Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 1
Magazine voor musici en acteurs
Interview Caroline De Bruijn Portal Audiovisuele Makers Inkomensonderzoek acteurs Cultuur in de verkiezingsprogramma’s De genomineerden van de Gouden Notekraker
In dit nummer (mei/juni 2010)
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 2
mei/juni 2010 • NORMA Nieuws • Magazine voor musici en acteurs
inhoud ‘Bij iedere scène moet je opnieuw in het diepe springen’
4
Portal Audiovisuele Makers
10
Onderzoeksrapport ‘Spelen voor de kost’
12
Cultuur en auteursrecht in de verkiezingsprogramma’s
15
Export centraal tijdens Jazzdag 2010
18
Gouden Notekraker ook dit jaar weer op televisie 20
Omslag: Caroline De Bruijn beeld: Minke Faber
colofon NORMA - naburige rechten musici en acteurs Louise Wentstraat 186 1018 MS Amsterdam Postbus 2995 1000 CZ Amsterdam T 020 - 627 27 98 F 020 - 626 96 97 E
[email protected] www.stichtingnorma.nl Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Maaike Boomstra, Marjan Feiken, Anita Verheggen Met medewerking van Cees Gog Vormgeving Robert Swart Druk Boeijinga, Apeldoorn
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 3
Voorwoord I
n onze branche is een unieke ontwikkeling ontstaan. Scenarioschrijvers, regisseurs en uitvoerende kunstenaars hebben zich verenigd in Portal Audiovisuele Makers (PAM) via hun collectieve beheersorganisaties en beroepsorganisaties. Hiermee is één (digitale) audiovisuele one-stop-shop geïntroduceerd voor het regelen van een vergoeding voor het gebruik van audiovisuele werken. PAM is onder de aandacht gebracht van pers, politiek en de samenwerkende audiovisuele media-exploitanten en daar is veel uit voortgekomen. De publieke en commerciële omroepen, producenten en kabelmaatschappijen hadden eerder aangekondigd als eenheid te willen gaan optreden voor het regelen van de rechten. Met deze partijen heeft PAM recent een eerste gesprek gehad. Zij vinden PAM een goed initiatief en staan niet onwelwillend tegenover het maken van collectieve afspraken met VEVAM, Lira en NORMA voor het gebruik van audiovisuele werken. Het Ministerie van OC&W heeft deze ontwikkelingen op de voet gevolgd en de Nederlandse publieke omroep opgeroepen zo snel mogelijk met PAM te gaan onderhandelen om tot goede afspraken te komen. Al met al is duidelijk dat we aan het begin van een interessante periode in de rechtenwereld staan. NORMA is in ieder geval begonnen haar aangeslotenen te mobiliseren en wij proberen ook de politiek ervan te overtuigen dat het huidige systeem niet rechtvaardig is. Ook het onthouden van een kabelvergoeding aan de bij NORMA aangesloten acteurs en musici is niet langer houdbaar als we bedenken dat alle andere rechthebbenden wel een kabelvergoeding ontvangen. Niet alleen de vergoeding voor naburige rechten, maar ook het ‘gewone’ inkomen schiet te kort. Dat bleek op 26 april jl. tijdens een bijeenkomst in de Balie in Amsterdam waar het door NORMA geïnitieerde onderzoek ‘Spelen voor de kost’ over het werk en inkomen van acteurs in Nederland onder de aandacht werd gebracht. Net als een jaar eerder bij het onderzoek onder popmusici, was de
conclusie van de onderzoekers dat de meeste acteurs niet kunnen rondkomen van uitsluitend werk als acteur en daarom ook inkomsten uit ander werk nodig hebben. Tijdens de presentatie in De Balie gingen politici en acteurs met elkaar hierover in debat. Een verslag treft u elders in dit nummer aan. Het was opvallend dat zowel GroenLinks als D66 de keuze maken voor meer drama op televisie ten koste van voetbal. Zij willen dat de publieke omroep ook deze keuze maakt. Deze maand is My NORMA geïntroduceerd. Deze dienst biedt voor de aangeslotenen diverse voordelen. Zo kan men op elk gewenst moment gegevens inzien, wijzigen en aanvullen. Ook wordt het volledige repertoire (zoals films en tv-series) inzichtelijk gemaakt. Verder bestaat de mogelijkheid specificaties van alle betalingen in te zien en te downloaden. Later dit jaar komt er een interessante feature bij: het digitaal indienen van repertoire en het opvragen van jaaropgaven. Op maandag 23 augustus zal de Gouden Notekraker van 2010 worden uitgereikt. Dit is de enige prijs van uitvoerende kunstenaars voor uitvoerende kunstenaars. De genomineerden van de Gouden Notekraker 2010 in de categorie toneel zijn: Ariane Schluter, Jon van Eerd en Porgy Franssen. In de categorie muziek: Ellen ten Damme, Stef Bos en Alain Clark. Aangeslotenen kunnen nu hun stem uitbrengen op hun favoriet via www.goudennotekraker.nl. Na het succes van vorig jaar maakt de NPS ook dit jaar weer een opname die enkele dagen na de uitreiking op televisie te zien zal zijn. Nieuw is dat de Gouden Notekraker dit jaar gezamenlijk met SENA wordt georganiseerd. Zet daarom maandag 23 augustus alvast in uw agenda! Amsterdam, mei 2010 Wisso Wissing Directeur NORMA
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 4
‘Het werk als actrice, om van de zwarte lettertjes op papier iets levendigs te maken, blijft me boeien’ Caroline De Bruijn speelt de rol van Janine Elschot in Goede Tijden, Slechte Tijden (GTST) al zo lang dat sommige fans de tv-fictie niet meer van de werkelijkheid kunnen onderscheiden. “Mensen die mij niet goed kennen denken dat ik wel ongeveer net zo iemand als Janine zal zijn. Maar dat is natuurlijk niet waar. Het is een rol die je speelt, een fantasiewereld. En dan is het ook nog eens zo dat mijn man, Erik de Vogel, ook mijn man speelt in de serie. Mensen zien ons samen op straat en vinden dat enorm verwarrend. Dan komt de tvwerkelijkheid ineens heel dichtbij en dat leidt soms tot rare opmerkingen. Ik krijg wel eens de vraag: ‘Noemen jullie elkaar thuis ook Ludo
en Janine?’ Dat vind ik een verbijsterende vraag.” Mensen die na 1990 zijn geboren weten niet beter of GTST is altijd op tv geweest. De lange looptijd van de serie zorgt voor unieke records. De Bruijn: “Ik speel deze rol al bijna 17 jaar en de serie bestaat inmiddels 20 jaar. We hebben nog steeds zo’n anderhalf miljoen kijkers per avond. Dat zijn cijfers waar andere programma’s bij staan te tollen. GTST is een heel populair programma en voor een actrice is het een bijna ongekend fenomeen dat je zo lang aan één bepaalde productie verbonden bent. Dat bestaat bijna niet in Nederland. GTST is ook de enige Nederlandse serie ooit die zo lang heeft gelopen.”
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 5
‘Bij iedere scène moet je opnieuw in het diepe springen’ Actrice Caroline De Bruijn speelt één van de langstlopende rollen in Nederland in de succesvolle soapserie Goede Tijden, Slechte Tijden. Daarnaast heeft ze een permanente rol als ambassadrice voor de rechten van uitvoerend kunstenaars en kinderen. tekst: Anita Verheggen beeld: Minke Faber
Wat gebeurt er met jou als actrice als je zo lang één rol speelt? Ik heb de weelde om als actrice elke dag te spelen. Dat alleen al is verrukkelijk om te doen. Ik heb een enorme mazzel gehad want ik wist natuurlijk ook niet van te voren dat GTST zo lang zou bestaan. En natuurlijk wordt het op één of andere manier een deel van je leven. Maar Janine is niet jouw alter ego geworden? Nee, totaal niet. Stel je voor. Het is werk, je speelt scènes. Het ziet er als kijker misschien wel als werkelijkheid uit maar je moet je voorstellen dat er camera’s, geluidsmensen, setdressers enzovoorts omheen staan. Dus ook als Janine het heel moeilijk heeft in de serie, heeft dat niks met mijn humeur te maken. Ik kom gewoon met een stralende glimlach thuis. Daar is geen vermenging en dat is juist ook zo leuk van spelen: dat je je voor de duur van de scène in een soort parallelle werkelijkheid mag begeven. En dan stap je er gauw weer uit. Er is weinig tijd voor op-
names, dus bij iedere scène moet je opnieuw in het diepe springen. Die lol daarvan vind ik enig! Hoe houd je het na al die jaren nog spannend? Er is elke keer weer iets nieuws om te spelen. De tijdsdruk en het genre maken dat er niet heel veel tijd is om je eens lekker diep in bepaalde teksten in te graven. Maar het werk als actrice, om van de zwarte lettertjes op papier iets levendigs te maken, blijft me boeien. Jíj bent degene die er een levend persoon van moet maken. GTST is al heel lang de hoofdmoot van mijn werk maar af en toe doe ik er wel dingen bij. Zo heb ik samen met Frederik de Groot een huiskamervoorstelling gedaan. Dat was leuk om te doen. Gewoon bij mensen thuis speelden we, helemaal op hun lip, ‘Who is afraid of Virginia Woolf’. Maar als ik een tournee van een toneelproductie moet combineren met GTST is dat ontzettend zwaar. Dan zit je om twee uur ’s middags in de bus naar het
theater terwijl je de volgende ochtend om 7 uur al weer op de set van GTST moet zijn. Dat is een hard leven. Dat kun je drie maanden volhouden en dan ben je op. Ik speel nu een rol in de familiefilm ‘Het Geheim’ van Joram Lürsen. Ik speel totaal iets anders maar het soort werk is precies hetzelfde als bij GTST. Alleen werken we daar met drie camera’s terwijl je bij een speelfilm maar met één camera werkt. Doordat je met drie camera’s draait speel je de hele scène achter elkaar door en dat is het. Als er nog een take is kun je het weer totaal anders aanpakken. Het komt er eigenlijk op neer dat je mini-toneelstukjes speelt.
Spelrendement Hoe ziet jouw draaidag bij GTST er uit? Ik heb een call op een bepaalde tijd. Dan een uurtje schminken, haar en dat soort dingen. Daarna sta ik totdat de scènes klaar zijn aan één stuk door op de vloer. Je hebt heel veel spelrendement want je staat een groot deel van de dag te spelen.
5
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 6
Doe je dat vijf dagen per week? Dat ligt aan hoeveel scènes er opgenomen moeten worden. Soms ben ik om 9 uur ’s morgens al klaar en soms ben ik van 7 uur ’s ochtends tot 7 uur ’s avonds bezig. Er moeten 20 scènes per dag worden opgenomen en per week moet er 125 minuten screentijd worden gemaakt. Het is echt een baan hoor. Maar ik ben een actrice. En wat wil je dan? Spelen! Dat kan ik hier met volle teugen doen. Ben je wel eens bang dat je niet meer gecast wordt voor andere rollen omdat je voor castingbureaus teveel vast zit aan één personage? Dat is natuurlijk een reëel gevaar, zeker als de productie succesvol is en al een tijdje loopt. Maar gek genoeg treedt er bij GTST, waarschijnlijk omdat het al zo’n tijd draait, inmiddels weer wat anders op. Mensen hebben zoveel verschillende dingen van je gezien dat het niet meer zo speelt. En het feit dat je een bekend hoofd hebt is soms publicitair voor andere producties aantrekkelijk. Ik word regelmatig voor andere producties gevraagd. Dat heeft misschien ook met de rol die ik speel te maken want ik doe mijn best zoveel mogelijk verschillende aspecten te laten zien. Het personage Janine mag niet te eenduidig zijn.
Rechtspositie acteurs In eerste instantie wilde De Bruijn danseres worden. Ze deed de Ballet Academie en voltooide een rechtenstudie met de specialisatie auteurs- en mededingingsrecht en mediarecht. Haar plan was om een tijdje te dansen en daarna het dans- of theatermanagement in te gaan. Maar toen zij via het studententoneel het acteren ontdekte was ze meteen ‘verkocht’. “Ik heb mezelf een jaar gegeven
6
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 7
om wat met acteren te doen en als het niks zou worden zou ik mijn eerste plan weer oppakken. Maar ik heb het geluk gehad dat ik meteen aan de slag kon en het is nooit meer gestopt. Ik heb wel met veel plezier rechten gestudeerd dus toen NORMA me vroeg om in het bestuur te komen hoefde ik niet lang na te denken.” De Bruijn kwam in 2001 in het NORMA-bestuur en stapte er pas in 2009 weer uit. “Als ik nu voor het eerst voor een bestuurslidmaatschap zou worden gevraagd zou ik er weer niet over aarzelen. Er is nu zoveel aan de orde wat acteurs en andere uitvoerende kunstenaars direct gaat raken. Het is essentieel dat mensen die er wat over kunnen zeggen hun mond opentrekken. Tien jaar geleden was het allemaal nog overzichtelijk. Toen ging het vooral over de verdeling van de thuiskopiegelden: de heffing op lege videobanden en cd’s, en over de kabelvergoeding. Dat is nu echt heel hard aan het veranderen. Er wordt gezaagd aan de stoelpoten van onze rechten. Rechtenkwesties lijken droge materie maar zo heb ik het nooit beleefd. Ze gaan ons rechtstreeks aan. Het viel me ook op in al die jaren in het NORMA-bestuur: iedereen is ontzettend betrokken bij waar we voor staan en dat leidde af en toe tot stevige discussies. Ik ben dan nu wel uit het bestuur maar dat wil niet zeggen dat ik me er niet meer mee bezig houd!”
Mede-eiser thuiskopieprocedure Jij bent mede-eiser in de bodemprocedure die een thuiskopietoeslag op o.a. de harddiskdvd- recorder mogelijk moet maken. De uitspraak in deze zaak is weer uitgesteld. Dat is 7 maanden nadat er oorspronkelijk uitspraak zou worden gedaan door de rechter. Ik vind dat toch een gek verhaal hoor. Dat het zover moet komen dat je een zo lange proce-
‘Als de politiek gaat verdedigen dat het onzin is dat er vergoedingen voor het downloaden worden betaald zou je dat aanzetten tot diefstal kunnen noemen’ dure moet doorlopen terwijl het toch heel ondubbelzinnig in de Auteurswet en de Wet op de Naburige Rechten staat: uitvoerende kunstenaars hebben recht op een billijke vergoeding. Dat is duidelijk en er is geen misverstand over mogelijk. Middels die heffing op lege videobanden en cd’s is dat ook altijd gebeurd. En nu zou er geen vergoeding meer hoeven te worden betaald omdat de techniek veranderd is? Omdat mensen kopiëren via andere apparaten, zoals de harddiskrecorder? Het is gewoon niet uit te leggen. En er worden heel oneigenlijke argumenten gebruikt: ‘Er wordt toch al zo veel gedownload, het is niet tegen te houden dus laat maar gaan.’ Ongelimiteerde verspreiding van het werk is misschien moeilijk tegen te gaan maar om dan maar te zeggen dat er geen vergoedingen hoeven te worden betaald… Het staat gewoon in de wet! En als de politiek gaat verdedigen dat het onzin is dat er vergoedingen voor worden betaald zou je dat aanzetten tot diefstal kunnen noemen. Auteursrecht is een eigendomsrecht. Je kan niet zomaar iemand zijn eigendom afnemen. Het is ook heel raar dat de uitspraak in die bodemprocedure nu zo lang op zich laat wachten. Het lijkt er verdomd veel op dat de rechter gewoon afwacht wat de politiek ervan zegt! We hebben in Nederland een scheiding der machten. Het zou toch verschrikkelijk zijn als vonnissen van rechters politiek gekleurd gaan worden.
Wat vind je van een toeslag op het internetabonnement? Dat zou op zich wel verdedigbaar zijn maar ik hoor nu al het tegenargument: ‘Maar ik download nooit iets.’ Terwijl het illegale downloaden zo wijd verbreid is! Het is best eenvoudig om op een internetabonnement een toeslag te doen. Daar zou niemand ook maar een nacht van wakker liggen. Hoewel men dat weer als een soort Kijk & Luister Geld zou kunnen gaan beschouwen en dan helemaal niet meer voor het downloaden zélf wil betalen. Kijk, er wringt natuurlijk iets. Er is een ongebreidelde behoefte aan het verspreiden van materiaal en dat gebeurt ook op grote schaal. En aan de andere kant heb je de mensen die dat met liefde en inspanning gemaakt hebben en daar een vergoeding voor moeten krijgen. Hoe je dat moet handelen is moeilijk. Maar zoals het er nu voorstaat zijn de enigen die beschermd worden de consumenten. Een ander oneigenlijk argument dat steeds wordt gehanteerd is dat het zo ingewikkeld is en er zoveel loketten zijn.
Portal Audiovisuele Makers Maar ook daar wordt nu aan gewerkt. Via het Portal Audiovisuele Makers (PAM) zouden de vergoedingen voor audiovisuele exploitaties via één loket (NORMA, Lira en Vevam) kunnen worden afgerekend. Ja, ik hoop van harte dat het iets kan worden,
7
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 8
dan valt het argument dat het te ingewikkeld is weg. De tijden zijn enorm veranderd en ook de manier van televisiekijken. Mensen gaan dat nu op hun eigen tijd doen. Daar moet je dus wel iets mee doen. De omroepen zetten hun programma’s nu op ‘Uitzending Gemist’. Moet je dat als een herhaling van een uitzending beschouwen? Ik las dat de omroepen acteurs niet betalen als een serie waar zij aan meedoen op ‘Uitzending Gemist’ wordt geplaatst. De reden is dat er geen geld voor zou zijn… Ja, dat is wat! Ik neem dit brood mee maar ik kan er niet voor betalen want ik heb geen geld! En stel je voor dat je een Flodder-acteur bent. Eerst al die eindeloze herhalingen, dan ook nog eens op ‘Uitzending Gemist’ en op video’s. En die mensen kregen daar geen cent voor. Het is toch niet te geloven!
Inkomensonderzoek De resultaten van een onderzoek naar de inkomenspositie van acteurs in opdracht van o.a. NORMA laten zien dat acteurs eigenlijk niet van hun inkomsten kunnen leven. Ja, ik las dat € 14.000 per jaar het gemiddelde inkomen van een acteur is. Dan is het logisch dat mensen hun mond niet opendoen tegen een werkgever omdat ze bang zijn om hun baantje te verliezen. Dat is ook terecht hoor. Bij de meeste producties houden ze daar niet zo van. Daarom is de bescherming van de beroepsgroep zo belangrijk. Het is hard sappelen voor de acteurs maar ze willen het toch blijven doen. En een groep mensen die met zoveel liefde iets moois voor een ander wil maken moet je toch gewoon beschermen?
8
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 9
Kinderrechten Omdat de draaischema’s van GTST steeds moeilijker te combineren waren met de vergaderingen van het NORMA-bestuur, zette De Bruijn na 8 jaar een punt achter haar bestuurslidmaatschap. “Ik vond het ook tijd dat het stokje werd overgenomen door een vertegenwoordiger van ACT omdat ik dat een fantastische club vind.” En mijn man en ik doen veel voor KidsRights. Een organisatie die ook weer over rechten gaat maar dan voor kinderen. Daarvoor reizen we de hele wereld af. Erik en ik lenen onze diensten en onze stem aan die organisatie. Het is een hele wendbare club met geweldige projecten. Ze hebben de Kinder
Vredesprijs in het leven geroepen die gelieerd is aan de Nobelprijs voor de Vrede. Hij wordt uitgereikt aan een kind dat zich op een buitengewone wijze heeft ingezet voor andere kinderen. Dat heeft een enorm sneeuwbaleffect voor heel veel kinderen in de wereld. Het afgelopen jaar heeft een vluchteling uit Congo ‘m gekregen. Hij zit al heel lang in een vluchtelingenkamp in Tanzania. Op de vlucht zijn z’n ouders voor zijn ogen vermoord. In het kamp zag hij dat ontzettend veel kinderen hun ouders kwijt zijn. Echt kwijt bedoel ik, uit het oog verloren. Toen heeft hij zelf een radioprogramma opgezet dat in het kamp en in de buurlanden te ontvangen is. Daar worden kinderen aan het
woord gelaten die op zoek zijn naar hun ouders en zo wordt geprobeerd om die kinderen weer met hun ouders te verenigen. Die jongen is 16. Hij weet zelf dat het er voor hem niet meer in zit en doet dan zo iets. Kijk, de rechtenmaterie rond uitvoerende kunstenaars is enorm interessant maar als je ziet hoe slecht de situatie op veel plekken in de wereld is, dan heb ik een enorme behoefte om daar wat aan te doen. Het is een fundamenteel iets. Als je eenmaal in aanraking gekomen bent met die dingen kun je niet zeggen: ‘Oké, het was interessant maar nu parkeer ik het even.’ Dat gaat gewoon niet. Dus het wordt automatisch een steeds belangrijker deel van je leven.
Uitnodiging Vergadering van Aangeslotenen 2010 Hierbij nodigen wij u uit tot het bijwonen van de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen. Op maandag 28 juni a.s. vanaf 17.00 uur wordt in Het Ketelhuis in het Westerpark te Amsterdam de Vergadering van Aangeslotenen van NORMA gehouden. Op deze bijeenkomst zal een presentatie worden gegeven over de activiteiten van NORMA. Naast het verdelen van veel naburige rechten gelden, werkt NORMA aan een betere positie voor acteurs en musici. In de presentatie zal ook worden aangegeven wat de plannen voor de komende jaren zijn.
Datum: maandag 28 juni 2010 Tijd: vanaf 17.00 uur Locatie: Het Ketelhuis,Westerpark in Amsterdam
Agenda 17.30 uur Welkomstwoord door de voorzitter 17.40 uur Presentatie door de directeur • Wetgeving • Incasso & repartitie • NORMA fonds • Financiële resultaten • Vuik2 en My NORMA 18.30 uur Einde vergadering Vanaf 18.30 informeel samenzijn met een borrel en buffet tot rond 20.00 uur U kunt zich alvast aanmelden door een e-mail te sturen naar
[email protected] met als onderwerp VvA. Vergeet niet uw NORMA-nummer erbij te vermelden. Wij rekenen op uw komst.
9
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 10
Portal Audiovisuele Makers Televisiekijken doe je niet alleen maar thuis op de bank, wachtend tot je favoriete serie voorbij komt. De kijker bepaalt steeds meer zelf waar en wanneer hij zijn programma wil zien, denk aan tv op je mobiel of ‘Uitzending Gemist’. De technische ontwikkelingen volgen elkaar in snel tempo op. Voor de makers en uitvoerenden die de content tot stand brengen is dit een positieve ontwikkeling: hun werk wordt immers onder de aandacht gebracht van een breed publiek. Er is echter ook een keerzijde. Voor dit wijdverspreide gebruik bestaat er namelijk geen billijke vergoedingsregeling voor de audiovisuele makers en uitvoerende kunstenaars en dat moet anders! tekst: Wisso Wissing en Maaike Boomstra De publieke en commerciële omroepen maken wel afspraken voor het audio-repertoire. Buma/Stemra en SENA hebben overeenkomsten met deze partijen voor het gebruik van hun muziek op radio en televisie en incasseren hiervoor een vergoeding voor hun aangeslotenen. De collectieve beheersorganisaties van regisseurs (VEVAM), scenarioschrijvers (Lira) en uitvoerende kunstenaars (NORMA) hebben ook niet stil gezeten, maar de omroepen houden op dit terrein al jaren de boot af. Daarom hebben de bovengenoemde collectieve beheersorganisaties, samen met de beroepsorganisaties ACT, DDG en Netwerk Scenarioschrijvers de handen ineengeslagen en de Portal Audiovisuele
10
Makers (PAM) ontwikkeld om de rechten van de audiovisuele makers goed te regelen. Dit model komt tegemoet aan de wens van omroepen, producenten en distributeurs om in alle vrijheid het werk van makers te gebruiken - ongeacht via welk platform - en garandeert tegelijkertijd aan regisseurs, scenarioschrijvers en uitvoerende kunstenaars een billijke vergoeding. Binnen dit nieuwe model regelen Lira, VEVAM en NORMA met de diverse omroepen, producenten en distributeurs alle rechtenkwesties en nemen hen de administratieve rompslomp uit handen. Niet alleen de bestaande, maar ook alle nieuwe exploitatievormen kunnen zo collectief geregeld worden. Illegaal gebruik kan worden tegengegaan en, heel belangrijk: het
maakt verdere innovatie mogelijk. Het nieuwe voorstel komt tegemoet aan de wens van het kabinet om de samenwerking tussen collectieve beheersorganisaties onderling te versterken en de efficiency merkbaar te verbeteren. PAM zal als één loket
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 11
PAM is ontwikkeld om de rechten van audiovisuele makers goed te regelen gaan optreden en gezamenlijk gaan onderhandelen namens de drie groepen audiovisuele makers. Dat is een grote stap voorwaarts! Ook sluit dit model nauw aan bij het voorstel van de European Broadcasters Union, een internationaal samenwerkingsverband
van publieke omroepen. Zij stellen voor het (verplicht) collectief beheer van auteursrechten uit te breiden naar nieuwe exploitatievormen om programma’s via een breed platform toegankelijk te kunnen maken. Direct na de introductie van PAM in december jl. zijn onze standpunten onder de aandacht gebracht van pers, politiek en de samenwerkende audiovisuele media-
exploitanten. De Minister van OC&W heeft deze ontwikkelingen op de voet gevolgd en de Nederlandse publieke omroep opgeroepen zo snel mogelijk met PAM te gaan onderhandelen om tot goede afspraken te komen. De publieke en commerciële omroepen (zoals RTL en SBS), producenten (zoals Endemol en Eyeworks) en distributeurs (zoals Ziggo, UPC en KPN) hadden eerder in gezamenlijkheid een position paper geschreven, waarin zij hebben aangekondigd als eenheid te willen gaan optreden voor het regelen van de rechten. Met deze laatste partijen heeft PAM kort geleden een eerste gesprek gehad. Zij vinden PAM een goed initiatief en staan niet onwelwillend tegenover het maken van collectieve afspraken met VEVAM, Lira en NORMA voor het gebruik van audiovisuele werken. Ook in de politiek kan het initiatief van PAM rekenen op belangstelling. We staan aan het begin van een interessante periode in de rechtenwereld. De veranderingen zullen niet vanzelf gaan, maar het is in het belang van alle betrokkenen dat er oplossingen worden gevonden die recht doen aan de belangen van alle partijen. Voorwaarde is dat de tekortkomingen van de huidige praktijk erkend worden en effectief worden opgelost. Eén ding is zeker: alle verschillende schakels in de audiovisuele keten hebben elkaar nodig om mooie tv-dramaseries en documentaires te kunnen maken voor het Nederlandse publiek. Je kunt daarom maar beter samenwerken!
11
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 12
Onderzoeksrapport ‘Spelen voor de kost’
Doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in het werk en inkomen van acteurs en om aan te tonen dat een redelijke herhalingsvergoeding bij de omroep, betere arbeidsvoorwaarden, verhoogde bescherming van de naburige rechten en versterking van de onderhandelingspositie van acteurs nodig is.
De meeste acteurs kunnen niet rondkomen van uitsluitend werk als acteur en hebben daarom ook inkomsten uit ander werk. Dit is één van de uitkomsten van het onderzoek ‘Spelen voor de kost’ over het werk en inkomen van acteurs in Nederland. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van NORMA, ACT, FNV KIEM en de Ntb. Op 26 april jl. gingen politici en acteurs in De Balie met elkaar in debat aan de hand van de onderzoeksresultaten en werd het onderzoeksrapport uitgereikt.
Debat
tekst: Marjan Feiken en Maaike Boomstra beeld: Jan Willem de Blok
Op maandag 26 april werd het onderzoeksrapport in de vorm van een debat gepresenteerd. Veel acteurs kwamen naar De Balie in Amsterdam om met politieke kopstukken Mariko Peters (GroenLinks), Patricia Linhard (PvdA) en Boris van der Ham (D66) in debat te gaan. Stefan Wijers was de dagvoorzitter en prikkelde de aanwezigen tot discussie aan de hand van stellingen. Het panel bestond naast de politici verder uit vier afgevaardigden van de opdrachtgevers. Wisso Wissing namens NORMA, Vincent
Het panel bestaande uit: v.l.n.r Vincent Croiset, Jurre Schreuder, Mariko Peters, Patricia Linhard, Boris van der Ham, Wisso Wissing, Erwin Angad-Gaur
12
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 13
Croiset namens ACT, Jurre Schreuder namens FNV KIEM en Erwin Angad-Gaur namens de Ntb. Deze vertegenwoordigers introduceerden ieder een stelling waarop het publiek kon reageren. Jurre Schreuder bijt het spits af en presenteert één van de kernresultaten uit het onderzoek: het netto-inkomen van de acteur. De acteur verdient met het werk als acteur gemiddeld 14.500 euro netto per jaar en 41% van de acteurs heeft inkomsten van de partner nodig om te kunnen rondkomen. Hij poneerde vervolgens de eerste stelling: “Van acteren alleen kun je nauwelijks rondkomen.” Er ontstaat vervolgens een verhitte discussie over het geringe aanbod van werk, terwijl er een groot aanbod is aan acteurs. Miryanna van Reeden merkt op dat er periodes zijn dat je ‘weken of maanden’ niet werkt. Volgens Claudio Minnai van castingbureau Dutch Casting is dat niet nodig, ‘acteurs moeten vaker ja zeggen tegen een goedbetaalde commercial’. Deze uitspraak valt niet goed in de zaal. Anna Drijver licht toe: ‘Castingbureaus zoeken soms vrouwen die een koffer willen vasthouden voor Miljoenenjacht, maar dat is niet wat ik wil.’ Ook D66-politicus Boris van der Ham is het met haar eens: ‘Als kunstenaar wil je opdrachten aannemen die recht doen aan je artisticiteit.’ De tweede stelling wordt ingeleid door Wisso Wissing en heeft betrekking op het minimale aandeel dat er wordt verdiend aan rechteninkomsten en de daling van (herhalings)vergoedingen. Wissing licht vervolgens de ontstaanswijze van de naburige rechten toe en geeft aan dat de bescherming van audiovisuele rechten uiteindelijk veel minder goed is geregeld in onze Nederlandse wet, dan de audio-rechten. Ten aanzien van de daling van
rechteninkomsten refereert Wissing nog eens aan het besluit van de Minister van Justitie om geen thuiskopievergoeding in te voeren op mp3-spelers en dvd-harddiskrecorders. De rechthebbenden lopen hierdoor miljoenen rechteninkomsten mis! De stelling luidt: ”Het is onrechtvaardig dat acteurs geen vergoeding krijgen voor nieuwe exploitatievormen zoals ‘Uitzending Gemist’”. De zaal lijkt hierover eensgezind. Een actrice voegt toe: ‘Ik durf niet te onderhandelen, omdat ik bang ben opdrachten mis te lopen. Voor mij zijn er 100 anderen’. Boris van der Ham merkt hierover op dat het belangrijk is dat acteurs zich niet uit elkaar laten spelen, maar een vuist maken en dit ook volhouden. In andere landen om ons heen is het voor acteurs wettelijk beter geregeld en daar moet naar gekeken worden. Mariko Peters vindt
het opmerkelijk dat musici wel een vergoeding krijgen voor de herhaling van muziek, maar dat acteurs niets ontvangen wanneer een tv-productie herhaald wordt en erkent dat er met de huidige wet veel mis is. ‘Dit moet worden gerepareerd’, in het bijzonder bij de publieke omroep gezien zijn mediawettelijke taak en de publieksfinanciering. Vincent Croiset geeft ter introductie op de derde stelling de tendens weer ten aanzien van het beschikbare budget voor drama dat de laatste jaren alleen maar gedaald is. In de tijd van de kwaliteitsserie ‘Oud Geld’ lag het budget veel hoger en waren er 12 draaidagen voor een aflevering. Om het verschil aan te geven: bij ‘Vuurzee’ waren dit er 8. Dit heeft effect op de kwaliteit en op de werkomstandigheden. Het budget voor kwalitatief drama is ongeveer gelijk aan het budget voor de uitzendrechten van voetbal en dit brengt hem
Dagvoorzitter Stefan Wijers prikkelt acteurs tot discussie
13
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 14
Over één ding is iedereen het eens: het budget van drama moet flink omhoog! op de volgende stelling: “De publieke omroep moet meer kwalitatief drama uitzenden in plaats van voetbal.” Anna Drijver reageert op de stelling door aan te geven dat het budget voor drama tussen de 4 en 5 procent ligt. Een voorbeeld kan worden genomen aan de BBC die uitzonderlijk veel investeert in drama, dat Nederlandse percentage moet omhoog! Boris van der Ham vult aan: ‘Nederlands drama is juist ontzettend populair, kijk naar ‘Schavuit van Oranje’, deze is heel goed bekeken, misschien wel meer dan voetbal! Ik begrijp niet waarom de publieke omroep de keuze niet maakt meer in drama te investe-
ren.’ Wat Mariko Peters betreft gaat het voetbal eruit, ‘dat kost 21 miljoen per jaar!’ Op de vraag of voetbal ten koste zou moeten gaan van drama, is de zaal verdeeld, maar over één ding is iedereen het eens: het budget van drama moet flink omhoog! Zweden besteedt 28% van het budget aan drama. ‘In Nederland moet het toch minstens 20% worden’, aldus Patricia Linhard. Erwin Angad-Gaur neemt de laatste stelling voor zijn rekening en bespreekt de positie van zelfstandige acteurs. Driekwart van de acteurs bestaat uit kleine zelfstandigen, maar zij mogen collectief geen minimum-prijsafspraken maken over tarieven. De Nederlandse mededingingsautoriteit staat dit
namelijk niet toe, aangezien ze dan een kartel zouden vormen. Voor het tot stand komen van een CAO is een staking soms nodig, de schrijversstaking in Amerika is hiervan een goed voorbeeld. In Nederland mag dat dus niet. Wetgeving is echter bedoeld om burgers tegen grote bedrijven te beschermen. Dit wordt nu misbruikt om de omroepen te vrijwaren voor rechtvaardige claims van acteurs. De aanwezigen in de zaal spreken over het belang dat acteurs zich wel moeten kunnen verenigen. In landen om ons heen zijn acteurs veel beter georganiseerd en wordt voor deze beroepsgroep een uitzondering gemaakt. Mariko Peters geeft aan dat de positie van makers nog nooit zoveel op de politieke agenda heeft gestaan. In de wet worden bepaalde groepen extra beschermd, denk aan consumenten, huurders en werknemers. Nu moet er geknokt worden voor extra bescherming in de creatieve sector. Boris van der Ham voegt toe dat voor een betere positie van acteurs: 1) de wet moet worden aangepast 2) zelfstandige acteurs extra bescherming verdienen, zodat er een minimumgrens in het inkomen kan worden vastgesteld en 3) de herhalingsrechten geregeld moeten worden. Hiermee kwamen we bij het einde van het debat. Vincent Croiset overhandigde, namens de vier opdrachtgevers, het onderzoeksrapport ‘Spelen voor de kost’ aan de aanwezige politici. Deze beloofden het rapport goed te gaan bestuderen.
Waldemar Torenstra steekt van wal
14
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 15
Cultuur en auteursrecht in de verkiezingsprogramma’s De verkiezingen komen er weer aan! Op 9 juni is het zover en zal er moeten worden gestemd. Onze interesse richt zich op de vraag wat de verschillende politieke partijen vinden van de toekomst van cultuur of, meer in het bijzonder: de toekomst van het auteursrecht. De verschillende verkiezingsprogramma’s op het onderdeel cultuur hebben wij daarom naast elkaar gezet. Wie heeft de meeste affiniteit met de creatieve sector? tekst: Maaike Boomstra
D66 We beginnen met D66 want zij besteden in hun verkiezingsprogramma de meeste aandacht aan cultuur. Volgens deze partij dragen kunst, cultuur en media in belangrijke mate bij aan verhoging van de kwaliteit van leven. Ze willen investeringen in kunst en cultuur stimuleren door fiscale voordelen en de oprichting van een speciaal investeringsfonds. Makers hebben recht op een adequate vergoeding voor hun prestatie, mits dit in evenwicht is met de belangen van gebruikers. Ze pleiten voor een betere samenwerking tussen auteursrechtenorganisaties en zijn voor Europese harmonisatie van het auteursrecht. D66 wil de vrijheid op internet kunnen garanderen en spreekt zich daarom uit tegen een downloadverbod. Auteursrechthebbenden zouden kunnen worden vergoed door een kleine aanvulling in het abonnementsgeld voor internet.
De publieke omroep zou zich meer op zijn kerntaken moeten richten: programma’s van culturele of nieuwswaarde, onderzoeksjournalistiek en de orkesten. Vermakelijke programma’s horen hier minder in thuis, zoals het dure voetbal. Commerciële omroepen zouden net als de publieke, toegang moeten krijgen tot fondsen ter stimulering van Nederlands drama en documentaires, aangezien deze zeer gewild zijn bij de kijker. De Nederlandse film(industrie) moet worden gestimuleerd. D66 pleit daarom voor meer productiehuizen voor film, die (beginnende) filmmakers in staat stellen gemakkelijker films te maken.
GroenLinks GroenLinks staat voor extra financiële ondersteuning voor kunst- en cultuureducatie, jeugdtheater en amateurkunst. De overheid zou de ontwikkeling van de creatieve indus-
trie moeten stimuleren met een fonds voor subsidies en garantstellingen bij investeringen. Voorts pleit GroenLinks voor een versterking van de (contractuele) positie van zelfstandige auteurs en uitvoerende kunstenaars: eerlijke verdienmodellen voor de maker staan hierbij voorop. Het auteursrecht zelf zou aan herziening toe zijn vanwege de nieuwe digitale ontwikkelingen. De duur van het auteursrecht voor toekomstige werken zou daarom moeten worden verkort (nu 70 jaar na de dood van de maker) met behoud van een levenslang persoonlijkheidsrecht. Consumenten behoren het recht te hebben om informatie uit te wisselen voor niet commercieel gebruik. GroenLinks is daarom fel tegen een downloadverbod. Wat betreft de publieke omroep: deze zou tot twee autonome televisienetten moeten worden gereduceerd, waarbij de netredacties zelf de programmering bepalen. Verder zou er meer
15
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 16
extra geld beschikbaar moeten komen voor Nederlandse documentaires en drama.
SP Ten aanzien van media en cultuur doet de SP een aantal concrete voorstellen, waaronder: - Nederlandse muzikanten moeten een eerlijke kans krijgen om met muziek maken de kost te verdienen. - De overheid moet in samenspraak met kunstenaars en artiesten maatregelen nemen voor subsidiëring en ondersteuning. Beroepskunstenaars moeten een eerlijke kans krijgen om met hun eigen werk een fatsoenlijk inkomen te verdienen. - Muziekscholen en fanfares, zangkoren en toneelclubs, poppodia, ateliers voor beeldende kunst en andere kleinschalige creatieve centra zijn de basis voor een breed cultureel leven. De overheid erkent haar verantwoordelijkheid om dit culturele leven levendig te houden en waar nodig te ondersteunen. - Internet moet open en toegankelijk zijn voor iedereen. Geen afsluiting burgers vanwege downloaden. - De Nederlandse Publieke Omroep verdient bescherming én verdere ontwikkeling.
PvdA Wat de PvdA betreft zou het cultuurbeleid moeten blijven gaan over internationale excellentie en brede toegankelijkheid. Het leren en begrijpen, het verheffen en ontplooien van kunst en cultuur is belangrijk. Van groep 1 tot het examenjaar van de middelbare school moeten kunst en cultuur daarom in het onderwijs worden ingebed. Van culturele instellingen wordt verwacht dat ze actief een eigen publiek zoeken en nieuwe groepen interesseren voor wat ze te bieden hebben. Instellingen die meer eigen inkomsten verwerven,
16
hebben recht op beloning. Een sterke publieke omroep blijft van levensbelang om de pluriformiteit in het media-aanbod te kunnen garanderen. Omroepen moeten multimediaal werken en diversiteit bieden. De PvdA vindt de publieke omroep de eerst aangewezene voor het uitzenden van grote sportevenementen en voetbal. Het auteursrecht blijft in het verkiezingsprogramma van de PvdA onbenoemd, maar men vindt wel dat de internetverbinding niet mag worden afgesloten als sanctiemiddel voor het downloaden.
VVD De VVD vindt dat cultuur terug moet naar de samenleving, waar zelf de inkomsten moeten worden verdiend. Overheidsonderdelen die zich bezighouden met de cultuursector moeten worden verkleind. Subsidies moeten worden vervangen door leningen met lage rentes via fondsen. De Wet Werk en Inkomen Kunstenaars willen ze afschaffen. Kunstcreatie is een bijzondere vorm van ondernemerschap die volgens de VVD geen uitzonderingspositie in het sociaal bestel moet hebben. De publieke omroep moet het met één net minder doen. De overheid moet streng toezien op de uitoefening van zijn activiteiten, zodat de marktordening niet wordt verstoord. Voor het behoud van zijn positie, zal de publieke omroep zich moeten richten op de kerntaken: informatie, opinie, educatie,
kunst en cultuur. Over het auteursrecht wordt in het verkiezingsprogramma niet gesproken. VVD-politici hebben in gesprekken laten weten vóór het downloadverbod te zijn met strenge handhaving.
CDA Het CDA staat voor een overheid die de condities creëert voor een bloeiende kunst en cultuur, die kwaliteit verhoogt en die zorgt voor spreiding en toegankelijkheid. Cultuur(geschiedenis) verdient een plaats in het onderwijs. Rechtenbescherming en rechtenafhandeling moeten op een nieuwe, transparante en vereenvoudigde wijze geregeld gaan worden, zodat makers enerzijds creatief en kwalitatief aanbod kunnen blijven leveren, maar anderzijds innovatie wordt gestimuleerd en een vrije uitwisseling van content wordt gewaarborgd. Het CDA is voor een one-stop-shop waarbij gebruikers in één keer de rechten kunnen regelen en collectief kunnen afrekenen met de makers, waarbij feitelijk gebruik bepalend is. De publieke omroep moet kunnen beschikken over voldoende brede netten en zenders om verschillende groepen in de samenleving te bereiken.
ChristenUnie Het culturele erfgoed verdient bescherming. De ChristenUnie wil deelname aan kunst en cultuur in de samenleving stimuleren in
Bij het nader bestuderen van de verkiezingsprogramma’s komen D66, GroenLinks en SP qua cultuurbeleid het beste uit de bus.
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 17
De PVV, VVD en de ChristenUnie lijken het minste belang te hechten aan de culturele ontwikkeling in Nederland. openbare ruimte en via cultuureducatie. Ze stellen voor de Wet Werk en Inkomen Kunstenaars af te schaffen, omdat veel creatieve mensen – zoals auteurs – daar toch geen beroep op kunnen doen. Ook zal op de landelijke kunstinstellingen die subsidies verlenen voor bijvoorbeeld het plaatsen van kunst in openbare ruimte, moeten worden bezuinigd. De gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun kunstbeleid. De drie publieke omroepzenders moet worden gehandhaafd, maar de publieke omroep ontkomt niet aan bezuinigingen (met onder meer gevolgen voor de omroeporkesten en de wereldomroep). De ChristenUnie laat het auteursrecht onbesproken.
PVV De Partij voor de Vrijheid besteedt beperkt aandacht aan cultuur, dit wordt eerder in de context gebruikt van het behoud van de ‘Nederlandse’ cultuur in relatie tot andere gemeenschappen. Kunstsubsidies willen ze afschaffen, behalve subsidies voor musea, bibliotheken en ons erfgoed. Wat betreft de publieke omroep zal er flink in het budget moeten worden ‘gehakt’. Uitgangspunt op het gebied van de staatsomroep: publieke omroep moet een aanvulling zijn op het commerciële aanbod. Amusement moet worden overgelaten aan de commerciëlen. De publieke omroep kan volgens de PVV fors kleiner wanneer hij zich meer focust op de kerntaken.
Afsluitende overwegingen Bij het nader bestuderen van de verkiezingsprogramma’s komen D66, GroenLinks en SP qua cultuurbeleid het beste uit de bus. De PVV, VVD en de ChristenUnie lijken het minste belang te hechten aan de culturele ontwikkeling in Nederland. De meeste partijen zijn voor het investeren in cultuur en een fatsoenlijke rechtenregeling voor makers en uitvoerende kunstenaars. De Minister van Justitie heeft onlangs aangekondigd dat het wetsontwerp voor een auteurscontractenrecht, om de contractuele positie van de makers en uitvoerende kunstenaars te versterken, vermoedelijk vóór de zomer in consultatie zal worden gebracht. Verder is het opvallend dat de meeste partijen geen downloadverbod wensen. Behalve D66, reppen de politieke partijen echter met geen woord over een alternatief. Het huidige kabinet heeft namelijk de intentie uitgesproken het thuiskopiestelsel op termijn te willen afschaffen. Het nieuwe kabinet zal voor de toekomst hierin een keuze moeten maken: wanneer downloaden niet wordt verboden, dan moet men kiezen voor een vergoedingsstelsel. Het huidige stelsel garandeert in ieder geval dat uitvoerende kunstenaars een billijke vergoeding ontvangen. Het thuiskopiëren kan niet gratis, hiervoor zullen makers en uitvoerende kunstenaars volgens internationale wetgeving moeten worden gecompenseerd.
17
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 18
Jonge honden strijden om de hoofdprijs tijdens de Dutch Jazz Competition 2010 De jazzgroepen die in de Dutch Jazz Competition (DJC) meedingen naar de hoofdprijs zijn van zeer uiteenlopend pluimage. Het zijn meestal jonge honden, virtuoze talenten die hard aan de weg timmeren en via de DJC de aandacht van programmeurs, media, talentscouts en een groter publiek op zich proberen te vestigen. De finale van de DJC vindt plaats op 10 juli tijdens het North Sea Jazz Festival in Rotterdam. De eerste prijs bestaat o.m. uit de bekostiging van meerdaagse cd-opnamen in een gerenommeerde studio in Nederland, een tournee in Nederland (ovb), een eigen optreden tijdens het North Sea Jazz Festival 2011 en deelname aan de voorronde van de EBU European Jazz Competition. Het tweejaarlijkse jazzconcours kan mede dankzij een bijdrage van NORMA worden georganiseerd.
18
Export centraal op Jazzdag 2010 “Jazz is groter en aantrekkelijker dan korfbal, dus is het mogelijk om veel meer sponsors uit het bedrijfsleven aan te trekken dan nu het geval is”, zegt één van de sponsorwervers die jazzorganisatoren bijpraat over nieuwe manieren om hun evenementen te kunnen blijven financieren. In andere zalen is er een discussie over de komende bezuinigingen op de jazzpodia, worden Jazzexpedities naar Thailand en India gepresenteerd, of uit de doeken gedaan hoe de historie van de Nederlandse Jazz in elkaar zit. NORMA-medewerkers geven uitleg hoe de iTunes-rege-
ling en het NORMA Cd-Productiefonds werken. Ondertussen loopt het storm bij de theaterzaal waar zangeres Oleta Adams een workshop geeft. In de Aegtenkapel is er een speciaal Matchmaking International programma waar musici hun ensemble kunnen pitchen bij programmeurs uit Thailand, China, India en Servië. De Jazzdag die op 7 mei jl. plaatsvond in de ‘Dutch Capital of Jazz’ Amersfoort heeft een zo mogelijk nog uitgebreider programma dan voorgaande edities. Het is een niet te missen interactieve jazzmarktplaats die wordt georganiseerd
-
n n
n
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 19
door de stichting JazzNL en Buma Cultuur met ondersteuning van o.a. NORMA. De Jazzdag is uitgegroeid tot de grootste jazznetwerkbijeenkomst in Nederland. Een business-to-business evenement waar de hele jazzsector te hoop loopt en vraag en aanbod elkaar vinden. Dit gebeurt letterlijk op de Jazzmarkt en tijdens het showcase-programma dat ’s avonds losbarst. Journalisten en podiumprogrammeurs bekijken 26 toptalenten die elk een half uur de tijd hebben om een overdonderende indruk te maken op hun publiek. Enthousiaste jazzliefhebbers zien bijna alle denkbare soorten NL jazz in één avond voorbijkomen en beseffen meer dan ooit dat jazz vele verschijningsvormen heeft en een enorme vitaliteit.
ve tekst: Anita Verheggen beeld: Robert Swart Workshop van Oleta Adams
Optreden van Diana Birch
19
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 20
Gouden Notekraker ook dit jaar weer op televisie Op maandag 23 augustus aanstaande is het weer zover, de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Notekraker. De Gouden Notekraker heeft twee categorieën: toneel en muziek en is de onderscheidende prijs van uitvoerende kunstenaars voor uitvoerende kunstenaars. Na het succes van vorig jaar maakt de NPS ook dit jaar weer van dit heugelijk gebeuren een registratie die eind augustus op televisie te zien zal zijn. tekst: Marjan Feiken en Cees Gog De genomineerden van de Gouden Notekraker 2010 zijn: In de categorie toneel: Ariane Schluter, Jon van Eerd en Porgy Franssen In de categorie muziek: Ellen ten Damme, Stef Bos en Alain Clark
20
Genomineerden in de categorie toneel: Ariane Schluter
haar vertolkingen die altijd in dienst staan van het geheel.”
Twee jaar achter elkaar won Ariane Schluter de prestigieuze toneelprijs de Theo d’Or (voor de beste vrouwelijke hoofdrol); in 2003 voor haar rol in ‘Strange Interlude’ en in 2004 voor haar rol in ‘Eden’. In het lopende seizoen speelt zij in de theaterstukken ‘Ultimo’ van Orkater, met mede genomineerde Porgy Franssen, en in ‘Tirza’ van het Nationale Toneel waar zij onderdeel van uitmaakt. Ariane Schluter speelde in diverse films o.m. van regisseurs als Theo van Gogh, voor haar rol in ‘06’ ontving ze een Gouden Kalf Juryprijs, en Alex van Warmerdam. Televisiekijkers zullen haar onder meer kennen van de series ‘Geheime Dienst’ en ‘IC’. Motivatie nominatiecommissie: “Of het nou theater, film of televisie is, Ariane Schluter is bijzonder geloofwaardig in
Jon van Eerd Terwijl Jon’s tweetaligheid hem in staat stelt toneelsuccessen in de VS en Engeland te halen, begaf hij zich in Nederland op het terrein van de musical en het muziektheater. Hij speelde in de ‘Titanic’, ‘Mamma Mia!’, de Broadway musical ‘The World Goes Round’ en een seizoen bij cabaretgroep Purper. Daarnaast schreef en speelde hij hoofdrollen in uiterst succesvolle komedies en kluchten als ‘Dubbel Op’ en ‘Boeing Boeing’. Laatsgenoemde productie werd genomineerd voor de NRC-publieksprijs. In het huidige seizoen was hij opnieuw te zien in een komedie van eigen hand: ‘Oranje Boven’. Naast de reprise daarvan zal Jon dan ook de hoofdrol vertolken in ‘La Cage aux Folles’. Jon had verder gastrollen in tv-series
zoals ‘Flodder’, ‘12 Steden/13 Ongelukken’, ‘Hartslag’ en ‘Baantjer’ en is hij te horen in ontelbare documentaires, tekenfilms, cdroms en games. Motivatie nominatiecommissie: “Begeestert niet alleen zijn publiek maar tevens zijn collega's. Zijn productie 'Oranje Boven' geeft komedie een nieuwe dimensie mee.”
Porgy Franssen De afgelopen 25 jaar is Porgy Franssen bij talloze theatergezelschappen en bij diverse televisie- en filmproducties werkzaam geweest als acteur en regisseur. Hij ontving in 1991 een Gouden Kalf voor beste filmacteur voor de televisieserie ‘Bij Nader Inzien’. In 1999 ontving hij De Mary Dresselhuysprijs voor zijn hele theateroeuvre. In 2003 maakte hij zijn debuut als filmregisseur/producent met ‘Hotel Heimwee’. Ook regisseert hij in dat-
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 21
van links naar rechts: Ariane Schluter, Jon van Eerd (foto: Roy Beusker) en Porgy Franssen
zelfde jaar de opera ‘Viva la Mamma’. In 2006 speelde hij de titelrol in ‘Cyrano’ wat hem zijn vierde nominatie voor de prestigieuze toneelprijs Louis d'Or (voor de beste mannelijke hoofdrol) opleverde. De afgelopen twee seizoenen speelde hij bij Orkater, zoals in ‘Ultimo’, samen met medegenomineerde Ariane Slüter. Momenteel is Porgy druk met de voorbereidingen op de producties ‘Blackface’ en ‘Piet Paaltjens’. Motivatie nominatiecommissie: “Zijn liefde voor het metier en het materiaal
dat hem ten dienste staat, is elke avond - waar ook in het land - zicht- en voelbaar.”
Genomineerden in de categorie muziek: Ellen ten Damme Naast haar rollen in films en televisieseries staat Ellen ten Damme al jaren als rockvamp of diva op de Nederlandse en Duitse podia. In de loop van de jaren sloeg zij langzaam maar zeker nieuwe paden in en speelt muziek de hoofdrol. Zo stond zij met ‘Cirque Stiletto’ in
Stemmen op de genomineerden Bepaal de winnaars van de Gouden Notekraker 2010. Via de website www.goudennotekraker.nl kunt u vanaf nu per categorie uw stem uitbrengen. Stemmen kan t/m maandag 23 augustus 12.00 uur. Net als vorig jaar maakt de NPS ook dit jaar een televisieregistratie van de avond. Deze is dezelfde week te zien. Vorig jaar hebben bijna 230.000 televisiekijkers gezien hoe Carice van Houten en Ilse de Lange de Gouden Notekraker speldjes in ontvangst namen.
het statige Carré en zong ze een deel van Bach’s Matthäuspassion. Met haar theatershow en gelijknamige cd ‘Durf Jij?’ zingt Ellen voor het eerst in het Nederlands. Motivatie nominatiecommissie: “Ellen ten Damme weet te verrassen en met bevlogenheid, allure en intensiteit een deels nieuw circuit en publiek aan zich te binden.”
Stef Bos Na enige cabaret- en toneelervaring vindt Stef Bos pas echt zijn draai als zanger. In 1991 slaat zijn single 'Papa' aan bij een groot publiek. Mede daardoor is het album 'Is Dit Nu Later' erg succesvol. Kennismaking met (Zuid-) Afrika heeft sinds 1993 grote invloed op Stef. Niet alleen is dat in zijn muziek terug te horen, ook werkt hij geregeld samen met locale muzikanten op zijn tournees en cd’s die daar plaatsvinden. Onlangs kreeg hij in Pretoria (Zuid-Afrika) een prijs
21
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 22
van links naar rechts: Ellen ten Damme (foto: Hester Doove), Stef Bos (foto: Jaap Reedijk) en Alain Clark
voor zijn bijdrage aan de Afrikaanse taal en muziek. Hij is de eerste buitenlandse singersongwriter die deze eer te beurt valt. Motivatie nominatiecommissie: “Terwijl van Stef Bos nieuw werk het licht ziet in de opmerkelijke combinatie van zowel Zuid-Afrikaans als Nederlands, toont hij zich ook live nadrukkelijk meester van het luisterlied. Hij weet dat met zijn aanstekelijke interesses een wereldse maar tevens persoonlijke stempel te geven.”
22
en een 3FM Mega Award. Alain Clark is de voorman van een nieuwe soulvolle lichting Nederlandse popartiesten van internationale allure. 2010 is het jaar van Alain’s langverwachte nieuwe album. Motivatie nominatiecommissie: “Multi-instrumentalist en singer/songwriter Alain Clark smeedt op een wel heel soepele manier pop, soul en jazz tot zijn eigen geheel. Misschien nog wel meer dan voorheen
spat in de tournees rond zijn nieuwe album het aanstekelijke spelplezier van zijn optredens af.”
Nieuw Nieuw in 2010 is dat de Gouden Notekraker een samenwerking is tussen NORMA en SENA. De aangeslotenen van beide organisaties bepalen wie de winnaars van 2010 worden.
Alain Clark
Bijwonen uitreiking
De zelf geschreven nummers op Alain Clark’s debuutplaat uit 2004 zijn in het Nederlands. Achter de schermen werkte hij als producer onder meer voor Ali B en produceerde hij het debuutalbum van Boris. In 2007 komt Alain Clark met zijn eerste en zeer succesvolle Engelstalig album 'Live It Out'. Dit album bracht meerdere hitsingles
De uitreiking belooft weer een feestje te worden. Alle muziekgenomineerden zullen een spetterend optreden verzorgen. U bent van harte welkom om deze feestelijke avond bij te wonen. Aanmelden voor de avond kan vanaf nu via de website www.goudennnotekraker.nl De gastenlijst wordt samengesteld op volgorde van aanmelding. Wie dit jaar de prijs in ontvangst mogen nemen, zal op maandag 23 augustus aanstaande in Paradiso te Amsterdam duidelijk worden.
Planning 4e kw. 2010
De vermelde betalingsdata zijn prognoses. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de betalingen wordt NORMA's verdeelsysteem VUIK gehanteerd.
Uitnodiging Vergadering van Aangeslotenen 2010 Datum: maandag 28 juni 2010 Tijd: vanaf 17.00 uur Locatie: Het Ketelhuis, Westerpark in Amsterdam
muzikant mimespeler anders:
Leenrecht Video Uitbetaling 2006-2008
ja,
variété-/circusartiest zanger cabaretier
Planning 4e kw. 2010
acteur poppenspeler (ballet)danser
Leenrecht Multimedia Uitbetaling 2006-2008
Ik ben uitvoerende kunstenaar, te weten:
Planning 4e kw. 2010
Bank-/girorekening
Leenrecht Audio Uitbetaling 2006-2008
E-mail
Planning 4e kw. 2010
Telefoon
Thuiskopie Interactief Uitbetaling 2007-2009
Geboorteplaats
Planning 3e kw. 2010 3e kw. 2010
Geboortedatum
Thuiskopie Audio Hoorspelen Orkesten
Postcode en plaats
Planning 4e kw. 2010 (2007 afsluitend)
Straat en huisnummer
Thuiskopie Video Uitbetaling 2007-2009
Naam
Schema betalingen
antwoordkaart
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 23
ik meld mij aan bij NORMA om een
exploitatieovereenkomst af te sluiten en daarmee eventueel voor een vergoeding in aanmerking te komen. Aan het sluiten van deze overeenkomst zijn geen kosten verbonden.
NORMA Antwoordnummer 9026 1000 VT Amsterdam
Postzegel niet nodig
Norma_mei_2010alt1_Layout 1 20-05-10 17:31 Pagina 24
NORMA verdeelt geld onder de daarop recht hebbende uitvoerende kunstenaars op basis van de Wet op de Naburige Rechten van 1993. Het betreft geld geïncasseerd op basis van Thuiskopierecht, Leen- en Verhuurrecht en Kabelrecht. Daarnaast stelt NORMA zich ten doel de belangen van de uitvoerende kunstenaars bij de collectieve exploitatie van hun rechten te vertegenwoordigen.
Als uw collega nog niet is aangesloten Het kan zijn dat u wel aangesloten bent bij NORMA, maar uw collega nog niet. Als dat het geval is, geef hem/haar dan deze bon voor kostenloze aanmelding bij NORMA.