JESSALINEA. in dit nummer. Medisch informatieblad Jessa Ziekenhuis. nr. 8 december 2012

JESSALINEA Medisch informatieblad Jessa Ziekenhuis

nr. 8 december 2012

in dit nummer Centrum aanvullende oncologische ondersteuning 6 | Onderzoek rijvaardigheid senioren 8 | Asster en Jessa openen gezamenlijke afdeling psychogeriatrie 10 | AS in beweging 11 | Nieuwe MR-scanner 12 | Onderzoeksresultaten patiëntveiligheidscultuur 14 | Nieuwe artsen 15 | Symposium Patiëntgericht onderzoek in de Limburgse ziekenhuizen 16 | Symposium kinderneurologie 18 | Symposium gehoorscreening 22 | Verbum 23 | Symposia 27

Sinds begin november beschikt het Jessa Ziekenhuis over een nieuwe MRscanner. Het gaat om een type toestel dat voor het eerst in België geïnstalleerd is. De nieuwe scanner biedt een grote meerwaarde voor patiënten, verwijzers en ziekenhuis. Meer hierover op pagina 12.

2 JESSALINEA

EDITORIAAL

Salutem Lectori Met de regering in begrotingsconclaaf en een verwachte bijkomende besparing in de gezondheidszorg van meer dan 400 miljoen euro, belooft 2013 budgettair geen gemakkelijk jaar te worden voor de ziekenhuizen. De Belgische economie krimpt in 2012 met vermoedelijk 0,1% en voor 2013 wordt slechts een matig herstel verwacht met een groei van 0,7%. Reken daarbij de inspanningen die België moet leveren om binnen de begrotingsdoelstellingen van Europa te blijven, dan is het duidelijk dat de ruimte voor nieuwe initiatieven zeer beperkt zal zijn. Verdere forfaitarisering van de vergoeding van geneesmiddelen en voor bepaalde aandoeningen zal de norm zijn. De afgelopen 10 jaren hebben ziekenhuizen de financiële ruimte gehad om in te zetten op kwaliteitsverbetering: investeringen in nieuwe medische diensten (infectiologie, geronto-psychiatrie,..), aanwerving en opleiding van verpleegkundig specialisten voor topreferente zorgprogramma’s, uitbreiding van dienst medisch instrumentarium zodat medische apparatuur onder alle omstandigheden feilloos werkt, uitvoeren van innovatieve behandelingen zoals plaatsing van percutane hartkleppen en ‘last but not least’ inzetten op patiëntveiligheid door uitbouw van de klinische farmacie en het opstarten van een dienst patiëntveiligheid. Met een aantal van deze verwezenlijkingen kan u kennismaken in dit nummer van Jessalinea. Vaak betreft het hier initiatieven die door de overheid niet gefinancierd worden en waarvoor het ziekenhuis het leeuwenaandeel van de kosten draagt. Zullen dergelijke projecten naar de toekomst nog mogelijk zijn? Betekenen deze budgettaire beperkingen het afbouwen van kwaliteitsvolle zorg voor de patiënt? Niet noodzakelijk. Er zijn binnen de huidige ziekenhuiszorg zeker nog een aantal hefbomen om bijkomende middelen te genereren. Vooreerst blijkt uit een onderzoek van KPMG in Nederlandse ziekenhuizen dat er nog een belangrijke variatie in praktijkvoering is tussen zorgverstrekkers. Voor sommige aandoeningen loopt het verschil in kostprijs tussen actoren op tot 30% hoewel er geen aantoonbaar verschil is in het uiteindelijke resultaat voor de patiënt. Zeker in het kader van de toenemende forfaitarisering van de zorg zijn er hier belangrijke optimalisaties te realiseren in samenwerking tussen artsen en ziekenhuis. Een doorgedreven standaardisatie waarbij zorgverleners vastleggen op welke manier zij hun praktijk voeren, draagt daarenboven onomstotelijk bij tot de uiteindelijke kwaliteit van de zorg. Verder dient samenwerking tussen ziekenhuizen verder uitgebouwd te worden waarbij, zeker voor topreferente zorg (vaak belangrijke investeringen voor een beperkt aantal patiënten) en aankoop van goederen, afspraken gemaakt worden over verschillende instellingen heen. Een meer centrale aansturing lijkt me in deze logisch indien ziekenhuizen zelf niet komen tot dergelijke afspraken. Limburg heeft wat dit betreft al een voorlopersrol opgenomen met het initiatief ‘Hospilim’ waar de Limburgse ziekenhuizen en psychiatrische instellingen hun krachten bundelen, niet alleen in het aankoopbeleid maar ook in verschillende kwaliteitsprojecten.

dr. Frank Weekers

JESSALINEA 3

KORT NIEUWS

JESSA MAAKT PLURIDISCIPLINAIR GERIATRISCH HANDBOEK OP Het zorgcluster geriatrie van het Jessa Ziekenhuis heeft de afgelopen periode hard ge-

MULTIDISCIPLINAIR BORSTCENTRUM RAADPLEGING CAMPUS VIRGA JESSE UITGEBREID

werkt aan de update van het pluridisciplinair geriatrisch handboek. Dit handboek beschrijft alle facetten van zorgcluster geriatrie zo-

Het multidisciplinair borstcentrum van het Jessa Ziekenhuis heeft zijn raadplegingscapa-

als deze momenteel van toepassing zijn in

citeit op campus Virga Jesse verdubbeld. Patiënten kunnen er nu zowel op donderdag-

het Jessa Ziekenhuis. Zo zijn onder meer de

voormiddag als -namiddag terecht. Deze uitbreiding was nodig om de wachttijden weg te

afspraken voor samenwerking tussen de in-

werken. Door een goede afstemming streven de deelnemende artsen ernaar om binnen de

terne en de externe actoren, de richtlijnen en

24u een diagnose te stellen die besproken is met de verschillende betrokken disciplines.

het kwaliteitsbeleid in het handboek terug te

Aan de multidisciplinaire raadpleging nemen specialisten deel van gynaecologie-oncolo-

vinden. Alle artsen en medewerkers van zorg-

gie, radiotherapie-oncologie, medische oncologie, medische beeldvorming, pathologische

cluster geriatrie hebben het pluridisciplinair

anatomie, ondersteund door borstverpleegkundigen en een psychologe.

handboek ter beschikking, maar daarnaast is het ook ter inzage voor iedereen die direct of

Ook op campus St.-Ursula

indirect bij de geriatrische zorg betrokken is.

Naast de raadpleging op campus Virga Jesse kunnen patiënten uit de regio Herk-de-Stad,

Het gaat dan bijvoorbeeld om de zorgverle-

West Limburg, ook terecht op de raadpleging van het borstcentrum op campus St.-Ursula.

ners van binnen en buiten het ziekenhuis, de

Deze raadpleging vindt plaats op maandagvoormiddag. Wat diagnostiek en opvolging

betrokken patiënt of zijn vertegenwoordiger.

betreft beschikt het borstcentrum hier over dezelfde infrastructuur als op campus Virga Jesse. Chirurgische ingrepen, bestralingen en chemotherapie vinden wel plaats in Hasselt.

Het Jessa Ziekenhuis beschikt over 149 erkende geriatrische bedden, verdeeld over

Raadpleging multidisciplinair borstcentrum Jessa Ziekenhuis

6 verpleegafdelingen waarvan er 5 intussen

Campus Virga Jesse Hasselt: donderdagvoormiddag en -namiddag

gecentraliseerd zijn op campus Salvator. Sinds

Campus St.-Ursula Herk-de-Stad: maandagvoormiddag

kort beschikt het ziekenhuis ook over 20 erkende bedden Sp-psychogeriatrie (zie pag.

Inlichtingen en inschrijving patiënten: 011 30 99 60

10). Daarnaast biedt het geriatrisch dagzie-

Enkel op doorverwijzing via huisarts of specialist.

kenhuis op beide Hasseltse campussen plaats aan 6 bedden of zetels voor ambulante therapie en diagnostiek. Er is op de drie campussen ook een intern liaisonteam geriatrie actief. Dit team heeft als doel om op alle niet-geriatrische afdelingen in huis de pluridisciplinaire aanpak van de geriatrische patiënten te ondersteunen. Een extern liaisonteam staat in voor de samenwerking met de diensten voor thuiszorg, huisartsenkringen, woon- en zorgcentra... U kan het pluridisciplinair geriatrisch handboek inkijken of downloaden op www.jessazh.be > professionals > pluridisciplinair geriatrisch handboek.

4 JESSALINEA

KINDERCARDIOLOGE DR. DERIZE BOSHOFF GEDOCTOREERD

Rechts op de foto Nathalie Cardinaels, auteur van het boek, winnares van de Pink Panter Award 2012 en als klinisch psychologe verbonden aan het Jessa Ziekenhuis.

FRANSTALIGE VERSIE VAN ‘MINDFULNESS BIJ BORSTKANKER’ UITGEBRACHT

Op donderdag 23 augustus 2012 is kin-

De afgelopen week is het eerste Franstalige exemplaar van ‘Mindfulness bij borstkan-

dercardiologe dr. Derize Boshoff gedoc-

ker’ officieel overhandigd aan Waals minister Éliane Tillieux. Het boek is van de hand

toreerd aan de KU Leuven. Ze verdedigde

van klinisch psychologe Nathalie Cardinaels, winnares van de Pink Panter Award 2012

er overtuigend haar doctoraal proefschrift

en verbonden aan het Jessa Ziekenhuis. Met haar boek, dat eerder dit jaar in Vlaande-

‘Endovascular balloon dilation and stent

ren en Nederland verscheen, heeft Nathalie Cardinaels zo veel mogelijk antwoorden

implantation in congenital cardiology: no-

proberen te formuleren op de vele vragen die zich stellen wanneer je met borstkanker

vel indications and evolving techniques’.

geconfronteerd wordt. Het is gebaseerd op de vele ervaringen van begeleidingen en

Dr. Boshoff voltooide in 1999 haar kinder-

behandelingen tijdens en na borstkanker. Daarbij wordt er ook aandacht geschonken

artsopleiding aan het Universitair Zieken-

aan nog te doorbreken taboes zoals borstkanker bij mannen of intimiteit en seksua-

huis in Pretoria (Zuid-Afrika). Daarna trok

liteit na borstkanker. Er worden tips aangereikt aan de persoon met borstkanker én

ze naar Leuven voor de specialisatieop-

aan de omgeving, waaronder dierbare naasten maar bijvoorbeeld ook de werkgever

leiding in de kindercardiologie en ging ze

en huisarts. Het boek is niet alleen een praktische gids tijdens en na de behandelin-

aansluitend in de UZ Leuven aan de slag

gen, maar ook een emotionele houvast, met behulp van mindfulness. Mindfulness bij

als kindercardioloog. Sinds 2008 is dr. Bos-

borstkanker staat hierbij voor het vinden van rust in de onrust, het leren omgaan met

hoff verbonden aan de dienst pediatrie

heftige ervaringen in plaats van er bang voor weg te vluchten. Je leert je leven terug in

van het Jessa Ziekenhuis. Ze is ook actief

handen te nemen ondanks heftige gedachten en emoties en je leert loslaten wanneer

in het Ziekenhuis Oost-Limburg. Zoals het

dat nodig is. Think-Pink wilde “Mindfulness bij borstkanker” ook beschikbaar maken

thema van haar proefschrift aantoont,

voor de mensen met borstkanker in Wallonië en heeft in samenwerking met de auteur

gaat haar interesse vooral uit naar de in-

en uitgeverij Acco voor de Franse vertaling gezorgd.

terventionele cardiologie.

Het boek “Mindfulness bij borstkanker” is te koop via de website van Think Pink (www.

Meer info: dr. Derize Boshoff,

think-pink.be) en uitgeverij Acco (www.acco.be/uitgeverij) of bij de betere boekhandel.

[email protected]

De Franse versie “Pleine conscience et cancer du sein” is binnenkort online verkrijgbaar via Think Pink (www.think-pink.be) en uitgeverij Acco (www.acco.be/uitgeverij).

DIABETESTEAM JESSA SENSIBILISEERT ROND DIABETES Op zaterdag 29 september 2012 organiseerden het diabetesteam

4 diabetesverpleegkundigen, een diëtiste en dr. Mullens die namid-

van het Jessa Ziekenhuis, de diabetesvereniging Midden Limburg

dag 1 169 metingen. “Al was het doel van de actie niet om diagnoses

(waarvan endocrinologe dr. Annelies Mullens – verbonden aan het

te stellen maar wel om diabetes type 2 in de kijker te zetten,” bena-

Jessa Ziekenhuis - bestuurslid is) en de stad Hasselt samen een

drukt dr. Mullens. “Terwijl we prikten, gaven we uitleg over de risico’s

diabetesactie op de Grote Markt in Hasselt. Het doel van de actie was

om diabetes te ontwikkelen en werden mensen met een verhoogd

stadsbezoekers sensibiliseren op het vlak van diabetes. De bezoekers

risico aangeraden om jaarlijks hun glycemie te laten bepalen door de

van de stand konden zich tussen 13 en 18u laten prikken om hun

huisarts. We hopen dat deze actie meer mensen bewust maakt van

glycemie te meten en kregen er informatie over diabetes en een ge-

het risico op het ontwikkelen van diabetes. Verder heeft deze actie

zonde leefstijl. De belangstelling was bijzonder groot. In totaal deden

de Vlaamse Diabetesvereniging beslist onder de aandacht gebracht.”

JESSALINEA 5

ONCOLOGIE

Jessa Ziekenhuis opent centrum aanvullende oncologische ondersteuning (O2+)

Het Jessa Ziekenhuis heeft op donderdag 13 september haar nieuwe Centrum voor aanvullende oncologische ondersteuning (O2+) voorgesteld. Het gaat om drie huiselijk ingerichte lokalen in een gebouw buiten het ziekenhuis waar kankerpatiënten terecht kunnen voor extra verwen- en massagesessies, ontspanningstherapie, (informa-

“Patiënten komen binnen in een mooie huiselijke ontvangstruimte in frisse kleuren. In de naastgelegen behandelruimte gaan elke voormiddag individuele verzorgingen door, die een dik uur duren,” legt oncocoach en coördinatrice Sandra Bortels uit. “Het gaat onder meer over gelaatsverzorging of herbalanceringsmassage, een heel zachte vorm

tieve) groepssessies, ….

van massage. Deze worden onder meer gegeven door deskundigen van de vzw De Witte

Het aantal kankerpatiënten in het Jessa Zie-

onderdak gekregen in het nieuwe centrum dat

Roos, die hiervoor een erkende opleiding

kenhuis neemt sterk toe. “In het borstcentrum

afgekort luistert naar de naam O2+.”

volgden en dit werk op vrijwillige basis doen.”

met 25 procent en ook in het dagziekenhuis

Trend

(Zelfhulp)groepen

doen we elk jaar meer behandelingen,” zegt

Het initiatief past in de internationale trend

Zorgmanager Chris De Smet: “In de grote mul-

medisch manager dr. Paul Bulens. “Kanker

om kanker niet alleen puur medisch te behan-

tifunctionele ruimte vinden dan weer twee

grijpt in op alle aspecten van het leven. Naast

delen, maar ook psychosociale en complemen-

keer per week groepstrainingen mindfulness

de puur medische behandeling organiseren we

taire therapieën aan te bieden. Dit gebeurt in

plaats, gegeven door de eigen oncopsycholo-

daarom ook allerlei extra psychosociale onder-

het Jessa Ziekenhuis door professionele en

gen. De gratis opleiding ‘look good, feel bet-

steuning. Een belangrijk deel hiervan heeft nu

goed opgeleide mensen.

ter’ van het VLK en andere infosessies zullen

is het aantal patiënten op 5 jaar verdubbeld, op de bestralingsafdeling is er een stijging

komen binnen in een mooie huiselijke " Patiënten ontvangstruimte in frisse kleuren. In de naastgelegen behandelruimte gaan elke voormiddag individuele verzorgingen door, die een dik uur duren.

6 JESSALINEA

"

in de toekomst ook hier doorgaan. Het Jessa Ziekenhuis wil de ruimte graag verder ter beschikking stellen van organisaties die rond kanker werken (Inloophuis, Stichting tegen Kanker, VLK) en voor zelfhulpgroepen.” Alle nieuwe kankerpatiënten in het ziekenhuis worden geïnformeerd over de mogelijkheid om in het centrum extra ondersteuning te krijgen. Vrijwel iedereen die één keer geweest is, wil een nieuwe afspraak maken.

FINANCIERING Huiselijk

Het Jessa Ziekenhuis heeft de lokalen ter beschikking gesteld en zorgt voor

Het Centrum O2+ bevindt zich bewust in een

                -

gebouw buiten het ziekenhuis. Voor mensen

ciële inbreng van de Stichting Roparun, Tokap, een aantal particuliere sponsors

die net uit een behandeling komen is het een

en inzamelacties van oncologische diensten van het Jessa Ziekenhuis. De totale

grote stap om terug een ziekenhuis binnen

investering bedraagt 55.000 euro.

te stappen. De lokalen zijn daarom ook heel

In het kader van het Jessa Fonds, dat beheerd wordt door het streekfonds Een

huiselijk, modern en met warme materialen

Hart Voor Limburg, de Koning Boudewijnstichting en het Jessa Ziekenhuis is

ingericht.

een rekeningnummer geopend om giften te doen voor het centrum O2+.

JESSALINEA 7

ONDERZOEK

Uniek onderzoek rijvaardigheid senioren De leeftijd van een oudere automobilist zegt maar weinig over zijn of haar rijvaardigheid. De fysieke en mentale capaciteiten blijken veel belangrijker te zijn in het verklaren van de rijprestaties. Dat is de belangrijkste conclusie uit een onderzoek dat het Instituut voor Mobiliteit (IMOB, UHasselt) en het Jessa Ziekenhuis samen gevoerd hebben. Het is de eerste keer dat deze relatie op wetenschappelijke wijze onderzocht werd in België. Het project werd gerealiseerd met ondersteuning van LSM (Limburg Sterk Merk). De projectresultaten werden op donderdag 8 november voorgesteld tijdens een persconferentie op de campus van de Universiteit Hasselt.

Fysieke en mentale capaciteiten belangrijker dan In 2050 zal het aantal 70-plussers bijna ver-

Testen werden afgenomen op twee verschil-

zeer goed op de rijtaken, ondanks hun relatief

dubbeld zijn. Met de toegenomen trend van

lende dagen.

hoge leeftijd (76 jaar).

mobiliteit zal ook de mobiliteit van senioren

Op een eerste testdag werd in het Jessa Zie-

Prof. dr. Tom Brijs: “Hoewel we een verband

toenemen. Mobiliteit is voor hen een belang-

kenhuis de fysieke en mentale gezondheid in

zien tussen de leeftijd en een aantal typische

rijk onderdeel van levenskwaliteit. Het risico

kaart gebracht. Geriater dr. Mark Lutin: “We

gedragingen (bv. hoe ouder de bestuurder,

op een ongeval ligt bij ouderen gemiddeld

hebben verschillende cognitieve vaardighe-

hoe trager de gereden snelheid), blijken de fy-

nog een stuk lager dan bij jonge chauffeurs.

den getest, zowel in onderlinge samenhang

sieke en mentale capaciteiten belangrijker te

Maar op hoge leeftijd en wanneer men jaar-

(bv. combinatie van aandacht, geheugen en

zijn in het verklaren van de rijprestatie dan de

lijks nog maar weinig kilometers aflegt (min-

planning) als apart (bv. selectieve aandacht).

leeftijd. Meer nog, vooral de cognitieve vaar-

der dan 3000 km/jaar), neemt het risico per

Verschillende situaties in het verkeer vergen

digheden bleken van doorsslaggevend belang

gereden kilometer wel toe.

immers ook verschillende vormen van cogni-

te zijn. Een opmerkelijke vaststelling als we

tief vermogen. De fysieke gesteldheid werd

weten dat bij een medische keuring voor het

Welke criteria zijn bruikbaar om te besluiten

getest via motorische (bv. flexibiliteit/mobi-

rijbewijs vooral visuele testen gebruikt wor-

wanneer rijden op hogere leeftijd een pro-

liteit/kracht in de benen) en visuele testen.

den.”

bleem begint te vormen voor de eigen veilig-

Ten slotte werd ook de kennis van de ver-

heid of die van anderen? En op welke wijze

keersregels nagegaan.”

‘Aandacht’ en ‘informatieverwerkingsnelheid’

kan vervolgens een oplossing op maat uitge-

Op een tweede dag werden de rijprestaties

blijken de belangrijkste voorspellers van rij-

werkt worden?

getest. De deelnemers legden enkele ritten

vaardigheid te zijn bij senioren. Maar afhan-

af in de rijsimulator van het IMOB (UHasselt).

kelijk van de rijtaak die uitgevoerd wordt (bv.

Ze werden getest op alledaagse verkeerssi-

linksaf slaan, afstand houden, reageren op

Fysieke en mentale gezondheid onderzocht

tuaties zoals linksaf slaan op een kruispunt,

plotse gebeurtenissen) blijken bepaalde cog-

afstand houden t.o.v. voorliggers, voorrang

nitieve taken de ene keer een grotere rol te

In dit onderzoek werd de relatie onderzocht

verlenen, reageren op plotse gebeurtenissen,

spelen bij het bepalen van de rijvaardigheid

tussen de fysieke en mentale gesteldheid

snelheid respecteren en ongevallen vermijden.

dan de andere keer.

én de leeftijd enerzijds en de rijprestatie an-

De gemiddelde kennis van de verkeersregels

derzijds. 47 senioren namen deel aan het on-

was vrij laag (ongeveer 50%), maar bleek niet

derzoek, allemaal actieve bestuurders in het

Belangrijkste resultaten

voorspellend voor hoe veilig of onveilig men

verkeer. De gemiddelde leeftijd was 76 jaar.

De meeste senioren presteerden goed tot

reed.

8 JESSALINEA

leeftijd om rijvaardigheid te voorspellen Beleidsimplicaties

INSTITUUT VOOR MOBILITEIT (UHASSELT)

De onderzoekers concluderen dat het beleid

Het IMOB is een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeksinstituut, verbonden

weinig heeft aan een leeftijdscriterium om

aan de Universiteit Hasselt. Haar missie is het uitwerken van duurzame oplos-

vast te stellen of senioren veilige of onveilige

singen voor problemen in de domeinen van mobiliteit en verkeersveiligheid. Het

bestuurders zijn. Het zijn vooral de mentale

Instituut tracht haar missie te realiseren, zowel op nationaal als internationaal

en fysieke gesteld die een rol spelen, met de

niveau, door fundamenteel en internationaal onderzoek uit te voeren en door

klemtoon op de cognitieve vaardigheden.

opleidingen in verkeer en mobiliteit aan te bieden.

Een selectie testen van specifieke cognitieve vaardigheden kan een eerste voorspellende indicatie geven van de rijvaardigheid, maar kan een rijtest in een simulator of op de weg

EEN SAMENWERKING VAN

MET STEUN VAN

nooit vervangen. Op basis van zo’n eerste screening kan een doorverwijzing gebeuren naar een instantie waar rijvaardigheid getest wordt op multidimensionele wijze. Dit bevat een combinatie van testen, inclusief een rijtest. Specifieke rij-

MEER INFO

taken (bv. linksaf slaan, afstand houden, reageren op plotse gebeurtenissen) worden dan getest in samenhang met specifieke cogni-

CONTACTPERSONEN VOOR MEER INFORMATIE OVER DIT PROJECT:

tieve vaardigheden (bv. verdeelde aandacht,

 prof. dr. Tom Brijs, professor verkeerskunde

selectieve aandacht, reactiesnelheid). Op deze manier kan een training op maat van het individu worden uitgewerkt die enkel gericht is op die aspecten van het rijden en/of de cog-

(Instituut voor Mobiliteit, UHasselt) GSM: 0473 99 99 95  dr. Mark Lutin, geriater Jessa Ziekenhuis Tel.: 011 28 97 39

nitie waarmee de bestuurder moeite heeft.

JESSALINEA 9

PSYCHOGERIATRIE

Asster en Jessa openen gezamenlijke afdeling psychogeriatrie Het psychiatrisch ziekenhuis Asster en het Jessa Ziekenhuis zijn gestart met een gezamenlijke afdeling psychogeriatrie op campus Sal-

vervangend milieu. Autonomie en maximale zelfstandigheid zijn hierbij het uitgangspunt.

vator van het Jessa Ziekenhuis. Deze dienst is gespecialiseerd in de behandeling van patiënten ouder dan 65 jaar met cognitieve stoornissen zoals dementie. De afdeling heeft plaats voor 20 patiënten.

Laagdrempelig De oprichting van een dergelijke afdeling in een algemeen ziekenhuis heeft een aantal voordelen: de drempel ligt voor patiënt en familie lager dan in een psychiatrisch ziekenhuis, de samenwerking met de geriaters

Door de veroudering van de bevolking neemt

Belevingsgericht

verloopt vlot, bijkomende medische onder-

de dementieproblematiek en het aantal ou-

Dr. Johannes Adriaensen is als ouderenpsy-

zoeken zijn gemakkelijk realiseerbaar, het is

dere mensen met ernstige geheugen- en ge-

chiater gespecialiseerd in deze problematiek

vaak dichterbij voor familie, …. Toch blijft de

dragsproblemen toe. “Op een acute afdeling

en is drie dagen per week op de afdeling

afdeling ook in een psychiatrisch ziekenhuis

geriatrie worden deze patiënten door anderen

aanwezig. Samen met de andere leden van

nodig. Vaak gaat het om een langdurige op-

vaak als storend ervaren en is het moeilijk om

het multidisciplinaire team zorgt hij voor een

name van langer dan twee maanden en komt

gerichte diagnose en behandeling te voor-

specifieke diagnose en behandeling. Zorgma-

de deskundigheid en accommodatie van een

zien,” legt dr. Yves Breysem, algemeen direc-

nager Anita Jans: “De behandeling is sterk be-

psychiatrisch ziekenhuis beter tot zijn recht.

teur Jessa Ziekenhuis uit. “De aparte afdeling

levingsgericht: hoe voelt de patiënt zich, wat

psychogeriatrie maakt dit wel mogelijk. Het

heeft hij/zij meegemaakt in het verleden, …

kadert binnen de visie en doelstellingen van

De patiënten beseffen niet altijd zelf het pro-

Ervaring Asster

het Jessa Ziekenhuis om verder te subspe-

bleem. Daarom is ook de betrokkenheid van

“Door de samenwerking met Asster kan het

cialiseren.”

familie en omgeving erg belangrijk. Ze krijgen

Jessa Ziekenhuis beroep doen op de kennis

op de afdeling tips en begeleiding over hoe

en ervaring van hun artsen en medewer-

“Een dergelijke vergaande samenwerking

om te gaan met de ziekte en het gedrag van

kers op het gebied van psychogeriatrie. Zo

tussen een psychiatrisch en een algemeen

de patiënt.”

werken 2 artsen, 2 verpleegkundigen en 1 hoofdverpleegkundige vanuit Asster op de

ziekenhuis is pas recent mogelijk,” volgens Jaak Poncelet, algemeen directeur Asster. “De

Het is de bedoeling om te werken met patiën-

nieuwe afdeling in het Jessa Ziekenhuis. De

grens tussen geestelijk en lichamelijk ziek

ten die nog mobiel zijn en geen infuus of son-

ouderenpsychiaters zullen ook op andere af-

zijn is niet altijd zo strikt te trekken. We ho-

de hebben bij opname. Het behandelingsaan-

delingen consulten doen indien nodig. Het is

pen in de toekomst nog meer van dergelijke

bod voor de patiënten is gericht op ontslag

een enorm voordeel dat we niet van nul moe-

samenwerkingen uit te bouwen.”

naar het thuismilieu of naar een ander thuis-

ten beginnen,” zegt zorgmanager Anita Jans. “De medewerkers op de afdeling kunnen snel

De behandeling is sterk belevingsgericht : " hoe voelt de patiënt zich, wat heeft zij/hij meegemaakt in het verleden,.... 10 JESSALINEA

leren van de ervaren krachten met hun expertise uit Asster.”

"

REUMATOLOGIE

Vorming ‘AS in beweging’ in Jessa Ziekenhuis Op 21 en 22 september 2012 organiseerde het expertisecentrum Mensana in het Jessa Ziekenhuis vormingsdagen ‘Ankylosing Spondylitis’ (AS of Ziekte van Bechterew) voor de kinesitherapeuten van Limburg. Deze vormingsdagen kaderen in het project ‘AS in beweging’. Dr. Jan Lenaerts, als reumatoloog verbonden aan het Jessa Ziekenhuis en het Vesaliusziekenhuis en consulent reumatologie UZ Leuven, was

kingen rekening moet gehouden worden. Vervolgens verwijzen we de AS-patiënten naar kinesitherapeuten die hiervoor speciaal opgeleid zijn en die hen dus een professionele begeleiding kunnen geven.” Het is de bedoeling om op termijn een heel netwerk van beweegen sportcoaches, sportfederaties, enz... te kunnen aanbieden die patiënten met AS een degelijke beweeg- en sportbegeleiding geven.

één van de medeorganisatoren en belichtte tijdens de vorming de Tijdens de vormingsdagen kregen de 40 aan-

medische aspecten van AS.

wezige kinesitherapeuten een gevarieerd vormingsprogramma aangeboden. Therapeu-

Het project ‘AS in beweging’ richt zich ener-

Actieve rol reumatoloog

ten die het volledige programma volgden,

zijds op kinesitherapeuten, anderzijds op

“Vanuit de Belgische vereniging voor Reu-

ontvingen na afloop een certificaat en toe-

mensen met AS. Het doel is een netwerk van

matologen staan wij achter dit innovatieve

gang tot het online begeleidingsprogramma

kinesitherapeuten, begeleiders en beweegac-

project en spelen we er ook een actieve rol

(zie kadertje). Zij behoren nu tot het netwerk

toren uitbouwen om zo aan mensen met AS

in,” vertelt dr. Lenaerts. “Als reumatoloog se-

van gecertificeerde begeleiders waar reuma-

een medisch verantwoord beweeg- of sport-

lecteren wij de patiënten met AS die in aan-

tologen en AS-patiënten beroep op kunnen

programma te kunnen aanbieden dat buiten

merking komen om aan het programma ‘AS in

doen. De vormingsdagen worden binnenkort

een klassiek revalidatieprogramma valt. Het

beweging’ deel te nemen. We bekijken ook of

wellicht herhaald om zo het netwerk van

project wordt wetenschappelijk ondersteund.

ze voluit kunnen gaan, of met bepaalde beper-

sportcoaches te kunnen uitbreiden.

Voordelen voor de patiënten Dr. Jan Lenaerts: “AS-patiënten hebben er alle

MET STEUN VAN DE OVERHEID

belang bij om zo lang mogelijk actief te blijven

Het project ‘AS in beweging’ werkt actief op drie vlakken: het promoten van

bewegen of medisch verantwoord te sporten.

meer bewegen en sport voor personen met AS, het opleiden van begeleiders

Bewegen en sporten heeft een zeer positief

en coaches, en het organiseren van provinciale en Vlaamse evenementen (met

effect op de algemene vermoeidheid en zorgt

sponsoring vanuit de Vlaamse overheid). Om dit te realiseren is er onder meer

ervoor dat het locomotorisch systeem soepel

een online programma voorzien. Therapeuten kunnen via dit programma hun

blijft. Door meer te bewegen kan je trouwens

groep online begeleiden en motiveren en personen met AS kunnen er bijvoor-

de dagelijkse activiteiten gemakkelijker aan.

beeld een beweeg- en trainingsdagboek invullen.

Het - met individuele begeleiding - in groep

Het initiatief ‘AS in beweging’ mag op steun rekenen van het Vlaams Ministerie

sporten, haalt ‘leven met AS’ voor een stuk uit

van Financiën, Begroting, Werk, Ruimtelijke Ordening en Sport, de Koninklijke

de medische sfeer en verhoogt de sociale in-

Vereniging voor Reumatologen en de Vlaamse Vereniging voor Bechterew pa-

tegratie van mensen met AS.”

            

JESSALINEA 11

RADIOLOGIE

dr. Geert Souverijns, radioloog

Jessa Ziekenhuis installeert nieuwe MR-scanner Sinds begin november beschikt campus Virga Jesse over een nieuwe MR-scanner. Het gaat om een type toestel dat voor het eerst in België geïnstalleerd is. De nieuwe scanner betekent een belangrijke investering voor de dienst radiologie maar biedt een grote meerwaarde

musculoskeletale indicaties te verwerken krijgen, neurologische en neus-keel-oor toepassingen scannen, maar ook kleine bekken en prostaat-MR uitvoeren. We hebben deze gebieden geselecteerd omdat de winst in resolutie daar het hoogst is.”

voor patiënten, verwijzers en ziekenhuis. Radioloog dr. Geert Souverijns licht toe.

Verwacht u ook nieuwe toepassingen? “In een eerste fase gaat er vooral aandacht naar de training en opleiding van personeel

De dienst radiologie op campus Virga Jes-

der last zullen hebben van slikartefacten om-

en radiologen en worden de klassieke indica-

se beschikt sinds kort over een nieuwe

dat de metingen in die regio sneller kunnen.

tiestellingen geoptimaliseerd. In een tweede

scanner. Om welk type toestel gaat het?

We hebben onder andere gekozen voor het

fase worden inderdaad ook nieuwe toepas-

Dr. Geert Souverijns: “We hebben een 3 Tesla

high-end systeem van Siemens omdat deze

singen geïntroduceerd. Hierbij denk ik onder

MR-scanner aangekocht, type Skyra, om onze

firma een concurrentieel voordeel biedt met

andere aan verbeterde preoperatieve oppunt-

oude 1 Tesla MR te vervangen. Het is de eer-

een nieuw TIM 4G concept. Dit laat toe om

stelling bij cerebrale heelkunde, verbeterde

ste van een nieuwe generatie 3T-scanners

nog eens extra resolutie- en snelheidswinst

diagnostiek bij de ziekte van Kahler en buik-

uit het gamma van Siemens die in België ge-

te bekomen.”

vliestumoren, maar ook aan beeldvorming van

installeerd is. De 3 Tesla staat voor een hoge

metabolieten. We zullen hierover verder com-

veldsterkte, dus sterkere magneet.”

municeren zodra de training afgerond is en we Gaat u die snelheid gebruiken om meer

de nodige kwaliteitsgaranties kunnen bieden.”

patiënten te scannen? Wat is het belang van die veldsterkte?

“Toch niet. We willen de tijdwinst vooral in-

“MR-scanners maken gebruik van een magne-

vesteren in een hogere beeldkwaliteit.”

tisch veld en niet van röntgenstralen om beel-

Zijn er ook negatieve aspecten aan de nieuwe scanner? “Zo’n scanner is uiteraard een dure inves-

den te produceren. Een sterker magneetveld - of hogere veldsterkte dus - laat toe om beel-

       

tering. Daarnaast moeten we ook rekening

den te verkrijgen van een hogere resolutie

toepassingen gebruikt?

houden met de potentiële gevaren van een

en/of om beelden sneller te verkrijgen. Dit is

“Het is de bedoeling dat we in onze program-

grotere

van belang bij bijvoorbeeld angiografie waar

matie zoveel mogelijk rekening houden met

strenge MR-veiligheidseisen zullen dan ook

zowel toegenomen snelheid als resolutie er-

de kwaliteiten van ieder toestel. Onze twee

zeer strikt nageleefd worden. In dat kader is

voor zorgen dat de bloedvaten met een fijner

1,5 Tesla toestellen zijn van verschillende fa-

het trouwens belangrijk dat verwijzers ons

kaliber beter en over een langere afstand

brikanten en hebben, net als de nieuwe 3 Tes-

informeren over de eventuele aanwezigheid

zichtbaar worden. Ik denk ook aan MR van de

la, hun specifieke kwaliteiten en uitrustingen.

van aneurysma-clips, metallische protheses,

hals waarbij we met een 3 Tesla scanner min-

De nieuwe 3 Tesla scanner zal voornamelijk

enz. bij hun patiënt. Verder is het magneet-

12 JESSALINEA

magneetsterkte.

De

bestaande

KORT NIEUWS

WEBSITE JESSA ZIEKENHUIS UITGEBREID MET DEELWEBSITE PSYCHIATRIE De website van het Jessa Ziekenhuis is sinds kort uitgebreid met de deelwebsite psychiatrie. U vindt hier meer info over onze PAAZ (Psychiatrische Afdeling in het Algemeen Ziekenhuis) en onze afdeling MPD (Multifunctionele veld rond de scanner door grote bouwwerken

Psychotherapeutische Dagbehandeling). Wat is de therapeutische visie van

zeer goed afgeschermd. Daardoor is er buiten

onze PAAZ? Wat is het therapeutisch aanbod van onze afdeling MPD? Een

de MR-ruimte geen storende invloed en geen

antwoord op deze en andere vragen vindt u vanaf nu online.

enkel gevaar. In de ruimte zelf zorgt perfor-

U bereikt de deelwebsite via www.jessazh.be/psychiatrie.

mante aansturing van de scanner dat er geen gevaren zijn voor de patiënt of verpleging. Er zijn dus heel wat extra voorzorgsmaatregelen die de veiligheid voor patiënt en verpleging garanderen.

De verbouwingswerken voor de nieuwe MR hebben even geduurd. Hoe hebt u de dienstverlening tijdens die periode kunnen garanderen? “We hebben deze periode overbrugd door tijdelijk een mobiele scanner te installeren op de parking van het ziekenhuis. Dat was even aanpassen voor patiënten en personeel, maar zo hebben we de wachtlijsten voor patiënten toch kunnen beperken.”

EUREGIONAAL KWALITEITSLABEL ZIEKENHUISHYGIENE De dienst ziekenhuishygiëne van het Jessa Ziekenhuis heeft op 7 november 2012 van de Stichting euPrevent-EMR het kwaliteitszegel ‘patiëntveiligheid door hygiëne

Bent u achteraf bekeken tevreden over de

en bescherming tegen infecties’ ontvangen. Dit gebeurde tijdens een Euregionaal ge-

aankoop van de nieuwe scanner?

zondheidsforum in het Provinciehuis in Hasselt. Ook het Vesaliusziekenhuis mocht een

Ik denk dat we zeker mogen stellen dat deze

kwaliteitszegel in ontvangst nemen.

investering een grote meerwaarde oplevert

De stichting euPrevent-EMR is opgericht om de grensoverschrijdende samenwerking

voor ons ziekenhuis, onze patiënten en onze

op het gebied van (preventieve) gezondheidszorg in de Euregio Maas-Rijn (EMR) te on-

verwijzers. Als ziekenhuis hebben we de am-

dersteunen en een meer formeel karakter te geven. Voor het uitreiken van een kwali-

bitie om steeds de beste en modernste zorg

teitszegel gaat euPrevent na of de dienst hygiëne van een ziekenhuis aan een aantal

aan te bieden. Deze hoogtechnologische in-

criteria voldoet. Men kijkt hierbij vooral of er alles aan gedaan wordt om het aantal

vestering met zijn hogere beeldkwaliteit en

ziekenhuisinfecties in het ziekenhuis zoveel mogelijk terug te dringen en minder naar

de nieuwe toepassingen past perfect in dit

het aantal ziekenhuisinfecties dat in het ziekenhuis voorkomt. Dit laatste is immers

streven.”

niet alleen afhankelijk van de kwaliteit van ziekenhuishygiëne maar ook van heel wat andere factoren zoals het aantal patiënten dat met MRSA wordt opgenomen, de ernst van de ziekte van de patiënten, de verblijfsduur, ...

JESSALINEA 13

PATIENTVEILIGHEID

Jessa Ziekenhuis scoort goed in onderzoek Sinds 2007 ondersteunt de Federale Overheidsdienst Volksgezond-

kenhuizen, al lag de responsgraad iets lager dan bij de vorige meting.

heid de Belgische ziekenhuizen in hun streven naar meer kwaliteit en patiëntveiligheid in de zorg. De ziekenhuizen sluiten hiervoor een contract af met de FOD Volksgezondheid. In het kader van dit contract deed het Jessa Ziekenhuis eind 2011 – zoals vele andere ziekenhuizen - een organisatiebrede opvolgstudie voor het meten van de veiligheidscultuur in het ziekenhuis. De onderzoeksgroep Patiëntveiligheid van de UHasselt lanceerde voor deze cultuurmeting een

Wetenschappelijke inzichten “Het benchmarkrapport is niet alleen interessant voor de deelnemende ziekenhuizen, maar geeft ons ook belangrijke nieuwe wetenschappelijke inzichten, die intussen hebben geleid tot diverse wetenschappelijke artikels waarmee de UHasselt zich ook internationaal op de kaart heeft gezet binnen dit onderzoeksdomein,” vertelt Prof. Neree Claes

oproep tot benchmarking.

van de UHasselt. “In de toekomst zal het onderzoek nog verder verdiept worden. Voor de

Doctoranda Annemie Vlayen, Onderzoeks-

den we rekenen op de medewerking van maar

Limburgse ziekenhuizen ondersteunen we de

groep Patiëntveiligheid, UHasselt: “Ziekenhui-

liefst 141 ziekenhuizen (83 acute, 48 psy-

vertaalslag van de onderzoeksresultaten via

zen werden uitgenodigd om hun resultaten

chiatrische en 10 gespecialiseerde). Voor 111

de werkgroep Accreditatie & Patiëntveilig-

over te maken aan de UHasselt voor een confi-

ziekenhuizen, die tweemaal deelnamen aan

heid van Hospilim.”

dentiële verwerking. De terugkoppeling van de

de studie, hebben we de evolutie van de vei-

resultaten gebeurde op basis van een bench-

ligheidscultuur binnen hun ziekenhuis ook in

mark-rapport waarbij het ziekenhuis zichzelf

kaart gebracht,” legt Annemie Vlayen uit. “De

Perceptie van medewerkers

kan positioneren ten opzichte van andere zie-

hoge participatiegraad in beide bevragingen

De veiligheidscultuur van een ziekenhuis

kenhuizen. De eerste meting en benchmarking

is erg bemoedigend, vooral wanneer we dit

weerspiegelt de houding, het gedrag en de

van veiligheidscultuur vonden plaats in 2008.”

vergelijken met internationale studies. Ook

percepties van alle medewerkers die verant-

binnen de ziekenhuizen was de responsgraad

woordelijk zijn voor een veilige zorgverlening.

hoog.”

Deze percepties werden in het onderzoek op

141 deelnemende ziekenhuizen

Het Jessa Ziekenhuis scoorde wat respons-

12 aspecten van patiëntveiligheid gemeten

“Voor het recente benchmarkonderzoek kon-

graad betreft in de top 20 van de acute zie-

op basis van een gevalideerde vragenlijst.

14 JESSALINEA

KORT NIEUWS

SCORE PER DIMENSIE VOOR HET JESSA ZIEKENHUIS EN BENCHMARK BELGISCHE ZIEKENHUIZEN

Nieuwe artsen

GLOBALE PERCEPTIE OVER VEILIGHEID FREQUENTIE VAN 'EVENT' RAPPORTING

70% 60%

OVERDRACHT EN TRANSFER

50%

MANAGER/SUPERVISOR VERWACHTINGEN EN ACTIES DIE PATIENTVEILIGHEID BEVORDEREN

40% 30% 20%

TEAMWERK DOORHEEN DE ZIEKENHUISAFDELINGEN

DE WIJZE WAAROP DE ORGANISATIE LEERT EN VOORTDUREND TRACHT TE VERBETEREN

10% 0%

TEAMWERK BINNEN AFDELINGEN

ZIEKENHUISMANAGEMENT ONDERSTEUNING VOOR PATIENTVEILIGHEID

OPENHEID NAAR COMMUNICATIE

BESTAFFING NIET BESTRAFFENDE RESPONS OP FOUTEN

dr. Shabnam Golmarvi spoedarts (internist-nefroloog) sinds 1 augustus 2012

FEEDBACK EN COMMUNICATIE OVER VEILIGHEID

Jessa Ziekenhuis 2011 Benchmark

patiëntveiligheidscultuur

dr. Johan Orye geneesheer-specialist in de mond-, kaak- en aangezichtsheelkunde sinds 1 september 2012

Thijs Nelis, stafmedewerker patiëntveiligheid

dan het gemiddelde. Dit betekent dat onze

Jessa Ziekenhuis: “Uit het benchmarkrapport

zorgverstrekkers de werkdruk als hoog perci-

blijkt dat ons ziekenhuis op 6 van de 12 ge-

piëren en vinden dat de personeelsbezetting

meten dimensies beduidend beter scoort dan

een effect heeft op het garanderen van een

het gemiddelde van de algemene ziekenhui-

goede patiëntveiligheid. Ook voor de aspec-

zen. Ook zien we dat we lichtjes vooruitge-

ten ‘teamwerk doorheen ziekenhuisafdelin-

gaan zijn ten opzichte van de vorige meting.

gen’ en ‘de overdracht van informatie bij het

Maar dat wil uiteraard niet zeggen dat ons

transfereren van patiënten’ enerzijds en 'het

Het Jessa Ziekenhuis heeft onlangs

werk gedaan is.”

melden van (bijna-)incidenten' anderzijds is er

renovatiewerken laten uitvoeren aan

nog heel wat ruimte voor verbetering. We sco-

de polikliniek op campus St.-Ursula in

ren hier bovengemiddeld, maar zouden deze

Herk-de-Stad. Raadplegingsruimten,

Stimulans voor verbetering

scores toch graag verder zien verbeteren. De

wachtzalen en lokalen voor functie-

Ook voor de overige items – op één na - scoort

resultaten van de meting en de benchmark

meting zijn vernieuwd en het aantal

het Jessa Ziekenhuis enkele percentages bo-

zijn voor ons een stimulans om op de ingesla-

raadplegingslokalen is uitgebreid.

ven het gemiddelde. “Maar op het punt ‘be-

gen weg verder te gaan en om nieuwe verbe-

Patiënten uit de regio Herk-de-Stad

staffing’ zitten we enkele percentages lager

teracties te lanceren.”

kunnen hierdoor voortaan dichter bij

RAADPLEGING CAMPUS ST.-URSULA VERNIEUWD EN UITGEBREID

huis terecht voor een aantal raadplegingen. Zo is de dienst abdominale heelkunde in november 2012 met

GOEDE RESULTATEN

raadpleging op campus St.-Ursula

De domeinen waar het Jessa Ziekenhuis sterk op scoort (beduidend beter dan de mediaan), zijn:

gestart en zijn de activiteiten van de

~
MANAGER/SUPERVISOR VERWACHTINGEN EN ACTIES DIE PATIENTVEILIGHEID

dienst vasculaire heelkunde er uitge-

BEVORDEREN (5% boven de mediaan) ~
FEEDBACK EN COMMUNICATIE OVER VEILIGHEID (ruim 10% boven de mediaan – Top 5-score) ~
NIET BESTRAFFENDE RESPONS OP FOUTEN (5% boven de mediaan)

breid. In december 2012 start ook de dienst neurologie met raadpleging en functiemetingen op de campus in Herk-de-Stad.

~
DE MATE WAARIN HET ZIEKENHUISMANAGEMENT INITIATIEVEN VOOR PATIENTVEILIGHEID STIMULEERT (8% boven de mediaan) ~
FREQUENTIE VAN EVENT RAPPORTERING (6% boven de mediaan)

Contact raadplegingen: 011 30 98 90.

JESSALINEA 15

SYMPOSIUM

Patiëntgericht onderzoek in de Limburgse ziekenhuizen Op zaterdag 24 november vond in het ZOL het PhD-symposium ‘Patiëntgericht onderzoek in de Limburgse ziekenhuizen’ plaats. Dit eerste symposium van de doctorandi van de UHasselt die verbonden zijn aan het Limburg Clinical Research Program, focuste op het onderzoek dat in het Jessa Ziekenhuis en het Ziekenhuis Oost-Limburg gevoerd wordt in samenwerking met UHasselt. De doctorandi die actief zijn binnen het Jessa Ziekenhuis leggen hier kort uit waar ze zoal mee bezig zijn.

Onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van het metabool syndroom bij obese kinderen en adolescenten

Dra. Liene Bervoets promotor: prof. dr. Guy Massa Dienst Kinder- en jeugdgeneeskunde Campus Virga Jesse, cluster obesitas

De prevalentie van obesitas bij kinderen is

gegevens van obese kinderen werden reeds

wereldwijd drastisch toegenomen en gaat

retrospectief onderzocht. Een prospectieve

gepaard met een verhoogd risico op het me-

studie waarbij het metabool profiel van 75

tabool syndroom en type 2 diabetes. Obesitas

obese en 75 normaalgewicht kinderen wordt

ontstaat door een chronisch positieve ener-

vergeleken, is opgestart. Vroegtijdige indica-

giebalans waarbij genetische, psychosociale

toren van metabole verstoringen zullen wor-

en omgevingsfactoren een rol spelen.

den opgespoord. Ook zal er onderzocht wor-

Deze doctoraatsstudie beoogt de prevalen-

den welke genetische varianten aan de basis

tie en achterliggende mechanismen van het

liggen van gewichtstoename bij 100 kinderen

metabool syndroom en obesitas bij kinderen

in behandeling met een atypisch antipsycho-

en adolescenten te onderzoeken. Klinische

ticum.

Cardiale atrium stamcellen en paracriene mechanismen voor cardiaal herstel Hartfalen na een infarct is één van de be-

kunnen worden, wat de beste condities zijn

langrijkste doodsoorzaken wereldwijd. Een

om ze te laten groeien en hoe ze veilig en

hartinfarct veroorzaakt een enorm verlies van

efficiënt terug aan de patiënt kunnen toege-

hartspiercellen, die vervangen worden door

diend worden.

littekenweefsel. Huidige behandelingen her-

Anderzijds tonen onze laatste data aan dat

stellen dit littekenweefsel alsmede de hart-

beenmergstamcellen stoffen produceren die

functie niet. De onderzoeksgroep focust op

cardiale stamcellen activeren om deel te ne-

Dra. Severina Windmolders

de ontwikkeling van een innovatieve stamcel-

men aan herstel. Met dit onderzoek trachten

promotor: prof. dr. Jean-Luc Rummens en co-promotoren: prof. dr. Karen Hensen en prof. dr. Marc Hendrikx, Dienst Experimentele Hematologie en Cardiothoracale Heelkunde – Campus Virga Jesse

therapie met als doel nieuw hartspierweef-

we een therapie te ontwikkelen om de hart-

sel te maken. Zo analyseert onze dienst hoe

functie van de patiënt te verbeteren na een

stamcellen efficiënt uit het hart geïsoleerd

hartinfarct.

16 JESSALINEA

The HAPPIEST Study Acute appendicitis vertegenwoordigt in de

en het verloop van het ziektebeeld appendi-

Westerse wereld 1 tot 2 procent van het to-

citis te bepalen. Om deze doelstelling te be-

taal percentage aan operatieve ingrepen.

reiken is er in het Jessa Ziekenhuis een pros-

Ondanks een laag sterfteratio, blijft het risico

pectieve cohort studie opgezet, waarbij 300

op complicaties echter onaanvaardbaar hoog.

appendectomie-patiënten en 300 gezonde

The HAPPIEST study of de Hasselt APPendi-

controles zullen worden geïncludeerd.

citis Immunology and Environmental STudy Dra. Yati Thys promotor: prof. dr. Inge Gyssens Dienst Infectieziekten Campus Virga Jesse

beoogt een vergelijking te maken tussen de

Kandidaten worden gevraagd om bloedstalen,

immuunrespons van patiënten met acute ap-

serumstalen en fecesstalen in te leveren voor

pendicitis en gezonde controles om zo de in-

analyse. Van de patiëntgroep worden ook

vloed van het immuunsysteem op de oorzaak

weefselstalen van de appendix verzameld.

Invloed van inspanningstherapie op insulineresistentie bij patiënten met hartfalen

Dra. An Stevens promotoren: prof. dr. Paul Dendale en prof. dr. Bert Op ’t Eijnde Revalidatie- en Gezondheidscentrum - Campus Virga Jesse

Chronisch hartfalen en (pre)diabetes komen

aan het einde van de hospitalisatieperiode in

zeer vaak samen voor. De onderliggende me-

kaart gebracht wordt, en anderzijds de gluco-

chanismen zijn nog niet helemaal gekend, en

setolerantie in verband gebracht wordt met

over de behandeling van het verstoorde glu-

hartfunctie, spierkracht en lichaamssamen-

cosemetabolisme bij patiënten met hartfalen

stelling in stabiele patiënten.

is men het nog niet eens. Fysieke training zou

Een gerandomiseerde interventiestudie met

een gunstige invloed kunnen hebben, maar

fysieke training (29 patiënten) is bijna ten

dit werd nog niet voldoende bewezen in kwa-

einde. Met deze studie hopen we het gun-

liteitsvolle wetenschappelijke studies.

stige effect van training op het glucoseme-

Het huidige project heeft een beschrijvend

tabolisme aan te tonen bij patiënten met

luik, waarin enerzijds de glucosetolerantie

hartfalen.

JESSALINEA 17

SYMPOSIUM

15 jaar kinderneurologie in het Jessa Ziekenhuis

“Is mijn kind OK, dokter?” Het kind centraal en streven naar excellentie. Deze twee factoren liggen mee aan de basis van de sterke reputatie die de dienst pediatrie van het Jessa Ziekenhuis in de loop van de jaren opgebouwd heeft. Op 10 november kwamen dan ook zo’n 230 deelnemers opdagen voor het symposium “15 jaar kinderneurologie”. Artsen uit eigen huis lieten hun licht schijnen over actuele topics waar ouders, kinderen en

Maatschappelijke issues “Mensen maken een organisatie. Daarom maken wij er een zaak van om steeds de beste mensen aan te trekken. Dit heeft ons de kans geboden om onze subspecialiteiten sterk te ontwikkelen. Denken we bijvoorbeeld aan pneumologie, gastro-enterologie, urologienefrologie, endocrinologie en nu ook 15 jaar kinderneurologie. Verder investeren we ook in belangrijke maatschappelijke aspecten, zoals

pediaters vandaag wakker van liggen.

de strijd tegen obesitas bij kinderen. Daarbij profileert Jessa zich ook op wetenschappelijk Tijdens zijn verwelkoming prees medisch di-

medisch vlak als wat betreft de psychosociale

vlak. Elk jaar verschijnen een indrukwekkend

recteur dr. Frank Weekers het harde werk dat

en pedagogische aspecten – hebben mee het

aantal publicaties van onze hand en leiden we

op de afdeling kinder- en jeugdgeneeskunde

succes en de groei van de afdeling bepaald.

een groot aantal jonge mensen op. Zo laten

wordt verricht. “We hebben de duidelijke keuze

Regelmatige kwaliteits- en veiligheidsaudits

we iedereen delen in de expertise van onze

gemaakt het kind steeds centraal te plaatsen.

leren ons dat de dienst excelleert in zorgtoe-

kinderartsen.”

Deze focus, gekoppeld aan onze ambitie om al-

diening aan de patiënt, verpleegkundige ta-

tijd de hoogste kwaliteit te leveren – zowel op

ken, dossiervoering en medicatiebeleid.”

SYMPOSIUM 15 JAAR KINDERNEUROLOGIE De hoofdpunten:  STUIPEN BIJ KOORTS OF KOORTSSTUIPEN? dr. P. Aerssens  “FITS AND FAINTS” CASUISTIEK ROND BEWUSTZIJNSSTOORNISSEN dr. Ph. Gillis  HOOFDPIJN BIJ KINDEREN, NIET ENKEL ‘TUSSEN DE OREN’ dr. W. Werckx  ZIT ER BEWEGING IN TICS EN TOURETTE? dr. P. Aerssens

 IS MIJN KIND NORMAAL DOKTER? KNIPPERLICHTEN EN ALARMSIGNALEN TIJDENS DE ONTWIKKELING dr. W. Werckx  CONCENTRATIE- EN SCHOOLPROBLEMEN, NIET ENKEL ADHD dr. P. Aerssens  CASUISTIEK:  EEN PLOTS OPTREDENDE VERLAMMING  EEN NACHTMERRIE, OF TOCH NIET ?  HUILGEDRAG, GERD OF TOCH NIET ?

In Jessalinea geven we u graag al een korte weerslag van de topics ‘Stuipen bij koorts of koortsstuipen’ en ‘Hoofdpijn bij kinderen, niet enkel tussen de oren’. U kunt de volledige presentaties en de presentaties van de overige topics downloaden op www.jessazh. be/professionals/symposia, infoavonden en presentaties.

18 JESSALINEA

Stuipen bij koorts of koortsstuipen? Een kind dat stuipen krijgt, is de nachtmerrie van elke ouder. Met zijn

Koorts Onderzoek heeft aangetoond dat een aanval

presentatie wilde dr. Peter Aerssens de aanwezige gezondheidspro-

eerder zal voorkomen bij de aanvang van de

fessionals beter inlichten en via hen de ouders geruststellen.

koorts dan wanneer het kind al langere tijd koorts heeft, maar dat is zeker geen dogma. Men is er nog niet uit of de snelle tempera-

Sinds Hippocrates 500 jaar voor Christus de

tuurstijging dan wel de piektemperatuur de

eerste definitie van koortsconvulsies op-

grote boosdoener is. Aanvallen komen vaker

stelde, is de wereld grondig veranderd. De

voor bij een temperatuur hoger dan 39°C. Bij

definitie van convulsies bij koorts evolueerde

aanvallen bij een temperatuur lager dan 39°C

mee. Vandaag is men het erover eens dat er

zijn er vaker focale tekens en deze kinderen

drie componenten aanwezig zijn: koorts, een

kennen vaker een recidief binnen dezelfde

epileptische aanval en een specifieke leeftijd.

ziekteperiode. Belangrijk om weten is dat an-

Bovendien gelden als voorwaarden dat het

tipyretica het risico niet reduceren. Een lauw

kind een normale psychomotorische ontwik-

bad kan weliswaar geen kwaad, maar het

keling kent en een infectie van het centraal

helpt niet.

zenuwstelsel uitgesloten is.

dr. Peter Aerssens

EPILEPSY SYNDROME OVERVIEW

FOCAL EPILEPSIES

GENERALIZED EPILEPSIES Juvenile absence epilepsy

10 YEAR OLD Benign rolandic epilepsy IDIOPATHIC EPILEPSIES Benign occipital epilepsy

Juvenile myoclonic epilepsy

Childhood absence epilepsy

Photosensitive epilepsy

1 YEAR OLD BMEI

1 MONTH OLD BFNC

Temporal, frontal, parietal or occipital lobe epilepsies symptomatic (lesional) - cryptogenic (non-lesional)

CRYPTOGENIC & SYMPTOMATIC EPILEPSIES

Epilepsia partialis continua

Epilepsy w/GTCs alone

Neonatal seizures

EME

EIEE

Severe myoclonic epilepsy in infancy Epilepsy w/cont. spike-waves during slow-wave sleep Acquired epileptic aphasia

Infantile spasms

Myoclonic astatic epilepsy

Lennox-Gastaut syndrome Epilepsy with myoclonic absences EME: EIEE: BFNC: BMEI: GTC:

Early myoclonic encephalopathy Early infantile epileptic encephalopathy Benign familial neonatal convulsions Benign myoclonic epilepsy in infancy Generalized tonic-clonic seizures

JESSALINEA 19

Epileptische aanval

van koortsconvulsies op 2 tot 10%. In Lim-

de minuut, 99% binnen de vijf minuten. Dat

Een koortsconvulsie noemen we typisch of

burg betekent dat 250 kinderen per jaar. Tot

geeft zorgverleners een luik van vijf minuten.

simple wanneer hij tonisch-clonisch – ver-

de risicofactoren behoren hoge koorts, een

Als arts is het belangrijk na te gaan of het

krampt en schokkend – verloopt, gegenerali-

positieve familiale anamnese – vooral bij de

gaat om een typische of complexe convulsie.

seerd is, spontaan eindigt binnen de 15 minu-

ouders – onderliggende hersenstoornissen en

Daarbij speelt de persoonlijke en familiale an-

ten en er geen recidief optreedt binnen de 24

Herpesvirus 6 en 7. De uitlokkende factoren

amnese een grote rol. Ook de oorzaak moeten

uur. Zijn deze voorwaarden niet voldaan, dan

zijn alle virale en bacteriële infecties en in

we proberen te achterhalen. Om een infectie

spreekt men van een atypische of complexe

zeldzame gevallen ook vaccinaties. In de helft

van het centrale zenuwstelsel na te gaan, is

koortsconvulsie.

van de gevallen werden bij het kind geen risi-

een lumbale punctie nu echter geen richtlijn

cofactoren aangetroffen.

meer. Wel is het bij kinderen jonger dan 12 maanden in bepaalde gevallen sterk aange-

   

raden. Bovenste luchtweginfecties vormen

Over de aanvangsleeftijd is wat discussie,

Herhaling?

de hoofdmoot. Bijgevolg moeten we vooral

sommigen hanteren 1 maand, anderen 3

Het risico op herhaling is 30% of 50% als het

het bloed en de urine nakijken. Een EEG, noch

of 6 maanden. Feit is wel dat het maximale

kind jonger is dan 1 jaar. Bij de helft van deze

centrale beeldvorming zoals MRI en CT-scan

voorkomen van koortsconvulsies tussen 6

kinderen gebeurt dit binnen het jaar en bij

van de hersenen zijn op het acuut moment

maanden en 3 jaar ligt, met een piekleeftijd

90% binnen de 2 jaar. Wat het risico op het

standaard aangewezen.

op 18 maanden. Is het kind ouder dan 4 jaar,

ontwikkelen van epilepsie betreft, blijkt dat

dan daalt de kans tot 6 à 15%. Waarom krijgen

er bij kinderen met koortsconvulsie viermaal

kinderen koortsconvulsies en volwassenen

meer kans is op een latere niet-febriele con-

Wat te doen?

niet? Dat zou vooral toe te schrijven zijn aan

vulsie. Dit is echter vooral het geval bij atypi-

Een kind met koortsconvulsies leg je het best

de zich ontwikkelende hersenen die gevoeli-

sche koortsconvulsies, bij abnormale ontwik-

in stabiele zijlig. Observeer abnormale bewe-

ger zijn voor koorts, bij genetisch (varianten

keling van het kind en bij aanwezigheid van

gingen en oogbewegingen. Pas bij een con-

in ionenkanalen) voorbeschikte kinderen.

familiale epilepsie.

vulsieve aanval van meer dan twee minuten, bij herhaalde korte aanvallen of bij langdurige aanvallen én na overleg met de ouders of de

De risicofactoren

Welke onderzoeken?

school, kan bij een recidief overgegaan wor-

Wereldwijd ligt de cumulatieve incidentie

95% van de koortsconvulsies stopt binnen

den tot het rectaal, sublinguaal of buccaal toedienen van benzodiazepines.

Hoofdpijn bij kinderen, niet enkel tussen de oren Hoofdpijn bij kinderen bezorgt heel wat ouders kopzorgen. Bijna zeven op de tien kinderen tussen 6 en 16 jaar klaagt wel eens van hoofdpijn. Bij de helft van de kinderen gebeurt dat zelfs meerdere keren per jaar. Over de soorten hoofdpijn en hoe ermee om te springen,

sinussen of extracranieel in arteries, sinussen, door spieren aan de schedel, cervicale wortels of hersenzenuwen. Bovendien kunnen er verschillende oorzaken aan de basis liggen. Men kan volgende opdeling maken: infectieus,

spanningshoofdpijn,

migraine,

hoofdpijn met oftalmologische problemen,

geeft dr. Werckx meer uitleg.

hoofdpijn met neus-, keel- en oorinfecties, Bij hoofdpijn is een goede anamnese van

psychogene hoofdpijn en hoofdpijn met ge-

ouder en kind onontbeerlijk. Wanneer begon

stegen intracraniële druk.

de hoofdpijn? Is er een duidelijke aanleiding? Komt de pijn vaak terug? Wanneer treedt de hoofdpijn op? Is er een relatie met voeding,

Welke onderzoeken?

medicatie of activiteiten? Waar is de pijn gelo-

Na een grondig neurologisch onderzoek zal

kaliseerd? Hoe erg is de pijn op 10? Wat maakt

individueel bepaald worden of bijkomende

het beter of erger? Door heel wat vragen te

onderzoeken noodzakelijk zijn. Een bloedon-

stellen is het mogelijk de hoofdpijn te klasse-

derzoek kan aangewezen zijn om chronische

ren onder een bepaald type.

anemie of CO-intoxicatie uit te sluiten. Met een oogonderzoek kan het zicht nagekeken worden. Bij twijfel of mogelijkheid op een

dr. Wendy Werckx

20 JESSALINEA

Oorzaken

ernstige onderliggende oorzaak, kan een MRI

Hoofdpijn ontstaat intracranieel in arteries of

geruststelling brengen. Om hypertensie uit te

KORT NIEUWS

sluiten, kan de bloeddruk gecontroleerd wor-

meer dan 50% reductie van de klachten heb-

den. Op indicatie kan ook een EEG worden uit-

ben in de komende zes maanden. Daarnaast

gevoerd. Is er een vermoeden van spannings-

is voldoende, regelmatige slaap en een even-

hoofdpijn, dan is de Child Behavior Checklist

wichtige voeding – met ontbijt! – van belang.

(CBCL) een handig diagnostisch instrument.

Ook gedragstherapie, stressmanagement of

Die vragenlijst kan zowel door het kind als

relaxatie kan helpen. Als acute behandeling

door de ouders worden ingevuld.

kunnen analgetica en triptanen zoals sumatriptan toegediend worden. Kinderen met een groot schoolverlet kan men eventueel pre-

Migraine

ventief behandelen met propanolol – opletten

Bij kinderen met migraine kampt in 90% van

met verhoogde kans op depressie – valproïne-

de gevallen ook één van de ouders met deze

zuur of topiramate.

aandoening. We spreken van migraine wanneer er minstens vijf hoofdpijnaanvallen van

WERELD DIABETES DAG TENTOONSTELLING ‘SUGAR SUGAR’ KINDEREN MET DIABETES MELLITUS EXPOSEREN IN HET JESSA ZIEKENHUIS

4 tot 72 uur optreden en minstens twee van

Spanningshoofdpijn

deze kenmerken aanwezig zijn: eenzijdige

Vaak wordt spanningshoofdpijn omschreven

locatie, pulserende kwaliteit, matige of ern-

als een band rond het hoofd of een helm op

stige intensiteit en verergering door fysieke

het hoofd. Het grote verschil met migraine is

activiteit zoals traplopen. Bovendien moet

dat het hier om een niet-pulserende pijn gaat,

tijdens de hoofdpijn minstens een van vol-

de hoofdpijn bilateraal optreedt en er geen

gende twee symptomen optreden: fonofobie

verergering is door fysieke activiteiten zoals

Wereld Diabetes Dag is de belang-

en fotofobie, misselijkheid en/of braken. Heel

traplopen.

rijkste wereldwijde bewustwordingscampagne voor diabetes. Om type

wat factoren kunnen een migraine triggeren.

1 diabetes mellitus in de kijker te

Externe stimuli zoals geluid en geuren, maar ook voeding, hormonen, fysieke en emotione-

Extra aandacht

zetten, organiseerde de Werkgroep

le belasting. Minder goed nieuws is dat 75%

Vooral occipitale hoofdpijn bij kinderen jonger

‘Ouders van Jonge Kinderen met Dia-

nog klachten heeft op de leeftijd van 25 jaar.

dan 6 jaar die gepaard gaat met braken, is ver-

betes’ van de patiëntjes die begeleid

Meer dan de helft heeft nog steeds aanvallen

ontrustend. Zeker als de hoofdpijn omschre-

worden in het Jessa Ziekenhuis een

op 50 jaar.

ven wordt als “de ergste hoofdpijn ooit”, moet

tentoonstelling ‘Sugar Sugar’ met te-

men extra waakzaam zijn. Ook het achterblij-

keningen en andere creatieve werkjes

ven van lengtegroei, een progressieve sche-

gemaakt door kinderen met diabetes

Behandeling migraine

delgroei en hoofdpijn gerelateerd aan een

en hun broertjes en zusjes.

Naast een medicamenteus luik is er ook een

verandering van lichaamshouding, hoesten

De vernissage van deze tentoonstel-

belangrijk niet-medicamenteus aspect. Stel

of persen zijn alarmsignalen. Al deze tekenen

ling vond plaats op woensdag 14 no-

de ouders gerust! De helft van de kinderen zal

kunnen immers wijzen op organiciteit.

vember 2012, Wereld Diabetes Dag. De tentoonstelling kan nog tot 1 december 2012 bekeken worden in de inkomhal van campus Virga Jesse.

MIGRAINE TRIGGER-FACTOREN

Wereld Diabetes Dag werd in 1991 door de Internationale Diabetes Fe-

WEER

deratie (IDF) en de Wereldgezond-

CHOCOLADE

heidsorganisatie (WHO) geïntrodu-

KAAS

HOOGTE

ALCOHOL

HEET BAD

ORALE ANTICONCEPTIVA

GEUREN GELUID

EXTERNE STIMULI

VOEDING HORMONAAL

CAFEINE MENSTRUATIE

ceerd als reactie op de alarmerende toename van diabetes over de hele wereld. Het doel van Wereld Diabetes Dag is aandacht en begrip te vragen voor diabetes, die wereldwijd epidemische vormen aanneemt, onder vol-

REIZEN

FYSIEKE BELASTING

MOEHEID

EMOTIONELE BELASTING

ANGST EMOTIES DEPRESSIE

INSPANNING ROKEN HONGER SLAAP

SHOCK OPWINDING

wassenen maar ook onder kinderen. Het Kinder- en Jeugddiabetesteam van het Jessa Ziekenhuis begeleidt momenteel meer dan 100 kinderen met type 1 diabetes mellitus, onder leiding van dr. Guy Massa, kinderartsendocrinoloog.

JESSALINEA 21

SYMPOSIUM

Symposium Universele gehoorscreening van neonati in Limburg: state of the art Risicofactoren en niet-genetische oorzaken van aangeboren gehoorstoornissen

Op 27 april 2012 organiseerde de dienst NKO voor Kind & Gezin het symposium ‘Universele gehoorscreening van neonati in Limburg: state of the art.’ In deze editie brengt dr. Katrien Ketelslagers een verkorte versie van haar voordracht tijdens dit symposium. dr. Katrien Ketelslagers, NKO-arts

Wereldwijd worden 1 à 2 kinderen op duizend

Niet-genetische oorzaken

middeld 10% van de kinderen symptomatisch

geboren met aan beide zijden een matig tot

Bij ongeveer de helft van de kinderen met een

bij de geboorte. In deze categorie bedraagt de

ernstig gehoorverlies, dat gehoorsrevalidatie

aangeboren slechthorendheid, vinden we een

mortaliteit bijna 30% en ongeveer 80-90%

vereist om tot een normale spraak- en taal-

oorzaak. De helft hiervan is van genetische

van de overlevenden hebben ernstige (neu-

ontwikkeling te komen. Dit betekent dat in

oorsprong en de andere helft is het gevolg

rologische) sequelen. Het merendeel van de

België jaarlijks ongeveer 120 kinderen gebo-

van omgevingsfactoren. Bij deze laatsten

baby’s (90%) is echter asymptomatisch bij

ren worden met aan beide zijden een matig

zijn peripartale risicofactoren en cytomega-

de geboorte. Bij 10-15% van deze laatsten

tot ernstig gehoorverlies.

lovirus de belangrijkste. Uit een analyse van

ontstaan gehoor- en visusstoornissen. Dit ge-

onze gegevens (278 kinderen met congeni-

hoorverlies kan uni- of bilateraal zijn, laattijdig

tale slechthorendheid) vinden we bij 71% een

of progressief optreden. Bij deze kinderen is

Risicofactoren

diagnose. Hiervan is bij 37% van de kinderen

strikte follow-up van het gehoor aangewezen

De allerbelangrijkste risicofactor is familiale

het gehoorverlies van niet-genetische oor-

tot de leeftijd van 6 jaar. De diagnose van een

slechthorendheid. Ook pasgeborenen die op

sprong (zie figuur 2).

congenitale CMV-infectie wordt gesteld op

de neonatale intensieve eenheid verbleven,

basis van virusisolatie uit de urine en/of CMV-

lopen een groter risico. Het gaat dan voorna-

DNA-isolatie uit het hielprikkaartje.

melijk om pasgeborenen met een laag geboor-

Cytomegalovirus

tegewicht (< 1.5 kg), kunstmatige beademing

Cytomegalovirus (CMV) is de meest voorko-

Bij vrouwen die werken in hoogrisicoafdelin-

of een te hoog bilirubinegehalte in het bloed,

mende perinatale infectie en de meest voor-

gen, is het nuttig om de antilichaamstatus te

wat toxisch is voor het binnenoor. Als derde

komende niet-genetische oorzaak van aange-

kennen vóór de conceptie of vroeg in de zwan-

belangrijkste risicofactor weerhouden we in-

boren slechthorendheid. Zij wordt bij 1 tot 2%

gerschap. Seronegatieve vrouwen moeten

tra-uteriene infecties: Toxoplasmose, Rubella,

van de levend geboren kinderen aangetrof-

strikte hygiënische maatregelen toepassen

Cytomegalovirus, Herpes en Syfilis (ToRCHS).

fen. Een primaire maternale infectie verloopt

om het risico van een primaire infectie te be-

Daarnaast vergroten ook socio-demografische

meestal asymptomatisch en leidt tot een con-

perken. Deze omvatten het zorgvuldig was-

factoren en aangeboren oormalforaties (Figuur

genitale besmetting in ongeveer 30% van de

sen van de handen met water en zeep, het

1) het risico op aangeboren slechthorendheid.

gevallen. Bij een recurrente besmetting is het

schoonmaken van speelgoed, keukengerief en

risico van een congenitale infectie zeer laag.

werkoppervlakken, alsook het vermijden van

Bij een primaire maternale infectie zijn er ge-

contact met speeksel of urine van kinderen.

Microtia: onderontwikkeling van de oorschelp 1

2

3

unknown causes craniofacial anomaly currently under investigation Cx-26/30 syndromal hearing loss peripartal etiology familial deafness CMV

4

Figuur 1

22 JESSALINEA

Atresia: afwezigheid van open gehoorgang

Figuur 2

24 11 5 9 14 11 10 15

% % % % % % % %

Verbum Publicaties Gepubliceerd in Heart 2012 Jul 21.

Gepubliceerd in EuroIntervention. 2012 Jul 20;8(3):368-74.

The lancet 2012 - In Press

DIFFERENT CARDIAC BIOMARKERS TO DETECT

CLINICAL EVENT COMMITTEES IN CORONARY

STENT THROMBOSIS AND MAJOR CLINICAL

PERI-PROCEDURAL MYOCARDIAL INFARCTION

STENT TRIALS: INSIGHTS AND RECOMMENDA-

EVENTS AT 3 YEARS AFTER ZOTAROLIMUS-

IN

TIONS BASED ON EXPERIENCE IN AN UNSE-

ELUTING OR SIROLIMUS-ELUTING CORONARY

TRIALS: IMPACT ON OUTCOME REPORTING.

CONTEMPORARY

CORONARY

STENT

LECTED STUDY POPULATION.

STENT IMPLANTATION: A RANDOMISED MUL-

Vranckx P, Farooq V, Garg S, Van Es GA, Silber S,

Vranckx P, McFadden E, Mehran R, Cutlip DE.

TICENTRE OPEN-LABEL TRIAL.

Windecker S, Stone GW, Serruys PW.

Abstract

Camenzind E, Wijns W, Mauri L, Kurowski V, Pa-

Hartcentrum Hasselt, Hasselt, Belgium.

Aims: To introduce the interested reader to

rikh K, Gao R, Bode C, Greenwood JP, Boersma E,

Abstract

the concepts of the Clinical Event Committee

Vranckx P, McFadden E, Serruys PW, O’Neil WW,

Objective: To assess the differential implica-

(CEC) work process with a focus on the adju-

Jorissen B, Van Leeuwen F, Steg PG, for the PRO-

tions of cardiac biomarker type on peri-proce-

dication of major endpoints in contemporary

TECT Steering Committee and Investigators.

dural myocardial infarction (PMI) reporting.

coronary stent trials.

Setting: The Resolute 'All-Comers' stent trial.

Methods and results: Endpoint adjudication

Interventions: Blood samples for creatine

by independent Clinical Events Committees

Circulation 2012 (letter to the editor) - In Press

kinase (CK), CK-myoband (CK-MB) mass or car-

(CEC) is critical to ensure the generation and

BARC UNIFIED DEFINITION OF BLEEDING. YOU

diac troponin (cTn) (optional) were collected

recording of quality data in clinical outcome

CAN SEE IF YOU LOOK, BUT MORE IF YOU LOOK

before and at 6, 12 and 18 h after the assig-

trials. CEC adjudication provides a standard,

AGAIN...

ned percutaneous coronary intervention or at

systematic and unbiased assessment of end-

Valgimigli M, Vranckx P.

discharge. PMIs were adjudicated using either

points. For trials with relatively long-term cli-

the 2007 universal definition of MI (type-4a)

nical endpoints that span geographic regions

or the extended historical definition of MI.

and include diverse clinical presentations and

NOVA Publisher:

Patients: 2121/2292 patients (92.5%) had

practice patterns, this poses specific chal-

EXERCISE THERAPY IN ADULT INDIVIDUALS

an analysable dataset for either biomarker.

lenges. The recently published RESOLUTE All

WITH OBESITY

890/2121 patients (42%) presented with

Comer coronary stent trial is used to illustrate

Editors: Dominique Hansen (Hasselt University,

an acute coronary syndrome (ACS). 267/890

some aspects of the CEC process.

Faculty of Medicine, Jessa Hospital, Dept. Car-

patients (30%) were within 24 h of an ST-

Conclusions: Understanding the CEC review

diology & Cardiovascular Rehabilitation, Hasselt,

segment elevation MI.

process is important to guide the design of

Belgium)

Main outcome measures: Type-4a MI was

future trials and allow meaningful compari-

Book Description:

diagnosed in 208/2121 patients (9.8%) when

sons of event rates among trials.

This book provides up-to-date evidence-

cTn was used (CK-MB mass if cTn not availa-

based information on why and how to imple-

ble), and in 93/2121 of patients (4.4%) when

ment exercise intervention in the treatment

CK-MB mass was used (cTn if CK-MB mass

Gepubliceerd in the Encyclopedia of Intensive care Medicine.

of obesity. It starts with a description of the

not available). With the extended historical

Springer Verslag 2012

epidemiology of obesity, how to execute pre-

CK-based definition of MI, PMI was diagnosed

 !"#$%!'*

participation screening in the obese, and the

in 65/2121 patients (3.1%). Adjudication of

Vranckx P, De Meuter B, De Moor B.

training in obese subjects. Next, a detailed

type-4a MI in patients with an ACS was problematic with <10% of the potential type-4a MI being confirmed as an event, as compared

impact of caloric intake restriction vs exercise

 !/%# 9#%!' ;<<99/ =">=!/@ Vranckx P, M. Valgimigli M, P. Serruys PW.

description of exercise physiology in obesity is provided, followed by motivation techniques, the impact of training modalities on

with approximately 95% in stable patients

adipose tissue mass loss, and an exploration

undergoing elective PCI. Type-4a MI was not associated with the subsequent hazard for

Gepubliceerd in the Percutaneous Intervention Cardiovascular

of factors related to the heterogeneity of adi-

cardiac mortality (p=0.6).

Medicine textbook. The PCR-EAPCI textbook 2012.

pose tissue mass loss in the obese when fol-

Conclusions: The percentage of adjudicated

 '9/*$/*"* 9/ $Q!/!%!9/* 9Q '
lowing exercise interventions. In final, the im-

PMI events is driven by the MI-definition cri-

ENDPOINTS.

pact of emerging concepts in current exercise

teria and biomarker type. Type-4a MI may not

Vranckx P, Cutlip DE, Leon MB, Serruys PW.

prescription for the obese, such as exercise in fasting condition, is covered. This book is dedi-

be a reliable component of the primary composite end point in coronary stent investigations which recruit patients with ACS. Trial

registration

ClinicalTrials.gov; NCT00617084.

number: Unique

 '#!9@$/!' *9'[ Thiele H, Vranckx P, Schuler G.

cated to healthcare professionals and researchers dealing with obesity patients participa-

http://www.

ting in exercise interventions. Moreover, this

identifier:

book could be a support to anyone with great interest for exercise physiology and exercise

JESSALINEA 23

therapy in obesity. (Imprint: Nova Biomedical)

to promote secondary preventive cardiology

Index:

in clinical practice.

PIN 2 EXPRESSION IN TYPE I MUSCLE FIBERS

Series: Public Health in the 21st Century - Bin-

Keywords: Cardiac prevention, cardiac rehabi-

OF PATIENTS WITH TYPE 2 DIABETES.

ding: Hardcover - Pub. Date: 2013 1st Quarter

litation, health care policy, high risk population

Shaw C.S., Shepherd S.O., Wagenmakers A.J.,

Pages: 7 x 10 (NBC - C) - ISBN: 978-1-62257-

INTRAMUSCULAR LIPID CONTENT AND PERILI-

Hansen D, Dendale P, Van Loon L.J.

811-5 - Status: Announcing.

Abstract Gepubliceerd in Atherosclerosis. 2012 Nov;225(1):142-7.

The aim of the present study was to inves-

DARAPLADIB EFFECT ON CIRCULATING HIGH

tigate changes in intramuscular triglyceride

SENSITIVE TROPONIN IN PATIENTS WITH ACU-

(IMTG) content and perilipin 2 expression in

Jun 20.

TE CORONARY SYNDROMES.

skeletal muscle tissue following 6 months

SECONDARY PREVENTION IN THE CLINICAL

García-García HM, Oemrawsingh RM, Brugaletta

of endurance type exercise training in type

MANAGEMENT OF PATIENTS WITH CARDIO-

S, Vranckx P, Shannon J, Davies R, Boersma E,

2 diabetes patients. 10 obese, male type 2

VASCULAR DISEASES. CORE COMPONENTS,

Serruys PW.

diabetes patients (age 62±1 y, BMI 31±1 kg/

STANDARDS AND OUTCOME MEASURES FOR

Abstract

m2) completed 3 exercise sessions per week,

REFERRAL AND DELIVERY.

Objectivs: We compared the incidence of late

consisting of 40 min of continuous endurance

Piepoli M.F, Corrà U, Adamopoulos S, Benzer W,

increase in hs-cTnI between ACS and non-ACS

type exercise at 75% VO(2 peak), for a period

Bjarnason-Wehrens B, Cupples M, Dendale P, Do-

patients treated with standard of care with or

of 6 months. Muscle biopsies collected at

herty P, Gaita D, Höfer S, McGee H, Mendes M,

without darapladib.

baseline and after 2 and 6 months of inter-

Niebauer J, Pogosova N, Garcia-Porrero E, Rauch

Methods: A total of 323 (161 ACS and 162

vention were analysed for IMTG content and

B, Schmid JP, Giannuzzi P.

non-ACS patients) were included. High sen-

perilipin 2 expression using fibre type specific

Abstract

sitivity troponin I was measured at baseline

immunofluorescence microscopy. Endurance

Despite major improvements in diagnostics

and at 4, 13, 26 and 52 weeks.

type exercise training reduced trunk body fat

and interventional therapies, cardiovascu-

Results: ACS patients had statistically higher

by 6±2% and increased whole-body oxygen

lar diseases remain a major health care and

hs-cTnI values during longer term follow-

uptake capacity by 13±7% (P<0.05). IMTG

socio-economic burden both in western and

up at which these patients were no longer

content increased two-fold in response to the

developing countries, in which this burden

in the acute setting of myocardial ischemia,

6 months exercise training in both type I and

is increasing in close correlation to economic

but were regarded to have stable CAD (mean

type II muscle fibres (P<0.05). A three-fold in-

growth. Health authorities and the general

hsTnI value in ACS patients: 1.180 versus

crease in perilipin 2 expression was observed

population have started to recognize that the

0.886 ng/L in non-ACS patients, p = 0.02).

from baseline to 2 and 6 months of interven-

fight against these diseases can only be won

Multivariate logistic regression revealed three

tion in the type I muscle fibres only (1.1±0.3,

if their burden is faced by increasing our in-

predictors of any 2-fold increase in hs-cTnI

3.4±0.6, and 3.6±0.6% fibre stained, respecti-

vestment on interventions in lifestyle chan-

levels compared to the previous visit when

vely; P<0.05). Exercise training induced a 1.6-

ges and prevention. There is an overwhelming

interactions were not considered. Treatment

fold increase in mitochondrial content after 6

evidence of the efficacy of secondary preven-

with darapladib (adjusted OR 0.53; 95% CI:

months of training in both type I and type II

tion initiatives including cardiac rehabilitation

0.30-0.92) and initial presentation with ACS

muscle fibres (P<0.05). In conclusion, this is

in terms of reduction in morbidity and mor-

(adjusted OR 0.42; 95% CI: 0.23-0.77) were

the first study to report that prolonged en-

tality. However, secondary prevention is still

associated with less frequent occurrence of a

durance type exercise training increases the

too poorly implemented in clinical practice,

2-fold increase in hs-cTnI levels. In contrast,

expression of perilipin 2 alongside increases

often only on selected populations and over

diabetes was associated with a higher in-

in IMTG content in a type I muscle fiber type

a limited period of time. The development of

cidence of 2-fold increases in hs-cTnI levels

specific manner in type 2 diabetes patients.

systematic and full comprehensive preven-

(adjusted OR 2.20; 95% CI: 1.04-4.64). Logis-

Keywords: Exercise, lipid metabolism, intra-

tive programmes is warranted, integrated in

tic regression to predict any 2-fold increase in

muscular triglyceride, ADRP, adipophilin, insu-

the organization of national health systems.

hs-cTnI by ACS status showed that in the ACS

lin sensitivity.

Furthermore, systematic monitoring of the

group, treatment with darapladib decreased

process of delivery and outcomes is a neces-

the risk of elevation of hs-cTnI (OR 0.219;

sity. Cardiology and secondary prevention,

95% CI: 0.087, 0.553, p = 0.0013).

Gepubliceerd in European Heart Journal. 2012 Oct 19.

including cardiac rehabilitation, have evolved

Conclusion: In patients with ACS, treatment

COMBINED ANATOMICAL AND CLINICAL FAC-

almost independently of each other and

with darapladib is associated with less in-

TORS FOR THE LONG-TERM RISK STRATIFI-

although each makes a unique contribution it

crease in cardiac troponin I compared to

CATION OF PATIENTS UNDERGOING PERCU-

is now time to join forces under the banner

standard of care alone. This beneficial effect

TANEOUS CORONARY INTERVENTION: THE

of preventive cardiology and create a com-

may be associated with darapladib's capability

LOGISTIC CLINICAL SYNTAX SCORE.

prehensive model that optimizes long term

of reducing necrotic core in coronary plaques.

Farooq V, Vergouwe Y, Räber L, Vranckx P, Gar-

Gepubliceerd in European Journal of Preventive Cardiology. 2012

outcomes for patients and reduces the future

cia-Garcia H, Diletti R, Kappetein AP, Morel MA,

burden on health care services. These are the

de Vries T, Swart M, Valgimigli M, Dawkins KD,

aims that the Cardiac Rehabilitation Section

Gepubliceerd in Am J Physiol Endocrinol Metab. 2012

Windecker S, Steyerberg EW, Serruys PW.

of the European Association for Cardiovascu-

Nov;303(9):E1158-65.

Source

lar Prevention & Rehabilitation has foreseen

PROLONGED EXERCISE TRAINING INCREASES

Department of Interventional Cardiology,

24 JESSALINEA

Erasmus University Medical Centre, Thorax-

Cutlip DE, van Es GA, Hahn RT, Kirtane AJ, Krucoff

lity and interpretability of the study results,

center, 's-Gravendijkwal 230, 3015 CE, Rot-

MW, Kodali S, Mack MJ, Mehran R, Rodés-Cabau

supplying an increasingly growing body of

terdam, The Netherlands.

J, Vranckx P, Webb JG, Windecker S, Serruys PW,

evidence with respect to TAVI and/or surgi-

Abstract

Leon MB.

cal aortic valve replacement. This initiative

Background: The SYNTAX score (SXscore),

Abstract

and document can furthermore be used as a

an anatomical-based scoring tool reflecting

Objectives: The aim of the current Valve

model during current endeavours of applying

the complexity of coronary anatomy, has es-

Academic Research Consortium (VARC)-2 ini-

definitions to other transcatheter valve the-

tablished itself as an important long-term

tiative was to revisit the selection and defini-

rapies (for example, mitral valve repair).

prognostic factor in patients undergoing per-

tions of transcatheter aortic valve implanta-

cutaneous coronary intervention (PCI). The

tion (TAVI)clinical endpoints to make them

incorporation of clinical factors may further

more suitable to the present and future needs

Gepubliceerd in Contemp Clin Trials. 2012 Sep 10;34(1):53-59.

augment the utility of the SXscore to longer-

of clinical trials. In addition, this document is

CLINICAL ENDPOINT ADJUDICATION IN A CON-

term risk stratify the individual patient for

intended to expand the understanding of

TEMPORARY ALL-COMERS CORONARY STENT

clinical outcomes.

patient risk stratification and case selection.

INVESTIGATION: METHODOLOGY AND EXTER-

Methods and results: Patient-level merged

Background: A recent study confirmed that

NAL VALIDATION.

data from >6000 patients in seven contem-

VARC definitions have already been incorpo-

Vranckx P, McFadden E, Cutlip DE, Mehran R,

porary coronary stent trials was used to de-

rated into clinical and research practice and

Swart M, Kint PP, Zijlstra F, Silber S, Windecker

velop a logistic regression model-the Logis-

represent a new standard for consistency in

S, Serruys PW.

tic Clinical SXscore-to predict 1-year risk for

reporting clinical outcomes of patients with

Source

all-cause death and major adverse cardiac

symptomatic severe aortic stenosis (AS) un-

Cardialysis, Clinical Research Management &

events (MACE). A core model (composed of

dergoing TAVI. However, as the clinical expe-

Core Laboratories, Rotterdam, The Nether-

the SXscore, age, creatinine clearance, and

rience with this technology has matured and

lands. Electronic address: pascal.vranckx@

left ventricular ejection fraction) and an ex-

expanded, certain definitions have become

jessazh.be.

tended model [incorporating the core model

unsuitable or ambiguous.

Abstract

and six additional (best performing) clinical

Methods and results: Two in-person mee-

Background: Globalisation in coronary stent

variables] were developed and validated in

tings (held in September 2011 in Washington,

research calls for harmonization of clinical

a cross-validation procedure. The core model

DC, USA, and in February 2012 in Rotterdam,

endpoint definitions and event adjudication.

demonstrated a substantial improvement in

the Netherlands) involving VARC study group

Little has been published about the various

predictive ability for 1-year all-cause death

members, independent experts (including

processes used for event adjudication or their

compared with the SXscore in isolation [area

surgeons, interventional and non-interven-

impact on outcome reporting.

under the receiver operator curve (AUC): core

tional cardiologists, imaging specialists, neu-

Methods and results: We performed a valida-

model: 0.753, SXscore: 0.660]. A minor incre-

rologists, geriatric specialists, and clinical

tion of the clinical event committee (CEC) ad-

mental benefit of the extended model was

trialists), the US Food and Drug Administrati-

judication process on 100 suspected events

shown (AUC: 0.791). Consequently the core

on (FDA), and industry representatives, provi-

in the RESOLUTE All-comers trial (Resolute-

model alone was retained in the final the Lo-

ded much of the substantive discussion from

AC). Two experienced Clinical Research Or-

gistic Clinical SXscore model. Validation plots

which this VARC-2 consensus manuscript was

ganisations (CRO) that had already extensive

confirmed the model predictions to be well

derived. This document provides an overview

internal validation processes in place, partici-

calibrated. For 1-year MACE, the addition of

of risk assessment and patient stratification

pated in the study. After initial adjudication

clinical variables did not improve the predic-

that need to be considered for accurate pa-

by the primary-CEC, events were cross-adju-

tive ability of the SXscore, secondary to the

tient inclusion in studies. Working groups

dicated by an external-CEC using the same

SXscore being the predominant determinant

were assigned to define the following clini-

definitions. Major discrepancies affecting

of all-cause revascularization.

cal endpoints: mortality, stroke, myocardial

the primary end point of target-lesion failure

Conclusion: The Logistic Clinical SXscore sub-

infarction, bleeding complications, acute kid-

(TLF), a composite of cardiac death, target

stantially enhances the prediction of 1-year

ney injury, vascular complications, conduction

vessel myocardial infarction (TV-MI), or clini-

mortality after PCI compared with the SX-

disturbances and arrhythmias, and a miscel-

cally-indicated target-lesion revascularization

score, and allows for an accurate personalized

laneous category including relevant complica-

(CI-TLR), were analysed by an independent

assessment of patient risk.

tions not previously categorized. Furthermo-

oversight committee who provided recom-

re, comprehensive echocardiographic recom-

mendations for harmonization. Discordant ad-

mendations are provided for the evaluation

judications were reconsidered by the primary

Gepubliceerd in Eur Heart J. 2012 Oct;33(19):2403-18.

of prosthetic valve (dys)function. Definitions

CEC. Subsequently, the RAC database was

UPDATED STANDARDIZED ENDPOINT DEFINI-

for the quality of life assessments are also re-

interrogated for cases that based on these re-

TIONS FOR TRANSCATHETER AORTIC VALVE

ported. These endpoints formed the basis for

commendations merited re-adjudication and

IMPLANTATION: THE VALVE ACADEMIC RE-

several recommended composite endpoints.

these cases were also re-adjudicated by the

SEARCH CONSORTIUM-2 CONSENSUS DOCU-

Conclusions: This VARC-2 document has

primary CEC. Final discrepancies in adjudica-

MENT.

provided further standardization of endpoint

tion of individual components of TLF occurred

Kappetein AP, Head SJ, Généreux P, Piazza N, van

definitions for studies evaluating the use of

in 7 out of 100 events in 5 patients. Discre-

Mieghem NM, Blackstone EH, Brott TG, Cohen DJ,

TAVI, which will lead to improved comparabi-

pancies for the (hierarchical) primary endpoint

JESSALINEA 25

occurred in 5 events (2 cardiac deaths and 3

Gepubliceerd in European Heart Journal, 2012 Oct 26.

the PCI arm included amiodarone therapy on

TV-MI). After application of harmonization re-

INCIDENCE AND MULTIVARIABLE CORRELATES

discharge, pre-procedural poor left ventricular

commendations to the overall RAC population

OF LONG-TERM MORTALITY IN PATIENTS

ejection fraction, a 'history of gastrointestinal

(n=2292), the primary CEC adjudicated 3 ad-

TREATED WITH SURGICAL OR PERCUTA-

bleeding or peptic ulcer disease', PVD (HR:

ditional clinical-TLRs and considered 1 TV-MI

NEOUS REVASCULARIZATION IN THE SYNER-

2.13; 95% CI: 1.26, 3.60; P = 0.005), age, fe-

as no event.

GY BETWEEN PERCUTANEOUS CORONARY

male gender (HR: 1.60; 95% CI: 1.01, 2.56; P

Conclusions: A harmonization process pro-

INTERVENTION WITH TAXUS AND CARDIAC

= 0.048), and the SYNTAX score (Per increase

vided a high level of concordance for event

SURGERY (SYNTAX) TRIAL.

in 10 points: HR: 1.25; 95% CI: 1.06, 1.47; P

adjudication and improved accuracy for final

Farooq V, Serruys PW, Bourantas C, Vranckx P, Di-

= 0.007).

event reporting. These findings suggest it is

letti R, Garcia Garcia HM, Holmes DR, Kappetein

Conclusion: Independent correlates of 4-year

feasible to pool clinical event outcome data

AP, Mack M, Feldman T, Morice MC, Colombo A,

mortality in the SYNTAX trial were multifac-

across clinical trials even when different CECs

Morel MA, de Vries T, van Es GA, Steyerberg EW,

torial. Lack of discharge aspirin and lack of

are responsible for event adjudication.

Dawkins KD, Mohr FW, James S, Ståhle E.

post-procedural anti-platelet therapy were

Source

the strongest independent correlates of mor-

Department of Interventional Cardiology,

tality in the CABG and the PCI arms, respecti-

Gepubliceerd in Circulation. 2012 Oct 23

Erasmus University Medical Centre, Thorax-

vely. Peripheral vascular disease is a common

LETTER BY VRANCKX AND VALGIMIGLI REGAR-

center, s-Gravendijkwal 230, 3015 CE, Rotter-

independent correlate of 4-year mortality and

DING ARTICLE, "VALIDATION OF THE BLEEDING

dam, The Netherlands.

may be a marker of the severity of baseline

ACADEMIC RESEARCH CONSORTIUM DEFINI-

Abstract

coronary disease and risk of future native

TION OF BLEEDING IN PATIENTS WITH CORO-

Aims: The aim of this investigation was to de-

coronary disease (and extra-cardiac disease)

NARY ARTERY DISEASE UNDERGOING PERCU-

termine the incidence and multivariable cor-

progression.

TANEOUS CORONARY INTERVENTION".

relates of long-term (4-year) mortality in pa-

Vranckx P, Valgimigli M.

tients treated with surgical or percutaneous

To the Editor:

revascularization in the synergy between per-

Gepubliceerd in Colorectal Dis. 2012 Nov;14(11):e764-70.

We recognize the high value of the Bleeding

cutaneous coronary intervention (PCI) with

SINGLE-INCISION RIGHT HEMICOLECTOMY FOR

Academic Research Consortium (BARC) valida-

TAXUS Express and Cardiac Surgery (SYNTAX)

MALIGNANCY: A FEASIBLE TECHNIQUE WITH

tion study reported by Ndrepepa et al1 in this

trial.

STANDARD LAPAROSCOPIC INSTRUMENTA-

journal. However, although important, their re-

Methods and results: A total of 1800 pa-

TION.

sults should be interpreted within the context

tients were randomized to undergo coronary

Mufty H, Hillewaere S, Appeltans B, Houben B.

of the specific study limitations. As stressed

artery bypass graft (CABG) surgery (n = 897)

Source

in the accompanying editorial, the newly pro-

or PCI (n = 903). Prospectively collected base-

Department of Abdominal Surgery, Jessa Hos-

posed BARC bleeding definitions rely heavily

line and peri- and post-procedural data were

pital, Hasselt, Belgium.

on adjudication.2 The quality of event adju-

used to determine independent correlates of

Abstract

dication is dependent on the completeness

4-year all-cause death in the CABG and the

Aim: Single-incision laparoscopy is a rapidly

of and details in the individual patient ac-

PCI arms (Cox proportional hazards model).

evolving technique in the spectrum 'standard

counts, including protocol-driven laboratory

Four-year mortality rates in the CABG and the

laparoscopy-natural

examinations. A potential underreporting of

PCI arms were 9.0% [74 deaths (12 in-hospi-

endoscopic surgery (NOTES)'. From a com-

BARC 2 and BARC 1 bleeding events should

tal)] and 11.8% [104 deaths (16 in-hospital)],

mercial perspective, purchase of articulating

therefore be anticipated. This analysis focu-

respectively (log-rank P-value = 0.063). Cen-

instruments is advised. However, here we

sed on in-hospital bleeding only. How many

sored data comprised 78 patients (8.7%) in

present our early experience with single-

were access site related? The significance of

the CABG arm, and 24 patients (2.7%) in the

incision laparoscopy for right hemicolectomy

in-hospital BARC 1 bleeding should be ques-

PCI arm (log-rank P-value < 0.001). Within

with standard laparoscopic instrumentation.

tioned. Moreover, most patients included in

the CABG arm, the strongest independent

Method: Between June 2010 and December

this analysis had an elective percutaneous co-

correlates of 4-year mortality were lack of

2011, 25 patients presenting with malignant

ronary intervention for stable lesions. In this

discharge aspirin [hazard ratio (HR) 3.56; 95%

disease underwent single-incision laparo-

low-risk patient population, the lack of any

CI: 2.04, 6.21; P < 0.001], peripheral vascular

scopy for right hemicolectomy. Four different

discriminatory power of BARC 2 or greater on

disease (PVD) (HR: 2.65; 95% CI: 1.49, 4.72;

ports (SILS™ port, Covidien; SSL(®) Access

1-year mortality over existing bleeding scales

P = 0.001), chronic obstructive pulmonary

system, Ethicon; X-Cone/S-Portal(®) , Storz;

should not come as a surprise. We strongly

disease, age, and serum creatinine. Within the

and OCTO™ port, AFS Medical) were used.

believe that the true variation of the prognos-

PCI arm, the strongest independent correlate

Patients were recruited prospectively and all

tic implication of BARC and its discriminatory

of 4-year mortality was lack of post-proce-

data were processed retrospectively.

power to predict a worse cardiovascular out-

dural anti-platelet therapy (HR: 152.16; 95%

Results: Twenty-five patients were included

come comparable to other bleeding scales will

CI: 53.57, 432.22; P < 0.001), with 10 repor-

in our study (and their characteristics, descri-

be revealed in a prospective analysis.

ted early (within 45 days) in-hospital deaths

bed later in this paragraph, are expressed as

secondary to multifactorial causes preclu-

median (range)). Four conversions to standard

ding administration of anti-platelet therapy.

laparoscopy were performed. The age of pa-

Other independent correlates of mortality in

tients was 69 (36-89) years and they had a

26 JESSALINEA

orifice

transluminal

body mass index (BMI) of 24.5 (19.1-34.2).

nant disease requiring right hemicolectomy.

Poster presentation

The duration of surgery was 110 (70-148)

Randomized, prospective trials are ongoing

Benelux Kidney symposium Eindhoven, oktober 2012

min with a healed skin incision length of 35

to prove the benefits of this technique and

TRANSMEMBRANOUS TRANSPORT OF UREA,

(20-60) mm. Hospital stay was 5 (2-15) days.

to compare its oncological outcome measu-

PHOSPHATE AND B2-MICROGLOBULIN: A COM-

In four patients discharge was delayed be-

res with those of conventional laparoscopy.

PARISON BETWEEN PRE-DILUTION HEMODIA-

cause of comorbidity. One patient suffered an

In our experience, a low-profile port with a

FILTRATION AND MID-DILUTION HEMODIAFIL-

overwhelming pneumonia.

wide intra-abdominal range of motion is most

TRATION

Conclusion: Single-incision laparoscopy using

preferable.

standard laparoscopic instruments appears to

Keywords:

be a safe and feasible technique for malig-

single-incision laparoscopy

J Vanwalleghem1, B De Moor1, L Bruckers2, T De-

Right

hemicolectomy,

LESS,

jagere1, H Keuleers1, M Van De Sande1, K Stas1. (1)Department of Nephrology, Jessa Hospital Hasselt and (2)department of Statistics University of Hasselt Belgium

Te raadplegen op www.jessazh.be/jessalinea

SYMPOSIA 2012 - 2013 AVONDSYMPOSIUM INFECTIEZIEKTEN IN HET KADER VAN CONTINUING MEDICAL EDUCATION 'INVASIEVE FUNGALE INFECTIES. DIAGNOSE EN BEHANDELING'. Datum:

maandag 10 december 2012, 20u – 21u30

Locatie:

aula campus Virga Jesse, Jessa Ziekenhuis Hasselt

Doelgroep:

intensivisten, klinisch biologen, hematologen, oncologen, andere internisten en medische specialisten (in opleiding).

SYMPOSIUM HEUPCHIRURGIE Datum:

zaterdag 2 februari 2013

Locatie:

aula campus Salvator, Jessa Ziekenhuis Hasselt

SYMPOSIUM RESPIRATOIRE ONCOLOGIE Datum:

zaterdag 23 februari 2013

Locatie:

aula campus Virga Jesse, Jessa Ziekenhuis Hasselt

SYMPOSIUM VOETKLINIEK Datum:

zaterdag 2 maart 2013

Locatie:

aula campus Virga Jesse, Jessa Ziekenhuis Hasselt

MEER INFO SYMPOSIUM INFECTIEZIEKTEN Datum:

zaterdag 9 maart 2013

Locatie:

aula campus Virga Jesse, Jessa Ziekenhuis Hasselt

www.jessazh.be > professionals > symposia, infoavonden en presentaties

LEERSTOEL MEDISCHE ETHIEK UHASSELT WELKE ETHISCHE KEUZES MAKEN WE ZELF, WELKE MAAKT DE SAMENLEVING VOOR ONS? Data:

donderdag 10, 17, 31 januari, 21 en 28 februari 2013, telkens om 20u.

Locatie:

campus Diepenbeek (gebouw D)

In januari start aan de UHasselt een nieuwe editie van de Leerstoel Medische Ethiek – Jules Knapen. Al voor de 16e keer worden vijf lezingen aangeboden, over maatschappelijk relevante thema’s die zich situeren in het domein van de medische ethiek. Het volledige programma is (weldra) beschikbaar op http://www.uhasselt.be/knapen2013. Voor artsen wordt accreditering (ethiek) aangevraagd.

JESSALINEA 27

JESSALINEA NR 8- DECEMBER 2012

28 JESSALINEA

Verantwoordelijke uitgever:

vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt

Eindredactie:

dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 30 82 21, [email protected]