Innovatie door co-creatie
Amersfoor t 2012
Open Innovatie Festival 033
inhoudsopgave
Open Innovatie festival 2012
Joost Zijderveld en Rebecca van de Lagemaat
Duo Interview
4
Han Bekkers - Gemeentesecretaris, Lucas Bolsius - Burgemeester 6
Co-creatie bij Archief Eemland en
AmersfoortBreed: de casus Erfgoed.tv Meet & Discover
12 13
The internet of things: stap 1 de QR-code
14
Iedere leerling heeft een eigen talent, ambitie en niveau 15
Bas van der Veldt - AFAS Software
Amersfoor t 2012
Ik zou niet weten wat mijn secretaresse zou moeten doen
16
Geo informatie schreeuwt om gedeeld te worden De binnenkant van veranderprocessen Wordt ZPP-er!
20 21 22
Stap uit ‘de cirkel van ellende’ in het gemeentelijk systeem
23
Menno Lanting - Strateeg, innovator en leiderschapsexpert
Managers: hup de 21e eeuw in!
Waar gaat het over?
28 29
Hoe maak ik mijn organisatie ‘Y-proof’?
Yokogawa in Amersfoort: industriële automatiseerder
Op weg naar society 3.0
Vernieuwing begint bij jezelf
Ronald van den Hoff - Seats2Meet
24
30 31
32
Hoe ziet jouw organisatie van de toekomst eruit?
Verandering van denken en doen bij POT Verhuizingen. Visie op Samenwerken
36 37 38
Jonathan Morris - Creative Director enbiun
Creativity, a limitation of the mind
4
40
Dierenpark Amersfoort
Uitreiking overheidsorganisatie 2.0 Timetag
44 45 46
5
Open Innovatie Festival 033
Zonder een creatieve cultuur geen innovatie
KlantContactCentrum
Joost Zijderveld Afdelingshoofd KlantContactCentrum en Organisator OIF
New Public
Rebecca van de Lagemaat Directeur Newpublic Co-organisator OIF
Amersfoor t 2012
@rvandelagemaat Ik heb twee vragen over co-creatie: Is het nou co-creatie of cocreatie? En, is co(-)creatie al een cliché of staan we juist aan de vooravond van een tijdperk? Groet, @joostz @Joostz goede vraag! Volgens mijn spellingscontrole is het cocreatie en volgens wikipedia is het co-creatie. Van Dale kent het woord niet eens. Je zou dus denken dat zij nog iets te innoveren hebben! ;-) We bewegen naar een samenleving 3.0 waarin we andere ‘standaarden’ hanteren. Ik denk dan aan woorden als: open, samen, delen, digitaal, verbinden. Het #OIF033 zie ik als een mooi voorbeeld daarvan. Hoe kijk jij terug op die dag? @rvandelagemaat ik hou meer van wiki-stijl dan controle en kies dus voor co-creatie! Het is ook niet voor niets een ‘verbindingsstreepje’. Verbinding is voor mij ook een mooi woord om 28 november samen te vatten. Ik kijk terug op een verrassende en leerzame dag waarin in no-time talloze verbindingen werden gelegd. Die band en energie moeten we vasthouden! Leuke foto trouwens van je hiernaast. 6
Open Innovatie Festival 033
Duo interview @Joostz dank je! Jouw foto is trouwens ook een plaatje, vind je niet? Ja, het was een bijzondere dag met de juiste sfeer om te verbinden. En eigenlijk begon dat al ver daarvoor. Wat een klein initiatief leek, groeide onder jouw leiding uit tot een grote dag vol inspiratie. En die dag is weer het begin van een mooi vervolg. Een geslaagde innovatie door co-creatie die nog lang niet is afgelopen! Toch Joost? @rvandelagemaat Ja, leuke foto’s he, we hadden dan ook een goede fotograaf rondlopen op het OIF. Net als al die andere tophelpers. Ik vond het leuk om daar ook een steentje aan te mogen bijdragen. En inderdaad, wat mij betreft gaan we met elkaar nu door met co-creeren en resultaatgericht samenwerken. Gebruik maken van elkaars kracht, open en eerlijk, je zou het ook Doen, Durven, Delen kunnen noemen, maar die slogan wordt ook door een trainee bureau gebruikt geloof ik….Hoe dan ook: ik verwacht dat de OIF-energie kan helpen om bestaande goede initiatieven te versterken en/ of nieuwe op te starten. De kracht van co-creatie, met het streepje van verbinding! 7
Han Bekkers - Gemeentesecretaris Lucas Bolsius - Burgemeester
Amersfoor t 2012
Zonder een creatieve cultuur geen innovatie Amersfoort Amersfoort is in beweging, al jaren lang. Amersfoort groeit en deze groei, die nu vrijwel is afgerond, vraagt nieuwe keuzes. De expansie van de stad zal gaandeweg worden afgebouwd; het is dan ook juist nu essentieel om de dynamiek vast te houden. De toekomst is niet voorspelbaar en daarom moeten we vooral flexibel en snel op veranderingen kunnen inspelen. De overheid is niet enkel klantgericht, handhaver, responsief en facilitator, maar stimuleert ook gemeenschapszin en zorg voor elkaar. Zowel vanuit normen van medemenselijkheid als om menselijk talent te benutten. De rijksoverheid zal in de komende jaren een groot pakket zorgtaken onderbrengen bij gemeenten omdat die dichterbij de mensen staan en meer samen-redzaamheid kunnen organiseren. Om de kwaliteit van leven in stand te houden en om nog meer de duurzame stad te zijn die we willen zijn, is blijvende vernieuwing en ontwikkeling nodig. Een van de middelen daartoe is innovatie. De basis voor deze innovatie en vernieuwing vinden we in de creatieve cultuur van stad en organisatie. Deze creatieve cultuur gaan we verder aanwakkeren om een nieuw perspectief op een nieuwe overheid te geven.
Innovatie Innoveren is al zo oud als de mensheid. Zonder vernieuwingen kan er geen groei en verbetering zijn. Levensgeluk en levensplezier zijn er bij gebaat. De gemeente is niet verantwoordelijk voor het levensgeluk van haar inwoners, maar kan wel voorwaarden daarvoor scheppen. Op de eerste plaats betekent
8
dat: beter luisteren, responsiever zijn en een respectvolle omgang. Innovaties leveren vaak een sprong in efficiency op. Daarom zijn de beste bezuinigingen innovaties in werk- en uitvoeringsprocessen.
Het laten faseren is uitstel van executie met een klappertjes pistool Tweevoudige aanpak Enerzijds een oriëntatie op de vraag van burgers, de afnemers. Wie zijn de stakeholders, wat beweegt hen, welke klachten zijn er, welke vragen leven er? Dit vraagt vaak een aanpassing van de heersende manier van denken en werken, omdat niet altijd het perspectief van de klant of afnemer als eerste kan worden gezien. Anderzijds vindt er een analyse plaats van de producten en de mogelijkheden die er lijken te zijn voor vernieuwing. Hiervoor is er
binnen een organisatie ruimte voor creativiteit en onafhankelijkheid nodig. Ook dat vraagt een omslag in denken en werken. Bestuur en management moeten bereid zijn risico’s te nemen en mensen met oorspronkelijke ideeën de ruimte te geven en te ondersteunen. Zonder een creatieve cultuur geen innovatie. ICT is vaak een belangrijk hulpmiddel bij succesvolle innovaties. De organisatie zal mogelijkheden moeten hebben om ICT-toepassingen te faciliteren. Ook moe-
Wil de overheid innovatie bevorderen dan moet zij de balans in haar werkwijze verder verschuiven naar samenwerkingsprojecten, zowel intern als met externen. Wij willen nog meer dan nu “van buiten naar binnen” opereren. Dit is voor een overheid die in een ‘glazen huis’ opereert geen sinecure, want alle zwakten in het systeem komen bloot te liggen en burgers en het politieke bedrijf zijn niet zachtzinnig als de overheid zo nu en dan een onvermijdelijke fout maakt.
Minder regels Minder regels en meer ruimte is een tweede belangrijke voorwaarde om innovatie in stad, provincie en land te bevorderen. In Nederland is nogal veel overgeregeld. De inspecteurs lopen de deur plat. Waarom geen certificeringsysteem dat de verantwoordelijkheid bij bedrijven en maatschappelijke instellingen zelf neerlegt? Met meer ruimte voor creativiteit kan de overheid veel doen om innovatie in de samenleving aan te jagen. Om tot een succesvolle innovatie te komen zal zowel gedacht moeten worden vanuit de ervaring van de burger of klant als vanuit het product en hoe dat zich van andere producten onderscheidt. Een succesvolle aanpak om te komen tot innovaties kenmerkt zich dan ook door deze tweevoudige aanpak.
9
Open Innovatie Festival 033
Gemeente Amersfoort
Han Bekkers - Gemeentesecretaris Lucas Bolsius - Burgemeester
ten er voldoende bedrijfsmiddelen ter beschikking staan, omdat in de weg naar innovaties mislukkingen er bij horen.
Van gemeente naar gemeenschap Wat doet de gemeente Amersfoort aan innovatie?
Amersfoor t 2012
De gemeente Amersfoort bevindt zich al jarenlang in de voorhoede in bestuurlijk Nederland. Wekelijks komen andere gemeenten kijken naar de vernieuwingen die wij de afgelopen jaren hebben geïmplementeerd. Inmiddels staan wij weer voor nieuwe keuzen. Vijf invalshoeken lijken daarin nu van belang: • De eerste is de verschuiving van verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeente en burgers en hun instellingen. Er is een duidelijke maatschappelijke roep om meer invloed, betrokkenheid en zeggenschap over zaken die burgers direct raken. Door overdracht van verantwoordelijkheden en bijbehorende bevoegdheden kan hier aan worden tegemoet gekomen. • Ten tweede is de samenwerking met burgers en instellingen in de stad een grote kans om op voet van gelijkwaardigheid en met respect voor elkaars kwaliteiten, rollen en verantwoordelijkheid samen te werken aan een leefbare stad. Ook samenwerking met andere overheden kan betekenen dat we meer van elkaars kennis en expertise gebruik maken en door taken gezamenlijk uit te voeren doelmatigheid en kwaliteit kan worden gewonnen en het afbreukrisico verkleind. En om extern samen te werken is ook samenwerking intern noodzakelijk. • En op derde plaats is verdere ontwikkeling vooral te halen uit een gerichte integratie van nu nog gescheiden beleidsvelden, kolommen en werkvelden. Immers innovatie heeft juist kansen waar verschillende werelden bijeen komen. • De economische omstandigheden en de daaruit voortvloeiende bezuinigingen vragen om een andere, meer flexibele overheid. Een overheid die kan afwijken van gebaande paden, die zichzelf minder als monopolist buiten de samenleving plaatst en ook een bescheidener positie claimt. • Tot slot is er een limiet tot waar al die veranderingen zich kunnen uitstrekken. Mensen die korter of langer niet in staat zijn verantwoordelijkheid voor hun eigen leven te dragen hebben ondersteuning nodig. Een degelijk sociaal vangnet, dat mensen waar mogelijk stimuleert zo snel mogelijk weer zelf de regie over hun leven te nemen, is een onmisbaar onderdeel van een nieuwe overheid. Met deze vijf invalshoeken willen we op een aantal thema’s de gemeentelijke werkwijze en de rolverde-
10
ling tussen samenleving en overheid tegen het licht houden. Wij willen komen tot een perspectief waarbinnen gerichte keuzes en prioriteringen kunnen plaatsvinden. Een integrale aanpak is nodig, waarin de samenhang tussen beleidsterreinen, innovatie en de kracht van de stad centraal staan. Doorgaan met bezuinigen op de oude voet betekent dat we onvoldoende meerwaarde creëren en vooral genoodzaakt zullen zijn tot een verdere verschraling van het voorzieningenniveau. Dat is niet wat we willen.
een unieke positie geeft voorsprong op de het onbekende falen
Een Nieuw Perspectief Daarom willen we een Nieuw Perspectief. Een Nieuw Perspectief voor burgers, samenleving, gemeente en andere partners. In het huidige coalitieakkoord zijn met voorzienige blik, met de thema’s Verbonden, Slagvaardig en Duurzaam, reeds de contouren geschetst om meer ruimte en verantwoordelijkheid te geven aan de kracht van de stad. In alles wat we doen willen we ruimte geven aan de kracht van bijna 150.000 actieve inwoners, aan ondernemers, aan betrokken organisaties en andere verbanden waarin Amersfoorters zich verenigen. Ruimte geven door los te laten zonder in de steek te laten; door betrokken op afstand te zijn in plaats van bevoogdend dichtbij; door op wijkniveau aan te sluiten op wat daar de behoeften zijn in plaats van centraal te sturen van achter het bureau. Dat er een aantal rollen en taken zijn die onvervreemdbaar bij de overheid horen, neemt niet weg dat wij het eigenaarschap van problemen en oplossingen weer moeten verbreden van ‘gemeente’ naar ‘gemeenschap’. Kortom: op een aantal thema’s gaan wij onze werkwijze met frisse blik bekijken. Met vragen als: kan het veel eenvoudiger en/of is het nog nodig? Kunnen we, buiten de kaders denkend, vaker werk met werk maken? Kan dit ook door Amersfoorters zelf worden
opgepakt? Hoe zou je het organiseren als je nu opnieuw moest beginnen? Kortom: om als betaalbare overheid te blijven doen wat nodig is, willen we bezien hoe dingen anders kunnen.
Achtergrond: de kracht van de stad en in gesprek met de stad
veranderde samenleving. We willen het eigenaarschap weer terug leggen waar het hoort: Amersfoorters moeten zich betrokken voelen bij hun stad en kunnen hun problemen grotendeels zelf ter hand nemen. Het is dus essentieel de stad vanaf het eerste moment te betrekken bij het nadenken over wat (en hoe) de gemeente doet.
Met ‘kracht van de stad’ wordt bedoeld dat die toegenomen potentie van de ‘doe-democratie’ meer ruimte krijgt. Er zijn – ook in Amersfoort – veel voorbeelden van succesvolle burger-initiatieven: van Wagenwerkplaats tot Hoofdstad van de Smaak, van de talloze zelfbeheer-projecten tot De Stier. Voorbeelden die laten zien dat het kan.
Evenwicht De samenleving is door zelforganisatie, betere opleiding en communicatie horizontaler geworden maar ons bestuur en onze werkwijze is nog grotendeels verticaal ingericht. Een betaalbare overheid zal meer zaken moeten overlaten aan de samenleving. Daardoor hoeft het niet slechter te worden en hoeven we geen zaken ‘over de schutting te gooien’. Een optimaal resultaat zal ontstaan door evenwicht tussen loslaten en steunen (vgl. WRR-rapport ‘Vertrouwen in burgers’). Met andere woorden: zonder de stad kunnen we het niet. Het gaat er immers om opnieuw naar de taak en rol van de overheid te kijken vanuit wat nodig is in een
Randvoorwaarden en instrumenten voor een creatieve cultuur Amersfoort is een creatieve stad. De basis voor de volgende stap in de vernieuwing en het vinden van een nieuw Perspectief voor gemeente, stad en burgers vinden we dan ook in de creatieve cultuur van stad en organisatie. Creativiteit is niet alleen waardevol voor vernieuwing en
11
Open Innovatie Festival 033
Gemeente Amersfoort
Han Bekkers - Gemeentesecretaris Lucas Bolsius - Burgemeester
innovatieprocessen. Voorstellingsvermogen, originaliteit, lef, een kritische geest en probleemoplossend vermogen zijn van belang op alle terreinen.
Debat en dialoog
Amersfoor t 2012
Een aantal zaken zijn voor een creatieve cultuur van belang. Als we serieus werk willen maken van creativiteit en innovatie is een cultuur nodig waarin mensen vrijuit kunnen spreken, écht vrijuit. Waarin mislukkingen niet worden afgestraft. Waar geleerd wordt. Een organisatie waar mensen met elkaar in gesprek gaan, nieuwsgierig zijn en elkaar waarderen. Met mensen die samen werken, die een open blik naar buiten hebben en kennis vrij uitwisselen. Voor dit alles is een heldere, gedeelde visie nodig.
Vertrouwen Hiervoor is ruimte nodig. Ruimte met respect voor elkaars visie en voor inbreng en betrokkenheid van alle deelnemende partijen. De wijze waarop een creatieve cultuur kan leiden tot nieuwe arrangementen, oplossingen en wegen waarop aan het bestuur van de stad vorm kan worden gegeven vraagt primair een vrij contact. Debat scherpt de geest en dialoog verzacht het hart is een mooie uitdrukking. Beide zijn nodig.
Tegelijk is het zinvol te beseffen dat we niet vanuit een blanco situatie beginnen. Er zijn beelden, overtuigingen en oordelen ontstaan. Immers, de overheid heeft zich niet altijd van haar meest communicatieve kant laten zien, heeft soms vanuit haar machtspositie zaken doorgedrukt of eenzijdig opgelegd, inspraaken participatietrajecten zijn niet altijd in volle tevredenheid van beide partijen afgerond en de gemeente heeft niet altijd oog gehad voor de belangen van burgers en hun instellingen. Aan de andere kant hebben partners in de stad ook niet altijd begrip gehad voor de positie van de gemeentelijke overheid, het ‘open huis’ waarin ze functioneert en van de complexiteit die het afwegen van verschillende belangen in zich herbergt. Om een productief gesprek mogelijk te maken is het nodig een zekere onbevangenheid in te brengen en er op te vertrouwen dat beide partijen met de juiste intenties aan tafel komen. En juiste intenties zijn in dit geval een zekere onthechting van de individuele belangen vanuit de overtuiging dat het dienen van het gemeenschappelijke belang uiteindelijk ook het eigen belang het meeste dient.
# @hermandummer Whauw wat zet @hanbekkers een mooie energie neer! #workshop #oif033 11/28/2012 11:48:45 AM
@WietskeZeper Innovatie kan alleen via de chaos, experimenten moeten mogen mislukken. Toch gaat het over de successen bij #oif033 11/28/2012 10:57:54 AM
@PaulBasset #oif033 burgemeester en gemeentesecretaris als Amersfoortse Snip en Snap. Presentatie net even anders. Lef om het zo te doen! En leuk 11/28/2012 10:48:58 AM
@alefdekker #OIF12: Lucas Bolsius en Han Bekkers op #oif033 proberen (eigen) innovatieproces te faciliteren en dat van de zaal. 11/28/2012 10:48:44 AM
Durf te denken in vierkante wielen
Open Innovatie Festival 033
Gemeente Amersfoort
@alefdekker @OIF12: Lucas Bolsius en Han Bekkers openen #oif033 maar wel strak in pak, wat ook innovatie is volgens Bolsius ;bewaard;neutraal 11/28/2012 10:43:48 AM
Ook intern veranderen Extern is intern. Veranderingen die we met de buitenwereld aan gaan zullen ook behoren te leiden tot veranderingen intern. Het Nieuwe Perspectief kan richting geven aan de organisatieontwikkeling: meer in contact met de samenleving, grotere flexibiliteit om in te kunnen springen op veranderende wensen, voldoende kennis en expertise om gezamenlijke processen te ondersteunen. Met andere woorden: ambtenaren dienen meerwaarde, waarde toevoeging te hebben voor bestuur en stad. Dit vraagt specifieke competenties, zoals verantwoordelijkheid, communicatievaardigheden (ook luistervaardigheden!), sensitiviteit, moed en krachtige kwetsbaarheid die deels nog kunnen worden verworven of versterkt. De innovatieve krachten van de organisatie zullen we aanspreken en aanvullen met inspiratie van buiten (uit de stad, uit andere gemeenten, experts, etc.). Een toekomstgerichte organisatie is open naar de omgeving en kan daardoor een diversiteit aan netwerken en resources aanboren.
Tot slot Ik hoop dat we hier in Amersfoort zo een uitdagend, inspirerend, innovatief en daadkrachtig traject in te gaan waarin we samen komen tot een uitzichtsvol nieuw perspectief met een andere overheid in een veranderde samenleving, voor een steeds mooier en leefbaarder Amersfoort!
12
13
Co-creatie bij Archief Eemland en AmersfoortBreed: de casus Erfgoed.tv
Meet & Discover
Alice van Diepen, Georges Elissen Jouko Huismans
Slim innoveren is nodig omdat er bezuinigingen zijn en je simpelweg niet alles zelf kan doen Amersfoor t 2012
Archief Eemland
AmersfoortBreed
Archief Eemland is één van de meest innovatieve archieven van Nederland. Veel projecten, zoals de multitouchtafel en ‘Amersfoort op de Kaart’, zijn in Amersfoort bedacht en vervolgens generiek tot product voor andere erfgoedinstellingen ontwikkeld. Archief Eemland is een kleine organisatie, maar door slimmer organiseren ontstaan er veel nieuwe mogelijkheden. Dit is vooral te danken aan de publiek-private samenwerkingen die Archief Eemland aangaat met creatieve en ICT bedrijven en met AmersfoortBreed.
Het project AmersfoortBreed is een initiatief van de gemeente Amersfoort om met 16 maatschappelijke partners relevante breedbanddiensten in Amersfoort te ontwikkelen. Toen dit project in 2010 van start ging, zagen wij als Archief Eemland een mooie kans om digitale content met behulp van de technologische mogelijkheden en know-how van AmersfoortBreed op vernieuwende manieren aan te bieden aan nieuwe doelgroepen.
De casus Erfgoed.tv Op dit moment werkt Archief Eemland met een aantal bedrijven aan de ontwikkeling van een nieuwe toepassing: de SmartTV app Erfgoed. tv. Via een simpele bediening op de televisie komt locatiegerichte content uit de rijke collectie van Archief Eemland als programmablok op de wijktelevisie. ErfgoedTV is een sterk praktijkvoorbeeld van de economische en maatschappelijke waarde die we met cross-overs kunnen realiseren.
14
Slimmer organiseren 3.0, de Meet & Discover! manier Win-wins en noodzaak Slim innoveren is nodig omdat er bezuinigingen zijn en je simpelweg niet alles zelf kan doen. Daarnaast is het Archief Eemland bezig met verdien- en businessmodellen. Het is zinloos om projecten te draaien met subsidie en na afloop geen structurele kosten te kunnen dragen, waardoor de innovatie na afloop van subsidie weer stopt. Het vinden van een duurzaam exploitatiemodel is daarom onderdeel van ons project Erfgoed.tv.
Mediahub Een mooi voorbeeld daarvan is dat AmersfoortBreed ophoudt in 2013, maar dan wel een lokale mediahub als een ‘shared facility’ gerealiseerd heeft voor Amersfoortse partners zoals wij, waardoor opslagkosten voor content flink gereduceerd worden en de exploitatie van de nieuwe diensten veel beter mogelijk wordt.
Ken je de standaard vergaderlocatie waar de gastvrouw in uniform je keurig welkom heet, je op afgesproken tijden koffiekannen op zaal krijgt en waar tijdens de lunch je voorverpakte broodjes de vergaderruimte in worden gereden? Vaak heb je van tevoren ook meerdere keren gebeld met de reserveringsdesk. Als er van tevoren wijzigingen in de boeking zijn, is dat erg lastig en moet je bij annulering veel kosten betalen. Het kan ook anders! Op een 3.0 manier. Hoe? Door optimaal de mogelijkheden van het internet te gebruiken en deze te verbinden met een fysieke inspirerende en persoonlijke ontmoetingslocatie, waar je kunt werken en vergaderen en het faciliteren van (spontane) ontmoetingen centraal staat. Koffie, thee en water pak jezelf bij ons. Natuurlijk is er wel altijd een vriendelijke servicemanager (weliswaar zonder uniform) aanwezig om je wegwijs te maken. De lunch bestaat uit een uitgebreid lunchbuffet waar je zelf je brood snijdt. Ja, je doet dus een heleboel zelf. Ook in het boekingsproces. Dat doe je online (24/7) via ons geavanceerde boekingssysteem. En je kunt de gemaakte boeking tot 24 uur van tevoren kosteloos aanpassen of zelfs annuleren.
En er is altijd wat te beleven (en te netwerken) bij Meet & Discover!. Want in onze workspace werken dagelijks ZP’ers die bij dezelfde koffieautomaat hun koffie halen en ook van het lunchbuffet gebruik maken. En zij betalen hier niet voor. Wij faciliteren hen en vragen te betalen met sociaal kapitaal. Dat betekent dat ze kennis willen delen en open staan voor spontane ontmoetingen. Bovendien worden onze ZP’ers als vanzelf ambassadeurs voor onze locatie (in real life maar ook online) en zullen ze als ze eens een meetingspace nodig hebben deze vast en zeker bij ons boeken. Dat is dus marketing 3.0. Meet & Discover! is dus dé plek voor werken, vergaderingen, trainingen en brainstorms. Wij faciliteren en zorgen voor optimale omstandigheden (een inspirerende laagdrempelige ontmoetingslocatie met een persoonlijke touch). De rest moet jezelf doen! Meet you @Discover! Meet & Discover! Een Seats2meet.com locatie in Amersfoort www.meet-en-discover.nl
Deze vernieuwende werkwijze zorgt ervoor dat wij minder personeel nodig hebben. Bovendien draagt deze manier van werken bij aan onze missie om verbindingen en spontane ontmoetingen te faciliteren. Dat is dus organiseren 3.0. De klant doet bij ons mee!
15
Open Innovatie Festival 033
Workshop
Gemeente Utrecht
Matthijs Goense
Workshop
Thieme Meulenhoff
Martijn Luijks Uitgever
Amersfoor t 2012
The internet of things: stap 1 de QR-code
Iedere leerling heeft een eigen talent, ambitie en niveau
Hoe kan de overheid QR-codes inzetten om haar dienstverlening richting burgers te verrijken? Met deze vraag gingen de deelnemers aan de workshop van Matthijs Goense aan de slag. ‘Hoe mooier het cadeautje, hoe groter de kans dat iemand een code gaat scannen.’
Met onze innovatieve educatieve oplossingen willen wij het beste uit élke leerling halen. Samen met docenten, ouders en andere betrokkenen.
Van code naar cadeautje Vrijwel iedereen kent de zwart-wit geblokte figuurtjes die je met je telefoon kunt scannen om informatie of andere zaken te verkrijgen. Twintig jaar geleden al werden ze uitgevonden in Japan. ‘De vernieuwing zit hem dan ook niet in de techniek, maar in de toepassing’, aldus Goense.
ook daadwerkelijk gaat doen.’ Deelnemers van de workshop zijn het erover eens dat er kansen liggen voor onderwijsorganisaties, vanwege het hoge percentage smartphonebezitters bij de doelgroep. Verder worden er mogelijkheden gezien op het gebied van meldingen in de openbare ruimte; Inwoners kunnen een kapotte lantaarnpaal scannen, of gemakkelijk foto’s door sturen naar de gemeente. Nog een idee: met QR-codes een extra dimensie aan kunstobjecten toevoegen. Wordt hopelijk vervolgd.
Schooltas, samen leren opnieuw uitvinden Een voorbeeld van een educatieve oplossing van ThiemeMeulenhoff is Schooltas. Schooltas biedt leerlingen en docenten de vertrouwde studieboeken op iPad en laptop, maar voegt daar extra mogelijkheden aan toe. Leerlingen en docenten kunnen in Schooltas informatie, links, audio en video toevoegen en uitwisselen. Met z’n allen in de klas of rustig
alleen thuis. Op deze manier koppelt Schooltas de vertrouwde lesmethodes aan de nieuwe digitale mogelijkheden. Schooltas is er voor basisscholen, voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs. Schooltas is continu in beweging. Op basis van de ervaringen van leerlingen en docenten vernieuwt Schooltas zich steeds. Zo vinden we samen het leren opnieuw uit. Voor nu en de toekomst. Kijk op www.schooltas.net voor meer informatie. www.twitter.com/schooltasapp www.thiememeulenhoff.nl
Verbinden Volgens de workshopleider, die werkzaam is bij de gemeente Utrecht, bieden QR-codes de mogelijkheid om de fysieke omgeving te verbinden met de wereld van het internet en liggen daar ook voor de overheid mogelijkheden. Belangrijkste basisvoorwaarde: een goede ‘call to action’. ‘Je moet iemand in één zin uit kunnen leggen waarom hij een code zou moeten scannen. Hoe mooier het cadeautje, hoe groter de kans dat die persoon dat
16
17
Open Innovatie Festival 033
Workshop
Bas van der Veldt Algemeen directeur (CEO)
Amersfoor t 2012
Ik zou niet weten wat mijn secretaresse zou moeten doen
Bas van der Veldt is algemeen directeur (CEO) van AFAS. Bas geeft regelmatig pittige presentaties waarbij hij de aanwezigen én zichzelf een spiegel voorhoudt. Met zijn scherpe spraak en zijn revolutionaire toekomstvisie weet hij menig heilig huisje omver weet te schoppen op gebied van ICT, automatisering, innovatie en leiderschap. Bekijk op afas.nl/presentatiesBas enkele van zijn presentaties. Vraag of opmerking voor Bas? Neem contact met hem op via Twitter via @basvanafas of stel hem een vraag via afas.nl/vraaghetbas Bas heeft een verhaal waarbij hij ‘minstens 10% van de deelnemers wil prikkelen en choqueren’. • Een favoriete film van Bas is ‘Back to the Future’ (1985), de film gaat over tijdreizen en de gevolgen ervan. De tijdmachine in de film is ingesteld op 27 juni 2012! Hoofdrolspeler Marty McFly heeft een flatscreen en houdt een videoconference, dat is nu werkelijkheid. En zo zijn er nog meer voorbeelden uit de film. (Nu kun je bij nike.com je eigen schoen samenstellen + logo erop. We hebben pinapparaten, gebruiken alleen nog een pas en pincode i.p.v. vinger (scan)).
Bas vraagt: Wie is er fan van een bank? Wie is er fan van een verzekeraar? Niemand. • Voorbeeld van Vodafone, waar je op de site zelf je gegevens kunt wijzigen, maar dan kan het wel 1-4 weken duren voordat die gegevens verwerkt zijn! Hoe kan dat? Daar zit iemand tussen met een sneue baan!! AFAS wil die banen wegautomatiseren. • Voorbeeld van De Amersfoortse. Online gegevens wijzigen, correctie op de polis, duurt 9 weken! Te gek voor woorden. En een offerte aanvragen duurt 1 week. • Of het voorbeeld van de site NL-Alert van de Rijksoverheid (directe informatie bij rampen): NL-Alert ontvangen: niet geschikt voor de populairste smartphones! En: Neem de tv-commercial tijdig op met de videorecorder. • De subsidiekraan gaat dicht. Een goed voorbeeld van ‘Niet klagen maar uitdagen’ is het idee van het Metropool orkest (eind oktober). Het orkest wilde aandacht vragen voor de bezuiningen op de publieke omroep en bedacht een ‘Tweetphony’. Twitteraars werden een dag lang uitgenodigd een eigen stuk te componeren via twitter. Via een keyboard op de site kon je je eigen deuntje maken. Na twee tot drie uur kwam er reactie. Een tweet met daarin een link naar de YouTubevideo van mijn Tweetphony. Het muziekstuk werd gespeeld door het orkest. ‘Hoe cool is dat!’ 54 mensen zitten mijn tweet te spelen! Geraakt. Hoe innoverend! Contact gezocht, uitgenodigd om a.s. zondag met gezin naar Metropole orkest te gaan.
De winnaar heeft een plan. De verliezer heeft een excuus! 18
19
Open Innovatie Festival 033
AFAS Software
Bas van der Veldt Algemeen directeur (CEO)
Bas geeft 6 tips: 1. Ontsecretaressen! AFAS heeft geen secretaresses. Iedereen maakt afspraken e.d. zelf. Er zijn ook geen receptionisten. Bezoekers zien bij binnenkomst in de hal een soort zuil, er wordt een foto gemaakt van de bezoeker, er rolt een badge uit, barcode etc. Degene voor wie het bezoek is krijgt een digitale melding. Vb. van de tandarts van Bas + tandarts Vleuterweide. De laatste regelt alles online en heeft daardoor geen extra kosten.
Amersfoor t 2012
Bas: ‘Ik zou niet weten wat mijn secretaresse zou moeten doen’. Een vrouw met een mening, Anna Vogel: Een beetje kosten zit in het maken van een applicatie Bas: Softwarekosten heb je ook voor een secretaresse. 2. Laat binnen buiten zijn. Als je online gaat, doe het dan ook 100%. Als je zegt alles online te regelen, ga dan niet nog eens formulieren en retourenveloppen versturen. Als je zegt dat je maatschappelijk verantwoord bezig bent, ga dan niet een chip in een grote doos versturen.
Als je online gaat, doe het dan ook 100%
Er is niets zo zinloos als efficiënt doen wat niet moest gebeuren. Vb van een gemeenteraad die met iPads ging werken, bij de iPads kreeg iedereen een dikke papieren instructiemap 3. Pas je aan de tijd aan Generatie boven de 30 heeft de technologie erbij gekregen. De generatie onder de 30 is ermee opgegroeid. (Maak daar gebruik van) Vb. Peuterdagverblijf stuurt via e-mail een uitnodiging voor ouderavond. Ouders kunnen zich aanmelden door het antwoordstrookje af te knippen en in te vullen! 4. Betrek Generatie Einstein Vb. Digitale verlanglijstje van Femke van 11 jaar. Zij krijgt over 8 jaar een baan en het moet dan niet zo zijn dat zij dan nog facturen moet opsturen.
20
# @adgerrits Zou Afas net zo leuk zijn als baas @basvanafas ? Kun je er goed bij hebben op seminar zoals vandaag op #oif033 11/28/2012 10:29:45 PM
@GertWagelaar AFAS digiitale wens wereld maakt mij secretaresse van mijn ouders, zij kunnen niet online hun zaken regelen! #oif033 11/28/2012 1:40:08 PM
@mennohollander Sociale verbinding maakt de weg vrij voor #society30 @rvandenhoff houdt op #oif033 wederom een inspirerend verhaal! ... http://t.co/1xpsgkNl 11/28/2012 1:39:51 PM
5. Luister naar (a)Sociale media Volg berichten uit de social media. Vb van een lead (potentiële klant) via twitter. De fan (in dit geval van Afas) reageerde. Het kostte daardoor niets deze lead binnen te halen. De concurrenten reageerden niet. Ondernemers: zorg dat je een paar fans hebt in je bedrijf! Zorg dat je een 9 krijgt, dan gaat PR voor je uit. Een bank heeft het lastig, die heeft geen fans. 6. Iedereen alle informatie Bij AFAS heeft àl het personeel (van schoonmaker – directeur) toegang tot alle informatie. Iedereen kan zien wie de targets al dan niet heeft gehaald. Bij de meeste bedrijven weten de mensen zelf het niet eens. Er zijn veel redenen om niks te doen met de tips: de directie zal er niks voor voelen enz. Maar: Ga er wat mee doen! De winnaar heeft een plan. De verliezer heeft een excuus!
@AntoinetteNL niets zo zinloos als efficiënt doen wat niet moet gebeuren @ basvanafas. 6 gouden tips, fantastische presentatie, complimenten!. #oif033 11/28/2012 1:33:26 PM
@GertWagelaar Wat een inspiratie in presentatie #oif033 door AFAS, die wil ik nog wel eens terug zien! 11/28/2012 1:32:41 PM
@zebravinkje 1 presentatie en ik ben al fan van @basvanafas. Leuk stuk in #oif033 11/28/2012 1:32:37 PM
@popuppallets Tijdens #oif033 advies: zorg dat je een paar klanten die je een 9 geven. Dan gaat je pr voor je uit. @afas @basvanafas 11/28/2012 1:29:42 PM
21
Boilerplate AFAS Het Nederlandse familiebedrijf AFAS Software ontwikkelt softwareproducten voor zowel de zakelijke als deconsumentenmarkt op een maatschappelijk verantwoorde manier waarbij klanten, medewerkers en milieu centraal staan. AFAS Software (www. afas.nl) automatiseert bedrijven en organisaties uit alle branches met complete en moderne (online) bedrijfssoftware. Consumenten krijgen met het gratis online huishoudboekje AFAS Personal (www.afaspersonal.nl) inzicht in hun persoonlijke geldzaken en daardoor grip op hun uitgavenpatroon. AFAS is hoofdsponsor van voetbalclub AZ, de AFAS Tennis Classics en het AFAS Circustheater in Den Haag.
Open Innovatie Festival 033
AFAS Software
Gemeente Amersfoort
Workshop
Hans van Buuren Hassan Elammouri
Geo informatie schreeuwt erom om gedeeld te worden Geo-informatie Amersfoor t 2012
Een goed voorbeeld van te delen informatie is geo-informatie. De gemeente maakt kaartmateriaal waarbij Google Maps verbleekt als het gaat om actualiteit en nauwkeurigheid. De gemeente beheert ook objecten in de openbare ruimte, gekoppeld aan de kaart, waarvan de gegevens gedeeld kunnen worden. Dit noemen wij geogerefereerde data. U wilt een foto maken van een bijzondere boomsoort? Wij vertellen u waar hij staat. U zoekt een huis in de nabijheid van een bepaald type school én op loopafstand van winkels en twee speeltuinen? Wij laten zien op de kaart waar u moet zoeken. De tijd dat gemeenten gegevens voor zichzelf hielden is al lang voorbij. Natuurlijk wil niemand dat er persoonsgegevens op straat liggen. Maar andere gegevens zijn als “publiek”geclassificeerd. Dat betekent dat burgers en bedrijven er vrij gebruik van kunnen maken. Hiermee gaat een wereld van onbegrensde mogelijkheden open.
Vrij gebruik De maatschappelijke trend om gegevens breed te willen delen leidt inmiddels tot ontwikkeling van Apps die de aangeboden data omzet in interessante informatie. Een beter voorbeeld van co-creatie overheidbedrijfsleven is er haast niet: de één onderhoudt de gegevens en de ander maakt er gebruik van.
Twee instrumenten
Gewoon aan de slag
Maaike Nooitgedacht Annemarie Trompert
De binnenkant van veranderprocessen niet alleen laten zien waar u het huis moet zoeken maar kan de overeenkomende huizen op de kaart op laten lichten. Eén klik en de gegevens van het huis verschijnen. Je wilt een melding als er een nieuw huis in de verkoop verschijnt dat aan de criteria voldoet? Dat kan! De tijd zal leren wat creatieve geesten hiermee bedenken. Ik daag iedereen uit!
De binnenkant. Die zie je niet. Maar het is er wel. En wat je aan de buitenkant ziet, is het gevolg van wat er binnenin gebeurt.
Je ziet niet wat er zit Denk maar aan je telefoon. Je ziet alleen de buitenkant. Maar je kan er mee bellen, Whats-appen, twitteren, door wat er binnenin gebeurt. Zo is het ook met veranderingen. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel. Je ziet niet de verandering zelf, je ziet alleen het resultaat van de verande-
ring. Er is binnenin iets gebeurd, het resultaat daarvan zie je aan de buitenkant terug. De meeste veranderingen gebeuren gewoon. Hoef je niets voor te doen. Ouder worden is er zo een. Of de ontwikkeling van taal. De nieuwe taal als gevolg van social media zal je niet ontgaan zijn. Als je vijf jaar geleden tegen iemand zei “ik ga jou volgen!” kreeg je een straatverbod. In beide gevallen is er “vanbinnen” iets gebeurd dat je van buiten terug ziet.
Slimmer werken Er zijn ook veranderingen die niet vanzelf gaan. Bijvoorbeeld omdat er in de omgeving iets verandert. Twintig jaar geleden hoefde alleen typistes te kunnen typen. Ondertussen heeft het merendeel van werkend Nederland deze vaardigheid in de vingers. Maar die vaardigheid heb je wel moeten leren en ontwikkelen. Op een groot toetsenbord of priegelend op je mobieltje. Soms vraagt zo’n verandering in je omgeving
De gemeente gebruikt hiervoor twee instrumenten. Allereerst is er de viewer die de gemeente op korte termijn zal tonen op www.amersfoort. nl. Daar kan de informatie bekeken worden. Even leuk is de open data, gegevensbestanden die de gemeente ter beschikking stelt en die door iedereen gebruikt mag worden, ook bedrijfsmatig. Geo-informatie en geogerefereerde informatie lenen zich hier prima voor. De gemeentelijke open data kan nu al gedownload worden.
Meer bronnen De trend laat zich aanzien: steeds meer instanties leveren steeds meer open data. Wie de waarde hiervan inziet bouwt steeds mooiere functionaliteit. Fraaie meerwaarde wordt geleverd als informatie uit verschillende bronnen wordt gecombineerd. Wie Funda koppelt aan de gemeentelijke open data kan
22
Scan de QR-code om naar het blog te gaan
23
een grote, complexe verandering van jou of van jouw organisatie. Door de economische teruggang moet je misschien met minder mensen dezelfde, of zelfs meer, resultaten behalen. Slimmer werken dus. Dat vraagt een totaal andere manier van werken, van denken en doen. En dat gaat vaak niet vanzelf. Om deze veranderingen ook echt aan de buitenkant te zien, zal je eerst naar de binnenkant moeten gaan.
Open Innovatie Festival 033
Workshop
Toin Pijnenburg
Toin XXL
De grootste belemmering voor een fantastisch leven is een goed leven Amersfoor t 2012
Wordt ZPP-er! Muiten bij de overheid kan ook door je als Zelfstandige Publieke Professional te positioneren met jouw talenten. Steeds meer overheden staan toe dat “onbetaald verlof” mag worden ingevuld met andere werkzaamheden. Een mooie gelegenheid om je talenten te combineren met je passie en jezelf in de markt te zetten als “overheidsondernemer”. Vraag je eens af: hoe zit dat in je huidige baan? Wat sluimert er / wat klopt er niet? Wanneer durf je een keuze te maken? Steeds meer ontwikkelt de overheid zich als netwerkorganisatie. Steeds meer is er behoefte aan flexibele inzet van menselijk kapitaal. Een mooie gelegenheid om op heel eenvoudige wijze je zeilen van je piratenschip te hijsen en te gaan muiten.
24
Ook zijn er geweldige programma’s die je daar bij kunnen helpen. - Sluit je aan op http://zpp-start.nl - Neem een een kijkje op http://365dagensuccesvol.nl/ De tijd is er meer dan rijp voor. Mogelijkheden zijn er echt te over. Tijdens het Open Innovatie Festival 2012 was er een erg leuke sfeer waarin mensen elkaar wisten te vertellen welke ideeën ze hadden rondom hun onderneming. Zoek elkaar eens op rondom dit thema. Wil je een duwtje in de rug? Durf te vragen op zpp-start.nl
Workshop
Twijnstra Gudde
Jeroen den Uyl Jelle Voets
Stap uit ‘de cirkel van ellende’ in het gemeentelijk systeem Jeroen den Uyl en Jelle Voets lieten de deelnemers van deze workshop ervaren hoe het is om gevangen te zitten in het systeem van de gemeentelijke overheid; door hun vertaald als ‘de cirkel van ellende’. De aanwezigen werden opgedeeld in vijf groepen: de burgers, de gemeenteraad, de wethouders, de directeuren en de ambtenaren in de front-office. Aan de hand van deze verschillende rollen werd een casus besproken over een fictieve gemeente: De gemeente X maakt budget vrij voor een burgerinitiatief en met dit geld organiseren de inwoners een brainstormavond om te sparren over hun nieuwe buurthuis. De uitnodiging voor de brainstormavond gaat via facebook, en daar gaat het mis. Er ontstaat een enorme toeloop en de situatie loopt uit de hand. Er ontstaan rellen.
In de verschillende groepen bespreken we de situatie. Wat vind je er vanuit jouw rol dat het zo is gelopen? Elke rol kijkt anders tegen de situatie aan en soms zijn die verschillen ook de binnen de groep aanwezig. Waarom waren bijvoorbeeld de ambtenaren in de front-office niet betrokken? Zij hebben dagelijks contact met de inwoners en hadden dit risico wel voorzien. Maar ook de wethouder baalt. Geeft hij eens wat uit handen en het gaat meteen mis! En dan valt het kwartje. De 5 groepen zitten aan elkaar verbonden in een systeem dat je kan belemmeren: de cirkel van ellende. Hoe negatief het ook klinkt, toch is dit bewustzijn ook de eerste stap naar verbetering. Want vanuit elke rol blijkt het ook mogelijk om het systeem te kantelen..
25
Open Innovatie Festival 033
Workshop
Menno Lanting Strateeg, innovator en leiderschapsexpert
Door meer transparantie kunnen bovendien betere beslissingen genomen worden. Er zijn dan immers veel meer mensen die inzicht hebben in de informatie en mee kunnen denken over de oplossingsrichting. Het werk voor de leider wordt daardoor wel complexer. Het aantal onderlinge uitwisselingen van informatie stijgt natuurlijk explosief. Het vraagt andere vaardigheden van de leider om het overzicht te houden. En met enkel het managen van het netwerk ben je er nog niet; werknemers willen ook weten welke kant ze op gaan, wat de diepere waarden zijn van de organisatie waaraan zij zich verbinden. De nieuwe transparantie vraagt van bedrijven om zelf de nek uit te steken en andere vormen van organiseren en
samenwerken te ontdekken, om het experiment aan te gaan in plaats van te proberen de ontwikkelingen af te weren. Een buitengewoon krachtige ingreep is bijvoorbeeld om werknemers het functioneren van het management te laten beoordelen en de resultaten openbaar te maken, in ieder geval binnen de organisatie. Dit klinkt wellicht als een enorme stap, maar het maakt wel de weg vrij om ook de bijdragen van professionals met elkaar in openheid te bespreken. Door een transparante manier van werken is op elk moment duidelijk wie waaraan werkt, wie over welke kwaliteiten beschikt, waar nog behoefte aan is, welke projecten kansrijk zijn en met welke per direct gestopt moet worden omdat ze niet bijdragen aan het organisatiebelang of te weinig gedragen worden door de professionals. Het delen van kennis en het vastleggen van doelen, patronen die ontstaan, ervaringen, acties en reacties zorgen voor een realtime stroom aan informatie waar je wanneer jij dat wilt op kunt intappen. Of je volgt alleen die online discussies waar bepaalde kernwoorden in voor komen die je van te voren ingesteld hebt. Je kunt het in je eigen tijd doen en alles is altijd en overal beschikbaar: welke vragen er gesteld werden, welke antwoorden, wie ze stelt, wie welke expertise heeft en zoekt, etc.
Jonge starters hebben veel zelfvertrouwen en lijden aan zelfoverschatting 26
27
Open Innovatie Festival 033
Amersfoor t 2012
Managers: hup de 21e eeuw in!
Want het wordt tijd. Binnen organisaties zou er veel meer aandacht besteed moeten worden aan het winnen van het vertrouwen van werknemers. Dit kan door ze intensiever te betrekken bij allerlei beslissingen door bijvoorbeeld de inzet van social media. Niet dat zij per definitie uiteindelijk de beslissingen nemen, maar wel dat ze inzicht hebben in de totstandkoming van keuzes en in de gemaakte afwegingen. Vooral dit laatste is van belang. Meestal vinden mensen het niet eens zo erg wanneer er een andere keuze gemaakt wordt dan die zij zelf voorstaan, het wordt echter een probleem als ze niet snappen waarom die keuze is gemaakt.
Menno Lanting Strateeg, innovator en leiderschapsexpert
# @adgerrits
Open Innovatie Festival 033
Amersfoor t 2012
Steeds meer professionals communiceren via het informele circuit
Maatschappelijke relevantie steeds grotere troef voor overheidsorganisaties bij werving @mlanting #oif033 http://t.co/YpQBQ92J 11/28/2012 4:31:20 PM
@adgerrits ‘Steeds grotere uitdaging om woorden en daden congruent te houden voor bedrijven’ @mlanting #oif033 http://t.co/ Zshj7ZX4 11/28/2012 4:24:32 PM
@janmeijsen
De interne verhoudingen in organisaties wordt op deze manier veel meer een afspiegeling van de interne realiteit. Het maakt bijvoorbeeld het proces van promoties en de vorming van hiërarchie veel natuurlijker omdat collega’s betrokken zijn bij elkaars ontwikkeling en alle behaalde resultaten transparant zijn. Hierdoor is er veel minder afgunst als iemand promotie maakt. Er is echter ook een schaduwzijde; wanneer iemand niet goed presteert zal dat ook direct zichtbaar zijn. De vraag is dan of er genoeg sociaal bewustzijn is in een organisatie zodat medewerkers van tijd tot tijd ook eens minder kunnen presteren zonder dat er direct druk vanuit de collega’s ontstaat. Daarbij is het voor het behalen van de best mogelijk resultaten belangrijk dat medewerkers beetje bij beetje beter worden in wat ze doen. Onderzoek toont aan dat het tot de beschikking hebben van realtime (online) feedback zorgt voor betere prestaties bij medewerkers. Dan is het merkwaardig dat er er nog steeds veel organisaties zijn waarbij men maar 1 keer per jaar feedback aan elkaar geeft. Hoe goed ook bedoeld, beklijven de uitkomsten maar zelden, daarvoor is de tijd tussen de activiteiten die medewerkers ondernemen en de feedback op de resultaten er van te lang als je eenmaal per jaar of nog minder vaak feedback geeft. In veel organisaties is het een semi-verplichte invuloefening waarbij de medewerking gescoord wordt op een bepaalde schaal, vaak een vijfpuntsschaal. De toegevoegde waarde wordt ook niet bepaald verhoogd
28
door het adhoc gehalte van de gemiddelde jaarlijkse feedbackronde in een organisatie. Slechts op een moment in het jaar een medewerker feedback geven is weinig effectief. Er gaan op die manier ontelbare leermomenten verloren. Het meten van activiteiten, taken, presentaties en behaalde doelen is een instrument dat concurrentievoordeel kan opleveren voor een organisatie. Het wordt meer flexibel, transparanter, slimmer door voortdurend te leren en het kan scherper sturen op doelen en wordt daarmee efficiënter. Het geven van feedback en erkenning zou volgens mij een voortdurend proces moeten zijn. Nieuwe technologieën maken juist optimaal gebruik van de kracht van herhaling. Hierdoor kunnen medewerkers echt leren van de feedback. Menno Lanting werkt als strateeg, innovator en leiderschapsexpert met directies van verschillende organisaties. Daarnaast is hij verbonden aan een aantal business schools. Eerder was hij bijna 10 jaar in diverse managementfuncties werkzaam voor het leiderschapsinstituut de Baak. Lanting is auteur van het boek ‘Connect!’ (Managementboek van het Jaar 2011), wederom bestseller ’Iedereen CEO’ (Longlist Managementboek van het Jaar 2012) en begin 2013 verschijnt zijn nieuwe boek ‘De slimme organisatie’. Thema’s waar hij zich op richt zijn digitaal leiderschap, organisatievernieuwing & het nieuwe werken, connectivity, strategie en business innovatie.
Volgens @mlanting nekt gebrek voorbeeldgedrag en leiderschap (senior) management in 80% innovatie binnen organisaties. #OIF033 11/28/2012 4:16:47 PM
@hansdamen De leeftijd is hier boven de 18, ons reptielenbrein kan zich nog iets bij een reisburo voorstellen @ mlanting #oo20 #oif033 11/28/2012 3:51:14 PM
@jjovanos Menno Lanting herinnert ons eraan dat het enkele jaren terug nog een BESLUIT was om een website te nemen. #oif033 11/28/2012 3:47:32 PM
@svenblom Bij een inspirerend verhaal over innovatie en inspiratie lijkt de huidige situatie altijd zo triest...is het zo erg met ons gesteld? #OIF033 11/28/2012 3:44:53 PM
29
Gemeente Amersfoort
Han Bekkers Gemeentesecretaris
Vernieuwing begint bij jezelf
Amersfoor t 2012
Wachten op een ander brengt vernieuwing geen stap dichterbij. Want vernieuwingen ontstaan alleen als er een iemand is die opstaat en anderen meeneemt in een idee, de vervulling van een verlangen of het beginnen van een beweging die oude patronen doorbreekt. Vernieuwing vraagt innovatie, het doorbreken van vaste gewoonten en patronen. En dat proces is geen eenvoudig, uiterlijk proces. Het vraagt van je om naar binnen te gaan en bij jezelf te onderzoeken waar jouw verlangen ligt, waar jij het voelt knellen, wat jij als probleem, kans of mogelijkheid ziet. Veranderingsprocessen gaan vaak mis omdat de essentie van verandering niet goed in beeld is. Bij een veranderingsproces is de centrale vraag natuurlijk altijd: hoe gaan organisaties naar een nieuwe vorm van functioneren? Het antwoord is: het gaat altijd om individuen en hun feitelijke gedrag. Dat bepaalt of het een succes wordt of niet. De bron van dat gedrag ligt in het bewustzijn. Hoe je denkt, bepaalt je gedrag. Nu is het punt dat iedereen veel automatische gedachten, en dus dito gedrag, heeft. Dit gewoontegedrag is niet zomaar even te veranderen. Kijk maar hoe het afloopt met goede voornemens aan het begin van het jaar. Gewoontegedrag kun je omvormen door het uitgangspunt ervan onder de loep te nemen. Wat zit erachter? Of anders gezegd: welke waarden liggen aan de basis van het gedrag? Waarden zitten het dichtst bij het bewustzijn. Dus als het management iets wil veranderen, zal het naar de waarden van de medewerkers moeten kijken en hen laten ervaren dat van dááruit de daadwerkelijke verandering
30
Workshop
HowAboutYou
Belangrijk. Het is tijd ons bewust te worden over wat we écht belangrijk vinden (onze waarden) en over waar we eigenlijk op uit zijn (onze visie). Werken vanuit deze waarden en met een heldere visie verandert je eigen gedrag diepgaand. In mijn boek ‘De druppel en de oceaan’ heb ik dit proces uitgebreid beschreven. Het is bestemd voor iedereen die iets wil bijdragen aan een nieuwe wereld, maar niet precies weet hoe. Wat kun jij doen? Door te kijken naar je eigen drijfveren kun je de bron van vernieuwing in jezelf vinden en vanuit kracht samen met anderen je kansen zoeken. Je bent dan geen speelbal, maar een actieve speler op een boeiend speelveld. Deze bron gaan we samen zoeken. In dat zoekproces naar bewustwording staan drie vragen centaal: • Wat is voor jou echt belangrijk? Dit zijn je waarden. • Waar ben je op uit in je werk en je leven? Dit breng je onder woorden in je visie. • Hoe kun je deze uitgangspunten omzetten in effectief gedrag?
Partner Howaboutyou
Waar gaat het over? Met online media monitoring zicht op de online gesprekken
moet plaatsvinden. Maar dat gebeurt veel te weinig. Verandering wordt gezien als iets dat je kunt opleggen, een kunstje dat mensen moeten aanleren. ‘Gewoon even meewerken, dan slaagt het proces’: dat is het algemene idee. De vraag ‘Welke bijdrage wil jij leveren voor jezelf, voor je organisatie en voor je omgeving?’ wordt niet gesteld. Deze onbewustheid in organisaties doorbreek je door hier wél expliciet op in te gaan. Door het gesprek aan te gaan over je waarden in je werk en je leven. En daar gebeurt het: in zo’n gesprek komen namelijk automatisch grotere waarden naar voren. Want uiteindelijk willen mensen veel meer zijn dan alleen dienstverlenend, of kostenbewust, of transparanter, of wat er ook gevraagd wordt. Ze willen erkend worden als zelfstandige en verantwoordelijke mensen. Begrippen als integriteit, respect, rechtvaardigheid en liefde komen dan naar voren. En wie zich eenmaal bewust is van zijn waarden, kan ze uitwerken naar concreet gedrag.
Frank Bruijninckx
Het was een interactieve workshop: de deelnemers hebben allerlei thema’s genoemd, waar we met behulp van de monitor nader onderzoek naar gedaan hebben: - bomen(kap) in Vianen; - ontploffing in de elektriciteitscentrale in Nijmegen; - parkeren in Amersfoort. Het verraste veel deelnemers hoe snel informatie te leveren is. We hebben onderwerpen besproken waar grote aantallen berichten over zijn (explosie, ProjectX). Maar we zagen ook dat sommige thema’s de gemoederen minder bezig blijken te houden, terwijl er veel (politieke) aandacht voor is. Juist met deze inzichten zijn gemeenten (en andere organisaties) in staat om de juiste prioriteiten te kiezen.
Ca. 30 deelnemers hebben een interactieve workshop gedaan over social media monitoring. Het is wellicht beter om te spreken over online media monitoring, omdat een goede monitor ook nieuwsberichten, de reacties op nieuwsberichten, blogs, forum-reacties in beeld brengt. Daardoor volgen we elk online gesprek, op welke website het ook plaatsvindt.
Techniek is natuurlijk handig en indrukwekkend. En ook al hebben veel gemeenten de afgelopen periode al stappen gezet qua beleid, we voorzien dat we nog veel tijd en aandacht aan zullen moeten besteden aan medewerkers en inwoners die tot op heden minder met sociale media in aanraking zijn gekomen. Als het beleid, de processen, de taken en rollen helder zijn, dan is het inregelen van de tool daarna zo gebeurd. Kortweg: 25% tool; 75% proces!
Frank Bruijninckx van HowAboutYou heeft een korte inleiding verzorgd: online media monitoring, wat is het? In enkele woorden: - meer dan 300.000 bronnen, alleen al op het Nederlandse internet; - berichten worden opgeslagen en zijn daardoor beschikbaar voor rapportage en analyse, maar natuurlijk ook voor het reageren op berichten (=webcare); - we gebruiken zoekwoorden voor het filteren van relevante berichten: * (gemeente AND amersfoort*) NOT NS NOT trein). Met dit soort zoekopdrachten selecteren we relevante berichten om deze vervolgens te gebruiken in rapportages of voor de behandeling (lezen en/of reageren).
31
Open Innovatie Festival 033
Workshop
Annemarie Steijven Lobke Westra
Newpublic
Hoe maak ik mijn organisatie ‘Y-proof’?
Workshop
Yokogawa
Will de Groot Vice President
Yokogawa in Amersfoort: industriële automatiseerder
Over het aantrekken en behouden van jong talent
Amersfoor t 2012
Hoe te komen tot een Y-proof organisatie?
Hoe kunnen organisaties jong talent aantrekken en behouden en welke rol kan jong talent spelen om de gevraagde vernieuwing bij de overheid te bewerkstelligen? In de workshop die we op het OIF033 gaven, stelden we: Wil je jong talent aantrekken én behouden, maak dan je organisatie ‘Y-proof’.
Wat is een Y-proof organisatie? In een Y-proof organisatie: • Staat leren centraal, mogen fouten worden gemaakt en wordt gezegd waarop het staat; • Werken mensen écht samen, over afdelingen heen, met iedereen in hun netwerk; • Is er een heldere visie die geleefd wordt en waarin iedereen op een beeldende en pakkende wijze is meegenomen; • Staan inspirerende leiders aan het roer die hun medewerkers op hun persoonlijke ontwikkeling coachen; • Sturen de medewerkers hun eigen loopbaan én elkaar aan. (Bron: drs Kim Castenmiller))
Met deze kenmerken centraal, kunnen we al snel concluderen dat veel organisaties binnen de overheid, maar ook daarbuiten nog lang niet in aanmerking komen voor het keurmerk Y-proof en cultuurverandering hoog op de agenda geplaatst mag worden. Met elkaar dachten we na over kleine initiatieven waar we morgen al mee kunnen beginnen om de verschillende generaties met elkaar te laten samenwerken en van elkaar te laten leren: 1. Betrek bij projecten bewust mensen van alle generaties; 2. Laat jongeren leren van de expertise van de oudere generatie door ze aan elkaar te koppelen (een datingsite voor generaties); 3. Laat je als innovatieve denker (geldt uiteraard niet alleen voor jonge generaties) niet afschrikken. Toon lef! (Het is niet vreemd als de protestgeneratie een beetje opstand wel kan waarderen). 3. Ontwikkel een gemeenschappelijk doel, aansprekend voor alle generaties
In 2012 is het precies dertig jaar geleden dat Yokogawa zich vestigde in Amersfoort als regionaal hoofdkantoor voor Europa en Afrika. Met bijna vijfhonderd medewerkers is Yokogawa actief in de innovatieve wereld van industriële automatisering en test & meetapparatuur. In Amersfoort ontwikkelt en produceert zij analyse apparatuur. Yokogawa in Amersfoort is een 100% dochter van Yokogawa Electric Corporation in Tokyo, Japan. Wereldwijd werken er zo’n 20.000 medewerkers in 55 landen. Voor het meten en regelen van industriële processen leveren we apparatuur en engineering om metingen als druk, temperatuur en zuurgraad te verrichten in leidingen van olieraffinaderijen, gasbedrijven en chemische fabrieken. Bij Yokogawa werken mensen met verschillende achtergronden en culturen aan de technologie en innovatie voor klanten in de chemie, farmacie, energie en olie & gas. Een van deze klanten is de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), waar Yokogawa als ‘hofleverancier’ mag zorgen voor de automatisering & optimalisatie van de olie- en gasproductie in Nederland,
on-shore & offshore. De Yokogawa technologie en haar ingenieurs helpen zo mee aan de betrouwbare energievoorziening in Nederland en delen van Europa, zodat uiteindelijk bij mensen thuis de verwarming kan branden en er warm water uit de kraan stroomt. Een nauwe samenwerking tussen ingenieurs bij de klant en Yokogawa (zowel in Tokio als in Nederland) heeft geleid tot een optimaal en volledig geautomatiseerd besturings- en veiligheidssysteem. Met de toegepaste innovaties op het gebied van meet- en regeltechniek is de performance van het gasveld in belangrijke mate verbeterd en is de beschikbaarheid vergroot. Hierdoor is het nu mogelijk om vanuit een centrale locatie de verschillende gasclusters te besturen. Een andere innovatie is de ontwikkeling van een softwarepakket / model, dat het mogelijk maakt om, op basis van vele verzamelde gegevens, de operatie en het onderhoud van het gasveld te optimaliseren (‘big data’). Meer weten? www.yokogawa.com/nl
Over Newpublic Newpublic voedt overheidsorganisaties met young professionals. Vernieuwend in onze traineeformule en talentmanagment is de focus op integrale rollen in organisaties. Het innovatieve ontwikkelprogramma is gebaseerd op het ontwikkelen van de kernwaarden Durven, Doen en Delen, die naar onze overtuiging het verschil maken in de transformatie naar een moderne overheid.
www.newpublic.nl
32
33
Open Innovatie Festival 033
Workshop
Seats2Meet
Ronald van den Hoff
Open Innovatie Festival 033
Amersfoor t 2012
Op weg naar society 3.0 We leven in een overgangsfase. Het industriële tijdperk wordt ingewisseld voor de informatie- maatschappij. Grotere organisaties worden steeds kleiner; ze worden gedwongen afscheid te nemen van de traditionele waardeketen. Dat geldt net zo sterk voor de overheid. In de komende jaren zullen de bezuinigingen aanhouden. Ook moeten we met elkaar nog een aantal zeepbellen oplossen: de vastgelopen huizenmarkt, de arbeidsmarkt, de (gemeentelijke) grondposities, de zorg en ons pensioen. Wij moeten serieus nadenken over een andere invulling van ons bestuurlijke bestel.
Sleutel tot de nieuwe tijd
Een groeiende stroom mensen begrijpt dat het ‘werken voor een baas’ lang niet meer die van- zelfsprekende zekerheid van vroeger betekent. Die beginnen dus voor zichzelf. We noemden ze ZZP-ers - Zelfstandigen zonder Personeel - maar binnen ons bedrijf noemen we ze liever Zp’s: Zelfstandige Professionals. Mensen die sterk zelflerend zijn en een hoge mate van ‘social media’ vaardig zijn. En bovendien beschikken over een groot en sterk netwerk van andere ZP’s. Deze groep mensen vormt de sleutel tot de nieuwe tijd. De waardecreatie van morgen ontstaat niet door de geborgenheid en borging, maar door de mobiliteit van mensen, kennis en energie. Waardecreatie ontstaat door mensen die vanuit hun sociale netwerkstructuren eenzelfde doel nastreven. Zij verstaan de kunst kennis te delen waardoor er nieuwe kennis en dus nieuwe waarde ontstaat. In de huidige maatschappij gaan we - moeten we - op een andere wijze met elkaar werken. Nieuw Werken. Dat doen we binnen open en platte organisatiestructuren:
34
35
Ronald van den Hoff
Amersfoor t 2012
netwerkorganisaties die in balans zijn met hun omgeving en daardoor duurzaam opereren. Dat alles weer gefaciliteerd door nieuwe en sociale software. Individuen organiseren en profileren zichzelf op het internet en maken zo contact met gelijkgestemden. Hun communicatiemedia heten blog, forum, wiki, Q&A, tweet, Skype, Google+ of ping. Om fysieke bijeenkomsten te organiseren maken ze gebruik van event software. Uiteraard communiceren ze meertalig, want het internet vertaalt. Letterlijk. Groepen kunnen samenwerken, organisch groeien, en ook fuseren.
Big Data Computers en hun software zijn een dienst aan het worden. Vele diensten zijn gratis en con-
tent is vrijelijk beschikbaar. Apparatuur staat in verbinding met elkaar en er komt data tot onze beschikking waarvan we nu de gevolgen slecht kunnen overzien. Enerzijds maakt deze ‘Big Data’ griepepidemieën voorspelbaar en kruispunten waar meer dan gemiddeld veel ongevallen zijn worden zichtbaar, anderzijds schuilt er altijd het gevaar van Big Brother, die het Web veel minder vrij maakt dan we nu denken.
Expert en klant
De nieuwe werkers van vandaag en morgen, en de meer klassieke werknemers van gisteren en vandaag; ze zijn op elkaar aangewezen. Het sociale virtuele netwerk dient daarbij als het mobiele cement van de nieuwe waardecreatie. Want ZP’s willen nog wel met elkaar en
met klanten werken, maar niet meer in een vast dienstverband. Zij werken tegelijkertijd in verschillende teams voor verschillende opdrachtgevers. Dat doen ze op verschillende plaatsen en ze integreren daarbij wonen, werken, uitgaan, daten en zo meer. Zij brengen het ene moment kennis in als expert; op het andere moment delen zij ervaringen in de rol van klant. Deze waardenetwerken, dus de ook de virtuele plaats waar het oude en het nieuwe weer gaan samenwerken, kenmerken zich door een heldere communicatie en direct samen ‘zaken doen, ontwerpen, maken en beoordelen’. Dat noemen we The Mesh, niet zomaar een netwerk maar HET Netwerk.
# @adgerrits Marketingbudget seats2meat is 0 euro: 150000 fans doen genoeg #oif033 11/28/2012 2:03:36 PM
@JohnvanEchtelt @rvandenhoff Dank voor je inspirerende presentatie op #oif033 over collaboritive consumption en het business model van de toekomst 11/28/2012 2:02:51 PM
@hermandummer Wat heeft serendipiteit jou vandaag gebracht? #dtv #oif033 11/28/2012 1:58:55 PM
@hetleefstylhuis 3.0 Society interessant waar we naar op weg zijn in 2013 en alles wat er nu al is op #OIF033 #leerzaam! 11/28/2012 1:53:38 PM
@hermandummer Zo is het: deel je Kennis! @rvandenhoff #oif033 11/28/2012 1:40:55 PM
36
Waardig werken mag nooit ten koste van iemand gaan Society 3.0 We groeien naar een Interdependente Economie, waarbij waarde creatie vormen gaan ontstaan zoals “Collaborative Consumption’. Hierbij ontstaan er informele netwerken van samenwerkende mensen, zoals bijvoorbeeld de buurt onderneming (community trusts), die op basis van solidariteit en vertrouwen zaken met elkaar gaan delen. Van hun kennis tot arbeid. Van hun auto tot hun hegge schaar. Gebruik makend van alternatieve waarde systemen. Wederkerigheid is belangrijk: het iets doen met en voor elkaar zonder een rechtstreekse geldelijke beloning. Toegang wordt hiermee belangrijker dan bezit, en dat wordt illustratief voor onze samenleving als geheel. Society3.0. In de toekomst zal vast nog wel ergens een gemeentehuis staan. Maar de dienstverlening is ook en vooral zichtbaar op andere fysieke locaties, zoals scholen en bibliotheken. Misschien zijn die locaties wel versmolten en zijn het ‘open’ gebouwen geworden waar ZP’ers op een Seats2meet-achtige manier werken. Met de scholieren, met de ambtenaren en met elkaar. Maar ook virtueel vind je ergens het “gemeentehuis”. Niet alleen op de eigen websites, maar ook in de virtuele werelden, in de vorm van widgets: mini websites binnen andere websites. En als datasets: overheidsdata wordt beschikbaar gesteld aan de inwoners, die vervolgens deze gegevens kunnen gaan remixen en ontsluiten, zodat er een nuttige dienst ontstaat. Daar hebben we als overheid geen eigen websites meer voor nodig!
37
Open Innovatie Festival 033
Seats2Meet
Kim Spinder Founding-mother van het Landelijke OIF
Hoe ziet jouw organisatie van de toekomst eruit?
Amersfoor t 2012
De wereld om ons heen verandert en van de overheid wordt verwacht dat ze meebeweegt met haar omgeving. Soms kom ik bij overheidsorganisaties die zeggen, dat doen wij allang, wij zijn al HNW/2.0. Navraag leert dan dat bijvoorbeeld het hele gemeentehuis is verbouwd, iedereen een iPad heeft gekregen, maar dat er verder in de praktijk nog weinig is veranderd. Het gaat veel meer om het gedrag van medewerkers, om nieuwe manieren van (samen)werken en
organiseren. En een ding is zeker: het stopt het nooit meer, we blijven continue in beweging. Daarom is het verstandig om na te denken over “Hoe ziet onze organisatie van de toekomst eruit?” Wanneer zijn toekomstbestendig, en welke stappen kunnen we nu al concreet met elkaar zetten? Een tip daarbij is, kopieer niet alles wat ze bij andere overheidsorganisaties doen, maar denk zelf na welke invulling het beste past bij jouw
38
organisatie en haar medewerkers. Het is namelijk geen blauwdruk die je implementeert, maar je zet de mensen centraal in plaats van alle regels en procedures. En daarbij mag er best diversiteit in de organisatie zijn. Je hoeft niet allemaal hetzelfde (samen) te werken. Het is nog best een uitdaging om van elkaar te accepteren dat we verschillen, maar hoe iemand zijn werk doet kun je het beste aan de professional zelf overlaten.
Naast het vormgeven van de Organisatie van de Toekomst ga ik ook graag de discussie aan over de medewerker van de toekomst. Hoe ziet die er eigenlijk uit? Van sommige verworven rechten kunnen we best afstand doen. Er moet een balans zijn tussen het individu en de organisatie, waarbij jezelf ook best iets mag investeren in je eigen ontwikkeling. Daarnaast hebben we muiters nodig, mensen die lef hebben en grenzen durven opzoeken en het verschil maken. Zo heb ik destijds ook het Open Innovatie Festival opgezet, zonder tijd en geld. Maar met de inzet en passie van ambtenaren, inwoners en bedrijfsleven die allemaal een bijdrage wilden leveren aan innovatie in het publieke domein. Vind je het leuk om samen de Organisatie van de Toekomst vorm te geven, volg dan facebook.com/organisatievandetoekomst
Workshop
Pot verhuizingen
Wim Pot
Verandering van denken en doen bij POT Verhuizingen. IJs en aardwarmte
Kunst en vakmanschap
Innoveren, dat is waarschijnlijk niet het woord geweest wat de overgrootvader van Wim Pot in zijn hoofd had, toen hij met zijn hondenwagen ijs afleverde in Amersfoort. Wel wist deze oprichter, en ook zijn opvolgers, dat vernieuwen nodig is om een gezond bedrijf te behouden. Vernieuwing –in de zin van verbetering – loopt dan ook als een rode draad door de geschiedenis van dit bedrijf.
In 2009 kwam, door de crisis, het besef dat specialisatie binnen het vakgebied nodig is om te overleven. Via de ontruiming van het Dirk Scheringa museum en een gesprek met de directeur van een ander museum werd dit het doel: de top van deze moeilijke markt te gaan behalen. Wat betekende dit? Opleidingen voor medewerkers, gesprekken met mensen uit de kunstwereld. Plus, heel belangrijk, de ontwikkeling van een vrachtauto voor het vervoer van peperdure kunstwerken. Zonder laadklep, maar met een speciaal luchtbeheersingsysteem en vooral de allerbeste alarminstallatie! Inmiddels blijven de opdrachten komen. Ook in een conservatieve omgeving als de kunstwereld blijkt dat innovatie op prijs wordt gesteld. En dat wist de oude heer Pot, met zijn hondenkar met ijs, in1905 natuurlijk ook al....
Een bijzondere vernieuwing betreft het gebouw: er is een efficiënt gebruik van grondwater en aardwarmte voor de verwarming van het gebouw (zonder CO2-uitstoot). Ook aan de logistiek is veel aandacht gegeven bij de bouw van het huidige bedrijfspand (1999). Al dertien jaar is POT verhuizingen de modernste in zijn branche. Drie vaste speerpunten van het bedrijf: - Goed product - Actief netwerken - Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)een deel van de jaaromzet wordt besteed aan maatschappelijke projecten. Samen zijn deze drie punten goed voor de gunfactor, welke weer zorgt voor omzet.
39
Open Innovatie Festival 033
Workshop
Workshop
E-Bob Consultancy
Bob Zijderveld Trainer – Coach
De gulden snede
Amersfoor t 2012
Alles is voortdurend in verandering. Het vereist energie, moed en vertrouwen om met die veranderingen in ons leven om te gaan. Op veranderingen zijn natuurwetten van toepassing, bijvoorbeeld die van ‘de gulden snede’, ook wel bekend als de ‘80/20 regel’. Ieder van ons heeft 100% energie tot zijn of haar beschikking, waarvan 20% nodig is om zijn of haar leven in de basis vorm te geven. De overige 80% van onze energie kunnen we in principe aanwenden om met veranderingen in ons leven om te gaan.
Energie Groei en verandering kosten veel energie. Maar zonder groei en verandering is er geen vooruitgang. Innovaties zorgen voor de noodzakelijke groei, maar vragen een lange adem: 80 % van onze adem. Het succes van innovatie is naast de vereiste ‘energie’ die partijen erin stoppen, afhankelijk van factoren als (juiste) tijd, (juiste) plaats, financiering en draagvlak. Innovatie vereist kortom een kritieke massa. Een kritieke massa ontstaat door samenwerking. Duurzame innovaties vereisen duurzaam samenwerken.
Visie op samenwerken De energie van het duurzaam samenwerken is zo’n andere energie, dan de energie van het (geëscaleerd) conflict. Immers, waar gehakt wordt vallen spaanders en bij alles wat er toe doet ligt het conflict op de loer. Dat maakt dat duurzaam samenwerken een kunst apart is. Vanuit die gedachte leg ik graag een visie neer op ‘samenwerken’ en breek daarbij een lans voor ‘partnering’.
Partnering
faciliteiten voor een periode van 10 tot 20 jaar wordt geregeld in een zogenoemde DBFMO-contract. Anderzijds rond bemiddeling tussen de overheid en de partij (bedrijf, burger of maatschappelijke organisatie) met een ‘eigen initiatieven’ (unsolicited proposal). Mijn ervaring daarbij is dat het meest effectief wordt samengewerkt in een transparante open sfeer, met respect voor verschillen en vroegtijdige heldere communicatie, waarbij het doel en de route helder en gemeenschappelijk zijn.
Tegengestelde beweging De praktijk laat meermaals een tegenovergestelde beweging zien, met alle gevolgen van dien voor het proces, de inhoud en de mensen. In de gevallen dat partijen tot elkaar veroordeeld zijn en afhaken geen optie was, wordt ofwel de verwoestende botte bijl gehanteerd, waardoor koppen gaan rollen, ofwel wordt een mediator ingeschakeld.
Mediation 1
Partnering is een manier van werken die is ontstaan in de bouwindustrie in de Verenigde Staten. Het is een samenwerkingsvorm waarbij transparantie, communicatie, vertrouwen en vroegtijdige betrokkenheid van zowel de klanten als de opdrachtgever essentieel is (bron: Miriam Keulers TU Eindhoven 2006).
Effectief samenwerken Een aantal jaren heb ik me voor de rijksoverheid ingezet voor publiekprivate-samenwerking. Enerzijds rond innovatieve contractvormen: langlopende contracten, waarbij het ontwerp, de bouw, de financiering, het onderhoud en de
40
Nu zijn in de mediation grofweg twee fasen te onderscheiden. In de eerste fase wordt het geëscaleerde conflict stilgelegd, ontmanteld, geanalyseerd en geparkeerd. De loopgraven van waaruit partijen elkaar met standpunten bestoken dient daarbij verlaten te worden. Hiervoor is moed en (hersteld) vertrouwen nodig. Is de relatieve rust wedergekeerd, dan breekt fase 2 aan.
Partnering
Goed contact
Partnering is goed te vergelijken met fase 2 van het mediation-proces. Het vraagt van partijen dezelfde transparante instelling als in fase 2. Ook bij partnering wordt de focus gelegd op de gemeenschappelijke belangen van betrokken partijen. Deze vormen zoals aangeven de basis voor de samenwerking en geven synergie aan het project. Het grote voordeel van het partnering-proces is dat de fase van het conflict, met alle mogelijke escalaties, wordt overgeslagen.
Partnering kost bij projectaanvang uiteraard de nodige tijd, maar die investering betaalt zich terug tijdens het vervolg van het project. Goed contact leidt tot een beter contract. Een contract met overwegingen waarin helder de doelstellingen, intenties en de route staan beschreven. Ook het conflict komt aan bod, met bijbehorende omgangsvormen, want waar de belangen groot en niet geheel gemeenschappelijk zijn, ligt een potentieel conflict op de loer. Een conflict kan altijd ontstaan, maar zal qua scherpte en impact verschillen van het geëscaleerd conflict: een conflict zal nooit meer hetzelfde zijn.
Teambuilding De eerste fase van partnering start met teambuilding, waarbij naast echt en oprecht kennismaken, tijd en ruimte wordt gecreëerd om gemeenschappelijke doelen te formuleren: open en transparant. Samen de route bepalen en elkaars sterkten en zwakten leren kennen geeft energie. Kennismaken vanuit die frisse energie van een nieuw begin maakt samenwerken geweldig leuk!
Panacee Partnering is geen ‘middel tegen alle kwalen’ en is evenmin per definitie een ‘harmonie model’. Goede samenwerking tijdens veranderingsprocessen vereist immers minimaal twee zaken: 1) dat alles wat er in toe doet, boven water moet komen; 2) dat bij verschil van inzicht de vraag beantwoord moet worden, ‘hoe we met die verschillen omgaan’. Partnering schept een klimaat waarbinnen effectief samengewerkt kan worden. In de diversiteit zit de kracht, dus ook de tegenkracht. Die zijn beiden essentieel, want zonder weerstand kan geen sprong naar voren worden gemaakt. Mijn ervaring is dat de energie van samenwerking fantastisch is en dat het teams tot grote hoogte kan doen stijgen.
Mediation 2 In deze tweede fase van de geschillenbeslechting gaat de mediator samen met partijen op zoek naar de basis van samenwerking: de gemeenschappelijke belangen. Om hiertoe te komen, wordt eerst veiligheid gecreëerd door afspraken te maken over het gedrag, het gezamenlijk doel en de te volgen route. Het is een boeiend proces dat veelal wordt besloten met een vertwijfelde uitspraak: “waarom hebben we dit niet eerder gedaan….”. Met ‘dit’ wordt dan bedoeld het op een respectvolle manier naar elkaar luisteren, samenvatten, doorvragen en feedback vragen, want dat is essentieel bij communicatie. Zijn de belangen eenmaal boven water, dan kunnen uit de belangen de ‘gemeenschappelijke belangen’ worden gedestilleerd. Deze vormen namelijk het draagvlak voor de samenwerking.
41
Open Innovatie Festival 033
Visie op Samenwerken
Jonathan Morris Creative Director enbiun
Amersfoor t 2012
Creativity, a limitation of the mind
Open Innovatie Festival 033
enbiun
Cultural mindset
INF
LUE N
CES
Creative mindset
The bottom line Deadlines
Lack of courage
Cost versus Investment Identity Budget
Can my organization embrace creativity and become creative?
Copy don’t invent
If you always do, what you always did, you always get what you always got.
42
43
Jonathan Morris
Create, don’t mind the limitations Live the why not the what Amersfoor t 2012
Doe maar normaal dan doe je al gek genoeg!
Doe maar gek dan doe je al gewoon genoeg!
Discovering through experiment
In a world fighting for identity
Investing in learning
Create, don’t mind the limitations!
What’s great about young minds... 44
Exercising imagination rewards
Use logic to create emotion and differentiation 45
Open Innovatie Festival 033
enbiun
Workshop
Dierenpark Amersfoort
Dierenpark Amersfoort
Met Timetag maak je eenvoudig en real-time een samenvatting van jouw momenten, of je nu een concert, een vergadering of een sportwedstrijd bijwoont. Voor je weer thuis bent ligt jouw samenvatting al in de mailbox om gespeeld, bewerkt en gedeeld te worden.
Amersfoor t 2012
Timetag is ontwikkeld bij ASC Nieuwland vanuit de sportpilot van AmersfoortBreed. Diverse bedrijven uit Amersfoort hebben hun steentje bijgedragen om Timetag tot een succes te maken. Tijdens een evenement, waarvan een live videoregistratie plaatsvindt, markeer je actuele gebeurtenissen op je mobiel. De gemarkeerde punten komen als meta data bij de video zodat je de momenten die je gemarkeerd hebt, heel eenvoudig terug kunt kijken, kan bewerken en doorsturen via Facebook, Twitter en de mail. Timetag is een prachtig voorbeeld van media innovatie. Voor meer informatie: www.timetag.nl Contact:
[email protected]
Met Timetag maak je eenvoudig en real-time een samenvatting van jouw momenten, of je nu een concert, een vergadering of een sportwedstrijd bijwoont. Voor je weer thuis bent ligt jouw samenvatting al in de mailbox om gespeeld, bewerkt en gedeeld te worden. Timetag is ontwikkeld bij ASC Nieuwland vanuit de sportpilot van AmersfoortBreed. Diverse bedrijven uit Amersfoort hebben hun steentje bijgedragen om Timetag tot een succes te maken.
Tijdens een evenement, waarvan een live videoregistratie plaatsvindt, markeer je actuele gebeurtenissen op je mobiel. De gemarkeerde punten komen als meta data bij de video zodat je de momenten die je gemarkeerd hebt, heel eenvoudig terug kunt kijken, kan bewerken en doorsturen via Facebook, Twitter en de mail. Timetag is een prachtig voorbeeld van media innovatie. Voor meer informatie: www.timetag.nl Contact:
[email protected]
In het bos van DierenPark Amersfoort wonen wel 1500 dieren: neushoorns, olifanten, giraffen, stokstaartjes, leeuwen en diverse soorten apen. Eigenlijk teveel om op te noemen. Op 1 november is babyolifantje Kyan geboren. Trotse zus Kina is inmiddels een echte kleuter en loopt en rent tussen haar moeder en tantes door in het Rijk der Reuzen. In De Nacht is het overdag donker. Hier zijn nachtdieren te
ontdekken. Ook het Honderdduizend DierenHuis mag niet overgeslagen worden. Slangen, hagedissen en kameleons Ooit een spin gevoeld? Misschien ben jij de mazzelaar die een spin of slang mag vasthouden bij de Koele Knuffels.
Open Innovatie Festival 033
TimeTag
Bas Westerweel
In het DinoBos zijn levensgrote dino’s te zien. De 12 meter hoge Brachiosaurus is zeker een bezoek waard. Voor nog meer plezier zijn er in het DierenPark ook drie speeltuinen te vinden.
Nieuw: Iedereen de boom in! Vanaf de zomer 2012 kan je bij ons de boom in via de nieuwe klimen klauterroute. Het DierenPark heeft het eerste deel van deze klimroute door het park geopend. Klim over de beren via een touwbrug, klauter omhoog in de volière en sta oog in oog met de monniksparkieten. Nieuwsgierig? DierenPark Amersfoort verwelkomt je graag.
46
47
Gemeente Amersoort
Sebastiaan van ‘t Erve Wethouder Amersfoort 2.0
Amersfoor t 2012
Het netwerk Ambtenaar 2.0 reikte voor het derde opeenvolgende jaar de titel ‘ ‘Overheidsorganisatie 2.0’ uit. Dit jaar tijdens het Open Innovatie Festival 033. Wethouder Van ’t Erve (wethouder 2.0 in Amersfoort) heeft samen met Davied van Berlo (oprichter Ambtenaar 2.0) de winnaar van 2012 bekend gemaakt. De winnaar, Rijkswaterstaat, ontving het boek ‘Wij, de overheid’, geschreven door Davied van Berlo met het voorwoord geschreven door Wethouder Van ’t Erve: De samenleving en de overheid zijn op zoek naar een nieuw evenwicht tussen taken, rollen en verantwoordelijkheden. Met de portefeuille “Amersfoort 2.0” koos het gemeentebestuur in 2010 bewust voor het starten van die zoektocht. We moesten op pad, maar het precieze doel en de weg daar naar toe lieten zich niet vantevoren vastleggen. We kozen voor het mobiliseren van deskundigheid uit de samenleving. Het creëren van open processen. De ‘Amersfoortse attente ambtenaar’ is een civil servant die weet dat burgers centraal staan.
Met dank aan jullie! Met dank aan iedereen die door co-creatie
overkoepeling. Schoonmaak voor de hygiene! Bode
het OIF033 tot een succes heeft gebracht: Alle
Sander van den Burg. Afdeling Burgerzaken voor
bezoekers aan het OIF. De gemeente Amersfoort
het toestaan van een beetje overlast ;-). VITAM
Amersfoort 2.0 is de noemer voor veel kleine en grote acties van de gemeente Amersfoort om die zoektocht naar openheid en verbinding vorm te geven. Van webcare met ons klantcontactcentrum, een voetbaltv-zender voor een lokale voetbalvereniging tot open data van eetbare bomen.
voor het faciliteren van het festival. Burgemeester
voor de catering. Leerlingen en begeleiding van
Lucas Bolsius, gemeentesecretaris Han Bekkers
het Leerhotel het Klooster voor de professionele
en wethouders voor het “ambassadeuren” van
bediening. Meet&Discover, Elise de Bres en Tianne
deze dag. Bas Westerweel voor het “liefdevol”
van Woudenberg, en de Observant voor extra
dagvoorzitten. Sprekers en workshophouders
locaties. Peter Bruis als “happy” accordeonist.
Wij, de overheid, helpt met het vinden van een nieuwe taal en daarmee een nieuwe stap, op weg naar een nieuw paradigma in overheidsland voor het realiseren van de maatschappelijke doelen waar we het voor doen. In Amersfoort zijn we bijna 2,5 jaar verder, en onze reis is vergevorderd. We zijn nieuwe wegen ingeslagen, en we hebben nieuwe vergezichten ontdekt. We weten niet steeds niet waar deze reis gaat eindigen, maar we weten wel waar we al gekomen zijn. En dat is veelbelovend.
voor het inspirerende
TWOPPY voor de
programma. Alle co-
digitale programmering.
creerende bedrijven
McGregor voor de
die zich met energie
stijlvolle shirts. De KCC-
hebben ingezet om de
ers van de gemeente
dag mogelijk te maken.
Amersfoort en de
Fotograaf, Dick van
talenten van Newpublic
Breda voor de foto’s.
voor het gastheer/vrouw-
Dank aan iedereen, binnen en buiten het stadhuis, die 2.0 tot realiteit maakt.
Joeri Calis van Calis
schap: Angelique, Petra,
Producties en Gerrit
Marie Louise, Elles,
Veenendaal van Vestema
Mathilde, Eveline, Marie
Videoproducties
José (dank voor bijdrage
Ik zie een omslag in ons denken als gemeenschap: het onvoorwaardelijk delen van kennis en netwerken is een logische randvoorwaarde geworden voor vernieuwing in de samenleving. Want dat is waar we het allemaal voor doen: voor onze samenleving. Mijn doel als wethouder van Amersfoort 2.0 uiteindelijk dat hogere doel: Wij, de Samenleving.
voor het filmen in het stadhuis. Paul van Heel en
boek!), Sietske, Jolien, Annelie, Thijs, Riëtte, Jorrit
Tineke Flinterman van Heelhelder voor de OIF033
Jochem, Lobke, Corinne en Mirelle. En tenslotte de
website, de ontwerpen en de streaming van het
OIF organisatie; Joost Zijderveld, Rebecca van de
festival. Tahsin Bulbul voor het borgen van de
Lagemaat, Mieke van de Beek, Sophie Nagtegaal,
techniek. Matty van de Streek voor de strakke
Annemarie Steijven, Wieneke Friedel en Mark van
notulen. ICT organisatie door Alirezza Walania.
Bruxvoort. Namens ons een mooi vervolg in co-
Openheid als fundamenteel principe biedt nieuwe kansen, voor bewoners, instellingen en bedrijven. Maar ook voor de overheid zelf. De overheid zelf zoekt een nieuwe rol in de complexe samenleving. Dat doen we resultaatgericht, flexibel en vooral: samen. We werken slim met elkaar samen en doen met minder middelen samen meer. Via cocreatie.
Afdeling ICT voor de technische standby. Francien
creatie!
48
Hofsteenge en Jeroen Kogelman voor de facilitaire
49
Open Innovatie Festival 033
Uitreiking overheidsorganisatie 2.0
www.enbiun.nl
Ontwerp en dtp
Open Innovatie Festival 033 Amersfoor t 2012