Inleiding __________________________________________________________ 3 Toeristische overnachtingen _________________________________________ 5 Het aanbod ____________________________________________________________ 5 Aantal toeristische overnachtingen ________________________________________ 9
Meeting Industry __________________________________________________ 36 Het aanbod van vergaderzalen ___________________________________________ 36 Aantal vergaderingen van internationale verenigingen - UIA __________________ 37 Aantal vergaderingen van internationale verenigingen - ICCA _________________ 38 Beurzen en Salons _____________________________________________________ 39
Culturele toeristische diensten ______________________________________ 40 Het aanbod in musea en toeristische attracties _____________________________ 40 Aantal bezoekers van Musea en Attracties _________________________________ 40 Culturele rondleidingen en Greeters ______________________________________ 41 Eenmalige en terugkerende evenementen __________________________________ 42
Vervoer _________________________________________________________ 45 Luchthavens __________________________________________________________ 45 Brussels Airport – Zaventem _____________________________________________ 46 Spoorwegen __________________________________________________________ 47
Duurzaam toerisme _______________________________________________ 48 De troeven van Brussel wat duurzaamheid betreft ___________________________ 48 De Eco-Labels _________________________________________________________ 49 Aanbod logies ondernemingen en vergaderzalen met eco-label ________________ 51 De Green City Index ____________________________________________________ 54 Groene ruimtes ________________________________________________________ 54 Reizigers met beperkte mobiliteit _________________________________________ 56
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 2.
Inleiding Na 2012, dat een stabiel jaar was, knoopte het toerisme in Brussel in 2013 weer aan met groei. Het aantal overnachtingen steeg met 4,7% tot bijna 6,3 miljoen, voor 3,3 miljoen bezoekers. Er zijn verschillende redenen voor deze stijging. De gevolgen van de financiële crisis ebben geleidelijk weg, de consumenten en ondernemers krijgen stilaan weer vertrouwen, er kwam meer toeristische infrastructuur in Brussel en de stad werd ook aantrekkelijker in de markt gezet. Door het toenemend wereldwijd consumentenvertrouwen sinds begin 2013 ging het aantal vrijetijdsovernachtingen met een fikse 9,1% naar boven. Omdat het vertrouwen van de ondernemers iets later in het jaar weer opflakkerde, bleef de groei van de zakelijke overnachtingen beperkt tot 1,1% en liet zich vooral in het tweede halfjaar optekenen. Dankzij de MICE-activiteit, die toch voor 52,5% van de overnachtingen staat, kan Brussel zich weer verheugen over de eerste plaats in Europa en de tweede plaats wereldwijd in de ranglijst van congressteden, volgens de Union of International Associations. Met deze cijfers zagen de hotels, die 95% van de overnachtingen in Brussel noteren, hun bezetting met 0.4 punt verhogen. Omdat vooral het vrijetijdstoerisme vooruitgang boekte, is deze hogere bezetting het meest uitgesproken tijdens het weekend. Deze bezettingsgroei is trouwens des te opmerkelijker omdat het hotelaanbod tijdens het jaar nog werd uitgebreid met 505 bijkomende hotelkamers. De jeugdherbergen pakken uit met een flink hogere score (+13%) ten opzichte van een zeer negatief 2012. Dat is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de schommelingen in het aanbod (275 bedden minder in 2012 en 285 meer in 2013). Wat het land van herkomst betreft, staat België nog altijd aan de top met 19,4% van de overnachtingen. Internationaal (80,6% van de overnachtingen) bestaat de top vijf van de landen uit Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Spanje en de Verenigde Staten. Spanje moest zijn derde plaats afgeven aan Duitsland, wat te wijten is aan de zware financiële moeilijkheden van de Spanjaarden die in hun land met een grote crisis kampen. In de top-30 van de landen vorderden vooral Ierland, met + 22,9% (waarschijnlijk omdat het land voorzitter was van de Europese Raad in het eerste halfjaar 2013), Brazilië (+12,8%) en Zwitserland (+11,4%) gevolgd door China (+10,5%). De eerste vaststellingen voor 2014 en de nieuwe hotelprojecten maken ons optimistisch betreffende onze doelstelling om 10 miljoen overnachtingen te halen tegen 2020. Ook het aantal bezoekers aan musea en attracties nam toe, met 10,3% meer dan in 2012. Dit werd onmiskenbaar beïnvloed door het succes van grote tentoonstellingen die in een aantal musea liepen. Het jaar werd ook gekenmerkt door de opening van het Fin-de-Siècle museum in december 2013.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 3.
Er zijn ook nog op een ander vlak positieve resultaten te melden. Onze bezoekers kiezen steeds meer voor logies en meetinglocaties met een milieulabel. Zo kwamen er vier hotels en twee meeting venues bij de locaties met het internationale label ‘Groene Sleutel’ en kregen twee locaties ook een extra ster als Ecodynamische Onderneming en stegen zo in de regionale quotering. De toekomst oogt rooskleuriger en we kunnen alleen meer opgetogen zijn over de inspanningen die de hele sector levert om Brussel alsmaar aantrekkelijker te maken voor bezoekers uit de hele wereld. Zo kan de stad een geruststellende groei voorleggen, die bevestigd wordt door fors hogere resultaten.
Wij wensen u veel leesplezier.
Frédéric Cornet Manager Observatorium voor Toerisme in Brussel
Het jaarverslag van het Observatorium voor Toerisme in Brussel wordt opgemaakt in partnerschap met Wallonië-Brussel Toerisme. Het is de weerslag van de inzameling en verwerking van gegevens die onder meer worden overgemaakt door de FOD Economie, de Franse Gemeenschapscommissie, MKG Hospitality, TourMIS en toeristische dienstverleners zoals de Brusselse musea en attracties. Het wordt opgemaakt volgens een efficiënte methode die door alle Brusselse toeristische actoren wordt erkend. Het Observatorium voor Toerisme publiceert op de site van VISITBRUSSELS (www.visitbrussels.be Menu ‘Observatorium’) ook maandelijkse barometers die de evolutie schetsen van de overnachtingen, de hotelactiviteit en het aantal bezoekers aan de musea en attracties.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 4.
Toeristische overnachtingen Het aanbod Toeristisch logiesaanbod
Type
Aantal vestigingen
Aantal kamers
Capaciteit in aantal plaatsen / bedden
Hotels
197
17 677
36 323 plaatsen
Jeugdlogiesaanbod (jeugdherbergen en logies voor jeugdbewegingen)
11
207
1 583 bedden
Erkende Gastenkamers
95
179
387 plaatsen
Gastenkamers inbegrepen in de gegevens van de ADSIE
80
170
391 plaatsen
Appart-hotels (schatting)
100
6 500
Bronnen : Hotels, jeugdlogies en Gastenkamers in de gegevens van de ADSIE : ADSIE / Erkende Gastenkamers : Cocof / Appart-hotels : schatting van het observatorium voor toerisme (2009)
Opmerking: sinds juni 2012 zijn de overnachtingsgegevens van de B&B’s opgenomen in de gegevens van de ADSEI. Met het oog op samenhang in de gegevens zullen de gegevens van die overnachtingen voortaan dus gebaseerd zijn op deze gastenkamers en niet langer op de gegevens van Bed&Brussels zoals vroeger.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 5.
Hotelaanbod in 2013 en vergelijking met 2012
Type
Aantal vestigingen
Aantal kamers
197
17 677
36 323
+4
+ 505
+ 1 368
5*****
12 =
2 176 =
4 382 =
4****
52 =
8 215 + 111
16 743 + 222
3***
66 +2
5 383 + 183
11 270 + 779
2**
39 +2
1 090 + 144
2 208 + 288
1*
15 +1
425 + 79
868 + 158
Andere
13 -1
388 - 12
852 - 79
Hotels
Capaciteit in aantal bedplaatsen
Sterren :
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 6.
Aantal vestigingen per gemeente en capaciteit in kamers of bedden Hotels Gemeente
Totaal
5 ****
4 ****
3 ***
2 **
1 *
Niet gekl.
Jeugdlogies (capaciteit in bedden)
Brussel
100 8 841
7 1 466
31 4 041
29 2 417
21 587
7 176
5 154
5 688
13 30
13 33
Sint-Gillis
27 2 221
-
8 1 038
8 782
3 111
4 154
4 136
-
6 12
5 11
Elsene
17 1 556
2 438
5 730
7 332
1 22
1 13
1 21
1 160
8 20
4 20
Sint-Joost-tenNoode
15 2 136
-
3 1 270
7 756
3 56
1 18
1 36
1 240
-
-
Schaarbeek
9 645
-
1 354
3 94
4 163
1 34
-
-
18 28
16 21
Etterbeek
6 701
1 149
2 456
1 47
1 27
-
1 22
-
8 13
8 16
Anderlecht
6 445
1 60
-
4 353
1 32
-
-
-
3 5
2 4
Evere
4 466
-
2 326
1 120
1 20
-
-
-
1 2
1 2
SintLambrechtsWoluwe
4 222
-
-
2 180
2 42
-
-
-
4 9
5 12
Ganshoren
2 49
-
-
-
-
1 30
1 19
-
2 3
1 2
WatermaalBosvoorde
2 17
-
-
1 11
1 6
-
-
-
7 11
5 9
Sint-JansMolenbeek
1 150
-
-
1 150
-
-
-
2 241
1 1
1 1
Ukkel
1 101
-
-
1 101
-
-
-
-
5 8
4 9
Sint-PietersWoluwe
1 63
1 63
-
-
-
-
-
-
4 9
2 4
Vorst
1 40
-
-
1 40
-
-
-
-
2 5
2 5
Jette
1 24
-
-
-
1 24
-
-
-
3 3
2 2
Oudergem
-
-
-
-
-
-
-
1 164
7 12
6 11
Koekelberg
-
-
-
-
-
-
-
1 90
2 5
2 5
Sint-AgathaBerchem
-
-
-
-
-
-
-
-
1 3
1 3
197 17 677
12 2 176
52 8 215
66 5 383
39 1 090
15 425
13 388
11 1 583
95 179
80 170
Totaal
Aantal erkende gastenkamers
Gastenkamers in de ADSIE bestanden
Bron : Hotels, jeugdlogies en gastenkamers in de ADSIE gegevens : ADSIE / Erkende Gastenkamers : Cocof
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 7.
Hotelprojecten in Brussel
Naam van het project
Opmerkingen
Gemeente
Omvang
Datum
Hampton Inn by Hilton (4****)
Rebranding van de Cascade Inn
Sint-Gillis
82 kamers
2014-15
Penta Hotel Louise (3***)
Rebranding van de Mercure Louise (4****)
Sint-Gillis
201 kamers
2014-15
*Onbekend*
Overname van Le Méridien
Brussel (Centraal Station)
224 kamers
2014-15
Ibis Budget
Nieuw hotel
Sint-Gillis (Barastraat)
?
2015-16
Tangla Hotel (4****)
Renovatie van het Sodehotel (4****)
Sint-LambrechtsWoluwe (UCL St Luc)
181 kamers (voordien 126)
2015
Nexity - Orion International
Nieuw hotel
Etterbeek (Belliardstraat)
110 kamers
2015
Hotel Astoria (5*****)
Renovatie van het hotel Astoria
Brussel Stad (Koningsstraat)
142 kamers (voordien 109)
2016
Gésu (5*****)
Nieuw hotel
Sint-Joost-ten-Noode
73 kamers + vergaderzalen en parking
2017
Neo
Project op de Heyzel
Heyzel - Laeken
Min. 500 kamers Congres centrum van 5.000 plaatsen
Bron : CBRE / Observatorium voor Toerisme te Brussel / Brussels Booking Desk
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 8.
Aantal toeristische overnachtingen Alle vestigingen Samenvatting van de overnachtingen in 2013
Gegevens
% van het totaal
Evolutie 2012-2013
Aankomsten
3 290 603
+3.8%
Overnachtingen
6 271 037
+4.7%
Gemiddelde verblijfsduur
1.91 dagen
+0.9%
Recreatieve overnachtingen
2 979 876
47.5%
+9.1%
Professionele overnachtingen
3 291 161
52.5%
+1.1%
Overnachtingen in hotels
5 934 749
94.6%
+4.1%
Overnachtingen in jeugdlogies
307 762
4.9%
+13.0%
Overnachtingen in gastenkamers*
28 526
0.5%
Hotels – Bezettingsgraad
71.3%
+0.4 pts
Hotels – Gemiddelde prijzen
107.85€
-0.1%
Hotels – RevPAR
76.93€
+0.4%
Overnachtingen uit België
1 217 678
19.4%
+4.6%
Overnachtingen uit het buitenland
5 033 359
80.6%
+4.8%
-
Frankrijk
823 270
13.1%
+7.1%
-
Verenigd Koninkrijk
516 422
8.2%
+3.5%
-
Duitsland
421 896
6.7%
+8.9%
-
Spanje
415 590
6.6%
-0.1%
-
Verenigde Staten van Amerika
362 783
5.8%
+1.3%
Bronnen : Aankomsten en Overnachtingen : ADSIE – bezettingsgraden en prijzen van de hotels: MKG Hospitality
* Opmerking: De overnachtingen in gastenkamers worden sinds juni 2012 verwerkt door de ADSEI en zijn voortaan opgenomen in het totale aantal overnachtingen. Wij tonen hun evolutie ten opzichte van het verleden niet omdat 2012 niet compleet is.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 9.
Evolutie van overnachtingen in de 3 regio’s
Bron : ADSIE
Index van de overnachtingen sinds 1992 in de 3 regio’s
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 10.
Evolutie van aankomsten, overnachtingen en duur van het verblijf
Bron : ADSIE
Evolutie van recreatieve en professionele overnachtingen sinds 1992
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 11.
Totaal van aankomsten en overnachtingen sinds 2000
Bron : ADSIE
Overnachtingen per reden sinds 2000
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 12.
Overnachtingen per gemeente (2013) – Brussel en omgeving
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 13.
Opm. : Om redenen van vertrouwelijkheid zijn gemeenten met te weinig logies niet inbegrepen in deze cijfers. Bron : ADSIE.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 14.
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 15.
Overnachtingen per land van herkomst - 2013
Opm. : De pijlen in de tweede kolom geven de evolutie van de marktpositie tov 2012 aan. Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 16.
Overnachtingen – vergelijking en evolutie 2012-2013
Bron : ADSIE
Totaal van de overnachtingen per maand
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 17.
Overnachtingen per maand per reden
Bron : ADSIE
Overnachtingen per maand per type logies
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 18.
Overnachtingen 2013 en evolutie 2012-2013 - Vergelijking per markt
Opm. : de blauwe lijn staat voor de gemiddelde evolutie van alle landen Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 19.
Ontwikkeling van de overnachtingen per land
België
Bron : ADSIE
Frankrijk
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 20.
Verenigd Koninkrijk
Bron : ADSIE
Duitsland
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 21.
Spanje
Bron : ADSIE
Verenigde Staten
Source : DGSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 22.
Nederland
Bron : ADSIE
Italië
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 23.
BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China)
Bron : ADSIE
Nationale vergelijking Overnachtingen in andere Belgische steden
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 24.
Europese vergelijking Overnachtingen in andere Europese steden – totaal van overnachtingen
Opm. : een * betekent dat het type logies inbegrepen in het totaal verschillend is van Brussel. Bron : ECM
Overnachtingen in andere Europese steden – internationale overnachtingen
Opm. : een * betekent dat het type logies inbegrepen in het totaal verschillend is van Brussel. Bron : ECM
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 25.
Percentage van de internationale overnachtingen in de grootste Europese steden
Opm. : een * betekent dat het type logies inbegrepen in het totaal verschillend is van Brussel. Bron : ECM
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 26.
Hotels Overnachtingen in hotels per maand
Bron : ADSIE
Bezettingsgraden
Bron : MKG Hospitality
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 27.
Gemiddelde Prijzen en RevPAR (Omzet per beschikbare kamer)
Bron : MKG Hospitality
Bezettingsgraden en prijzen per wijk en hotelcategorie
Bron : MKG Hospitality
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 28.
Bezettingsgraden en gemiddelde prijzen voor weekdagen / week-ends
Bron : MKG Hospitality
De weekdagen gaan van maandag tot donderdag, de andere dagen zijn weekenddagen. De blauwe lijnen (week) en de groene lijnen (weekend) tonen de situatie in 2013, de blauwe stippen en groene driehoeken de situatie in 2012.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 29.
Bezettingsgraad en gemiddelde prijzen volgens evolutie van het aanbod
Bronnen : MKG Hospitality en ADSIE
Deze grafiek toont de evolutie in jaarlijks gemiddelde van de gemiddelde kamerprijzen in Brussel (oranje lijn op de bovenste grafiek) en van de bezettingsgraad (blauwe lijn op de grafiek onderaan), ten opzichte van de evolutie van de capaciteit in aantal kamers (blauwe strepen op de grafiek onderaan).
Overnachtingen per hotelcategorie
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 30.
Recreatieve / Professionele overnachtingen per hotelcategorie
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 31.
Overnachtingen per land - Hotels
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 32.
Jeugdlogies Overnachtingen in jeugdlogies
Bron : ADSIE
Overnachtingen per land in jeugdlogies
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 33.
Gastenkamers
De overnachtingen in gastenkamers worden sinds juni 2012 verwerkt door de ADSEI en zijn voortaan opgenomen in het totale aantal overnachtingen. Hun evolutie ten opzichte van het verleden kan dus nog niet getoond worden. 2013
Evol
Aankomsten
12 396
-
Overnachtingen
28 526
-
Gemiddelde verblijfsduur
2.3 dagen
Recreatieve overnachtingen
17 140
Professionele overnachtingen
11 386
Bron : ADSIE
Overnachtingen per maand in gastenkamers
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 34.
Ovenachtingen per land in gastenkamers
Bron : ADSIE
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 35.
Meeting Industry Het aanbod van vergaderzalen Vergaderzalen in venues (in Brussel en omgeving) Type
Meer dan 1.000
500 tot 1.000
250 tot 500
100 tot 250
Minder dan 100
Theaters en concertzalen
6
7
4
2
Centra voor conferenties en tentoonstellingen
4
3
5
Historische gebouwen en musea
3
8
Moderne en hedendaagse gebouwen
4
Culturele / sportcentra
1
Capaciteit van de grootste zaal Banket
Theater
-
1 500
15 000
4
6
8 000
15 000
16
27
15
1 200
2 500
6
9
18
10
1 100
1 800
2
2
23
5
1 000
800
Bron : Let’s Meet in Brussels 2014 - VISITBRUSSELS
Vergaderzalen in hotels (in Brussel en omgeving) Hotelcategorie
Aantal hotels met minstens 1 zaal
Capaciteit van de grootste zaal Banket
Theater
5 Sterren Hotels
11
850
1 050
4 Sterren Hotels
56
1 300
900
3 Sterren Hotels
42
715
650
Bron : Let’s Meet in Brussels 2014 - VISITBRUSSELS
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 36.
Aantal vergaderingen van internationale verenigingen - UIA UIA = Union of International Associations
Bron : U.I.A.
De UIA houdt in zijn statistieken rekening met de bijeenkomsten die worden georganiseerd en/of gesteund door internationale organisaties die opgenomen zijn in het “Yearbook of international organisations” en in de “International Congress calendar”. De criteria voor deze bijeenkomsten zijn: Minstens 300 deelnemers Minstens 40 % buitenlanders Minstens 5 nationaliteiten Minimumduur: 3 dagen
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 37.
Aantal vergaderingen van internationale verenigingen - ICCA ICCA = International Congress and Convention Association
Bron : I.C.C.A.
De gegevens van de ICCA betreffen enkel bijeenkomsten van organisaties die aan de volgende criteria voldoen: Minstens 50 deelnemers Herhaaldelijk georganiseerd worden in minstens drie verschillende landen Bijeenkomsten met deelnemers van minstens drie verschillende nationaliteiten
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 38.
Beurzen en Salons Aantal bezoekers aan beurzen en salons te Brussel in 2013 Naam
Plaats
Data 2013
Publiek, prof. Of beide
Bezoekers
European Motor Show Brussels
Brussels Expo
11>20/01
Publiek
385 000
Batibouw
Brussels Expo
21/02-03/03
Beide
296 000
Voedingssalon Brussel Food & Feel Good
Brussels Expo
5>20/10
Publiek
121 000
Agribex
Brussels Expo
3>8/12
Beide
114 500
Vakantiesalon Brussel
Brussels Expo
31/01-04/02
Publiek
105 500
Cocoon
Brussels Expo
16>24/11
Publiek
72 500
Foire du Livre
Tour & Taxis
7>11/03
Publiek
70 000
BREAFA
Tour & Taxis
19>27/01
Beide
40 000
Mobicar
Brussels Expo
12>20/10
Publiek
31 250
Babyboom
Brussels Expo
08>10/03
Publiek
28 000
Art Brussels
Brussels Expo
18>21/04
Publiek
27 500
Creativa / Artisanart
Brussels Expo
7>10/03
Publiek
26 000
Eurantica Brussels
Brussels Expo
14>24/03
Publiek
22 700
European Seafood
Brussels Expo
23>25/04
Prof
21 000
LabelExpo Europe 2013
Brussels Expo
24>27/09
Prof
21 000
Meubelbeurs Brussel
Brussels Expo
3>6/11
Publiek
21 000
Estetika
Brussels Expo
Affordable Art Fair
Tour & Taxis
21>24/02
Publiek
12 000
Megavino
Brussels Expo
18>21/10
Beide
13 250
Off Art Fair
Tour & Taxis
18>22/04
Publiek
10 000
MOOD - Meet Only Original Designs
Brussels Expo
10>12/09
Publiek
9 250
Culinaria
Tour & Taxis
29/05-2/06
Publiek
5 000
Brussels Design Market
Tour & Taxis
Observatorium voor Toerisme te Brussel
16>18/03 5>7/10
20>21/04 7>8/09
Prof
Publiek
14 500 17 900
5 000 5 000
Pagina 39.
Culturele toeristische diensten Het aanbod in musea en toeristische attracties In 2012 waren er in Brussel 108 musea met de opening van het Musée Fin-de-Siècle Museum, 4 attracties en 1 multicultureel centrum.
Aantal bezoekers van Musea en Attracties
Bron : VISITBRUSSELS
Op een panel van 35 musea en attracties werd in 2013 een bezoekersaantal van 2.66 miljoen gehaald, een stijging van 10.1% tegenover 2012. Musea en attracties die tot het panel behoren : Aquarium van Brussel, Atomium, Autrique-Huis, Belgisch Museum van de Vrijmetselarij, BELvue museum, Bozar, Bruxella 1238, Belgisch Stripcentrum, Cauchie-Huis, Charlier Museum, Coudenberg, Editions Jacques Brel, Experience Brussels, Broodhuis, Horta-huis, Kindermuseum, La Fonderie, Marc Sleen Museum, Maurice Carème Museum, MIM, Museum van de Nationale Bank, Museum van de Hallepoort, Museum der Letteren en Manuscripten, Museum van cacao en chocolade, Musea van het Verre Oosten, Jubelparkmuseum (KMKG), Museum van het Kostuum en de Kant, Speelgoedmuseum, René Magrittemuseum, Schaarbeeks Museum van het Bier, Museum voor Natuurwetenschappen, Museum voor de Oudere Technieken, Parlamentarium, Planetarium en van Buuren Museum.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 40.
Culturele rondleidingen en Greeters In 2011-2012 voerde Charlotte Raymond, een studente aan het IGEAT, een diepteanalyse uit over de sector van de rondleidingen in Brussel, zowel wat de vraag als wat het aanbod betrof. Dit zijn de belangrijkste conclusies: -
Er bestaan 72 organismen die rondleidingen aanbieden in Brussel In 2011 werden ongeveer 14.000 rondleidingen georganiseerd Meer dan 290.000 mensen namen deel aan deze rondleidingen Belgen waren het best vertegenwoordigd (70%), gevolgd door Fransen, Engelsen, Duitsers en Nederlanders.
Greeters zijn inwoners van Brussel met een passie voor hun stad, die zich vrijwillig inzetten om bezoekers te vertellen over hun eigen favoriete plekjes, adresjes en hun kijk op Brussel. De Greeters doen Brussel ontdekken in tal van facetten, van de verkenning van een wijk tot het proeven van een lokaal bier, langs groene wandelingen of de kennismaking met minder bekende sites. De klemtoon ligt op het authentieke en op culturele uitwisseling. Het netwerk van de Greeters telde eind 2013 een honderdtal leden die bezoekers konden ontvangen in acht verschillende talen. Ze onthaalden 1.560 personen tijdens 530 ontmoetingen, wat 33% meer is dan in 2012. Daarvan bestond 73% uit toeristen, 17% uit Erasmus-studenten/expats en 10% uit zakenmensen. De belangrijkste markten waren Frankrijk (31%), Spanje (15%), de Verenigde Staten (15%), België (11%) en Duitsland (10%).
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 41.
Eenmalige en terugkerende evenementen Eenmalige evenementen
Naam
Plaats
Data
Bezoekers
Da Vinci
Beurs
22/03 - 27/10
100 000
The Art of the Brick
Beurs
22/11/1321/04/14
100 000
Constant Permeke
Bozar
11/10/1220/01/13
89 184
Kandinsky & Russia
KMSK
8/03 - 30/06
80 000
Museum voor Natuurwetenschappen
16/10/1226/05/13
73 733
Beurs
19/11/1217/02/13
70 000
ING Cultuurcentrum
30/01 - 12/05
65 000
Henry van de Velde
KMKG
13/09 - 31/12
60 987
Jordaens en de Antieken
KMSK
12/10/1327/01/13
56 000
Antoine Watteau
Bozar
8/02 - 12/05
42 154
Lieve Blancquaert - Birth Day
ING Cultuurcentrum
9/10/13-5/01/14
26 073
De erfenis van Rogier van der Weyden
KMSK
12/10 - 21/11
14 000
Schrijvers van contouren. Tekenkunst in het Oude Egypte
KMKG
13/09 - 31/12
8 128
Prinses Marie-José, tussen België en Italië
KMKG
1/01 - 3/03
6 700
Eeuwenoud Cyprus - Wisselwerking van culturen
KMKG
1/01 - 10/03
4 380
Ramayana (Europalia)
KMKG
21/11-31/12
2 390
Prehistorie - Do It Yourself
Terracota Yves Saint Laurent Visionair
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 42.
Betalende terugkerende evenementen
Naam
Plaats
Data
Aantal dagen
Bezoekers
Verschillende plaatsen in de stad
19>28/08
10
120 000
Tour & Taxis
29/06-1/07
3
82 000
Brussels International Fantastic Film Festival (BIFFF)
Bozar
2>13/04
12
63 474
Mémorial Van Damme
Koning Boudewijn Stadion
6/09
1
47 000
Bota
30/04-26/05
15
37 000
Flagey
17-26/02
10
35 960
Brosella
Groentheater
13>14/07
2
26 000
Nocturnes des Musées
Verschillende musea
September December
12 donderdagen
23 500
Stadhuis Brussel
15>18/08
4
20 000
Brussels Summer Festival Couleur Café
Nuits Botanique Festival Anima
Floraliëntime
Museum Night Fever
Verschillende musea
2/03
1
Kunstenfestivaldesarts
Verschillende plaatsen
3>25/05
23
Observatorium voor Toerisme te Brussel
16 500 visiteurs 50 000 visites 24 000
Pagina 43.
Gratis terugkerende evenementen
Naam
Plaats
Data
Aantal dagen
Bezoekers
Verschillende plaatsen in de stad
29/11/2013 5/01/2014
37
1 500 000
Kermis van Brussel
Zuidlaan
13/07 - 18/08
31
1 500 000
Brussel Bad
Akenkaai
5/07-11/08
33
400 000
Brussels Jazz Marathon
Verschillende plaatsen in de stad
24>26/05
3
250 000
Stripfeest
Verschillende plaatsen in de stad
6>8/09
3
115 000
Nuit Blanche
Verschillende plaatsen in de stad
5>6/10
2
100 000
Light Festival
Kanaal wijk
31/10 - 3/11
4
85 000
Belgian Pride
Verschillende plaatsen in de stad
18/05
1
80 000
Paleizenplein
3>5/05
3
72 000
Winterpret
Irisfeest
30 091 lopers 20 Km van Brussel
Parcours in de stad
26/05
1
150 000 toeschouwers
Marathon de Bruxelles en andere wedlopen
Parcours in de stad
6/10
1
11 335 lopers
The Color Run
Tour & Taxis
29/09
1
10 000
Brussels Creative Forum
Paleizenplein
30/08 - 1/09
3
3 000
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 44.
Vervoer Luchthavens Aantal reizigers in de luchthavens
Bron : Brussels Airport / Brussels South Charleroi Airport
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 45.
Brussels Airport – Zaventem Bestemmingen van en naar Zaventem
Continent
Ganse jaar
In het seizoen
Nieuwe routes in 2013
Gestopte routes in 2013
Europa
80
48
2
5
Afrika
38
5
0
0
Midden-Oosten
5
0
0
0
Centraal- en Zuid-Amerika
5
0
0
0
Noord-Amerika
8
0
0
0
Asia-Pacific
4
0
0
0
140
53
2
5
TOTAAL Bron : Brussels Airport
Aantal reizigers per maand
Bron : Brussels Airport
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 46.
Top 10 van de bestemmingen in aantal reizigers
Europa
Buiten Europa
2012
2013
Evol.
2012
2013
Evol.
Madrid
561 757
661 101
17.7%
New York*
664 152
574 106
-13.6%
London*
548 544
569 541
3.8%
Washington
159 764
201 144
25.9%
Genève
514 159
536 833
4.4%
Tel Aviv
184 786
187 433
1.4%
Istanbul*
460 024
516 225
12.2%
Abu Dhabi
171 619
170 743
-0.5%
Barcelona
523 191
509 505
-2.6%
Casablanca
194 262
170 076
-12.5%
Antalya
450 386
492 316
9.3%
Mumbai
151 670
157 029
3.5%
Milan*
459 383
491 385
7.0%
Montreal
150 033
145 729
-2.9%
Rome*
486 410
466 692
-4.1%
Toronto
145 089
144 394
-0.5%
Frankfurt
450 607
459 555
2.0%
Delhi
127 417
136 071
6.8%
Kopenhagen
481 591
458 147
-4.9%
Chicago
104 317
134 294
28.7%
* op alle luchthavens van de betrokken stad Bron : Brussels Airport
Spoorwegen Om redenen van vertrouwelijkheid geeft de NMBS geen informatie meer over haar HST-lijnen (Thalys / Eurostar).
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 47.
Duurzaam toerisme De troeven van Brussel wat duurzaamheid betreft • Dicht net van HST- en luchtverbindingen voor het internationaal vervoer. • Een waardering van accommodaties die zich onderscheiden door de kwaliteit van hun milieubeheer (eco-labels, milieu certificeringen). • Een stad die toegankelijk is voor personen met beperkte mobiliteit, Brussel voor Allen. • Een groen Gewest : 8.000 hectaren groene ruimten. • Een voortdurende en geleidelijke vergroening van het Gewest die halverwege de jaren 1990 begonnen is met de ontwikkeling van ‘aaneengesloten groene ruimtes’ die de groene zones en de biologische corridors in de openbare ruimte integreren. • Een beleid voor het aanmoedigen voor groene gevels en daken. • Opmerkelijke wandelruimtes zoals de Groene Wandeling, een traject van 63 km, het bijna 5.000 hectare grote Zoniënwoud, een net van fietspaden dat voortdurend uitgebreid wordt, een net van Grote Routepaden, talloze parken, enz. • Een voortrekkersrol in de ontwikkeling van het «REseau Vert EuRopéen» (REVER), het netwerk Véloroute en de Voie Verte. • Een rijke biodiversiteit die beschermd moet worden: bijna 800 planten en 45 zoogdiersoorten, waaronder 17 soorten vleermuizen, 92 soorten nestvogels, enz. • Een bijenpopulatie die het goed stelt en honing van voortreffelijke kwaliteit produceert.
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 48.
De Eco-Labels Het rapport van het Observatorium onderscheidt 4 types milieukeurmerken : Het internationale label “Groene Sleutel” De Groene Sleutel is het internationale ecolabel dat vandaag erkend wordt door meer dan 2.100 toeristische infrastructure in de wereld. Het wordt jaarlijks toegekend aan toeristische accomodaties – hotels, gastenkamers, jeugdherbergen, campings, conferentiecentra en attractieparken – op basis van beoordelingscriteria die slaan op het algemene milieubeleid, het afval-, water en energiebeheer, de groene ruimten, de voeding, het milieuonderwijs, de mobiliteit, enz. Via deze uitmuntendheidscriteria wil het programma Groene Sleutel de duurzame ontwikkeling binnen de toeristische sector bevorderen. Meer informatie op : www.groenesleutel.be
Het gewestelijk label «Ecodynamische onderneming» Dit label wordt toegekend aan de Brusselse ondernemingen, klein of groot, openbaar, privé of vzw, die goede praktijken toepassen op het gebied van milieubeleid. Tot die praktijken behoren een rationeel afvalbeleid, constante inspanningen om energie te besparen, aansporingen en faciliteiten ter bevordering van de zachte mobiliteit bij de werknemers, enz. De ondernemingen kunnen een tot drie sterren krijgen naargelang de ondernomen inspanningen. Dit label kan als opstap dienen naar het internationale label «Groene Sleutel». Meer informatie op : www.leefmilieubrussel.be
Eco-Management and Audit Scheme (EMAS) Het Europees Milieumanagement- en Auditschema (EMAS) is een managementtool voor bedrijven en andere organisaties om hun totale milieuprestatie te evalueren, te rapporteren en te verbeteren. Het schema is sinds 1995 beschikbaar voor toepassing door bedrijven en was aanvankelijk beperkt tot de industriële sector. Sinds 2001 is EMAS beschikbaar voor alle economische sectoren, ook de openbare diensten en de privé-dienstverlening. Meer informatie op : http://europa.eu/youreurope/business/environment/emascertification/index_nl.htm
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 49.
Het Green Globe International Label Green Globe is het certificeringsprogramma voor de wereldwijde toeristische en reisindustrie. Leden van Green Globe besparen energie en water, drukken de bedrijfskosten, dragen positief bij tot de lokale gemeenschap en hun leefmilieu en voldoen aan de hoge eisen van groene zaken- en vrijetijdstoeristen. De Green Globe Standard is een gestructureerd systeem voor de evaluatie van de duurzaamheidsprestatie van het zaken- en vrijetijdstoerisme en de toeleveranciers. De bedrijven in die sector kunnen verbeteringen en documenten invoeren die leiden tot de certificering van hun duurzame activiteiten en duurzaam management. De Green Globe Standard is een verzameling van 337 nalevingsindicatoren die van toepassing zijn op 41 individuele duurzaamheidscriteria. De toepasselijke indicatoren verschillen naargelang van het type certificering, het geografisch gebied en ook lokale factoren. Meer informatie op : www.greenglobe.com
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 50.
Aanbod logies ondernemingen en vergaderzalen met eco-label Logies Groene Sleutel Aloft Brussels Schuman Four Points by Sheraton Brussels Ibis Brussels Centre Zuidstation Martin’s Brussels EU Le Méridien Brussels NH Hotel du Grand Sablon NH Hotel Stéphanie Park Inn by Radisson Brussel Zuid Plaza Brussels (Le) Radisson Blu EU Radisson Blu Royal Hotel Scandic Grand Place Brussels Stanhope Brussels Thon Hotel EU
Jeugdherberg 3 Fonteinen Jeugdherberg Jacques Brel Brussel Génération Europe Sleepwell – Espace du Marais Bron : Let’s Meet in Brussels 2014 - VISITBRUSSELS
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 51.
Ecodynamische onderneming (LEE) 3 Sterren Label
Martin’s Central Park Silken Berlaymont Brussels
2 Sterren Label
Four Points by Sheraton Brussels Le Méridien Brussels Le Plaza Brussels Radisson Blu EU Radisson Blu Royal Sheraton Brussels Stanhope Brussels Sleepwell – Espace du Marais (Jeugdherberg)
1 Ster Label
The Dominican Rocco Forte Amigo
Source : Let’s Meet in Brussels 2014 - VISITBRUSSELS
Andere Labels EMAS
Martin’s Central Park
Green Globe
Crowne Plaza Brussels - Le Palace
Source : Let’s Meet in Brussels 2014 - VISITBRUSSELS
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 52.
Meeting venues
Groene Sleutel Autoworld Diamant Brussels - Conference & Business Centre Event Lounge Hôtel de la Poste The Sheds (Tour & Taxis) The « Theatre » at Hotel Le Plaza Source : Let’s Meet in Brussels 2014 - VISITBRUSSELS
Ecodynamische onderneming (LEE) 3 Sterren Label
Nationale Bank van België
2 Sterren Label
Ancienne Belgique BOZAR De Munt – Opera House Museum van Natuurwetenschappen Trammuseum The « Theatre » - Hotel Le Plaza
1 Ster Label
ING Belgium The Sheds (Tour & Taxis)
Source : Let’s Meet in Brussels 2014 - VISITBRUSSELS
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 53.
De Green City Index De Green City Index is een index die het milieubeleid van 30 Europese steden evalueert uitgaand van openbare statistieken over 30 indicatoren die 8 grote thema’s bestrijken : goed bestuur in milieuzaken, waterbeheer, grond- en afvalbeheer, energieverbruik, kwaliteit van de gebouwen, transport, CO2-uitstoot en luchtkwaliteit.De cijfergegevens worden geïnterpreteerd rekening houdend met de specifieke context van elke stad en samengevat in één enkele quotering. De door Siemens gesponsorde studie wordt uitgevoerd door de cel Economist Intelligence Unit van de krant The Economist. Brussel bekleedt de 9de plaats op 30 Europese hoofdsteden, vóór Parijs en Londen, in de European Green City Index, een rangschikking van duurzame steden. In de categorie openbaar milieubeleid staat Brussel zelfs op de eerste plaats, samen met Kopenhagen. Meer informatie op : http://www.siemens.com/entry/cc/en/greencityindex.htm
Groene ruimtes Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft meer dan 8.500 ha groene oppervlakte. Dat is meer dan de helft van de totale oppervlakte (16.138 ha) : Andere 12 Landbouwgrond 7
Privétuinen 32
Braakland 7
Privédomeinen 10
Parken en openbare tuinen 12
Bossen en wouden 20
Bron : BISA
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 54.
Reservaten Om de biodiversiteit van Brussel te beschermen, heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 14 natuurreservaten (130 ha) en 2 bosreservaten aangewezen. Er zijn drie grote types natuurreservaten in het Brusselse Gewest: De natuurreservaten Het Moeraske Het moeras van Ganshoren Het moeras van Jette Het Poelbos Het Laarbeekbos De Zavelenberg Rietkraag Ter Bronnenpark Kinsendael-Kriekenput Het natuurreservaat van het Rood Klooster De Verdronken-Kinderen-Vallei De Vallei van de Vuilbeek De Vallei van de Drie Fonteinen De Pinnebeekpoel De Vogelzangbeek De archeologische reservaten Het archeologisch reservaat van de Tumuli Het archeologisch reservaat van “Bosvoorde-Vijvers " De bosreservaten Het bosreservaat van het Rood Klooster Het bosreservaat van Gripensdelle
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 55.
Reizigers met beperkte mobiliteit
Vervoer - Metro
Een derde van de metrostations beschikt over een lift. Elk van deze stations heeft ook een veiligheidsstreep die op de grond is aangebracht. Alle stations hebben tactiele tegels aan de perronranden, geleidelijnen op de grond die leiden naar borden in Braille. Visuele en auditieve aankondigingen zijn operationeel in alle metrostellen.
Vervoer - Bus
Alle buslijnen zijn uitgerust met een lage vloer. Lijn 71 wordt in januari 2012 als de enige bus beschouwd die volledig toegankelijk is.
Vervoer - Tram
De nieuwe tramstellen van het type T3000 en T4000 hebben binnenin een aangepaste en ingerichte plaats. De auditieve aankondiging is ook op deze voertuigen operationeel.
Vervoer – Taxi’s
Een honderdtal Brusselse taxi’s zijn uitgerust voor het vervoeren van rolstoelgebruikers.
Vervoer - Trein
Om in België te reizen, biedt NMBS Mobility personen met beperkte mobiliteit een gratis dienstverlening aan, speciaal ontworpen om treinreizen te vergemakkelijken vanaf het vertrekstation tot het bestemmingsstation. In 131 Belgische stations wordt een aangepaste dienstverlening aan personen met beperkte mobiliteit voorzien, van de eerste tot de laatste trein en dit 7 dagen op 7. 114 stations zijn toegankelijk voor personen met beperkte mobiliteit met of zonder rolstoel. 17 stations werken samen met taxibedrijven die afgestemd zijn op het vervoer van personen met een rolstoel. Het betreft het vervoeren van personen met een rolstoel van een station zonder dienstverlening naar een station met dienstverlening.
Musea
34 musea zijn toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit.
Logies
75 hotels en jeugdherbergen zijn toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit.
Bron : Gids Brussel voor Allen 2013 – AMT Concept
Observatorium voor Toerisme te Brussel
Pagina 56.