It takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt. Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg

It takes two to tango… Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt

Julia van Weert

Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg

2

Doelen van Communicatie?

Doelen van Communicatie Functie

Doel

Contact leggen

Goede en effectieve relatie

Informatie verzamelen

Inventarisatie symptomen/klachten

Informatie geven

Goede informatieverschaffing

Beslissingen nemen

Besluit nemen op basis van informatie en voorkeuren

Bevorderen van ziekte- en

Adequaat en haalbaar ziekte en

behandelingsgerelateerd gedrag

behandelingsgerelateerd gedrag

Omgaan met emoties

Steunen van patiënt De Haes & Bensing., 2009

Behoeften van de patiënt 

need to know and

= cognitieve behoefte

understand



need to feel known and understood

= emotionele behoefte

Recall (correct herinneren van informatie) • https://www.youtube.com/watch?v=zG2DVoRP86g

Waarom is recall belangrijk? * meer tevredenheid (Kessels, 2003) * betere zelfmanagement (Galloway e.a., 1977; Mossman e.a., 1999)

* betere therapietrouw (Cameron, 1996; Linn e.a., 2013) * betere kwaliteit van leven (Maguire, 1999) * betere gezondheid (Flocke & Stange, 2004; Henry e.a., 2008; Schillinger e.a., 2003)

Een paar cijfers 

Een derde van de patiënten blijft na het consult met vragen zitten



30% wijt dit aan tijdgebrek in het consult



21% is door de spanning vergeten vragen te stellen



19% heeft de informatie niet goed begrepen



30 – 80% van de informatie wordt niet onthouden

9

Nog enkele cijfers 

33% te weinig informatie over ziekte



31% te weinig informatie over behandeling



47% te weinig informatie over te verwachten effecten



55% te weinig informatie over bijwerkingen



80% te weinig informatie over nazorg

(Husson, 2013)

Goede communicatie = Patiëntgericht = Samenwerking met de patiënt 11

Ken uw patiënt Vechter?

Vluchter?

Informatie-

Informatie-

zoeker

vermijder

Ouderen Comorbiditeit

Functionele problemen

Cognitieve en sensorische functies

Persoonlijke relevantie van informatie

Geven van informatie en steun

Afstemmen op behoeften van ouderen

Recall van informatie

Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

























Waarom het vaak mis gaat

Waarom het vaak mis gaat 

angst/tobben



onzekerheid



schroom



eigen ideeën



niet durven onderbreken

Hij/zij heeft het al zo druk Daar heeft hij/zij allemaal geen tijd voor Straks vindt hij/zij dat ik zeur Misschien is het wel een domme vraag Ik wil geen ‘psychosociaal geval’ lijken









Wat is oud? Frailty een kwetsbaar begrip Inter-individuele variatie Ouderen grootste risicogroep voor miscommunicatie (Adelman RD et al 2000, Sparks L et al 2008)

Beïnvloedbare factoren in de communicatie met ouderen 

Complexe problemen fysiek als sociaal

-

Comorbiditeit

-

Polyfarmacie

-

Functionele beperkingen

-

Emotionele problemen

-

Gebrek aan sociale steun

Ouder worden en cognitie Digit Symbol

1,2

 Working Memory  Long-term memory  Speed of Processing

Z-scores

0,8

Letter Comparison Pattern Comparison Letter Rotation

Door achteruitgang van geheugen en Line Span snelheid van informatieverwerking komt 0 Computation Span informatie bij ouderen waarschijnlijk minder Reading Span -0,4 goed over dan bij jongeren 0,4

Benton

-0,8

Rey Cued Recall

-1,2 20's

30's

40's

50's

60's

leeftijdsgroepen

70's

80's

Free Recall

n = 350

Park et al., 2003

Compensatie door ouderen? • (levens)ervaring (Brown & Park, 2002)

• beter in staat emoties te reguleren (Mather & Carstensen, 2005)

Literatuur: recall van informatie (onthouden en reproduceren) Positief effect op recall: •

Duidelijke informatie

•

Actief participerende patiënt

•

Gespreksonderwerpenlijst + aandacht

Beïnvloedbare factoren in de communicatie met ouderen 

Informatieverwerking trager



Werkgeheugen neemt af



Inhibitie vermindert



Wat is duidelijke informatie?

(Silberman et al, 2008)

Wat is duidelijke informatie? 

Herhalen



Waaróm uitleggen



Categoriseren



Belang benadrukken



Samenvatten



Combinatie met geschreven



Vermijden van jargon



Begrip checken



Info laten herhalen door

te maken of gesprek op te

patiënt

nemen

info 

Aanmoedigen aantekeningen

(Silberman et al, 2008)

Wat voorspelt recall? Recall (%) wordt beïnvloed door: •

leeftijd (leeftijd ↑ recall ↓)

•

hoeveelheid informatie (meer ↑ recall ↓)

•

prognose (prognose ↓ recall ↓)

•

praten over prognose (meer ↑ recall ↓)

Jansen et al., JCO, 2008

Inhoud gesprek: Gemiddeld div. zkh.: 82.2 items algemeen 10% psycho-sociaal 1%

bijwerkingen 28%

medischtechn.info 29%

omgaan met bijwerkingen 32%

(Jansen e.a., Gerontologist, 2008)

Wat wordt er onthouden?

22,3% recall

50 40 30 20 10

30,5

6,8

0 aantal adviezen gegeven

aantal adviezen onthouden

(Jansen et al, Gerontologist, 2008)

Kankergerelateerde informatiebehoeften

% (zeer) belangrijk (mean score > 2,5)

100 80 60

Belang patient Belang vpk

40 20 0 Info over behandeling

Omgaan bijwerkingen

Toekomst

(van Weert et al., PEC, 2013)

Kankergerelateerde informatiebehoeften

% (zeer) belangrijk / aan de orde geweest (mean score > 2,5)

100 80 Belang patient Belang vpk Observatie

60 40 20 0 Info over behandeling

Omgaan bijwerkingen

Toekomst


Algemene communicatiebehoeften

% (zeer) belangrijk (mean score > 2,5)

100 80 60

Belang patient Belang vpk

40 20 op in g

em Pe rs

af st

C

g m in

te n aa s N

Af fe ct ie

f

0


Algemene communicatiebehoeften

% (zeer) belangrijk / aan de orde geweest (mean score > 2,5)

100 80 Belang patient Belang vpk Observatie

60 40 20 op in g

em Pe rs

af st

C

g m in

te n aa s N

Af fe ct

ie f

0


Betrekken van naasten bij de communicatie 

Beeld van de relatie



Head turning sign



Balans tussen de aandacht voor de patiënt en voor de naasten bij andere behoeften



Steun ook de naasten, mantelzorg

Onvervulde informatie- en communicatiebehoeften patiënten (n=960) Meest onvervuld: 

Informatie over de gevolgen voor dagelijks leven



Aandacht voor naasten



Realistische verwachtingen

Ouderen (> 65) 

Affectieve communicatie (nog) belangrijker dan jongeren

• Ontevredener over Affectieve communicatie dan jongeren

(Bolle et al., 2012)

Tips voor de praktijk (1)



Pas communicatie aan op patiënt die voor u zit



Wees alert op zorgen en andere signalen ë



Stimuleer patiënt en naasten om vragen te stellen



Heb aandacht voor de naasten

Tips voor de praktijk (2) 

Maak keuzes: Wat is voor deze patiënt de meest belangrijke informatie



ë Structureer informatie (groeperen, bruggetjes)



Vat regelmatig samen



Herhaal belangrijke informatie

Tips voor de praktijk (3) 

Wees alert op problemen met visus, gehoor of cognitie



Voorkom afleiding in de omgeving



Zorg voor oogcontact



Praat langzaam en duidelijk zonder vakjargon



Combineer verschillende manieren van informatie geven



Verspreid informatie over verschillende momenten

Conclusie • De waarde van communicatie moet niet worden onderschat • Communicatie is altijd tweerichtingsverkeer • Actieve deelname van de patiënt helpt

Meer informatie: [email protected]

It takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt. Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg

Recommend Documents