Jaarrekening 2014 ANWB BV Den Haag, 24 februari 2015
Inhoudsopgave 1.1.1.1 Jaarverslag 1
Wit regel
Bericht van de hoofddirecteur
2
2 2 3
Directieverslag 2.1 ANWB in het kort 2.1.1 Doelstelling ANWB BV 2.1.2 Samenhang Vereniging en Bedrijf 2.1.3 Profiel 2.1.4 Kernactiviteiten 2.1.5 Ambitie 20|20 + 2.2 Het jaar 2014 2.2.1 Ledenontwikkeling 2.2.2 Financiële resultaten 2.2.3 Highlights 2014 2.2.4 HRM 2.2.5 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2.3 Risicomanagement 2.4 Corporate Governance 2.5 Vooruitzichten 3 Bericht van de Raad van Commissarissen van ANWB BV 3.1 Verslag over boekjaar 2014 3.2 Samenstelling Raad van Commissarissen 3.2.1.1 Wit regel Geconsolideerde jaarrekening
4 4 4 4 4 5 5 6 6 6 6 8 9 9 11 13 14 14 17 18 18
4
Geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014
19
5
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
21
6
Geconsolideerd kasstroomoverzicht ANWB BV over 2014
22
7
Overzicht totaalresultaat ANWB BV over 2014
23
8
Toelichting algemeen
24
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014
29
10
Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
42
11 Additionele informatie 11.1 Toelichting op de verzekeringsactiviteiten 11.2 Samengevoegde balans verzekeringsactiviteiten per 31 december 2014 11.3 Samengevoegde winst-en-verliesrekening verzekeringsactiviteiten over 2014 11.3.1.1 Wit regel Enkelvoudige jaarrekening
47 47 48 49 50 50
12
Vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014
51
13
Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
53
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014
54
15
Toelichting op de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
63
15.1.1.1 Wit regel Overige gegevens
65 65
16
Overige gegevens
66
17
Controleverklaring
67
1
1.1.1.1
Wit regel
Jaarverslag
2
1
Bericht van de hoofddirecteur
Voor de ANWB was 2014 een goed maar bewogen jaar. Hoofddirecteur Guido van Woerkom nam na 15 jaar afscheid van de ANWB, en werd op 1 augustus 2014 opgevolgd. Per die datum werd ook een nieuwe besturingsstructuur van kracht. De heer Van Woerkom heeft zich steeds met hart en ziel ingezet voor de organisatie. Onder zijn leiding werd het producten- en dienstenassortiment aanzienlijk verbreed, en werd sterk ingezet op innovatie. Alle onderdelen van de ANWB passeerden daarbij de revue. De heer Van Woerkom laat bij zijn vertrek een solide organisatie achter die goed voorbereid is op de toekomst. De ANWB is hem veel dank verschuldigd hiervoor en heeft hem, samen met de leden van de Bondsraad en externe relaties, op gepaste wijze uitgezwaaid. Voor de ANWB breekt hiermee een nieuw hoofdstuk aan. Het nieuwe directieteam is enthousiast aan de slag gegaan met de implementatie van het meerjarenplan Ambitie 20|20+. Vernieuwing en verbreding van de dienstverlening staan daarin centraal. Het is verheugend dat de omzet van de ANWB weer een stijging laat zien. Hiermee is de dalende trend van de afgelopen jaren doorbroken. Vrijwel alle bedrijfsonderdelen droegen hieraan bij. Het bedrijfsresultaat laat ten opzichte van 2013 een lichte daling zien. De ANWB is haar leden erkentelijk voor hun vertrouwen en doet er alles aan om hen ook in de toekomst van dienst te zijn met passende producten en diensten. In het najaar heeft de ANWB een majeure verandering van het lidmaatschapsmodel doorgevoerd, en dat is niet onopgemerkt gebleven. De Wegenwachtpakketten werden eenduidiger ingedeeld en in aantal teruggebracht. Met deze aanpassing wil de ANWB haar leden helpen bij het maken van de juiste pakketkeuze en misverstanden langs de weg voorkomen. Om de band met de gezinsleden te versterken werden de ANWB Partnerpas en ANWB Jongerenpas geïntroduceerd. Omdat zijn termijn in januari 2015 afliep, heeft ANWB-voorzitter Diederik Laman Trip de voorzittershamer tijdens de eerste Bondsraadvergadering van 2015 neergelegd. De ANWB is de heer Laman Trip zeer erkentelijk voor zijn persoonlijke betrokkenheid bij de organisatie en de enorme toewijding waarmee hij invulling gaf aan zijn taken. De zoektocht naar een nieuwe voorzitter is inmiddels gestart en het voorzitterschap van de ANWB zal in de tussentijd worden waargenomen door Karla Peijs. De directie van de ANWB bedankt haar medewerkers voor hun inzet tijdens dit roerige jaar. Zij hebben zich zeer betrokken getoond, bij de leden én bij de organisatie, en hebben hun werk op een uitstekende wijze ingevuld. Dat de ANWB in 2014 werd uitgeroepen tot het meest klantvriendelijke bedrijf van Nederland, en zich bovendien een Great Place to Work mag noemen, is niet voor niets en vervult ons met trots! Onze leden willen in vrijheid en met plezier reizen en bewegen. En de ANWB maakt dat mogelijk. In een wereld die gekenmerkt wordt door digitalisering en nieuwe technologie ontstaan nieuwe mogelijkheden om leden en samenleving vooruit te helpen. Daar zal de ANWB zich, als moderne vereniging, ook in 2015 voor inzetten. Frits van Bruggen Hoofddirecteur ANWB
3
2
Directieverslag
2.1 ANWB in het kort 2.1.1 Doelstelling ANWB BV
ANWB BV voert alle activiteiten uit voor de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB. Op deze basis zet de ANWB zich bij overheden, bedrijven en branche-organisaties in voor de belangen van haar leden en voor een aantrekkelijk en breed assortiment producten en diensten, met name in de sfeer van hulpverlening, reizen, verzekeringen en informatie. 2.1.2 Samenhang Vereniging en Bedrijf
De Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB heeft al haar activiteiten ondergebracht in de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ANWB BV. Daarnaast is een deel van het vermogen ondergebracht in de beleggingsinstelling ANWB Beleggingen BV. Alle aandelen van de twee besloten vennootschappen worden gehouden door de Stichting Administratiekantoor ANWB. De stichting heeft daarvoor certificaten op naam van aandelen uitgegeven, die alle in het bezit zijn van de vereniging. Sinds deze structuur bestaat, geldt een personele unie tussen de (hoofd)directie van de vereniging en de (hoofd)directie van het bedrijf ANWB BV en tussen de raad van toezicht van de vereniging en de raad van commissarissen van ANWB BV. De voorzitter van de raad van toezicht is tevens voorzitter van de vereniging. De leden van de (hoofd)directie van de vereniging worden benoemd door de bondsraad op bindende voordracht van de raad van toezicht (gehoord de raad van advies). De leden van de (hoofd)directie van ANWB BV worden benoemd door de raad van commissarissen van ANWB BV. De bondsraad bestaat uit afgevaardigden van de leden van de twaalf provinciale afdelingen waaruit de vereniging bestaat. De bondsraad is de algemene ledenvergadering van de vereniging. Het aantal bondsraadsleden per afdeling is afhankelijk van het aantal leden per afdeling. De bondsraad keurt begroting en jaarrekening van de vereniging goed, stelt wijzigingen vast in de statuten en de reglementen, en stelt de contributie vast. 2.1.3 Profiel
De samenleving verandert doorlopend en mensen veranderen mee. Ook de werkvelden van de ANWB – mobiliteit, vakantie en vrije tijd – zijn volop in beweging en zijn dat ook altijd geweest. Het is een dynamisch samenspel van belangen, van zowel het individu als het collectief, dat zich inmiddels uitstrekt tot ver voorbij onze landsgrenzen. Duurzaamheid speelt daarbij een steeds grotere rol. Binnen dit speelveld behartigt de ANWB de belangen van haar ruim vier miljoen leden. Mensen willen in vrijheid en met plezier kunnen reizen en bewegen, zowel zakelijk als privé. De ANWB ondersteunt haar leden in hun mobiliteitsbehoeften en recreatieve wensen met een uitgebreid pakket aan producten en diensten. Daarnaast spant zij zich in voor een duurzame ontwikkeling van de samenleving als geheel. Het bevorderen van de verkeersveiligheid en het behoud van natuurlijk en cultureel erfgoed zijn daarbij belangrijke onderdelen. Om de verschillende belangen zo goed mogelijk op elkaar af te kunnen stemmen, staat de ANWB in voortdurend contact met haar leden en volgt zij maatschappelijke ontwikkelingen op de voet. Zo kunnen samen met de leden én met andere partijen de gewenste stappen worden gezet. Door met elkaar belemmeringen weg te nemen en mogelijkheden te optimaliseren, bewegen we ons gezamenlijk in de goede richting. En dat is in het belang van iedereen. Met deze werkwijze heeft de ANWB leden en samenleving meer dan 130 jaar goed kunnen bedienen en zal zij ook in de toekomst een rol van betekenis spelen.
4
2.1.4 Kernactiviteiten
De wens om leden en samenleving verder te helpen heeft geresulteerd in een breed producten- en dienstenpakket dat steeds wordt aangepast aan de eisen van de moderne tijd. Daarnaast speelt de ANWB een actieve rol in het maatschappelijk debat, waarbij niet alleen de wensen van de leden worden ingebracht, maar tevens wordt gezocht naar oplossingen die ook de samenleving als geheel ten goede komen. Mensen gaan graag met een gerust gevoel op pad. En als zich onverhoopt problemen voordoen, willen zij goed en snel geholpen worden. Dit is waar de ANWB voor zorgt. Onze leden kunnen met hun hulpvraag bij ons terecht, waar ter wereld zij zich ook bevinden. De hulpverleningsactiviteiten zijn onder te verdelen in de ANWB Wegenwacht, de ANWB Alarmcentrale, de hulpverleningsactiviteiten voor onze zakelijke partners (Zakelijke Markt), ANWB Rechtshulp en de activiteiten van onze dochterondernemingen Logicx en ANWB Medical Air Assistance. Ook kunnen zij verzekeringen afsluiten via de ANWB. Daarnaast worden de leden bediend met goede informatie en met producten en diensten die aansluiten op hun persoonlijke wensen en beleving. Daarbij maken wij gebruik van drie verschillende kanalen: onze winkels waar wij de leden dagelijks ontmoeten, telefonische dienstverlening via ons Leden Service Center en online dienstverlening, die plaats vindt via onze website, onze apps en de social media. Binnen alle drie de kanalen worden zowel het assortiment als de wijze waarop dit wordt aangeboden doorlopend afgestemd op de veranderende ledenwensen en het ter beschikking komen van nieuwe technologie. Ook via haar belangenbehartigingsactiviteiten speelt de ANWB een actieve en ondersteunende rol. De leden willen zich verplaatsen, maar ervaren bereikbaarheidsproblemen; zij willen zich kunnen ontspannen, maar ervaren een gebrek aan recreatiemogelijkheden. Met hun wensen lopen onze leden onvermijdelijk tegen maatschappelijke vraagstukken aan in de sfeer van mobiliteit, ruimtelijke ordening, landschapsontwikkeling, natuurbeheer, leefbaarheid en duurzaamheid. Vraagstukken waar vaak geen eenvoudige oplossing voor is, die onderling met elkaar verweven zijn en de inzet van uiteenlopende partijen vereisen. De ANWB is binnen dit krachtenveld een deskundige en gewaardeerde gesprekspartner die naar een goede oplossing zoekt - voor haar individuele leden, maar ook voor het collectief. 2.1.5 Ambitie 20|20 +
Met de Ambitie 20|20 heeft de ANWB eind 2011 een visie voor de middellange termijn neergelegd. De kern daarvan staat nog steeds overeind: activiteiten van de ANWB moeten toegevoegde waarde hebben voor leden en samenleving, én bijdragen aan de continuïteit van de ANWB. Dit zogenoemde win-winwinprincipe past goed bij onze aard en doelen. Natuurlijk wil de ANWB al haar producten en diensten verantwoord (laten) produceren en aanbieden, dat wil zeggen: sociaal, duurzaam en veilig. Ook moet hiermee kwaliteit worden geleverd en een duurzaam financieel resultaat worden bereikt. Omdat de wereld om ons heen razendsnel verandert, is de Ambitie 20|20 in 2014 bijgesteld. De strategische thema’s blijven voor de komende jaren min of meer dezelfde: • mobiliteit • hulpverlening voor jou • verkeersveiligheid • vrije tijd Nieuw is dat deze thema’s zullen worden ingevuld aan de hand van 4 ledenvragen: ik ben onderweg, ik wil eropuit, ik wil op vakantie, ik wil/heb een vervoermiddel. Om de samenhang tussen de producten en diensten van de ANWB te vergroten, wordt gewerkt aan de hand van één integrale ledenstrategie. Dit proces is geborgd met het instellen per 1 augustus 2014 van een nieuw directieteam.
5
2.2 2.2.1
Het jaar 2014 Ledenontwikkeling
De ANWB heeft in 2014 een majeure verandering van het lidmaatschapsmodel doorgevoerd. Om de leden te helpen bij het maken van de juiste pakketkeuze en misverstanden langs de weg te voorkomen, werden de Wegenwachtpakketten eenduidiger ingedeeld en in aantal teruggebracht. Parallel hieraan werden de ANWB Partnerpas en de ANWB Jongerenpas geïntroduceerd. Beide aanpassingen hebben de ledenstanden sterk beïnvloed, zowel in positieve als in negatieve zin. Het aantal leden met Wegenwacht Services daalde netto met 103.000 leden. Daar staat tegenover dat er met de ANWB Partnerpas en de ANWB Jongerenpas 268.000 leden bij kwamen. Door een wijziging van de statuten en van de voorwaarden tellen de partners en jongeren nu mee als volwaardig lid. Daarmee sloot de ANWB het jaar 2014 per saldo af met 4.135.781 leden. 2.2.2
Financiële resultaten
De omzet van de ANWB laat voor het eerst in jaren weer een stijging zien en kwam ultimo 2014 uit op € 995 miljoen, een stijging van 2% ten opzichte van 2013. Hiermee is de dalende trend van de achterliggende jaren doorbroken. Dit is een belangrijke ontwikkeling, zeker met het oog op de continuïteit van de organisatie. Extra verheugend is, dat vrijwel elk bedrijfsonderdeel hieraan heeft bijgedragen. Bij Retail laten zowel de vernieuwde winkels als de webshop een mooie omzetstijging zien; bij Verzekeren hebben vooral de autoverzekeringen bijgedragen aan de hogere omzet. Ook Hulpverlening en Reizen hebben sterk gepresteerd. Het bedrijfsresultaat van de ANWB is eveneens positief en kwam uit op € 6 miljoen. Een aandachtspunt is de relatief lagere brutomarge, die met name het gevolg was van een hogere schadelast bij Verzekeren als gevolg van een hogere letselschade. Om herhaling te voorkomen zijn adequate maatregelen genomen. Alhoewel de omzet en marge bij Retail een positieve ontwikkeling laten zien, blijft het noodzakelijk om verdere maatregelen te treffen om het rendement van Retail te verbeteren. De ANWB hanteert sinds 2012 een intensief kostenbesparingsprogramma en heeft daarmee de bedrijfslasten in 2014 verder kunnen terugbrengen. Dit programma zal in 2015 worden doorgezet. Om goed voorbereid te zijn op alle veranderingen die zich voordoen op haar werkterreinen, blijft de ANWB daarnaast fors investeren in vernieuwing. In 2014 telde de organisatie gemiddeld 4.180 fte’s, een lichte toename ten opzichte van 2013. De personeelskosten daalden met 3% naar € 270 miljoen. Met aandelenkoersen die zich verder herstelden was 2014 ook voor de ANWB een goed beursjaar. Zowel op de aandelen als op obligaties werden positieve resultaten geboekt. Het financieel resultaat bedroeg € 18 miljoen en daarmee kwam het nettoresultaat over 2014 uit op € 21 miljoen. Het eigen vermogen steeg naar € 232 miljoen. De ANWB en haar verzekeringsmaatschappijen UVM NV en Reis- en Rechtshulp NV hebben daarmee een robuuste vermogenspositie die ook benodigd is voor de continuïteit. 2.2.3
Highlights 2014
Hulpverlening Bij de ANWB Wegenwacht en ANWB Alarmcentrale wordt ingezet op verbreding en vernieuwing van de dienstverlening. De Wegenwacht heeft hard gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe mobiliteitsdienstverleningsconcepten waarmee het assortiment voor zowel de leden als de zakelijke klanten kan worden uitgebreid. Ook is er in 2014 flink geïnvesteerd in de ondersteunende systemen en
6
werden mooie efficiencyverbeteringen bereikt. Met de pilot Crossing Borders werden leden in de grensstreken bediend. Daarnaast werd ervaring opgedaan met de “connected car”. Aan het eind van het jaar werden 30 nieuwe Wegenwachten geworven, die begin 2015 worden opgeleid. Bij de ANWB Alarmcentrale werd gewerkt aan efficiency en procesoptimalisatie. Ook werd de samenwerking binnen de hulpverleningsketen verbeterd. De bereikbaarheid liet een mooie stijging zien ten opzichte van 2013. In de loop van het jaar werd een aanvang gemaakt met een nieuw communicatieplatform, dat in 2015 de huidige telefooncentrale moet vervangen. Verzekeren Ook bij Verzekeren werden in 2014 mooie slagen gemaakt. De fietsverzekeringen werden onder ANWBlabel gebracht en er werd geïnvesteerd in mobiele sites. Verzekeringsdochter Unigarant werd door onderzoeksbureau Market Response uitgeroepen tot meest klantvriendelijke verzekeraar van 2014. De ANWB Autoverzekering was opnieuw zeer in trek bij de leden en scoorde het hoogst van alle aanbieders op de onderdelen ‘Vindbaarheid’ en ‘Merk’. Nieuw is, dat jongeren sinds augustus 2014 kunnen worden bijgeschreven op de polis van hun ouders, en op die manier schadevrije jaren kunnen opbouwen. Zo komt een betaalbare autoverzekering ook binnen hún bereik. In de top 25 van verzekeringsmerken 2014 staat de ANWB op nummer 3. Reizen ANWB Reizen heeft het in 2014 verrassend goed gedaan. In een markt waarin concurrenten het moeilijk hadden, zetten de reisdochters van de ANWB met een stabiele omzet betere resultaten neer dan in 2013. De ANWB-reisdochters FOX Vakanties, Cruise Travel en SNP Natuurreizen scoorden goed in een onderzoek van de Consumentenbond naar de tevredenheid over reisorganisaties. In de loop van het jaar werd het ledenvoordeelprogramma ‘ANWB Reizen voor ANWB-leden’ gelanceerd. Alle 7 reisdochters hebben hun krachten gebundeld om, elk vanuit hun eigen specialisme, een gevarieerd en ruim aanbod samen te stellen exclusief voor leden van de ANWB. Dit aanbod is gebundeld in een speciaal door ANWB Media ontwikkelde uitgave. Retail Bij Retail laten zowel de vernieuwde winkels als de webshop een mooie omzetstijging zien. Er werden 8 nieuwe winkels geopend, waarmee het totale aantal uitkomt op 83. Om overal dicht bij haar leden te zijn werkt de ANWB toe naar een landelijk dekkend netwerk. Naast deze vernieuwingen is in 2014 besloten tot een herinrichting van de Retail Service Organisatie. Deze reorganisatie draagt bij aan het (verder) optimaliseren van de bedrijfsprocessen. Het Leden Service Center kreeg te maken met extra dynamiek tijdens de introductie van de vernieuwde wegenwachtpakketten. De bezetting werd verdubbeld om de leden uitleg te geven en de nieuwe pakketten toe te lichten. Het aantal bezoeken aan de autoportal, de reizenportal en de vrijetijdsportal is in de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. Daarom is door de afdeling Online flink geïnvesteerd in de gebruiksvriendelijkheid, toegankelijkheid en de vindbaarheid van anwb.nl. Ook werd de webwinkel in 2014 toegevoegd aan de mobiele versie van onze site. Het sitebezoek via mobiele apparaten omvat nu al één derde van het totale bezoek. De ANWB Onderweg-app werd meer dan 1 miljoen keer gedownload en uitgebreid met een nieuwe functionaliteit: ANWB File Alert. Gebruikers worden daarmee geattendeerd op stremmingen op hun vaste routes. Om de leden te helpen bij het maken van een goede keuze werd gestart met het garagereviewplatform. Aan het eind van het jaar telde het platform meer dan 6.000 garages, 21.000 beoordelingen en 400.000 bezoekers.
7
Media Bij ANWB Media wordt gezocht naar nieuwe manieren om de leden te voorzien van informatie en advies. De vraag naar traditionele uitgaven is sterk afgenomen. Dit heeft zowel in 2013 als in 2014 geleid tot een ingrijpende reorganisatie. Ook in 2015 zal er gereorganiseerd worden. Met het oog op de moeilijke markt is het een prestatie dat Media het jaar 2014 met een positief resultaat heeft afgesloten. Maatschappelijk Veiligheid en betaalbaarheid blijven voor leden van de ANWB belangrijke onderwerpen. In het voorjaar van 2014 heeft de ANWB de resultaten bekend gemaakt van het grootschalige onderzoek naar de veiligheid van de Nederlandse provinciale wegen dat zij eerder had uitgevoerd. Alle provincies hebben een rapport met aanbevelingen ontvangen waarmee zij de veiligheid van hun wegen gericht kunnen verbeteren. In het najaar werd door 8.000 vrijwilligers van de ANWB Lichtbrigade de verlichting van meer dan 300.000 kinderfietsen gecontroleerd. Hierbij werden meer dan 2.000 scholen bezocht. De Feel Good Bus heeft in 2014 de FIA Innovation Award gewonnen. Deelnemers aan dit initiatief doen 1 dag lang vrijwilligerswerk voor de ANWB op een locatie die zij niet van tevoren kennen. De Feel Good Bus heeft in 2014 4 ritten gemaakt. De ANWB heeft zich in het afgelopen jaar kritisch uitgelaten over de Duitse tolplannen. De invoering van tol jaagt de leden op kosten en gaat in tegen de Europese gedachte van vrij verkeer van goederen en personen. Bovendien is het plan discriminerend voor buitenlanders, omdat Duitse ingezetenen via hun belasting deels gecompenseerd worden. Meer dan 43.000 leden ondertekenden de petitie van de ANWB, die in september 2014 werd aangeboden aan het Europees parlement. Met staatssecretaris Wiebes van het ministerie van Financiën werd intensief gesproken over het autobelastingenstelsel. Bijna nergens anders ter wereld betalen automobilisten zoveel belasting als in Nederland. En de belastingdruk blijft maar stijgen. Daarbij komt, dat de staatsinkomsten op automobiliteit totaal niet in verhouding staan tot de uitgaven aan infrastructuur. Daarom heeft de ANWB bij de politiek opnieuw aangedrongen op een vereenvoudiging van het stelsel. Speciale aandacht moet daarbij uitgaan naar eerlijkheid en betaalbaarheid. Dit was ook de inzet van het Grote Autodebat, dat in april 2014 werd gehouden op het hoofdkantoor van de ANWB en dat live werd uitgezonden op BNR Nieuwsradio. Volgens de ANWB mogen de autobelastingen in ieder geval niet verder stijgen. 2.2.4
HRM
Tijden veranderen snel, en mensen veranderen mee. Ook in hun rol als medewerker wordt dat van ze gevraagd. Globalisering, snel voortschrijdende technologische ontwikkelingen en een al jaren durende economische crisis hebben een enorme impact, ook op de activiteiten van de ANWB en daarmee op de organisatie zelf. Veel producten vragen de komende jaren om vernieuwing, terwijl de kosten sterk in de hand gehouden of verlaagd moeten worden. Ook de wetgever komt met ingrijpende wijzigingen of heeft die al doorgevoerd. Versobering van pensioenen, langer doorwerken, een nieuw ontslagrecht en het verschuiven van verantwoordelijkheden naar burgers en organisaties vragen om allerlei aanpassingen. Het hogere tempo van veranderen maakt baanzekerheid steeds kleiner. Brede inzetbaarheid en flexibiliteit kunnen de werkzekerheid echter vergroten. De bereidheid regelmatig te switchen en daartoe de vaardigheden op te doen en opleidingen te volgen vragen aandacht van medewerker en organisatie. De organisatie zal immers helder de gewenste en noodzakelijke richting moeten aangeven en de medewerkers moeten faciliteren bij hun ontwikkeling. Strategische personeelsplanning en loopbaanadvies worden steeds belangrijker. Zo is er een speciale website ingericht die medewerkers stimuleert om zich zelfstandig door de organisatie te bewegen en hen tevens ondersteunt bij het volgen van cursussen en het uitstippelen van hun loopbaan. Ook vitaliteit neemt een centrale plaats in binnen het HRM-beleid. Hier wordt op allerlei manieren invulling aan gegeven, onder meer met persoonlijke gesprekken, fitness, leefstijladvies en fysiotherapie.
8
In het najaar van 2014 is opnieuw een “A Great Place to Work-onderzoek” uitgevoerd, deze keer ANWBbreed. De score was zodanig dat de ANWB met recht een Great Place to Work genoemd kan worden. De verbeterpunten die naar voren kwamen, zullen door het management in dialoog met de medewerkers worden opgepakt. 2.2.5
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Als maatschappelijk betrokken organisatie wil de ANWB bij alles wat zij onderneemt fatsoenlijk omgaan met mens en milieu. Wij merken tot onze tevredenheid dat MVO inmiddels een voorwaarde is voor “modern ondernemen” en dat het belang ervan in steeds breder verband wordt onderschreven. De werkterreinen van de ANWB - mobiliteit, vakantie en vrije tijd - zijn gebieden waarop belasting van het milieu niet volledig is te voorkomen. De ANWB voelt zich medeverantwoordelijk hiervoor en probeert de nadelige effecten die veroorzaakt worden door haar bedrijfsvoering waar mogelijk te beperken en/of te compenseren. Daarnaast helpt de ANWB haar 4 miljoen leden bij het maken van verantwoorde keuzes en stelt zij hen in staat om klimaatneutraal te reizen. Uiteraard worden ook de interne bedrijfsprocessen voortdurend getoetst aan duurzaamheidscriteria en, indien nodig, bijgestuurd. De ANWB Wegenwacht heeft in 2014 met het project “Bewust Rijden” in totaal 59.000 liter brandstof bespaard. Bij alle Wegenwachtstations worden milieubelastende en recyclebare stoffen inmiddels apart verzameld en afgevoerd in een speciaal ingerichte milieustraat. In en om Utrecht is een lepelvoertuig in gebruik genomen dat op groen gas rijdt. In de winkels van de ANWB werd het gebruik van plastic tasjes na een succesvolle pilot aanzienlijk teruggebracht. De ANWB wil haar CO2-uitstoot verder terugdringen en streeft in 2015 naar een reductie met 4% ten opzichte van het jaar ervoor. In de Transparantiebenchmark, een jaarlijks onderzoek van het Ministerie van Economische Zaken naar de inhoud en kwaliteit van maatschappelijke verslaggeving, behaalde de ANWB in 2014 de 12e plaats. Met de invulling van haar MVO-beleid kan de ANWB rekenen op de waardering van haar leden en medewerkers, terwijl een gezonde rendementsontwikkeling ertoe bijdraagt dat de organisatie haar 1 MVO-beleid voor de toekomst kan bestendigen en uitbreiden .
2.3
Risicomanagement Risicomanagement is belangrijk voor de ANWB, maar ook gecompliceerd. Die complexiteit wordt veroorzaakt door de vele verschillende bedrijfsactiviteiten binnen de ANWB die elk hun eigen omgevingsfactoren en risico’s kennen. Daar komt bovenop dat alle activiteiten onderdeel zijn van de ANWB, een maatschappelijke organisatie met een solide reputatie, en dat brengt extra eisen met zich mee. Organisatie van risicomanagement Binnen de ANWB is risicomanagement centraal belegd bij de afdeling Risicomanagement, Auditing en Compliance. Op centraal en op decentraal niveau worden periodiek de risico’s geïnventariseerd. Die risico’s worden vervolgens in een risicokaart vastgelegd met de daarbij behorende beheersmaatregelen. De verschillende onderdelen van de ANWB zijn vervolgens verantwoordelijk voor het managen en beheersen van de risico’s, en worden daarbij ondersteund door de centrale afdeling.
1
Voor een compleet overzicht van onze inspanningen op het gebied van duurzaam ondernemen verwijzen wij u graag naar ons Maatschappelijk Jaarverslag 2014 dat u binnenkort kunt vinden op onze website anwb.nl.
9
De directie en de raad van commissarissen hanteren de risicokaart bij het door hen te voeren bestuur en het houden van toezicht. De manager van de afdeling Risicomanagement, Auditing en Compliance heeft een directe lijn met de auditcommissie van de raad van commissarissen en voert periodiek overleg met de voorzitter van deze commissie. Risicomanagers nemen regelmatig deel aan (werk)groepen om risico’s in kaart te brengen die verbonden zijn aan bepaalde activiteiten of projecten. De verzekeringsmaatschappijen die deel uitmaken van de ANWB Groep hebben hun eigen risicostrategie en “risk appetite” geformuleerd, conform de regels van deze sector (waaronder de Code Verzekeraars). Zij rapporteren hierover aan de centrale afdeling. Terugblik op het jaar 2014 De overtuiging van de ANWB is dat er in deze snel veranderende wereld met grote alertheid dient te worden gekeken naar de houdbaarheid van de strategie van de organisatie. De langetermijnstrategie van de ANWB (die dateert van 2011) is in het afgelopen jaar tegen het licht gehouden en herijkt (Ambitie 20|20+), waarbij er veel aandacht was voor de daaraan verbonden risico’s op de lange en korte termijn. De herijkte strategie vormde vervolgens de basis voor de meerjarenplannen, die op hun beurt weer de basis vormen voor de jaarplannen. Het scenario-denken dat veelvuldig wordt gebruikt in al deze documenten helpt bij de risico-analyses. In 2014 is de risicokaart met de beheersmaatregelen geactualiseerd. Per 1 augustus 2014 werd de topstructuur gewijzigd en trad het nieuwe directieteam aan. Dit heeft geleid tot een verschuiving van de verantwoordelijkheden binnen de organisatie. Daarom is afgesproken om de risico’s van de ANWB aan het begin van 2015 opnieuw integraal te bezien en passende beheersmaatregelen te formuleren. De reputatie van de ANWB heeft in 2014 door twee gebeurtenissen schade opgelopen. In het voorjaar was er commotie rond het vertrek van de heer Van Woerkom als hoofddirecteur van de ANWB. In het najaar trok de introductie van de vernieuwde Wegenwachtpakketten veel aandacht. Hoewel hieraan veel zorg was besteed, heeft dit traject geleid tot klachten van leden en negatieve publiciteit. Na een zorgvuldige evaluatie zijn de geleerde lessen vertaald naar maatregelen om dergelijke gebeurtenissen in de toekomst te voorkomen. In 2014 hebben zich enkele, relatief kortdurende, verstoringen in de IT-systemen voorgedaan, waardoor een deel van onze dienstverlening of communicatie tijdelijk uitviel. De crisisorganisatie die hiervoor is ingericht heeft bewezen effectief te kunnen opereren. Ook hier hebben evaluaties geleid tot de identificatie van leerpunten, zowel ten aanzien van de oorzaken die ten grondslag liggen aan de verstoringen als ten aanzien van het proces. Die leerpunten zijn c.q. worden meegenomen om tot een verbetering van de risicobeheersing te komen. De gebeurtenissen in 2014 onderstrepen hoe belangrijk het is om in de dagelijkse bedrijfsvoering voortdurend alert te blijven en risico’s op de juiste momenten ter tafel te leggen, te bespreken en te zorgen voor passende beheersmaatregelen. Risicomanagement is geen mechanisch proces van het periodiek opleveren van risico-overzichten, maar van het bewust overwegen van het wel of niet nemen van risico’s en beheersmaatregelen, en het evalueren van de effectiviteit daarvan. De risicokaart 2014 Zoals hiervoor reeds vermeld is een risicokaart 2014 opgesteld. De risicokaart 2014 bevat tien risico’s. Negen risico’s van de lijst uit 2013 komen daarin opnieuw voor, zij het in enkele gevallen deels aangepast. Eén risico is toegevoegd: ‘het handelen van de ANWB wordt niet ervaren als dat van een vereniging’. Het opnemen van dit risico is mede terug te voeren op de strategie “Ambitie 20|20+” die in 2014 werd herijkt. Het uitgangspunt van deze strategie is, dat er sprake is van
10
één ANWB, een vereniging die kiest voor duurzame groei in de relatieontwikkeling met haar leden en haar bedrijfsmatige activiteiten heeft ondergebracht in een BV. Naast dit nieuwe risico is er één opvallende verschuiving. Het risico ten aanzien van ‘vertrek van sleutelpersonen en onvoldoende doorstroom’ is gestegen op de lijst. Onder de directieleden speelt een duidelijke behoefte aan versterking van het strategisch HR-beleid. Strategische risico’s Om in deze sterk veranderende wereld goed op de toekomst voorbereid te zijn, wordt veel aandacht besteed aan innovatie en wordt daar ook geld voor vrijgemaakt. Die innovatie concentreert zich rond de vier strategische thema’s van de ANWB, en richt zich binnen die kaders op een nieuwe invulling van de behoeften van de leden. Imago en merknaam zijn voor de ANWB uiterst belangrijk en krijgen daarom voortdurend aandacht. De score hiervan op de risicokaart is dan ook altijd hoog. De uitgangspunten voor het imago- en merkmanagement en de structuur hiervan zijn in 2014 opnieuw bezien. Daarbij zijn ook de geactualiseerde uitgangspunten in de Ambitie 20|20+ meegenomen. Om de continuïteit van de ANWB ook in de toekomst optimaal te waarborgen en daarop goed te kunnen sturen, is in 2014 een intensieve discussie gevoerd over de te hanteren financiële kengetallen, de beoogde hoogte ervan en het te vormen buffervermogen dat benodigd is om tegenslagen te kunnen opvangen. Operationele risico’s Hulp verlenen gebeurt 24 uur per dag, zeven dagen in de week. Het waarborgen van de continuïteit van de dienstverlening blijft uiterst belangrijk. In 2014 zijn grote slagen gemaakt om de ICT-systemen te vernieuwen en te vervangen, waarbij nadrukkelijk rekening wordt gehouden met noodscenario’s. Ook het jaar 2015 zal in het teken staan van grote ICT-projecten. Dergelijke trajecten zijn niet risicoloos. Het Business Continuity Management en de crisisorganisatie zijn in 2014 verder ontwikkeld. De live-test van de ICT-uitwijk voor 2015 is inmiddels gepland. Financiële en verslagleggingsrisico’s In 2014 is veel aandacht besteed aan de verbetering van de financiële administratie. Daartoe is het traject Finance 2015 ingericht en dat wordt komend jaar verder uitgerold. Inmiddels zijn al (ingrijpende) maatregelen genomen in de processen, systemen en structuur die zichtbaar tot resultaten hebben geleid. Compliance risico’s Toenemende en wijzigende wet- en regelgeving leiden regelmatig tot noodzakelijke aanpassingen in interne processen. In 2014 is veel aandacht uitgegaan naar het voldoen aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP), de Wet financieel toezicht (Wft) en Solvency II. Vooruitblik 2015 2015 zal in het teken staan van de verdere verbetering van het risicomanagement en de monitoring van de effectiviteit van de in werking zijnde risicomanagementsystemen, waarbij risicomanagement in toenemende mate een regulier instrument zal zijn voor de ANWB om haar rol in de samenleving op een goede manier in te vullen. 2.4
Corporate Governance De structuur van de ANWB De ANWB treedt naar buiten als één ANWB. Die ene ANWB wordt gevormd door de uit 1883 daterende vereniging Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB en de veel jongere ANWB BV. Het bestuur van
11
en het toezicht op de beide entiteiten wordt ingevuld door dezelfde personen, zodat de eenheid van de ANWB is gewaarborgd. De vereniging kent 4,1 miljoen leden en de activiteiten van de ANWB zijn ondergebracht in ANWB BV. De ANWB wordt als maatschappelijke organisatie gedreven door de belangen en de behoeften van de leden en de continuïteit van de ANWB. Daarop is de ANWB ingericht. De corporate governance regels binnen de ANWB In 2003 is de Nederlandse Corporate Governance Code verschenen (de Code). Hoewel de Code strikt genomen slechts geldt voor Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen, heeft de ANWB destijds besloten de Code te vertalen binnen de ANWB omdat de ANWB zeer hecht aan goed bestuur en transparant bestuur en toezicht. Op grond van de Code zijn in 2004 reglementen voor haar raad van commissarissen en hoofddirectie opgesteld. In deze reglementen zijn de wijze waarop de ANWB wordt bestuurd en het toezicht op dat bestuur duidelijk en transparant verwoord. Vanaf 2005 wordt binnen de ANWB gewerkt met deze reglementen. De reglementen zijn vervolgens uitgewerkt in een bevoegdhedenschema ten behoeve van de hoogste managementlaag. In lijn met de Code en de ANWB-reglementen kent de raad van commissarissen van de ANWB twee commissies die te bespreken onderwerpen voor de raad van commissarissen voorbereiden. Het gaat om de audit commissie en de benoemings- selectie- en bezoldigingscommissie. Deze commissies werken op grond van een eigen reglement. Vanaf 1 augustus 2014 geldt de nieuwe topstructuur binnen de ANWB. De ANWB wordt bestuurd door negen directieleden waarvan drie statutair bestuurder zijn. Het reglement voor het bestuur is daarop aangepast. Bij de inrichting van de topstructuur is het aspect diversiteit meegenomen. Met de nieuwe samenstelling van de directie voldoet de ANWB aan de wettelijke norm voor de verhouding man - vrouw van 30%. De raad van commissarissen voldeed reeds aan deze norm. De verzekeringssector kent sinds 2011 een eigen code en die regels zijn vertaald in reglementen van de directie en raad van commissarissen van de twee verzekeringsmaatschappijen die deel uitmaken van de ANWB Groep. De Monitoring Commissie Corporate Governance Code publiceert doorgaans elk jaar in december een rapport waarin de toepassing van de Code wordt geëvalueerd en eventueel de Code wordt aangepast. In december 2008 heeft dat geleid tot een hernieuwde versie van de Code door de Commissie Frijns. Uit deze evaluaties blijkt dat de Code (en de faciliterende wetgeving) heeft geleid tot een verbeterde governance structuur bij beursgenoteerde vennootschappen. Met name het interne toezicht door commissarissen is intensiever en gespecialiseerder geworden. De evaluaties van de Code hebben in het verleden geleid tot aanpassingen van de ANWB-reglementen, maar ook is ten aanzien van bepaalde onderwerpen bewust gekozen voor afwijking van de Code. Zo is in het verleden verkozen om, in afwijking van de Code, bestuurders voor onbepaalde tijd te blijven benoemen en de beloningen van de leden van het statutaire bestuur niet gespecificeerd op te nemen in de jaarrekening. Inmiddels heeft de ANWB ervoor gekozen om deze regels van de Code onverminderd na te leven. De twee statutair bestuurders die in 2014 zijn aangetreden, zijn dan ook benoemd voor de termijn van vier jaren. En in de onderhavige jaarrekening zijn de beloningen van de statutair bestuurders per persoon gespecificeerd. De corporate governance reglementen van de ANWB zijn in 2004 geschreven en sindsdien niet meer integraal tegen het licht gehouden. Omdat de wereld om ons heen substantieel is gewijzigd, is in 2014 besloten de reglementen te herschrijven. Inmiddels is echter ook duidelijk dat de Nederlandse Corporate Governance Code integraal herschreven zal worden. Daarom zullen in 2015 de ANWB corporate governance reglementen op hoofdlijnen aangepast worden en zullen in 2016 op basis van de vermoedelijk alsdan herschreven Code ook de reglementen van de ANWB integraal herschreven worden.
12
2.5
Vooruitzichten De wereld om ons heen verandert razendsnel, ook voor onze leden. Wat niet verandert is dat zij mobiel willen zijn én blijven. En dat zij daarin ondersteund willen worden. Anno 2015 trekken steeds meer mensen naar de grote steden. Zij plannen hun reis via internet of via mobiele devices en maken gebruik van meerdere vervoersmodaliteiten. Het bezit van een eigen auto ligt steeds minder voor de hand. De directe woonomgeving moet voldoende ontspanningsmogelijkheden bieden, en kinderen moeten veilig naar school kunnen fietsen. Ook ouderen willen zich veilig en comfortabel kunnen verplaatsen. En het moet allemaal betaalbaar blijven. Deze wensen vormen onze opdracht voor de komende jaren. De ANWB heeft met veel van haar producten en diensten de stap richting het internet gezet en deze beweging zal in 2015 worden doorgezet. Daarnaast werken wij hard aan de verbreding van onze dienstverlening en aan nieuwe mobiliteitsconcepten. Het gebruik van apps en big data stelt ons in staat om steeds meer maatwerk te leveren. Ook betrekken wij onze leden nóg nauwer bij wat wij allemaal doen. Nieuwe technologie wordt door ons op de voet gevolgd en ingezet, ook in de ondersteunende systemen. Het rijden in de “connected car” heeft waardevolle informatie opgeleverd en zal in 2015 een vervolg krijgen. Toekomstbestendigheid vertaalt zich bedrijfsmatig in een voortdurende focus op omzetgroei, kostenbesparingen en margeherstel. Daarnaast zal er opnieuw geïnvesteerd worden, onder meer in de ondersteunende systemen, waarbij het investeringsniveau in lijn zal zijn met dat van voorgaande jaren. In het aantal personeelsleden wordt per saldo een lichte daling verwacht, mede omdat wij er helaas niet aan ontkomen om ook in 2015 te reorganiseren. Daartegenover staat een beperkte groei als gevolg van de opening van nieuwe winkels. Politieke ontwikkelingen zullen door de ANWB als gebruikelijk kritisch worden gevolgd. De verkiezingen voor de Provinciale Staten en de Eerste Kamer zullen niet ongemerkt voorbij gaan. Wij zullen bijzondere aandacht geven aan het autobelastingdossier. En dat geldt ook voor natuur en recreatie. Het Rijk heeft de verantwoordelijkheid hiervoor doorgeschoven naar de provincie en dat heeft in de praktijk tot versnippering geleid. Daar zien wij ruimte voor verbetering. Verkeersveiligheid tenslotte vraagt onze voortdurende aandacht. Het aantal verkeersslachtoffers moet verder omlaag, en daar zullen wij ons samen met onze partners voor blijven inzetten. Het jaar 2015 zal opnieuw veeleisend worden, maar ook een jaar van nieuwe mogelijkheden. De ANWB houdt haar blik gericht op de leden. Wij hebben ons goed voorbereid op de toekomst en 2014 met mooie resultaten afgesloten. Op basis hiervan verwachten wij dat wij onze meerwaarde voor leden en samenleving in 2015 opnieuw zullen bewijzen en dat wij de omzet en het bedrijfsresultaat van de ANWB verder zullen verbeteren.
Den Haag, 24 februari 2015 Statutaire directie ANWB drs. F.J. van Bruggen (hoofddirecteur) mw. M.M. de Jager drs. R.J.X. Wanders
13
3 3.1
Bericht van de Raad van Commissarissen van ANWB BV
Verslag over boekjaar 2014 De raad van commissarissen kijkt terug op een jaar dat in het teken stond van grote veranderingen. Na 15 jaar werd afscheid genomen van de voorzitter van de raad van commissarissen en van de hoofddirecteur en is de directie opnieuw gestructureerd en zijn posities ingevuld. Voorts werd de strategie van de ANWB herijkt, de productenportfolio tegen het licht gehouden en herzien, de beloning van de directie tegen het licht gehouden en een nieuwe externe accountant benoemd. In 2014 waren er zeven reguliere vergaderingen van de raad van commissarissen in aanwezigheid van de leden van de hoofddirectie. Daaronder is begrepen de jaarlijkse strategiedag in oktober, waaraan een vergadering van de raad van commissarissen vooraf ging zonder aanwezigheid van de leden van de directie. Daarnaast vond vijf maal een telefonische vergadering plaats. Alle reguliere vergaderingen van de raad van commissarissen zijn vooraf gegaan door een besloten overleg van de leden van de raad. De vergaderingen van de raad van commissarissen worden voorbereid door de voorzitter en de hoofddirecteur. De voorzitter van de raad van commissarissen had tussentijds regelmatig persoonlijk en telefonisch contact met de hoofddirecteur. De voorzitter fungeert voor de hoofddirecteur als eerste aanspreekpunt binnen de raad van commissarissen. De commissarissen hebben buiten de vergaderingen regelmatig overleg met leden van de directie en het management. Alle commissarissen waren aanwezig bij alle reguliere vergaderingen, met uitzondering van één commissaris. Het aanwezigheidspercentage van de raad van commissarissen in de reguliere vergaderingen bedraagt 92%. In het najaar van 2014 heeft een externe partij de evaluatie van het functioneren van de raad, van de afzonderlijke commissies en van de individuele leden van de raad begeleid. Naar aanleiding van dit traject wordt extra aandacht besteed aan de invulling van de werkgeversrol van de raad gegeven de nieuwe topstructuur per augustus 2014. Andere aandachtspunten zijn de hoeveelheid agendapunten van de vergaderingen van de raad van commissarissen en zijn commissies en de behoefte aan korte en bondige informatievoorziening. De raad van commissarissen besprak ook dit jaar weer het functioneren van de statutaire leden van de directie en voerde daartoe gesprekken met hen. Wijzigingen in de samenstelling van de raad van commissarissen en de (hoofd)directie Conform het rooster van aftreden was de heer Laman Trip na 15 jaar aftredend per januari 2015 als voorzitter van de raad van commissarissen. De raad van commissarissen dankt hem hartelijk en is hem zeer erkentelijk voor zijn langjarige en grote inzet voor en betrokkenheid bij de ANWB, alsmede de wijze waarop hij invulling heeft gegeven aan het voorzitterschap van de raad van commissarissen. Mevrouw Peijs is bereid gevonden per januari 2015 op tijdelijke basis het voorzitterschap van de raad van commissarissen en van de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB waar te nemen. De raad van commissarissen hoopt de ontstane vacature in de raad binnen afzienbare termijn in te kunnen vullen. Alle leden van de raad van commissarissen zijn onafhankelijk in de zin van de Nederlandse Corporate Governance Code. Per 1 augustus 2014 is de topstructuur van de ANWB gewijzigd. Het nieuwe directieteam bestaat uit negen personen, waarvan drie statutair bestuurder zijn: de hoofddirecteur de heer Van Bruggen, de financieel directeur de heer Wanders en de directeur Vereniging en Marketing mevrouw De Jager. De heer Van Woerkom die 15 jaar de functie van hoofddirecteur vervulde, heeft in de nieuwe structuur plaats gemaakt voor de heer Van Bruggen. De raad van commissarissen dankt de heer Van Woerkom voor zijn enorme inzet, de betrokkenheid en de wijze waarop hij de ANWB in al die jaren heeft geleid. Commissies De raad van commissarissen kent twee commissies die de vergaderingen van de raad van commissarissen voorbereiden: de auditcommissie en de benoemings-selectie- en bezoldigingscommissie. Deze commissies vergaderden in 2014 respectievelijk vier en zes maal.
14
Mevrouw Peijs en de heren Harryvan en Kok vormen de auditcommissie. De heer Kok bereidt als voorzitter van de auditcommissie de vergaderingen van de auditcommissie voor met de financieel directeur. Ook daarnaast voeren beiden regelmatig overleg. De financieel directeur woonde de vergaderingen van de auditcommissie bij. De auditcommissie sprak in 2014 twee maal buiten aanwezigheid van de leden van de hoofddirectie met de externe accountant. De auditcommissie besprak in elke vergadering de financiële gang van zaken (inclusief de beleggingen), de resultaten van de uitgevoerde audits, evaluaties en onderzoeken, het audituniversum en het ingezette traject dat tot doel heeft de kwaliteit en efficiency van de financiële administratie te verbeteren. Zoals gebruikelijk werden in 2014 twee maal de risicokaart en de incidentenrapportage besproken. In aanwezigheid van de externe accountant besprak de auditcommissie de jaarrekening 2013, de bevindingen 2013, de opvolging van de management letter 2013 en de rapportage interimcontrole 2014. Voorts werd de relatie met de externe accountant geëvalueerd. Door een wetswijziging zijn de verzekeringsmaatschappijen die tot de ANWB groep behoren gehouden om een nieuwe externe accountant te selecteren, reden waarom besloten is voor de gehele groep met ingang van boekjaar 2015 te wijzigen van accountant. Dat proces (waarbij de auditcommissie nauw betrokken was) is in mei 2014 ingezet en heeft geleid tot een keuze en een besluit van de aandeelhouder in december 2014. Bijzondere aandacht besteedde de auditcommissie aan de structuur van vermogensbeheer in het licht van nieuwe Europese regels. Ook is de discussie gevoerd over de te hanteren financiële kengetallen en de omvang van het aan te houden vermogen dat dient te fungeren als een buffer om toekomstige tegenslagen op te kunnen vangen. In 2012 is op basis van een nieuwe strategie, nieuwe winkelformule en een businessplan besloten om te investeren in het gefaseerd ombouwen van de winkels. In elke vergadering heeft de auditcommissie de stand van zaken en de cijfers van de winkels besproken. De strategie van de ANWB is opnieuw bezien en ook daar was de auditcommissie nauw bij betrokken. Ten aanzien van Verzekeren besprak de auditcommissie de omvang van de herverzekeringsportefeuille en de omvang van de schadelast die hoger was dan voorzien. Mevrouw Van der Zwaan en de heren Laman Trip en Van Amerongen (voorzitter) vormden de benoemings- selectie en bezoldigingscommissie. Deze commissie heeft in haar vergaderingen veelvuldig gesproken over de topstructuur, de samenstelling van de raad van commissarissen en de doelstellingen van de directie. De zelfevaluatie van de raad van commissarissen (uitgevoerd door een externe partij) en het onderzoek naar het beloningsbeleid van de directie zijn voorbereid en begeleid door deze commissie. Voorts werd het remuneratierapport 2013 opgesteld. Beide commissies rapporteren via hun voorzitters in de vergaderingen van de raad van commissarissen. De schriftelijke verslagen van de vergaderingen van de beide commissies worden gedeeld met alle leden van de raad. Werkzaamheden van de raad van commissarissen op hoofdlijnen De raad van commissarissen heeft toezicht gehouden op het door de (hoofd)directie gevoerde beleid binnen de ANWB. Bijzondere aandacht van de raad van commissarissen is uitgegaan naar de verhouding tussen de vereniging en het bedrijf en de relatie met de bondsraad en raad van advies. . Er zijn afspraken gemaakt een proces te doorlopen om gezamenlijk opnieuw de governance van ANWB te evalueren en te zorgen dat deze zo effectief mogelijk is. De raad van commissarissen heeft in 2014 geïnvesteerd in de relatie met de ondernemingsraad. De wereld om ons heen verandert in een snel tempo. Daarom vindt de ANWB het belangrijk aandacht te besteden aan een lange termijn strategie en de daaraan verbonden risico’s op de korte en langere termijn. Daarbij is het vertrekpunt de leden en de behoeften van de leden, in combinatie met de DNA van de ANWB. De raad van commissarissen besteedde in zijn vergaderingen veel aandacht aan de herijking van de strategie van de ANWB (Ambitie 20|20 van 2011). De raad van commissarissen besprak,
15
veelal in speciaal daarvoor belegde vergaderingen, de strategie van Reizen, van Verzekeren, Hulpverlening, Media en Retail. Ook werden de producten en diensten tegen het licht gehouden. Met name bij Media zijn producten en diensten opgeheven of op een andere manier ingevuld. Bij Hulpverlening zijn de Wegenwachtpakketten vernieuwd en is de ANWB Partnerpas en ANWB Jongerenpas succesvol geïntroduceerd. Daaraan ging een statutenwijziging vooraf en een aanzienlijke investering in ICT. De nieuwe winkelformule en de ombouw van de winkels wordt nauwgezet gevolgd door de raad van commissarissen en hoewel dit goed verloopt, blijven er zorgen over het resultaat en is duidelijk dat verdere maatregelen nodig zijn. De financiële gang van zaken (inclusief de beleggingen en de stand van zaken van het kostenbesparingstraject), de nieuwe topstructuur, de ombouw van de winkels waren telkens terugkerende onderwerpen op de agenda van de raad van commissarissen. Voorts sprak de raad van commissarissen over de te hanteren financiële kengetallen, inclusief de omvang van het aan te houden vermogen, de evaluatie van de relatie met de externe accountant, de selectie van de nieuwe accountant, de beloningsstructuur voor de directie, de gang van zaken van grote IT-projecten, de stand van zaken bij het ANWB Pensioenfonds en de risicorapportage. De jaarrekening 2013 en de bevindingen die voortvloeien uit de controle van de externe accountant zijn besproken in aanwezigheid van de externe accountant. Het Meerjarenplan en de begroting 2015 zijn uitvoerig aan de orde geweest. Het jaarverslag en de jaarrekening van ANWB BV over het jaar 2014, opgesteld door de hoofddirectie en gecontroleerd door accountant EY, zijn voorgelegd aan en ondertekend door de commissarissen. De raad van advies van de vereniging Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB zal overeenkomstig artikel 35 lid 4 van de statuten worden gehoord in diens vergadering van 22 mei 2015. De raad van commissarissen biedt het jaarverslag en jaarrekening 2014 van ANWB BV aan de algemene vergadering van aandeelhouders ter vaststelling aan. Mede gelet op de accountantscontroleverklaring adviseert de raad van commissarissen de jaarrekening van ANWB BV over het jaar 2014 vast te stellen en voor het jaar 2014 decharge te verlenen aan de (hoofd)directie voor het gevoerde bestuur en aan de raad van commissarissen voor het gehouden toezicht. Ondanks de nog steeds lastige economische omstandigheden en grote wijzigingen in de organisatie, zijn de medewerkers en de directie in staat geweest goede resultaten neer te zetten. De raad van commissarissen realiseert zich dat dit geen eenvoudige opgave was en dankt alle medewerkers en de leden van de directie voor hun inzet. Den Haag, 24 februari 2015 De raad van commissarissen Mw. drs. K.M.H. Peijs (waarnemend voorzitter vanaf 24 januari 2015) Jhr. drs. D. Laman Trip (voorzitter tot 24 januari 2015) E.A. van Amerongen Drs. D. Harryvan Mr. P.J.W.G. Kok Mw. drs. M.S. van der Zwaan
16
3.2
Samenstelling Raad van Commissarissen Mw. drs. K.M.H. Peijs 70 jaar. Eerste benoeming 2007. Voorheen Minister van Verkeer en Waterstaat en Commissaris van de Koningin in de provincie Zeeland tot maart 2013. Thans voorzitter van de Raad van Toezicht van Deltares, lid van de Raad van Commissarissen van Q-Park en voorzitter van het bestuur van het Watersnoodmuseum en NIDV. Jhr. drs. D. Laman Trip 68 jaar. Eerste benoeming 2000. Voormalig voorzitter van het bestuur van ING Nederland. Lid Comité Ondernemerschap en Financiering in Nederland. Tevens voorzitter van de Raad van Advies van Burgers Zoo, bestuurslid van de stichting NL Financial Investments, voorzitter van Bio Kinderrevalidatie en van diverse andere organisaties. Tevens coach bij Quist Executive Coaching. E.A. van Amerongen 61 jaar. Eerste benoeming 2006. Voorheen voorzitter van de directie van Kon. Swets & Zeitlinger NV en CEO Europa, Midden Oosten en Afrika van Lucent Technologies. Vice voorzitter van de raad van commissarissen van BT Nederland NV, van Thales Nederland BV en van Kon. Wegener NV, alsmede lid van de raad van commissarissen van Essent BV en senior independent non executive board member van Shanks Plc. Drs. D. Harryvan 61 jaar. Eerste benoeming 2013. Voorheen lid van de Raad van Bestuur ING Groep NV. Lid van de Raad van Commissarissen van ING Diba (Duitsland) en lid van de Raad van Advies van het Official Monetary Financial Institutions Forum (OMFIF). Non-Executive Director van de Retail Banking Academy (UK). Partner en Investment Committee lid van Orange Growth Capital (OGC). Tevens coach en adviseur voor bedrijven in de sector financiële dienstverlening. Mr. P.J.W.G. Kok 60 jaar. Eerste benoeming 2013. Voorheen lid Raad van Bestuur Delta Lloyd Groep en van de Raad van Bestuur APG. Lid van de raad van commissarissen van Optimix Investment Funds, Vesteda en MN Services en bestuurslid van de Stichting Toetsing Verzekeraars. Mw. drs. M.S. van der Zwaan 46 jaar. Eerste benoeming 2013. Voorheen o.a. algemeen directeur Servex Retailbedrijf bij de Nederlandse Spoorwegen, directeur marketing & concept development V&D Warenhuizen en diverse functies bij Unilever. Algemeen directeur van Koninklijk Theater Carré.
17
3.2.1.1
Wit regel
Geconsolideerde jaarrekening (voor bestemming resultaat)
18
4
Geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014
(voor bestemming resultaat)
(bedragen in duizenden euro's)
Noot
31-12-2014
31-12-2013
Vaste activa Immateriële vaste activa
1
Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Machines en installaties Auto's Automatisering en inventaris Activa in uitvoering
2
9.454
68.389 26.048 33.482 22.721 2.486
12.262
71.081 27.641 34.010 24.490 5.275 153.126
Financiële vaste activa Andere deelnemingen Effecten en beleggingen Leningen en voorschotten
Vlottende activa Voorraden Vorderingen Debiteuren Vorderingen inzake pensioenen Overige vorderingen Overlopende activa
Liquide middelen Totaal activa
3 4 5
5.393 424.167 4.724
6
7
8
162.497
4.869 409.937 5.545 434.284
420.351
21.812
23.385
91.984 506 8.869 41.227
84.492 0 13.282 34.975 142.586
132.749
150.717
116.370
911.979
867.614
19
(bedragen in duizenden euro's)
Groepsvermogen Eigen vermogen Aandeel derden
Noot
9
31-12-2014
231.765 701
31-12-2013
210.848 1.314 232.466
212.162
Voorzieningen en schulden Voorzieningen Voorzieningen voor personeelsbeloningen Reorganisatievoorziening Overige voorzieningen
10 11 12
18.161 10.335 66.535
17.682 11.818 45.555 95.031
Kortlopende schulden Crediteuren Belastingen en sociale lasten Schulden inzake pensioenen Overige schulden Overlopende passiva
Totaal passiva
13
14
35.812 70.271 0 26.622 451.777
75.055
43.171 70.260 1.459 27.721 437.786 584.482
580.397
911.979
867.614
20
5
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
(bedragen in duizenden euro's)
Netto-omzet Wijzigingen in onderhanden projecten Som der bedrijfsopbrengsten Inkoop goederen en diensten Personeelskosten Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten
Noot
2014
995.267 0 17
18 1 2 19
3 21 22
Resultaat voor belastingen Belastingen Aandeel derden Resultaat na belastingen
23
974.018 -5.446 995.267
518.712 270.366 4.764 20.901 174.850
Bedrijfsresultaat Resultaten andere deelnemingen Resultaten beleggingen Rentebaten en -lasten Financieel resultaat
2013
968.572 486.840 277.937 4.365 19.835 169.435
989.593
958.412
5.674
10.160
524 16.655 458
315 14.566 -136 17.637
14.745
23.311
24.905
-3.007 613
-4.121 130
20.917
20.914
21
6
Geconsolideerd kasstroomoverzicht ANWB BV over 2014
2014
(bedragen in duizenden euro's)
2013
Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Bijzondere waardeverminderingen Aanpassing voor afschrijvingen Dotatie en vrijval voorziening Onttrekking voorziening Aanpassing voor mutatie voorziening Veranderingen in werkkapitaal: Mutatie debiteuren Mutatie overige vorderingen Mutatie voorraden en onderhanden projecten Mutatie crediteuren Mutatie overige schulden
5.674 4.764 20.901 1.399
4.365 19.835 827 27.064
133.430 -113.454
25.027 105.307 -111.841
19.976
-7.492 -2.345 1.573 -7.359 11.444
-6.534
2.041 4.389 1.174 9.587 9.772 -4.179 48.535
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Saldo rentebaten en -lasten (Betaalde)/ontvangen winstbelasting
10.160
458 -3.007
26.963 55.616 -136 -4.121
-2.549 45.986
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
-4.257 51.359
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in andere deelnemingen Netto investeringen in materiële vaste activa Netto investeringen in immateriële vaste activa Netto transacties van effecten en beleggingen Mutatie leningen en voorschotten Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
0 -12.550 -2.335 2.425 821
-25 -22.429 -4.333 -10.430 76 -11.639
-37.141
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Betaald dividend aan aandeelhouder Storting agio op aandelen door aandeelhouder Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten
-2.142 2.142
Mutatie geldmiddelen Totaal liquide middelen ultimo boekjaar Totaal liquide middelen per 1 januari Mutatie geldmiddelen
-1.584 1.566 0
-18
34.347
14.200
150.717 116.370
116.370 102.170 34.347
14.200
22
7
Overzicht totaalresultaat ANWB BV over 2014
ANWB Beleggingen BV
Totaal 2014
Totaal 2013
167.946
42.902
210.848
188.731
18.939
1.978
20.917
20.914
0
0
0
1.221
18.939
1.978
20.917
22.135
0 0
2.142 -2.142
2.142 -2.142
1.566 -1.584
Totaal mutaties eigen vermogen:
18.939
1.978
20.917
22.117
Eigen vermogen per 31 december 2014 resp. 31 december 2013
186.885
44.880
231.765
210.848
(bedragen in duizenden euro's)
Eigen vermogen per begin boekjaar Netto resultaat na belastingen toekomend aan de rechtspersoon Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen: - Betaalde goodwill Totaalresultaat van de rechtspersoon: - Agiostorting - Betaalde dividend
ANWB BV
23
8
Toelichting algemeen
Algemeen Aandeelhouder De certificaten van de aandelen van ANWB BV, gevestigd aan de Wassenaarseweg 220 te Den Haag, worden voor 100% gehouden door de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB (hierna ook wel: de Vereniging) door middel van de Stichting Administratiekantoor ANWB. Samenhang vereniging en bedrijf De Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB heeft al haar activiteiten ondergebracht in de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ANWB BV. Daarnaast is een deel van het vermogen ondergebracht in de beleggingsinstelling ANWB Beleggingen BV. Alle aandelen van de twee besloten vennootschappen worden gehouden door de Stichting Administratiekantoor ANWB. De stichting heeft daarvoor certificaten op naam van aandelen uitgegeven, die alle in het bezit zijn van de vereniging. Sinds deze structuur bestaat, geldt een personele unie tussen de (hoofd)directie van de vereniging en de (hoofd)directie van het bedrijf ANWB BV en tussen de raad van toezicht van de vereniging en de raad van commissarissen van ANWB BV. De voorzitter van de raad van toezicht is tevens voorzitter van de vereniging. De leden van de (hoofd)directie van de vereniging worden benoemd door de bondsraad op bindende voordracht van de raad van toezicht (gehoord de raad van advies). De leden van de (hoofd)directie van ANWB BV worden benoemd door de raad van commissarissen van ANWB BV. De bondsraad bestaat uit afgevaardigden van de leden van de twaalf provinciale afdelingen waaruit de vereniging bestaat. De bondsraad is de algemene ledenvergadering van de
vereniging. Het aantal bondsraadsleden per afdeling is afhankelijk van het aantal leden per afdeling. De bondsraad keurt begroting en jaarrekening van de vereniging goed, stelt wijzigingen vast in de statuten en de reglementen, en stelt de contributie vast. Doelstelling vereniging In de statuten van de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB is in artikel 3 de doelstelling van de Vereniging als volgt omschreven: "de vereniging heeft ten doel het behartigen van de belangen van haar leden op het gebied van recreatie, toerisme, verkeer en vervoer. Daarbij zal zij zich waar nodig mede inspannen voor het behoud en de verbetering van de kwaliteit van het milieu, alsmede van landschappelijke en cultuurhistorische waarden". Uitvoering doelstelling Zowel de maatschappelijke als de dienstverlenende activiteiten van de ANWB vloeien hier rechtstreeks uit voort. De activiteiten om deze statutaire doelstelling te realiseren heeft de vereniging ANWB ondergebracht bij ANWB BV. De statutaire doelstelling vormt de basis voor de wijze waarop de ANWB zich bij overheden, bedrijven en brancheorganisaties inzet voor de belangen van leden en voor een aantrekkelijk en breed assortiment producten en diensten, met name in de sfeer van hulpverlening, reizen, verzekeringen en informatie. Toegepaste regelgeving voor de jaarrekening De jaarrekening 2014 is opgesteld in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.
24
8
Toelichting algemeen (vervolg)
Consolidatiegrondslagen In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen de financiële gegevens van ANWB BV en van haar groepsmaatschappijen, voor zover van toepassing onder opvoering van de post ‘aandeel van derden’. In de consolidatie is als groepsmaatschappij tevens betrokken de beleggingsinstelling ANWB Beleggingen BV. Aangezien ANWB BV en ANWB Beleggingen BV zustermaatschappijen zijn, is sprake van horizontale consolidatie (het eigen vermogen van de beide vennootschappen is samengevoegd).
Waarderingsgrondslagen Vergelijkende cijfers Voorzover posten van de jaarrekening anders zijn gerubriceerd dan in de jaarrekening van het voorafgaande boekjaar, zijn de vergelijkende cijfers voor de vergelijkbaarheid aangepast. Waarderingsgrondslagen algemeen Voorzover niet anders vermeld, zijn de activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde. Posities in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum. Valutatermijncontracten worden gewaardeerd tegen kostprijs, daar zij afgesloten worden om de koersrisico’s inzake de operationele marge af te dekken. Immateriële vaste activa • De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs onder aftrek van de cumulatieve afschrijvingen. • Software licenties en ontwikkelde software worden lineair afgeschreven in lijn met de licentietermijn en/of de verwachte levensduur (drie tot vijf jaar). • Overgenomen klantenportefeuilles en intellectuele eigendommen worden lineair afgeschreven over een periode van vier jaar. • Goodwill wordt rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. Goodwill wordt gedefinieerd als zijnde het verschil tussen de verkrijgingsprijs van nieuw
verworven deelnemingen en de waarde van het groepsaandeel in de nettovermogenswaarde gebaseerd op de waarderingsgrondslagen van de ANWB BV op het moment van verwerving. Materiële vaste activa • De terreinen zijn gewaardeerd tegen aankoopprijs. • De bedrijfsgebouwen, machines en installaties, automatiseringsactiva, inventarissen en andere vaste bedrijfsmiddelen zijn gewaardeerd tegen aankoopprijs, verminderd met jaarlijks gelijkblijvende afschrijvingen, gebaseerd op de geschatte levensduur. Hierbij wordt rekening gehouden met een mogelijke restwaarde. • De auto’s zijn gewaardeerd tegen aankoopprijs en bijkomende kosten, verminderd met jaarlijks gelijkblijvende afschrijvingen, gebaseerd op de geschatte levensduur. De jaarlijkse afschrijvingen van de materiële vaste activa zijn berekend volgens het onderstaande schema: Bedrijfsgebouwen en terreinen Grond ANWB-vestigingen, wegenwachtstations en buitenlandse steunpunten Keuringsstations Verbouwingskosten (van huurpanden afhankelijk van de duur van de huurcontracten) Overige panden (waaronder kantoren en magazijnen) Machines en installaties Beveiligingssystemen, telefoniesystemen, inrichting keuring- en servicestations Helikopters en parkeersystemen Andere machines en installaties
0% 3%
5% 10 - 20%
2,5 - 4%
10%
5% 10 - 25%
25
8
Toelichting algemeen (vervolg)
Auto’s Het afschrijvingspercentage bedraagt, afhankelijk van de geschatte levensduur: Automatisering en inventaris Automatiseringsactiva Inventaris
12,5 - 25%
20 - 33% 10 - 33%
Financiële vaste activa • De deelnemingen in groepsmaatschappijen zijn gewaardeerd tegen de nettovermogenswaarde. • Andere deelnemingen zijn gewaardeerd tegen de netto-vermogenswaarde voor zover er sprake is van invloed van betekenis. In de overige gevallen wordt gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening. • Participaties in besloten fondsen voor gemene rekening worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen worden verantwoord in het resultaat. Inzake de ongerealiseerde waardeveranderingen wordt een wettelijke reserve aangehouden voor die effecten waarvoor geen frequente marktnotering is. ANWB BV heeft geen meerderheid van stemrechten in de vergadering van participatiehouders. Dit betekent dat de besloten fondsen voor gemene rekeningen niet meegeconsolideerd hoeven te worden in de geconsolideerde jaarrekening. • Leningen en voorschotten zijn opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening. Voorraden De voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs inclusief voorbereidingskosten, dan wel lagere directe opbrengstwaarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening voor incourantheid. De kostprijs is gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, waarbij voor winkelartikelen de gemiddelde inkoopprijs wordt gehanteerd.
Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening. Liquide middelen De liquide middelen staan, voorzover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de rechtspersoon. Valutaderivaten De ANWB maakt gebruik van valutatermijncontracten om de valutarisico’s inzake haar inkopen in vreemde valuta af te dekken. De looptijd van de valutatermijncontracten is korter dan één jaar. Kostprijshedge accounting wordt toegepast teneinde de resultaten uit waardeverandering van het valutatermijncontract en de afgedekte toekomstige transactie gelijktijdig in de winsten-verliesrekening te verwerken. Zolang het valutatermijncontract betrekking heeft op een verwachte toekomstige transactie wordt het valutatermijncontract niet geherwaardeerd. Zodra de afgedekte positie van de verwachte toekomstige transactie tot de verwerking van een financiële verplichting leidt, worden de met het valutatermijncontract verbonden winsten of verliezen in dezelfde periode in de winst- en verliesrekening verwerkt als waarin de aangegane verplichting van invloed is op de winst of het verlies. Resultaten uit het nieteffectieve deel van de hedge-relatie worden direct in de winst- en verliesrekening verantwoord. Indien een valutatermijncontract niet langer voldoet aan de criteria voor ‘hedge accounting’, wordt verkocht, afloopt, wordt beëindigd of uitgeoefend, dan wordt hedge accounting prospectief beëindigd. Als de verwachte transactie niet langer waarschijnlijk is, wordt het cumulatieve resultaat op het valutatermijncontract dat in de periode waarin de hedge effectief was en derhalve off-balance was gehouden, in de winst-en-verliesrekening verantwoord.
26
8
Toelichting algemeen (vervolg)
Voorzieningen Voorzieningen voor personeelsbeloningen De verplichting voor personeelsbeloningen wordt opgenomen tegen de contante waarde en betreft verplichtingen inzake: • Pensioenen; • Overige regelingen, bestaande uit Kostenregelingen voor gepensioneerden en Jubileumuitkeringen. Reorganisatievoorziening De voorziening voor reorganisatiekosten en de daarmee samenhangende personeelskosten wordt jaarlijks bij het opmaken van de jaarrekening gebaseerd op de meest actuele, beste inschatting op basis van actuele plannen zoals die zijn gecommuniceerd binnen de organisatie. Aangezien de reorganisatievoorziening een schatting blijft en een periode van meerdere jaren omvat, kunnen de werkelijke reorganisatiekosten belangrijk afwijken van de opgenomen voorziening. De in de voorziening opgenomen kosten hebben betrekking op: • Salarisbetalingen van medewerkers die “overcompleet” zijn geworden en die vanaf het moment van overcompleet zijn tot het moment van herplaatsing niet meer op een afdeling werkzaam zijn; • Aanvullingen op het salaris bij externe herplaatsing; • Opleidingskosten welke moeten leiden tot externe herplaatsing van medewerkers; • Eenmalige uitkeringen; • Overige kosten, zoals kosten van outplacement. Tevens zijn de van toepassing zijnde sociale lasten voorzien. Overige voorzieningen Deze post betreft een voorziening voor te betalen schaden van de verzekeringmaatschappijen UVM Verzekeringsmaatschappij NV en Reis- en Rechtshulp NV. De voorziening voor te betalen schaden is gevormd voor de per balansdatum gemelde maar nog niet afgewikkelde schaden van het
boekjaar en de voorgaande jaren. De vaststelling hiervan geschiedt stelselmatig post voor post. Tevens zijn schaden opgenomen welke per balansdatum zijn voorgevallen, maar nog niet bij de verzekeraar zijn gemeld, alsmede voor mogelijke mutaties in gemelde maar nog niet afgewikkelde schaden. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. De hoogte van deze voorzieningen is bepaald op basis van intern uitgevoerde toereikendheidstoetsen.
Resultaatbepalingsgrondslagen De resultaten zijn berekend op basis van historische kostprijzen, waarbij de baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Tot de omzet worden gerekend de op het jaar betrekking hebbende uitbestedingsvergoedingen c.q. contributieontvangsten, de verdiende premie-opbrengsten en de nettoopbrengsten uit de verkoop en levering van goederen en diensten. De resultaten op onderhanden projecten bewegwijzering (in de vergelijkende cijfers 2013) worden genomen bij volledige oplevering van deze projecten. Voor zover verliezen worden verwacht, zijn deze volledig voorzien. De beloningsverplichtingen aan het personeel worden verantwoord volgens de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving RJ 271. De te betalen pensioenpremies en eventuele dotaties aan de voorzieningen voor personeelsbeloningen worden als personeelskosten verantwoord. Transacties in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de afrekenkoersen, voor zover zij afgedekt zijn door middel van valutatermijncontracten. Gerealiseerde koersverschillen zijn verantwoord onder het resultaat. Indien de omvang van de valutatermijncontracten hoger is dan de af te dekken positie en de reële waarde lager dan de kostprijs, dan wordt het verschil tussen de kostprijs en de reële waarde in het resultaat verantwoord.
27
8
Toelichting algemeen (vervolg)
Belastingen De belastingen over het resultaat zijn bepaald op basis van het geldende tarief en met inachtneming van de geldende fiscale faciliteiten. ANWB BV vormt een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting, tezamen met haar Nederlandse 100% dochterondernemingen. De berekende belastingen van groepsmaatschappijen worden in rekeningcourant verrekend met de afdrachtplichtige moedermaatschappij ANWB BV.
De zustermaatschappij ANWB Beleggingen BV is zelfstandig belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Voor tijdelijke verschillen wordt een latente belasting vordering (of schuld) in de balans opgenomen tot het bedrag waarvan het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn voor de verrekening.
Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
28
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014
1) Immateriële vaste activa Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
Boekwaarde per 31 december 2013 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen
Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Investeringen Overboeking gerede projecten Desinvesteringen Cumulatieve afschrijving desinvesteringen Netto investeringen Bijzondere waardevermindering Afschrijvingen
Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2014 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen
Software
Overig
Activa in uitvoering
Totaal
23.445 -12.612 10.833
288 -267 21
1.408 0 1.408
25.141 -12.879 12.262
2.359 1.335 -206 171 3.659 -379 -4.748 -1.468
0 0 0 0 0 0 -16 -16
84 -1.335 -73 0 -1.324 0 0 -1.324
2.443 0 -279 171 2.335 -379 -4.764 -2.808
26.933 -17.568 9.365
288 -283 5
84 0 84
27.305 -17.851 9.454
De activa in uitvoering en de investeringen betreffen met name (vooruitbetalingen op) ontwikkelde software en aangekochte software-licenties. De activa worden lineair afgeschreven vanaf het moment van ingebruikname. In 2014 is bij vervangingen operationele software buiten gebruik gesteld. Onder de post 'overig' zijn overgenomen klantportefeuilles opgenomen.
29
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
2) Materiële vaste activa Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's) Gebouwen en terreinen
Boekwaarde per 31 december 2013 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen
Machines en installaties
Auto's
Automatisering en inventaris
Activa in uitvoering
Totaal
132.099 -61.018 71.081
63.506 -35.865 27.641
66.093 -32.083 34.010
63.327 -38.837 24.490
5.275 0 5.275
330.300 -167.803 162.497
Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Investeringen 36 Overboekingen gerede projecten 750 Desinvesteringen -242 Cumulatieve afschrijving desinv. 161 Netto investeringen 705 Bijzondere waardevermindering 0 Afschrijvingen -3.397 -2.692
293 4.041 -3.900 2.071 2.505 -860 -3.238 -1.593
16.459 0 -15.659 6.319 7.119 -23 -7.624 -528
1.356 3.769 -3.665 3.550 5.010 -137 -6.642 -1.769
5.771 -8.560 0 0 -2.789 0 0 -2.789
23.915 0 -23.466 12.101 12.550 -1.020 -20.901 -9.371
Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2014 Aanschafwaarden 132.643 63.940 Cumulatieve afschrijvingen -64.254 -37.892 68.389 26.048
66.893 -33.411 33.482
64.787 -42.066 22.721
2.486 0 2.486
330.749 -177.623 153.126
0 0 0 0 0 De actuele waarde van de gebouwen en terreinen wordt per 31 december 2014 geraamd op totaal circa € 78 miljoen, gebaseerd op de WOZ-waarde (31 december 2013: € 91 miljoen). In 2014 zijn verdere investeringen gedaan in het kader van de nieuwe winkelformule voor het ANWB winkelnetwerk. Ook hebben verbouwingen plaatsgevonden aan het hoofdkantoor. De desinvesteringen in gebouwen, installaties en inventaris hebben voornamelijk betrekking op deze beide investeringen. De bijzondere waardevermindering is in hoofdzaak doorgevoerd voor de baan van het test- en trainingscentrum. De investeringen en desinvesteringen in auto’s hebben betrekking op de jaarlijkse vervanging van delen van het wagenpark.
30
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
3) Andere deelnemingen Het verloop van deze post is als volgt: 2014
(bedragen in duizenden euro's)
Boekwaarde per 1 januari
4.869
4.529
0 524
25 315
5.393
4.869
-
-
Investeringen Resultaten andere deelnemingen Boekwaarde per 31 december
2013
De resultaten van andere deelnemingen betreft de resultaten volgens de meest recente beschikbare jaarrekeningen. Voor ACTA Assistance SA, ARC Europe SA en Starter Spzoo is dit de jaarrekening over 2013. De per 31 december 2014 rechtstreeks of indirect gehouden andere deelnemingen (minderheidsbelangen, waaronder belangen in samenwerkingsverbanden) zijn als volgt weer te geven: Deelneming
Statutair gevestigd
Aandelenbelang in procenten
ACTA Assistance SA
Frankrijk
21,79%
ARC Europe SA
België
20,00%
Bxmail AG
Zwitserland
Camping Key Alliance Handelsbolag
Zweden
25,00%
Den Haag
28,00%
Polen
16,00%
Nijmegen
33,33%
Eric 2000 EESV
*1
Starter Spzoo Yomads Travel BV
*2
6,25%
*1 = Het belang in Eric 2000 EESV is 28,00% winstrecht en 33,33% stemrecht. *2 = Yomads Travel BV is op 8 mei 2013 opgericht. SNP Natuurreizen BV heeft hierin een belang van 33,33%.
31
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
4) Effecten en beleggingen Het verloop van deze post is als volgt: Totaal 2014
Totaal 2013
52.343
409.937
384.941
2.225 -1.260 965
11.600 -2.190 9.410
82.850 -85.275 -2.425
168.668 -158.238 10.430
-1.827 0 14.478
2.347 0 64.100
16.655
14.566
424.167
409.937
(bedragen in duizenden euro's)
FGR Matching Geldmarkt
FGR Matching Vastrentende Waarden
FGR Return Aandelen
Boekwaarde per 1 januari
130.674 143.750
67.830
15.340
Aankopen Verkopen Netto transacties
52.000 -69.000 -17.000
11.050 -9.335 1.715
5.975 -3.490 2.485
Mutatie marktwaarde
-169 10.191 0 0 113.505 155.656
6.113 0 76.428
Boekwaarde per 31 december
FGR Return Alternatieve Waarden
FGR Return Vastrentende Waarden
Gelijksoortige beleggingen van de ANWB groepsonderdelen worden administratief gepoold in beleggingspools. De beleggingspools hebben de vorm van besloten fondsen voor gemene rekening (FGR). De ANWB groepsonderdelen houden beleggingen via het Matching Geldmarkt Fonds, het Matching Vastrentende Waarden Fonds, het Return Aandelen Fonds, het Return Vastrentende Waarden Fonds en het Return Alternatieve Waarden Fonds. Op 15 juli 2014 zijn de voorwaarden van de FGR-en aangepast om ook hierin tot uitdrukking te brengen dat de FGR-en geen eigen beleggingsbeleid hebben, maar slechts beleggingen houden die worden verkregen ter uitvoering van het eigen beleggingsbeleid van elk van de participanten. Hieronder wordt vermeld welke beleggingen via de FGR-en gedurende het afgelopen boekjaar zijn gehouden. 1. 2.
3.
4. 5.
Het Matching Geldmarkt Fonds: Zowel initieel als uiteindelijk: 50/50% verdeling over twee geldmarktfondsen. Het Matching Vastrentende Waarden Fonds: Initieel: 100% Europese staatsobligaties, ondergebracht bij twee managers. Uiteindelijk: 100% Europese staatsobligaties met een minimale rating van AA-, ondergebracht bij één externe vermogensbeheerder. Het Return Aandelen Fonds: Zowel initieel als uiteindelijk: 64,5% in ‘developed markets’, 10,5% in wereldwijde hoog dividend aandelen, 15,0% in Europese small cap aandelen en 10,0% in opkomende markten. Gedurende het jaar zijn een aantal externe vermogensbeheerders vervangen. Het Return Alternatieve Waarden Fonds: Zowel initieel als uiteindelijk: 100% grondstoffen. Het Return Vastrentende Waarden Fonds: Zowel initieel als uiteindelijk bedraagt de verdeling van de obligaties over deze categorieën investment grade 47,5%, high yield 30,0% en EMD 22,5%.
De mutatie van de marktwaarde is in de winst-en-verliesrekening opgenomen als gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten op beleggingen.
32
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
De verschillende beleggende juridische entiteiten van de ANWB-groep hebben ieder hun eigen beleggingsbeleid en kunnen afhankelijk daarvan in meer of mindere mate administratief poolen via de diverse beleggingspools. Stichting Bewaar ANWB is juridisch eigenaar van de beleggingen van de beleggingspools, waarbij de activiteiten van Stichting Bewaar ANWB beperkt zijn tot die van een administratiekantoor. De participanten nemen deel in het bestuur van Stichting Bewaar ANWB. De fiduciair manager is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleggingsbeleid zoals opgenomen in de afzonderlijke beleggingsplannen van de individuele participanten inclusief restricties en richtlijnen. Voor zover de beleggingen van de individuele participanten overeenkomen, worden deze gehouden via de beleggingspools. Het daadwerkelijke vermogensbeheer wordt door externe vermogensbeheerders gevoerd. De fiduciair manager doet de monitoring van deze externe vermogensbeheerders. De financiële- en effectenadministratie van de FGR-en is uitbesteed aan de KAS Bank. 5) Leningen en voorschotten Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
Boekwaarde per 1 januari Verstrekkingen Aflossingen Boekwaarde per 31 december
2014
2013
5.545
5.621
67 -888
535 -611
4.724
5.545
0
0
4.589 135 4.724
5.406 139 5.545
De boekwaarde van de leningen kan als volgt nader worden gespecificeerd: Leningen aan leasemaatschappijen inzake auto's Overige leningen en voorschotten
0 De leningen aan leasemaatschappijen zijn verstrekt tot financiering van leaseauto's en zijn gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De omvang en gemiddelde looptijd van de leningen varieert met het aantal geleasede auto's. Zowel de lening als het leasecontract draagt geen rente. Bij een tussentijdse beëindiging zal de leasemaatschappij voor de financiering van de dan lopende leasecontracten zorgdragen tegen dan geldende rentecondities.
0
6) Voorraden De samenstelling van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Grond- en hulpstoffen Onderhanden werk Gereed product en handelsgoederen
964 36 20.812 21.812
1.470 12 21.903 23.385
In de post voorraden is een voorziening voor incourante voorraden opgenomen ad € 5,7 miljoen (2013: € 6,8 miljoen).
33
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
7) Overige vorderingen De samenstelling van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
Vennootschapsbelasting Diversen
Vennootschapsbelasting De post vennootschapsbelasting kan als volgt nader worden gespecificeerd: Latente belastingvorderingen
2014
2013
7.064 1.805 8.869
10.861 2.421 13.282
0
0
7.064
10.861
De latente belastingvorderingen betreffen latente vorderingen als gevolg van tijdelijke verschillen tussen de in de jaarrekening verantwoorde belastingdruk en de werkelijk over het betreffende boekjaar verschuldigde belastingen zoals berekend op basis van de fiscale cijfers. Deze tijdelijke verschillen betreffen fiscaal met toekomstige winsten te verrekenen verliezen alsmede verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van balansposten. De latente belastingen worden berekend tegen nominaal tarief en hebben een overwegend langlopend karakter. Inzake de te verrekenen verliezen is per 31 december 2014 een bedrag van € 0,1 miljoen aan voorvoegingsverliezen van deelnemingen voorzichtigheidshalve op nihil gewaardeerd (31 december 2013: € 0,5 miljoen). De belastingen over het resultaat zijn bepaald op basis van het geldende tarief en met inachtneming van de geldende fiscale faciliteiten, te weten in 2014 tegen het tarief in Nederland van 25,0%. De latente belastingvorderingen zijn per 31 december 2014 gewaardeerd tegen het geldende vennootschapsbelastingtarief per 1 januari 2015 van 25,0% (1 januari 2014: 25,0%).
34
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
8) Liquide middelen 2014
(bedragen in duizenden euro's)
Banktegoeden Termijndeposito's
120.717 30.000 150.717
2013
96.370 20.000 116.370
0 Het termijndeposito per 31 december 2014 heeft een looptijd tot 24 maart 2015 en de rentevergoeding bedraagt 0,04% op jaarbasis.
0
9) Eigen vermogen Het groepsvermogen omvat het samengevoegde eigen vermogen van ANWB BV alsmede van zustermaatschappij ANWB Beleggingen BV. De specificatie luidt als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
Geplaatst kapitaal Agio Wettelijke reserves Algemene reserves Resultaat boekjaar
ANWB BV
15.334 15.574 3.399 133.639 18.939 186.885
ANWB Beleggingen BV
19 43.837 0 -954 1.978 44.880
Totaal 2014
15.353 59.411 3.399 132.685 20.917 231.765
Totaal 2013
15.353 57.269 3.357 113.955 20.914 210.848
Voor een toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de enkelvoudige jaarrekeningen van ANWB BV en ANWB Beleggingen BV.
35
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
10) Voorzieningen voor personeelsbeloningen De samenstelling van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Voorziening voor pensioenen Voorziening voor overige regelingen personeelsbeloningen
0 18.161 18.161
0 17.682 17.682
Het verloop van de voorziening voor pensioenregelingen en de voorziening voor overige regelingen personeelsbeloningen is als volgt weer te geven: (bedragen in duizenden euro's)
Pensioen
Overige regelingen
Totaal 2014
Totaal 2013
Stand per 1 januari
0
17.682
17.682
39.487
Onttrekkingen Dotaties Vrijval Mutaties boekjaar
0 0 0 0
-876 1.355 0 479
-876 1.355 0 479
-15.518 813 -7.100 -21.805
Stand per 31 december
0
18.161
18.161
17.682
-
-
Voorziening voor pensioenen De ANWB kent meerdere pensioenregelingen. In 2006 zijn de belangrijkste pensioenregelingen omgezet naar een opbouwregeling met een pensioenopbouw van 2,25% per deelnemersjaar. Met ingang van het jaar 2013 is een nieuwe pensioenregeling van kracht geworden waarbij het opbouwpercentage verlaagd is naar 2,15% en de pensioengerechtigde leeftijd verhoogd is van 65 naar 67 jaar. De geldigheidsduur van deze nieuwe regeling is 4 jaar. In 2013 was deze opbouw tijdelijk verlaagd naar 1,95% in het kader van een extra bijdrage aan het herstelplan. Per 1 januari 2015 is de pensioenregeling aangepast naar aanleiding van de nieuwe regelgeving, waarbij het opbouwpercentage verlaagd is naar 1,875% en pensioenopbouw niet meer mogelijk is bij een bruto salaris boven de € 100.000. De gehanteerde pensioenregelingen van de vennootschap en haar geconsolideerde maatschappijen zijn toegezegde-pensioenregelingen, die voor het merendeel zijn ondergebracht bij het ondernemingspensioenfonds. De te betalen pensioenpremies voor het verslagjaar komen direct ten laste van de winst-enverliesrekening. Voor de onvoorwaardelijke verplichtingen inzake pensioenen wordt per balansdatum een voorziening gevormd. Per ultimo 2014 zijn er geen onvoorwaardelijke verplichtingen uit hoofde van het herstelplan en in 2014 is er geen sprake van onvoorwaardelijke indexatie pensioenen van actieve deelnemers die nog niet af gefinancierd zijn per ultimo boekjaar. De dekkingsgraad van het Pensioenfonds per 31 december 2014 bedraagt 102,1% (ultimo 2013: 104,6%).
36
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
Voorziening voor overige regelingen personeelsbeloningen De overige regelingen bestaan uit: - Kostenregelingen voor gepensioneerden (ziektekosten en kortingsregeling), gebaseerd op actuariële berekeningen; - Verplichtingen voor jubileumuitkeringen, eveneens gebaseerd op actuariële berekeningen waarbij rekening gehouden wordt met de arbeidsvoorwaarden en personeelsbestand (er wordt geen rekening gehouden met toekomstige salarisstijgingen). De verplichtingen uit hoofde van deze regelingen zijn contant gemaakt tegen de geldende marktrente. Het gehanteerde disconteringstarief bedraagt 3,75% (2013: 4,5%). De gehanteerde overlevingskans is AG prognosetafel 2012-2062.
11) Reorganisatievoorziening Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Stand per 1 januari
11.818
6.003
Toevoegingen Vrijval
7.259 -2.225 5.034
16.243 -3.590 12.653
Onttrekkingen Stand per 31 december
-6.517 10.335
-6.838 11.818
0
0
In 2013 is een nieuw sociaal plan met de vakbonden overeengekomen waarbij de begeleiding van werk naar werk en het voorkomen van gedwongen ontslag centraal staat. Hiertoe is onder andere een premobiliteitsregeling geïntroduceerd. De dotatie in 2014 heeft betrekking op lopende en nieuwe trajecten in het kader van overheadreductie bij de stafafdelingen. Daarnaast heeft een verdere analyse van de bedrijfsvoering in 2014 geleid tot (verdere) herstructureringsactiviteiten bij de bedrijfsonderdelen Media en Retail, hetgeen ook resulteerde in een dotatie aan de voorziening. Deze trajecten worden onder dit nieuwe sociaal plan uitgevoerd en bevinden zich deels nog in het premobiliteitsstadium. De vrijval van de voorziening wordt voornamelijk veroorzaakt door interne of externe plaatsing van medewerkers die deelnamen aan premobiliteits- en begeleidingstrajecten. De onttrekkingen in 2014 bestaan uit de afwikkeling van de gevormde reorganisatievoorziening.
37
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
12) Overige voorzieningen (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Stand per 1 januari
45.555
36.099
127.541 -500 127.041
99.541 -600 98.941
-106.061 66.535
-89.485 45.555
Toevoegingen Vrijval
Onttrekkingen Stand per 31 december
0 Deze post betreft een voorziening voor de geschatte toekomstige kosten van lopende schadegevallen, voortvloeiend uit hoofde van verkochte verzekeringen.
0
13) Belastingen en sociale lasten De samenstelling van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Assurantiebelasting Omzetbelasting Loonheffing Sociale lasten
49.898 8.915 8.332 3.126 70.271
51.651 9.095 7.951 1.563 70.260
0
0
14) Overlopende passiva Deze post is als volgt nader gespecificeerd: (bedragen in duizenden euro's)
Vooruitgefactureerde omzet Nog te betalen kosten
2014
416.486 35.291 451.777
2013
401.330 36.456 437.786
38
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
15) Niet uit de balans blijkende verplichtingen Bankgaranties Per 31 december 2014 zijn door de rechtspersonen die deel uitmaken van de ANWB-groep bankgaranties afgegeven voor in totaal € 4,2 miljoen (per 31 december 2013: € 9,2 miljoen). Huurverplichtingen De verplichtingen uit hoofde van met derden aangegane huurverplichtingen van onroerende zaken bedragen circa € 42 miljoen. Hiervan vervalt € 9 miljoen binnen 1 jaar en heeft een bedrag van € 8 miljoen een looptijd van langer dan 5 jaar. De gemiddelde resterende looptijd van de huurcontracten is circa 3,5 jaar. Investerings- en inkoopverplichtingen De groep is voor een bedrag van circa € 15,3 miljoen aan inkoopverplichtingen aangegaan met betrekking tot de winkelvoorraden en circa € 0,6 miljoen aan investeringsverplichtingen voor de vervanging van delen van het technische wagenpark. Tevens is de groep voor circa € 0,3 miljoen aan verplichtingen aangegaan inzake de afname van vliegtuigstoelen. Leaseverplichtingen De verplichtingen uit hoofde van met derden aangegane leaseovereenkomsten bedragen in totaal € 5,7 miljoen. Hiervan vervalt binnen 1 jaar € 3,3 miljoen en vervolgens binnen 5 jaar € 2,4 miljoen. Overige langlopende verplichtingen De groep is voor een bedrag van € 5,5 miljoen aan verplichtingen aangegaan inzake softwarelicenties en huisvestingskosten. Onder dit laatste zijn voornamelijk kosten uit hoofde van beveiliging, energie, schoonmaak en onderhoud opgenomen.
16) Financiële instrumenten en risico’s Algemeen De ANWB en haar groepsmaatschappijen houden geen financiële instrumenten voor handelsdoeleinden aan en geven deze ook niet uit. Kredietrisico Binnen de beleggingen in besloten fondsen voor gemene rekening (FGR-en) worden de kredietrisico’s gereduceerd door strikte beleggingsrichtlijnen en restricties ten aanzien van de kwaliteit van en spreiding over vermogensbeheerders, regio's, instrumenten en bedrijven. Er worden geen directe kredieten verleend. Afgeleide financiële instrumenten worden alleen aangegaan binnen de FGR-en met kredietwaardige banken. Het kredietrisico blijft beperkt tot het contante renteverschil van de marktrente omdat geen hoofdsommen worden uitgewisseld. Ook ten aanzien van de liquide middelen en de verstrekte leningen aan leasemaatschappijen inzake auto’s geldt dat deze alleen met kredietwaardige banken en maatschappijen worden aangegaan. In geval van herverzekerde verplichtingen wordt het risico op de kredietwaardigheid van de herverzekeraars gemitigeerd door alleen met krediethoogwaardige herverzekeraars contracten te sluiten, met voldoende spreiding. De meeste vorderingen zijn van beperkte omvang en verdeeld over een zeer groot aantal debiteuren. Hierdoor is er geen sprake van concentratie van risico. Bovendien past de ANWB een actief incassobeleid toe.
39
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
Renterisico ANWB BV stelt zich ten doel de invloed van de veranderingen in rentetarieven op de resultaten te beperken en de totale rentebaten te optimaliseren. Daartoe kan gebruik worden gemaakt van het Matching Vastrentende Waarden Fonds, het Matching Geldmarkt Fonds en het Return Vastrentende Waarden Fonds. Door meer of minder in deze fondsen te beleggen kan de rentegevoeligheid van de beleggingen worden gestuurd. Naast deze beleggingen heeft de ANWB geen belangrijke rentedragende activa. De vennootschap heeft geen renteswaps afgesloten. Liquiditeitsrisico Dit risico houdt in dat de vennootschap niet de mogelijkheid heeft om op korte termijn de financiële middelen te verkrijgen die benodigd zijn om aan verplichtingen te voldoen. Om dit risico te beheersen dienen de beleggingen binnen de beleggingsfondsen op korte termijn verhandelbaar te zijn. De beleggingen die per 31 december 2014 door de ANWB worden gehouden betreffen nagenoeg geheel beursgenoteerde fondsen. Treasury is centraal georganiseerd, waarbij de bankrekeningen van de meeste groepsmaatschappijen zijn ondergebracht in een gezamenlijke cashpoolstructuur. Ook heeft de ANWB kredietfaciliteiten afgesloten bij de Rabobank en de ING Bank, om tijdelijke fluctuaties in de beschikbare liquide middelen op te vangen. Hierbij zijn geen specifieke bankconvenanten ten aanzien van solvabiliteit van toepassing. Marktrisico ANWB loopt risico ten aanzien van de waarde van effecten en beleggingen. Door in meerdere assetklassen te beleggen, wordt de gevoeligheid van prijswijzigingen op markten beperkt. Het beleggingsbeleid sluit aan op het gematigde risicoprofiel dat door de ANWB wordt nagestreefd. Valutarisico Het valutabeleid is gericht op bescherming van de operationele marge, door middel van het afdekken van de inkooptransacties in vreemde valuta. Dit komt in hoofdzaak voor bij de inkopen van Reizen, maar ook bij de inkopen voor de winkels. Voor de beheersing van valutarisico's worden valutatermijncontracten aangegaan. De reële waarde van de valutatermijncontracten per 31 december 2014 bedraagt € 837.000 positief (ultimo 2013: € 414.000 negatief). Deze contracten hebben betrekking op een verwachte uitgaande kasstroom in vreemde valuta ten bedrage van circa € 24,1 miljoen, waarbij de belangrijkste valuta de Amerikaanse dollar betreft (voor circa € 13,9 miljoen). De afgesloten contracten zijn in lijn met het vreemde valuta hedging beleid. De valutatermijncontracten zijn derhalve gewaardeerd op kostprijs (nihil) daar de omvang van de afgesloten valutatermijntransacties lager is dan de toekomstige uitgaande kasstromen in vreemde valuta. Voor wat betreft de valutarisico’s binnen de FGR-en, worden deze binnen het Return Aandelen Fonds en het Return Vastrentende Waarden Fonds in principe door middel van termijntransacties afgedekt. De beleggingen in het Matching Geldmarkt Fonds en het Matching Vastrentende Waarden Fonds luiden in euro. Binnen het Return Alternatieve Waarden Fonds zijn de valutarisico's onderdeel van de mandaten van de betrokken vermogensbeheerders.
40
9
Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
Verzekeringstechnisch risico Het verzekeringstechnische risico voor de ANWB betreft het pechrisico en het schadelastrisico. Het pechrisico is de kans dat een rechthebbende gedurende de contracttermijn voor zijn voertuig een beroep doet op pechhulpverlening. Het eigen vermogen en het resultaat van de vennootschap zijn slechts beperkt gevoelig voor verzekeringstechnische ontwikkelingen, doordat het grootste deel van de schadelast en de verzekeringsverplichtingen zich kenmerkt door een korte uitloop. Het schadelastrisico betreft de kans dat door een verzekerde een vergoeding voor geleden schade wordt geclaimd. Dit risico is gedeeltelijk ondergebracht bij herverzekeraars en wordt onder meer beperkt door een stringent acceptatiebeleid en spreiding naar object, regio, oorzaken, leeftijden en sectoren. Voor de verzekeringsactiviteiten gelden solvabiliteitseisen, door strengere regelgeving vanuit financieel toezicht. Zoals uit de ‘toelichting op de verzekeringsactiviteiten’ blijkt, voldoet de ANWB aan deze vereisten. Reële waarde van de in de balans opgenomen financiële instrumenten Onderstaande tabel geeft een overzicht van de boekwaarde van de in de geconsolideerde balans per ultimo boekjaar opgenomen financiële instrumenten. De boekwaarde is gelijk aan de marktwaarde. (bedragen in duizenden euro's)
Liquide middelen Effecten en overige beleggingen Leningen en voorschotten
2014
150.717 424.167 4.724 579.608
2013
116.370 409.937 5.545 531.852
De volgende methoden en aannames zijn gebruikt voor de bepaling van de marktwaarde van de financiële instrumenten: -
Liquide middelen De boekwaarde is de nominale waarde.
-
Effecten en overige beleggingen Maandelijks wordt de totale marktwaarde van de besloten fondsen voor gemene rekening opgesteld door de KAS Bank. Deze marktwaarde wordt uitgedrukt in de koersen van de FGR-en. De marktwaarde van de binnen de FGR-en ter beurze genoteerde effecten en beleggingen zijn gebaseerd op de beursnoteringen. De marktwaarde van niet ter beurze genoteerde effecten en beleggingen zijn gebaseerd op de geschatte marktprijzen of, als ze rentedragend zijn, berekend tegen de geldende rentetarieven.
-
Leningen en voorschotten De boekwaarde van de overige vorderingen en schulden is gelijk aan de actuele waarde.
41
10
Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
17) Som der bedrijfsopbrengsten (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Uitbestedingsvergoeding Hulpverlening Verzekeringen Reizen Special Products Retail, ANWB Media, overige
50.174 312.207 278.926 190.042 163.918 995.267
50.548 305.249 272.294 190.077 155.850 974.018
Wijzigingen in onderhanden projecten
0 995.267
-5.446 968.572
0 De uitbestedingsvergoeding betreft het bedrag dat uit hoofde van de uitbestedingsovereenkomst is verkregen van de vereniging ANWB.
0
18) Personeelskosten (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenen en andere personeelsbeloningen
201.836 31.650 31.846 265.332
203.722 28.020 33.542 265.284
Dotatie reorganisatievoorziening
5.034 270.366
12.653 277.937
0
0
Aantal personeelsleden van de ANWB BV en de meegeconsolideerde bedrijven Het gemiddeld personeelsbestand van de medewerkers in dienst van de ANWB en haar dochterbedrijven in FTE was over het jaar als volgt samengesteld: 2014
Eigen vast personeel Eigen tijdelijk personeel
3.409 771 4.180
2013
3.470 691 4.161
42
10 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014 (vervolg) Beloningen Directie en Raad van Commissarissen De samenstelling van de beloningen aan de directie is als volgt: (bedragen in euro's)
Beloningen (vast en variabel) Pensioenkosten en overige emolumenten
2014
2013
1.188.920 389.050 1.577.970
1.745.635 523.718 2.269.353
De bedragen zijn exclusief de eenmalige belastingen in verband met de crisisheffing over hoge salarissen van circa € 125.000, die in eerdere jaren over het salaris 2013 en 2012 geheven is. Over de beloningen voor het jaar 2014 is de crisisheffing niet meer van toepassing. Samenstelling statutaire directie Per ultimo 2013 is mevrouw M. Sijmons vertrokken bij de ANWB. De directie bestond in de periode van 1 januari tot 1 augustus 2014 derhalve uit 3 directieleden. Per 1 augustus 2014 is de samenstelling van de directie verder gewijzigd in verband met het vertrek van de heer G.H.N.L. van Woerkom en de benoeming van mevrouw M.M. de Jager als directeur Vereniging en Marketing. De statutaire directie van de ANWB bestond vanaf 1 augustus 2014 uit de heer F.J. van Bruggen in de functie van hoofddirecteur, de heer R.J.X. Wanders als directeur Financiële Zaken en mevrouw De Jager als directeur Vereniging en Marketing. De salariskosten van mevrouw De Jager zijn met ingang van 1 augustus 2014 verantwoord in het beloningen overzicht. Beloningen (vast en variabel) De beloningen per (voormalig) directielid zijn als volgt:
F.J. van Bruggen G.H.N.L. van Woerkom R.J.X. Wanders M.M. de Jager M. Sijmons
2014
2013
340.487 358.535 330.305 82.041 77.552 1.188.920
295.795 858.250 295.795 0 295.795 1.745.635
0
0
De salarissen van de directie zijn geïndexeerd conform de ANWB-cao. Daarnaast zijn de salarissen van de heer Van Bruggen en mevrouw De Jager gewijzigd met ingang van 1 augustus 2014 in verband met de wijziging van hun functie per die datum. De verhoging van de beloning van de heren Van Bruggen en Wanders over 2014 ten opzichte van 2013 wordt met name veroorzaakt door een hogere variabele beloning. Mevrouw Sijmons ontving in 2014 de variabele beloning over 2013. Vanaf 2015 geldt dat de variabele beloningen maximaal 20% van het vaste salaris bedragen. De beloning van 2013 van de heer Van Woerkom bevat tevens de beëindigingsvergoeding die toegekend is in 2013 naar aanleiding van zijn aftreden als hoofddirecteur.
43
10 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014 (vervolg) Pensioenkosten en overige emolumenten De pensioenkosten en overige emolumenten per (voormalig) directielid zijn als volgt: 2014
F.J. van Bruggen G.H.N.L. van Woerkom R.J.X. Wanders M.M. de Jager M. Sijmons
2013
81.909 204.852 84.027 18.262 0 389.050
88.827 252.200 94.780 0 87.911 523.718
0
0
De pensioenkosten zijn opgenomen op basis van kostendekkende premie. Deze kosten zijn in 2014 gedaald ten opzichte van de kosten 2013 door een combinatie van de gewijzigde samenstelling van de directie en de lagere pensioenpremie in 2014. De pensioenkosten van de heer Van Woerkom hebben betrekking op een premievrij pensioen. Vergoeding Raad van Commissarissen Aan de Raad van Commissarissen is in 2014 € 148.703 uitgekeerd (2013: € 157.496). De daling ten opzichte van 2013 wordt veroorzaakt door mutaties in de samenstelling van de Raad van Commissarissen gedurende 2014. De hoogte van de vergoedingen per commissariaat is ongewijzigd ten opzichte van 2013. Daarnaast ontvangen de leden van de Raad van Commissarissen jaarlijks een vaste onkostenvergoeding van € 1.000 per persoon. In verband met de extra werkzaamheden als waarnemend voorzitter van de Raad van Commissarissen beschikt mevrouw Peijs vanaf november over huisvesting in Den Haag, waarvan de kosten ad € 1.000 per maand door de ANWB gedragen worden. De vaste onkostenvergoeding van mevrouw Peijs wordt hierop aangepast. De vergoedingen per lid van Raad van Commissarissen zijn als volgt: 2014
D. Laman Trip P.J.W.G. Kok E.A. van Amerongen K.M.H. Peijs D. Harryvan M.S. van der Zwaan F.H. Hensel C.J. van der Graaf
voorzitter voorzitter auditcommissie (vanaf september 2013) voorzitter BSB-commissie (vanaf januari 2014) waarnemend voorzitter (vanaf oktober 2014) lid lid (vanaf juni 2013) lid (tot juni 2013) lid (tot juli 2013)
28.358 25.422 25.422 24.111 22.695 22.695 0 0 148.703
2013
28.358 24.513 22.695 22.695 22.695 13.239 10.591 12.711 157.496
44
10 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014 (vervolg) 19) Overige bedrijfslasten (bedragen in duizenden euro's)
Inleen personeel van derden Overige personeelskosten Huisvestingskosten Automatiseringskosten Promotie- en communicatiekosten Administratiekosten, incl. porti en vrachtkosten Consultancykosten Bijzondere waardeverminderingen Diversen
2014
2013
34.460 13.607 21.741 24.556 43.522 14.315 6.224 1.399 15.026 174.850
29.083 14.013 20.537 25.362 37.620 14.781 4.153 827 23.059 169.435
20) Accountantskosten De in de overige bedrijfslasten opgenomen accountantskosten zijn als volgt gespecificeerd weer te geven: (bedragen in duizenden euro's)
Jaarrekeningcontrole Andere assurance-opdrachten Belastingadvies Overige dienstverlening
2014
2013
427 123 0 0 550
453 134 0 0 587
De hierboven vermelde accountantskosten hebben betrekking op het boekjaar van de jaarrekening, ongeacht of de werkzaamheden door de accountant reeds gedurende dat boekjaar zijn verricht.
21) Resultaten beleggingen (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Gerealiseerde resultaten beleggingen Ongerealiseerde resultaten beleggingen
1.226 15.429 16.655
19.639 -5.073 14.566
0
0
45
10 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014 (vervolg) 22) Rentebaten en –lasten (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Rentebaten Rentelasten
2.985 -2.527 458
1.606 -1.742 -136
23) Belastingen De afwijking van de effectieve belastingdruk volgens de winst-en-verliesrekening van 13% ten opzichte van de geldende belastingdruk van 25% is voornamelijk vanwege de belasting tegen 0% van het resultaat van de beleggingsinstelling ANWB Beleggingen BV en vanwege een herwaardering van belastinglatenties.
46
11
11.1
Additionele informatie
Toelichting op de verzekeringsactiviteiten Hoewel ANWB BV geen verzekeringsmaatschappij is zoals bedoeld in artikel 427 lid 1 van Boek 2 Titel 9 van het Burgerlijk Wetboek, maken verzekeringsactiviteiten een belangrijk deel uit van het geheel van ANWB-activiteiten. Om inzicht te verschaffen in de verzekeringsactiviteiten conform artikel 406 lid 4 van Boek 2 Titel 9 van het Burgerlijk Wetboek, zijn een samengevoegde balans en winst-en-verliesrekening van de verzekeringsactiviteiten opgenomen, waarbij de samenvoeging een arbitrair karakter heeft vanwege de verwevenheid met de overige ANWB-activiteiten. In deze balans en winst-en-verliesrekening zijn de financiële gegevens van de volgende deelnemingen van ANWB BV opgenomen: • •
Reis- en Rechtshulp NV UVM Verzekeringsmaatschappij NV
Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de jaarrekeningen van deze vennootschappen.
47
11
11.2
Additionele informatie (vervolg)
Samengevoegde balans verzekeringsactiviteiten per 31 december 2014
31-12-2014
(bedragen in duizenden euro's)
31-12-2013
Activa Beleggingen Terreinen en gebouwen Effecten en overige beleggingen
2.874 309.443
3.129 280.755 312.317
Vorderingen Overige activa
8.255 103.734
Totaal activa
283.884 6.713 81.863
111.989
88.576
424.306
372.460
183.808
160.535
Passiva Eigen vermogen Technische voorzieningen Voor niet verdiende premies en lopende risico's: Bruto Herverzekeringsdeel
73.690 -17.911
69.304 -20.148 55.779
Voor te betalen schaden en uitkeringen: Bruto Herverzekeringsdeel
185.566 -119.031
Overige voorzieningen Kortlopende schulden Overlopende passiva
49.156 165.506 -119.951
66.535
45.555
48
51
32.438 85.698
34.683 82.480 118.136
117.163
Totaal passiva
424.306
372.460
Solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Vereiste solvabiliteit Overschot
188.461 42.449 146.012
165.187 44.641 120.546
48
11
11.3
Additionele informatie (vervolg)
Samengevoegde winst-en-verliesrekening verzekeringsactiviteiten over 2014
2014
(bedragen in duizenden euro's)
Verdiende premies eigen rekening Toegerekende opbrengst uit beleggingen Schaden eigen rekening Bedrijfskosten Overige technische baten Resultaat technische rekening schadeverzekering Opbrengsten uit beleggingen Beleggingslasten Toegerekende opbrengst van beleggingen
Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen
2013
284.829 5.186 -173.869 -78.160 263
256.850 4.141 -146.644 -68.883 0
38.249
45.464
14.806 48 -5.186
12.468 -54 -4.141 9.668
8.273
47.917
53.737
-11.991
-13.444
35.926
40.293
49
11.3.1.1
Wit regel
Enkelvoudige jaarrekening (voor bestemming resultaat)
12
Vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014
(voor bestemming resultaat) (bedragen in duizenden euro's)
Noot
31-12-2014
31-12-2013
Vaste activa Immateriële vaste activa
1
Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Machines en installaties Auto's Automatisering en inventaris Activa in uitvoering
2
1.939
2.304 16.437 22.199 18.116 1.977
2.808
3.878 16.722 22.408 19.540 3.558 61.033
Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Vorderingen op groepsmaatschappijen Andere deelnemingen Effecten en overige beleggingen Leningen en voorschotten
3
4 5 6
66.106
326.240
312.477
4.301 5.368 14.040 4.052
4.301 4.853 13.421 4.728 354.001
339.780
21.657
23.213
Vlottende activa Voorraden Vorderingen Debiteuren Vorderingen op groepsmaatschappijen Vorderingen inzake pensioenen Overige vorderingen Overlopende activa
Liquide middelen Totaal activa
7
8 9
10
68.671 17.696 1.178 7.690 25.334
67.465 33.390 0 12.893 21.112 120.569
134.860
79.485
117.223
638.684
683.990
51
(bedragen in duizenden euro's)
Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agio Wettelijke reserves Algemene reserve Resultaat boekjaar
Noot
31-12-2014
31-12-2013
11
15.334 15.574 3.399 133.639 18.939
15.334 15.574 3.357 114.909 18.772 186.885
167.946
Voorzieningen en schulden Voorzieningen Voorzieningen voor personeelsbeloningen Reorganisatievoorziening
12
17.523
17.314
13
10.262
11.161 27.785
Kortlopende schulden Crediteuren Schulden aan groepsmaatschappijen Belastingen en sociale lasten Schulden inzake pensioenen Overige schulden Overlopende passiva
Totaal passiva
14 8 15
25.624 82.215 49.689 0 22.398 244.088
28.475
34.219 127.798 49.436 662 23.303 252.151 424.014
487.569
638.684
683.990
0
0
52
13
Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
(bedragen in duizenden euro's)
Noot
Netto-omzet Wijzigingen in onderhanden projecten Som der bedrijfsopbrengsten Inkoop goederen en diensten Personeelskosten Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten
2014
416.197 0
Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen
406.373 -5.446 416.197
16 1 2 17
119.603 207.556 1.466 12.146 108.665
Bedrijfsresultaat Resultaten groepsmaatschappijen Resultaten andere deelnemingen Resultaten beleggingen Rentebaten en -lasten Financieel resultaat
2013
3 4 18 19
400.927 127.275 215.791 1.150 10.813 110.840
449.436
465.869
-33.239
-64.942
39.775 515 619 982
65.161 324 207 413 41.891
66.105
8.652
1.163
10.287
17.609
18.939
18.772
0
0
53
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014
Algemeen Voor een overzicht van de gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling wordt verwezen naar de toelichting algemeen bij de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening. 1) Immateriële vaste activa Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's) Software
Boekwaarde per 31 december 2013 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen
Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Investeringen Overboekingen gerede projecten Desinvestering aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen desinvestering Netto investeringen Bijzondere waardevermindering Afschrijvingen
Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2014 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen
Activa in uitvoering
Totaal
4.511 -2.290 2.221
587 0 587
5.098 -2.290 2.808
825 587 -71 51 1.392 -208 -1.466 -282
0 -587 0 0 -587 0 0 -587
825 0 -71 51 805 -208 -1.466 -869
5.852 -3.913 1.939
0 0 0
5.852 -3.913 1.939
De activa in uitvoering betreffen vooruitbetalingen op ontwikkelde software en aangekochte softwarelicenties. De activa worden lineair afgeschreven vanaf het moment van ingebruikname.
54
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
2) Materiële vaste activa Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's) Gebouwen en terreinen
Boekwaarde per 31 december 2013 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen
Machines en installaties
Auto's
Automatisering en inventaris
Activa in uitvoering
Totaal
0 12.449 -8.571 3.878
0 37.057 -20.335 16.722
0 47.420 -25.012 22.408
0 39.869 -20.329 19.540
0 3.558 0 3.558
0 140.353 -74.247 66.106
Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Investeringen 0 Overboekingen gerede projecten 2 Desinvesteringen -3.564 Cumulatieve afschrijvingen desinv. 2.362 Netto investeringen -1.200 Bijzondere waardevermindering 0 Afschrijvingen -374 -1.574
61 3.258 -6.296 4.295 1.318 0 -1.603 -285
5.309 0 -4.122 4.023 5.210 0 -5.419 -209
354 3.504 -4.796 4.389 3.451 -125 -4.750 -1.424
5.183 -6.764 0 0 -1.581 0 0 -1.581
10.907 0 -18.778 15.069 7.198 -125 -12.146 -5.073
Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2014 Aanschafwaarden 8.887 34.080 Cumulatieve afschrijvingen -6.583 -17.643 2.304 16.437
48.607 -26.408 22.199
38.931 -20.815 18.116
1.977 0 1.977
132.482 -71.449 61.033
Voor een nadere toelichting op de mutaties in de materiële vaste activa wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans van ANWB BV per 31 december 2014.
3) Deelnemingen in groepsmaatschappijen Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Boekwaarde per 1 januari
312.477
313.698
Ontvangen dividenduitkeringen Resultaten groepsmaatschappijen Goodwill ten gunste/laste van eigen vermogen
-26.012 39.775 0
-67.603 65.161 1.221
Boekwaarde per 31 december
326.240
312.477
55
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
De per 31 december 2014 rechtstreeks of indirect gehouden deelnemingen in groepsmaatschappijen zijn als volgt weer te geven: Statutair gevestigd
Deelneming ANWB Beheer BV ANWB Golf BV ANWB Leden- en Kampeerreizen BV ANWB Medical Air Assistance BV ANWB Reizen Beheer BV ANWB Test- en Trainingscentrum Beheer BV ANWB Test- en Trainingscentrum VOF ANWB Uitwinkel BV ANWB Vastgoed Beheer BV ANWB Vastgoed Rotterdam BV ARO BV België Reizen Beheer BV Cruise Travel Nederland BV Fox Vakanties BV Garantex BV KNAC Services BV Logicx Berging BV Logicx Mobiliteit BV Logicx Vervangend Vervoer BV NV A.T.C. All Travel Consultants Pharos Reizen van ANWB BV Pin High Golf Travel BV Reis- en Rechtshulp NV SNP Natuurreizen BV Telstar Trading BV Travelhome BV Uitgeverij Smit BV Unigarant NV UVM Verzekeringsmaatschappij NV Wecruise BV
*1 *1 *1 *1 *1
*1 *1 *1 *1
*1 *1 *1 *1 *1 *1 *1 *1 *1 *1
Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Eindhoven Ermelo Ermelo Nieuw Vennep Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Zaandam Antwerpen, België Den Haag Den Haag Den Haag Nijmegen Harderwijk Eindhoven Eindhoven Den Haag Hoogeveen Ermelo
Aandelenbelang in procenten
100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 75,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
*1 = Inzake deze deelnemingen zijn door ANWB BV garantieverklaringen (artikel 403 Titel 9 BW2 verklaring) verstrekt.
56
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
4) Andere deelnemingen 2014
(bedragen in duizenden euro's)
Boekwaarde per 1 januari
4.853
4.529
0 515
0 324
5.368
4.853
Investeringen Resultaten andere deelnemingen Boekwaarde per 31 december
2013
De per 31 december 2014 rechtstreeks of indirect gehouden andere deelnemingen (minderheidsbelangen, waaronder belangen in samenwerkingsverbanden) zijn als volgt weer te geven: Deelneming
Statutair gevestigd
Aandelenbelang in procenten
ACTA Assistance SA
Frankrijk
21,79%
ARC Europe SA
België
20,00%
Bxmail AG
Zwitserland
Camping Key Alliance Handelsbolag
Zweden
25,00%
Den Haag
28,00%
Polen
16,00%
Nijmegen
33,33%
Eric 2000 EESV
*1
Starter Spzoo Yomads Travel BV
*2
6,25%
*1 = het belang in Eric 2000 EESV is 28,00% winstrecht en 33,33% stemrecht. *2 = Yomads Travel BV is op 8 mei 2013 opgericht. SNP Natuurreizen BV heeft hierin een belang van 33,33%.
5) Effecten en beleggingen Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
Boekwaarde per 1 januari Aankopen Verkopen Netto transacties Mutatie marktwaarde Boekwaarde per 31 december
FGR Matching Geldmarkt
FGR Matching Vastrentende Waarden
FGR Return Aandelen
FGR Return Alternatieve Waarden
FGR Return Vastrentende Waarden
Totaal 2013
Totaal 2014
3.226
5.083
2.454
543
2.115
13.421
0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
13.214 0 13.214
-6
379
231
-71
86
619
207
3.220
5.462
2.685
472
2.201
14.040
13.421
Voor een toelichting op de gehouden beleggingen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans van ANWB BV per 31 december 2014.
57
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
6) Leningen en voorschotten Het verloop van deze post is als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
Boekwaarde per 1 januari Verstrekkingen Aflossingen Boekwaarde per 31 december
2014
2013
4.728
4.947
63 -739
214 -433
4.052
4.728
De boekwaarde van de leningen kan als volgt nader worden gespecificeerd: 2014
Financiering lease-auto's Overige leningen en voorschotten
3.961 91 4.052
2013
4.634 94 4.728
7) Voorraden Deze post is als volgt samengesteld: (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Grond- en hulpstoffen Onderhanden werk Gereed product en handelsgoederen
964 36 20.657 21.657
1.470 12 21.731 23.213
In de post voorraden is een voorziening voor incourante voorraden opgenomen ad € 5,7 miljoen (2013: € 6,8 miljoen).
8) Vorderingen inzake pensioenen Dit betreft met name de vordering van ANWB BV op de Stichting Pensioenfonds ANWB.
58
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
9) Overige vorderingen Deze post is als volgt nader gespecificeerd: (bedragen in duizenden euro's)
Vennootschapsbelasting Diversen
2014
2013
7.159 531 7.690
10.832 2.061 12.893
-
-
Vennootschapsbelasting De post vennootschapsbelasting kan als volgt nader worden gespecificeerd: 2014
Latente belastingvorderingen
7.159
2013
10.832
Voor een nadere toelichting op de post latente belastingvorderingen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans van ANWB BV per 31 december 2014. 10) Liquide middelen (bedragen in duizenden euro's)
2014
Banktegoeden Termijndeposito's
49.485 30.000 79.485
0 Het termijndeposito heeft een looptijd tot 24 maart 2015 en de rentevergoeding bedraagt 0,04% op jaarbasis.
2013
97.223 20.000 117.223 0
59
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
11) Eigen vermogen Het verloop van het eigen vermogen is als volgt weer te geven: (bedragen in duizenden euro's)
Stand per 31 december vorig boekjaar - Winstbestemming voorgaand boekjaar - Goodwill bij koop deelnemingen - Dotatie wettelijke reserve - Resultaat boekjaar Stand per 31 december
Geplaatst kapitaal
Agio
Wettelijke reserves
Algemene reserve
Resultaat boekjaar
Totaal eigen vermogen, verloop in 2014
Totaal eigen vermogen, verloop in 2013
15.334
15.574
3.357
114.909
18.772
167.946
147.953
0
0
0
18.772
-18.772
0
0
0
0
0
0
0
0
1.221
0 0
0 0
42 0
-42 0
0 18.939
0 18.939
0 18.772
15.334 -
15.574 -
3.399 -
133.639 -
18.939 -
186.885 -
167.946 -
De afwijking tussen het geconsolideerd eigen vermogen en het hier gepresenteerde enkelvoudig eigen vermogen bestaat uit het eigen vermogen van zustermaatschappij ANWB Beleggingen BV. Deze entiteit wordt middels horizontale consolidatie opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van ANWB BV. Geplaatst kapitaal en Agio Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 16.796.000 en is verdeeld in 68.000 aandelen van € 247,00 nominaal. Het geplaatst en gestort aandelenkapitaal bedraagt € 15.334.007, zijnde 62.081 aandelen. De aandelen worden gehouden door de Stichting Administratiekantoor ANWB, welke hiertegenover certificaten van aandelen op naam aan de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB heeft uitgegeven. De post Agio bedraagt € 15.574.000 per balansdatum (evenals vorig jaar) en betreft het gedeelte van de stortingen door de aandeelhouder op de geplaatste aandelen boven het nominaal bedrag van de aandelen. Wettelijke reserves De wettelijke reserves worden aangehouden in lijn met de wettelijke bepalingen inzake verantwoorde resultaten van deelnemingen waarin een minderheidsbelang wordt gehouden en inzake verantwoorde ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen voor die effecten waarvoor geen frequente marktnotering is.
60
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
12) Voorzieningen voor personeelsbeloningen De specificatie van de voorzieningen voor personeelsbeloningen luidt als volgt: (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Voorziening voor pensioenen Voorziening voor overige regelingen personeelsbeloningen
17.523 17.523
17.314 17.314
Voor een nadere toelichting op de voorzieningen voor personeelsbeloningen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014.
-
13) Reorganisatievoorziening (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Stand per 1 januari
11.161
5.480
Toevoegingen Vrijval
Onttrekkingen
7.259 -2.114 5.145 -6.044
15.623 -3.590 12.033 -6.352
Stand per 31 december
10.262
11.161
Voor een nadere toelichting op de reorganisatievoorziening wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2014.
-
14) Belastingen en sociale lasten (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Assurantiebelasting Omzetbelasting Loonheffing Sociale lasten
29.505 10.569 6.470 3.145 49.689
31.526 10.238 6.126 1.546 49.436
-
-
61
14
Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2014 (vervolg)
15) Overlopende passiva (bedragen in duizenden euro's)
Vooruitgefactureerde omzet Nog te betalen kosten
2014
2013
224.323 19.765 244.088
228.151 24.000 252.151
-
-
62
15
Toelichting op de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014
16) Personeelskosten (bedragen in duizenden euro's)
Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenen en andere personeelsbeloningen Dotatie reorganisatievoorziening
2014
2013
152.438 23.619 26.354 202.411
155.393 20.693 27.672 203.758
5.145
12.033
207.556
215.791
Aantal personeelsleden Het gemiddeld personeelsbestand van de medewerkers in dienst van ANWB BV in FTE was over het jaar als volgt samengesteld: 2014
Eigen vast personeel Eigen tijdelijk personeel
2013
2.564 528
2.639 466
3.092
3.105
17) Overige bedrijfslasten (bedragen in duizenden euro's)
2014
2013
Inleen personeel van derden Overige personeelskosten Huisvestingskosten Automatiseringskosten Promotie- en communicatiekosten Administratiekosten, incl. porti en vrachtkosten Consultancykosten Doorbelasting beheerskosten aan Reis- en Rechtshulp NV Bijzondere waardeverminderingen Diversen
29.302 7.869 15.982 13.877 30.958 10.939 4.998 -12.400 333 6.807
23.675 8.700 15.353 15.511 24.974 13.003 3.850 -9.424 725 14.473
108.665
110.840
63
15 Toelichting op de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2014 (vervolg) 18) Resultaten beleggingen (bedragen in duizenden euro's)
Gerealiseerde resultaten beleggingen Ongerealiseerde resultaten beleggingen
2014
2013
0 619
36 171
619
207
19) Rentebaten en -lasten (bedragen in duizenden euro's)
Rentebaten groepsmaatschappijen Rentelasten groepsmaatschappijen Rentebaten Rentelasten
2014
2013
518 -89 2.719 -2.166
674 -309 1.278 -1.230
982
413
64
15.1.1.1
Wit regel
Overige gegevens (voor bestemming resultaat)
65
16
Overige gegevens
Statutaire bepalingen winstbestemming De winst staat op grond van artikel 37.2 van de statuten van ANWB BV ter vrije beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum geweest die nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balansdatum. Voorstel bestemming van het resultaat Voorgesteld wordt de winst over het boekjaar 2014 te verwerken ten gunste van de post Algemene reserve. Ondertekening Aldus opgemaakt en ondertekend door de statutaire directie van ANWB BV: Den Haag, 24 februari 2015
drs. F.J. van Bruggen
mw. M.M. de Jager
drs. R.J.X. Wanders
Aldus ondertekend door de Raad van Commissarissen van ANWB BV: Den Haag, 24 februari 2015
mw. drs. K.M.H. Peijs (waarnemend voorzitter vanaf 24 januari 2015)
jhr. drs. D. Laman Trip (voorzitter tot 24 januari 2015)
E.A. van Amerongen
mr. P.J.W.G. Kok
drs. D. Harryvan
mw. drs. M.S. van der Zwaan
66
Colofon
Jaarrekening 2014 van ANWB BV, Den Haag. Opgesteld door de directie op 24 februari 2015. Verstrekt aan de Raad van Commissarissen ter ondertekening in de RVC-vergadering van 24 februari 2015. De jaarrekening wordt ter vaststelling behandeld in de geplande aandeelhoudersvergadering van 22 mei 2015, waarbij conform de statuten de Raad van Advies van de vereniging wordt gehoord.
69