Jaarverslag 2014
Bibliotheekvoorzieningen in de gemeenten: Asten Deurne Helmond Someren
Bibliotheek Helmond-Peel Postbus 727 5700 AS Helmond
Maart 2015
Inhoudsopgave
Inleiding
3
In het kort per gemeente
4
Bibliotheek Asten
4
Bibliotheek Deurne
5
Bibliotheek Helmond
6
Bibliotheek Someren
8
Kennis en informatie; de collectie
9
Educatie
10
Programmerende bibliotheek
13
Digitale bibliotheek
15
Speciale doelgroepen van de bibliotheek
18
VVV Helmond
20
Personele wijzigingen in 2014
21
Bedrijfsresultaten 2014
22
2
Inleiding In 2014 vervulde Bibliotheek Helmond-Peel de openbare bibliotheekfunctie binnen de gemeenten Asten, Deurne, Helmond en Someren. De waarden die de bibliotheek hierbij laat gelden zijn: betrouwbaarheid, onafhankelijkheid, authenticiteit, pluriformiteit en toegankelijkheid. Vijf functies zijn voor Bibliotheek Helmond-Peel leidend: -
Het ter beschikking stellen van kennis en informatie
-
Het bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie
-
Het bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur
-
Het organiseren van ontmoeting en debat
-
Het laten kennis maken met kunst en cultuur.
Ook in 2014 hanteerde de bibliotheek de Code Cultural Governance; een landelijke richtlijn met principes en “best-practice” bepalingen. Een uitwerking van deze code is bijv. het bieden van transparante informatie over bestuur, organisatie, beleid en financiën op de website van de bibliotheek (www.bibliotheekhelmondpeel.nl). De openbare bibliotheek was in 2014 in de vier gemeenten prominent aanwezig met vestigingen in de centra van de dorpen en stad en met bibliotheken op school en steunpunten in kerkdorpen en stadswijken Het verslagjaar heeft in het teken gestaan van een tweede, omvangrijke reorganisatie ten gevolge van de bezuinigingen bij de gemeenten. In 2012 werd vanwege de subsidievermindering al een eerste reorganisatie doorgevoerd met sluiting van vestigingen en ontslag van personeel tot gevolg. In 2014 werd met name door de subsidievermindering van de gemeente Deurne een reorganisatie doorgevoerd waarbij opnieuw afscheid moest worden genomen van een twaalftal bibliotheekmedewerkers. In Deurne werd ten gevolge van de bezuiniging besloten de vestiging aan de Markt te moeten sluiten; door de hulp van woningbouwvereniging BergOpWaarts werd het mogelijk om nog enkele maanden langer in het huidige gebouw aan de Markt te kunnen verblijven. In 2015 kijken we uit naar een kleinere, centrale en toekomstbestendige locatie, bij voorkeur in het multifunctionele Cultuurcentrum Deurne. In 2014 heeft de gemeenteraad van Deurne na langlopende discussies besloten de bibliotheekfunctie in het dorp te gaan concentreren op het basisonderwijs met daarnaast een kleine centrale locatie in het centrum. Ook de gemeente Someren heeft in de gemeenteraad een inhoudelijke beleidsdiscussie gevoerd over de toekomstige bibliotheekfunctie. Bibliotheek Helmond-Peel heeft zich, als huidige professionele dienstverlener, bij beide gemeenten uitgebreid gepresenteerd. De gemeente Someren zal in 2015 de beleidsdiscussie af gaan ronden. De reorganisatie in 2014 heeft de organisatie, bestuur en medewerkers veel energie gekost. Gelukkig is er ook goed nieuws te melden: de bibliotheek heeft zich op veel plaatsen en in veel activiteiten geprofileerd. In dit jaarverslag is weergegeven wat de belangrijkste activiteiten van de bibliotheek zijn geweest in het jaar 2014.
3
In het kort per gemeente: Bibliotheek Asten Bibliotheek Asten heeft in 2014 veel bezoekers gekend; in het bijzonder veel Poolse werknemers bezoeken de bibliotheek om gebruik te maken van WIFI. In maart organiseerde de bibliotheek i.s.m. gemeente Asten een zgn. “raad vraagt raad” bijeenkomst met als onderwerp de toekomst van bibliotheek Asten. Deze informatieve bijeenkomst maakte duidelijk dat de bibliotheek goed geworteld is in Asten en dat inwoners de centrale locatie van de bibliotheek blijvend waarderen.
Van de vele activiteiten die in de bibliotheek plaatsvonden was de Mediabar en het bezoek van de MakersBuzz wel het meest opvallend. Aan de Mediabar konden bezoekers kennismaken met alle digitale vormen van lezen en informeren. Uitleg werd gegeven door medewerkers van de bibliotheek en vrijwilligers van SeniorcompAS. In de MakersBuzz konden belangstellenden o.a. kennismaken met 3D printen in de MakersBuzz.
4
Lezing en workshop in de Bibliotheek in Asten Kerncijfers Asten 2014 Leden:
3.571, waarvan 2.417 jeugdleden en 1.154 volwassenen
Uitleningen:
117.947, waarvan 58.420 jeugdboeken
Bezoekers:
45.626, gemiddeld 900 per week
Collectie:
28.383 boeken en andere materialen
Bibliotheek Deurne De spanning over de toekomst van de Deurnese bibliotheek was in 2014 onverminderd groot. Werkgroep Behoud de Bieb en Bibliotheek Helmond-Peel dienden, na veel overleg, samen een plan in bij de gemeente tot behoud van een fysieke bibliotheek voor Deurne. Dit plan voldeed niet geheel aan de financiële criteria (€250.000) en werd om die reden niet aangenomen. Daarop maakte de bibliotheek een plan wat wel voldeed aan de gewenste criteria; in december vernam de bibliotheek het besluit dat gemeente Deurne akkoord gaat met het door de bibliotheek ingediende plan en voor 2015 met Bibliotheek Helmond-Peel in zee gaat. Daarnaast speelt de huisvesting van de bibliotheek een belangrijke rol in de beleidswijzigingen die nog moeten worden doorgevoerd. Toen vlak voor de zomer bleek dat het Cultuurcentrum (CCD) failliet was verklaard, stonden er initiatiefnemers op om een doorstart met het CCD te maken. Hun plan omvatte nadrukkelijk de vestiging van de bibliotheek in het nieuwe CCD. Deze doorstart kwam er helaas niet; wel besloot de gemeenteraad een nieuw bestuur voor het nieuwe CCD te gaan vormen en dit bestuur te belasten met besluitvorming over het al dan niet huisvesten van de bibliotheek in het CCD. Inmiddels is duidelijk dat de bibliotheek tot 1 juli 2015 in het pand aan de Markt kan blijven. Of zij aansluitend naar het CCD kan verhuizen is vooralsnog onbekend. Alle onzekerheid waarmee de bibliotheek in Deurne is omgeven trok een zware wissel op de medewerkers en de leden van de bibliotheek. Vele leden en bezoekers haakten om reden van de onzekere toekomst af. Sinds november zijn de
5
collectie tijdschriften, de openingsuren en activiteiten flink gekort en is de inrichting enigszins aangepast. Gedurende de ochtenden wordt met vrijwillige gastvrouwen/-heren gewerkt en tijdens de vakanties is de bibliotheek Deurne gesloten. Bibliotheek Helmond-Peel betreurt de gedwongen “afbraak” van dienstverlening, maar hoopt in 2015 in een nieuwe locatie en in co-creatie met andere partners een nieuwe start te maken en de onzekere jaren af te sluiten en achter zich te laten.
Kerncijfers Deurne 2014 Leden:
5.231, waarvan 3.511 jeugdleden en 1.720 volwassenen
Uitleningen:
190.500, waarvan 87.600 jeugdboeken
Bezoekers:
86.289, gemiddeld 1.960 per week
Collectie:
36.349 boeken en andere media
Bibliotheek Helmond De bibliotheek aan de Watermolenwal in Helmond kende in het afgelopen jaar een stijging van het aantal bezoekers met 5,2% Steeds meer mensen weten de bibliotheek te vinden en wel om heel diverse redenen. Niet voor niets is in de bibliotheek een VVV ondergebracht, een Bibliotheekcafé, maar ook een Erfgoedpunt (samenwerking met het Regionaal Historisch Centrum), een cursusruimte, een podiumruimte, een studiezaal (stilteruimte) en Op Maat studiebegeleiding. In 2014 verwelkomde de bibliotheek als nieuwe onderhuurder de Denktank, een platform voor de inwoners van Helmond om op belangrijke onderwerpen mee te denken en invloed te hebben op de beslissingen van de gemeente. In 2014 werd de inrichting op enkele punten verbeterd: de dvdcollectie werd verplaatst naar wandkasten in de hotspot op de eerste verdieping en op alle afdelingen werden retailblokken geplaatst om aantrekkelijke collectieonderdelen extra aandacht te kunnen geven.
6
Tijdens de wintermaanden was de bibliotheek op zondagmiddag geopend met elke zondagmiddag een activiteit. Gemiddeld komen er ruim 200 bezoekers naar de bibliotheek op zondagmiddag. Tijdens de Nacht van de Bibliotheek op 20 juni 2014 bezochten 440 mensen de bibliotheek. De bibliotheek stond die nacht geheel in het teken van muziek, dans, poëzie en lezen.
De inzamelingsactie voor de voorleesbus was zo succesvol dat op 28 mei onze voorleesbus Blikkie kon worden onthuld. Vanaf dat moment ging Blikkie elke week op pad om kinderen in aanraking te brengen met boeken en voorlezen. Een groep vrijwillige chauffeurs en voorlezers legde in 2014
maar liefst 38 bezoeken af aan peuterspeelzalen, kinderopvangcentra en scholen. Ruim 1500 Helmondse kinderen maakten kennis met Blikkie en voorlezen. In enkele maanden is Blikkie een graag geziene gast op scholen en een bekend icoon van de bibliotheek geworden. In december ontving de bibliotheek de Carat Aanmoedigingsprijs 2014 voor Blikkie.
Kerncijfers Helmond 2014 Leden:
14.867, waarvan 10.477 jeugdleden en 4.390 volwassenen
Uitleningen:
414.772, waarvan 214.496 jeugdboeken
Bezoekers:
162.257, gemiddeld 3.120 per week
Collectie:
84.172 boeken en andere media
7
Bibliotheek Someren Voor onze bibliotheek in Someren was 2014 een spannend jaar. De gemeente Someren besloot op 26 februari 2014 zich nader te beraden op de toekomst van de bibliotheek. Daartoe nodigde ze Bibliotheek Helmond Peel uit een visie te ontwikkelen en voor 6 oktober 2014 een vernieuwend en aansprekend aanbod te doen. Ook andere aanbieders werden hiertoe uitgenodigd. Een van die aanbieders was Questum, een commerciële partij die ook in Deurne offerte uitbracht. Bibliotheek Helmond Peel heeft een aansprekend aanbod samengesteld in de vorm van een matrix met potentieel aanbod op de door de gemeente omschreven kernfuncties. In november heeft de gemeenterad in een “raad vraagt raad”-bijeenkomst de plannen besproken, maar nog geen beslissing genomen met welke partij zij vanaf 2016 in zee wil gaan. Hierover komt begin 2015 meer duidelijkheid.
Raad vraagt raad bijeenkomst in Someren Begin april vierde de bibliotheek in Someren haar 40-jarig bestaan met een feestweek, die bol stond van activiteiten. Er waren lezingen, workshops voor kinderen en een optreden voor ouderen.
8
Door het jaar heen vond er in de bibliotheek een keur aan lezingen, workshops en tentoonstellingen plaats. Ook de Mediabar werd in Someren geplaatst; deze zorgde voor veel bezoekers met vragen over tablets en ereaders, welke door bibliotheekmedewerkers en vrijwilligers van SeniorcompAS werden beantwoord.
Kerncijfers Someren 2014 Leden:
4.304, waarvan 2.988 jeugdleden en 1.316 volwassenen
Uitleningen:
125.195, waarvan 63.469 jeugdboeken
Bezoekers:
41.614, gemiddeld 820 per week
Collectie:
27.795 boeken en andere media
Kennis en informatie; de collectie De vraag van het publiek naar de fysieke collectie is nog steeds, naast alle ontwikkelingen op digitaal gebied, een van de belangrijkste pijlers van de bibliotheek. De plaats waar deze collectie wordt gebruikt door de inwoners van Asten, Deurne, Helmond en Someren is in beweging. Natuurlijk zijn centrale hoofdlocaties in de vier gemeenten een bekende en drukbezochte plek. Maar daarnaast manifesteert de openbare bibliotheek zich ook steeds meer in scholen. Daar niet alleen met actuele en aantrekkelijke collecties maar ook in belangrijke mate met professionele personele bibliotheekinzet: de Leesconsulent en Mediacoach. In Deurne is met het oog op de verhuizing naar een kleinere huisvesting een begin gemaakt met een verkleining van de collectie. Met name de tijdschriften en de informatieve collectie voor volwassen zijn eind 2014 beperkt tot de 12 meest gevraagde rubrieken zoals landen (reisgidsen), gezondheid, huis en tuin, geestelijk leven en computer. Naast het papieren boek en de traditionele bibliotheekcollectie komt er steeds meer informatie op een digitale manier beschikbaar. De bibliotheek speelt daar uiteraard op in; meer en meer komen
9
ebooks via de bibliotheek ter beschikking. Dit jaar kwamen er via bibliotheek.nl 10.000 ebooks beschikbaar. Maar liefst 1.080 van onze leden ( 12,5 %van de leden van 18 jaar en ouder) maakten een ebook-account aan en leenden 7.713 ebooks. De bibliotheek neemt deel aan regionale en provinciale projectgroepen om t.a.v. de collectie op grotere schaal efficiencyvoordelen te behalen. In 2014 zijn voorbereidingen getroffen om onze bijdrage aan de Nationale Bibliotheek Catalogus te leveren. Hiermee kunnen bibliotheekleden, via Bibliotheek Helmond-Peel, nog gemakkelijker de beschikking kunnen krijgen tot de landelijke bibliotheekcollectie (van zowel papieren boeken alsmede digitale informatie). De bibliotheek gaat er van uit dat de digitale en fysieke bibliotheek elkaar zullen aanvullen en dat er geen sprake is van een vervanging van de fysieke bibliotheek door de digitale. Wel zal een verschuiving plaatsvinden, bijv. van lenen naar downloaden. Bibliotheek Helmond-Peel biedt haar leden de mogelijkheid om materialen, die niet in de eigen collectie aanwezig zijn, aan te vragen bij andere bibliotheken in Brabant en Nederland. Ook leveren wij materialen op aanvraag aan leden van andere bibliotheken: zo houden we het bibliotheekstelsel in stand voor de leden van alle bibliotheken in Nederland. Het aantal aanvragen was: 208 in Asten, 203 in Deurne, 543 in Helmond en 189 in Someren. Het aantal leveringen van onze bibliotheken aan anderen was:100 in Asten, 141 in Deurne, 464 in Helmond en 98 in Someren.
Educatie De educatieve activiteiten van de bibliotheek vonden plaats in de vier centrale locaties en in toenemende mate in school- en kinderopvanglocaties. De bibliotheek zet, met deskundige medewerkers , en in samenwerking met het onderwijs, in op educatie voor jong en oud.
Doelgroep 0-4 jaar BoekStart voor baby’s In 2014 stuurden de vier gemeenten aan 1593 ouders van baby’s en uitnodiging om in de bibliotheek een koffertje op te halen en hun kind in te schrijven. Meer dan 500 ouders gaven hieraan gehoor, een respons van 32%. De bibliotheek organiseerde samen met de JGZverpleegkundige bijeenkomsten voor ouders en hun baby’s.
10
Bibliotheek in Villa Vrolijk Helmond BoekStart in de kinderopvang In Someren voerde de bibliotheek een pilot BoekStart in de kinderopvang uit met Nul-Vier DAS als samenwerkingspartner. Ook Korein Kinderplein en Villa Vrolijk, een kinderopvang uit Helmond, sloten hierbij aan. Er werden 7 pedagogisch medewerkers opgeleid tot voorleescoördinator. Ook werd er op initiatief van Nul-Vier DAS samen met de bibliotheek een ouderavond over taal georganiseerd waarbij 50 ouders aanwezig waren. De samenwerking met de kinderopvang die in Someren al een lange geschiedenis heeft, is door deze pilot geïntensiveerd. Via de kinderopvang worden ouders aangespoord gebruik te maken van de bibliotheek. De resultaten hiervan zijn terug te zien in het hoge aantal ingeschreven BoekStart leners in Someren (51%) en een hoog percentage 0-4 jarigen dat actief gebruik maakt van de bibliotheek. Bij Villa Vrolijk in Helmond heeft deelname aan deze pilot geleid tot een prachtig ingerichte bibliotheek voor kinderen en medewerkers van deze organisatie. In 2014 werden voorbereidingen getroffen om in 2015 in de gemeente Asten dezelfde pilot uit te gaan voeren met samenwerkingspartner Korein Kinderplein en peuterspeelzaal Pinkeltje. In Helmond werd verder Kleintje Cultuur uitgevoerd voor 325 peuters van Spring.
Voorleesbus Blikkie In mei werd Voorleesbus Blikkie gepresenteerd: een oldtimer die met inzet van vrijwilligers scholen en kinderopvangcentra bezoekt om bij kinderen het lezen te promoten. Jacques Vriens onthulde de naam van Blikkie en nam de eerste voorleessessie voor zijn rekening. Blikkie is in de periode juni tot december ingezet op 38 scholen, peuterspeelzalen en festivals, waar meer dan 1.500 kinderen hebben genoten van verhalen en voorlezen.
11
Vaders voor lezen In navolging van de landelijke campagne Vaders voor Lezen werd in juni een Helmonds team Voorleesvaders gelanceerd. Jacques Vriens verzorgde voor dit team en verdere belangstellenden een workshop voorlezen. Voorleesvaders zijn ingeschakeld tijdens het voorlezen in de bibliotheek en in Voorleesbus Blikkie.
Doelgroep 4-12 jaar De Bibliotheek op School In Helmond werden 4 nieuwe basisscholen voorzien van een Bibliotheek op School: De Stroom, De Vlier, De Zevensprong en de Goede Herder. Een nieuw bekostigingsmodel zorgde ervoor dat in 2015 weer vijf Helmondse scholen kunnen aansluiten. Ook in Deurne vonden er gesprekken plaats over de Bibliotheek op School. Eind 2014 beschikte Bibliotheek Helmond-Peel over 17 Bibliotheken op School. Dienstverlening Primair Onderwijs Deze dienstverlening aan basisscholen is erg divers en wordt in alle gemeenten aangeboden:
154 groepen van 39 scholen brachten een bezoek aan de bibliotheek
43 scholen deden mee aan de Rode Draad
173 projectcollecties werden samengesteld
14 scholen deden mee aan Boekenpret
53 scholen uit vier gemeenten deden mee aan de Voorleeswedstrijd
14 cursisten volgden een cursus Open Boek
15 scholen nemen deel aan het Netwerk leescoördinatoren
36 leescoördinatoren bezochten de themamiddag: “de aarzelende lezer”
Nieuwe producten werden gepresenteerd zoals Websites4you en Boekenkring.
13 groepen van 4 scholen genoten van het project “Getekende helden”, de wereld van Fiep Westendorp” en bezochten de tentoonstelling in het Gemeentemuseum in Helmond.
In samenwerking met Cultuurcontact bood de bibliotheek een workshop literatuureducatie aan en nam deel aan de Culturele carrousel voor kinderopvang in de zomervakantie.
75 kinderen bezochten de Helmondse Skoolzone voor hulp bij spreekbeurten en werkstukken.
12
Doelgroep 12-18 jaar De bibliotheek organiseerde Read2me: de voorleeswedstrijd voor brugklassers met 3 deelnemende scholen. In Asten en Someren bezochten 53 groepen van het Varendonckcollege de bibliotheek. De bibliotheek verzorgde een workshop voor alle docenten van Havo/VWO.
Doelgroep 18 jaar en ouder Alle eerstejaars groepen van Pabo de Kempel (225 studenten) brachten een bezoek aan de bibliotheek waar zij kennis maakten met de educatieve functie van de bibliotheek. Een groep studenten uit het challenge-program kwam op bezoek voor een speciaal programma rondom jeugdliteratuur. Twee groepen studenten werden in de bibliotheek ontvangen in het kader van de Burgerschapsdag. De bibliotheek was vertegenwoordigd in de jury van de voorleeswedstrijd voor Avondstudenten. Achttien studenten van de afdeling Onderwijsassistent van het ROC Ter AA zijn na instructie actief ingezet als begeleider in de Skoolzone in de bibliotheek.
Programmerende Bibliotheek Het jaar 2014 is qua activiteitenaanbod een mooi afwisselend jaar geweest voor Bibliotheek Helmond-Peel. Er werd een breed scala aan activiteiten voor bezoekers gepresenteerd waarbij voor eenieder wat te beleven was. De programmering was divers waarbij werd samengewerkt met diverse partijen. Voorbeelden hiervan zijn:
Exposities van lokale en regionale kunstenaars (glaswerk, schilderwerk, beelden, keramiek, verzamelingen), een expositie van toneelvereniging St. Genesius, de expositie “Opgegraven verhalen” in samenwerking met de Stichting Beeld over begrafenisrituelen bij verschillende culturen, een expositie van het Kunstkwartier en een foto-expositie over het buitengebied van Helmond.
Samenwerking met Stichting Beeld mondde uit in een schrijfsessie over herinneringen na een overlijden; er werd een alternatieve uitvaartbeurs in de bibliotheek gehouden met inspiratie voor alternatieve begrafenisrituelen.
13
Zes lezingen over thema’s zoals reizen, kunst en wetenschap, in samenwerking met Volksuniversiteit Helmond, met een gemiddeld bezoekersaantal van 35 bezoekers per keer.
Elke zondagmiddag werd in de bibliotheek in Helmond een activiteit georganiseerd zoals workshops voor kinderen, muzikale optredens, cabaret, ebook-spreekuur en het Literair Toneel.
Acht goedbezochte kunstlezingen in samenwerking met kunsthistoricus Ger Jacobs en/of de Volksuniversiteit, waarin aandacht wordt geschonken aan de exposities die landelijk in de belangstelling staan.
Vier inloopspreekuren van de Architectuurwinkel waarbij bezoekers hun vragen over bouwen en verbouwen aan architecten konden voorleggen.
In samenwerking met het Cursushuis DAS (Deurne Asten Someren) is in het afgelopen jaar een viertal lezingen geprogrammeerd in de bibliotheken van Deurne, Asten en Someren over diverse thema’s. Deze lezingen (reizen, Geocaching en Stoppen met piekeren) trokken gemiddeld ruim 30 bezoekers.
In het kader van de Dutch Technology Week (DTW) werd in de bibliotheek in Helmond een lezing verzorgd over de nieuwste technologieën om zwemprestaties van topsporters te verbeteren; samen met de andere openbare bibliotheken in de regio Kempen en Peel wordt jaarlijks aan de Dutch Technology Week deelgenomen.
Nog enkele opmerkelijke activiteiten uit het programma van de bibliotheek in 2014:
Herman Pleij: lezing t.g.v. het jubileum van de bibliotheek in Someren
Kindervakantiewerk zomer 2014: Speurtocht en quiz in de bibliotheek voor 60 kinderen uit Rijpelberg Helmond
Inloopspreekuur van Savant en Zorgboog elke week tot en met oktober op donderdag in Bibliotheek Helmond
Woensdagmiddag: voorlezen voor kinderen op de jeugdafdeling
Actie “Spaarlezen” in de zomer voor kinderen. En als beloning vier uitverkochte goochelvoorstellingen in de herfstvakantie.
Ethiekcafé. Het Elkerliek Ziekenhuis in gesprek met 37 bibliotheekbezoekers over orgaandonatie.
Gedichtenavond in Someren met dorpsdichter Dennis Kollaard
Erik Vink met zijn lezing over “het Deurne van vroeger”(40 bezoekers)
De Tafel van Eén verzorgde vier keer in de bibliotheek een bijeenkomst voor vrouwen die zich willen oriënteren of ze weer willen gaan werken.
De Nacht van de Bibliotheek: ruim 450 bezoekers kwamen voor een afwisselend programma voor jong en oud, met o.a. Marlon Kicken, Thomas Pieters, Iris Penning).
14
Digitale Bibliotheek Digitale dienstverlening van Bibliotheek Helmond-Peel heeft in 2014 belangrijke ontwikkelingen doorgemaakt. Landelijke activiteiten op digitaal gebied kwamen via het netwerk van bibliotheken steeds meer binnen handbereik. Ook lokale en regionale activiteiten die door de bibliotheek zelf werden georganiseerd vonden veel aftrek waarbij de gidsfunctie van de bibliotheek voorop stond. Fysiek en digitaal vullen elkaar optimaal aan, waardoor Bibliotheek Helmond-Peel in 2014 weer verdere stappen heeft kunnen zetten als multimediale bibliotheek voor een breed publiek Burgers Mediavaardig/mediawijs De bibliotheek is op dit terrein actief in alle gemeenten. Zij organiseerde 12 cursussen voor iPad en Android tablet pc’s., waar mogelijk in samenwerking met CursushuisDAS en het SeniorCompAS. Deze cursussen werden gemiddeld door 10 mensen bezocht. De lezing “Social media en iPad” werd gehouden bij vrouwenverenigingen in Brouwhuis en Ommel. In Deurne vond een lezing “Windows XP en hoe nu verder” plaats. Er werden lezingen Makkelijk Lezen Plein en digitale mogelijkheden voor kinderen met leesproblemen georganiseerd in Helmond, Asten en Deurne, waar 130 bezoekers op af kwamen. Op verzoek werd dit ook nog herhaald voor de interne begeleiders van Prodas. De MakersBuzz (een grote transportbus vol nieuwe digitale media en toepassingen “en route” in Brabant) kwam op bezoek bij de bibliotheken in Asten en in Helmond. In de MakersBuzz werd kennis en ervaring opgedaan met nieuwe (digitale) maak-technieken zoals de 3D-printen en lasersnijden. Klik en Tik: I.s.m. Werkplein Helmond worden elke donderdagmiddag werkzoekenden en andere belangstellenden met weinig tot geen internetervaring geholpen met hun eerste stappen op het internet. De cursisten worden geholpen door Maatschappelijke stagiaires o.l.v. een bibliotheekmedewerker. Er vonden vier cycli van 8 cursusweken plaats, waaraan 41 cursisten deelnamen. Cursisten werden veelal via UWV toegeleid. Mediabar: in januari is een reizende mediabar in Deurne ingericht. In november en december stond deze in resp. Asten en Someren. Elke vrijdagmiddag is hier een inloopspreekuur gehouden i.s.m. Seniorweb Deurne en SeniorCompAS. Er kwamen gemiddeld 5 tot 10 bezoekers per keer die zich lieten informeren over alle nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de digitale apparaten en de bibliotheek. Over E-readers, en ebooks etc. Er werden ook veel vragen gesteld over de keuze en het gebruik van de apparaten.
15
Prowise: In Someren en Asten werd een interactief beeldscherm aangeschaft dat wordt gebruikt bij lezingen, cursussen en instructies. Workshops en trainingen De accountmanager Digitale bibliotheek is heel actief geweest om medewerkers van de bibliotheek goed op de hoogte te houden van- en te trainen op alle nieuwe ontwikkelingen in de digitale bibliotheek en met name e-books. Daarvoor zijn workshops en trainingen voor medewerkers georganiseerd. De accountmanager digitale bibliotheek heeft ook buiten het werkgebied ( zowel in de regio als landelijk) cursussen e-books verzorgd voor bibliotheekmedewerkers van andere bibliotheken. Daarnaast heeft ze ook diverse trainingen verzorgd voor externe partners, zoals gemeenteraad Asten, via de Lev-groep, VVV de Peel. Ook werd zij ingehuurd door andere bibliotheken voor ebook spreekuren en tablet cursussen o.a. voor KVO en KBO. Ebooks: Sinds januari 2014 is het nieuwe e-Books aanbod van bibliotheek.nl beschikbaar voor bibliotheekleden. Beginnend met 5.000 titels en uitgroeiend tot ongeveer 10.000 legaal te downloaden ebooks in december 2014. (30% van de markt van ebooks) Alleen bibliotheekleden kunnen hiervan gebruik maken. In totaal hebben 1.080 leden van Bibliotheek Helmond-Peel een webaccount aangemaakt voor het lenen van e-books. Dit is 12,5% van de volwassenen leden van de bibliotheek, waarmee Bibliotheek Helmond-Peel duidelijk bovengemiddeld scoort. Zij leenden in totaal 7.713 ebooks. Bibliotheek Helmond-Peel heeft zich in 2014 zeer actief opgesteld om het ebooks aanbod van bibliotheek.nl te promoten. Elke maand werden er in de vestigingen e-books spreekuren gehouden. Hiervoor was zeer veel belangstelling. Digitale lezers in spé werden geholpen met het aanmaken van webaccounts en het downloaden en overzetten van ebooks naar hun e-reader dan wel tablet computer. Een hogelijk gewaardeerde dienstverlening, die je alleen bij de bibliotheek kunt krijgen. In de zomervakantie was er weer een Vakantiebieb app voor leden en niet-leden van de bibliotheek. Acht weken lang konden jong en oud genieten van alle genres ebooks, tijdschriften, reis- en taalgidsen. Landelijk werd deze app door 345.000 mensen gedownload, waarvan 200.000 nieuwe gebruikers deze zomer. In totaal werden via de app 1,5 miljoen e-books gedownload, drie keer zoveel als het jaar daarvoor. Digitale bestanden: In de bibliotheek is het mogelijk om kosteloos digitale bestanden te raadplegen. Digitale bestanden zoals de krantenbank, Literom, Meer over Media, Uittreksels werden afgelopen jaar 13.142 keer bezocht. Website De website van de bibliotheek, in 2014 geheel vernieuwd en aangesloten op de landelijke ontwikkelingen, kende afgelopen jaar een groei in het aantal bezoekers: Aantal sessies website: 213.243 (2014) tegen 201371 (2013), een toename van 5,9%
16
Aantal Gebruikers website: 88.606 (2014) tegen 80.688 (2013), een toename van 9,8% Paginaweergaven: 403.962 (2014) tegen 363.408 (2013), toename van 11,2% Afgelopen jaar heeft de bibliotheek 29 keer een Digitale Nieuwsbrief verstuurd naar 11.156 bibliotheekleden. Ook werd een aparte nieuwsbrief voor de Bibliotheek op School gemaakt; deze werd 5 keer verstuurd naar in totaal 126 e-mailadressen. De Bibliotheek app voor verlengen/reserveren is door 1.030 bibliotheekleden gedownload. Het aantal verlengingen via deze app is in 2014 gestegen naar 32.486 (in 2013: 13.968). Het aantal reserveringen bedroeg in 2014: 1.859 (2013: 675). BieHP app , met een actueel overzicht van wat er door Bibliotheek HelmondPeel aan activiteiten wordt georganiseerd is 776 keer gedownload. In de loop van 2014 is de app ook voor Android verschenen zodat meer geïnteresseerden hiervan gebruik kunnen maken. Aansluiten op de landelijke bibliotheek.nl: In 2014 werd gebruik gemaakt van widgets van bibliotheek.nl op onze eigen website: zo komt landelijke content terecht op onze eigen website. Voorbereidingen werden getroffen voor aansluiting op de WaaS per januari 2015: de landelijke website van bibliotheek.nl . Deze keuze is gemaakt uit efficiency overwegingen: we kunnen met minder tijd meer interessante en inspirerende inhoud bieden op onze lokale website. Toegang tot Muziekweb : streaming muziek luisteren in de bibliotheek is mogelijk in alle locaties van bibliotheek Helmond-Peel. In 2014 werd dit ook mogelijk op eigen meegebrachte apparaten in de bibliotheek. Het aantal gebruikers is gemiddeld 54 per maand; in totaal beluisterden zij 6.432 tracks. Skoolzone: onderwijsassistenten in opleiding (ROC Ter Aa) en bibliotheekmedewerkers bieden elke woensdagmiddag hulp bij het maken van spreekbeurten en werkstukken. Zij bieden hulp bij het zoeken van informatie en geven tips voor een goede digitale presentatie. Kinderen tussen 8 en 13 jaar zijn Iedere woensdagmiddag welkom in de Skoolzone op de eerste etage van de bieb in Helmond. Toegang voor de Skoolzone is gratis voor leden van de bibliotheek. In totaal maakten in 35 weken zo´n 75 kinderen gebruik van deze Skoolzone.
17
Bereslimme prentenboeken: deze digitale prentenboeken staan op een speciale kinderwerkplek in alle vestigingen. Ze worden daar veelvuldig gebruikt. Via de website van de bibliotheek kunnen deze ook gratis thuis gebruikt worden. Sinds de start in december 2011 werden in Asten 14.365 Bereslimme Boeken bekeken, in Deurne 8.378, in Helmond 49.297 en in Someren 13.212. Social media De bibliotheek is in toenemende mate actief op social media. Dit doet zij vanuit verschillende accounts om te inspireren en te informeren. Ook onderhoudt de bibliotheek zo contact met haar volgers en verzorgt zij zo nodig de webcare. De bibliotheek gebruikt Facebook, Twitter, Instagram en Pinterest. Er zijn algemene accounts van de bibliotheek, van de Voorleesbus en Skoolzone. De accountmanager digitale bibliotheek is bovendien sinds 2014 namens Bibliotheek Helmond-Peel lid geworden van het Landelijk Social Media Team. Door deelname aan dit team levert de bibliotheek een bijdrage vanuit het account bibliotheek.nl aan informatie, inspiratie en webcare voor heel Nederland.
Speciale doelgroepen van de bibliotheek Sinds jaren maar nadrukkelijk vanaf 2012 heeft de bibliotheek specifieke aandacht voor het doelgroepenwerk. Na de sluiting van de locaties in de wijken van Helmond en de dorpen rondom Deurne in 2012 is door de betreffende gemeenten en de bibliotheek de doelgroep “ouderen en minder mobielen” als speerpunt in het beleid opgenomen. Ouderen en Minder Mobielen In het kader van de bereikbaarheid voor deze doelgroep bestaat sinds 2012 naast de Bibliotheek Aan Huis service een dienstverlening genaamd: de bestelbieb. Deze is op zes locaties in de gemeenten Deurne, Helmond en Someren gerealiseerd. Dit als mogelijk alternatief voor de oudere en minder mobiele inwoners i.v.m. de afstand tussen huis en bibliotheek. De bestelbieb Op vaste momenten in de week is het mogelijk om boeken op te halen of terug te brengen in de bestelbieblocatie in de buurt. De bestelbieb draait op basis van vrijwilligers die voor de klant aanwezig zijn om hen te helpen. De klant krijgt de mogelijkheid een pakketje boeken te bestellen bij de bibliotheek. In de bibliotheek worden de aanvragen door een medewerker verwerkt en worden de pakketjes wekelijks klaargemaakt en verstuurd
18
naar de bestelbieb, zodat ze daar alleen aan de klant meegegeven kunnen worden. De bestelbieb draait momenteel dankzij vrijwilligers van de samenwerkende partij. Klanten van de bestelbieb, 65 jaar en ouder, zijn lid van de bibliotheek om gebruik te kunnen maken van deze service. Afgelopen jaar hebben 55 leden gebruik gemaakt van de bestelbieb en werden via deze service in totaal 2.548 boeken getransporteerd.
Bestelbieb in de gemeente Deurne: 1.
Helenaveen in het dorpsservicecentrum In samenwerking met de vrijwilligers van de dorpsraad Helenaveen..
2.
Neerkant in museum “Techniek met ’n Ziel” In samenwerking met de vrijwilligers van het museum “Techniek met ’n Ziel”.
Bestelbieb in de gemeente Helmond: 3.
Woonzorgcentrum de Eeuwsels
4.
Senioren Ontmoetingscentrum D’n Huijsakker in Mierlo-Hout
5.
Woonzorgcentrum Rivierenhof
Bestelbieb in de gemeente Someren: 6.
Gemeenschapshuis de Bunt
Activiteiten voor ouderen In het algemeen is te constateren dat de ouderen voor de bibliotheek een zeer trouwe doelgroep zijn, zo zijn het trouwe leden en blijven de ledenaantallen in deze categorie het afgelopen jaar stabiel. Daarnaast zijn het trouwe bezoekers van lezingen en cursussen. Ook gebruiken ouderen en minder-mobielen de bibliotheek als een ontmoetingsplek en maken daarbij regelmatig gebruik van de het leescafé en de leestafels in onze bibliotheken. Nieuwe doelgroepen In 2014 is er op het politieke vlak, o.a. door de gemeenteraadsverkiezingen, het nodige veranderd. Als bibliotheek spelen wij daar graag op in en bepalen wij in samenspraak met de gemeenten welke doelgroepen belangrijk (zullen) zijn in ons beleid. In oktober van 2014 zijn daarom de volgende doelgroepen benoemd, waaraan in het lopende jaar aandacht besteed zal worden: 1.
Boekstart ouders Hiervoor wordt samenwerking geboden met (het werk van) het team Educatie.
2.
Laaggeletterden, kwetsbaren in de samenleving
Een succesvol voorbeeld is het verkiezingsdebat dat op 12 maart 2014 heeft plaatsgevonden in bibliotheek Helmond. Dit is door en voor de doelgroep georganiseerd en is ontstaan door een samenwerking met de landelijke Stichting Lezen & Schrijven, Cubiss Tilburg, het ROC Ter Aa, Werkplein Helmond en de Atlantgroep. Alle Helmondse politieke partijen stuurden een afvaardiging en hadden zich verdiept in
19
het onderwerp naar aanleiding van de vele vragen die zij vooraf van de doelgroep kregen. Het resultaat was een geanimeerd debat wat veel los heeft gemaakt bij alle aanwezige partijen. Laaggeletterdheid stond weer op de kaart in Helmond. 3.
Ouderen die moeite hebben met de weg te vinden in de gedigitaliseerde samenleving.
VVV Helmond Assortiment: dit bleef in 2014 onverminderd groot. Naast cadeaubonnen, wandel- en fietskaarten verkoopt VVV helmond meer en meer streek- en Helmondse producten. In 2014 werd 10% meer producten verkocht dan in 2013. Het grootste succes was het Peelpeuzelboekje: een boekje met waardebonnen die in de regio kunnen worden ingewisseld voor een kleine versnapering tijdens een wandel- of fietstocht. VVV Helmond verkocht ruim 900 boekjes. Om die reden werd een wintervariant ontwikkeld (Peelsneukelen) waarvan 535 exemplaren werden verkocht. Helmondse horeca-ondernemers zijn enthousiast over deze nieuwe producten en nemen er graag aan deel.
Ticketverkoop en evenementen: In 2014 lieten 7 organisaties de kaartverkoop voor hun evenement door VVV Helmond verrichten. VVV Helmond presenteerde zich waar mogelijk bij locale en regionale evenementen zoals de Fietsvierdaagse. Groepsprogramma’s: In 2014 maakten 240 personen gebruik van de groepsprogramma’s. Stadswandelingen, geschiedenis van Helmond en van Ridders tot Edah zijn het meest populair. Marketing, promotie en samenwerking: In 2014 publiceerde VVV Helmond de fietstocht Rondje Helmond in het jaarboek van Route.nl;sindsdien is dit rondje ook te vinden op de website van Route.nl. Ook maakte VVV helmond een begin met het sluiten van partnerschappen met ondernemers en werd tweewekelijks een digitale evenementenkalender opgemaakt. Deze kalender dient als voorloper voor de nieuwe Uitinhelmond-kalender die vanaf januari 2015 wordt uitgegeven en waaraan de VVV database (NDTRC) ten grondslag ligt. De VVV website werd verder ontwikkeld o.a. met vertalingen in Engels en Duits. Het aantal bezoeken aan het Helmondse gedeelte van de website VVVdepeel nam met maar liefst meer dan 110% toe tot 27.500. Er werden 166.000 pagina’s met Helmondse informatie bezocht, 50.000 meer dan in 2013. Ook lanceerde de VVV een app waarmee zij haar evenementen beter kan profileren op iPads en mobiele telefoons. Met behulp van een speciale gemeentelijke subsidie werden digitale
20
koppelingen tussen culturele instellingen ( o.a. Speelhuis, Cacaofabriek) en de VVV-website gemaakt, met als doel alle informatie over het toeristische, recreatieve en culturele aanbod in de stad op een plaats te verzamelen en beschikbaar te stellen, nl. op de website van de VVV Helmond. Dit project krijgt in 2015 een vervolg.
Personele wijzigingen in 2014 Medio 2014 nam de bibliotheek, gedwongen door bezuinigingen, afscheid van 12 bibliotheekmedewerkers. De personeelsformatie werd met 278 uur (7,7 FTE) verminderd.
Om dezelfde reden werd begin januari gestart met zgn. zelfservice –uren tijdens de ochtenden in alle bibliotheekvestigingen: tijdens deze uren zijn er geen medewerkers op de werkvloer maar alleen vrijwilligers in de functie van gastvrouw/-heer. Voor de bibliotheken in Asten en Someren betekende dit een verruiming van de openingsuren met 8 uur. Tijdens de zelfservice-uren bezoeken gemiddeld 190 bezoekers per week de bibliotheken in Asten en Someren, 360 in Deurne en 500 in Helmond. In de periode van januari t/m maart werd in de bibliotheek in Helmond een proef met openstelling op zondagmiddag gehouden. Gemiddeld werden 200 bezoekers per zondagmiddag verwelkomd. Uit reacties van het publiek bleek dat de zondagmiddag bijzonder wordt gewaardeerd. Op verzoek van de Ondernemingsraad werd de proef met een jaar verlengd en vanaf oktober 2014 dus hervat. Ook in het najaar is het gemiddelde aantal bezoekers 200 per zondagmiddag en worden er 317 materialen geleend. Behalve ouders met jonge kinderen en ouderen bezoeken opvallend veel scholieren en studenten de bibliotheek op zondagmiddag, om gebruik te maken van de studiefaciliteiten in de bibliotheek. Helaas heeft de bibliotheek in Helmond in het najaar veel overlast van jongeren ondervonden. Dit heeft geleid tot vernieuwde afspraken met de politie, beveiliging en het
21
jeugdpreventieteam van de gemeente Helmond, waarbij zero-tolerance het uitgangspunt is. In enkele maanden werd aan ongeveer 30 jongeren een toegangsontzegging gegeven. Ook hebben enkele medewerkers aangifte gedaan van intimidatie en belediging.
Bedrijfsresultaten 2014 BEZOEKERS 2014 Totaal Helmond, Watermolenwal Helmond, Bibliotheek op School Deurne, Markt
162.257 27.525 86.289
Deurne, Bibliotheek op School Asten, Kerkstraat
6.869 45.626
Asten, Bibliotheek op School Someren, Molenstraat
2.073 41.614
Someren, Bibliotheek op School
6.775
Totaal
379.028
Totaal aantal bezoekers 2013:
374.709
LEDEN Per 31-12-2014
Asten
Deurne
Helmond
Someren
Totaal
Jeugd 0-12 jaar
1.388
2.161
7.002
1.479
12.030
Jongeren 13-17 jaar
1.029
1.350
3.475
1.509
7.363
14
64
90
11
179
Volwassenen 18-64 jaar
799
1.119
2.964
946
5.828
Ouderen 65 jaar en ouder
341
537
1.336
359
2.573
3.571
5.231
14.867
4.304
27.973
Minder mobielen
Totaal Totaal aantal 31-12-2013:
30.919
22
UITLENINGEN 2014 Asten
Deurne
Helmond
Someren
Totaal
Jeugdboeken
58.420
87.600
214.496
63.469
423.985
Boeken voor volwassenen
40.370
72.322
148.986
44.113
305.791
Tijdschriften
13.489
22.545
22.028
11.104
69.166
3.391
4.373
15.705
3.370
26.839
262
4.917
877
6.350
1.250
2.240.
3.921
1.489
8.900
Luisterboeken
452
710
2.670
434
4.266
Digitale media (games, CD Rom)
102
257
1.474
119
1.952
Zoek & Boek IBL
179
191
575
220
1165
Films Muziek
294
Speelleermateriaal jeugd
Ebooks Totaal
7.713 117.947
190.500
414.772
125.195
Totaal uitleningen 2013:
856.127 914.835
COLLECTIE Mediabezit 31-12-2014
Asten
Deurne
Helmond
Someren
Totaal
Jeugdboeken
14.188
20.895
69.963
16.392
121.438
Boeken voor volwassenen
1.908
14.063
39.430
12.327
77.738
Tijdschriften
2.105
2.751
5.5.63
1.654
12.073
Films
1.357
1.132
5.965
1.384
9.838
Muziek (CD, bladmuziek)
40
674
7.385
44
8.146
Speelleermateriaal jeugd
204
404
532
238
1.378
Luisterboeken
304
325
1.212
298
2.210
98
150
592
105
945
Totaal
30.204
40.397
130.712
32.443
233.756
Mediabezit 31-12-2013
33.133
48.873
132.336
Digitale media (games/cd rom)
23
34.935
249.277
Toelichting bedrijfsresultaten 2014: Leden Het ledenaantal staat onder druk. Dat is ook landelijk en regionaal een bekend beeld. De oorzaak ligt voor een deel bij gemeentelijke bezuinigingen waarop het publiek reageert. Tegelijkertijd is er maatschappelijk minder belangstelling voor lange termijn verbintenissen; lidmaatschappen van verenigingen, organisaties etc. lopen op bredere schaal eveneens terug. De afname in onze bibliotheken met 9,5%%is vergelijkbaar met andere (grote) bibliotheekorganisaties in de regio, zoals Eindhoven (-13,8%) en de Kempen (-10,9%). Uitleningen Eveneens vergelijkbaar met landelijke ontwikkelingen vindt er ook bij Bibliotheek Helmond-Peel een daling van het aantal uitleningen plaats. Het publiek geeft regelmatig aan dat er een grotere druk is ontstaan op vrije tijd waardoor het lezen van een boek in het gedrang komt. Daarnaast zien wij een stijging van het lezen op de scholen waar een Bibliotheek op School is ondergebracht en een stijgende belangstelling voor het ebook. Vanaf dit jaar staat het ebook ook apart vermeld bij de uitleningen van de bibliotheek; hier wordt het aantal downloads van ebooks geteld. Bezoekers De bezoekers van de centrale bibliotheekvestigingen in Asten, Deurne, Helmond en Someren worden dagelijks door elektronische bezoekerstellers geregistreerd. Het aantal dat is opgenomen in de statistiek is dan ook volledig betrouwbaar. De vestiging van de bibliotheek aan de Watermolenwal in Helmond kent voor het tweede jaar op rij een stijging van het bezoekersaantal. De bezoekers aan de Bibliotheek op School worden geschat op basis van het gemiddeld aantal uitleningen per kind; deze cijfers zijn dan ook indicatief. In de paragraaf Digitale Bibliotheek is het aantal bezoekers aan de website en gebruikers van digitale bestanden opgenomen; deze “bezoekers” gebruiken de bibliotheek maar worden niet geteld onder het aantal “fysieke” bezoekers. Verder zijn niet meegeteld de bezoekers aan activiteiten die de bibliotheek buiten de bibliotheek organiseerde zoals o.a. de drukbezochte voorleeswedstrijden in de Pathe Bioscoop, in de Ruchte, de Weg uit de Peeldag, de bezoekers van de Bestelbieb en de kinderen van de Voorleesbus Blikkie Naar verwachting zal het aantal leden in de toekomst verder dalen terwijl het bezoekersaantal op peil zal blijven als de bibliotheek voldoende open is en een aantrekkelijk programma kan blijven bieden. Collectie De collecties zijn jaarlijks up to date gehouden door enerzijds aanschaf van nieuwe titels en anderzijds het saneren op basis van ouderdom en incourante titels. In 2014 is vanwege de bezuinigingsopdracht van de gemeente Deurne de collectie van de bibliotheek te Deurne al enigszins verkleind. Van het bovenvermelde mediabezit Jeugdboeken was per 31-12-2014 het aantal van 33.603 titels ondergebracht in de Bibliotheek op School in de diverse gemeenten.
24
