Jaarverslag 2011 Stichting Z

Jaarv erslag 2011 Sticht ing Z

PETTEnPrijsvraag Z! nr.22 2011, foTografiE MayannE könsT

Voorwoord Het jaar 2011 kan voor de Stichting Z het kortst worden samengevat door twee koppen in Het Parool: ‘Daklozenkrant vreest het einde’, in augustus, en ‘Miljonairs helpen daklozenkrant, oktober. Tussen hoop en vrees, zij het gelukkig wel in omgekeerde volgorde.

door Z! minder afhankelijk zal zijn van de verkoop van de krant. De uitvoering van het plan is in 2011 gestart, en biedt weer perspectief voor een verdere toekomst. Kan de vlag daarmee uit? Ja, maar niet zo lang. Z! blijft afhankelijk van de steun en betrokkenheid van kopers, vrienden/ donateurs, bedrijven en organisaties (en niet te vergeten de vrijwilligers, die onder meer de distributie verzorgen).

De vrees! Sinds een jaar of vijf verkeert Z! in slecht weer. De stichting ontvangt geen structurele subsidies en is voor de continuïteit voor een groot deel afhankelijk van de verkoop van de krant. Die verkoop daalt echter geleidelijk maar gestaag, waardoor het eigen vermogen van de stichting sinds 2007 meer dan gehalveerd is. Ook voor 2011 werd een verlies voorzien, waardoor het voortbestaan van de krant onvermijdelijk in gevaar kwam.

Zo kan de krant, inmiddels voorzien van een officieel keurmerk, blijven uitkomen – om op straat verkocht te worden door bijna tweehonderd dak- of thuisloze verkopers. Zij kunnen daarmee contacten opbouwen en, in de beste gevallen, een basis leggen voor een eigen inkomen en onderdak. Daklozenkranten hebben het overal moeilijk; ze zijn minder in de mode, maar blijven noodzakelijk.

Maar in het najaar kwam de hoop: hulp uit onverwachte hoek, waardoor het woord ‘miljonair’ voor het eerst in ons jaarverslag voorkomt. Op instigatie van burgemeester Van der Laan ontving Z! van de jaarlijkse Miljonair Fair een veilingopbrengst van € 57 000; daarnaast brachten de burgemeester en de Fair een twintigtal Vrienden van Z! aan, die per jaar € 1.000 doneren. In 2012 is de continuïteitsreserve van de stichting hierdoor voorlopig hersteld, waarmee het uitkomen van de krant ook voor het komende jaar veilig is gesteld.

Arend Jan Heerma van Voss voorzitter Stichting Z

In 2011 verscheen ook het Beleidsplan 2011-2014 van de Stichting Z, waarin beschreven wordt hoe Z! weer gezond kan worden. Kern van het plan is het verbreden van de inkomstenbronnen, waar3

PosTErcaMPagnE, concEPT burEau jEuk, foTografiE alEksandEr WillEMsE

Stichting Z Stichting Z is de uitgever van Z!, de Amsterdamse daklozenkrant. De krant wordt sinds 1995 door dak- en thuisloze verkopers op straat verkocht in Amsterdam en omstreken.

Stichting Z heeft als financiële basis de verkoop van de krant aan de verkopers en ontvangt geen structurele subsidies. De exploitatiebegroting wordt gedekt door de verkoop van de krant en door donaties en advertenties. Projecten worden gedekt door projectbijdrages.

Z! wordt gedistribueerd aan circa 170 zelfstandige verkopers. De verkopers kopen de krant bij de stichting in voor € 1,10 en verkopen deze op straat voor € 2,- waarbij het verschil – € 0,90 – voor hen is. Z! verschijnt tweewekelijks op vrijdag, in de zomer driewekelijks. Doelstelling is dak- en thuislozen te helpen zichzelf te helpen. De stichting doet dit door het produceren en distribueren van de Z!-krant. Door de verkoop van de krant kunnen dak- en thuislozen een bescheiden inkomen verwerven en (weer) een basis opbouwen van ritme, sociale contacten en zelfrespect. De verkopers houden zo contact met de maatschappij, leren aan den lijve dat eigen initiatief loont en zien de noodzaak om een enigszins geregeld bestaan te leiden. De inkomsten zijn voldoende om in de eerste levensbehoeften te voorzien, en meestal wordt er ook gespaard voor betere tijden – een leven op een vast adres. Hierdoor wordt een overstap naar het ontplooien van verdere initiatieven makkelijker. Met deze effectieve methode probeert Stichting Z dak- en thuislozen te helpen zichzelf te helpen. Een groot deel van de verkopers verbetert dan ook structureel zijn levensomstandigheden.

4

5

Verkoop

Organisatie

Net als in de voorgaande jaren ondervond Z! ook in 2011 een verkoopdaling. De daling van de verkoop bedroeg in 2011 4,1%, tegenover 3,9% in 2010. De gemiddelde daling voor de jaren 2007-2009 bedroeg 16,8% per jaar.

teitsreserve aanmerkelijk onderschrijden en zou de bedrijfsvoering van de stichting voor de komende jaren serieus in gevaar zijn. Begin 2012 ontving Stichting Z een donatie van € 57.000. Dit bedrag is de opbrengst van de veiling ten bate van daklozenkrant Z! op de Miljonair Fair van december 2011 (zie ook Z! in de pers, pagina 12).

De continue daling van de verkoop van de krant blijft zorgen baren. Om de daling van de verkoop op te vangen is eind 2010 een vernieuwde krant gepresenteerd, met een nieuwe vormgeving, een nieuwe letter (de Excelsior) en terugkerende bijlage. De vernieuwing van Z! is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Skanfonds.

Stichting Z kent zo’n vijftig medewerkers: veel vrijwilligers, freelance redactiemedewerkers, vier betaalde parttime krachten en soms ook gedetacheerde medewerkers en stagiaires. Eindverantwoordelijk is het bestuur. De dagelijkse leiding van de organisatie ligt bij de coördinator. De redactie is onafhankelijk, de leiding van de redactie ligt bij de hoofdredacteur.

ondergebracht bij opvangvoorziening Perspectief, een onderdeel van het Leger des Heils. Twee middagen per week verzorgden vrijwilligers er de distributie van de krant voor verkopers die de Z! verkopen in Almere en Lelystad. Bedoeling van het distributiepunt was mede het werven van verkopers uit Almere en Lelystad. Dit is niet of nauwelijks gelukt. In samenhang met de relatief hoge transportkosten is daarom besloten het distributiepunt in Almere te sluiten.

Verkopers De donatie is in 2012 ontvangen en wordt verantwoord in de jaarcijfers 2012. Door deze donatie is de continuïteitsreserve in 2012 voorlopig hersteld, en is de bedrijfsvoering en het uitkomen van de krant voor 2012 en 2013 veiliggesteld.

Vanaf eind 2010 is Z! ook actief geworden op Facebook, Twitter en op YouTube. Met de vernieuwde krant en het gebruik van sociale media is een start gemaakt met de herpositionering van de krant en de organisatie.

De verkopers worden binnen de organisatie vertegenwoordigd door een raad van ervaren verkopers. Deze verkoperraad overlegt onregelmatig met de coördinator en de hoofdredacteur. Onderwerpen van gesprek zijn bijvoorbeeld de cover en de inhoud van de krant, de standplaatsen en voorgenomen activiteiten.

De administratieve ondersteuning van de distributie en de bedrijfsvoering wordt gedaan door enkele vrijwilligers, voor een dagdeel per week. Ook het web- en ITbeheer en de inzet van sociale media wordt gedaan door vrijwilligers. De werving van vrijwilligers vindt plaats door een oproep in de krant en/of de website en via de Amsterdamse vrijwilligerscentrale.

Distributie en ondersteuning De distributieruimte in het bedrijfspand in de Tweede Oosterparkstraat is zeven dagen per week geopend. Hier kopen de verkopers de krant in. De verkoop van de krant aan de verkopers wordt gedaan door vrijwilligers, voor een of twee dagdelen per week. In de verkoperruimte kunnen de verkopers gratis gebruik maken van koffie en thee. Elke dinsdagmiddag is er spreekuur voor personen die de krant willen gaan verkopen. Eenmaal per week verzorgt een vrijwilliger Nederlandse lessen voor verkopers die slecht Nederlands spreken. Een andere vrijwilliger knipt af en toe het haar van de verkopers.

De Stichting Z heeft in 2011 voor de jaren 2011-2014 een bedrijfsplan opgesteld om de exploitatie weer financieel gezond te maken. Belangrijkste doelstellingen van het bedrijfsplan zijn minder afhankelijkheid van de verkoop van de krant (van 90% naar 62%) en verhoging van overige inkomsten (van 10% naar 38%). Dit betekent een koersverandering van afhankelijkheid van één product (de krant) naar een diversificatie van producten. Voor 2012 wordt uitgegaan van een daling van de verkoop met 2,5%. Voor 2012 is een verlies voorzien van € 22.000. Daarmee zou Stichting Z de continuï-

In 2011 waren bij de distributie en ondersteuning dertig vrijwilligers actief: Alma, Aram, Bas, Betsy, Bhoelai, Bora, Coen, Corina, Corina, Emma, Erick, Erik, Frits, Gerard, Gerrit, Henny, Hermine, Hetty, Jan Willem, Joop, Jozien, Kees, Kees, Klaas, Machteld, Monique, Patrick, Petra, Resi en Willem. De distributie en ondersteuning worden aangestuurd door coördinator Jeroen de Rooij, ondersteund door hoofd distributie Mustapha Akazzab. In 2011 waren op detacheerbasis bij Z! parttime werkzaam als standplaatsbegeleider Stefan Steiner (tot februari 2011), Roeland Rutten (vanaf februari tot oktober 2011) en Marcel Goudsblom (vanaf november 2011), en

In 2011 is gestopt met het distributiepunt van Z! in Almere, dat bestond sinds 2007. Vanaf begin 2009 was dit distributiepunt 6

7

De krant Het verschijnsel ‘daklozenkrant’ ontstond eind jaren tachtig in New York, USA. De eerste street paper werd er op straat verkocht door daklozen voor $ 1,waarvan $ 0,75 voor de verkoper. In 1991 waaide het over naar Londen, waar The Big Issue hét voorbeeld werd voor navolgers in Europa. In Nederland verscheen in 1994 het Utrechtse Straatnieuws. In 1995 volgden meer steden, waaronder Amsterdam met Z magazine. Anno 2012 zijn er in Nederland zes straatkranten. Z! verschijnt tweewekelijks, in de zomer driewekelijks. In 2011 verschenen 24 edities, waarvan vier driewekelijks. Voor 2012 zijn ook 24 edities voorzien, waarvan weer vier driewekelijks.

Petra van Goor als administratief medewerker. De bedrijfsadministratie wordt uitgevoerd door administratiekantoor Smith & Vissers te Amsterdam, de salarisadministratie door administratiekantoor Hagen te Hendrik-Ido-Ambacht.

Bestuur Het bestuur van Stichting Z is eindverantwoordelijk. Het bestuur komt maandelijks bijeen, samen met de coördinator en de hoofdredacteur. Daarnaast is er jaarlijks een beleidsdag en een bestuursevaluatie. Tijdens de beleidsdag wordt het langetermijnbeleid besproken, aan de hand van de belangrijkste thema’s. In 2011 waren dat onder meer de teruglopende verkoop van de krant, het verbeteren van inkomsten uit advertenties, donaties en giften, samenwerking met andere uitgevers van straatkranten, de relatie met de omgeving van de krant en het opstellen van het bedrijfsplan 20112014. Tijdens de bestuursevaluatie wordt het functioneren van het bestuur zelf doorgesproken.

Redactie Z! wordt gemaakt door een onafhankelijke redactie, een team van ervaren en jonge journalisten. De redactie wordt aangevoerd door hoofdredacteur Hans van Dalfsen, en bestaat verder uit freelance journalisten en een parttime redactiemedewerker. Beeld- en eindredactie en vormgeving worden uitgevoerd op freelancebasis. Naast elf freelancers bij de redactie zijn er circa vijftien freelancers die (on) regelmatig aan Z! een bijdrage leveren.

Het bestuur bestond in 2011 uit Arend Jan Heerma van Voss (voorzitter), Pieter Dijckmeester (penningmeester), Hugo Esseboom, Judikje Kiers en Leo van der Meer.

Het bedrijfspand van Stichting Z is gevestigd in de Tweede Oosterparkstraat 72. Sinds oktober 2011 is een gedeelte van het pand in gebruik door de Magical Mystery Tour, een HVO-Querido-project. 8

vernieuwing van de krant veranderd van Z in ZET. De titelwijziging naar Z! is gedaan om naamverwarring te voorkomen met de gelijknamige Amsterdamse Stichting ZET.

Amsterdam Z! is een Amsterdamse krant. De stad met al zijn facetten komt in elke Z! ruim aan bod. Een voorbeeld hiervan is de serie Het geluid van Amsterdam, waarin Frits Jonker in elke Z! een bijzonder stukje Amsterdamse muziekgeschiedenis beschrijft. In 2011 verschenen in Z! afleveringen 38 tot en met 61, het geluid bij elke aflevering is te vinden op de website van Z!.

Keurmerk Straatkrant Vanaf oktober 2011 draagt Z! het Keurmerk Straatkrant. Het keurmerk is een samenwerking tussen Haags Straatnieuws, Straatjournaal (Haarlem), Straatnieuws (Utrecht) en Z!. Met het keurmerk willen de vier straatkranten zich onderscheiden van namaakkranten en straatkranten die het niet zo nauw nemen met de regels. Het keurmerk garandeert het publiek een bonafide straatkrant: een kwalitatief journalistiek product, verkocht door dak- en thuislozen, uitgegeven zonder winstoogmerk.

Andere Amsterdamse onderwerpen die in 2011 in Z! aandacht kregen waren onder andere Occupy Beursplein, containerdorp Wenkenbachweg, fietsen door NieuwWest, rafelranden van de stad, voetbalclub JOS, de Javastraat van tekenaar Steen en de IJ-tram.

De invoering van het keurmerk is een reactie op het tv-programma Radar, dat in september 2011 een uitzending had over de wildgroei aan straatkranten en schimmige verkopers en organisaties.

De Z!-krant wordt gedrukt bij drukkerij Senefelder Misset te Doetinchem.

De straatkrant met keurmerk wordt lokaal verkocht door geregistreerde verkopers met een duidelijk zichtbare verkoperpas, en is aangesloten bij de INSP, het internationale netwerk van straatkranten wereldwijd.

Formule

Een nieuwe Z!

Z! besteedt aandacht aan verhalen van de straat, waarin schrijvers, beeldend kunstenaars en journalisten hun stad

In februari 2011 is de titel van de krant veranderd, van ZET in Z!. In november 2010 was de titel als onderdeel van de

In 2011 nam Liesbeth Fit afscheid als lid van de redactie.

Bedrijfspand

binnenstebuiten keren. Vast onderdeel in Z! zijn de interviews met Z!-verkopers, die in elke editie verhalen over verschillende onderwerpen. Een ander vast onderdeel is de Graffiti-pagina, met gedichten van dakloze dichters van schrijfclub Kantlijn.

In 2011 verscheen in Z! een serie artikelen van Petra Hunsche over projecten en activiteiten voor en door dak-en thuislozen in Amsterdam. Onderwerpen waren onder meer Basic Activering, de Daklozenvakbond, Discus, inloophuis Makom, opvanghotel Ruysdael, Proeflokaal De Prael en de schoonmaakploeg van Streetcornerwork.

Bijlagen In 2011 verscheen in elke editie van Z! een bijlage, over een thema dat aanhaakt bij iets wat leeft in de stad. Bijlagen waren onder meer Amsterdamse kleren, 9

PosTErcaMPagnE, concEPT burEau jEuk, foTografiE alEksandEr WillEMsE

hoofddeksels, safari in de stad, stress, vage functies en Zandvoort aan Zee.

en expertise wordt uitgewisseld. Voor meer informatie over de INSP zie www. street-papers.org.

In Z! nr. 11 2011 verscheen als bijlage een gedeelte van Het Handboek voor de Stadswildernis van de Rotterdamse kunstenaar Doris Denekamp. Het Handboek voor de Stadswildernis is voorjaar 2011 in drie delen gepubliceerd, in Z!, Straatnieuws (Utrecht) en Haags Straatnieuws.

Z! in de pers Ook in 2011 kregen Z! en de verkopers aandacht in de media. Zo publiceerde Volkskrant magazine op 23 april 2011 zes portretten van dak- en thuislozen in Amsterdam, waarvan een van Z!-verkoopster Svetla: ‘Vaak krijgt ze wat muntgeld in haar handen geduwd. Daar probeert ze van te sparen. “Voor een huis met een keuken en een woonkamer. Voor mijn man en mij alleen.”’

Dakloze Apenkrant Z! nr. 12 2011 verscheen samen met De Aap, een krant over dakloze apen, uitgegeven door Stichting AAP. Met deze speciale krant werd aandacht gevraagd voor de noodzaak van een nieuw apenhuis. De eerste exemplaren van deze gecombineerde editie werden op 30 mei 2011 op straat verkocht door Ahmed Marcouch, Tweede Kamerlid, Loretta Schrijver, AAP-ambassadrice, en Z!-verkoper Samy.

Op 31 mei 2011 besteedde Het Parool aandacht aan de gecombineerde verkoop van Z! en De Aap onder de kop Daklozenkrant voor dakloze apen. De eerste exemplaren werden op straat verkocht door onder anderen Loretta Schrijver. Het verkopen bleek voor haar een teleurstellende ervaring. In Het Parool van 4 juni 2011 ging ze tekeer tegen het winkelend publiek dat maar geen krant wilde kopen: ‘”De menselijke soort kan meedogenloos zijn, één op één gaat nog, maar de kudde die hier passeert, haat ik. Ik spreek ze vriendelijk aan (…) Ze kijken weg, ze voelen zich te groot om zelfs maar te knikken of een hand op te steken.”’ Het artikel kreeg in Het Parool een follow-up door twee ingezonden stukken: Loretta weet niet meer hoe het leven in de stad is en als reactie daarop: ‘Ter Beek geeft in haar reactie voorbeelden van leugenachtige bedelaars. (…) De verkoper krijgt negentig cent per verkocht nummer. Ik zou zeggen: kopen dat blad!’

Themanummer Wijk aan Zee Z! nr. 23 2011 ging geheel over het Noord-Hollandse plaatsje Wijk aan Zee. Aan de orde kwamen bijvoorbeeld het staalbedrijf Tata Steel (de Hoogovens), stoïcijnse vissers en sekswerkers zonder onderdak.

International Network of Street Papers (INSP) Wereldwijd verschijnen er anno 2012 circa tweehonderd straatkranten. Ongeveer honderdtien daarvan, waaronder Z!, zijn aangesloten bij de INSP (the International Network of Street Papers). De INSP houdt jaarlijks een congres, waar kennis 10

11

Verkopers De publicatie van het jaarverslag 2010 van Stichting Z in augustus 2011 was voor Het Parool aanleiding voor een artikel over de dalende verkoopcijfers van Z! en de slechte financiële situatie van de Stichting Z: Daklozenkrant vreest het einde (11 augustus 2011). ‘De stichting heeft haar laatste hoop nu gevestigd op een bedrijfsplan, dat het einde van de daklozenkrant moet afwenden.’

6 december 2011 over de begrafenis van Z!-verkoper Clive. Ze bekende nooit een daklozenkrant te kopen: ‘Ik schaam me ervoor (...) Misschien ben ik afgestompt. Of misschien houd ik mezelf voor dat in Nederland niemand dakloos hoeft te zijn. Dat het een keuze is.’ Clives begrafenis had haar op andere gedachten gebracht. Ze besloot haar column met: ‘En we zetten onze namen en adressen in het register. Een man gaf als adres op: ‘Ergens onder een brug’. Ik zal voortaan altijd de daklozenkrant kopen.’ Volkskrantlezer John Peters reageerde een dag later met een ingezonden brief: ‘Een magistrale kenschets van een beleving en geuite schaamte.’

In oktober 2011verscheen Z! op een geheel andere wijze in de pers: Miljonairs helpen daklozenkrant. Yves Gijrath, oprichter van de Miljonair Fair, meldde in zijn column in Het Parool van 6 oktober 2011 dat de beurs op verzoek van burgemeester Eberhard van der Laan daklozenkrant Z! te hulp schiet. De Miljonair Fair had de burgemeester gevraagd de beurs te openen. Hij wilde dat wel doen, op voorwaarde dat de Miljonair Fair iets deed voor daklozenkrant Z!. In Het Parool van dezelfde dag is hier ook een artikel aan gewijd.

Tot slot in 2011 besteedde Het Parool uitgebreid aandacht aan Stichting Z en de Z!-verkopers in een artikel van twee pagina’s in de zaterdagkrant van 24 december. Naast genoemde media was er in 2011 verder aandacht voor Z! bij AT5, Radio 1, Radio AFM, RTVNH, TROS-Radar en verschenen er artikelen in AD, De Dag, de Edammer Stadskrant, Mug, Metro, De Volkskrant, Spits en De Telegraaf.

De Miljonair Fair vond plaats in december 2011 en de veiling op de eerste dag van de beurs ten bate van Z! heeft € 57.000 opgeleverd. Daarnaast zijn er vrienden voor Z! geworven, die € 1.000 doneren per jaar. De veiling, de vrienden, de opbrengst en de overhandiging van de cheques bij Z! door burgemeester Eberhard van der Laan en Yves Gijrath genereerden in december 2011 veel publiciteit, met artikelen in verschillende kranten en aandacht op radio en televisie.

Over het hele jaar 2011 zijn in totaal circa 280 verkopers actief geweest, waarvan 79 nieuwe verkopers. Per editie waren er gemiddeld 165 actieve verkopers die de krant inkochten en op straat verkochten. In totaal verkochten de verkopers in 2011 247.168 kranten.

krant verkocht mag worden, geldt de regel ‘Wie ‘t eerst komt, die ’t eerst maalt’.

Werving en scholing De werving van nieuwe verkopers vindt plaats via inloophuizen, folders en de verkopers zelf. Een vrijwilliger bezoekt twee keer per maand drie inloophuizen om informatie te geven over het verkopen van Z!. Informatiefolders over het verkopen van Z! worden enkele keren per jaar verspreid onder inloophuizen en de opvang. Nieuwe verkopers komen ook binnen via de verkopers zelf, via de straat of anderszins.

Regels Verkopers van Z! moeten dak- of thuisloos zijn en (een beetje) Nederlands spreken. Elke verkoper krijgt een verkoperpas met foto, voornaam en verkopernummer. Veel verkopers hebben een vaste standplaats, waar ze het eerste recht hebben om te verkopen. Is de vaste verkoper er niet, dan mag een andere verkoper er verkopen.

In 2011 zijn er drie trainingen voor verkopers verzorgd door de Vrijwilligersacademie Amsterdam. De trainingen, voor acht verkopers per keer, zijn gegeven door twee docenten, die twee keer drie kwartier scholing gaven in sociale vaardigheden en verkooptechnieken.

Voor het verkopen van Z! op straat is geen vergunning nodig. Volgens de Grondwet mag een ieder op de openbare weg gedrukte waar te koop aanbieden (artikel 7, vrijheid van meningsuiting). Voor verkoop op privéterrein is toestemming nodig van de eigenaar.

De ontwikkeling van de training is gefinancierd door een bijdrage van het Skanfonds.

De verkoper is verplicht zijn verkoperpas zichtbaar te dragen tijdens het verkopen. De kleur van de pas is groen. De verkoper mag geen overlast geven, dat wil zeggen deze moet zich zo gedragen ‘dat anderen zich niet gestoord voelen’.

In memoriam In 2011 zijn twee verkopers van Z! overleden. In april overleed Tomasz Wolniak (1970) en in december Clive Warwick (1958).

Z! wordt verkocht in Amsterdam en circa twintig andere plaatsen, in de provincie Noord-Holland maar ook in de provincie Utrecht. Met de straatkranten van Haarlem en Utrecht zijn afspraken gemaakt waar welke krant verkocht wordt. In die gebieden waar zowel de ene als de andere

Bijzonder en waardig was de column van Aaf Brandt Corstius in De Volkskrant van 12

13

Bedrijfsplan 2011-2014

Andere activiteiten

In augustus 2011 verscheen het bedrijfsplan 2011-2014 Stichting Z. In het bedrijfsplan staat beschreven hoe Z! weer gezond kan worden, en wat en wie daar voor nodig zijn. Kern van het bedrijfsplan is het verbreden van inkomsten, en de bedrijfsvoering van de stichting minder afhankelijk te maken van de inkomsten uit de verkoop van de krant. In het bedrijfsplan heet dit diversificatie. Uitgangspunt is een sluitende bedrijfsvoering in 2013 en voor de jaren 2014-2016, met een jaarlijks positief resultaat van circa € 20.000.

hotelboeksite dakloos.nl. De site wordt geheel vernieuwd en krijgt ook een andere naam. Van elke boeking via de site krijgt Z! 3% van het boekingbedrag, zonder dat het de klant iets extra’s kost. In 2012 is gestart met het project Vrienden van Z!, waarbij bedrijven vriend worden voor € 1.000 per jaar en een jaar lang hun logo geplaatst krijgen in elke Z! en op de website. Door burgemeester Van de Laan en de Miljonair Fair zijn in december 2011 circa twintig vrienden geworven, die vanaf 2012 Vriend van Z! zijn geworden voor twee jaar.

Tot 2011 was Stichting Z voor 90% afhankelijk van de inkomsten uit de verkoop van de krant en voor 10% uit advertenties en donaties. De afgelopen jaren maakte de stichting verlies. Deze verliezen komen vrijwel geheel voor rekening van de daling van de verkoop van de krant. De verliezen zijn ten laste gebracht van het eigen vermogen, dat tot 2011 ruim gehalveerd is ten opzichte van 2007. Met het verlies over 2011 daalt het eigen vermogen van de stichting tot onder de vastgestelde continuïteitsreserve.

gelegd. De raadscommissie heeft positief gereageerd op de presentatie en aangegeven Z! te willen helpen in het realiseren van de doelstellingen van het bedrijfsplan en naar oplossingen te zoeken. De opbrengst van de veiling van de Miljonair Fair, die ten goede komt aan de versterking van de reserve (geboekt in 2012), is een belangrijke bijdrage op weg naar de gewenste oplossing. Hierdoor is de bedrijfsvoering van de stichting en het uitkomen van Z! voor twee jaar in rustiger vaarwater gekomen en is een basis gelegd voor de uitvoering van het bedrijfsplan.

Voor verkopers en medewerkers van Z! zijn ook in 2011 weer regelmatig activiteiten georganiseerd, zoals de paasbrunch, het kerstontbijt een picknick en borrels. Het promoteam trekt er onregelmatig op uit met een bakfiets om op straat en tijdens evenementen Z! te promoten. Het promoteam was in 2011 onder meer aanwezig op de Amsterdamse Daklozendag en de Stad op zijn kop in de Stopera (i.s.m. Stichting Sfeermakers).

Nederlandse les Een belangrijke activiteit sinds 1998 vormen de Nederlandse lessen aan verkopers, gegeven door vrijwilligers. Elk jaar zijn er een of twee cursussen van twaalf lessen, waarin verkopers die (nog) niet zo goed Nederlands spreken les krijgen op beginnerniveau.

Onderdeel van het bedrijfsplan is ook een bedrag voor extra investeringen voor het bevorderen van sponsoring, donaties, werving van advertenties en ook marketing van de verkoop van de krant. Via de website kunnen vanaf 2012 beter en meer donateurs geworven worden, ook via i-Deal. Een marketingplan moet vanaf 2012 richtlijnen geven voor een gezamenlijke marketing van de krant, de hotelboeksite, Vrienden van Z!, donateur- en sponsorwerving en de inzet van sociale media hierbij.

Nieuwjaarsreceptie Op zondag 15 januari 2011 vond de Z!nieuwjaarsreceptie plaats in De Keuken van 1870 te Amsterdam. De nieuwjaarsreceptie 2011 is gegeven in samenwerking met Stichting BADT, Belangen Amsterdamse Dak- en Thuislozen.

Dakloos.nl

In het bedrijfsplan is gekozen voor een aanmerkelijke stijging van andere inkomsten naast inkomsten uit de verkoop van de krant. Die andere inkomsten moeten stijgen van 10% naar circa 40%, terwijl de inkomsten uit de krant teruggebracht worden naar circa 60% van de inkomsten. Meer inkomsten zijn voorzien uit onder meer de hotelboeksite dakloos.nl, donaties, sponsors en Vrienden van Z!.

Voor de uitvoering van het bedrijfsplan is financiering nodig. Mogelijke oplossing is een vorm van een overbruggingskrediet van circa € 100.000, om de kosten op te vangen en de vastgestelde continuïteitsreserve te behouden. Een andere vorm is de zogenaamde garantiestelling. In een presentatie in 2011 door bestuursleden van Stichting Z aan de Raadscommissie Kunst, Sport en Zorg van de gemeente Amsterdam zijn beide modaliteiten voor-

In 2012 is de herstart voorzien van de 14

Een continue activiteit sinds 2003 is de website dakloos.nl. Via dakloos.nl kunnen on-line wereldwijd bij 155.000 hotels in 155 landen kamers geboekt worden. Het project dakloos.nl is een samenwerking met Booking.com. Wie een hotelkamer boekt via dakloos.nl betaalt hetzelfde (laagste) tarief als bij Booking.com. Van iedere dakloos.nl-boeking gaat 3% naar Stichting Z, zonder dat het de klant iets extra’s kost. De opbrengsten van 15

PosTErcaMPagnE, concEPT burEau jEuk, foTografiE alEksandEr WillEMsE

week: Z! wordt mogelijk gemaakt met bloed, zweet en tranen.

dakloos.nl werden tot juli 2011 verdeeld tussen Stichting Z en Stichting BADT. Vanaf juli 2011 komen de opbrengsten geheel ten goede aan Stichting Z, om de financiële positie van Z! te versterken.

Het concept voor de campagne is van Kasper van Delft en Arno de Jong van bureau Jeuk, de fotografie is van Aleksander Willemse.

Computers en meubilair In 2011 ontving Z! vervanging van meubilair en computers. Een anoniem bedrijf schonk kantoortafels en bureaustoelen. Het bedrijf Login Computerservice verzorgde de vervanging van computers en beeldschermen. De firma Gispen schonk in 2011 een nieuwe grote vergadertafel met nieuwe stoelen. Dit in ruil voor een gebruikte Gispen-tafel en stoelen. De oude set is door Gispen opgenomen in hun museale collectie.

De postercampagne is mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Skanfonds..

Workforce Streetcornerwork In 2011 heeft Z! voor een periode van enkele maanden voor twee ochtenden per week tijdelijk onderdak verleend aan Workforce van Stichting Streetcornerwork. De werkers van Workforce – die samen de straat opgaan om straten te vegen – konden bij Z! verzamelen en hun spullen ophalen en weer inleveren.

Bloed, zweet en tranen Van 28 november tot 12 december 2011 voerde Z! de publiciteitscampagne Bloed, zweet en tranen. De campagne bestond uit A1- en A3-posters, die verspreid zijn op straat in de stad, in gelegenheden in de binnenstad en in bussen van lijn 170. De campagne had als doel om de verkoop van de krant te verbeteren, en laat zien dat zelfs ‘doodgewone’ momenten uit het dagelijkse leven voor Z!-verkopers nog niet zo gemakkelijk zijn. Dakloos zijn gaat dag en nacht door, zeven dagen per 16

17

Donateurs en sponsors

In samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam is in 2011 een vervolgonderzoek uitgevoerd door studenten B2B Sales en Marketing van het domein Media, Informatie en Communicatie (MIC) om voor Z! verschillende groepen adverteerders in kaart te brengen. Een eerder onderzoek vond plaats in 2010.

In Z! verscheen ook in 2011 regelmatig een donateuradvertentie voor het werven van donateurs. De advertentie stond ook op de website van Z!. Mede door de advertentie heeft Z! een kleine groep trouwe particuliere donateurs. In 2012 is een start voorzien van het werven van nieuwe donateurs en sponsors, met een nieuwe campagne in de krant en op website.

Lezersprofiel De lezersgroep van Z! is voor het merendeel vrouw en hoogopgeleid. Meer dan de helft heeft voortgezet onderwijs, een derde is HBO/academisch geschoold. Het merendeel van de lezersgroep heeft een regulier en bovenmodaal inkomen en is meer dan gemiddeld maatschappelijk betrokken. Het leesbereik van Z! is 155%.

foTografiE sandEr HEEZEn

Advertenties

Via de opbrengst van de veiling op de Miljonair Fair op 8 december 2011 ontving Z! een donatie € 57.000 (geboekt in 2012). Via de ondersteuning voor Z! rond de Miljonair Fair zijn circa twintig vrienden geworven, die (vanaf 2012) voor ten minste twee jaar jaarlijks € 1.000 doneren.

Bezoekers van De Burenavond in het Amsterdam Museum doneerden in 2011 een bedrag voor de paasbrunch voor verkopers en vrijwilligers. Daarnaast was er een gratis bezoek voor verkopers en vrijwilligers aan het Amsterdam Museum en de tentoonstelling Buurtwinkels. Onder meer voor Z!-verkopers was er Tweede Pinksterdag 2011 een gratis lunch in De Zuiderkerk, ter gelegenheid van het festival Mystiek en Muziek in de St. Nicolaaskerk.

Verspreidingsgebied Z! wordt verkocht in Almere, Amstelveen, Amsterdam, Baarn, Badhoevedorp, Bussum, Diemen, Edam, Enkhuizen, Hoorn, Huizen, Landsmeer, Laren, Lelystad, Monnikendam, Oostzaan, Ouderkerk aan de Amstel, Purmerend, Uithoorn, Volendam, Weesp en Zaandam.

In 2011 waren er voor de verkopers ook weer donaties ‘in natura’. Vooral particulieren brachten handschoenen, petten, slaapzakken en truien, en ook zelfgebreide truien en sjaals voor de winter. Via Rederij Doeksen ontving Z! veel slaapzakken die achtergelaten zijn op schepen die varen op de Waddeneilanden. In 2011 zijn naast de genoemde bedrijven en organisaties opgetreden als donateur dan wel sponsor van Stichting Z: AboutIT, Booking.com, Card Vision, De Keuken van 1870, Gispen International, Hogeschool van Amsterdam, HVO-Querido, Jeuk, Login Computerservice, NV Zeedijk. 18

19

Staat van baten en lasten 2011 (in euro’s)

Balans per 31 december 2011 (in euro’s)

2011

%

2010

%

2009

%

Activa

Baten Verkoop kranten Verkoop overige Advertentie-inkomsten Donaties Rente Inkomsten projecten Subsidies Diverse baten

272.873 159 13.120 22.590 2.281 10.000 0 4.093

83,9 0,1 4,0 6,9 0,7 3,1 0 1,3

283.605 213 3.455 10.832 2.366 1.087 20.000 0

88,2 0,1 1,1 3,4 0,7 0,3 6,2 0

257.377 114 4.840 17.341 3.803 928 25.000 0

83,2 0 1,6 5,6 1,2 0,3 8,1 0

Vorderingen vooruit betaald Debiteuren Nog te ontvangen Vooruit betaald Pensioenen Netto lonen Sociale lasten

Totaal Baten

325.116

100

321.559

100

309.403

100

Liquide middelen Liquide middelen

31-12-2011

31-12-2010

31-12-2009

16.258 4.730 2.823 0 0 0 23.838

1.755 9.805 0 0 0 0 11.580

622 3.797 4.452 0 474 0 9.345

118.178

182.510

174.138

142.017

194.090

183.484

81.565 4.962 9.403 7.620 2.269 105.819

110.643 4.962 9.403 7.620 2.269 134.897

125.399 4.854 9.403 7.620 2.269 149.545

4.071 6.044 1.891 6.500 12.666 5.025 36.197

4.269 8.099 5.922 9.107 27.096 4.700 59.193

3.969 4.947 731 1.104 18.443 4.745 33.939

142.017

194.090

183.484

Materiële vaste activa

Kosten Drukkosten Redactiekosten Distributiekosten Bestuurskosten Financiële administratie Ondersteuning Projecten Beheer pand Organisatie Verkopers Vrijwilligersbeleid

65.700 137.120 39.464 994 16.982 11.576 9.661 30.629 36.172 2.348 3.548

18,6 38,7 11,1 0,3 4,8 3,3 2,7 8,6 10,2 0,7 1,0

62.896 132.644 40.060 284 16.816 8.780 1.637 29.578 37.762 4.250 1.501

18,7 39,5 11,9 0,1 5,0 2,6 0,5 8,8 11,2 1,3 0,4

67.639 129.643 38.834 1.795 16.396 9.856 460 29.042 38.846 5.929 1.995

19,9 38,1 11,4 0,5 4,8 2,9 0,1 8,6 11,4 1,7 0,6

Passiva

Totaal Kosten

354.194

100

336.207

100

340.435

100

Resultaat

-29.079

-14.648

20

Eigen vermogen Algemene reserve Reservering dakloos.nl Reservering activiteiten Reservering kwaliteit Reservering steun externe organen Schulden op korte termijn Reservering vakantiegeld Nog te betalen loonbelasting Pensioenen Vooruitontvangen bedragen Crediteuren Nog te betalen posten

-31.032

21

Toelichting op de staat van baten en lasten 2011 Bestuur voorzitter: Arend Jan Heerma van Voss, oud-voorzitter van de Vereniging

de veiling van de Miljonair Fair 2011 ten bate van daklozenkrant Z!. De donatie is in 2012 ontvangen en wordt verantwoord in de jaarcijfers 2012. Door deze donatie is de continuïteitsreserve voorlopig hersteld, en is de bedrijfsvoering en het uitkomen van de krant voor 2012 en 2013 veiliggesteld. Stichting Z heeft voor de jaren 2011-2014 een bedrijfsplan opgesteld om de bedrijfsexploitatie weer financieel gezond te maken. Belangrijkste doelstellingen van het bedrijfsplan zijn minder afhankelijkheid van de inkomsten uit de verkoop van de krant (van 90% naar 62%) en verhoging van overige inkomsten (van 10% naar 38%).

Het jaar 2011 sluit met een negatief resultaat van € 29.079. Het tekort over 2011 wordt ten laste gebracht van de algemene reserve. Deze bedraagt per 1 januari 2011 € 81.565. Naast de algemene reserve zijn er reserveringen van in totaal € 24.254. Door het bestuur is een doelstelling voor het weerstandsvermogen vastgesteld van tussen € 100.000 en € 125.000. De continuïteitsreserve is vastgesteld op € 125.000. De algemene reserve van de stichting ligt nu ruim onder deze vastgestelde grens.

VPRO, oud-hoofdredacteur Haagse Post en

Stichting Z

VPRO-radio; penningmeester: Pieter Dijck-

Tweede Oosterparkstraat 72

meester, hoofd Projectontwikkeling VROM;

1091 JG Amsterdam

Tom van Dijk (per 30-3-2012): directeur Stich-

Telefoon 020 623 62 02

ting Noordwijk Marketing; Hugo Esseboom,

Fax 020 626 82 49

directeur Humain B.V., Judikje Kiers, direc-

Email [email protected]

teur Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en

Internet www.z-krant.nl

directeur Bijbels Museum, Leo van der Meer,

www.facebook.com/zdeamsterdamsed

oud-directeur Stichting Kunstzinnige Vor-

http://twitter.com/#!/ZETAMSTERDAM

ming Amsterdam (SKVA).

www.youtube.com/Zetkrant Hoofdredactie Hans van Dalfsen Vormgeving Susanne Laws, Robert Swart Eindredactie Hugo Jetten, Chris Junge Beeldredactie Sander Heezen Redactie Piet Hermans, Jorie Horsthuis, Mayanne Könst, Maaike Lange, Eileen Ros, Margit Willems Vaste medewerkers: Rob van Erkelens, Ingrid

De jaarrekening 2011 is door Omnyacc, Müller & Partners B.V. te Hoorn beoordeeld en hierbij is een goedkeurende beoordelingsverklaring afgegeven.

de Groot, Petra Hunsche, Frits Jonker, Rudi Jonker, MP Jules, K. Wispelaer Coördinatie Jeroen de Rooij Hoofd distributie Mustapha Akazzab Standplaatsbegeleider Stefan Steiner (tot feb. 2011), Roeland Rutten (van feb. t/m sep. 2011), Marcel Goudsblom (vanaf nov. 2011) Verkopersraad Rob, Willem, Detlef, Samy

Voor 2012 wordt uitgegaan van een nieuwe daling van de verkoop en een verlies van circa € 20.000. Daardoor zou de algemene reserve reduceren tot circa € 60.000. Daarmee zou de stichting de continuïteitsreserve meer dan aanmerkelijk onderschrijden en komt de bedrijfsvoering serieus in gevaar.

Administratiekantoor Smith & Vissers Amsterdam Drukker Senefelder Misset Doetinchem Salarisadministratie Administratiekantoor Hagen Hendrik-Ido-Ambacht Systeembeheer About-IT Amsterdam Webbeheer Erick Schlüter Ambassadeurs Barbara van Beukering,

Begin 2012 ontving Stichting Z een donatie van € 57.000, de opbrengst van

Peter Faber, Patrick Lusink

22

COLOFON redactie: Jeroen de Rooij • vormgeving: susanne laws • druk: Boekbinderij Hennink Amsterdam

De verkoop van de krant daalde in 2011 met 4,1%. Het totaal aantal verkochte kranten in 2011 bedroeg 247.168 exemplaren, tegenover 257.716 exemplaren in 2010. Er verschenen 24 edities, waarvan vier driewekelijks. De inkomsten namen iets toe. Dit komt door een stijging van de inkomsten voor projecten en uit donaties. De inkomsten uit de verkoop van de krant daalden, door de zevende opeenvolgende daling van de verkoop van de krant sinds 2005. De kosten namen toe, voornamelijk door de uitgaven voor projecten.

! Z | Z at 72 g n a hti kstr Stic osterpar rdam

O e mst ede G A 62 02 Twe J 1 3 109 9 0 62 82 4 T 02 2 6 6 0 nl 2 . F0 ant z-kr t.nl @ o f in ran .z-k www