INTRODUCTIEBROCHURE
Medische beeldvorming 1
Hoofdverpleegkundige: Ludo Coulier September 2011
2
WELKOMSTWOORD Beste student Van harte welkom op de dienst medische beeldvorming. Deze introductiebrochure is een hulpmiddel om je snel wegwijs te maken op onze dienst, je stage zo vlot mogelijk te laten verlopen en tevens om een optimale service te verlenen aan de patiënten die ook op onze afdeling centraal staan.
3 ALGEMENE GEGEVENS HOOFDVERPLEEGKUNDIGE: Ludo Coulier DIENSTHOOFD: Dr. P. Van Wettere ARTSEN: Dr. A. Broeders Dr. B. Claikens Dr. A. Favril Dr. G. Heirwegh Dr. G. Jackers Dr. S. Legrand Dr. W. Roelandt Dr. P. Van Wettere Dr. Assistent K.U. Leuven ONDERZOEKEN: Röntgenstralen (röntgentoestellen + CT-scan) Röntgenstralen zijn elektromagnetische trillingen met een bepaalde golflengte en frequentie, die zich naar alle richtingen uitbreiden. De röntgenstralen situeren zich aan het uiteinde van het bekende spectrum van de elektromagnetische trillingen. We dringen er zeer sterk op aan een elementaire kennis te hebben over de fysische eigenschappen van röntgenstralen. Dit is waarschijnlijk al gezien op school. Kijk dit zeker eens na. Ook op dienst is er voldoende informatie beschikbaar. Vraag er naar. NMR (Nucleaire Magnetische Resonantie) Nucleaire Magnetische Resonantie, ook wel afgekort als MR, MRI of KST, is een relatief nieuwe beeldvormingtechniek waarbij de scanner bestaat uit een krachtige magneet waarin radiogolven gestuurd worden. Op een zeer veilige manier kunnen hierdoor alle inwendige organen en bloedvaten in het licht gesteld worden. De medische toepassingen zijn zeer uitgebreid en vaak met spectaculaire resultaten. Bovendien is het onderzoek niet invasief en ongevaarlijk (geen RX-stralen). Toch zijn er specifieke contra-indicaties waarbij het onderzoek niet mag plaatsvinden. DSA (angiografie, arteriografie) Bij een DSA (Digitale Subtractie Angiografie), ook angiografie genoemd, wordt er contraststof ingespoten in de slagaders zodat deze bloedvaten zichtbaar worden op de röntgenopnames. TEAM: Het personeel omvat een verpleegequipe, afdelingsassistente, medisch secretaressen en administratief personeel. Alle personeelsleden functioneren op beide campussen, met uitzondering van het personeel mammografie, medisch secretaressen en administratief bedienden. Stagementor: Bernard De Lee
4 PLAATS: De dienst medische beeldvorming 1 is gelegen op de eerste verdieping, blok D. De onderzoeken gebeuren zowel bij ambulante patiënten als bij gehospitaliseerde patiënten, zowel van campus H. Hart als van campus Sint-Jozef. Alle geplande DSA-onderzoeken (angiografie) gebeuren op campus H. Hart, alsook alle NMR-onderzoeken. GRONDPLAN: 1. bureel Dr. P. Van Wettere, diensthoofd medische beeldvorming 2. protocollokaal 3. burelen dokters radiologen 4. echozaal + botdensitometrie 5. bureel L. Coulier, hoofdverpleegkundige + personeelsruimte 6. protocollokaal NMR 7. bedieningsruimte NMR 8. NMR 9. onthaal + tiksecretariaat 10. echozaal + röntgentoestel OPG (orthopantomogram) 11. röntgenzaal (losse lamp) 12. daglichtsysteem 13. röntgenzaal (scopiezaal) 14. C-boog röntgenzaal (DSA onderzoeken) 15. bedieningsruimte DSA + CT-scan 16. CT-scan 17. technisch lokaal 18. wachtzaal 1 ambulante patiënten (röntgen + echo) 19. wachtzaal 2 ambulante patiënten (CT-scan + NMR) VEILIGHEID EN BESCHERMING: Röntgenstralen zijn ioniserende stralen en houden zodoende een potentieel risico in. Op onze afdeling zijn alle wettelijke veiligheids- en beschermingsvoorzieningen aanwezig. Volg stipt de raadgevingen van het personeel op i.v.m. beschermende kledij, plaats, ... tijdens het onderzoek. Deze introductiebrochure moet dan ook gelezen worden vooraleer te starten met je stage. We vragen je dit te bevestigen door je naam te vermelden en te tekenen op een lijst bij de hoofdverpleegkundige.
5 DAGINDELING, ORGANISATIE VAN DE DIENST Diensturen 1) Werkdagen: a. dagdienst radiologie: 08.30 tot 12.00 uur 14.00 tot 17.30 uur b. onderbroken dienst radiologie: 07.30 – 11.30 uur 17.30 – 21.00 uur c. vroegdienst NMR: 07.30 – 12.00 uur 12.30 – 15.30 uur d. dagdienst NMR: 09.00 – 12.30 uur 14.00 – 18.00 uur e. laatdienst NMR: 13.00 – 17.30 uur 18.00 – 21.00 uur 2)
Weekends: Er is een aanwezigheid van 1 personeelslid op zaterdag en zondag van 08.30 – 09.30 uur, daarna oproepbaar. Er is geen NMR permanentie.
Organisatie en dagindeling Iedere patiënt wordt eerst administratief ingeschreven aan de receptie. Aan de receptie worden de aanvragen per zaal verdeeld. Men houdt rekening met zaken als hoogdringendheid, afspraken, … Op onze afdeling krijgt ieder personeelslid een specifieke taak of röntgenzaal toegewezen. Ook de stagiair krijgt een röntgenzaal toegewezen. D.m.v. een beurtrol tijdens je stageperiode komen alle röntgenzalen aan de beurt. De lijst met de taakverdeling ligt elke morgen aangepast in het bureel van de hoofdverpleegkundige. Daar zie je in welke zaal je moet functioneren en met welke verpleegkundige/technieker je dient samen te werken. Solidariteit en wederzijdse samenwerking zijn van groot belang in dit systeem van taaktoewijzing!
6 VOORKOMENDE PATHOLOGIE/PATIENTENPOPULATIE/TERMINOLOGIE Medische beeldvorming is een medisch-technische dienst die nauw samenwerkt met alle verpleegdiensten in het ziekenhuis. Daarom zijn de voorkomende pathologie, patiëntenpopulatie en terminologie zeer uitgebreid. Specifieke terminologie vind je terug in de procedureboeken. VERWACHTINGEN VANUIT DE DIENST MBV NAAR DE STUDENT TOE Infomap voor studenten AZ Damiaan Oostende Deze map moet vooraf gelezen zijn. De hierin vermelde verwachtingen (rubriek 8) zijn ook van toepassing op onze afdeling! Medische beeldvorming is geen ‘gewone’ dienst • Elke zaal is verdeeld in een onderzoeksruimte en een bedieningsruimte. Betreed nooit zonder beschermende kledij de onderzoeksruimte tijdens scopie of röntgenopname en volg steeds de raadgevingen van de dokters en personeelsleden op. • Een dienst MBV is ten opzichte van andere diensten in een ziekenhuis zeer technisch. Voor de patiënt is het onderzoek slechts een deel van wat hem bezighoudt, wanneer hij op onze dienst komt. Allerlei vragen spelen door zijn hoofd: zal het pijn doen, zal ik me moeten uitkleden, waarom moest ik nuchter blijven, hoelang zal het duren, … enz. Het technisch aspect is dus zeker niet het enige waar aandacht moet aan gegeven worden, dit zowel voor de student als voor het personeel. Een patiënt mag dus niet als ‘een onderzoek van …’ behandeld worden! Theorie vooraf inzien Een goede anatomische kennis van het menselijk lichaam is eigenlijk een noodzaak voor een stage op onze dienst. Dus een opfrissing… Op iedere zaal is een procedureboek aanwezig waarin alle onderzoeken, specifiek voor die bepaalde zaal, beschreven staan. Hierin is zowel de voorbereiding, als de uitvoering en de nazorg bij ieder onderzoek beschreven. Specifieke verwachtingen op de dienst Medische Beeldvorming • Een röntgenopname op een juiste manier kunnen bekijken, d.w.z. wat is rechts - links, boven - onder. • De grote anatomische structuren (hersenen, longen, leven, wervelzuil, …) kunnen herkennen/aantonen op een CAT opname. • Kennis inzake de stralingshygiëne en de concrete toepassing ervan. • Kennis in verband met contraststoffen (risicogroep, bijwerkingen, behandeling). • De patiënten op een correcte manier informeren en geruststellen in verband met het radiologisch onderzoek van toepassing. Deze informatie blijft nuttig op de volgende stageplaatsen en zelfs in het latere beroepsleven. • Vlotte samenwerking met het team van personeelsleden op de dienst, vnl. inzake nazorg, informatieverlening aan de patiënt. • Leren gebruik maken van een procedureboek. • De basisprincipes toepassen bij een medisch - technisch onderzoek. vb. positionering van de patiënt bij een RX van de Thorax (Face, Profiel). • Indicaties en contra-indicaties NMR onderzoek.
7 AANBOD LEERMOMENTEN Team Door een beurtrol worden zoveel mogelijk onderzoeken bijgewoond, daarbij wordt gestreefd dat je niet enkel als ‘toeschouwer’ maar als een volwaardig teamlid mee functioneert. De personeelsleden bieden je dan ook de kans om actief deel te nemen. Vaardigheden De totaalzorg van een onderzoek samen met het team realiseren. We denken aan volgende vaardigheden: • Werken met het procedureboek (in te kijken vóór het begin van een onderzoek). • Patiënten telefonisch oproepen vanuit het ziekenhuis (naam van de patiënt, welk onderzoek, welke wachtzaal). • Patiënt op een tactvolle manier afhalen uit de wachtzaal: 1. de angst leren onderkennen (onwetendheid, schrik voor pijn, …) 2. in een paar woorden uitleggen welk onderzoek ze krijgen; meer uitleg geven onder toezicht of hulp inroepen 3. uitleggen aan de patiënt wat er moet uitgekleed worden, aanbieden van een hemdje, indien nodig helpen bij het uit- en aankleden van de patiënt • Tijdens het onderzoek leren praten met de patiënt (geruststellen, bemoedigen, …). • Letten op het comfort van de patiënt (hoofdkussen, in bed - rolstoel helpen, …). • Kinderen leren opvangen, geruststellen. • Bij contrasttoediening: 1. navragen of de patiënt tot een risicogroep behoort; 2. onderkennen van de nevenverschijnselen. • Een perfusie klaarmaken. • Nazorg naar patiënt en administratie. VARIA Stageverslag Voor het stageverslag mag je steeds de protocols inkijken of overnemen. Er wordt wel aandacht gevraagd voor het beroepsgeheim, d.w.z. geen protocols met de naam van de patiënt, geneesheer of hoofding van het ziekenhuis in het verslag. Na de stage Graag kregen we van de student een respons van hoe de stage verlopen is.
8 BESLUIT Een dienst medische beeldvorming wordt dikwijls gezien als een louter technische dienst, waar geen plaats is voor verpleegtechnieken en procedures, ‘er worden toch maar enkel foto’s genomen’. De evolutie in de medische beeldvorming gaat echter razend snel. Een CAT-scan bijvoorbeeld is niet enkel meer een foto nemen. Patiënten dienen voorbereid te worden, IV leidingen geplaatst, kontrast toegediend. En wat bij een arteriografie, … Bij alle onderzoeken zijn de 8 BASISPRINCIPES in meer of mindere mate van toepassing, het is zeer nuttig enkele onderzoeken eens te toetsen aan deze basisprincipes. BIJ DEZE WENSEN DE DOKTERS EN HET PERSONEEL VAN DE DIENST MEDISCHE BEELDVORMING JE EEN LEERRIJKE EN AANGENAME STAGEPERIODE TOE!
9
AANDACHT VEILIGHEID EN BEPERKEN RISICO’S Risicogroep Aard van risico Personeel Verplegend Kans op personeel, Ergotherapeuten, blootstelling aan agressie kinesist, psychologen, afd. assistenten; onderhoudspersoneel
Preventiemaatregelen Inschatten van het risico door informatie.
Niet toegelaten Zwangere studenten
Bij bekend risico wordt student niet alleen gelaten. Geneeskundig attest kunnen voorleggen dat hij/zij voldoet.
Heb je vragen of suggesties m.b.t. deze introductiebrochure, aarzel dan niet contact te nemen met Thierry Claeys, begeleidingsverpleegkundige AZ Damiaan.
[email protected]
