VROUWEN
WAO
en de
SAVAN TE
V R O U W E N B I B L I O T H E E K
bla
B L A A DJE oktober 2004
extra editie
Inleiding
Inhoudsopgave
Inleiding
2
Over de WAO
4
Vrouwen in de WAO
4
Wetgeving
6
Wat kun je zelf doen?
7
Adressen
9
Websites
18
Literatuur
22
Enquête
37
Colofon
38
In de WAO terechtkomen is over het algemeen niet gewenst. Je belandt in een situatie die niet alleen op het gebied van werk en financiën grote gevolgen heeft, maar ook in het privé-leven doorwerkt, sociaal, emotioneel en psychisch. Velen voelen zich overspoeld door vragen: Wat nu? Waar komt het door? Wat kan ik er aan doen? Wanneer welke stappen te nemen? Hoe vul ik mijn tijd? en: Bij wie kan ik aankloppen? Deze uitgave van blaBlaadje van Vrouwenbibliotheek Savante is bedoeld voor iedereen die met de WAO in aanraking is gekomen of ermee in aanraking dreigt te komen. Het biedt een beknopt overzicht van praktische informatie. Voor een uitgebreidere versie kun je terecht bij Vrouwenbibliotheek Savante. Wij hopen dat deze uitgave een 'wegwijs' kan zijn bij het zoeken naar andere mogelijkheden dan naar betaald werk alleen. 2
Enquête Vrouwenbibliotheek Savante biedt op verschillende manieren informatie aan. Zo heeft het blaBlaadje deze keer een thematisch karakter gekregen. Wij hopen dat we hiermee in een behoefte voorzien. Daarvoor zijn wij benieuwd naar de mening van onze lezeressen. Zou je na het lezen van dit informatiebulletin zo vriendelijk willen zijn de enquête op de laatste pagina in te vullen en aan ons te retourneren?
Over de WAO De Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) is bedoeld voor werknemers die langdurig ziek of gehandicapt zijn en daardoor niet meer (volledig) in hun onderhoud kunnen voorzien.
Vrouwen in de WAO Nederland telt in 2004 in totaal 991820 arbeidsongeschikten, waarvan in de provincie Groningen 36780. De laatste jaren zijn het vooral de vrouwen die toestromen tot de WAO. Zij lopen twee keer zoveel risico om arbeidsongeschikt te worden. Specifiek voor vrouwen worden de volgende oorzaken onderscheiden:
1. Het combineren van zorgtaken en werk vormt voor vrouwen een dubbele belasting. 2. Vrouwen werken vaak onder het door hen gewenste niveau.
De begeleiding van bedrijfsartsen blijkt indirect seksespecifiek. Ze spannen zich wanneer vrouwen 1 3
4
ziek zijn, minder in om hen weer aan het werk te helpen. Uit verdere gegevens:
· Het blijkt dat tweederde van de instromers in de WAO het huishouden deelt met een partner. Voor het risicopercentage maakt het niet uit of de vrouw met haar partner de zorg over géén of één tot meerdere kinderen heeft.
· Opvallend is dat werkende jongeren met een partner en kinderen een vrij groot risico lopen, terwijl het risico weer sterk afneemt wanneer deze mensen 35 of ouder zijn.
5
Wat kun je zelf doen? Wanneer je in de WAO terechtkomt of ermee in aanraking dreigt te komen, kan het prettig zijn ideeën aangereikt te krijgen voor andere mogelijkheden van werk dan over betaald werk alleen. Voor veel vrouwen in de WAO is thuis blijven zitten geen optie. Omdat met het werk bijvoorbeeld ook veel sociale contacten wegvallen, voelen zij vaak de behoefte om onder de mensen te blijven. Hetzij om je verhaal kwijt te kunnen over de dagelijkse beslommeringen, hetzij om in doen en denken gestimuleerd te blijven worden. Naast betaald werk zijn er nog diverse andere mogelijkheden om aan de slag te kunnen. Vaak biedt vrijwilligerswerk meer ruimte en een flexibelere werksfeer die beter aansluit bij de grenzen én de mogelijkheden van vrouwen die in de WAO zijn terechtgekomen. Ook valt er te denken aan het volgen van een cursus of een sport. De nieuwe situatie kan een opening bieden die dingen te doen waar je voorheen niet aan toe kwam. Omdat veel vrouwen overspoeld worden door vragen naar het hoe en waarom van de situatie waarin zij zijn terechtgekomen, zijn vaak ook de ingewikkelde zingevingsvragen aan de orde van 7
Wetgeving Sinds april 2002 geldt de Wet Verbetering Poortwachter. Hierbij is de verantwoordelijkheid verschoven van overheid naar de zieke werknemer en de werkgever. Belangrijke hulpmiddelen zijn een reïntegratieverslag en een reïntegratiedossier. Het reïntegratieverslag is vanaf het begin van de ziekte vereist. Op 12 september 2003 is het kabinet het eens geworden over de hoofdlijnen van een herziening van de WAO. Dit zijn o.a.: - De Wet Verbetering Poortwachter blijft in stand. - Gedeeltelijk arbeidsgeschikten blijven in het arbeidsproces of zij zijn werkloos en zijn dan aangewezen op WW en vervolgens IOAW. Voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten die niet meer werken wordt een partnertoets ingevoerd, waardoor degene met een verdienende partner geen uitkering krijgt. - De loondoorbetalingsplicht van werkgevers wordt verlengd en de Wet Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen wordt afgeschaft. De nieuwe wet wordt per 1 jan. 2006 ingevoerd. Uit ervaringsverhalen blijkt dat jonge vrouwen nu al dubbel gekeurd worden. 6
de dag. Misschien ben je aangesloten bij een kerk of bij een spiritueel centrum? Ook is er meestal een vrijblijvender variant in cursusvorm te vinden. Omdat de Sociale Dienst van je werkzaamheden om de hoogte dient te zijn, is het belangrijk dat je met je contactpersoon contact opneemt over je plannen.
8
ADRESSEN Landelijk WAO-platform Vrouwen Alliantie Janskerkhof 1 3512 BK Utrecht 030 - 2332669 www.vrouwenalliantie.nl De Vrouwen Alliantie (VA) is een platform van 47 landelijke (vrouwen)organisaties. De gemeenschappelijke agenda van de VA is gericht op bevordering van economische zelfstandigheid (m/v) en herverdeling van betaalde en onbetaalde arbeid. Landelijk Overleg Vrouwen in de AAW/WAO Keetwaltje 1 8921 EV LEEUWARDEN (058) 212 81 29
[email protected] www.vrouwenalliantie.nl//c/organisaties/lov/ Op verzoek van het Landelijk Overleg Vrouwen en arbeidsongeschiktheid heeft de Vrouwen Alliantie het initiatief genomen tot de oprichting van een platform Vrouwen en Arbeidsongeschiktheid.
De bedoeling is het beleid te beïnvloeden ter verbetering van de positie van vrouwen die ziek, arbeidsongeschikt of gehandicapt zijn. Hierbij zal de aandacht voor de genderspecifieke aspecten die een rol spelen in de sociale zekerheid en van toepassing zijn bij ziekte, handicap en arbeidsongeschiktheid van vrouwen een belangrijk onderwerp zijn. Daarnaast wil het platform organisaties samenbrengen die zich bezighouden met (zieke) vrouwen en arbeid om kennis en informatie uit te wisselen. Het Platform bestaat uit een intern en een extern netwerk met enerzijds de organisaties (WAO-vrouwen (de ervaringsdeskundigen), Stichting voor jonge hoger opgeleide vrouwen in de WAO (WAHO), Vereniging Landelijk Overleg Vrouwen en arbeidsongeschiktheid (LOV), FNV-Vrouwenbond, Stichting InitiatiefGROEP, Vrouwen met een Handicap, Vrouwen Alliantie) en anderzijds een expertisenetwerk dat bestaat uit deskundigen die gespecialiseerd zijn op de thema's die het Platform gaat behandelen.
9
Uitvoeringsinstellingen UWV Cadans Cascadeplein 3 9726 AD GRONINGEN (050) 368 21 11 UWV Gak Dierenriemstraat 100 9742 AK GRONINGEN (050) 5 741 741 UWV verzorgt de uitvoering van de sociale verzekeringen voor werknemers en werkgevers, waaronder de Werkloosheidswet (WW) en de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO). Werkgroep WAO & Psyche Groningen Hoendiep 95 9718 TE GRONINGEN (050) 571 39 99
[email protected] www.waoenpsyche.nl WAO & Psyche is een onafhankelijke werkgroep. Negen ervaringsdeskundige vrijwilligers zetten zich in voor arbeidsongeschikten in de provincie Groningen. De werkgroep WAO & psyche geeft door middel van telefonische en 11
10
persoonlijke spreekuren informatie, advies en begeleiding aan mensen die om psychische redenen voor kortere of langere tijd uit het arbeidsproces zijn geraakt. De werkgroep maakt onderdeel uit van het GGz-Cliëntenplatform en wordt gesubsidieerd door de provincie Groningen.
Reïntegratiebureaus, arbeidsbemiddeling Agens Cascadeplein 1 9726 AD GRONINGEN (050) 368 38 70 www.agens.nl Argonaut Friesestraatweg 213/E 9743 AD GRONINGEN (050) 575 10 10 www.argonaut.nl DSW stadspark/Thermiek Peizerweg 128 9727 AN GRONINGEN (050) 529 44 44 www.stadspark.nl
12
De Gezonde Zaak Trompsingel 13 9724 CZ GRONINGEN (050) 588 64 10
Stichting Start Kans Friesestraatweg 215/B 9743 AD GRONINGEN (050) 501 71 80 www.start-kans.nl (bestaat niet meer; je wordt doorgeklikt naar www.start.nl)
IWA Werk en Advies Protonstraat 3/A 9743 AL GRONINGEN (050) 316 87 55 Partners aan het Werk BV Haddingestraat 16 9711 KD GRONINGEN (050) 318 91 43 Prové bv Laan Corpus den Hoorn 102/2 9728 JR GRONINGEN (050) 524 29 63 www.prove.nl (Deze site geeft alleen de mededeling: hier komt binnenkort de site van Prové-reïntegratie) Randstad Rentree Gedempte Zuiderdiep 12 9711 HG GRONINGEN (050) 850 52 30 www.randstad-rentree.nl
Toeleiding naar Arbeid Oosterhamrikkade 119 9713 KC GRONINGEN (050) 311 81 88
[email protected] www.tna.nl Winnock BV Friesestraatweg 213/H 9743 AD GRONINGEN (050) 317 14 55 Vrouwencentra Vrouwengezondheidscentrum Gaia Oude Boteringestraat 60 9712 GM Groningen (050)3133826 (ma-do 9.00 -14.00)
[email protected] http://www.vgc-groningen.nl Vrouwengezondheidscentrum Gaia houdt themabijeenkomsten voor vrouwen met chronische ziekten en heeft een ondersteuningsgroep voor vrouwen in de WAO
13
Vrijwilligercentrales Vrijwilligercentrale Groningen postbus 41024 9701 CA GRONINGEN (050) 368 18 33
[email protected] www.vrijwilligerscentrale.nl De Vrijwilligerscentrale is een onderdeel van het VrijwilligersCentraleNetwerk met meer dan 130 vestigingen in Nederland. Deze organisatie bemiddelt tussen vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers. Je kunt via de webpagina een vacature zoeken of plaatsen. Stiel Munnekeholm 4 9711 JA GRONINGEN (050) 368 18 88
[email protected] www.stiel.nl Stiel biedt aan Groningers zonder betaald werk diverse projecten en activiteiten aan in het centrum en in diverse wijken in de stad. Stiel is een alternatief voor mensen die (nog) geen plaats kunnen vinden op de arbeidsmarkt. Langdurig werklozen kunnen hier andere mensen ontmoeten, hun vaardigheden 15
14
ontwikkelen, gebruiken en op peil houden. Stiel organiseert kort- en langlopende activiteiten zoals creatieve workshops en oriëntatiecursussen. De Vrijwilligerszaak Akerkhof 32 9711 JC GRONINGEN (050) 368 18 33
[email protected] De Vrijwilligerszaak is een onderdeel van Stiel en heeft een uitgebreid en gevarieerd aanbod aan vrijwilligersvacatures. Iedere inwoner van de stad Groningen kan er terecht om vacatures te zoeken of vragen te stellen. Organisaties krijgen er ondersteuning bij het vervullen van vacatures en het uitvoeren van vrijwilligersbeleid.
Cursussen Kunstencentrum Walstraat 34 9711 VS GRONINGEN (050) 850 71 00
[email protected] www.kunstencentrum.nl 16
Volksuniversiteit Oude Boteringestraat 21 9712 GC GRONINGEN (050) 312 65 55 www.vugroningen.nl Sportcentrum Kardinge Kardingerplein 1 9735 AA GRONINGEN (050) 367 67 67
[email protected]
Zingeving Voor informatie over verschillende geloofsgemeenschappen kunt u terecht op de hiervolgende site. De site is gebaseerd op het onderzoek Geloven in Groningen: web.inter.nl.net/users/gewin/geloven/ De Poort Centrum voor Spiritualiteit Moesstraat 20 9717 JW Groningen (050) 5712624
[email protected] www.groningen.digicity.nl 17
emancipatie. Verder mogen www.uwv.nl, www.overheid.nl en www.socialezekerheid.nl niet ongenoemd blijven. Over werk, werk en zorg, salaris, pensioen en uitkering www.fnv.nl/vrouwen is een site met alles wat vrouwen moeten weten over werk, werk en zorg, salaris, pensioen en uitkering. FNV Vrouwen is een gemeenschappelijke site van de FNV Vrouwenbond en het FNV Vrouwensecretariaat. De regering over WAO Discussies, voorstellen en beslissingen over de WAO zijn ook op www.regering.nl te volgen. De zoekterm 'WAO' geeft zeker 45 hits. Oorzaken en gevolgen www.rivm.nl/vtv/data/kompas/gezondheidstoestand/kvl/zv_ao/zv_ao_ziekte.htm geeft heldere informatie over oorzaken en gevolgen in relatie tot ziekten en aandoeningen en biedt tevens toelichting door middel van cijfers en tabellen.
19
De Poort is een centrum voor spiritualiteit, gesitueerd in een bescheiden klooster. In De Poort zijn stilte, zenmeditatie en de mystieke traditie van het christendom en andere religies bronnen van inspiratie. Er worden diverse cursussen, dagen en weekenden gegeven rondom spiritualiteit. Levensreisbureau Korreweg 1 9714 AA GRONINGEN (06) 47 33 22 22
[email protected] www.levensreisbureau.nl
WEBSITES Wetgeving en WAO www.bpv.nl/wao.html geeft helder en overzichtelijk weer voor wie de WAO bedoeld is, welke criteria gehanteerd worden en door wie en wanneer WAO aangevraagd kan worden. Vervolgens biedt http://home.szw.nl de site van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, allerhande informatie over werk, loon, uitkeringen, veiligheid en 18
WAO-risico voor vrouwen www.stecr.nl/download/vrouwenindewao.pdf biedt een voorstudie over 'vrouwen in de WAO': Goed leesbaar rapport (uit 2003) waarin verschillende aspecten worden belicht van het WAO-risico voor vrouwen: maatschappelijke ontwikkelingen, werkkenmerken en persoonlijke kenmerken. Het toenemende verschil in WAO-risico tussen vrouwen en mannen http://ape.nl/publicatie.htm diverse publicaties, zoek het rapport van Vincent Thio, Rein Halbersma, Pepijn Vemer en Philip de Jong Een eindrapport over arbeidsparticipatie en arbeidsongeschiktheid bij vrouwen (uit 2004), naar een onderzoek dat in opdracht van het GAK en Ministerie van SOZAWE werd gedaan. Het rapport behandelt het toenemende verschil in WAO-risico's tussen vrouwen en mannen. Het is zeer uitgebreid waarvoor de tijd genomen moet worden. Jonge, hoger opgeleide vrouwen in de WAO www.waho.nl/actueel/onderzoek.html Waho is een stichting voor jonge hoger opgeleide vrouwen in de WAO. 20
Overzichtelijke webpagina met praktische informatie. Ook vind je hier diverse links naar recente onderzoeksresultaten en lopend onderzoek. Van burnout naar burnin www.burnin.nl "Van burnout naar Burnin" is een onafhankelijk kennis- en informatie- en communicatieplatform Burnout, voor (ex) burnoutpatiënten en daarnaast interessant voor managers, P&Oers, Arbodiensten en overige geïnteresseerden. (Deze site neemt veel tijd om in te laden. Oude computers kunnen erop vast lopen.)
Vrouweninformatie Op www.vrouweninfo.nl vind je informatie over de positie van vrouwen, nieuws, publicaties, activiteiten en nog meer websites op dit gebied. Via www.iiav.nl kom je terecht op de site van het IIAV, het expertisecentrum voor informatieverzorging over de positie van vrouwen en vrouwenstudies. Het IIAV verzamelt, bewaart en documenteert het cultureel erfgoed van vrouwen in het verleden en heden.
21
factoren zijn die ervoor zorgen dat er veel meer vrouwen dan mannen instromen in de WAO. De conclusies zijn o.a. dat vrouwen vaak slechtere arbeidsomstandigheden hebben dan mannen, dat ze vaak werken in sectoren met een verhoogd risico op arbeidsongeschiktheid en dat door bedrijfsartsen het belang van reïntegratie voor mannen hoger wordt ingeschat dan voor vrouwen Reïntegratie, arbeid
Irene Geerts Uit de WAO: ervaringen van succesvol geïntegreerde jonge vrouwen Amsterdam: Stichting WAHO, 2003. Interviews met zeven jonge hoger opgeleide vrouwen, bedoeld om anderen te inspireren een eigen weg terug naar werk te vinden. Met tips, literatuur en websites over bij voorbeeld loopbaanbegeleiding, persoonsgebonden reïntegratiebudget, (chronische) ziekten/patiëntenverenigingen en het opzetten van een eigen bedrijf. U kunt deze bundel ook zelf downloaden via: http://www.waho.nl Elga Zuidema Apocalyps 1999: een rapportage over vrouwen en reïntegratie. Leeuwarden: Landelijk Overleg Vrouwen en 23
LITERATUUR In de collectie van Vrouwenbibliotheek Savante vind je diverse boeken en tijdschriftartikelen met uiteenlopende informatie over vrouwen en de WAO. Hieronder een selectie van een aantal recente titels. In elke rubriek staan de meest recente titels bovenaan.
Boeken WAO, positie van vrouwen, oorzaken, trends, beleid
Boukje Cuelenaere De 14 meest gestelde vragen over vrouwen en arbeidsongeschiktheid FNV Mediabureau, 2003 Brochure met antwoorden op de meest gestelde vragen. Petra Verdonk, Maria Peeters en Sabine Geurts Vrouwen: arbeidsongeschikt of arbeids ondergeschikt?: een uitgebreide literatuurstudie naar het arbeidsongeschiktheidsrisico van vrouwen. Katholieke Universiteit Nijmegen, 2001. Dit rapport is gemaakt om te achterhalen wat de 22
Arbeidsongeschiktheid (LOV). Een rapportage van het project 'Vrouwen en reïntegratie'. In dit rapport zijn de eigen behoeften van arbeidsongeschikte vrouwen gebundeld en zijn de knelpunten, belemmeringen en successen in beeld gebracht die vrouwen ondervinden bij het reïntegratieproces. De gegevens zijn verzameld door de ervaringsdeskundigen van het LOV via spreekuurwerk, interviews en registratie van telefoontjes en via enquêtes. Sinds 1999 is de praktijk van de reïntegratie veranderd, maar de ervaringen zijn voor een deel nog relevant. FNV, brochure / statistiek: Vrouw en werk anno 1999: een analyse van de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt FNV Pers, Amsterdam, 1999 Burn-out
Annegreet van Bergen Onthaasten van A tot Z: leven met kalmte en zwier. Utrecht: Spectrum, 2001. Korte hoofdstukjes met advies om te onthaasten. De stukjes hebben trefwoorden die uiteenlopen van 'Ademende agenda' tot 'Zelfhulpboeken'. 24
Bij 'Zelf-hulpboeken' staat bij voorbeeld: 'Laat je niet opjutten door boeken die beloven dat je iets kunt worden wat je niet bent, mits je voldoende je best doet. Carien Karsten In dertig dagen uit je burnout Rijswijk : Elmar, 2001. Dit is wellicht een voorbeeld van een zelfhulpboek dat te veel belooft. Dat iedereen in dertig dagen van haar burnout af kan zijn is te mooi om waar te zijn. Het boek bevat toch wel nuttige tips en oefeningen om een leven met minder stress te creëren. Het is makkelijk leesbaar. Annegreet van Bergen De lessen van burn-out: hoe wordt je er beter van?: een persoonlijk verhaal Utrecht: Het Spectrum, 2000. Annegreet van Bergen interviewde als journalist mensen die door een te hoge werkdruk overspanen raakten. Ze had niet in de gaten dat ze dezelfde kant opging. Ze beschrijft hier haar ervaringen, de oorzaken, de gevolgen, het ziek zijn en het proces van weer overeind krabbelen en genezen.
25
aantal mensen met burn-out grotendeels bij de bedrijven. Zij bieden duidelijke (management)strategieën om de organisatie gezond te maken, óók voor de medewerkers. Marc Van Coillie Burnout in de hulpverlening: voorkomen en verhelpen Leuven: Garant, 1994. Het boek begint met de beschrijving van de kenmerken en de signalen die optreden bij het proces dat via stress en overspanning leidt tot burnout. Tijdige signalering kan al veel voorkómen. Daarna volgt een analyse van de factoren in maatschappij, organisatie en persoon die tot burnout leiden. Inzicht in deze factoren is de basis voor de hier beschreven methoden om stress te verhelpen. Speciaal gericht op burnout in de hulpverlening. Anna Bridié Opgejut en uitgeput: ontspannen kroniek van een overspannen WAO'er Baarn: ANTHOS, 1992. Bundel met columns waarin Anna Bridié beschrijft hoe ze overspannen raakte, geruisloos in de WAO verdween en er langzaam weer bovenop kwam. Ze interviewde ook enkele lotgenoten en haar zoon. Met humor en tips. 27
Annegreet van Bergen Werk of gekkenwerk: ideeën voor een leven in balans Utrecht: Spectrum, 2000. Bundel van columns over de wereld van 'Druk, druk, druk'. Over de achtergronden van de huidige werkgekte. De columns gaan niet alleen over organisaties en werk, maar ook over hoe mensen daarbinnen op een prettige manier kunnen (over)leven. Carien Karsten Omgaan Burnout: preventie, hulp en reïntegratie Rijswijk : Elmar, 1999. In dit boek geven deskundigen hun visie op oorzaken van burnout. Het geeft inzicht in situaties die werkstress bevorderen en geeft adviezen over het signaleren en bestrijden van burn-out. Geeft ook tips aan werkgevers en leidinggevenden over preventie en reïntegratie. Christina Maslach en Michael P. Leiter Burnout: oorzaken, gevolgen, remedies Amsterdam: Contact, 1998. Vert. van: The truth about burnout, 1997 De auteurs van dit boek uit de Verenigde Staten leggen de verantwoordelijkheid voor het grote 26
Tijdschriftartikelen WAO, positie van de vrouw, oorzaken, trends, beleid Lover, Jrg 29 (2002) nr. 3 (sep), p. 24-25 Petra Verdonk Niet dubbel belast, maar half ondersteund: fabels over vrouwen en arbeidsongeschiktheid. Met lit. opg. Op Gelijke Voet, Jrg. 23 (2002) nr 3 (sep), p. 17-18 Marnix Bruggeman Werken moet je leren: jonge, hoogopgeleide vrouwen in de WAO Voor de bijna een miljoen mensen met een WAO-, WAZ- of Wajong-uitkering ligt bij één op de drie de oorzaak van de arbeidsongeschiktheid in 'psychische stoornissen'. Deze oorzaak komt relatief veel voor bij jonge vrouwen tussen 25 en de 45 jr. Opzij, Jrg. 30(2002) nr.12 (dec), p. 58-60 Astrid Feiter Jong in de WAO: dertigers zijn grenzeloos in hun werk. Vergeleken met jonge mannen raken hoogopgeleide vrouwelijke dertigers vaker arbeids28
ongeschikt, nogal eens met psychische klachten. Opzij, Jrg. 30 (2002), nr. 1 (jan), p. 76-77 Annegreet van Bergen De kunst van het wachten: altijd daden willen stellen is verspilling van energie Tot actie overgaan staat in het Westen in hoog aanzien. Maar soms is niets doen goed, of zelfs beter. Opzij, Jrg. 29 (2001), nr. 2 (feb), p. 66-69 Astrid Feiter 'Ik kan slecht mijn kaken op elkaar houden': Ella Vogelaar wil wao'sters meer zelfvertrouwen bijbrengen. Interview met Ella Vogelaar die zich bezig houdt met reïntegratie van arbeidsongeschikten. Op de vraag of er extra aandacht moet zijn voor de vrouwen die instromen in de WAO antwoordt ze: 'Soms moeten vrouwen gewoon erkennen dat ze niet op de goede plaats zitten.' Ze spreekt uit ervaring. M/V Zorg, Jrg. 10 (2001), nr. 6 (nov/dec), p. 28-29 Marian Blom Stress, burnout en secundaire traumatisering De gezondheidszorg, traditioneel een door vrouwen gedomineerde sector, kent een hoog
ziekteverzuim, voor een groot deel veroorzaakt door stressgerelateerde ziektes. Welke vormen van werkstress onderscheiden we? Waarom is de instroom in de WAO zo hoog? Hoe kunnen artsen en hulpverleners deze vormen van werkstress tijdig herkennen, behandelen en voorkomen? Tijdschrift voor Genderstudies, Jrg 4 (2001), nr. 4 (dec), p.34-39 Themanummer 'Processen op de arbeidsmarkt: in-, door- en uitstroom' Justine Ruitenberg Vrouwen vaker in de WAO: sekseverschil of gender-issue? Met literatuuropgave. Avanta Magazine, Jrg. 15(2000), nr.4 (apr), p.14-15 Mirjam Immerzeel Claims op komst: gaan zieke werknemers massaal hun baas aanklagen? Burnout, rugklachten, rsi, beroepsziekten rukken op. En nu de uitkeringsinstanties strenger worden, valt een flinke stijging te verwachten van het aantal claims. Advocaten rekenen zich al rijk. Vrouwenbelangen, Jrg 65 (2000), nr. 2 (apr/jun), p.10 Themanummer 'Arbeid en zorg' Dorenda Gerts
29
30
Instroom jonge vrouwen in de WAO moet stoppen: politiek-bestuurlijk samenwerkingsorgaan komt op voor belangen van vrouwen
vaker via een headhunter. Wie carrière wil maken, moet dus bij zo'n bemiddelaar in de kaartenbak zien te komen. Moeilijk is dat niet als je de do's en don'ts tenminste kent.
Op Gelijke Voet, Jrg. 21 (2000), nr.4 (dec), p.16-18 Marnix Bruggeman Seksbom onder de WAO?: waarom er zoveel vrouwen in de WAO belanden. Met literatuuropgave Reïntegratie, arbeid Avanta, Jrg. 17 (2002), nr. 4 (apr), p.16-19 Mirjam van Immerzeel Eigen rechter Met een arbeidsconflict kunnen werkgevers natuurlijk naar de kantonrechter gaan. Mediation is sneller, goedkoper, discreter - en ontlast de onderbezette rechterlijke macht. Reden voor de overheid om bemiddeling te promoten. Maar er zijn ook gevaren. Avanta Magazine, Jrg. 15 (2000), nr. 3 (mrt), p.50-52 Kim van Dam Laat je strikken: headhunters over de regels van hun spel Werkgevers en werknemers vinden elkaar steeds 31
Avanta Magazine, Jrg. 15 (2000), nr.2 (feb), p.18-21 Bea Ros Wie helpt ons aan WAO'ers?: bedrijven ontdekken de voordelen van arbeidsongeschikten Opzij, Jrg. 30 (2002), nr.1 (jan), p. 42-45 Anke Manschot Hoe kom je uit de WAO?: de opmars van reïntegratiebureaus Nederland telt bijna een half miljoen arbeidsongeschikte vrouwen. Zestig procent van hen krijgt geen enkele begeleiding bij een doorstart op de arbeidsmarkt. Slechts tien procent komt terecht bij een reïntegratiebureau. Hoe vind je weer werk dat bij je past? En hoe kom je terug in je kracht?. Met adressen Opzij, Jrg. 27 (1999), nr. 8 (sep), p.44-49 Femke van Zeijl 'Je weet van tevoren dat je geen ziektegeld krijgt': laagopgeleide thuiswerksters maken zelden aanspraak op hun rechten 32
Opzij, Jrg. 26 (1998), nr. 10, p. 74-76 Tanny Dobbelaar WAO kan springplank zijn naar nieuwe loopbaan. Recensie van het boek van Tonny Groen-van de Munnik, 1998 'Ik zou er dolgraag een WAO-er bij willen hebben. Honderdvijftig voorbeelden van súccesvolle reïntegratie na een periode van volledige arbeidsongeschiktheid'. Vrouwenbelangen, Jrg.63 (1998), nr.4, (okt/nov), p.5-6 Irma van Houts Doorgaan of stoppen? : Remie Amstelveen begeleidt mensen die vast lopen in hun werk. Remie I. Amstelveen van Human Interaction uit Nijmegen helpt mensen die zijn vastgelopen in hun werk. Individuele gesprekken of groepsgesprekken maken nogal wat los bij mensen die een training bij hem volgen.
vrouwen begeleidt bij het zoeken naar werk. Opzij, Jrg. 26 (1998) nr. 4(apr), p. 28-30 Gerdie Snellers 'Op het podium vergeet je even je eigen armoe': hoe werkloze vrouwen zin aan hun leven geven. De vrouwen leven van de bijstand en hebben allemaal een deuk in hun zelfvertrouwen. De wekelijkse toneelochtend blijkt een zeer leerzame ervaring voor assertiviteit, inzicht en het opbouwen van zelfvertrouwen. VB Magazine, Jrg. 11 (1996), nr. 5 (mei), p.40-44 Thuis zitten lost niets op: de nieuw-zakelijke aanpak van overspannen medewerkers. Lit.opg.
Vrouwenbelangen, Jrg. 63 (1998), nr.2, (apr/jun), p8-9 Saskia de Man Het hart & de agenda op de juiste plaats. Gesprek met Gerda Verhaar Eeuwijk van het werving- en selectiebureau WS&O Verhaar Eeuwijk over haar loopbaan en de manier waarop zij
Opzij, Jrg. 22 (1994), nr. 7/8 (jul/aug), p. 99-101 Charlotte Govaert Het is hier geen opvanghuis voor kneuzen': afscheid nemen van een werknemer via outplacement Outplacement wordt steeds vaker ingezet als er binnen een bedrijf geen plaats meer is voor een werknemer. De adviseur geeft de werknemer antwoord op de vragen: 'Wat wil ik, wat kan ik en hoe vertaal ik dit in een nieuwe baan?'. Maar eerst wordt er tijd ingeruimd om de emoties de baas te worden.
33
34
Burn-out en (chronische) ziekte
ziekte.
Avanta, Jrg. 17 (2002), nr. 5 (mei), p.40-43 Suzan Borst Heimwee naar de top: zieke vrouwen over werkeloze bestaan. Ze stonden aan de start of naderden het hoogtepunt van hun glanzende carrière, toen ziekte ze op de knieën dwong. Drie vrouwen die wel willen, maar niet meer kunnen werken.
Opzij, Jrg. 22 (1994), nr. 6 (jun), p.78-83 Karin Spaink Op eigen wielen: over ziekte, zorg en zelfstandigheid MS-patiënte Karin Spaink tast de grenzen af van het bestaan die een chronisch zieke krijgt opgelegd. 'Wie een grondig zorgbeleid wil ontwikkelen en de maatschappelijke integratie van de mensen met handicaps en chronische ziekten voorstaat, moet allereerst zichzelf verlossen van de gedachte dat ziekte en handicaps mensen per definitie in een uitzonderlijke situatie plaatsen. Hun behoeften en de vragen zijn vaak dezelfde als die van moderne gezonde mensen, hooguit zijn ze scherper gesteld.'
Opzij, Jrg. 27 (1999), nr. 3 (mrt), p.22-26 Astrid Feiter 'Er is geen moer gedaan om te voorkomen dat ik ziek werd': waarom vrouwen vaker in de WAO belanden Opzij, Jrg. 27 (1999), nr. 12 (dec), p.70-72, 75 Marlies Kieft 'Eigenwaarde haal je niet alleen uit werk': hoe vrouwen in de WAO hun leven zin geven. O.a. interviews met een vrouw met fibromyalgie en iemand met chronische vermoeidheid VB Magazine, Jrg. 11 (1996), nr. 11, (nov), p.45-46 Alice Fuldauer Ziek zijn is een vak. Interview met Ingrid Baart over haar chronische 35
Opzij, jrg 22 (1994), nr. 12 (dec), p.10-16 Anna Bridié In de put, uit de put: over het begin van een nieuw leven in de WAO Lezing over de eigen ervaringen van een ex-uitgeefster, die na jarenlang in de WAO gezeten te hebben een nieuw leven begon als schrijfster.
36
COLOFON UITGAVE Vrouwenbibliotheek Savante 2004 TEKSTEN Nicole Eling Elsbeth van de Feldbrugge Tineke Gijsberts Anne-Marie Hoekstra Karin Sijtsma REDACTIE Annemarie van der Vegt VORMGEVING Eva Verhey OPLAGE 450 VERSPREIDING stad Groningen
ENQUÈTE Hoe waardeert u Blablaadje? 0 goed 0 voldoende 0 matig
0 slecht
Hoe waardeert u Blablaadje als themanummer? 0 goed 0 voldoende 0 matig 0 slecht Hebt u suggesties voor verbetering?
Hebt u suggesties voor andere thema's?
Overige opmerkingen:
Stuur de ingevulde enquête naar:
SAVANTE VROUWENBIBL IO THEEK ar chi ef- e n docu men ta ti ece ntru
Oude Boteringestraat 60 9712 GM Groningen tel. 050 - 314 27 93 s avan t e @in n .nl www.inn.nl/~savante
Openingstijden bibliotheek
maandag t/m vrijdag van 14.00 - 17.00 uur Abonnementen
basistarief 11,35 per j aar studenten/minima 6,80 kado-abonnement 10,-
Vrouwenbibliotheek Savante Oude Boteringestraat 60 9712 GM Groningen
of mail ons naar:
[email protected]
Alvast onze hartelijke dank
voor uw medewerking!
