft gehad? b) Voor een crimineel die opgroeide in een liefdevolle thuis en een goede job heeft? 5. Men mag op basis van één ooggetuige iemand ter dood veroordelen.  Wat als de beklaagde een zwarte is en de ooggetuige een racist?  Is een getuigenis altijd betrouwbaar?  Herinner jij je nooit dingen van vroeger op een bepaalde manier, terwijl die eigenlijk anders verliepen? 6. Wie spijt heeft van z‟n misdaad moet even streng gestraft worden als iemand wie het niets kan schelen.  Denk je dat iemand die echt berouw toont gemakkelijk zal hervallen? 7. De moord op een kind moet even zwaar bestraft worden als die op een schooier.  Denk je dat het voor een blanke jury (VS) uitmaakt of je slachtoffer blank of zwart is? Toelichting: Racisme speelt in de VS een grote rol bij het al dan niet uitspreken van de doodstraf. Zaken waarin een zwarte dader en een blank slachtoffer voorkomen lopen vaker uit op de doodstraf dan eender welke andere combinatie van ras dader/ras slachtoffer. 8. Iemand die veroordeeld is, zal wel schuldig zijn. Het heeft geen zin daaraan te twijfelen.  Is iemand die vrijgesproken werd dan altijd onschuldig?  Vergist een rechtbank zich dan nooit?  Hoeveel ter dood veroordeelden werden er al uit de dodencel gehaald omdat er fouten in het proces bleken te zitten? Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 59/69

Toelichting: Tussen 1976 en 1999 zijn 79 onschuldige mensen in de Verenigde Staten ter dood veroordeeld.

9. Ik denk dat de doodstraf uitvoeren goedkoper is dan iemand levenslang op te sluiten.  Is geld eigenlijk een geldig argument wanneer het gaat om leven of dood?  Wat denk jij van een maatschappij die minderjarigen executeert omdat dit goedkoper is dan ze via opvoeding en begeleiding een nieuwe kans te geven? Toelichting: Studies tonen aan dat in de VS levenslange opsluiting goedkoper is (onder meer ten gevolge van de kosten verbonden met genadeverzoeken, herzieningen, ...). 10. Wat in de wet staat moet ook toegepast worden.  Wordt de wet wel op dezelfde manier toegepast voor iedereen? Bijvoorbeeld: een blanke en een zwarte dader in de VS? Toelichting: Een zwarte dader heeft drie keer meer kans op de doodstraf dan een blanke dader.  Geldt dat ook als de wetten van een land het niet te nauw nemen met de mensenrechten?


Internetquiz Aan de hand van de volgende websites kan je veel informatie terugvinden. Toch zal je hierop niet alle antwoorden kunnen vinden . Vergeet dus ook niet via een zoekmachine informatie op te sporen. Succes!!!!

URL‟s http://www.amnesty.be http://www.amnesty.nl http://www.amnesty.nl/themas_doodstraf.shtml http://www.amnesty.org http://www.deathpenaltyinfo.org http://www.journeyofhope.org http://nl.wikipedia.org http://www.google.be (zoekmachine)

Vraag 1 Hoeveel mensen zijn in 2004 – wereldwijd - geëxecuteerd ingevolge de doodstraf? a) ruim 4000 mensen b) ruim 3000 mensen c) ruim 2000 mensen d) ruim 1000 mensen

Vraag 2 Voor welke misdrijven kan je in China de doodstraf krijgen? Zoek 3 misdrijven op.

Vraag 3 Welk land introduceerde de elektrische stoel als middel om een ter dood veroordeelde te executeren? En in welk jaar gebeurde dit?

Vraag 4 In 1996 heeft België de doodstraf uit het strafrecht gehaald. Maar in welk jaar heeft België de doodstraf voorgoed uit de grondwet geschrapt? a) 1998 b) 2000 c) 2004 d) De doodstraf is nog niet uit de grondwet geschrapt.

Vraag 5 In 2002 heeft de Raad van Europa het 13de Protocol(1) bij de Europese Conventie voor de Rechten van de Mens aangenomen. Wat houdt het 13de protocol in? a) De doodstraf mag alleen maar toegepast worden in enkele bijzondere gevallen. b) De doodstraf mag toegepast worden in oorlogstijd. c) De doodstraf moet worden afgeschaft voor minderjarige daders. d) De doodstraf moet worden afgeschaft onder alle omstandigheden.

Vraag 6 Wie of wat is “Journey of Hope”? a) Een beweging opgericht door nabestaanden van vermoorde personen die pleiten – ondanks hun verdriet - voor alternatieven voor de doodstraf. b) Een zelfhulpgroep die familieleden van ter dood veroordeelden bij elkaar brengt. c) Een groep van advocaten die ter dood veroordeelden in hun proces bijstaat en procedures laat herzien omdat racistische elementen het vonnis hebben beïnvloed. d) Een beweging van nabestaanden van geëxecuteerden die pleiten voor de afschaffing van de doodstraf. Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 61/69

Vraag 7 Soms stellen landen een moratorium in. Wat betekent dit woord in de context van de doodstraf ? a) Een wet die de uitvoering van de doodstraf bekrachtigt. b) Een wet die de definitieve afschaffing van de doodstraf bepaalt. c) Een opschorting van voltrekkingen van de doodstraf voor een bepaalde periode (b.v. 1 jaar). d) Een opschorting van voltrekkingen van de doodstraf voor onbepaalde duur.

Vraag 8 Zoek een 3-tal landen op waar de doodstraf voor minderjarige daders nog wordt uitgesproken (anno 2005).

Vraag 9 Op hoeveel minderjarige daders in Iran werd in de periode 1990 – 2004 de doodstraf toegepast? a) 3 b) 8 c) 10 d) 19

Vraag 10 Welke staat in de Verenigde Staten is de koploper bij de uitvoering van de doodstraf voor minderjarige daders (anno 2004)? a) Florida b) Missouri c) Texas d) Virginia

Vraag 11 Op 1 maart 2005 heeft het Amerikaanse Hooggerechtshof een belangrijke uitspraak gedaan over de doodstraf voor minderjarige daders. Welke? Wat is hun motivering?

Vraag 12 Richard C. Dieter, directeur van het „Death Penalty Information Center‟ (VS), heeft in juni 1998 het rapport “De doodstraf in zwart en wit” gepubliceerd. Waarover gaat het? a) Dit rapport verwoordt de standpunten van de vroegere president Bill Clinton aangaande de afschaffing van de doodstraf voor minderjarigen in de VS. b) Dit rapport toont aan dat racistische elementen een rol spelen bij de toepassing van de doodstraf in de VS. c) Dit rapport beschrijft de laatste dagen van een ter dood veroordeelde tot op het moment van de executie. d) Dit rapport bundelt al het educatief materiaal m.b.t. de doodstraf en legt de toepassingen uit.

Vraag 13 Begin 2004 stelde Amnesty International zich tot doel om de doodstraf tegen minderjarigen (en de uitvoering ervan) wereldwijd volledig uit te bannen. Hiervoor lanceerde ze een campagne “Stop Child Executions”. Enkele jaren eerder focuste Amnesty zich hier ook op met de actie “Stop killing kids”. Deze petitie was gericht a) tegen de doodstraf voor minderjarige daders in de Verenigde Staten; b) tegen de doodstraf voor minderjarige daders in China; c) tegen de doodstraf voor minderjarige daders in Pakistan; d) tegen de doodstraf voor minderjarige daders in Iran.


Vraag 14 Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (1989) spreekt zich in een 3-tal artikels – indirect en direct – uit over de doodstraf tegen kinderen. Over welke artikels gaat het?

Vraag 15 Op 19 januari 2005 kwamen de afgevaardigden van een regering naar het Comité van de Verenigde Naties voor de Rechten van het Kind in Genève. Ze vertelden dat in hun land kinderen niet meer ter dood werden gebracht. Diezelfde dag echter werd - in hun land - Iman Farokhi geëxecuteerd voor een misdrijf dat hij beging toen hij 17 jaar was. Over welk land gaat het? a) Pakistan b) Iran c) Irak d) Saoedi-Arabië

Vraag 16 In 1999 is de 17-jarige Ryan Matthews in de staat Louisana, Verenigde Staten, ter dood veroordeeld omdat hij een moord gepleegd heeft. Uiteindelijk komt hij in 2004 vrij. Wat is de reden van zijn vrijlating? a) De openbare aanklager heeft bewijzen achtergehouden. b) Het proces is niet eerlijk verlopen en is herzien. c) Uit DNA-onderzoek blijkt dat iemand anders de dader is. d) Er zijn onvoldoende bewijsstukken die aantonen dat Ryan de moordenaar is.

Vraag 17 Volgens het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind is het verboden minderjarigen ter dood te veroordelen. Deze bepaling is terug te vinden in 3 andere internationale verdragen. Welke?

Vraag 18 In 1994 hebben Jemen en Zimbabwe hun nationale wetgeving inzake de doodstraf voor minderjarige daders aangepast. In welke zin? a) De doodstraf is volledig afgeschaft. b) Minderjarige daders krijgen levenslang in plaats van de doodstraf. c) De minimumleeftijd om de doodstraf toe te passen is verhoogd naar 18 jaar. d) Enkel bij ernstige misdrijven waarbij het zonder twijfel vaststaat dat de minderjarige de schuldige is, wordt de doodstraf uitgesproken.

Vraag 19 Wie is Bart Stapert? a) Een Amerikaanse ter doodveroordeelde die na een langdurig proces toch is vrijgesproken van een moord wegens onschuld; b) een ex-beul; c) een advocaat die ter doodveroordeelden in de Verenigde Staten verdedigt in hun proces; d) een Belgische mensenrechtactivist die bemiddelt met de regeringen – wereldwijd – om de doodstraf voor minderjarigen definitief af te schaffen.

Vraag 20 Amnesty International is een organisatie die strijdt voor de mensenrechten in heel de wereld. Zo is ze - altijd en overal - tegen de doodstraf van minderjarigen. Welke redenen haalt ze aan? Noem er 3.


Internetquiz doodstraf: antwoordenblad Motivering? ……………………………………………

Vraag 1 a

b

c

d

Vraag 12 Vraag 2

a

b

c

d

c

d

1. ………………………………………

Vraag 13 2. ……………………………………… a

b

3. ………………………………………

Vraag 14 Vraag 3 1. ……………………………………….. Land: ……………………………………. 2. ……………………………………….. Jaar: ……………………………….……. 3. ………………………………………..

Vraag 4 Vraag 15 a

b

c

d a

b

c

d

c

d

Vraag 5 Vraag 16 a

b

c

d a

b

Vraag 6 Vraag 17 a

b

c

d 1. ………………………………………

Vraag 7 a

b

2. ……………………………………… c

d

3. ………………………………………

Vraag 8

Vraag 18

1. ………………………………………..

a

2. ……………………………………….. 3. ……………………………………….. Vraag 9 a

b

b

c

d

c

d

Vraag 19 a

b

Vraag 20 c

d

1. ………………………………………

Vraag 10 a

b

……………………………………….. c

d

2. ……………………………………… ………………………………………..

Vraag 11 Welke? ……………………………………………

3. ……………………………………… ………………………………………..


Internetquiz doodstraf : antwoorden 2. Art. 37 zegt: “ Ieder kind mag niet onderworpen worden aan een of andere onmenselijk bestraffing: ieder kind kan niet ter dood veroordeeld worden.”

Vraag 1 a)

Vraag 2 Drugshandel, corruptie, vrouwenhandel, economische fraude, handel in zeldzame dieren

Vraag 3

3. Art. 40 zegt: “Indien een kind beschuldigd wordt van een misdrijf, heeft het kind recht op een behandeling die past bij de leeftijd en die tot nieuwe kansen in de maatschappij stimuleert.”

Land: de Verenigde Staten Jaar: (6 augustus) 1890

Vraag 15

Vraag 4 c)

Vraag 16

b)

a), b), c)

Vraag 5

Vraag 17

d)

1. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens 2. Het Amerikaans Verdrag inzake de Rechten van de Mens 3. Het Afrikaans Handvest inzake de Rechten en het Welzijn van het Kind 4. Het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten

Vraag 6 a)

Vraag 7 c)

Vraag 8 Iran, China, de Democratische Republiek Congo, Nigeria, Pakistan, Saoedi-Arabië, Jemen

Vraag 18 c)

Vraag 19

Vraag 9 c)

c)

Vraag 20

Vraag 10 c)

Vraag 11 Welke? Afschaffing van de doodstraf voor minderjarigen Wat is hun motivering? Het Hof zegt dat de doodstraf voor jongeren in strijd is met de grondwet (= ongrondwettelijkheid). De grondwet verbiedt namelijk wrede en ongewone straffen.

Vraag 12 b)

Vraag 13 a)

Vraag 14 1. Art. 6.1 zegt: “Ieder kind heeft recht op leven”.

1. AI vindt dat de doodstraf een schending is van de mensen- en kinderrechten nl. het recht op leven. De doodstraf is een uiterste vorm van wrede, onmenselijke en vernederende straf. 2. In de rechtzaal kunnen fouten gemaakt worden. Als een onschuldige jongere ter dood is gebracht kan dit nooit meer rechtgezet worden. De jongere is immers al dood. 3. Rechtszaken verlopen niet altijd eerlijk. In sommige landen gebruiken de rechters / regeringen de doodstraf om politieke tegenstanders uit de weg te ruimen. 4. De doodstraf treft vooral zwakkere groepen van de samenleving zoals arme mensen. Rijke en machtige mensen krijgen gemakkelijker een lichte straf voor een misdrijf. Arme mensen hebben geen geld om een goede advocaat te betalen. 5. De doodstraf toepassen betekent niet dat ernstige misdaden verminderen.


Panelgesprek: handleiding en vragen Situatieschets4 In 1999 heeft de 17-jarige Ryan Brannon een studente, Jennifer Williams, vermoord. Met getrokken pistool dwong hij haar uit de kleren te gaan. Jennifer (19 jaar) kon zich echter losrukken en probeerde te ontsnappen. Enkele ogenblikken later was ze dood, een kogel door haar hoofd geschoten. De jury veroordeelde Ryan tot de doodstraf. Vijf jaar later, op 5 december 2004, werd Ryan geëxecuteerd door toediening van een dodelijke injectie. Naar aanleiding van deze executie is er een stormvloed van reacties op gang gekomen. Mensen komen op straat en discussiëren over de doodstraf. Tegenstanders en voorstanders tonen hun spandoeken: “Schaf de doodstraf af”, “Ja, voor de doodstraf”. Deze situatieschets vormt de inleiding op het panelgesprek: Iemand neemt de rol van moderator op zich. Iedereen kruipt in één van de volgende rollen:  Maria Beazley, de tante van Ryan  Susannah Jones, de moeder van Jennifer  Steph Laurence, de advocaat van Ryan  Chris Adler, een vriend van Jennifer en Ryan De rolfiches worden uitgedeeld en gelezen. Vervolgens neemt van elke rol iemand plaats aan de “ronde tafel”. Alle andere jongeren springen bij en vullen aan wanneer hun panellid aan het woord is. Aan de hand van volgende vragen verwoorden de panelleden hun rol en hun standpunt. 1. Door de doodstraf uit te spreken, ontneem je dan een jongere zijn/haar toekomst niet? 2. In hoeverre schrikt de doodstraf jongeren af om zware misdaden te begaan? In hoeverre is de doodstraf de oplossing om “zware” jonge misdadigers aan te pakken? Is het wel een oplossing? (Niemand heeft ooit aangetoond dat als je de doodstraf toepast, er minder misdaden gepleegd worden.) 3. Is de doodstraf geen vorm van wraak, wat in strijd is met een menselijke samenleving? 4. Ligt de volle verantwoordelijkheid van een misdrijf bij de jongere of bij de samenleving? Hebben probleemjongeren geen recht op aangepaste begeleiding, wat de opdracht is van onze samenleving? Is de doodstraf dan wel een goed antwoord op de problemen die jongeren ondervinden? 5. Hoe menselijk is de doodstraf? 6. Tussen het moment van de veroordeling en de executie verloopt meestal een periode van verschillende jaren. Is dit niet wreed? Na het panelgesprek kan er nog een groepsgesprek zijn om de ervaringen en gevoelens van de jongeren te delen.

4

De naam is fictief, maar de situatie waarnaar het verwijst allerminst! Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 66/69

Panelgesprek: rolfiches Maria Beazley, de tante van Ryan Ryan verdiende het niet om te sterven. Heel zijn leven heeft hij moeten vechten om te (over)leven. Zijn vader belandde in de gevangenis toen hij 4 jaar was. Hij bleef alleen achter met zijn moeder die aan zware depressies leed en dikwijls zonder werk zat . Uiteindelijk heeft ze zich overgegeven aan de drank. Ryan stond er alleen voor. Hij droeg de zorg voor zijn jongere broer. Niemand heeft zich om hem bekommerd. Niemand steunde hem. Niemand begeleidde hem. Ik ving hem af en toe op, maar uiteindelijk glipte hij uit mijn handen. Ja, ik weet dat hij gestraft moest worden: moorden kan niet. Maar de doodstraf opleggen aan een jongen van 17 jaar? Mensen veranderen. Iedereen leert bij in de loop van zijn leven. En met begeleiding en ondersteuning zou hij meer houvast in het leven gevonden hebben. Hij verdiende het om nog een kans te krijgen. Susannah Jones, moeder van Jennifer Mijn dochter is uit mijn leven gerukt. Jennifer vroeg niet om te sterven op zo‟n gewelddadige manier. Ze zat boordevol ideeën. Ze wilde volop genieten van het leven en daar is bruusk een einde aan gekomen. Ryan draagt de volledige verantwoordelijkheid voor de moord op mijn dochter. 17 jaar, een jongere van deze leeftijd kent de gevolgen van zijn daden. Het is een plicht van de samenleving om zware misdaden hard aan te pakken. Neen, ik heb geen medelijden met hem. Hij verdient geen tweede kans. Mijn dochter heeft die toch ook niet gekregen? Voor hem is de doodstraf zijn verdiende loon! Zijn leven voor het leven van mijn dochter. Dit is niet meer dan rechtvaardig. Zo kan hij nooit meer een moord plegen en andere moeders in een onmetelijk verdriet en pijn storten. Ik ben voor heel mijn leven getekend. Nooit zal ik mijn dochter terugzien... Chris Adler, een vriend van Jennifer en Ryan Wat heeft hem tot over die grens gebracht om Jennifer te vermoorden? Zoveel vragen die onbeantwoord zijn gebleven... Zoveel gevoelens die door me heen zijn gaan: afschuw om de moord op Jennifer, razend op Ryan, verslagenheid en radeloosheid, verstomming, ongeloof en verdriet, bezorgdheid en verontwaardiging... . De pijn die Jennifer heeft doorgemaakt, dat wilde ik hem aandoen. Maar zou dit iets oplossen? En toch heb ik Ryan nooit de doodstraf toegewenst. Wat moet hij de laatste uren doorgemaakt hebben? Hoe moet hij zich gevoeld hebben bij zijn naderend einde, het moment waarop de dodelijke injectie werd toegediend? Is dit een menselijke straf? 5 jaren, wachtend in zijn cel, zijn voorbijgegleden en dan voert een beul de doodstraf uit? Ja, Ryan heeft een misdaad begaan, een zware zelfs, en mocht zijn straf niet ontlopen. Maar is dit het antwoord van onze maatschappij: moord vergelden met de doodstraf? De familie van Jennifer heeft veel geleden en lijdt nog. En nu wordt de familie van Ryan hetzelfde aangedaan! Steph Laurence, de advocaat van Ryan Iedereen die schuldig is moet gestraft worden. Elke persoon die een ernstig misdrijf begaat, verdient een zware straf. Maar een straf moet in verhouding staan tot de misdaad. En een door de samenleving (de wet) opgelegde doodstraf kan dit nooit zijn. De doodstraf is – onder alle omstandigheden - geen aanvaardbare straf: het is een schending van een mensenrecht namelijk het recht op leven. Een straf moet de jongere de kans geven om zich te herpakken en zich verder te ontplooien, mits de nodige begeleiding en ondersteuning. Dit is de verantwoordelijkheid van een menselijke samenleving. Jongeren hebben recht op een toekomst, ook al begaan ze misdrijven. De doodstraf ontneemt hun echter elk toekomstperspectief en biedt hun geen nieuwe kansen noch hoop.


Inlevingsdagboek Dean Wesley5 (17) heeft een car-jacking gepleegd. Samen met zijn maat schoot hij Jean Andersson neer in diens garage. Jean‟s vrouw stond naast hem en werd ernstig verwond. Daarna stalen ze de zilverkleurige Saab van Jean Andersson en gingen er vandoor. 1ste fragment De politie heeft Dean gearresteerd. Zittend in de cel, wacht hij op zijn vonnis. “Wat heb ik gedaan??!! Wat een reusachtige vergissing! Dit had nooit mogen gebeuren! Als ik de tijd maar even kon terugdraaien … als … als ..... Stomme daad, onzinnige daad!! Ik haal de trekker over… de kogel treft de man… het bloed spat overal … de man ligt roerloos op de grond … dood. Moordenaar!! Dat ben ik zelf! Had ik maar meteen een einde aan mijn leven gemaakt! Ik wil niet meer leven. Hoe kan ik nu nog ooit op straat rondlopen en mensen ontmoeten? Wie durft immers met een moordenaar te spreken? En wat als ik ooit de familie van het slachtoffer onder ogen kom? Mag ik nog bestaan of word ik gedumpt aan de rand van de samenleving als een levende dode? Hoe kan ik ooit deze zware last in mijn leven dragen? 2de fragment Dean krijgt de doodstraf. HIj wordt overgebracht naar de dodencel. “Ik word in een kleine isolatiecel gestopt: 3 grauwe muren, 1 stalen deur; that‟s it. 3 stappen tot aan de deur, 3 stappen terug. Op en neer, steeds maar op en neer: 24 uur per dag. Ja, dit is het decor van een ter dood veroordeelde. Zal dit mijn laatste plek zijn alvorens te sterven? Tralies in mijn deur, in de gangen, overal,… Ontspanning, een dagelijkse tocht van mijn cel naar de stalen kooi, de “verluchtingsruimte”. Wat een grap!! Tralies in mijn hoofd, in mijn dromen en gedachten. Ik ben een gekooid dier. Oh, ik haat het!! Ik zou alles en iedereen verrot willen slaan!! Afstomping. Niets te voelen, niets te horen, niets te zien noch vast te nemen. Wat heb ik nog te dromen of te wensen? Wachten? Waarop? Op de vrijheid? Het einde brengt alleen maar vernietiging. Ik leef in de schaduw van de dood.”

5

De naam Dean Wesley is fictief maar het verhaal is gebaseerd op waargebeurde feiten. Kan een jeugdzonde een doodzonde worden? – p. 68/69

Bronnen en links Websites http://www.amnesty.be http://www.amnesty.nl http://www.amnesty.nl/themas_doodstraf.shtml http://www.amnesty.org http://bop.vgc.be/tijdschriften/wablieft/ http://www.ccadp.org – website die de verhalen vertellen van enkele ter dood veroordeelden http://www.ccadp.org/napoleonbeazley-xdaynews.htm – het verhaal van Napoleon Beazley (bruikbaar voor de les Engels) http://ccadp.org/napoleonbeazley-cagedanimals.htm http://www.deathpenaltyinfo.org http://www.journeyofhope.org http://www.txexecutions.org/reports/ http://nl.wikipedia.org

Boeken “Berichten uit de dodencel” van Mumia Abu-Jamal


Kan een jeugdzonde een doodzonde worden?

Recommend Documents