Inhoudsopgave Woord vooraf
11
Inleiding
13
DEEL 1. Juridische omschrijving
17
Hoofdstuk 1. Preventieve wetgeving 1.1. Nationale wetgeving 1.1.1. Wettelijke bepalingen 1.1.2. Meldingsplichtigen 1.1.3. Verplichtingen 1.1.4. Beperking van de betalingen in contanten – cash-transacties 1.1.5. Gevolgen bij (niet)-naleving van de Witwaswet 1.1.6. Indicatoren – witwasknipperlichten 1.2. Europese wetgeving – derde witwasrichtlijn 1.2.1. Algemeen 1.2.2. Europese Richtlijn 2005/60/EG 1.2.3. FAG-aanbevelingen
18 18 18 20 33 68 72 73 78 78 79 80
Hoofdstuk 2. Repressieve wetgeving 2.1. Artikel 505 Sw. 2.1.1. Artikel 505, lid 1, 1° Sw. 2.1.2. Artikel 505, lid 1, 2° Sw., eerste witwasmisdrijf 2.1.3. Artikel 505, lid 1, 3° Sw., tweede witwasmisdrijf 2.1.4. Artikel 505, lid 1, 4° Sw., derde witwasmisdrijf 2.1.5. Artikel 505, lid 2 Sw. 2.1.6. Artikel 505, lid 3 Sw. 2.1.7. Artikel 505, lid 8 Sw., poging 2.1.8. Artikel 505, lid 9 Sw. 2.2. Artikel 506 Sw. 2.3. Fiscale fraude 2.4. Inbeslagneming en verbeurdverklaring 2.4.1. Verbeurdverklaring 2.4.2. Inbeslagneming 2.4.3. Bevriezing 2.4.4. Neerlegging 2.4.5. Centraal Orgaan voor de Inbeslagneming en de Verbeurdverklaring – COIV
83 84 85 86 90 92 93 93 94 94 95 95 98 100 114 131 134
DEEL 2. Politionele omschrijving
139
Hoofdstuk 1. De structuur van het witwassen 1.1. De injectie – placement 1.2. De opeenstapeling – layering 1.3. De integratie – integration
139 139 139 140
135
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 2. Indicatoren – witwasknipperlichten 2.1. Algemeen 2.2. Financiële beroepen 2.3. Niet-financiële beroepen
140 140 143 147
Hoofdstuk 3. Actoren 3.1. Nationaal 3.1.1. Cel voor Financiële Informatieverwerking – CFI 3.1.2. Procureur des Konings 3.1.3. Onderzoeksrechter 3.1.4. De federale en de lokale politie 3.1.5. Meldingsplichtigen en controle- en toezichthoudende overheden 3.1.6. Witwasser 3.1.7. Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen – CBFA 3.1.8. Nationale Bank van België 3.1.9. Douane en Accijnzen 3.1.10. Algemene Directie Controle en Bemiddeling van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie – ADCB 3.2. Internationaal 3.2.1. Internationale ‘Financial Intelligence Units’ – FIU 3.2.2. Internationale samenwerkingsverbanden 3.2.3. De niet meewerkende landen en territoria 3.2.4. Belastingparadijzen
150 150 150 169 169 169
Hoofdstuk 4. Typologieën 4.1. Typologie naar gelang de witwasfase 4.1.1. Inbrengfase 4.1.2. Circulatiefase 4.1.3. Investeringsfase 4.2. Typologie naar gelang de onderliggende misdrijven 4.2.1. Hormonenhandel 4.2.2. Terrorisme en zeeroverij 4.2.3. Ernstige en georganiseerde fiscale fraude 4.2.4. Nigeriaanse oplichting 4.2.5. Handel in verdovende middelen – drugshandel 4.2.6. Financiële misdrijven 4.2.7. Sociale fraude 4.2.8. Koppelbazen 4.2.9. Het verlenen van beleggingsdiensten zonder vergunning – onwettig openbaar aantrekken van spaargelden 4.2.10. Namaak, piraterij en valsemunterij 4.2.11. Illegale handel in organen en menselijke weefsels 4.2.12. Corruptie 4.2.13. Proliferatie en wapenhandel 4.2.14. Oplichting en financiële oplichting. 4.2.15. Handel in gestolen auto’s en auto-onderdelen
6
170 170 170 173 174 174 176 176 178 189 190 193 194 194 195 199 201 201 204 207 210 211 212 212 217 220 223 229 231 237 241 243
Maklu
Inhoudsopgave
4.2.16. Mensenhandel, prostitutie en kinderpornografie 4.2.17. Illegale handel in cultuurgoederen, antiquiteiten en kunstwerken 4.2.18. Misdrijven i.v.m. de staat van faillissement 4.2.19. Misbruik van vennootschapsgoederen 4.2.20. Diefstal 4.2.21. Nightshops en telefoonwinkels 4.2.22. Cybercrime- Internetfraude- Identiteitsfraude 4.2.23. Handel in bloeddiamanten – conflictdiamanten 4.2.24. Kapitaal afkomstig uit manipulatie van aandelenkoersen – beursdelicten – misbruik van voorkennis 4.2.25. Fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Gemeenschap 4.2.26. Milieumisdrijven en illegale handel in bedreigde diersoorten en plantensoorten. 4.2.27. Internationaal georganiseerde misdrijven 4.2.28. Hypotheekfraude 4.2.29. Kredietkaartenfraude 4.2.30. Kasgeldvennootschappen. 4.3. Typologie naar gelang de categorie van meldingsplichtige 4.3.1. Advocaten 4.3.2. Banken 4.3.3. Beursvennootschappen 4.3.4. Verzekeringsondernemingen 4.3.5. Wisselkantoren 4.3.6. Kredietkaartmaatschappijen 4.3.7. Vastgoedmakelaars 4.3.8. Notarissen 4.3.9. Gerechtsdeurwaarders 4.3.10. Accountants 4.3.11. Erkende boekhouders – fiscalisten 4.3.12. Casino’s 4.3.13. Diamanthandelaren 4.3.14. Bedrijfsrevisoren 4.4. Typologie naar analyse van vonnissen en arresten 4.5. Typologie naar gelang de modus operandi 4.5.1. Gebruik van verrichtingen in contanten – smurfing – bulk cash smuggling 4.5.2. Gebruik van doorsluisrekeningen 4.5.3. Gebruik van stromannen 4.5.4. Gebruik van trusts en advocatenkantoren 4.5.5. Gebruik van verrichtingen met internationale transfers 4.5.6. Gebruik van verenigingen zonder winstoogmerk en NGO’s 4.5.7. Gebruik van verrichtingen in verband met de verzekeringssector 4.5.8. Gebruik van verrichtingen betreffende investeringen in (buitenlandse) vennootschappen
Maklu
243 253 255 256 256 257 258 270 273 278 283 287 290 290 292 294 294 294 295 295 296 297 297 298 298 298 299 299 300 300 302 304 305 307 308 308 309 309 310 311
7
Inhoudsopgave
4.5.9. Gebruik van investeringen in de vastgoedsector en hypotheekfraude 4.5.10. Gebruik van de tussenkomst van niet-financiële beroepen 4.5.11. Gebruik van investeringen in waardevolle goederen – asset conversion 4.5.12. Gebruik van ondergronds bankieren – Hawala-bankieren 4.5.13. Gebruik van tussenpersonen – money mules 4.5.14. Gebruik van de oprichting van (internationale) vennootschapsstructuren en opzetten van (internationale) juridische en financiële constructies. 4.5.15. Gebruik van activiteiten in verband met internationale handel 4.5.16. Gebruik van kapitaalverhogingen – omzetting van schuld op rekening-courant in aandelen – witwassen van geld in verband met het misbruik van vennootschapsgoederen 4.5.17. Gebruik van leningen op afbetaling of hypothecaire leningen en valse facturen 4.5.18. Gebruik van cash-generatoren – businees recycling 4.5.19. Gebruik van frauduleuze vennootschapsconstructies met verdachte kapitaalsverhogingen 4.5.20. Gebruik van schermvennootschappen 4.5.21. Gebruik van slapende vennootschappen 4.5.22. Gebruik van money transfer of money remittance kantoren. 4.5.23. Gebruik van financiële instellingen 4.5.24. Gebruik van geldkoeriers – grensoverschrijdend vervoer van contanten 4.5.25. Gebruik van de effectensector 4.5.26. Gebruik van de vrij handelszones 4.5.27. Gebruik van nieuwe betaalmiddelen 4.5.28. Gebruik van escrow-rekeningen 4.5.29. Gebruik van goudzuiveringsfabrieken 4.5.30. Gebruik van rekeningen bij weddingsschapskantoren – betting accounts 4.5.31. Gebruik van valse en vervalste identiteitsdocumenten en andere valse en vervalste documenten 4.5.32. Gebruik van off-shore kredietkaarten en debetkaarten 4.5.33. Gebruik van de back-to-back-constructie of loan-back-constructie 4.5.34. Gebruik van Internet, ICT of cyber-laundering 4.6. Typologie naar gelang de strategie 4.6.1. Verhullingsstrategie 4.6.2. Vermijdingsstrategie Hoofdstuk 5. Beroepsverenigingen en toezichthoudende overheden van meldingsplichtigen 5.1. Commissie voor Bank-, Financie- en Assurantiewezen – CBFA 5.2. Belgische Federatie van de Financiële Sector – Febelfin 5.3. Assuralia
8
311 313 314 315 319 322 323 324 324 324 325 325 327 328 329 329 329 330 330 331 332 332 333 334 335 335 336 336 337 338 339 341 342
Maklu
Inhoudsopgave
5.4. Beroepsinstituut voor Vastgoedmakelaars – BIV 5.5. Beroepsvereniging van bewakingsondernemingen vzw- BVBO 5.6. Nationale Kamer van Notarissen 5.7. Nationale Kamer van gerechtsdeurwaarders 5.8. Instituut voor Bedrijfsrevisoren – IBR 5.9. Instituut voor accountants en belastingconsulenten – IAB 5.10. Beroepsinstituut van erkende boekhouders en fiscalisten – BIBF 5.11. Hoge Raad voor de Economische Beroepen – HREB 5.12. Kansspelcommissie 5.13. Vlaamse beroepsvereniging van advocaten – OVB 5.14. Belgische leasingvereniging – BLV-ABL 5.15. Antwerp World Diamond Centre private stichting – AWDC – Belgische Vereniging van Handelaars in geslepen diamant – BVGD 5.16. Beroepsvereniging van het krediet – BVK 5.17. Koninklijke Confederatie der Landmeters-Experten – KCLE
343 344 345 347 348 350 351 352 353 354 355
3. Politioneel onderzoek
361
Hoofdstuk 1. Start van het onderzoek 1.1. Analyse van de aangifte van de CFI 1.1.1. Aangifte met bijgevoegde stavingsstukken 1.1.2. Aangifte met onvolledige stavingsstukken of ontbrekende stavingsstukken 1.2. Analyse van de beschikbare gegevens 1.2.1. Vermogensanalyse bij een bestaand onderzoek met achterliggend basismisdrijf 1.2.2. Vermogensanalyse zonder basismisdrijf 1.3. Onderzoeksschema 1.4. Praktisch 1.4.1. Indicatoren – witwasknipperlichten 1.4.2. Materiële en morele constitutieve elementen 1.5. Inbeslagneming en neerlegging van stavingsstukken 1.6. Ambtshalve vaststelling van feiten van witwassen
361 361 362
Hoofdstuk 2. Verder verloop van het onderzoek 2.1. Identificatie en juridische personalia van de protagonisten 2.1.1. Identificatie van de protagonisten 2.1.2. Juridische personalia van de protagonisten 2.2. Opvragen diverse gegevens betreffende het vermogen van de verdachte 2.2.1. Casino’s 2.2.2. Gebruikte voertuigen 2.2.3. Nationale Bank van België 2.2.4. Gerechtdeurwaarders 2.2.5. Verzekeringsmaatschappijen 2.2.5. Banken 2.2.6. Beursvennootschappen. 2.2.7. Vennootschappen voor vermogensbeheer. Maklu
356 359 360
363 363 363 364 365 365 366 366 369 369 370 370 371 373 373 374 374 374 374 374 374 380 380 9
Inhoudsopgave
2.2.8. Kredietkaartmaatschappijen. 2.2.9. Wisselkantoren – agentschappen voor geldtransfer (money transfer of money remittance). 2.2.10. Verzekeringsmaatschappijen. 2.2.11. Federale Overheidsdienst Financiën. 2.2.12. Rijksdienst voor Sociale Zekerheid – RSZ. 2.3. Opvragen inlichtingen bij derden 2.4. Opvragen inlichtingen via het internet 2.5. Verhoor van de verdachte 2.6. Verhoor van getuigen 2.7. Confrontatie 2.8. Huiszoeking 2.9. Procedure inbeslagneming onroerende goederen 2.10. Herverhoor van de verdachte 2.11. Synthese van de ingewonnen informatie 2.12. Eindverhoor van de verdachte
380
Bijlagen
389
Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Bijlage 7:
Meldingsformulier Nuttige adressen Nuttige websites Thesaurus: Engels/Nederlands/Frans Internationale regelgeving Veertig FATF-aanbevelingen Negen speciale FATF-aanbevelingen inzake de financiering van terrorisme Bijlage 8: Europese regelgeving Bijlage 9: Witwaswet – Wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (gecoördineerde tekst) Bijlage 10: Wetten – Koninklijke Besluiten – Ministeriële Besluiten Bijlage 11: Parlementaire Vragen en Antwoorden, Kamer en Senaat Bijlage 12: Arresten van het Europees Hof Van Justitie Bijlage 13: Arresten van het Grondwettelijk Hof Bijlage 14: Arresten van het Hof van Cassatie Bijlage 15: Adviezen van de Raad van State Bijlage 16: Circulaires CBFA Bijlage 17: Lijst van gebruikte afkortingen
390 394 401 410 418 419
Bibliografie
499
Trefwoordenregister
537
De auteur
559
10
380 380 381 381 381 381 381 383 383 384 385 387 387 388
430 433 441 471 483 485 486 487 492 493 495
Maklu
