Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven

Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008

1

Jaarverslag bezoekerscentrum De Wulp / Hageven

Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Algemeen ............................................................................................................. 3 Inleiding ................................................................................................................ 4 Onthaal................................................................................................................. 5 Openingstijden ..................................................................................................... 5 Vrijwillige gidsenwerking ...................................................................................... 6 Overzicht van leeftijden bij reservaties ................................................................. 6 Bezoekersaantallen .............................................................................................. 7 Ledenwerving ....................................................................................................... 8 Cafetaria............................................................................................................... 8 Documentatiecentrum .......................................................................................... 8 Alternatief gerechtelijke maatregelen; AGM (door Guy Witters) .......................... 9 De Wulp digitaal… ............................................................................................. 10 Projecten ............................................................................................................ 10 a. Eetfestijn natuurpunt .................................................................................... 10 b. Compostmeesterwerking (door Frank Van Moll) .......................................... 10 c. De Trage Weg (door Jan Daniëls) ............................................................... 11 d. Restauratie De Drei Bogen (door Jan Daniëls) ............................................ 12 14. Natuur.winkel ..................................................................................................... 14 15. Overzicht van vrijwilligers en jobstudenten die het bezoekerscentrum op vaste openingsuren open houden................................................................................ 15 16. Publieksgerichte activiteiten ............................................................................... 16 17. Jaarplanning 2009 .............................................................................................. 17 Bijlage 1: Gratis wandelfolder ............................................................................... 19 Bijlage 2: Foto‟s informatieruimte .......................................................................... 20 Bijlage 2: Foto‟s informatieruimte .......................................................................... 21 Bijlage 3: Publieksactiviteiten in de lokale media .................................................. 23 Bijlage 4: Verslag van de vrijwillige gidsenwerking. .............................................. 26 Bijlage 5: Overzicht van de reservaties gedurende het jaar 2008. ........................ 27 Bijlage 6: Verdeling per gebied per maand van de werkuren van de AGM ploeg. 34 Bijlage 7: Verslag van een publieksgerichte activiteit. ........................................... 35


2

1. Algemeen In het bezoekerscentrum zijn 2 verenigingen gehuisvest die nauw met elkaar samenwerken: Natuurpunt Neerpelt en vzw De Wulp. • Bestuur Natuurpunt afdeling Neerpelt: o Voorzitter: Smeets, Albert, Hazenstraat 23, 3910 Neerpelt; o Ondervoorzitter: Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt; o Penningmeester: Collaer, Pierre, Haspershovenstraat 8, 3900 Overpelt. o Geunes Pierre, Holenweg 32, 3910 Neerpelt, o Daniëls, Jan, Achelsendijk 20, 3910 Neerpelt, o Looten, Bert, Tikbroeken 6, 3910 Neerpelt, o Geeraerts, Raoul, Tisselrietweg 14, 3910 Neerpelt, o Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt, o Beckers, Hugo, De Bemmert 24, 3910 Neerpelt o Vanlooveren, Louis, Tussenstraat 6, 3910 Neerpelt o Buckinx, Lou, Molenstraat 98, 3910 Neerpelt o Renckens, Michel,Haagdoornstraat 57, 3910 Neerpelt o Vangerven, Paul, Kluitstraat 35, 3910 Neerpelt o Versmissen, Marcel, Schering, 3930 Hamont-Achel o Reynders, Ine, Winnerstraat 68, 3941 Eksel o Jansen, Guido, Koperslagersweg 41, 3920 Lommel o De Clerck, Marc, Oude Brugstraat 10 bus 1, 3910 Neerpelt o Witters, Guy, Kraaibosstraat 26, 3900 Overpelt o Palmans, Ghis, Volmolenstraat 1, 3910 Neerpelt o Bollen, Gaby, Wijerpad 2 bus 6, 3910 Neerpelt o Claes, Hans, Damsheide 19, 3910 Neerpelt o Vaes, Henri, Leopoldlaan 140 , 3900 Overpelt o Christiaens, Herman, Fierkensheikant 26, 3910 Neerpelt • Beheersteam Natuurpunt Neerpelt: o Coördinator: Bollen, Gaby, Wijerpad 2 bus 6, 3910 Neerpelt o Secretaris: Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt o Penningmeester: Collaer, Pierre, Haspershovenstraat 8, 3900 Overpelt o Geunes Pierre, Holenweg 32, 3910 Neerpelt o Daniëls, Jan, Achelsendijk 20, 3910 Neerpelt, o Buckinx, Lou, Molenstraat 98, 3910 Neerpelt o Vangerven, Paul, Kluitstraat 35, 3910 Neerpelt o De Clerck, Marc, Oude Brugstraat 10 bus 1, 3910 Neerpelt o Palmans, Ghis, Volmolenstraat 1, 3910 Neerpelt o Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt o Winters, Luc, Kerkstraat 6, 3900 Overpelt o Christiaens, Herman, Fierkensheikant 26, 3910 Neerpelt


3

In januari 2008 werd er een exemplaar van de boekhouding en de ledenlijst van Hageven bezoekerscentrum “De Wulp” op de Griffie van de Rechtbank van Koophandel te Hasselt afgeleverd. • De Raad van Bestuur (RvB) heeft op 19 januari 2008 de volgende functies verdeeld: o Voorzitter: Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt; o Ondervoorzitter: Klaassen, Lara, Turmstrasze 6, 4730 Raeren, Nederland; o Secretaris: Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt; o Penningmeester: Geeraerts, Raoul, Tisselrietweg 14, 3910 Neerpelt. o Voorzitter van Natuurpunt Afdeling Neerpelt: Smeets, Albert, Hazenstraat 23, 3910 Neerpelt • Stemgerechtigde leden van “De Wulp”: o Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt, Belg; o Gommers, Gerd, Dorpstraat 44, 3910 Neerpelt, Belg; o Geeraerts, Raoul, Tisselrietweg 14, 3910 Neerpelt, Belg; o Van Hertem, Johan, Beukenlaan 17, 3930 Hamont-Achel, Belg; o Geunes Pierre, Holenweg 32, 3910 Neerpelt, Belg; o Smeets, Albert, Hazenstraat 23, 3910 Neerpelt, ;Belg o Daniëls, Jan, Achelsendijk 20, 3910 Neerpelt, Belg; o Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt, Belg; o Collaer, Pierre, Haspershovenstraat 8, 3900 Overpelt, Belg; o Van Gerven, Paul, Kluitstraat 35, 3910 Neerpelt, Belg; Erelid: Van Sanden, Paul, Chrysantenpad 3, 3930 Hamont-Achel, Belg.

2. Inleiding Wij zijn tevreden bij het einde van 2008. Een ieder heeft zijn steentje bijgedragen om de natuur te promoten of te beschermen. Het Europese Life project was in volle ontwikkeling, de grote machines en vrachtwagens zijn weg; de natuur mag zijn gang gaan. De nieuwe vennen en duinen hebben hun eerste bewoners reeds gezien. Hubert Lehaen kreeg een mooie gedenkplaat bij de provinciepoelen. De nieuwe coördinator van het Bezoekerscentrum David Deconinck heeft de eerste zes maanden al zijn strepen verdiend. Al de omliggende scholen maakten gebruik van ons educatief aanbod, soms 120 leerlingen per dag en dit kan David prima coördineren en dirigeren. Samen met David Verheyen kon hij computer, internet, TV, DVD, de camera‟s in de nestkasten en de verbinding van microscoop naar het groot scherm realiseren. Het is ons pronkstuk van de nieuwe tentoonstellingswand. De cursus natuurgids verliep vlot over 30 zondagvoormiddagen en bracht elf natuurgidsen bij. We organiseerden zelf een vlindercursus in 3 dagen en cursus fotografie 2 x 3 dagen. Inverde van ANB organiseerde een volwaardige cursus natuurbeheerder met 14 deelnemers in 20 lessen. Een van de drie historische spooroverbruggingen werd grondig gerenoveerd.


4

Het jaar eindigde met een blijde verrassing van NV Umicore, zij schonk ons drie stevige rustbanken. Deze zullen in 2009 een plaats krijgen bij de wandelroute. De eindevaluatie van onze werking in 2008 is positief. Toch mogen we niet op onze lauweren gaan rusten. Er is een duidelijke verbetering van de natuurkwaliteit merkbaar in de reservaten. Spijtig genoeg is dat niet het geval in de wijde omgeving rondom. Het gentiaanblauwtje lijkt gered, maar de kleine vos is verdwenen! Alle soorten, kenmerkend voor het kleinschalig boerenlandschap zijn momenteel bedreigd. Waar zijn ze, de nachtegalen, de leeuweriken, de zwaluwen, de "gewone" vlinders? Ook de wulp, onze mascotte toch, gaat nog barre tijden tegemoet, als de mensen, wij dus, hem niet wat meer ruimte gunnen.

De voorzitters van Natuurpunt Neerpelt, Albert Smeets en van vzw De Wulp Willy Pardon, wensen U het allerbeste toe voor 2009 en veel natuurgenot.

3. Onthaal Het bezoekerscentrum ligt op wandelafstand van het erkend reservaat Hageven. Vanuit het bezoekerscentrum zijn er vijf bewegwijzerde wandelpaden vrij toegankelijk. De individuele wandelaar kan te allen tijde een gratis wandelfolder verkrijgen (bijlage 1). De informatieruimte is uitgerust met een vaste tentoonstelling en een computer met internet gekoppeld aan zowel televisie als beamer, dvd, flexcam, … Tevens bevindt zich hier ook een kinderhoek. Vaste tentoonstelling omtrent het gebied met 2 interactieve schermen waarop informatie omtrent het gebied en de biotopen, de vondsten en een tijdslijn kan opgevraagd worden. Eveneens bevat de tentoonstelling afbeeldingen en informatie betreffende de diersoorten, geschiedenis, habitats, … Bijlage 2 bevat foto‟s van de informatieruimte.

4. Openingstijden Het bezoekerscentrum was 157 dagdelen van 4u geopend, waarvan 103 in het weekend. Tijdens de openingsuren was er een aangestelde van de vereniging aanwezig om het publiek informatie te verstrekken. Vaste openingstijden Woe 13-17u, za en zon 14-18u, uitgez. Paaszondag Buiten de uren open voor groepen op aanvraag.


5

5. Vrijwillige gidsenwerking Het bezoekerscentrum heeft een actieve vrijwillige gidsenwerking. Hieronder een lijst van de gidsen en het aantal wandelingen. Gids Bosmans Rik Janssen Guido Reynders Ine Palmans Ghis Smeets Albert Veraa Louis Vaes Henri Versmissen Marcel Pardon Willy Jannis Gerard

Aantal wandelingen 13 12 6 2 8 4 5 2 1 1

Verslag van de vrijwillige gidsenwerking Bijlage 4: Verslag Cursus Natuurgids 2007-2008 door Willy Cox vrijwilliger en afgestudeerd natuurgids sinds december 2008.

6. Overzicht van leeftijden bij reservaties Naast het haast wekelijkse gebruik van De Wulp als vergaderruimte wordt er ook vaak gereserveerd voor groepen die al dan niet gaan wandelen maar ook door scholen enerzijds als picknickplaats anderzijds als educatieve ruimte. De volledige verdeling ziet U op volgende afbeelding.

Tijdens 2009 zal getracht worden het educatieve pakket meer bekendheid te geven bij de scholen van noord – Limburg om zodoende meer scholen op de hoogte te stellen van welke mogelijkheden zich hier bevinden. Bijlage 5 geeft een volledig overzicht van de reservaties gedurende 2008. Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008

6

7. Bezoekersaantallen Er waren dit jaar ca 7218 individuele bezoekers. Jaar 2004 2005 2006 2007 2008

Aantal bezoekers 10851 9365 9151 11876 7218

Daarnaast betrok het bezoekerscentrum nog heel wat andere mensen: Deelnemers publieksactiviteiten: 573 Deelnemers aangevraagde wandelingen: 1269 Deelnemers beheersactiviteiten: 27 activiteiten met gemiddeld 5 personen Deelnemers cursussen in het bezoekerscentrum: 81 Verslag bezoekersaantallen

Het cijfer van dit jaar lijkt aan de lagere kant maar dit heeft te maken met het telsysteem. Na een handmatige telling is gebleken dat het resultaat van de automatische teller door 8 gedeeld dient te worden ipv het vroegere door 4 delen. De oude cijfers zijn intussen aangepast. Toch blijkt er een verschil van enkele duizenden bezoekers t.o.v. vorige jaren. Hierbij moet zeker vermeld dat gans de zomer de wandelweg rechts van de Dommel overstroomd was!


7

8. Ledenwerving Dit jaar werden 31 leden geworven in het bezoekerscentrum. Het totaal aantal leden van de betrokken afdeling bedraagt 285. Acties ledenwerving en –binding Ledenwerving is hier zeer moeilijk daar zeker 50% van onze bezoekers de Nederlandse nationaliteit hebben en reeds lid zijn van Natuurmonumenten. Een tweede categorie bezoekers zijn de gepensioneerden die ’s woendags en in de weekenden hun koffie komen nuttigen… Dit jaar is tijdens de Nacht van de Vleermuis een aparte ledenwerf-stand gezet en deze heeft 5 nieuwe leden opgebracht op een totaal van 120 bezoekers waarvan zeker 75% reeds lid was.

9. Cafetaria Deze zal aan efficientie winnen bij het plaatsen van een nieuwe toog… Voor deze nieuwe toog is reeds een offerte lopende…

10. Documentatiecentrum Terzelfdertijd als het plaatsen van de nieuwe toog komt er een nieuwe boekenkast, dewelke deels gesloten, deels open zal zijn… Het gesloten gedeelte zal wel zichtbaar zijn (glas in deur) waarachter de waardevolle boeken zullen geplaatst worden. Deze boeken kunnen uitgeleend worden op aanvraag. Het open gedeelte zal dienen als opslagplaats voor allerhande tijdschriften die voor iedere bezoeker gratis ter inzage liggen. Eveneens zal het open gedeelte dienen voor de planten- en vogelgidsen zodat iedereen zijn „onbekende waarneming„ kan benoemen.


8

11. Alternatief gerechtelijke maatregelen; AGM (door Guy Witters) Voor de tweede maal in ons tienjarig bestaan, hebben we de kaap van 2000 uren kunnen ronden. (Zie bijlage 6 voor een overzicht van de uren per gebied) We telden maar liefst 730 uren meer dan in 2007! Die prestatie hebben we vooral te danken aan het tweede kwartaal en in iets mindere mate aan het derde. Het vierde blonk – traditioneel bijna – weer uit in negatieve zin met veel afzeggingen en moeilijkheden. Tijdens het vierde kwartaal telden we 413 gepresteerde uren (ter vergelijking : 2e kwart telde 785 uren). December is na januari de slechtste maand met slechts 80 uren. Nog steeds zijn de zaterdagen van doorslaggevend belang voor ons project. Als we de cijfertjes per week bekijken, zien we dat het zwaartepunt lag in de weken 15 t/m 19 (iets meer dan 400 uren op 5 weken). In 2007 haalden we in dezelfde periode slechts 150 uren. Het weekgemiddelde komt dit jaar uit op 40,69 uren. Vorig jaar was dat cijfer 26,77. Als we de gepresteerde uren van zowel de justitiabelen als de begeleiders samentellen komen we aan een totaal van om en bij de 5300 werkuren (2007: 4559.5) wat een economische waarde betekent van meer dan 125.000 euro (à 25 euro per uur)! In deze woelige (politieke en economische) tijden is dat toch wel een cijfer om rekening mee te houden. Met alle respect voor de politieke leiders en de wetgevende macht, maar hier liggen toch nog enorme uitbreidingsmogelijkheden, die de maatschappij meer kan opleveren dan het kost! De 31 dossiers dit jaar telden gemiddeld 88 uren, wat precies evenveel is als in 2007. Ook dit jaar telden we weer een aantal mislukkingen (4 op 31 of 13%). In dit cijfer is er natuurlijk geen rekening gehouden met het aantal moeilijk verlopen dossiers (we telden er uiteindelijk 11 op 27!). Moeilijk dan in die zin dat er geen vlot verloop was: ziekte of andere oorzaken, waar maar al te vaak beroep moet worden gedaan op interventie vanuit de Justitiehuizen. Die toenemende problemen vormen een aanhoudende tendens sinds de zomer van 2006. Het effect van de “stok achter de deur” (dreiging met vervangende gevangenisstraf) is duidelijk merkbaar aan het afnemen. Logisch als je weet dat de justitiabelen elkaar heel vaak kennen en ze onderling natuurlijk ook wel eens overleggen. 4 op 5 dossiers komen uit het arrondissement Hasselt en dat was ook vorig jaar zo. De andere cijfertjes blijven eveneens in dezelfde orde van grootte: de helft van de justitiabelen komt uit Lommel en Neerpelt, het aantal allochtonen en vrouwen schommelt rond de 10% en de verhouding AWS – BEM1 is 30 tegen 1 (nog een dossier uit 2007 trouwens). Met ons 10-jarig jubileum in zicht (15 mei 2009) kunnen we nog even stellen dat we nu bijna 15000 uren tellen, wat dus gemiddeld net iets te laag uitkomt voor de opgelegde norm; maar als je bedenkt dat we in de beginjaren niet boven de 1000 uren kwamen, is er toch al heel wat “achterstand” hersteld. 1

Autonome WerkStraf - Strafbemiddeling


9

12. De Wulp digitaal… Dankzij onze webmaster David Verheyen wordt onze website wekelijks up-todate gehouden. De contactformulieren en waarnemingen worden tegenwoordig moderner in- en aangevuld. Heden wordt er gekeken naar een nieuw ontwerp om alle geïnteresseerden sneller en efficienter van informatie te voorzien door een nieuwere en „lichtere‟ versie van de digitale nieuwsbrief zodat elke lezer snel aan de nodige informatie geraakt! Tijdens het jaar 2008 heeft onze website 7419 bezoekers mogen ontvangen.

13. Projecten a. Eetfestijn natuurpunt “Lekker eten is goed voor de natuur” onder dit motto organiseren we jaarlijks het eetfestijn om de financiële middelen binnen een aantal afdelingen te verruimen. Ook dit jaar was het een samenwerking van Natuurpunt Neerpelt, Bocholt, Hamont-Achel en JNM Teutenland. Dit jaar werden er 452 kaarten verkocht en ook nu werd er 10% geschonken aan een kikkerproject namelijk “Amphibian Ark”, deze zorgt voor de opvang van gevangen amfibien in gecontroleerde omstandigheden zodat zij de buitenwereld niet kunnen besmetten of besmet worden.

b. Compostmeesterwerking (door Frank Van Moll) Compostmeesters: Carina Thijs Henri Vanchaze Henk Lemaire Ghis Palmans Carlo Holsteens

Patrick Simons Wim Winkelmolen Johan Cardinaels Frank Van Moll

Activiteiten: Elke derde zondag van de maand bemannen zij de demoplaats bij de Wulp om uitleg te geven over composteren en het verwerken van snoeihout in vlechtwanden of snipperwanden. Er is ook een educatief luik mbt het bodemleven en er komen ook scholen op bezoek die dan uitleg krijgen van de compostmeesters. Wij adviseren ook aan scholen hoe ze hun tuinafval best verwerken en helpen (logistiek) bij het aanleggen van een afvalarme tuin zoals de tuin bij Sint Maria. Eigenlijk kan iedereen die zijn tuin afvalarm wil inrichten beroep doen op advies van een compostmeester. De compostmeesters staan ook 2 keer per jaar op de dag van de landbouw en soms ook op ander evenementen (steeds op verzoek van de organisatie). Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008

10

Sinds 2 jaar organiseren wij in het kader van “Juni compostmaand” ook een compostfietsroute die de deelnemers langs AMBER-tuinen en andere milieuvriendelijke sites leidt. Vorige edities hadden we beide ongeveer 350 deelnemers. De compostmeesters vergaderen 1 keer per maand. Onze werkingsmiddelen komen van het gemeentebestuur en via het preventiefonds van afvalintercommunale Limburg.net.

c. De Trage Weg (door Jan Daniëls) In 2008 stond de werkgroep op „waakvlam‟. Tijdens een overleg met de burgemeester begin februari 2008 werd aangedrongen op een kordate houding in het conflict met een aanpalende Nederlander over het openstellen van de trage weg langs de schans Broeseinderdijk. Deze Nederlander had zich namelijk „manu militari‟ verzet tegen gemeentearbeiders die de weg wilden fatsoeneren. Ondanks tussenkomst van de politie kon het geplande werk niet worden uitgevoerd. De weg is daardoor momenteel nauwelijks toegankelijk. (Enkele weken geleden heeft de burgemeester beloofd dan toch drastisch op te treden.) Begin Juli werd door een aanpalende eigenaar het Gubelspad (weg 109) op het Herent afgesloten. Langs deze trage weg werd 2 jaar geleden nog feestelijk een naambordje geplaatst. De afsluiter was niet voor rede vatbaar en ook het gemeentebestuur trad ondanks een aangetekende zending en enkele mails niet op. Uiteindelijk hebben enkele wandelaars de draad doorgeknipt en zo de vrije doorgang terug verzekerd. (Ook hier beloofde de burgemeester dat hij bij herhaling streng zou optreden. Dat zal nodig zijn want eind januari heeft de afsluiter opnieuw een draad gezet). Ook weg 111 op het Herent werd door een landbouwer met prikkeldraad afgesloten. Ook hier heeft een wandelaar het recht in eigen hand genomen en de draad doorgeknipt. De Trage Weg hield half december 2008 een evaluatievergadering die resulteerde in een overleg met de burgemeester op 15 jan.2009.


11

d. Restauratie De Drei Bogen (door Jan Daniëls) De werken begonnen in oktober 2007 en eindigden eind september 2008. Uitgevoerde werken: o

Verwijderen van 18 eiken die boven en langs de boog stonden. De leeftijd van deze bomen varieerde tussen 25 en 75 jaar en bedreigden de stabiliteit van het metselwerk. Op 3 plaatsen hadden de wortels zich tussen de bakstenen van de steunberen gewrongen. Een kraan heeft nadien alle stronken uit de grond getrokken. Aantal dagen: 3,5.

o

Reinigen metselwerk(200 m2) Dit gebeurde met de hogedrukreiniger, nadat alle hinderlijke „kleine‟ begroeiing(braamstruiken, klimop enz) met de hand was verwijderd. Aantal dagen: 2.

o

Metsen rollaag op de beide zijmuurtjes boven op de boog. Op de 2 zijmuurtjes metsten we in het totaal 780 stenen. Op de uiteinden van de muurtjes plaatsten we een arduinen hoekplaat om afbrokkeling van de rollagen te vermijden. De binnenkant van de muurtjes werd volledig gecementeerd (10 m2) Aantal dagen: 3

o

Herstellen van de aansluiting van de steunberen met de eigenlijke boog. Door de werking van de boomwortels en verwering van de bakstenen was de bovenkant van de steunberen losgekomen van de boog. Na het verwijderen van het organisch materiaal in deze 10 cm brede gleuven en het uitkloppen van de boomwortels hebben we de gleuven opgevuld met krimpvrije mortel. Aantal dagen: 2


12

o

Herstel van het zichtbare metselwerk van de boog en de steunberen. We hebben 400 rotte of kapotte stenen (soms gedeeltelijk) uitgekapt en vervangen door steenstrips van 3 cm breed. Deze steenstrips zaagden we uit recuperatiebakstenen van de firma Kwanten. Deze stenen hadden het formaat en ongeveer hetzelfde uitzicht als de oorspronkelijke stenen. Om dit breekwerk binnen de perken te houden zijn we geleidelijk op een andere methode overgestapt. De losse stukken van de stenen hebben we verder weggekapt en de resterende steen gerestaureerd met gekleurde goed klevende mortel. Het resultaat van deze methode is zo geslaagd dat enkel een geïnformeerde kijker deze mortelstenen kan onderscheiden van de echte. Ongeveer 500 stenen werden zo hersteld. 1 hoek van een steunbeer moest volledig opnieuw gemetst worden. Hij was bij de aanleg van het fietspad erg beschadigd. Het nieuwe metselwerk is daarna opgevoegd in ongeveer dezelfde kleur als het oorspronkelijke voegwerk. Aantal dagen: 35

o

Verwijderen graffiti binnenkant boog. Hiervoor contacteerden we een professionele „zandstraler‟. We waren gelukkig met het resultaat. De graffiti werd volledig verwijderd zonder dat de bakstenen werden „gebruuskeerd‟.

o

Waterdicht maken bovenkant boog. (waar vroeger de treinsporen lagen) Dit was een belangrijk en noodzakelijk werk. Na elke regenbui sijpelde het regenwater door het metselwerk naar de binnenkant van de boog. Hier liep het water dan op een 3-tal plaatsen langs de bakstenen naar onder. Eerst haalden we de zandlaag boven op de boog weg, en reinigden we de onderliggende bakstenen vloer met de hogedrukreiniger. De firma Schildermans legde een chape van 10 cm op de 75m2 grote vloer. Op deze chape legden we een „warme‟ asfaltbedekking die ook tegen de zijmuurtjes werd omhoog gewerkt. Om te vermijden dat het aflopende regenwater aan de zijkanten in het metselwerk zou dringen hebben we aan beide kanten van de aflopende boogvloer een drainage aangelegd. Al het regenwater dat op de boog valt en wegvloeit (een groot deel blijft natuurlijk in de dikke zandlaag erop gevangen) komt in 4 opvangputten terecht die ruim een meter van de boog liggen.


13

Met de kraan werd een laag grond van bijna een halve meter dik op de boog gelegd. Deze laag minimaliseert de werking van zon en regen op de asfaltbedekking en biedt een bescherming tegen vandalen. Als afsluiter zaaiden we de bermen voor de stabilisatie in met gras en hebben we de bovenkant met prikkeldraad afgemaakt om motos te weren. Aantal dagen: 5 o

Aanbrengen graffitilaag: Aantal dagen: 1

o

Vastzetten en behandelen van zitbank met tuinolie: Aantal dagen: 1

o

Opruimen en fatsoeneren van de omgeving. Aantal dagen: 1

Het totaal aantal werkdagen bedroeg 55,5. Het aantal mandagen liep op tot 180. De restauratie kostte 8500 €. Dit bedrag werd bijna volledig gedragen door de Gemeente en het RLLK.

14. Natuur.winkel We verkopen veel vogelkasten gemaakt door een vrijwilliger… deze worden ook allemaal gebrandmerkt met het logo van Natuurpunt. Verder stellen wij bezoekers een catalogus van de Natuurpuntwinkel te Mechelen ter beschikking.


14

15. Overzicht van vrijwilligers en jobstudenten die het bezoekerscentrum op vaste openingsuren open houden. Albert Smeets Bert Looten Celine Vinken Daniëls Wout David Verheyen Eline Schildermans Emmy Daniëls Frans Kums Gaby Bollen Gerard Alders Ghis Palmans Hans Claes Henri Cox Herman Chistiaens Ine Reynders Irène Boonen Jan Daniëls Karolien Kums Lotte Van Samang Louis & Greta Van Looveren Marcella Walraff Michel Renckens Mirne Lemmens Nathan Dewit Paul Vangerven Paula Verhees Peter Pardon Philippe cox Pierre Collaer Raf Rommers Rob Dalemans Roger & Lief Dalemans Sara Alders Silke Ronse Sven Dalemans Tim Van Samang Willy Cox Willy Pardon


15

16. Publieksgerichte activiteiten Het bezoekerscentrum organiseerde 15 publieksgerichte activiteiten: Maand januari

Activiteit Bezoek Life-project Diavoorstelling “De Havik en Algemene vergadering

deelnemers 60 26

februari

Uilenwandeling

30

maart

Wulpenwandeling

27

april

Klimaatwandeling

30

mei

Wandeling Pastoorsven en Sloot Groeneweg

14

juni

Wandeling Drie Bogen en Paddendael

24

juli

Herdenkingswandeling Bloemen- en Insectenwandeling

31 30

augustus

Buur-Natuur Nacht van de Vleermuis

47 120

september

Heidewandeling

30

oktober

Trekvogelwandeling

9

november

Paddenstoelenwandeling

29

december

Winterwandeling

30

De publiekgerichte activiteiten werden bekend gemaakt in het bezoekerscentrum en in de lokale media (bijlage 3: krantenartikels). Verslag van de publieksgerichte activiteiten Bijlage 7: Verslag Heidewandeling door Willy Cox, vrijwilliger en afgestudeerd natuurgids sinds december 2008.

Naast deze vaste activiteitenkalender werden nog 37 geleide wandelingen aangevraagd.


16

17. Jaarplanning 2009 a. Onthaal Acties voor een beter onthaal, bv. vernieuwing balie, tentoonstelling, gezinsrugzakjes, folders… Bij de vernieuwing van de toog hoort ook een vernieuwing van de balie waarin ruimte voor folders e.d. zal voorzien worden.

b. Openingstijden Geplande aanpassingen in de openingstijden? Tijdens de paasvakantie zal er bij wijze van proef, iedere namiddag de cafetaria geopend zijn. Levert dit duidelijk meer bezoekers op dan wordt er verder gekeken hoe de openingsuren in de toekomst uitgebreid kunnen.

c. Vrijwillige gidsenwerking Geplande acties voor rekruteren van nieuwe vrijwilligers, vormingsinitiatieven… Tijdens een infoavond voor en door de kerkuilenwerkgroep wordt er getracht nieuwe vrijwilligers te vinden. Dit trachten we ook d.m.v. de algemene vergadering waarop het grote publiek wordt uitgenodigd en de regelmatige deelnemers van de wandelingen. Voor alle 3 de aangekondigde cursussen is de afspraak gemaakt dat deze gratis zijn voor leden van Natuurpunt… Alle natuurgidsen die dit jaar hun diploma behaald hebben krijgen voor deze cursussen een extra uitnodiging om hen aan te sporen deze ‘gratis’ cursussen te volgen. In augustus zijn de gidsen begonnen met een 14daagse samenkomst van de ‘Slobkousjes’ (Plantenwerkgroep). Tijdens de koudere hersftmaanden zijn zij enthousiast overgeschakeld naar paddestoelen en daarna naar mossen.


17

d. Geplande publieksgerichte activiteiten Maand januari

Activiteit Diavoorstelling “Kerkuil”

februari

Algemene vergadering Wandeling met aandacht voor de „nacht‟geluiden

maart

Vogelwandeling

april

Lentewandeling

mei

Vogel‟zang‟wandeling

juni

Wandeling Drie Bogen en Paddendael

juli

Bloemen- en insectenwandeling Herdenkingswandeling

augustus

Inventarisatie Gentiaanblauwtje Nacht van de vleermuis

september

Heidewandeling

oktober

Week van het bos Trekvogelwandeling

november

Paddenstoelenwandeling

december

Winterwandeling

e. Bezoekersaantallen Geplande acties voor het aantrekken van meer bezoekers In samenwerking met compostmeester van Gemeente Neerpelt wordt er vanaf april tot en met november elke derde zondag een Demo thuiscomposteren gehouden van 14u tot 16u. Dit lokte vorige edities ook een 20-tal bezoekers per sessie. Dag van de Heide (september 2010): op deze dag zouden we de heide als oud-gebied-van-inkomsten willen voorstellen… dit gaat gepaard met een enorme publiciteit en planning. …


18

Bijlage 1: Gratis wandelfolder


19


20

Bijlage 2: Foto’s informatieruimte

Nieuwe vaste tentoonstellingswand (Life Project)

Het kinderhoekje


21

Projecties via beamer; tv-scherm en groot scherm


22

Bijlage 3: Publieksactiviteiten in de lokale media


23


24


25

Bijlage 4: Verslag van de vrijwillige gidsenwerking. Cursus natuurgids 2007 – 2008 Ik denk wel dat ik voor alle natuurgidsen spreek als ik stel dat de cursus natuurgids een hele belevenis was. We begonnen er welgemoed aan met 24 mensen en in de loop van de cursus vielen er wel enkele af. Maar het merendeel hield vol en uiteindelijk verkregen veertien mensen hun diploma. Maar het was niet gemakkelijk Er werd dan ook over van alles en nog wat les gegeven: ecologie, landschappen lezen, paddenstoelen, het wisselen der seizoenen, vissen, geologie, … gewoon te veel om op te noemen en met een snelheid en een hoeveelheid die je moet meegemaakt hebben om het te geloven. Bij al die verschillende cursussen kwam dan ook nog de praktijk, de excursies kijken. Er waren een aantal jonge mensen bij die het studeren nog in hun botten hadden zitten maar voor de ouderen, zoals ik, was het moeilijker om te onthouden. Hoe dikwijls ik een nevelzwam had gezien voor ik hem echt kende, is gewoon niet te tellen. Uiteraard hadden we ook lessen methodiek. Bedoeling was dat we leerden hoe we een wandeling moesten voorbereiden en hoe we moesten gidsen. Want uiteindelijk draaide het daar allemaal om: gidsen. Eerst en vooral een eindwerk maken van een gekozen natuurgebied en daar dan ook effectief een wandeling gidsen waarop we beoordeeld werden door een bekwaam natuurgids. En dan uiteindelijk op 06 december 2008: de diplomauitreiking in het kasteel in Bokrijk met een receptie en een etentje. Ook degenen die gewoon de cursus gevolgd hadden voor de kennis, doch geen examen wilden afleggen of een eindwerk maken waren uitgenodigd en ook aanwezig in Bokrijk hetgeen de sfeer alleen maar bevorderde. Ondertussen zijn we dus “volwaardige” natuurgidsen, klaar om nog heel veel bij te leren, omdat we nu pas beseffen hoeveel we niet kennen. Ik heb altijd bewondering gehad voor de mensen die zoveel van de natuur kennen, die zich hebben uitgesloofd om ons te begeleiden tijdens onze opleiding, die er altijd waren voor ons, elke zondag voormiddag een heel jaar lang en de verschillende mentors die elke cursist afzonderlijk hebben begeleid. We hoefden maar te bellen en ze waren er voor ons. Om ons te leren welk soort paddenstoel het was, welke mos, welk insect enz. En dan de verschillende lesgevers, allemaal vrijwilligers die voor een fles wijn zondag voormiddag les kwamen geven, gewoon in hun vrije tijd. En die hun uiterste best deden om ons de theorie en de praktijk bij te brengen: petje af voor al deze mensen. Namens al de cursisten wil ik deze mensen hartelijk bedanken voor hun inzet en ik denk dat iedereen het er mee eens is dat deze inzet een klein beetje kan vergoed worden door zelf te gidsen in bijvoorbeeld het Hageven, door mee te helpen met beheerswerken, door als vrijwilliger te werken in de Wulp, enz….. Als zij zoveel vrije tijd in ons, cursisten kunnen steken, moeten wij wel een gedeelte van onze vrije tijd in het natuurwerk steken. Aan al deze mensen: bedankt en voor de cursisten alle lof voor hun volhouden voor een cursus die niet gemakkelijk was. Neerpelt, 08 januari 2009 Willy Cox Natuurgids.


26

Bijlage 5: Overzicht van de reservaties gedurende het jaar 2008. Datum

Aard act

4/01/2008 Gebruik De Wulp

Uur Uur begin einde 12:30 17:00 JNM

7/01/2008 Gebruik De Wulp 10/01/2008 Wandeling 11/01/2008 Gebruik De Wulp 13/01/2008 Gebruik De Wulp

Organisatie

Leeftijd

Onderwerp

Jeugd

Nieuwjaarsactiviteit JNM

20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt

Volwassenen

Afdelingsvergadering

14:00 16:30 Onderwijs

LO

Wandeling gemeentelijke basisschool Mol Rauw

8:00 14:00 Natuurmonumenten

Volwassenen

Werkoverleg


Volwassenen

Cusus Natuurgids

12:30 17:00 Andere

Volwassenen

Familie Willems

16/01/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 16:00 Andere

Volwassenen

Gepensioneerden Phillips


13:30 16:00 Andere

Volwassenen

Overleg participerende partijen


8:00 12:00 Andere

Volwassenen

Interview artikel LIFE Project




Volwassenen

ringvergadering



Volwassenen

Cursus natuurgids

20/01/2008 Wandeling


Volwassenen

Wandeling Life Project


9:00 11:00 Gemeente Neerpelt

Volwassenen

Compostmeesters



Volwassenen & Kinderen Volwassenen

Algemene vergadering en diavoorstelling Havik

13:30 16:00 Andere

Volwassenen

Wandeling KVLV



Volwassenen

beheersteam



Volwassenen

Cursus natuurgids



Volwassenen

Overleg tentoonstelling LIFE

12/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 17:00 Natuurpunt Neerpelt

Volwassenen

Klimaatswandeling + bespreking



Volwassenen

Opleiding Natuurbeheerder


14:00 15:30 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen

27/01/2008 Gebruik De Wulp 27/01/2008 Wandeling


Cursus Natuurgids

Redactievergadering Wulpenvlucht



Volwassenen

Cursus Natuurgids



Volwassenen

Cursus natuurbeheerder



Overleg Tentoonstelling


27

21/02/2008 Gebruik De Wulp 21/02/2008 Gebruik De Wulp


Volwassenen


Compostmeesters Overleg Life Project

22/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 15:15 Educatie

LO

Educatief natuurbeheer


Volwassenen

Cursus Natuurgids




Overleg wandelpaden Life



Volwassenen

Werkoverleg NM



Volwassenen


Volwassenen

Leerkrachtenkorps BS De Regenboog

27/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 11:30 Onderwijs 27/02/2008 Gebruik De Wulp




14:00 17:00 Andere

Volwassenen

Halte voor wandeling

LO

Educatief Natuurbeheer

29/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:10 11:45 Educatie 2/03/2008 Gebruik De Wulp


Volwassenen

Cursus Natuurgids



Volwassenen




Volwassenen

Overleg parking De Wulp



Volwassenen




Volwassenen

Werkoverleg NM



Volwassenen

Infoavond weekendje weerribben



Volwassenen

Cursus Natuurpunt

10/03/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:15 11:15 Onderwijs

LO

Activiteiten voor BS De Horizon


13:30 16:00 AGM

Volwassenen

Kwartaaloverleg



Volwassenen

Cursus Natuurbeheerder


9:00 11:30 Educatie

LO

Educatief Natuurbeheer



Volwassenen

Cursus Natuurgids






Volwassenen

Hogeschoolstudenten in kader van LIFE Project rondleiden


7:00 13:30 Natuurhulpcentrum Opglabeek

Volwassenen

Plantenverkoop



Volwassenen

Cursus Natuurgids



Volwassenen



9:00 10:30 Andere

Volwassenen

Overleg met waterschap



Volwassenen

Compostmeerster


28



Volwassenen

Afspraken Waterproject Comenius Sint-Hubertus Neerpelt



Volwassenen

Beheersteam



Volwassenen

Werkoverleg



Volwassenen




Volwassenen


Volwassenen

Leerkrachten Middelbaar Maasmechelen

Volwassenen

Waterschap en Provincie Limburg overleg


Volwassenen

Stagewandeling André Vangerven



LO

BS Hamont komt composteren en lippenbalsem maken



Volwassenen




Volwassenen

Compostmeesters



Volwassenen

Excursie cursus natuurbeheerder


Volwassenen

Uitstap met conservators



Volwassenen

Cursus Natuurgids


Volwassenen

Klimaatswandeling i.s.m. Werkgroep ISIS


16:00 18:00 Andere

Volwassenen

Koffie na wandeling!



Volwassenen




Jeugd

Richting natuur- en landschapsbeheer



Volwassenen

Plantenwerkgroep



Volwassenen

Cursus Natuurgids



Volwassenen




Volwassenen

Excursie cursus natuurbeheerder



Volwassenen

Cursus Natuurgids



Volwassenen



SO

Wateronderzoek en geleide wandeling



Volwassenen



19:30 0:00 Natuurpunt

Volwassenen

Regiovergadering Natuurpunt Beheer Noord-Limburg

LO

Educatief Natuurbeheerd


11:30 13:30 Andere



Volwassenen



19:00 22:00 Andere

Volwassenen

Bijeenkomst vrijwilligers Vakantiegenoegens en Natuurpunt


29



Volwassenen

Compostmeesters


Volwassenen

Studenten Ecologie


Volwassenen

Klimaatswandeling


Volwassenen

Vlaamse Diabetes Vereniging


Volwassenen

Cursus Natuurgids

Volwassenen

Libellenwerkgroep












Evaluatie tentoonstellingsontwerp



Volwassenen Volwassenen

Vlindercursus


LO

De Toverboom Geel


Volwassenen

Beheersteam


LO

Wandeling muizen, vleermuizen en nachtvlinders


Volwassenen

Cursus natuurgids

27/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:30 12:00 Educatie

LO




Volwassenen




Volwassenen

Compostmeester

Volwassenen

Statutaire vergadering

LO



16:00 18:00 Natuurpunt Neerpelt 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt

14:00 17:00 VZW De Wulp



Volwassenen

Cursus natuurgids



Volwassenen




Volwassenen



10:15 11:15 Andere

Volwassenen

koffie en vlaai


11:30 12:30 Andere

Volwassenen

Koffie



Volwassenen

Uitleg plannen


18:00 0:00 Andere

Volwassenen

Etentje Gerd Gommers


11:00 13:00 Andere

Volwassenen

koffie


9:00 18:00 Andere

Volwassenen

Conservatordag



Volwassenen

Cursus Natuurgids



Volwassenen



30



Volwassenen

Cursus Natuurfotografie



Volwassenen

Cursus Natuurgids



Volwassenen




Volwassenen

Overleg Natuurpunt Mechelen - VZW De Wulp


LO

Boudewijnschool Lommel



Volwassenen




Volwassenen

Compostmeesters



Volwassenen

Ringwerkgroep


Herdenkingswandeling overleden leden!


Bloemen en insectenwandeling

Buurnatuur

6/07/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 10:00 12:00 Natuurpunt Neerpelt 16/07/2008 Gebruik De Wulp













14:30 16:30 Andere

Volwassenen

Wandeling met gids


Jeugd

Rik Libot --> Genk


Jeugd

Rik Libot --> Genk



Volwassenen

Werkoverleg NM



Volwassenen

Spoedcursus vleermuizen!



Volwassenen




Volwassenen

Beheersteam


14:00 15:00 Andere

Volwassenen

Koffie & Vlaai



Volwassenen

Cursus natuurfotografie editie 2

7/09/2008 Wandeling


Volwassenen

heidewandeling


14:30 16:30 Andere

Volwassenen

drank & wc


SO

Materdei Overpelt


SO

Sint Maria Neerpelt


SO

Sint Hubertus Neerpelt


31

Werkoverleg NM


11:00 12:00 Andere

Volwassenen

Vlaai en Koffie voor groep wandelaars


10:00 18:00 Andere

Volwassenen

Benefietactie Toeren voor Tomas


SO

MaterDei Overpelt


Volwassenen

Plantenwerkgroep


SO

Sint Maria Neerpelt


SO



SO



14:00 17:00 Andere

Volwassenen

Gezondheidswandeling Binnenhof



Volwassenen




Volwassenen

Werkoverleg

SO





Overleg met NM - Theo & Anne



Volwassenen

Dienstuitstap Natuurpunt Beheer



Volwassenen

Beheersteam

SO




Volwassenen

Plantenwerkgroep


14:00 17:00 VZW De Wulp

Volwassenen

Algemene Vergadering VZW De Wulp


Volwassenen

Evaluaties Cursus Natuurgids



LO

Lagere Gemengde School Neerpelt


Volwassenen



SO

Sint Maria Neerpelt


Volwassenen


SO

Sint Maria Neerpelt

Volwassenen

Werkoverleg


LO

Lommel Kolonie


LO

BS de Horizon Hamont



Volwassenen

Plantenwerkgroep


20:00 22:00 Ringwerkgroep Noord-Limburg

Volwassenen

Ringvergadering


18:00 20:00 Natuurhulpcentrum Opglabeek

Volwassenen & Kinderen

Vrijlating Uilen

19:30 22:00 Natuurpunt Neerpelt 19:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt




32

20/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs 21/10/2008 Gebruik De Wulp 23/10/2008 Gebruik De Wulp

LO

BS De Klimtoren Lommel Barrier

13:00 16:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen 9:00 16:00 Andere

Vergadering Oplevering Tentoonstelling

Volwassenen

Opleiding INVERDE


SO

Provil Lommel


Volwassenen

Plantenwerkgroep

Volwassenen

Drank & Koffie voor hartpatiëntengroep

11:00 15:00 Andere

Volwassenen

Koffie en Vlaai voor RAVON



Volwassenen







Volwassenen

Beheersteam



Volwassenen

Plantenwerkgroep

Jeugd

PHL --> Galloway's bevraging


Volwassenen



19:00 0:00 Andere

Viering 25j Marc in het Hageven


19:30 22:00 Andere

Volwassenen & Kinderen Volwassenen Volwassenen

Werkoverleg

Volwassenen

Compostmeesters

Volwassenen

Kerstfeest Ploeg Wim


30/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 17:00 Andere 1/11/2008 Gebruik De Wulp


18/12/2008 Gebruik De Wulp 18/12/2008 Gebruik De Wulp 19/12/2008 Gebruik De Wulp

8:30 13:00 Natuurmonumenten 19:30 23:00 Gemeente Neerpelt 9:00 17:30 Natuurpunt


33

Vergadering Trage Weg

Bijlage 6: Verdeling per gebied per maand van de werkuren van de AGM ploeg. LOCATIE/MAAND

JAN

FEB

MAA

APR

MEI

JUN

DE WULP

119

154,5

132,5

204

192

179

JUL

AUG

SEP

OKT

NOV

DEC

TOTALEN

181

161,5

164,5

164

183

125

1960

HAGEVEN

142

167,5

167,5

118,5

156

130,5

84

146

96,5

95,5

187,5

122

1613,5

BONGERSPOEL

0

30,5

0

0

1

81,5

64,5

0

9

52

0

0

238,5

PADDENDAEL / 3BOGEN

4

2

103,5

90

16,5

24,5

57,5

0

16

28

0

0

342

SLOOT GROENEWEG

29

4

16,5

14,5

9

4

44,5

6

2

0

38,5

9

177

TRAGE WEGEN

0

0

3

138,5

41,5

22,5

29,5

23

13

0

0

16

287

PASTOORSVEN

0

6

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

6

PASTOORSWAL

0

0

0

0

22,5

47,5

0

25

25

0

0

0

120

WATERINGEN

21,5

13,5

0

0

25,5

13,5

0

19

14

82

0

3

192

KOLISBOS

0

7

3

0

0

0

0

0

0

0

0

0

10

TURFVEN

0

0

6

38

3

14

21,5

57,5

12

25,5

28

4,5

210

OPLEIDINGEN

0

0

0

28,5

0

0

0

0

0

0

13,5

0

42

VERGADERING AGM

0

0

0

0

0

11

0

0

0

0

0

0

11

KANAALDIJK

0

0

0

0

0

0

58,5

0

0

0

0

0

58,5

ANDERE

0

0

0

0

0

21,5

29

0

4

14

0

15

83,5

HAYENHOEK

0

4

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4

TOTAAL UREN/MAAND

315,5

389

432

632

467

549,5

570

438

356

461

450,5

294,5

5355

TOTAAL UREN/JAAR

5355

2008 GEM / MAAND

446


34

Bijlage 7: Verslag van een publieksgerichte activiteit. Excursie met Ghis Palmans: heidewandeling (12 september 2008) Circa 35 deelnemers Bewolkt, winderig, regen tijdens excursie. Ghis en Gabby ontvangen ons bij de stenen brug. Nu is ze van beton doch onder de oorlog was ze wel degelijk een stenen brug met kinderkopjes. Vroeger lag deze brug op een drukke verkeersweg tussen het prinsbisdom Luik en het Graafschap Brabant. De heide is een cultuurlandschap en vroeger werd alles uit de heide gebruikt. Het was een grote inkomstenbron en vandaag de dag is ze zeer kwetsbaar. Op het Hageven en de plateau‟s hebben ongeveer 600ha heide… natte en droge heide. Wat we vandaag gaan doen, is niet gebruikelijk en normaal mag het niet. Maar onder begeleiding van een gids kan dit zeer uitzonderlijk. We gaan door de heide struinen. De verstoring mag op dit ogenblik omdat het broedseizoen gedaan is en de planten over hun hoogtepunt heen zijn. Op bepaalde plekken, bij voorbeeld over landduinen, is het zelfs zeer goed dat er verstoring is in de heide. We gaan rechts de heide in, dwars door het landschap, we zien de schapenzuring die de waardplant is van de kleine vuurvlinder. Er staan zelfs berken in de heide wat niet goed is. Die horen er niet. Schapen eten berk + gras en tenslotte komt er heide. Ook als er geplagd wordt komt er als eerste pioniersplanten en daarna de heide te voorschijn. We zien ook het schapengras (een blauw-groene grassoort). We komen bij duinen (we hebben ook wandelende duinen) en gaan richting het Kraaieven. De meeste vennen hebben een naam (horstven (ven, bij een hoger gelegen bosje), wasven (werden schapen gewassen), rootven (vlas), Hageven (ven met haag) en dus ook het kraaieven. Hier zullen waarschijnlijk altijd veel kraaien hebben gezeten. Waar we nu staan is het nieuwe kraaienven. De naam is overgenomen van het oude kraaienven, dat momenteel volledig droog ligt. Het ven is ontstaan door de wind. De wind waait op richting zuidwest naar noordoost en vormt een duin. Voor de duin ontstaat een laagte waar dan een ven wordt gevormd. In alle vennen komen sier- en kiezelwieren, microscopisch kleine organismen. Als kiezelwieren afsterven, bezinken hun skeletjes op de bodem van de waterpartij, waar ze na eeuwen een waterdichte laag vormen. Het is zulk een waterdichte laag die uiteindelijk ervoor zorgt dat een ven hemelwater kan opvangen en vast houden. Als je er evenwel een gat in maakt, loopt het ven dan ook leeg, precies zoals je de stop uit een badkuip trekt. Het duurt ongeveer 300 jaar eer een dergelijk ven (met ondoordringbare bodem) gevormd is. Het turfven is momenteel een ringven dat gevoed wordt met kwelwater doch over 300 jaar is dit een ven met een ondoordringbare bodem. We gaan effectief naar het nieuwe kraaieven en Ghis legt uit dat waar we nu bij staan een eiland gevormd is dat niet op de bodem rust. Het is gevormd door veenmos. Men kan er over lopen doch als men misstapt, kan men op bepaalde plaatsen tot drie meter doorheen het veen wegzakken en aangezien we het met veenmos te doen hebben, kan je gemakkelijk geconserveerd worden (kun je bijvoorbeeld over 3.000 jaar een studieobject worden voor de dan levende mensen want het veenmos haalt de zuurstof weg zodat er niets kan rotten. Vroeger vonden de mensen dit uiteraard zeer mysterieus en er werden zelfs mensenoffers gebracht om het veenmoeras gunstig te stemmen. Mysterieus: denken we maar aan de Roerdomp met zijn geluid als een misthoorn en het moerasgas. Veenmos kan tot 40 x zijn eigen volume aan vocht opzuigen. Nog een kenmerk van veenmos is dat ze de omgeving volledig naar haar hand zet zodat heel haar omgeving goed is voor het veenmos. Ze maakt ook het water zuurder, gewoonlijk een Ph van 4,6. We zien in de omgeving (praktisch in het ven) een berk en die staat er al twintig jaar en hij groeit praktisch niet omwille van de zuurtegraad. Veen groeit 1 mm per jaar. Bovenaan groeit de plant en onderaan een laag veenmos van circa 7 meter wat hier het geval is.


35

We gaan door richting oud Kraaieven. We komen onderweg verschillende planten tegen zoals biezen, zegges en klokjesgentiaan. Waar de gagel staat en bij een klokjesgentiaan wordt er gestopt. Hij legt uit hoe er met de klokjesgentiaan gewerkt wordt (beheerswerken) en hoe de telling verloopt van de eitjes van de het gentiaanblauwtje. Ook vertelt hij over de gagel dat vroeger gebruikt werd als mottenkruid, dat geweldig “goed” ruikt zodat het vroeger, kleingesneden, in de huizen gebruikt werd voor de geur en hoe het nu nog altijd gebruikt wordt om het biologisch gecertificeerd bier “De gageleer” te brouwen. Met de opbrengst van deze drank worden door Natuurpunt bijkomende groengebieden aangekocht. Ook vertelt hij nog dat de heide vroeger gebruikt werd in de potstal, zodat deze daarna, verrijkt door de mest van de schapen, kon gebruikt worden als mest op de akkers. Hij wijst richting de boskant en vertelt dat daar vroeger afvoer was van kalkwater wat ook weer goed was voor de heide. We zien zelfs nog een scheidsgracht die vroeger de grens aangaf tussen Loon en het graafschap Brabant. We gaan verder en staan dan op een verlaten burcht, een vossenburcht. Deze burcht is gemaakt in een duin, opgeworpen door zand en binnen in de duin is het altijd warm. De heide is een belangrijke producent van honing en Rik Bosmans doet de uitleg over de heide en de honing. Deze honing is zeer speciaal, zeer straf en donker van kleur. Er wordt nog weinig heide honing geslingerd. Uiteraard zijn er op de heide niet alleen de honingbijen, maar er zijn nog zo‟n 360 andere soorten bijen op de heide. Bijvoorbeeld aan de veerooster, die we in de verte zien, komen de grijze zandbijen in mei met duizenden uit de grond. De heide is een open structuur en de bedoeling is dat het half heide en half gras is. Maar door allerlei omstandigheden is er geweldig veel stikstof in de lucht zodat de vergrassing toeneemt en zodat we daarna verbossing krijgen. Van waar we staan zien we eveneens de contouren van het oude kraaieven. Ondertussen begint het te regenen en in de gietende regen komen we aan een

opgestapelde hoop klot (met een klein beetje turf aan de bovenkant). Ghis demonstreert de verschillende materialen die gebruikt werden voor het klot steken maar ik ben even de namen kwijt (zal deze achteraf bijvullen) Van links naar rechts: een plagschop, een klotschop, een bonkijzer of een linie-ijzer, een hazeoor en een steeksschop met versterking om makkelijk in de grond te geraken. Maar hij haalt verschillende zoden uit de grond. We zien ook dat deze klot op zand gelijkt doch dat is het helemaal niet. Zand brandt niet en als deze klot gedroogd is dan brand hij in de open haard. Vroeger werd dit, vooral door de armere mensen, altijd gebruikt als brandstof. We zien ook, als er klot gestoken is, dat we dan op het eigenlijke zand zitten. Dus hier is de klotlaag maar circa 10cm dik. De zoden werden op hoopjes gezet of zelfs in de vorm van een schoorsteen opgebouwd zodat ze konden drogen. Ik kan u garanderen dat het zeer zwaar werk is. We gaan verder door de heide richting een grote berg zand.


36

We gaan de berg op van waaruit we een fantastisch uitzicht hebben. Deze hoop zand zal binnen de veertien dagen volledig weg zijn richting Eindhoven om als ondergrond te dienen voor de A2. Deze grond is hier volledig afgegraven zodat er tenslotte enkel zeer arme grond overblijft zodat er duinen kunnen gevormd worden en vennen. Het zogenaamd life-project (zie bijlage). Terug beneden komen we bij een grenssteen met een grenseik. De grensstenen konden met een beetje werk verplaatst worden (zaten wel circa 2 meter in de grond) doch er werd eveneens een eik bij geplant die, als hij eenmaal aan het groeien was, niet kon verplaatst worden, vandaar de naam grenseik of grensboom. Op vele grenspalen stond ook de datum van 1843. Blijkbaar duurde het nog 13 jaar voor de grens officieel werd vastgesteld. (er is toen niet meer gevochten). Zie hiervoor ook de website: grenspalen.nl. We gaan verder richting de parkeerplaats van de auto‟s maar we maken nog een klein ommetje voor een demonstratie met het pijpenstrootje. Ghis legt uit dat het pijpenstrootje vroeger gebruikt werd voor het maken van stenen pijpen of kleipijpen.(klei rond pijpenstrootje, de oven in en terwijl de klei gebakken werd, verbrande het pijpenstrootje zodat men een mooie open pijpensteel verkreeg). De meeste mensen weten dit nog wel, maar wat ze niet weten is dat ook de wortels gebruikt werden voor het maken van handvegertjes of zelfs borstels.

Ghis laat zien hoe hij de wortels bloot maakt en een hele bos pijpenstrootje uit de grond haalt en geeft een demonstratie hoe de wortels werden gebruikt. Achteraf maakt hij het gat terug dicht zodat dit kan gebruikt worden door de zandbijen. Hij wijst ook nog op een langsliggend landschap en stelt dat de heide zo eigenlijk zou moeten zijn want dat is een echt heidelandschap.

Tenslotte bedankt hij ons voor de belangstelling en hij krijgt een warm applaus voor zijn uitleg als gids.


37

Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven

Recommend Documents