INHOUDSOPGAVE. [voorwoord redactie) Eigen huis en tuin met Menno van Dijk 8. Khalifa Stadium in Doha, Qatar 29. The Bird s Nest in Beijing, China 36

INHOUDSOPGAVE

[voorwoord redactie)

Actueel

5

Introductie nieuw bestuur

6

Projecten:

Eigen huis en tuin met Menno van Dijk 8

Khalifa Stadium in Doha, Qatar 29

Beste lezers,

The Bird’s Nest in Beijing, China 36

De vakantie ligt inmiddels achter ons en het nieuwe collegejaar is weer begonnen. Dit nieuwe begin leidt tevens het einde in van onze periode als KOersief-redactie. Het vernieuwen van de KOersief heeft veel voeten in de aarde gehad, maar de uiteindelijke reacties waren erg positief. Iets wat ons veel voldoening gaf. We hebben de KOersief met veel plezier gemaakt en is de tijd aangebroken voor een nieuwe redactie die het komende jaar een volledig nieuwe samenstelling zal krijgen. Wij wensen hen veel succes!

Activiteiten en excursies: KOers goes Maleisië en Singapore BetonKanoRace 2007 Bezoek Arcelor Mittal in Luxemburg HIS Excursie

12 21 23 51

Extra: STAGESPECIAL: Stage?!....waarom? Stagevacatures

Sinds het uitkomen van de laatste KOersief zijn er veel leuke dingen voorbij gekomen. Zo ging KOers naar Maleisië en Singapore, zijn we langs geweest bij Arcelor-Mittal in Luxemburg en waren er de BetonKanoRace en de HISexcursie. Van deze activiteiten zijn de verslagen verderop te lezen. In de rubriek ‘Innovatie en Technologie’ wordt ingegaan op (de laatste ontwikkeling van) windtunnelonderzoek. Het tweede deel van het ontwerpproces van de Waalpanorama- 3 toren in Nijmegen, het constructieve ontwerp, is helaas nog niet in deze editie te vinden. Het werk ligt tijdelijk stil.

52 55

Innovatie en technologie: Windtunnelonderzoek aan de windbelasting op hoge gebouwen

32

Columns: Labpraktijken

26

Afstudeerverslagen: Ir. A.B. Suma Ir. R.C. Spoorenberg en Ir. W. ten Napel Ir. M. Mosterd

18 27 43

Tot slot: Wist-je-dat... KOers-Sudoku Colofon

58 58 58

De laatste tijd kiezen veel studenten voor de mogelijkheid om stage te lopen bij ingenieursbureaus. Dit wordt gezien als een verrijking, omdat het de ideale mogelijkheid is om theorie in werkelijkheid toe te passen en relevante werkervaring op te doen. De redactie en het bestuur moedigen dit initiatief aan en als extra service naar de studenten toe is in deze KOersief een stage-special te vinden. In deze special is een overzicht te zien van beschikbare stageplekken (op TUniveau) bij ingenieursbureaus in Nederland en lezen we de ervaringen van stagiaires. We hopen dat veel studenten er gebruik van zullen maken.

Veel plezier met het lezen van KOersief 73,

«

Redactie KOersief 2006/2007 Joost Dekkers Glenn Plieger Bas Wijnbeld

KO/ersief, oktober 2007, nummer 73

Ter afsluiting willen wij nog onze dank betuigen aan het bestuur 2006/2007 (knappe prestatie om met zo’n krappe bezetting KOers succesvol draaiende te houden!), de sponsoren, onze columnisten Michaël Fütterer en Hans Lamers, alle schrijvers van artikelen/verslagen en de mensen die op andere manieren hebben bijgedragen aan de KOersief: zonder jullie was het niet mogelijk geweest!

»

Een droom voor velen is het zelfstandig bouwen van je eigen huis. Menno van Dijk kreeg deze mogelijkheid. In een uitgebreid artikel schrijft hij over het huis en zijn ervaringen. Ook in deze editie weer genoeg leesvoer voor stadionliefhebbers. We hebben artikelen over de indrukwekkende stadia van de Asian Games 2006 en Olympische Spelen in 2008: het gerenoveerde Khalifa Stadium in Doha en het Vogelnestje in Beijing.

DHV

DHV, Waldorpstraat 13 G, Postbus 19054, 2500 CB Den Haag, Telefoon: 070 - 3367400, e-mail [email protected], website www.dhv.nl

Beste KO/ersers,

Dubbel Hoog

Het bestuursjaar zit er voor ons al weer bijna op. Als we terugkijken naar het afgelopen jaar kunnen we zeer tevreden zijn over de activiteiten die hebben plaatsgevonden. Uiteraard is het succes van diverse activiteiten mede te danken aan de verschillende commissieleden en de actieve leden op vloer 5. De studiereis naar Maleisie en Singapore was een groot succes. De studiereiscommissie heeft hard gewerkt en een geweldige prestatie geleverd. In die twee weken hebben we veel op het constructief vlak bekeken en werd natuur cq cultuur zeker niet vergeten.

Momenteel zijn er nationaal en internationaal twee opvallende projecten in ontwikkeling die opvallend te noemen zijn vanwege hun extreme hoogte.

Aangezien wij als bestuur niet echt een activiteitencommissie hadden, hebben wij ons buiten de taken als voorzitter en penningmeester ook bezigehouden met het organiseren van verschillende excursies en lezingen. In het begin liep alles een beetje moeizaam, omdat er uitgezocht moest worden wat onze taken precies waren en hoe we de verschillende zaken gingen aanpakken. Zodra we begonnen waren met zoeken en organiseren van lezingen en activiteiten hadden wij de draad te pakken en kreeg KOers al snel een volle agenda aan activiteiten. De animo omtrent de deelname van de verschillende activiteiten is afwisselend geweest. Zo zijn er enkele activiteiten geweest die zeker leerzaam en interessant waren waarbij de inschrijving erg moeizaam verliep. De deelname voor de excursie naar Luxemburg was aan de andere kant weer opvallend groot. Het was lastig om in te schatten welke onderwerpen interessant waren voor de studenten. Maar aan de hand van onze ervaringen kunnen wij het nieuwe bestuur wel enkele tips meegeven. Je kunt in dit blad teruglezen hoe een aantal van deze activiteiten zijn verlopen waar je misschien zelf aan hebt deelgenomen of helaas hebt moeten missen.

Centrecourt Den Haag

Bij het organiseren van de verschillende excursies en lezingen hebben we ook goed kunnen zien dat veel bedrijven graag met ons willen samenwerken. Dit geeft een goed toekomstbeeld voor beginnende constructeurs. Het belooft zeker ook veel voor de activiteiten van KOers voor de komende jaren. Zo waren een aantal activiteiten nooit mogelijk geweest zonder inbreng van externen. Concluderend kan gezegd worden dat het bestuursjaar 2006/2007 voor ons zeker een leerzaam jaar is geweest. We hebben veel nieuwe mensen leren kennen, zowel uit het bedrijfsleven als studenten en docenten van de faculteit.

zijn: goed nadenken, slim zijn en net even anders

alle betrokken adviseurs. Want architectuur,

draagconstructies in de utiliteitsbouw. Opdracht-

tegen een opgave aankijken om zo tot betere,

bouwfysica, installatietechniek en constructie

gevers en gebruikers weten dat hun belangen

goedkopere oplossingen te komen. En omdat de

zijn uiteindelijk stukjes van dezelfde puzzel: het

daarbij centraal staan; architecten weten dat

kosten van een gebouw voor een belangrijk deel

maken van een gebouw. Een gebouw waarvan

architectuur ons raakt. DHV zorgt ervoor dat wat

bepaald worden door de constructie, zijn het

de opdrachtgever, de architect én de

gevraagd wordt, tegen de laagste kosten

vaak deze oplossingen die een project haalbaar

gebruiker uiteindelijk zeggen: ‘het is mijn

gebouwd kan worden. Hoe? Door ingenieur te

maken. DHV werkt altijd intensief samen met

gebouw.’

Equinox Office Den Haag

Tot slot willen wij iedereen bedanken die ons op verschillende manieren geholpen heeft om er een mooi bestuursjaar van te maken, te denken aan sponsoren, commissies en uiteraard ook onze vrienden van vloer 5! Veel succes in het nieuwe collegejaar! En tot ziens bij een van de KOersborrels! Met vriendelijke groet, Menno van Dijk

«

Ragavan Appiah

Belle van Zuylen De Belle van Zuylen, architect Pi de Bruijn, is een hoogbouwproject dat in Utrecht gepland is. Op de website van de projectontwikkelaar (Burgfonds) wordt het een uitzonderlijk project genoemd en dat is zeker waar. Met een geplande hoogte van 262 meter moet het verreweg de hoogste toren van Nederland en, op de Triumph Palace (264 meter) in Moskou na, het hoogste gebouw van Europa worden. 5 Het gebouw zou ongeveer 500 miljoen euro moeten kosten en ten opzichte van het eerste ontwerp zijn een aantal dingen aan het ontwerp aangepast. Zo is de oorspronkelijke draaiing weggelaten en zijn de benen en de kroon symmetrisch gehouden. Het plan voor deze toren werd bij het begin sceptisch ontvangen, maar op dit moment steunt de meerderheid van de Utrechtse politiek het plan om deze toren te bouwen. Rijksbouwmeester Mels Crouwel adviseerde het plan echter te torpederen of grondig te herzien. Daarbij wordt hij ondersteunt door Jaqueline Cramer (ministerie van VROM), die spreekt van de verkeerde toren op de verkeerde plek. Realisatie lijkt momenteel ver weg.


DHV's constructeurs (v/h D3BN) ontwerpen

Er zijn nog enkele activiteiten die we dit jaar nog op de planning hebben; MDE naar London en nog 2 bezoeken aan bouwplaatsen. Als ook deze achter de rug zijn, zit onze taak als bestuur er weer volledig op en kunnen we ons weer helemaal storten op de studie. Gelukkig is het aspirant nieuwe bestuur inmiddels gevonden, en is deze met maar liefst 50% gegroeid ten opzichte van ons jaar!! Ze zijn erg enthousiast en hebben ook goede ideeën voor het collegejaar 2007/2008. We zijn er van overtuigd dat ze dit jaar een heel goede prestatie zullen leveren als bestuur en zullen wij ons steentje uiteraard blijven bijdragen aan KOers. Op de volgende pagina zal het aspirant bestuur zich voorstellen, samen met hun ideeën voor het nieuwe jaar.

Al Burj Zoals bekend wordt er in Dubai de laatste tijd flink gebouwd. De Burj Dabai zou het hoogste gebouw van de wereld moeten worden. Hoewel de uiteindelijke hoogte geheim wordt gehouden wordt hij geschat op 818 meter. Er is nu echter een concurrent voor deze toren in ontwikkeling waarbij deze toren in het niets zou vallen, namelijk de Al Burj. De toren is ontwikkeld door Nakheel, de vastgoedondernemer die ook de palmeilanden heeft aangelegd. De hoogte van de toren is onbekend, maar op Skyscraperpage. com wordt 1200 meter! aangegeven. Het gebouw komt aan de voet te staan van één van de palmen, net als het Trump Palm Hotel Dubai, dat ook ontwikkeld is door Nakheel.

»

constructief economisch puzzelen

[Actueel )

[voorwoord bestuur)

[Nieuw

bestuur )

Beste KO-ers,

Voorzitster

Linh Sa Le

Mijn naam is Linh Sa en ben 21 jaar oud. Na de middelbare school in Hoensbroek was het voor mij niet moeilijk om een vervolgstudie te kiezen. Vanwege mijn voorkeur voor knutselen en techniek ben ik bij de opleiding Bouwkunde in Eindhoven terechtgekomen. Dit komende collegejaar zal alweer mijn vierde jaar zijn dat ik op deze Eindhovense campus rondloop. In het eerste jaar betekende de studie Bouwkunde voor mij (en vele anderen) letterlijk knutselen. Het knutselen bleek echter niet zo eenvoudig te zijn; mijn kunstwerken zaten altijd onder de potloodlijnen, penstrepen, stukken plakband en lijmresten! Na het eerste jaar was het weer tijd voor een profielkeuze en deze viel op het profiel Techniek en Management. Ondertussen verhuisde ik van het ouderlijke huis naar een studiootje hier in Eindhoven. In deze periode liep ik al met de gedachten om een activiteit naast de studie te doen, iets dat gerelateerd was aan de studie. Dit heb ik toen echter niet gedaan, omdat ik nog geen mensen kon die zoiets al deden. Ik was ook volop bezig met mijn studie. De verschillende studieverenigingen waren mij wel bekend, maar ze stonden nog ver van me af. Na de bachelorfase leek het me wél een geschikte tijd om iets te ondernemen. In het derde studiejaar kwam ik terecht in de redactiecommissie van SUPport. Niet zozeer omdat ik graag schrijf of grote affiniteiten heb met bouwtechniek, 6 danwel uitvoeringstechniek, maar meer omdat het me gezellig leek om met een groepje vrienden in een commissie te zitten. Natuurlijk vond ik bouwtechniek wel interessant. Het leek me ook goed en leuk om het programma InDesign te leren, waarmee het tijdschrift werd opgemaakt. Ik blijk alleen niet echt aanleg te hebben voor computerprogramma’s. Ik blijf positief. Na een jaar SUPporter en ook vooral na de multistress, was ik toe aan iets anders dan projecten. Een jaar bestuur bij KOers leek erg interessant. Het geeft me tevens een jaar uitstel om te bedenken wat ik precies wil doen in de masterstudie Structural Design. Samen met Matei en Rianne zal ik dit jaar KOers vertegenwoordigen. Voor ons zal dit nieuwe jaar weer een jaar vol uitdagingen worden die we zeker niet uit de weg zullen gaan!

»


«

Met vriendelijke groet, Linh Sa Le

secretaris

Matéi Kevenaar

Hey KOersers,

Matéi is mijn voornaam en ik ben 23 jaar. Ik ben nu 5e jaars student Bouwkunde en woon nu ruim 3 jaar in Eindhoven met mijn vrouw. Mijn bachelorfase is inmiddels zo goed als afgerond en ik heb afgelopen jaar al aardig wat vakken van de master Structural Design gevolgd. De ambitie voor dit jaar is om te beginnen met het projectwerk van het masterprogramma.

Tussen de bedrijven door verdien ik ook een centje bij als buschauffeur in Eindhoven. Hierdoor ben ik de stad erg goed gaan kennen. Tijdens de studiereis naar Luxemburg in het voorjaar van 2007 ben ik eigenlijk pas echt in aanraking gekomen met KOers en de mensen die daar achter zitten. Raar eigenlijk, dat ik pas in het 4e jaar echt gemotiveerd werd om contact te zoeken met KOers, terwijl ik toch al een lange tijd van plan was de constructieve kant op te gaan. Dit is dan ook zeker iets wat ik wil gaan verbeteren nu ik in het bestuur van KOers kom te zitten. Het is voor KOersleden, maar ook zeker voor potentiële KOersleden, van groot belang dat men al in een veel vroeger stadium van de Bouwkundeopleiding niet om KOers heen kan. KOers moet op de kaart gezet worden voor de bachelorstudenten en niet alleen voor de masterstudenten. Samen met de dames Linh Sa en Rianne ben ik er van overtuigd dat dit moet gaan lukken. Wij gaan opvallen en jullie zullen ons dan ook, op onder andere vloer 5, veel tegenkomen. Groeten,

Onze kernwaarden zijn:

Matéi Kevenaar

penningmeester

Wij, jouw toekomstige collega’s, kijken uit naar jouw komst, vanwege de geplande groei van onze organisatie.

Rianne Luimes

Hallo KOers leden!

Mijn naam is Rianne Luimes en ik ben 21 jaar. Ik woon al drie jaar op kamers in Eindhoven en ik begin nu aan mijn vierde studiejaar aan de TU/e. Ik heb mijn Bachelordiploma bijna binnen en aankomend jaar wil ik dan ook zo snel mogelijk de Bachelorfase compleet afronden. Tevens begin ik dan aan de Masteropleiding. Ik ga van de Masterstudie alleen maar vakken volgen. Hierdoor kan ik dus de studie en een bestuursjaar goed combineren! Voor mijn Master twijfelde ik tussen de richtingen Building Technology en Structural Design. Ik ben pas in een relatief laat stadium van mijn studie lid geworden van beide studieverenigingen behorende tot deze twee Masterstudies. Afgelopen jaar ben ik actief lid geweest bij SUPport. Dit beviel erg goed, maar tijdens mijn derde jaar heb ik gekozen om de Master Structural Design te gaan volgen. Ik wilde daarom ook actief lid worden van KOers en dit resulteerde in een bestuursfunctie. De Master Structural Design zal voor mij een mooie en goede uitdaging zijn en het lijkt mij een zeer interessant vakgebied. Met een bestuursjaar erbij zal ik mij nog verder kunnen verdiepen in deze richting en mijzelf tevens kunnen ontwikkelen op het persoonlijke vlak. Het lijkt me erg leuk om samen met Linh Sa en Matéi het bestuur te vormen van KOers, om activiteiten te organiseren en tevens alle financiën in de gaten te houden. Ik hoop dat we aankomend jaar veel mensen kennis kunnen laten maken met KOers en laten zien hoe leuk en leerzaam het is om actief deel te nemen in een studievereniging! Met vriendelijke groet, Rianne Luimes

• • • • •

Enthousiast Collegiaal Flexibel Innovatief Jonge groep, groeiend

• • • • •

Uitdagend Mooie projecten Internationaal Interne en externe scholing Prima salaris en arbeidsvoorwaarden

Herken jij je hierin en ben je:

Reageer dan op jouw manier naar: Adviesburo Snijders Postbus 598 5550 AN Valkenswaard Tel: 040 2041843 [email protected]

Adviesburo Prebest Postbus 437 5680 AK Best Tel: 0499 375198 [email protected]

Kijk voor meer info op www.adviesburo-snijders.nl

[Projecten ) Naast de gangbare kanaalplaatvloeren en dragende wanden van betonsteen werd er gekozen voor een staalconstructie met daarop een sandwichpaneel als dak. Dit sandwichpaneel zou later afgewerkt worden met een RVS dakbedekking.

Eigen huis & tuin

met Menno van Dijk

Poppel, België 8

KO/ersief, oktober 2007, nummer 73 »

Figuur 2: De keldervloer

Figuur 3: De staalconstructie

De zelf ontworpen en gemaakte verdekte RVS goten (met waterafvoer in de spouwmuur) werden opgehangen en daarna werden de kozijnen en de glasvliesgevels (blank geanodiseerd aluminium) geplaatst. Hiervoor had ik al een groot aantal tekeningen gemaakt (maatvoering en bijbehorende details). De totale voorzijde van het huis bestaat uit profielen van 145 mm diep en 52 mm breed. Het dak bestaat ook uit deze profielen. De overgang van dakglas naar dak gaf nog wat problemen, maar na wat brainstormsessies met mijn vader zijn we er toch uitgekomen. Ook hier is veelvuldig gebruik gemaakt van RVS gezette profielen. De sandwichpanelen konden nu bedekt gaan worden met de RVS platen. Deze platen, met een uitslag van ongeveer 500 mm en varierende breedte (van 1900 mm tot 4500 mm), zijn bevestigd op een onderconstructie van houten latten. Op deze onderconstructie is een laag compriband geplaatst met daaronder RVS klemmen. Deze klemmen verhinderen de uitzetting van de platen niet. Om op hele platen uit te komen bij de verschillende aansluitingen (nok / dakbeglazing) is gekozen voor verschillende plaattypes. Deze platen hebben allemaal een andere uitslagbreedte, met een klein onderling verschil (maximaal tot 20 mm). Door dit kleine Bron: Arup+CSCEC+PTW

«

Ontwerp Na wat omzwervingen was de locatie ook bekend: Poppel in België, vlak over de grens bij Tilburg. Het was een mooi perceel van zo’n 1500 m² met een frontbreedte van 35 meter. Contacten met een Belgische architect waren al opgezet en de eerste plannen kwamen ter tafel. Vanaf dit moment ben ik ook redelijk actief betrokken geweest bij het ontwerp. Samen met mijn ouders gingen we enkele keren naar de architect om wat punten te bespreken en eventueel aan te passen. Nadat er een, in mijn ogen, erg modern ontwerp lag waar we tevreden mee waren, kwam de volgende vraag: wanneer hebben we de bouwtekeningen en kunnen we beginnen met bouwen? Toen bleek echter dat de architect er toch wat andere ideeën op nahield dan wij ten aanzien van constructiemethode en detaillering. Het dak zou gemaakt worden van houten balken met daartussen een isolatielaag van 70 millimeter dik: in onze ogen een erg traditioneel gedachtengoed. Vanwege het vakgebied waarin mijn ouders werkzaam zijn, was de keuze voor een industriële bouwmethode snel gemaakt. Iets waar het ontwerp zich uitstekend voor leende, vanwege grote overspanningen en weinig muren. De Belgische architect had minder kaas gegeten van deze bouwwijze en er werd besloten om vanaf nu het ontwerp in eigen handen te nemen en een Nederlandse ingenieur de berekeningen en globale ontwerp uit te laten voeren.

Toen al deze wijzigingen doorgevoerd waren, kon er in december 2004 een begin worden gemaakt met de bouw. Aangezien we zelf veel invloed wilden houden op de bouw hebben we ervoor gekozen geen aannemer in dienst te nemen, maar alles in eigen beheer te doen. De grond was inmiddels afgegraven (d.m.v. bemaling) en de kelderbouwers konden beginnen. Vanwege mogelijke opdrijving tijdens de bouw (en deels voor de waterdichtheid) werd er een wand van 300 mm en een vloer van 400 mm gekozen. Na het vlinderen van de vloer en het isoleren van de kelderwanden (100 mm PUR-platen aan de buitenzijde) werden er enkele stalen kolommen en liggers (HEA met ondergelaste plaat) geplaatst die de kanaalplaten van de begane grond dragen.

9


Figuur 1: Woonhuis in aanbouw

bouwen wat ten eerste kleiner was en ten tweede meer geschikt was voor de oude dag. Hierbij moet vooral gedacht worden aan slaapkamers en badkamers op de begane grond.

Na het metselen van de wanden waren de dakplaten aan de beurt. Deze dakplaten hebben aan de buitenkant een trapeziumvorm, en zijn vlak aan de onderzijde. De breedte is 1200 mm en de dikte bij de dalen is 120 mm (bij toppen 156 mm). Deze dakplaten, vooral gezien bij simpele industriële gebouwen, werden met zelftappende schroeven direct in de stalen flenzen vastgezet (zonder voorboren).

»

«

Voor velen is het een langgekoesterde droom: het (laten) bouwen van je eigen huis. Mooier is nog als je daadwerkelijk bij het complete bouwtraject, van beginschets tot daadwerkelijke uitvoering, betrokken bent en je zo je opgedane kennis als bouwkundestudent volop kan benutten. Het bouwen van mijn eigen huis zie ik in de komende jaren helaas nog niet gebeuren, maar gelukkig zijn er ouders die wel deze plannen hebben. Inmiddels is het al zo’n vier jaar geleden dat mijn ouders met plannen kwamen om een nieuw huis te bouwen. Wat wil je ook, als je al sinds 1978 in hetzelfde huis in Tilburg woont. Aangezien ze beiden een dagje ouder worden was het plan om een huis te

Nadat we er zelf mee aan de slag gingen, heeft het ontwerp van de architect een aantal transformaties ondergaan, waarvan eentje het vergroten van de kelder was. Vanwege de locatie werd bepaald dat het gehele huis 1,2 meter boven maaiveld zou uitsteken. Ook zou een kelder worden geplaatst tot halverwege het grondvlak. Toen we er zelf over na gingen denken en wat offertes voor kelders en funderingen binnen hadden bleek het onlogisch om niet het gehele huis te onderkelderen. Ten eerste was het prijstechnisch nauwelijks duurder en ten tweede waren we niet zeker van de problemen die we tegen konden komen bij de aansluiting van kelder aan fundering, mede door de hoge grondwaterstand en eventuele zettingsverschillen. De kelder, nu met een oppervlak van zo’n 300 m² werd voorzien van twee slaapkamers en een badkamer. Dankzij keerwanden en een talud konden de kamers worden voorzien van grote ramen. De rest van de kelder (200 m²) kreeg een invulling voor parkeren en opslag van spullen. Naast deze aanpassing werd er nog een grote wijziging doorgevoerd, namelijk het realiseren van een grote luifel aan de voorzijde van het huis. We hadden tevens voor ogen om de luifel compleet te laten zweven en dus niet te laten rusten op kolommen. Een uitkraging van 4 meter, met een breedte van zo’n 15 meter werd gerealiseerd. Op deze luifel kwam een glazen dak, tevens voorzien van zonwering.

De staalconstructie van de verdieping werd geplaatst en de wanden konden gemetseld worden. Deze staalconstructie was in mijn ogen echter niet voldoende uitgedacht, aangezien delen niet in verbinding met elkaar stonden (dus een aantal losse constructies in plaats van één geheel) en er niet veel nagedacht was over toekomstige aansluitingen (vliesgevel, etc). De staalconstructie heeft geen verbanden. De stabiliteit wordt door schijfwerking van de dakplaten komt en de metselwerk wanden gewaarborgt. Deze wanden en dakplaten waren uiteraard in het begin van de uitvoering niet aanwezig, daarom zijn toen tijdelijke schoren zijn toen toegepast.

verschil lijken de platen allemaal hetzelfde, wat uiteraard de bedoeling is. In totaal zijn er 11 plaattypes gebruikt. Voor de houten onderconstructie betekent dit echter dat de maatvoering steeds veranderd. Daarom heb ik een aantal tekeningen gemaakt met de complete maatvoering van deze houten latten. Tijdens de uitvoering bleek dat de sandwich panelen toch niet zo’n goede keus waren. De platen waren allesbehalve vlak. Hierdoor moesten de latten op bepaalde plekken opgevuld worden met vulplaatjes.

10

»


«

Figuur 4: Gevelopbouw

Gedurende al deze fases ben ik verder bezig geweest met het tekenen van alle kapranden. Deze kapranden (tevens van RVS, maar dan geborsteld) hangen rondom het gehele gebouw aan de goten van het dak. Beugels en draadeinden houden de kapranden op een bepaalde afstand van de muur. Het ontwerp, het maken van uitslagen en het snijden, zetten en plaatsen van de kapranden heb ik grotendeels voor mijn rekening genomen. De kapranden op de hoeken zijn pasplaten die later ingemeten zijn. Hierdoor past het altijd. Het dak steekt rondom ongeveer een halve meter uit ten opzichte van de muren. Dit houdt in dat de kapranden ook een halve meter vrij zitten van de muur. Deze tussenliggende ruimte moet uiteraard ook opgevuld worden en de keuze voor geanodiseerde aluminium platen was snel gemaakt. Aan de kant van de kapranden worden ze ingehaakt, en aan de muurzijde worden ze bij de afstandhouders vastgeschroefd (gaatje boren en tappen).

Figuur 5: Dakrand

-EERDAN3TAAL

Luifel De volgende stap was het plaatsen van de luifel. Vanwege problemen met de producent/leverancier van de aluminium kozijnen en de glasgevel, hebben we ervoor gekozen om de luifel zelf te doen. Hiervoor moesten uiteraard ook weer een heleboel tekeningen gemaakt worden, compleet met zaag- en materiaallijsten. De aluminium spanten, met een lengte van 15 meter en aan de binnenzijde voorzien van een stalen koker, zijn zelf in elkaar gezet en toen met een vrachtwagen naar de bouwplaats vervoerd. De spanten waren compleet voorbereid (bevestigingen voor de tussenregels en bevestigigen aan de stalen liggers was aanwezig). In twee dagen was de complete luifel geplaatst (exclusief beglazing).

Inmiddels zijn we zo’n drie jaar verder en is het huis nog steeds niet af. Aan de buitenzijde moeten nog steeds wat kapranden en aluminium beplating geplaatst worden en aan de binnenzijde moet nog bijna de gehele afwerking gedaan worden. Achteraf kan gezegd worden dat het niet slim was om geen aannemer in dienst te nemen. Echter geeft het in eigen beheer doen van de bouw wel meer vrijheid ten aanzien van bepaalde afwerkingen en detailleringen. Waar een aannemer snel voor zinken goten en trespa betimmering kiest, hebben wij echt iets bijzonders gerealiseerd. Toch ben ik me na deze jaren ervan bewust dat je eigenlijk niet zonder een aannemer kan. Een aannemer houdt immers druk op de ketel en zal in overleg ook akkoord gaan met eigen oplossingen. Ook heeft een aannemer al bestaande contacten met mensen in de bouwwereld, terwijl jij ze eerst moet vinden. Dat het complete bouwproces dan een stuk sneller kan gaan is duidelijk. Gelukkig is de druk bij ons niet zo hoog, maar het begint toch onderhand weleens tijd te worden dat het afgerond wordt. Wanneer dit is? Met het noemen van een datum ben ik al een tijd geleden gestopt. Toch is het direct betrokken zijn bij de bouw van een huis immens leerzaam en het resultaat zien van lang werken is uiterst bevredigend. Vooral als het mooier is dan je verwachtingen! «

-ETINEENTOTALEJAAROMZETVANMILJOENEUROENWERKNEMERSWORDENSTAAL GERELATEERDEPROJECTENUITGEVOERDINDEINDUSTRIE CHEMIEENPETROCHEMIE ENERGIEEN VUILVERBRANDING OFFSHOREENCOMPLEXEUTILITEITSBOUWENINFRASTRUCTUUR$EZEPROJECTENWORDEN VAAKALSHOOFDAANNEMERUITGEVOERD2IJN$IJK%NGINEERINGRICHTZICHDAARBIJOPHETONTWERPEN BEREKENENENTEKENENVANDESTAALCONSTRUCTIES2IJN$IJK3TEEL#ONTRACTINGRICHTZICHOPHET 2IJN$IJK%NGINEERING

VERWERVENENREALISERENVANGROOTSCHALIGEOPDRACHTENOPHETGEBIEDVANINDUSTRIÑLECONSTRUCTIES

!ALSTERWEGB 2!%INDHOVEN Figuur 6: Plattegrond

4EL WWWRIJNDIJKCOM

"INNENDE2IJN$IJK'ROEPISALTIJDPLAATSVOORJONGE ENTHOUSIASTESTAAL CONSTRUCTEURS TEKENAARS BOUWKUNDIGSPECIALISTEN PROJECTMANAGERS WERKVOORBEREIDERSENCALCULATORS 6OORMEERINFOMATIEJKERKHOF RIJNDIJK ENGINEERINGNL

[Activiteiten )

KOers goes Maleisië/Singapore [Studiereis KOers 14 mei - 28 mei 2007)

12

Door Rob Daniëls en Robbert Riep

De immense en innovatieve bouwwereld in Maleisië en Singapore heeft de studiereiscommissie doen besluiten deze landen te bezoeken tijdens de studiereis in mei 2007. Eeuwenoude regenwouden hebben grotendeels plaatsgemaakt voor een handelscentrum in Zuidoost-Azië.


Ook na deze actieve dag werd niet uitgerust, ’s nachts werd Singapore weer onveilig gemaakt en werd genoegen genomen met enkele uurtjes slaap. Bijkomstigheid was dat alle koffers 13 gepakt moesten worden, want aan het eind van de volgende dag (zaterdag) moesten we vertrekken uit het hotel. Die dag werd de National Library van architect Ken Yeang in de ochtend bezocht. De middag was vrij in te vullen, uiteindelijk belandde iedereen op het strand van Sentosa Island, een toeristisch eiland in het zuiden van Singapore. Om 22.15 stapt de gehele groep in de slaaptrein Figuur 4: National Library

«

Figuur 1: Plein Melaka

Na een heerlijk ontbijt stond een drukke dag op ons te wachten. In de ochtendvroegte werd eerst URA bezocht, Urban Redevelopment Authority. We kregen hier een lezing over de rol die deze overheidsinstelling speelt. De URA is verantwoordelijk voor het maken van stedenbouwkundige plannen voor de stad Singapore. De Nanyang Technological University is het volgende punt in het programma. Na een inleidende lezing worden we naar twee

Figuur 2: Singapore Flyer

Figuur 3: Metrotunnel


De eerste dag werd mini-Malaysia bezocht, alle traditionele woningen die Maleisië rijk is werden hier getoond in een soort openluchtmuseum.

De volgende dag zou het land alweer verlaten worden per trein. ’s Morgens opstappen in Tampin om ’s middags aan te komen in Singapore en in de tussentijd genieten van het mooie uitzicht. De eerste aanblik van de lobby van het hotel leidde tot verbazing bij de studenten, niemand had immers verwacht dat een 4-sterren hotel in een metropool ons tijdelijk zou huisvesten. Aan het einde van de middag lag de groep van 17 studenten heerlijk te dobberen in het zwembad om zo lekker bij te komen van alweer een reisdag. Acclimatiseren in een zwembad gaat ook makkelijker dan pal in de zon in een benauwde stad. De avond werd gevuld met een gezamenlijk diner en de stad werd verder verkend.

Douchen, aankleden en ontbijten in recordtempo, want de bus staat al te wachten om ons naar het kantoor van constructiebureau Arup te brengen, enkele actuele projecten werden belicht nadat een inleidende presentatie was getoond. Na bergen informatie werden twee bouwplaatsen aangedaan. De Singapore Flyer, een reuzenrad met een hoogte van 165 m, werd eerst bezocht. Fusionpolis, een enorm gebouw met een mix van functies, kwam daarna.

De bus stond klaar om ons richting het metrostation te brengen, alwaar we twee personen van LTA (Land Transport Authority) ontmoetten welke ons naar de uitbreiding van de MRT (Mass Rapid Transport) brachten. Onze ogen keken we uit in de levensgrote, met staal gevulde bouwputten. We bekeken een tijdelijke constructie welke de bestaande metrolijn op haar plaats moest houden en een metrotunnel in aanbouw. Lopende door de tunnel kwamen we aan bij de TBM, de Tunnel Boring Machine bekend van Discovery Channel.

»

«

Maandag 14 mei 2007 werd vertrokken naar de andere kant van de wereld, een vliegreis van 12 uur zou ons brengen naar een ander klimaat, andere cultuur en een andere bouwwereld. Nieuwsgierig naar wat Azië ons zou brengen en in spanning vanwege het drukke programma stapten we op dinsdagochtend om 6.00 uur het vliegtuig uit.

Hierna werd Melaka bezocht, een voormalig VOC stadje op 4 uur rijden van Kuala Lumpur International Airport. De Nederlandse invloeden waren nog steeds zichtbaar in de vorm van straatnamen en een molen in het stadscentrum. Aangezien de nacht in het vliegtuig door velen was overgeslagen en het tijdsverschil 6 uur bedraagt, werd het actieve programma kortgehouden en werd het hotel snel opgezocht voor een goede nachtrust.

onderzoekslaboratoria van de faculteit gebracht. De eerste ziet er ongeveer uit zoals het constructief laboratorium in Vertigo, met grote onderzoeksopstellingen waarvan je op het eerste gezicht niet weet wat het is. In dit laboratorium wordt veel onderzoek gedaan naar de sterkte in de tijd en vermoeiing van knooppunten in bijvoorbeeld staal en beton. Het tweede laboratorium heeft een ingenieus systeem om de proefopstellingen mee op te bouwen. In de vloer en de wanden zijn gaten aangebracht waaraan de constructies op verschillende manieren kunnen worden bevestigd, een zongenaamde ‘strong floor’ en ‘strong wall’. Om de dag af te sluiten wordt het Esplanade Theatre bezocht. Het Esplanade Theatre (zie hoofdfoto verslag) is het gebouw dat op alle plaatjes van Singapore terugkomt en dat er uitziet als een Durian. Dit is een nationale vrucht die heel erg stinkt, maar volgens de kenners wel lekker is om te eten. Het gebouw is in 2002 geopend. Behalve een theater en een concertzaal behuist het theater ook allerlei winkels en een bibliotheek. Na drie bezoeken op een dag is de rest van de middag en avond vrij in te vullen. Bezoeken aan de luxueuze winkelstraat ‘Orchard Road’ en diverse ‘food courts’ blijken populair onder de studenten. De nacht gaat lang door in het uitgaansgebied Clarke Quay, de ochtend begint vroeg.

Figuur 5: Sentosa Island

richting Kuala Lumpur, de hoofdstad van Maleisië. Pacific Regency was de naam van ons nieuwe hotel. Hadden we ons verbaasd over 4 sterren? Dit hotel telt er maar liefst 5. Deze luxe was te danken aan de gulheid van het Tourism Board van Maleisië, een toeristische ambassade. Na een lange treinreis is een opfrisbeurt niet overbodig, daarom zat het hele zwembad op het dak van het hotel (meer dan 100 meter hoog) al om 10.00 uur vol met 17 overenthousiaste studenten, terwijl de begeleiders genoegen namen met de badkamers van hun hotelsuites. De Batu Caves, een Hindoeïstisch bedevaartsoord, maakte veel indruk bij de groep. Een trap van 272 treden brengt je in een grote grot welke afgeladen vol is met Hindoes. Het cultuurverschil is overduidelijk, iedereen is overweldigd. Na het culturele uitje werden de belangrijke plaatsen en gebouwen van Kuala Lumpur per bus bezocht. Op deze manier werd jezelf oriënteren wat makkelijker in de chaotische stad. Gezellig samen eten sloot weer een dag vol indrukken af.


Figuur 10: KL-tower

►

«

Donderdagochtend stond een bezoek aan de 421 meter hoge KL Tower op het programma, allereerst werd een korte technische presentatie gegeven in de top de toren, deze werd gevolgd door een rondleiding door de technische ruimten en de uitkijkpost. Door een probleem met de koeling was het niet mogelijk om een reis naar beneden per trap te doen. De toer werd vervolgd met een

toeristen niet komen. Het was dus ook erg rustig en gerichte vragen werden beantwoord door onze gids. De rest van de ochtend werd gevuld in het bijgelegen winkelcentrum in aanwezigheid van enkele Maleisische studenten welke speciaal voor ons bezoek op zijn komen draven tijdens hun vakantie.


Na een eerste kennismaking met Kuala Lumpur werd de stad verruild voor een minder dichtbevolkt stukje Maleisië. Vroeg in de ochtend stond de bus op ons te wachten, deze zou ons in noordoostelijke richting vervoeren naar de Taman Negara, wat

De volgende ochtend begon met het maken van een wandeling door de jungle, met daglicht ziet alles er toch heel anders uit. We liepen over de Canopy Walk, 400 meter aan touwbruggen leidde ons door de kruin van de jungle. Het ochtendprogramma werd afgesloten met een bezoek aan de Orang Asli, de oorspronkelijke bewoners van de Taman Negara. Om de nederzetting te bereiken werd wederom gebruik gemaakt van longboats, één met en één zonder dak. Dit verschil was achteraf duidelijk te zien aan de huidskleur van de passagiers. Op de terugweg naar het resort werd voor verkoeling gezorgd door middel van ‘opspattend water’ van de andere longboat.

Een lunch was het volgende onderdeel op het programma, met een gevulde maag werden de zwemspullen aangedaan en volgde een twee uur durende reis naar Lata Berkoh, een natuurlijk zwemwater met diverse watervallen. Er werd veelvuldig geklauterd en de KOers-vlag kwam weer tevoorschijn. De natuur in dit gedeelte van de jungle was behoorlijk indrukwekkend. De avond werd weer doorgekomen met spellen en drank. De laatste nacht in de jungle was aangebroken, de volgende dag werd vroeg in de ochtend begonnen aan de terugreis naar Kuala Lumpur, dit gebeurde wederom per longboat en bus. Terug in het hotel werden de plannen voor de middaginvulling gemaakt. Met het hele gezelschap werd de monorail genomen naar Berjaya Times Square, een groot winkelcentrum met een indoor pretpark. Na alle duizelingwekkende attracties aangedaan te hebben werd een eetgelegenheid gezocht voor de gehele groep, deze werd na een lange wandeling ook gevonden. De dorst die toen ontstond werd gelest met ‘large drinks’, dat hiermee 1 liter drank werd bedoeld zorgde voor verbaasde gezichten. De avond werd afgesloten in een drukbezochte discotheek.

rondleiding door de jungle welke is gelegen rond de KL Tower, veel dingen kwamen overeen met de zojuist bezochte Taman Negara. Het grote verschil zat hem in het aantal muggen, door de goede ervaringen in de Taman Negara had iedereen er vertrouwen in dat deze ook hier niet zouden opduiken, maar het tegendeel werd bewezen. Met jeukende benen werd ’s middags een bezoek gebracht aan een van de universiteiten van Maleisië. We werden ontvangen bij een nieuwe opleiding die gericht was op architectuur, na een korte discussieronde en een kennismaking met de lokale mierzoete drank, maakten we kennis met de studenten en hun studentenleven. Er werd uitleg gegeven over de verschillende projecten en het onderwijssysteem. Dit alles blijkt toch erg te verschillen met Nederland, de studenten leven op de campus en hebben bijna geen vrije tijd, alle tijd wordt in de studie gestoken. Ook werd nogmaals een typische Maleisische woning bezocht met de studenten van de universiteit. Op vrijdagochtend werd lopend een bezoek gebracht aan de Petronas Towers, ook hier zouden we een exclusieve rondleiding krijgen waarvoor gepaste kleding vereist was. Allereerst was er een tentoonstellingsruimte met leuke wetenswaardig15 heden over het gebouw. We werden met de business-liften naar het bovenste brugdek gebracht, hier kunnen

»

Figuur 7: De Canopy Walk

Figuur 6: De Batu Caves

Figuur 8: Orang Asli

Figuur 9: Groepsfoto in de jungle

«

14

letterlijk ‘Nationaal Park’ betekent. De busreis werd onderbroken in Jerantut, een klein plaatsje in het midden van het land. Iedereen had al snel een eetgelegenheid gevonden, helaas was dit na de dodemanssprong van Ragavan niet voor iedereen het geval. Gelukkig werd hem tijdens een bezoek aan de plaatselijke dokter ter compensatie drugs aangeboden. Gepakt met hechtingen en een dosis pillen kon de reis weer worden hervat. Even later kwamen we aan in Kuala Tembeling, van hieruit vertrokken de longboats naar ons resort in de jungle. Na het afhandelen van de nodige administratie voor het gebruik van foto- en filmcamera’s kon het avontuur beginnen. Met twee boten, ieder door twee Maleisiërs aan het roer, werd de drie uur durende reis, soms pratend, muziek luisterend of slapend afgelegd. Voor sommigen was de reis iets teveel van het goede, voor hen werd een sanitaire stop gemaakt, een heel charmant tafereel. Aangekomen in het Woodland Resort werd zo snel mogelijk een verfrissende duik genomen in het zwembad. Na het kopen van zaklampen, het aandoen van beschermende kleding en het smeren van deet (muggenspray) werd begonnen met een ‘night jungle walk’. Hiervoor werd eerst de rivier overgestoken om daar een presentatie over het park bij te wonen. Deze kennismaking werd afgesloten met een wandeling bij nacht, de zaklampen kwamen goed van pas bij het zoeken naar leven. Dit was ook meteen de eerste avond zonder uitgaansgelegenheden. De avond verstreek door het spelen van enkele gezelschapspellen, de tafels waren al snel gevuld met lege blikjes bier, een wereldomzet voor de plaatselijke bevolking.

Figuur 11: Petronas Towers

3AMENWERKENAANOPLOSSINGEN VOORDEDAGVANMORGEN

Met deze studenten zijn we naar het kantoor van PAM, Malaysian Institute of Architecture, gegaan voor verschillende presentaties. Zo hebben de studenten van verschillende universiteiten en opleidingen wat meer verteld over de gedane projecten en het leven op de campus. Na het uitwisselen van e-mailadressen werd met de hele groep van een heerlijk diner genoten. De avond werd afgesloten in de grootste club van Kuala Lumpur, genaamd ‘Zouk’. De laatste projectdag is inmiddels aangebroken. Met de bus werden verschillende oudere en culturele projecten bezocht, dit gebeurde in het gezelschap van de Maleisische studenten. Hierna werd Kuala Lumpur verlaten en arriveerden we in Putrajaya, het nieuwe bestuurscentrum van Maleisië. Gekleed in roze gewaden werd allereerst de moskee bezocht. Alles wat in Putrajaya is gebouwd is nieuw. Na een lunch werd de rest van Putrajaya bekeken. Het bleek overal erg rustig en uitgestorven te zijn. Putrajaya kent verschillende indrukwekkende bruggen. Deze zijn gebouwd over een niet bestaand water, na gereedkomen wordt het water eronder verzorgd. Ook is het conferentiecentrum bezocht, een erg indrukwekkend gebouw met veel verschillende vergaderzalen. Wij hadden het voorrecht om namens Nederland aanwezig te mogen zijn bij ‘Colours of Malaysia’, een jaarlijks terugkerend evenement. Deze happening vindt plaats in Putrajaya en is alleen voor genodigden. We werden per bus naar een bijgelegen uiterst luxueus hotel vervoerd, hier hebben we gepaste kleding aangedaan 16 en zijn we getrakteerd op een heerlijk buffet. Het werd al snel duidelijk dat de opzet van het evenement erg groots is, onder politiebegeleiding ging de stoet naar de plaats van bestemming. Iedereen kreeg de nodige attributen om de sfeer te verhogen.

Figuur 12: Putrajaya

Tijdens de ‘Colours of Malaysia’ kwamen de verschillende delen van Maleisië voorbij met hun eigen dansen, kleding en muziek. De show werd afgesloten met een indrukwekkend vuurwerkspektakel. De laatste dag van de studiereis was voor eigen invulling, er werd gewinkeld en de laatste Ringgits werden opgemaakt. Er werd afscheid genomen van alle luxe en met de bus vertrokken naar het vliegveld. Met vertraging vertrok het vliegtuig terug naar Nederland. Anders dan op de heenreis werd er nu wel geslapen door de meeste studenten en begeleiders, daar was iedereen na deze twee energieke weken wel aan toe. Op Schiphol aangekomen vervolgde iedereen zijn eigen weg naar huis om weer in zijn of haar dagelijkse ritme te komen. «

Figuur 13: Colors Of Malaysia

!LS OUDSTE INGENIEURSBUREAU VAN .EDERLAND CREpERT 2OYAL (ASKONING OPLOSSINGENVOORVRAAGSTUKKENDIEDEDUURZAMEINTERACTIETUSSENDEMENS ENZIJNOMGEVINGBETREFFEN 7EDOENDATMETRUIMMEDEWERKERS ACTIEFINPROJECTENOPHETGEBIED VANRUIMTELIJKEONTWIKKELING INFRASTRUCTUURTRANSPORT BOUWMANAGEMENT ADVIES ARCHITECTUURBOUW GEBOUWINSTALLATIES INDUSTRIpLEINSTALLATIES MILIEU WATER KUSTRIVIERENENMARITIEM7IJWERKENVANUITMEERDAN VESTIGINGENIN.EDERLANDENBIJNAWERELDWIJD

»


«

2OYAL (ASKONING ZOEKT ONDERNEMENDE PROFESSIONALS DIE KLANTGERICHT WERKEN INITIATIEF DURVEN NEMEN NIEUWSGIERIG EN INTEGER ZIJN EN GOED KUNNENSAMENWERKEN7IJBIEDENJEEENSTIMULERENDEWERKOMGEVINGMET UITDAGENDEPROJECTENENDEMOGELIJKHEIDJETALENTENTEONTWIKKELEN "ENJEGEtNTERESSEERDINEENCARRInREBIJ2OYAL(ASKONING"EZOEKDANONZE WEBSITEVOORMEERINFORMATIE 7IEWEETONTMOETENWIJELKAARBINNENKORT

WWWROYALHASKONINGCOM

[Afstudeerverslagen)

3D Adaptable Building Skin, Mechanism Research and Corpus Vivera Architectura Ir. Arch. A.B. Suma

Abstract. A design for a façade element was made after studying the interesting elastic behavior of human skin. The structural behavior was translated to a structure for a façade element with same properties and which can deform in shape at will. This means that a building will be capable of shape deformations. Advantages can be found in structural engineering, architecture, and in its good insulation properties as the element mainly consists of stagnate air. In this graduation project the design of the façade element was completed, a research to the mechanism in the 2D cross section was done and an extra ordinary design was made for an exhibition building, named Corpus Vivera Architectura. 3D Adaptable Building Skin. The design of this deformable façade element came from a translation of the structural layer in real human skin. The dermis consists of elastin and collagen fibers and the extra cellular matrix. The elastin fibers take care of the first elasticity, the collagen fibers take care of the ultimate strength and the extra cellular matrix takes care of cooperation of the two types of fibers. After full analyses of the skin’s behavior, a repeating 2D cross section, which is identical in behavior, was made. After this structural translation, 18 the design was finished in real materials and elements. Model studies learned that the behavior the typical human skin behavior could be translated with sliding cables in a weaving pattern with springs at the end. The 2D cross section consists of 2 straight and 4 steel cables woven in two layers. The small dots in figure 1 show the position of different 2D cross sections at right angles. The cylindrical balloons fill up the empty spaces in the 3D model (figure 2) and lie at right angles on top of each other per layer and complete the 3D façade element. This way the element has 3D the same properties as the translation of human skin in the structural 2D translation.


With the structural program GSA, uses iterative method for calculation, the elements of the 2D cross section were translated into a simulation model. All the elements could be translated with the same structural behavior, except for the balloons which were translated into fictive compressible bars with linear behavior. The springs were translated with linear behavior and the leading pipes were redundant to be translated, as they have only a leading function. Elements have ideal properties and friction between the leading pipes and the sliding cables was not taken into account. After testing the model for correct material and element behavior, simulations of the 2D cross section were made with an initial strain in the cables. The symmetrical geometry of the cross section seemed to create advantages, because it nullifies forces in the bars (balloons). The first conclusion to be made was that the springs have different tension, because they are attached at sliding cables with different geometries. In this research the springs remained same stiffness’, but further research is needed to determine the ideal stiffness’ with non-linear behavior. The representative external static load was a maximum wind load determined by the NEN 6702. The load was distributed on the 2D cross section and simulated in the program GSA. The model was first simulated with very stiff springs K=170.000 N/mm and varying stiffness in the fictive bars 0<Efictive<100 N/mm. Next step was to simulate the model with varying stiffness in the spring 0
Corpus Vivera Architectura To proof 3D Adaptable Building Skin as an innovative invention, a design for an exhibition building was made. Corpus Vivera Architectura means Body-Living-Architecture. The concept was based on these three words. With the use of 3D Adaptable Building Skin, the facades of the building are capable of movement and the building comes alive by non-rhythmic and smooth movements. Relating to the concept, the shape of the building was based on the human perception of living creatures (figure 7). 19

Figure 4: Numerical simulation with deformation caused by the external loading

After the simulation of the cross section with an external load, simulations were done for the principle of manipulated deformation with the extra cable (figure 5). An extra cable was modeled and pulled at both sides, like the design described. Because of shortcomings in the program GSA, quantity results were not reliable. With a test model and the qualitative results of the simulation, several conclusions could be made. The behavior of deformation is different compared to an external load, the extra cable has greater tension force than other sliding cables and the forces are less well distributed than with the external load.

Figure 5: Numerical simulation with deformation caused by the extra cable

Next to the simulations, two experimental tests were done for material and element behavior to proof the assumptions in the models. Maarten Braem carried out several experimental friction tests between the sliding cables and the leading pipes as his Master Project. Many different geometries, velocities and durations were explored. At the end we concluded that the geometry and contact surfaces, the duration of movement and tension force in the cable were very important. Since the duration of movement of 3D Adaptable Building Skin in use will not be continuous, the energy of friction with its rising temperature (figure 6) has no chance of real development. Also a small exploring test was done to the compression behavior of a balloon. Like in the geometry of the façade element, several loads with a certain distance were put on

Figure 7: Rendering in perspective view of Corpus Vivera Architectura

The corridor is the core element in the design. The 3D route is based on the play of lines of the human body. Two big spaces, exhibition halls, were created on the inside curves of the track of the corridor. The external steel structure pulls the corridor almost outside the building and by doing this, the building becomes dynamic in shape and the two halls are totally formed by the corridor. The corridor can be entered as well on the North as on the South side. A central space was created in the middle of the building where the main halls can be entered. The entrances were designed to contribute to the overall look of the building and create a smooth relation between the outside and the inside experience of the corridor. The building is closed in every detail on the outside (like the human body), but on the inside everything is shown, like the sophisticated system that drives the deformations. At the end a design was made for a typical European city to show the dialog of Corpus Vivera Architectura with her surroundings (figure 8). The corridor adapts in shape when a visitor walks through. By pulling the extra cables in the cross sections one by one, a wave over the surface of the building exists on the inside and outside.

«

»

Research to the mechanism in the 2D cross section. From exploring studies, a hypothesis for materials and dimensions was made for the design of the elements; spring stiffness K<100 N/ mm, steel cables d=2 mm, flexible leading pipes (d=2/6 mm) with an inside Teflon coating and cylindrical balloons with a compression resistance translated to a fictive structural bar with a stiffness of Efictive<50 N/mm. This hypothesis was based on the expectations of maximum forces in the elements with a representative external static load. The research’s goals were to find materials and dimensions related to the (to be explored) structural behavior of the 2D cross section.

Figure 6: Infra red camera pictures for temperature measurements


Figure 2: 3D model with cross section at right angles

Figure 3: Deformed cross section of 3D Adaptable Building Skin

When the areas of stiffness’ of the cables and balloons were determined, both stiffness’ were varied and the results were plotted in graphs. The structural behavior was read and concluded in ideal stiffness’ for the fictive bars (Efictive,ave=12 N/mm) and springs (Ksprings,ave=30 N/mm). Now the behavior of the 2D cross section could be determined (figure 4). This behavior can be described as geometrically non-linear with great deformations in the beginning and further decreasing. The deformation behavior is very much related to the play of forces in the elements. Because of the use of sliding cables, loads are well distributed and all elements contribute with almost equal load bearing. To make the assumptions of material behavior in the simulations more reliable, experimental tests were done on the compression resistance of a balloon and to the friction between the cables and the leading pipes. Results more alike corresponded with the assumptions.

the balloon with a certain internal pressure. The results were read and the compression and deformation behavior seemed to relate with the results of the translated 2D bars in the simulations.

»

«

Figure 1: Designed cross section of 3D Adaptable Building Skin

Next to the interesting elastic properties of 3D adaptable Building Skin by its sliding cables and springs, a more interesting possibility was found. An extra cable can be woven in every 2D cross section in many different ways. Weaving the extra cable diagonally through the cross section and pulling the cable at both ends, deforms the cross section (bleu cable, figure 3). When every cross section in the 3D element has an extra cable, the whole element will be deformed in shape. An opposite deformation can be made by weaving another extra cable in the opposite direction.

mm and very stiff fictive bars Efictive=210.000 N/mm. The exploring research led to a wish of maximum results; the deformation wmax<150 mm, tension force in the cables Ncables,max,ave<250 N and compression forces in the bars Nfictive bars, max, ave<100 N. These results corresponded with the hypothesis, because the stiffer the element the more force it will gain and the deformation of the cross section was smaller than its own thickness. Afterwards these areas of boundary conditions were translated to areas of stiffness’ for the fictive bars and springs attached at the cables.

[Activiteiten ) BetonKanoRace 2007 Door: Karin de Louw

Het weekend (7-9 september) begon vrijdagochtend met het inladen van de boten en de bagage in de kleinste vrachtwagen die KAV te huur had. Of eigenlijk begon het weekend natuurlijk al veel eerder, met het maken van drie nieuwe kano’s. Dit jaar gingen we, voor de verandering, voor de prijs van de lichtste kano. Een mooi exemplaar van 18,9 kg was niet goed genoeg en Geert, Saskia en Jop leefden zich uit op een kano van 11,2 (!) kg. Dit bootje was grijs en totaal niet afgewerkt, dat zou alleen nog maar extra grammen betekenen. Ragavan en Menno hebben hem wel nog voorzien van een dun laagje verf en Geert rekende zich al rijk: ”Mocht dit lukken ga ik volgend jaar voor minder dan 10 kg”. De tijd zou het leren….

Figure 9: Rendering of users inside the adaptable corridor

Figure 8: Rendering in perspective view of Corpus Vivera Architectura

Doing this in the two walls and the ceiling, a spherical volume guides the visitors through the corridor (figure 9). To drive the deformations a sophisticated system was designed, which uses the visitor’s own weight to activate the deformations. Figure 10 shows a detail of one corner of the corridor. When a visitor steps on the rubber floor mat, he pressures the partitioned inflatable cushion below him. The extra pressure opens a high air pressure pipe by a pneumatic spring. The high air pressure blows up the spherical balloon which pulls the extra cable by its geometrical deformation. The connection pipe of the high air pressure can be leaded through the façade element, so the extra cable is pulled 20 on both sides and also in the element in the ceiling. When the visitor continues his walk, the big spring will pull back the opposite extra cable and bring it back to its closed position. The spherical

Figure 10: Driving system of the deformations of the corridor

balloon has a over pressure valve, so it can be pulled empty. This way the corridor can adapt to the number of people, the speed of walking and is does not depend on the weight of the person. « [More information can be found on www.alexandersuma.nl)

Staalplaat-betonvloeren

Figuur 1: Ragavan en Frederik in balans

Kantoor Unilever "De Brug" Rotterdam

De volgende ochtend miezerde het, maar nat gingen we waarschijnlijk toch worden. Op naar de sprintwedstrijden! De dames Saskia en Rinka deden het bijzonder goed in de nieuwe (snelle) boot maar moesten het in de finale helaas afleggen tegen ‘de Amerikanen’. Ondanks de roei-ervaring van Saskia konden ze niet op tegen de geoliede machine die Madison Wisconsin heette. 21 Voor onze nieuwe recordpoging mocht eerst de lichte boot (18,9 kg) het water in. Frederik en Ragavan brachten hem voorzichtig en subtiel naar de eindstreep, de prijs was in ieder geval binnen. Daarna volgde de poging om de extra lichte boot (11,2 kg) te water te laten. Bij het vervoeren was er echter al een knik ontstaan en helaas was het bootje niet meer in staat om het monstergewicht van Ragavan en Linh Sa te dragen. Als je dus ook de vaaruren voor deze boot meerekent komen we qua effectiviteit weer iets minder gunstig uit de bus. Er moet volgend jaar toch nog een beetje gesleuteld worden wil er een (varende) boot onder de 10 kg komen. De sprintwedstrijden liepen uit en bij gebrek aan zon was het niet warm, maar het briljante idee van Saskia en Menno om de waterkoker mee te nemen resulteerde in dankbare blikken bij een kopje hete chocolademelk. ’s Middags mochten we met onze boten verkassen naar een ander gedeelte op de campus. De hoge-

Dutch Engineering r.i. B.V. Energieweg 48 - Zoeterwoude-Rijndijk Postbus 3 - 2380AA Zoeterwoude 071-5418923 / 071-5419670 [email protected]

website:

www.dutchengineering.nl

«

Tel/fax: e-mail:

Winkelcentrum Piazza Eindhoven

Figuur 3: Nieuw bestuursleden zijn ook van de partij



Figuur 2: Sprintrace

»

«

Onderdeel van uitdagingen

»

Menno en Matéi vertrokken met de vrachtwagen en de rest met de trein richting Enschede. Eenmaal in Enschede mochten we de bijzondere boot van ‘de Amerikanen’ bewonderen. Later dat weekend zouden we erachter komen dat de boot niet alleen extreem netjes afgewerkt en van een bijzonder licht mengsel was, maar bovenal snel. Och, qua effectiviteit waren wij toch stukken beter. In plaats van 2000 uur in één kano stopten wij 100 uur in drie boten: een lichte, een extra lichte en een snelle. Die avond was een lekkere BBQ, een korte botenschouw en daarna feest in de Vestingbar. Rond 2-en rolden de meeste hun tent in om te gaan slapen. Geert en Niels hebben de hele campus nog gezien en in ieder studentenhuis een biertje gedronken, want slapen kun je na je 65e ook nog.

[Excursies ) school in Leeuwarden maakte dankbaar gebruik van onze vrachtwagen en we werden met onze boten gedumpt tussen de waterlelies. Al ploegend tussen de planten konden we echter wel genieten van wat zon, die inmiddels ook de weg naar Twente had gevonden. De lange afstand was bijzonder zwaar en alle respect gaat dan ook uit naar de dames uit Roermond, die in staat waren om ‘de Amerikanen’ uit te schakelen. Alle energie die daarbij verloren was gegaan, zorgde ervoor (helaas voor hen) dat de finale niet meer haalbaar was. Sigrid en Rinka stormden hen voorbij in onze niet kapot te krijgen Canadese kano. Een eerste prijs was binnen en de eer was gered!

Al met al was het resultaat uitstekend te noemen: de prijs voor de lichtste kano, de tweede prijs bij de dames-sprint en de eerste prijs bij de dames-lange afstand. Na een heerlijke douche en een lekker frietje was er echter niet veel meer te beleven op de campus. We wisten nog tot 10 uur onze tijd te doden door in een lege kantine naar winnend Oranje te kijken. Omdat het feest die zaterdagavond nog niet begonnen was en omdat we allemaal toch wel uitgeput waren, zijn we vroeg de tent ingekropen en konden we zondags aan de 5 uur durende terugreis beginnen. Ons advies aan TU Delft om de Betonkanorace 2008 gewoon weer twee dagen te laten duren hebben ze ter harte genomen en we zijn benieuwd of we de dames afstanden bij onze concurrenten volgend jaar ook weer kunnen verdedigen! Wie weet kunnen de heren het volgende jaar ook een prijs mee naar huis nemen… «

Bezoek Arcelor Mittal in Luxemburg Door: Glenn Plieger

Op 6 en 7 juni 2007 stond de Luxemburg Excursie op het programma. KOers ging op bezoek bij de staalfabriek van Arcelor Mittal in het pittoreske Luxemburg. Naast een bezoek aan de fabriek zouden we nog een aantal interessante projecten in de buurt gaan bezoeken. Dankzij Bouwen met Staal en Arcelor Mittal was deze mini-meerdaagse excursie voor KOersleden geheel gratis. Rond een uur of acht in de ochtend (uurtje vertraging) vertrok onze bus richting het zuiden, om via Luik naar Luxemburg te rijden. Eenmaal in Luxemburg aangekomen, hadden we vanwege het strakke schema kort de tijd om de oude binnenstad van Luxemburg te verkennen (figuur 1) en tegelijkertijd even wat te drinken.

Na een korte zoektocht naar de ingang wist Gerrie (onze vriendelijke buschauffeur) ons naast een prachtige, industriële hal af te zetten en werden we in het ernaast gelegen pand ontvangen. Na het welkomstwoord van Marie-Laure Holler en een (van nature Frans sprekende) man, kregen we een presentatie over Arcelor Mittal, hun producten en de verschillende productieprocessen die zijn hanteren voor hun staalproducten. Een interessante rondleiding volgde over het gigantische terrein, waarin we werden bijgestaan door een ingenieur. Zo werden we geleid langs de opslagplaats voor gebruikt staal en zagen we de enorme koolstofstaven die gebruikt worden bij het smelten van het staal.

Help jij KOers volgend jaar records breken? Meld je dan nu aan bij de BetonKanoRace Commissie! Figuur 4: KOers valt in de prijzen

23

Figuur 1: Historische binnenstad Luxemburg

Figuur 3 + 4: Gesmolten staal wordt vervoerd en later gewalst tot I-vormig profiel

Figuur 2: Imposante stenen brug verbindt de stadsdelen

Figuur 5: Groepsfoto bij Arcelor Mittal


Luxemburg is een oude vestingstad met een rijke historie en dat is duidelijk aan de stad af te lezen. De stad wordt doorkliefd door een grote vallei. Twee imposante stenen bruggen (en een stalen) verbinden het noordelijke deel (centrum) met het zuidelijke stationsgebied (figuur 2). Door de hele stad zijn smalle straatjes te vinden die worden opgevolgd door gezellige pleinen. De stad heeft maar 80.000 inwoners en al deze mensen lijken wel rond lunchtijd allemaal naar de binnenstad te komen: het vinden van een terrasje (het weer was prachtig) met genoeg plek bleek een hele onderneming. Toen eenmaal de binnenstad was bezocht, reden we door naar het Arcelor Mittal terrein.

Verderop in de rondleiding kregen we de verbrandingsoven te zien. Het smelten van het oude staal ging gepaard met veel kabaal, vuur en explosies. Het was een indrukwekkend gezicht.Vervolgens gingen we naar de fabriekshallen en waren we getuige van het persen van het gesmolten staal tot I-vormige profielen (figuur 3 en 4). Daarbij was er een medewerker die, met gevaar voor eigen leven, in de intense hitte de mal moest openhouden. Een mooie baan, concludeerden veel van ons…

«

De rondleiding ging verder in een andere hal waar de I-vormige profielen werden gewalst, zodat ze de afmetingen kregen van de voor ons zo bekende IPE en HEA profielen. Eenmaal buiten was het tijd voor een groepsfoto (figuur 5). Na afscheid genomen te


»

»

«

22

hebben van Marie-Laure en de twee heren ging de bus terug de binnenstad: op zoek naar het hostel. Het onlangs vernieuwde hostel stond in het dal van Luxemburg en er kwam serieus stuurwerk van Gerrie aan te pas om de bus door de Luxemburgse slingerwegen naar beneden te krijgen (figuur 6). Daarna was het tijd voor het gezamenlijk diner in de stad, waarna KOers het Luxemburgse nachtleven in trok.

kolommen erg eenvoudig in trilling worden gebracht. Voornamelijk wegens geluidshinder zijn toen halverwege de hoogte liquid-tuneddampers in de kolommen geïnstalleerd, die ieder van het KOersgezelschap even moest testen. Eenmaal terug van de rondleiding, vertrokken we naar het Museum voor Moderne Kunst (figuur 8) waar toevallig twee Nederlands sprekende ingenieurs aanwezig waren. Zij wisten veel interessante constructieve onderwerpen te belichten, terwijl later pas de officiële rondleiding was start ging. Hier konden we ons vergapen aan de fascinerende en soms krankzinnige hersenspinsels van de moderne kunstenaars.

3RHIVRIQIRHZIVRMIY[IRH IRQEEXWGLETTIPMNOFIXVSOOIR (EXMW%ZIGSHI&SRHXIIRMRKIRMIYVWFIHVMNJQIX ZIWXMKMRKIRMR2IHIVPERH(YMXWPERH7PS[EOMNIIR &IPKMt;IFMIHIRMRXIKVEPISTPSWWMRKIRSTLIX KIFMIHZERFSY[QMPMIYIRMRJVEWXVYGXYYV&IKIPIMHIR LIXLIPITVSGIWZERTPERRMRKJEWIXSXHIVIEPMWEXMI )RHIROIRQIXYQIISTWXVEXIKMWGLRMZIEY/SVXSQ %ZIGSHI&SRHXPIKXLIXJYRHEQIRXZSSVY[WYGGIW

Figuur 6: Serieus stuurwerk van Gerrie

Het nachtleven bleek toch een beetje tegen te vallen. De grote discotheken bleken zich vooral buiten het centrum te bevinden. Na serieuze aantallen flesjes Bofferding genuttigd te hebben bij ‘The Cube’ en de ‘Urban’ gingen we in groepjes op zoek naar een goede discotheek. Die bleek moeilijk te vinden en de avond 24 dreigde vroegtijdig te eindigen, totdat we gewezen werden op de Moka-Moka. Het hele KOers-gezelschap bleek hier los te gaan. Na het ‘gratis’ drankje gingen we allemaal de dansvloer op: naar verloop van de avond regeerde KOers de club en stond iedereen op het podium! Wederom een geslaagde KOers-avond! Velen van ons sliepen pas rond 05.00 uur, om krap 2,5u later weer op te staan om een drietal projecten te bezoeken. Na een wel erg snel ontbijt en een flinke ochtendwandeling kwamen we aan in het nieuwere deel van Luxemburg. Sinds 2006 staat hier het concertgebouw voor het Philharmonisch orkest (figuur 7).

FI^SIOEHVIW6IKKIWMRKIP Figuur 8: Museum voor Moderne Kunst

Hierna was het tijd om even wat te eten. Ironisch genoeg op steenworp afstand van de Moka-Moka. Na het vroege avondmaal gingen we op weg naar het laatste project, namelijk d’Coque. Dit nationale sport- en cultuurcentrum bestaat al een flink aantal jaar, maar is sinds twee jaar vernieuwd (figuur 9). Aan het betonnen olympische zwembad is een bouwvolume toegevoegd met een houten schaaldak in dezelfde stijl als het bestaande zwembad. Het nieuwe gebouw biedt ruimte aan allerlei sportevenementen, concerten en andere activiteiten. We werden rondgeleid door een ingenieur die in duidelijk Duits alle technische aspecten van het gebouw toelichtte. De rondleiding ging door het hele sportcomplex tot in de installatiekamer 18 m onder de grond. Dit maakte deze rondleiding erg interessant.

TSWXGSHI &%6MNWWIR

XIPIJSSR

MRXIVRIX[[[EZIGSHIFSRHXRP

!$" !DVCORPORATEX INDD

ABT is een multidisciplinair adviesbureau voor bouwtechniek met vestigingen in Velp, Delft en Antwerpen. ABT heeft ruim tweehonderd medewerkers, verdeeld over de adviesgroepen Constructies, Bouwkunde, Bouwmanagement, Civiele techniek en Installaties. Afzonderlijk of gezamenlijk zorgen deze groepen voor integraal advies bij projecten van iedere denkbare schaal. www.abt-consult.nl

»


«

grensverleggend Figuur 9: Nationale sport- en cultuurcentrum d’Coque

Figuur 7: Concertgebouw voor Philharmonisch orkest

In dit spierwitte gebouw met zijn slanke, drievoudige kolommen rij kregen we een rondleiding door de ontvangsthal en de twee zalen. Van het grote aantal kolommen zijn er echt slechts enkele dragend uitgevoerd. Door hun grote slankheid konden de

Hierna was het weer richting de bus waar we onder het genot van Debiteuren-Crediteuren weer terugzoefden naar Eindhoven. Al met al een zeer geslaagd uitje! Onze dank gaat uit naar Arcelor Mittal en Bouwen met Staal. «

ABT is een onafhankelijk bureau met meer dan vijftig jaar ervaring. Bij ABT staat het belang van de opdracht voorop. Samen met de opdrachtgever wordt gezocht naar het optimaal haalbare. Dat zorgt regelmatig voor innovatieve en spraakmakende bouwoplossingen. Menselijk van schaal en ambitieus in doelstellingen is ABT altijd op zoek naar de meerwaarde van integraal advies. Voor onze medewerkers, voor onze opdrachtgevers.

gedegen creatief

doelmatig innovatief ABT zorgt ervoor.

[column)


Design Aspects of a Giant Motion Track

LAB-PRAKTIJKEN

Ir. R.C. Spoorenberg en Ir. W. ten Napel Buitenlandse studenten hebben het maar moeilijk. Sommigen doen moeite om iets van ons taaltje te begrijpen. Dapper! De Nederlandse taal is echter lastig. Zelfs voor rasechte Nederlanders! Sinds wij in het Pieter van Musschenbroeklaboratorium een vorkheftruck hebben, ben ik in de war met het bestek in mijn keukenlade. Wie kan mij uitleggen waarom uitgerekend een ‘vork’-heftruck voorop twee ‘lepels’ heeft? Dat is toch vragen om verwarring! Wil jij een kopje koffie, een tas koffie, een bakkie leut, een mok vitamine K, een bakkie pleur? Leg dat een vluchtelingenstudent maar eens uit.Taal is speels en divers. Leg aan een buitenlander maar eens het volgende uit: neen, dat is veel te veel. Oké, iedereen begrijpt de term ‘veel’. Dat iets ‘te veel’ is mag ook duidelijk zijn, maar ‘veel te veel’ …….. dan houdt mijn logica echt op. Het zal wel een erfenis zijn van onze kruideniersmentaliteit. Ook het onderwerp eten is al lastig. Even de menukaart erbij pakken. En jawel, Kalfsoester staat op de kaart. Komt dat nou uit zee g gekropen of loopt dat op het land? Bij leverkaas zou je in eerste instantie verwachten dat je zuivel op je brood hebt. Niet dus!

Dat geldt ook voor hoofdkaas, beter bekend als zult. Vertel een post-doc uit Verwegiestan maar eens op een smakelijke manier waarom dat een delicatesse is. Als je uit armoede ‘dakhaas’ op je bord aantreft, weten zelfs de meeste Nederlanders niet wat ze eten. Gelukkig weet de ‘Dikke van Dale’ nog wel of dat smaakvol is. Het eten van overheerlijk waterkonijn komt van onze zuiderbuur. Na vertaling in muskusrat gaat de honger bij veel mensen snel over. En wij maar lachen om de Chinezen die alles eten wat kruipt, loopt, zwemt of vliegt. Nederlanders zijn geen haar beter en de taal geen woord makkelijker. Vreemd genoeg woonde ik vroeger met een Chinese promovendus in een studentenhuis, die boven een oer-Hollandse Volkskrantje uitkeek en vroeg: wat is eigenlijk huurwaardeforfait? Toen stond ik dus met mijn mond vol tanden!

26

BubbleDeck een vloer op maat! gewichts- en kostenbesparend!

• sparingen eenvoudig aan

«

Problem statement and objective

te brengen • minimale constructiehoogte

�

• minder ontgraving voor kelder• geen dekvloer door monolithische afwerking • betonkernactivering ingebouwd in de vloerelementen

• duurzaam bouwen: volledig hergebruik van de vloercomponenten mogelijk

Description GMT The GMT is a leisure wheel which consists of a giant wheel mounted on two concrete supports. Along the wheel 32 gondolas are sliding, pulled by a tow-system. Each gondola has a carrying capacity of 25 persons. The GMT is nearly 130 m high and 120 m wide (Figure 1). The total traveling time of the gondolas reaches approximately 25 minutes. The structure is located in Las Vegas, Nevada.

To check the dynamic wind response a spectral analysis with ANSYS is employed to determine the acting accelerations at the top and the gust effect factor. The structural response was examined with respect to various amounts of viscous damping (Figure 2) and coherence between the fluctuating forces.

27

Figure 2: Structural response for two different damping ratios due to wind fluctuations, obtained from a spectral analysis

The accelerations exceed the stated criteria, therefore the employment of a Tuned Mass Damper (TMD) is proposed to reduce the accelerations. The design of the TMD is based on design formulae and graphs which are verified with FE analyses. The effect of the TMD is investigated by a harmonic analysis (Figure 3). An equivalent damping ratio is estimated, based on the harmonic analysis, which takes the effect of the TMD in account in the FE model.

®

Industrieel, flexibel en duurzaam bouwen met BubbleDeck®!

BubbleDeck Nederland BV Adm. Banckertweg 22 Postbus 150 2300 AD Leiden Telefoon +31 (0)71 521 03 56 Fax +31 (0)71 362 49 51 E-mail: [email protected] www.bubbledeck.nl

Figure 3: Response of GMT when equipped with and without a TMD Figure 1: Giant Motion Track

«

BubbleDeck Belgium BVBA Avenue Louise 65 1050 Brussel Telefoon +32 (0) 253 57 783 Fax +32 (0) 253 57 700



To check the earthquake response the earthquake loads are determined by employing a Modal Response Spectrum Analysis according to the ASCE 7-05 using the Finite Element (FE) program ANSYS, release 8.1. Results are compared to the loads as obtained by a simplified procedure. Also the influence of the modal combination procedure and the number of incorporated modes is analyzed. The earthquake loads are smaller in comparison to the static wind loads.

»

»

The graduation project concerns the analysis of a Giant Motion Track with respect to the limit states. The limit states were: earthquake response, dynamic wind response and aero-elastic response of the tension cables. It was proved that the pre-design was sufficient with respect to earthquake response. Remedial measures were proposed to meet the requirements with respect to the dynamic wind response. To accommodate the effect of surrounding buildings wind tunnel tests are recommended. With respect to the aero-elastic response additional tests are necessary to obtain the structural capabilities of the cables and wind velocities at location.

• vrije leidingdoorvoer

constructies • balkloze bollenplaatvloer met 30 à 35% minder eigen gewicht • eenvoudige en flexibel te gebruiken vloer- en draagconstructie • vormen ontwerpvrijheid met willekeurige vloerplattegrond en kolomplaatsing • grotere vloerbelastingen of grotere vloeroverspanningen • rationeel bouwen met kortere bouwtijd en arbeidsbesparing • milieuvriendelijk door besparing op grondstoffen

Examination Limit States

This graduation report describes the structural analysis of a Giant Motion Track (GMT) with respect to the governing limit states – earthquake response, dynamic wind response and aero-elastic response. Starting point of this analysis is the pre-design, delivered at the start of the graduation project. The problem statement is defined as follows: “Is the GMT with its given pre-design able to withstand various dynamical forces acting on the structure? And if not, what are the remedial measures?” The objective of the graduation subject is a preliminary though sound analysis of the GMT with respect to the noted limit states. Due to the sheer size of the GMT the graduation project is divided in two distinct analyses: a static analysis executed by W. ten Napel and a dynamic analysis executed by the author.

Hans Lamers

®

Summary

[Projecten ) To check the aero-elastic behavior of the tension cables bracing the GMT, these cables are investigated with the Eurocode. The cables are prone to vortex-induced vibrations due to their low amount of damping. It is seen that the lack of knowledge with respect to the wind speeds; correlation length and structural capacities of the tension cables with respect to fatigue require further analyses. Conclusions and recommendations

The large amount of uncertainty, especially with respect to the aerodynamic admittance and the effect of surrounding buildings require the use of subsequent wind-tunnel tests to obtain the accelerations and gust effect factor. These wind-tunnel tests should verify the results obtained by the ASCE 7-05 and the spectral analysis. Little knowledge of the structural capabilities of tensions cables and the conservative assumptions used for the aero-elastic behavior, require subsequent tests of both the cables and the wind velocities at the side. «

Khalifa Stadium

Doha, Qatar

The pre-design is considered sufficient with respect to earthquake forces. All structural components are able to withstand the inertia forces, induced by ground motion. The accelerations exceed the stated criteria with respect to the serviceability states, from which it follows that the pre-design is not sufficient with respect to wind accelerations. A TMD, or a similar device, has to be installed to satisfy the acceleration criteria. The gust effect factor and accelerations obtained are higher in comparison to the gust effect factor and accelerations obtained from the ASCE 7-05, this discrepancy can be attributed to the lack of knowledge with respect to the aero dynamic admittance in the spectral analysis.

Bron: ©Arup

28


Constructief systeem De dak- en de lichtboogconstructie zijn twee losse componenten die enkel bij de oplegging bij elkaar komen. Om tot de ideale vorm en voorspanning te komen voor beide constructies is gebruik gemaakt

«

Bron: ©Arup

Constructie Het dak is opgebouwd uit een lichtgewicht PTFE-gecoat (Teflon: tegen vuil) membraan met een totale oppervlakte van 15.000 m2. De overspanning in de lengterichting van het stadion is circa 220 meter en in de breedte maximaal 50 meter. Zoals op de verschillende afbeeldingen is weergegeven, is het membraan opgehangen door middel van een kabelnet dat is gespannen tussen twee bogen die aan de noorden zuidkant van het gebouw ondersteund worden. De afstand tussen deze twee relatief kleine ondersteuningen is 265 meter en de twee bogen maken een hoek van respectievelijk 11o en 26o, waarbij de maximale hoogte van de laatste op 67 meter komt. Een derde boog waar de verlichting aan bevestigd is, heeft een hoogte van 75 meter. Doordat deze boog een hoek maakt van 24 graden met de verticale as, staat hij precies haaks op de bovenste dakboog en wordt gestabiliseerd met behulp van stalen trekkabels.


De opdrachtgever wilde een uniek gebouw ontwikkelen van wereldklasse dat symbool staat voor Qatar. In 2002 begon het ontwikkelingsproject door een team bestaande uit Arup (Sydney) & architect Cox Richardson. Gedurende 2003 zou de het ontwerp worden uitgewerkt door Midmac/Sxco en Arup zou assisteren met

het constructief ontwerp voor de complexe dakconstructie en de lichtboog. Aan de lichtboog worden lampen en luidsprekers opgehangen.

»

«

De Asian Games 2006 zouden aanvankelijk plaats vinden in Doha, Qatar waardoor dit de tweede keer was dat de Asian Games in West Asia werden gehouden. De laatste keer was in Teheran 1974. Aan dit evenement doen in totaal 36 landen mee en het is te vergelijken met de Olympische spelen. Een van de belangrijkste gebouwen van dit evenement zou het Khalifa Stadium moeten worden. Dit stadion is in 1976 gebouwd en voor dit evenement zou de capaciteit worden uitgebreid van 20.000 naar 50.000 zitplaatsen.

29

Bron: ©Arup

Knikstabiliteit is verzorgd door een ‘wing and flying’ kabel systeem (figuur 2). Dit systeem zorgt tevens voor stabiliteit uit het vlak. Met behulp van formfinding is ervoor gezorgd dat de staalspanning in de trekkabel nooit te hoog wordt, maar dat er ook nooit druk in ontstaat.

zijn stabiliteit afhankelijk van de tijdelijke constructie. Om de constructie stabiel te houden zijn vijf tijdelijke torens gebouwd. Deze zijn berekend op de vervorming die ze ondergaan tijdens het aanspannen van de kabels. Als eerst werd de ‘bowstring’ kabel (zie figuur 3 en 4) een beetje aangespannen zodat de boog stabiel werd, vervolgens werd de ‘wing’ kabel aangespannen tot zijn uiteindelijke voorspankracht. Als laatste werd de ‘bowstring’ kabel tot zijn uiteindelijke voorspankracht aangespannen. «

De kabels in de dakboog krijgen een voorspanning van 18.500 kN, zodat de dak als geheel stijf genoeg is om de windbelasting te weerstaan.

Figuur 1: Oasys GSA-model van de dakboog

van Oasys GSA in combinatie met de GsRelax functionaliteit. De methode die GsRelax gebruikt, wordt ‘Dynamic Relaxation’ genoemd. Hiermee kan worden berekend hoe de constructie zich gedraagt wanneer er plotseling een belasting op deze constructie aangrijpt. De constructie zal om het evenwichtpunt schommelen totdat er door de demping een uiteindelijke evenwichtssituatie wordt bereikt.

3D ontwerp Het dak en de lichtboog zijn gemodelleerd met behulp van Bentley Structural. Alle details zijn volledig in 3d te tekenen. Op deze manier kon met behulp van 3d-tekeningen gecommuniceerd worden met de staalfabrikant. Het in X-steel opgezette model van de staalfabrikant werd over het door Arup gemodelleerde model gelegd om zo op een eenvoudige en betrouwbare manier misinterpretaties van de fabrikant te ontdekken.

Figuur 3: De ‘bowstring’- en ‘wing’-kabel Figuur 4: Aanspanning van de bogen bij de betonnen voet

Hoewel Arup niet verantwoordelijk was voor het uitvoeringsproces zijn ze vanwege de complexe constructie wel betrokken geweest bij het uitvoeringsproces. De lichtboog haalt zijn stabiliteit uit de voorgespannen kabels en omdat deze tijdens het uitvoeringsproces niet aangespannen zijn is de constructie zeer onstabiel en voor

Credits en dank aan: Joanne Johnstone Arup Journal 2/2006: Tristram Carfrae, Jane Nixon en Peter MacDonald

Photo’s: Bron: Bron: ©Arup

31

Bron: ©Arup

«

Uitvoering Het dak kon betrekkelijk eenvoudig worden opgezet. Eerst werden de bogen en de kolommen opgetrokken, deze worden tijdelijk ondersteund door stalen torens. Als de bogen helemaal zijn geassembleerd kan de tijdelijke constructie worden verwijderd.



»

Figuur 2: 3D-model van de boogconstructies

Bron: ©Arup

«

»

Door de staalkabels aan te spannen wordt het dak opgetrokken en krijgt de constructie zijn uiteindelijk vorm. Zodra het dak goede vorm heeft is ook de gewenste voorspanning bereikt. Hierna kon eenvoudig het membraan worden uitgerold over het dak.

Bron: ©Arup

Het vakwerk van de lichtboog is opgebouwd uit ronde buizen (CHS) met een diameter van 1,1 meter die op een onderlinge 30 afstand van 3 meter uit elkaar liggen. De bovenste dakboog is lichter geconstrueerd en bestaat uit 800 millimeter dikke buizen die 2,4 meter van elkaar af geplaatst zijn. Deze boog is als een vierendeelligger verbonden met de onderste dakboog die bestaat uit een enkele buis van 900 millimeter doorsnede. Doordat in de boog naast een drukkracht ook buigende momenten optreden waarbij voor ieder staaf de opzeggingsparameters onbekend zijn is het lastig om de capaciteit van iedere staaf apart te bepalen. Omdat beide boogconstructies ook kabels bevatten was het niet mogelijk een lineaire elastische knikberekening uit te voeren in GSA. Hierdoor is ervoor gekozen om met GsRelax het knikgedrag te bepalen door de kracht in de boog te vergroten totdat instabiliteit optreedt.

Bron: ©Arup

[Innovatie

en technologie )

Windtunnelonderzoek aan de windbelasting op hoge gebouwen

honderd meter hoog. In samenwerking met ABT uit Velp is een windtunnelonderzoek verricht naar de representatieve krachten en momenten op de betonnen constructie en naar de netto windlasten op de beglazingen van de dubbele huidgevel. Reden hiervoor is dat de speciale vorm van het gebouw niet zomaar door middel van de norm NEN 6702 is te schematiseren en dat deze norm bovendien geen specifieke ontwerpwaarden bevat voor de drukverdeling in gelaagde constructies, zoals de dubbele huidgevel.

Door: Marcel van Uffelen

Sinds de introductie van de CUR–Aanbeveling C103 “windtunnelonderzoek aan de windbelasting op (hoge) gebouwen” [1] is voor iedereen duidelijker geworden wanneer windtunnelonderzoek aan de windbelasting wenselijk is, hoe het uitgevoerd moet worden en hoe de resultaten gebruikt kunnen worden. Groot voordeel is dat er nu meer uniformiteit bestaat tussen de verschillende instituten die windtunnelonderzoek uitvoeren en dat het voor de toezichthoudende instanties makkelijker is om de aan hen voorgelegde windtunnelonderzoeken te toetsen. Juist bij gebouwen met een ingewikkelde vorm biedt dit meer zekerheid dan een berekening met de standaard windvormfactoren uit de norm NEN 6702. De windbelasting op gebouwen wordt regelmatig onderzocht in de windtunnel, waarvan een foto te zien is in figuur 1, om de volgende redenen: - veel gebouwen vallen niet binnen toepassingsgebied NEN 6702 (TGB); - invloed omgeving of oriëntatie gebouw op windbelasting is ingewikkeld; - mogelijke besparing door optimaliseren constructies; - er spelen ingewikkelde fysische fenomenen zoals drukvereffening in gelaagde constructies; - oorzaak van defecten dient onderzocht te worden. In dit artikel gaan we in op de techniek van dit soort onderzoek 32 en over de mogelijkheden en voordelen ervan. Tot slot laten we enkele door Peutz B.V. uitgevoerde projecten de revue passeren. Uit de besproken projecten blijkt dat er vaak voordeel is te behalen uit een dergelijk windtunnelonderzoek of dat het de veiligheid verbetert.


33

Figuur 2: opwekking atmosferische grenslaag met ‘spires’ en ‘voorland’ van blokken

De winddrukken worden gemeten met dynamische drukopnemers die met de gevel van het schaalmodel zijn verbonden door middel van korte, speciaal akoestisch gedempte slangen, zie figuur 3. Een typisch meetsignaal van 24 windrichtingen is in figuur 4 weergegeven.

Figuur 6: visualisatie luchtstroming Rabobank Nederland 1:100 met rook Figuur 5: piëzo-elektrische 6componenten balans van Kistler

In figuur 4 is te zien dat de windbelasting uit een uurgemiddelde waarde bestaat, met daaromheen fluctuaties. Bij elke windrichting is duidelijk te zien dat er een aantal extremen optreedt. De gemeten winddrukken worden onder andere

Projecten Nieuwbouw hoofdkantoor Rabobank Nederland te Utrecht Aan de Croeselaan in Utrecht wordt een nieuwe kantoortoren voor Rabobank Nederland gebouwd. De kantoortoren wordt ruim

Figuur 7: maquette 1:300 hoofdkantoor Rabobank Nederland te Utrecht

«

Figuur 3: drukopnemers in een maquette

Extreme waarden analyse Het gaat er bij de metingen en uitwerking van de meetreeksen volgens de CUR–Aanbeveling om het zekerstellen van een bepaalde betrouwbaarheid conform NEN 6700. Er dient een waarde te worden bepaald die representatief is voor de windbelasting gedurende de ontwerplevensduur: een zogenaamde representatieve waarde. Door N.J. Cook[2] is hiervoor een probabilistische methode ontwikkeld, die extreme waarden analyse worde genoemd. Hierbij worden op basis van de gemeten extremen in het meetsignaal de parameters van de Fisher Tippett I kansverdeling bepaald en vervolgens de windbelasting die gemiddeld eens in de ontwerplevensduur wordt overschreden. In de praktijk werkt men met de belastingnorm NEN 6702. Een windtunnelonderzoek zal dus gelijkwaardig dienen te zijn aan een berekening volgens NEN 6702. Dat wordt met de bovenstaande methode uit de CUR-Aanbeveling gerealiseerd.

Eén en ander resulteert uiteindelijk in een gemeten reductie op de representatieve krachten en verticale momenten van ca. 10 % ten opzichte van de NEN 6702. Het gemeten torsiemoment om de verticale zwaartelijn is wel hoger dan dat berekend volgens de norm. Dit heeft te maken met de asymmetrische vorm, waarbij een van de helften van de kantoortoren sterk excentrisch ten opzichte van de centrale betonnen kern wordt aangestroomd bij de overheersende windrichting.


»

gebruikt voor het dimensioneren van gevelbeplatingen en de bevestiging daarvan. Ook kunnen alle, simultaan gemeten, winddrukken worden geïntegreerd om de totaalkrachten en -momenten op de hoofddraagconstructie van een gebouw te bepalen.

»

Figuur 1: windtunnel Peutz BV

Figuur 4: fluctuerende winddruk bij 24 windrichtingen

Die totaalkrachten en -momenten worden trouwens ook vaak direct gemeten met een dynamische piëzoelektrische 6-componenten balans van de firma Kistler uit Zwitserland.

«

Meettechniek In onderstaande figuur is de windtunnel van Peutz BV in Mook te zien.

Bij het windtunnelonderzoek aan windbelasting wordt gemeten aan schaalmodellen met een schaal die doorgaans varieert van 1:150 tot 1:500. De windtunnel is zo opgebouwd dat er turbulente wervels en een windsnelheidsverdeling worden opgewekt die overeenkomen met de op volle schaal bestaande ‘atmosferische grenslaag’. In de onderstaande figuur is het verloop van de windsnelheid over de hoogte in de ‘atmosferische grenslaag’ schetsmatig aangegeven met blauwe pijlen.

Het gebouw heeft een gunstige aërodynamische vorm. Bovendien heeft het gezien vanaf het zuidwesten een geringe hoogte/breedte verhouding, waardoor de windbelasting op grotere hoogte relatief gunstig uitvalt ten opzichte van de ‘oneindig slanke’ toren uit de NEN 6702. Een groot deel van de opgestuwde lucht kan immers zo over het dak wegstromen. Dit is ook met behulp van een rookgenerator in de windtunnel zichtbaar gemaakt, zie figuur 6.

Bij dit project zijn naast de metingen van de winddrukken ook vergelijkingsmetingen verricht met de bovengenoemde 6-componenten balans. In onderstaande afbeelding is een vergelijking tussen de resultaten van beide methoden te zien. Het gaat hierbij om het torsiemoment om de verticale zwaartelijn. Met name rond het nulpunt zijn er verschillen te zien, te verklaren uit het feit dat er een eindig aantal drukmeetpunten is gebruikt. Zeker bij de gebouwhoeken, waar de druk erg snel varieert, kan de meetpuntenverdeling invloed hebben op de eindresultaten.

In figuur 9 is te zien dat de drukvereffening optimaal is voor de punten op de zuidelijke hoek van het gebouw. Hier nemen de netto lasten namelijk het meest af ten opzichte van wat is gemeten aan de buitenzijde, vanwege de hoekafsluitingen in de spouw, die zijn te zien in de kleine plattegrond linksonder. Die verhogen de spouwweerstand lokaal natuurlijk enorm. Aan de zuidwestzijde, dat is op de flank van de cilindervorm, is het verschil tussen de buitendruk en de netto windbelasting op de ruiten wat minder groot. In de wetenschappelijke literatuur wordt beschreven dat bij een voldoende hoog Reynoldsgetal lokale windvormfactoren tot ca. Cpe;loc = -1,5 zullen optreden op de flanken van cilinders, duidelijk meer dus dan bij een rechthoekig gebouw . Dit is door onze metingen bevestigd. Hier zijn dan ook de maatgevende netto lasten op de buitenruit gemeten. Haalbaarheidsstudie Belle van Zuijlen te Utrecht In de wijk Leidsche Rijn bij Utrecht wordt mogelijk een hoge woontoren gebouwd, de Belle van Zuijlen. De constructeur is Arup te Amsterdam. In het kader van een haalbaarheidsstudie uitgevoerd door Burgfonds zijn metingen aan de krachten en momenten op de hoofddraagconstructie verricht met een dynamische piëzoelektrische zes componenten balans. Vanwege de speciale vorm was het namelijk ook bij dit project niet zonder meer mogelijk een berekening volgens NEN 6702 te maken.

«

Toch vielen de gemeten waarden nog altijd ca. 10 % lager uit dan bij een indicatieve berekening volgens de norm. Dit is inzichtelijk te maken door goed naar figuur 11 te kijken. Als je namelijk om de plattegrond in figuur 11 een lijn tekent, vormt dit een achthoek, en een achthoek heeft een duidelijk gunstiger vorm ten aanzien van windkrachten dan een rechthoek. Ook kan bovenaan het gebouw relatief veel opgestuwde wind via het dak wegstromen, zodat bovenaan de winddrukken afnemen richting de dakrand.

Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving, CUR Aanbeveling 103: Windtunnelonderzoek voor de bepaling van ontwerp-windbelastingen op (hoge) gebouwen en onderdelen ervan, Gouda, 2005. [2] N.J. Cook, The designer’s guide to wind loading of building structures, 1990 [3] H.J. Gerhardt, F. Janser; Wind loads on wind permeable facades, Journal of Wind Engineering and Industrial Aerodynamics, 1994 [4] F. Janser; Windbeanspruchung belüfteter Aussenwände, Disseratie TU Berlin, 1995 [1]

Met dank aan: - Marcel van Uffelen (Peutz BV)

35

De ruwheid van de omringende bebouwing in de omgeving is ook hier gemodelleerd met een voorland in de windtunnel van kleine blokjes, te zien in figuur 2 en bovenstaande figuur 10. Ook zijn de gebouwen in de directe nabijheid gemodelleerd. Omdat het gebouw zo hoog is, moest extra aandacht besteed worden aan de bevestiging op de 6-componenten balans. Met behulp van een 10 mm dikke stalen grondplaat en lange stalen draadeinden van boven naar beneden door de maquette is uiteindelijk een zeer stijve bevestiging op de balans gerealiseerd.

De hoogste krachten en momenten bleken op te treden bij wind uit de overheersende zuidwestelijke richting. Het gebouw is namelijk precies in deze richting georiënteerd, zoals is te zien in op de plattegrond in figuur 11.



Figuur 11: plattegrond Belle van Zuijlen te Utrecht

» «

»

Referenties:

Figuur 10: maquette Belle van Zuijlen te Utrecht in de windtunnel Peutz BV

Het model is hol gemaakt om in de toekomst ook drukopnemers in de gevels aan te kunnen brengen om een controlemeting op basis van geïntegreerde winddrukken uit te kunnen voeren. Ook gaan de krachten en momenten op de uitkragende top van de woontoren dan in detail onderzocht worden.

Figuur 9: gemeten netto drukken glasbladen dubbele huidgevel Rabobank Nederland

Dus meten is weten! «

Welke conclusies kunnen uit de besproken projecten getrokken worden? Het blijkt dat een windtunnelonderzoek vaak beter aansluit op de wensen van de praktijk dan een norm als de NEN 6702. Er kan

Figuur 8: vergelijking balansmetingen en geïntegreerde winddrukken omhullende

Zoals gezegd is er voor dit project ook gemeten aan de netto windlasten op de beglazingen van de dubbele huidgevel. De 34 drukverdeling over de beide glasbladen van de dubbele huidgevel bij hoge windsnelheden hangt af van de mate waarin de luchtdruk in de spouw van de dubbele huidgevel zich aanpast aan de drukpieken aan de buitenzijde tijdens een zware windvlaag, de mate van drukvereffening. De windbelasting onder invloed van drukvereffening is gemeten met het grote 1:100 schaalmodel uit figuur 6. Dat is zodanig uitgevoerd dat de luchtstromingsweerstand tussen buitenlucht en spouw enerzijds en anderzijds de weerstand van de spouw zelf goed overeenkomen met het gebouw op volle schaal. Hierbij is gebruik gemaakt van het werk van Gerhardt en Janser[3][4] en van een aantal detailmetingen in ons laboratorium. In figuur 9 is het resultaat weergegeven in de vorm van een zogenaamde ‘radarplot’, waarin de netto windlasten rond de gebouwomtrek op ca. 2/3 van de hoogte van het gebouw zijn weergegeven.

namelijk voor elke specifieke gebouwvorm nauwkeurig worden aangegeven wat de windbelastingen zullen zijn. Op deze manier is soms voordeel voor de opdrachtgever te behalen, meestal in de vorm van een reductie in de benodigde hoeveelheid wapeningsstaal of een wat eenvoudiger opzet van sommige constructieonderdelen. Aan de andere kant kan een windtunnelonderzoek de veiligheid ten goede komen, als bijvoorbeeld waar nodig gevelelementen of beglazing versterkt worden uitgevoerd.

[Projecten )

The Bird’s Nest

foto: www.bjghw.gov.cn

Beijing, China

Door: Glenn Plieger

foto: www.tropolis.com

foto: Studievereniging SUPport

36


De inspiratie voor het stadion werd gehaald uit de natuurlijke vorm van een vogelnest. De verschijning van het stadion wordt gekenmerkt door synergie tussen gevel en constructiewaarbij de constructieve elementen elkaar steunen en een web van gedraaide stalen profielen vormen. Ze lijken op hun beurt op de, in elkaar gevlochten, twijgjes van een vogelnest. Ondanks het chaotische beeld, wordt het stadion ervaren als een collectieve kuip, die een onderscheidende indruk maakt Figuur 1: Vogelnestje van veraf en dichtbij. Interessant is de dialoog die wordt aangegaan met de tegenoverliggende ‘Watercube’. Zijn grondvlak is vierkant en de gevel heeft een blauwe kleur, waarbij blauw staat voor water en het vierkant de aarde vertegenwoordigt. Het Vogelnest is met haar ronde

Formfinding Het ontwerp is tot stand gekomen tijdens verschillende brainstormsessies, waarbij maquettes zijn gebruikt om uit te zoeken wat de mogelijkheden zijn. Het ontwerp vindt zijn oorsprong dus niet in de computer. De bevindingen uit de maquettes zijn uiteindelijk wel verwerkt in een computerontwerp welke verder is doorontwikkeld.

Herzog & De Meuron heeft al langer ervaring met het ontwerpen van stadions. Eerder ontwierpen zij de Allianz-Arena in Munchen (zie KOersief 69). Het National Stadium Beijing is hier een consequente doorontwikkeling van. In samenwerking met Arup Sport en China Architecture Design & Research Group zijn ze medeverantwoordelijk voor de innovatieve constructie. Functioneel Het stadion bestaat uit de stalen dakconstructie en de betonnen toeschouwersarena. Bij binnenkomst wandelen de bezoekers door de ruimtelijke formatie van de staalconstructie. Vervolgens kunnen ze drie tribuneniveaus bereiken door de trappen te nemen langs de stalen constructie. Hierbij ligt het speelveld onder het entreeniveau In het stadion zullen de openings- en sluitingsceremonies, de atletiek wedstrijden en de voetbalwedstrijden plaatsvinden. Het stadion heeft zeven lagen en biedt plek aan 91.000 zitplaatsen (80.000 permanent). Na de Olympische Spelen vinden er nationale atletiekwedstrijden plaats en zal het stadion dienst doen als thuisbasis van het Beijing GuoA- voetbalteam en zullen er concerten en andere evenementen worden gehouden. Figuur 3: Geometriedefinitie

De geometrie wordt gedefinieerd door verschillende lijnen van het atletiekveld door te trekken. Deze lijnen lopen door over het dak en langs de gevels naar de grond. De hoeken van deze lijnen zijn zo ontworpen dat zij elkaar snijden op het begane grondniveau op 37 24, gelijkmatig over de ellipsvormige basis verdeelde, punten. Dit stelde de ingenieurs in staat om op deze plaatsen piramidevormige vakwerkkolommen te ontwerpen. De diagonale lijnen die (de trappen volgen en) langs de gevel omhoog lopen, worden op dezelfde wijze langs de gevel en over het dak getrokken en komen aan de andere zijde van het stadion weer naar beneden. De overige elementen die chaotische gevel compleet maken, zijn bedacht om de grote parallelle gordingen te maskeren die nodig waren om het beweegbare dak te ondersteunen (die nog in het originele ontwerp bestond).

Figuur 5: Screenshot van CATIA

«

Mimicry Ten tijde van de ontwerpwedstrijd bestond er in Beijing de wens voor expressieve architectuur. Naast het creëren van een hypermodern stadion, was het de bedoeling dat het stadion Beijing (en China) stevig op de kaart moest zetten en tevens geïntegreerd zou worden in de Chinese cultuur. Uit dertien inzendingen is het ontwerp van Herzog & De Meuron Architekten (winnaar van de Pritzker Prize) tot winnaar gekozen. Het ontwerpteam bevatte

Het Vogelnest is een perfect voorbeeld van het gebruik van biometrie in de moderne architectuur. Het gebruik van de natuur als uitgangspunt (mimicry) bij het ontwerpen van de constructie is een groeiende trend, sinds architecten en ingenieurs steeds meer geïnteresseerd raken in efficiënt energieen materiaalgebruik.

geometrie (= hemel) en rode gloed (= vuur) zijn tegenhanger, wat in de Chinese filosofie en levenswijze voor harmonie en evenwicht zorgt. De rode gloed wordt veroorzaakt door de betonconstructie te beschijnen met rood licht.


Olympic Green De locatie van het gigantische olympische park (1159 ha.), bevindt zich in net buiten de 4e ringweg van de Chinese hoofdstad. Dit olympische park, ‘Olympic Green’ genaamd, ligt aan het noordelijke einde van de centrale as die denkbeeldig de Verboden Stad doorklieft. Deze locatie biedt ruimte aan alle olympische faciliteiten en moet tevens de ontwikkeling van NoordBeijing stimuleren. Het concept achter de ‘Olympic Green’ is het samenkomen van energiezuinige ontwerpen waarbij slim omgegaan wordt met watervoorzieningen en nieuwe bouwmaterialen.

tevens een Chinese artiest om verschillende Chinese elementen in het ontwerp te kunnen verwerken.

Figuur 4: Trap langs de gevel

»

«

Op 8 augustus 2008 (08-08-08) starten de 29e Olympische Spelen van Beijing. Dit mega-evenement gaf architecten en ingenieurs de mogelijkheid om spectaculaire bouwwerken te bouwen. In Koersief 72 werd ‘The Watercube’ behandeld en nu is het de beurt aan de absolute eyecatcher, het ‘National Stadium Beijing’ ook wel het Vogelnest genoemd. Hoe de bouwers tot deze vorm zijn gekomen en hoe het ontwerp constructief in elkaar steekt, ontdek je in dit artikel.

Figuur 2: ‘The Watercube’ en het Vogelnest samen op de Olympic Green

foto: Stacey, 2004

foto: Stacey, 2004

foto: National Stadium, BMCPC, China Architecture & Building Press, 2003

Figuur 6: Plattegrond tribune-niveau

38

foto: National Stadium, BMCPC, China Architecture & Building Press, 2003 Figuur 7: Dwarsdoorsnede foto: www.vancouver2010.com

Parametrisch ontwerp De doelstelling van het ontwerpteam was het vinden van een optimale balans tussen goede zichtlijnen voor alle toeschouwers, een goede sfeer en een elegant bouwwerk. Daarbij moest ook rekening gehouden worden met de verschillende functies van het stadion. Voor het bereiken van het optimale ontwerp, was het ontwerpteam erg afhankelijk van parametrische ontwerpsoftware. Hierbij is een combinatie gebruikt van CATIA en speciaal ontwikkelde projectsoftware. De parametrische software is gebruikt bij het vinden van de meest optimale zichtlijnen, de geometrie van de toeschouwerarena, het maken van seismische studies en het ontwerp van de buitengevel. Het gebouw is dus van binnenuit ontworpen. Iedereen zo dicht mogelijk bij de gebeurtenissen laten zitten in het immense stadion, bleek een grote uitdaging. Als bijvoorbeeld de eerste rij stoelen met 100 mm zou worden verhoogd, zou het stadion significant groter, hoger en vele miljoenen euro’s duurder zijn uitgevallen. Om een meerderheid van het publiek een zo goed mogelijk uitzicht te geven op het veld, bleek het noodzakelijk dat de tribunes van hoogte varieerden. Dit is terug te vinden in het ontwerp: de hoogte van het stadion in de noord-zuid en oost-west as zijn verschillend. Hierdoor ontstaat de zadelvorm. Door de complexe geometrie en de grote mate van statisch onbepaaldheid, was het noodzakelijk om bij de dimensionering van de constructie rekensoftware te gebruiken. Deze software was tevens nodig om er zeker van te zijn dat de elementen goed op elkaar aansluiten en het web van gedraaide stalen profielen de zadelvorm nauwkeurig konden volgen.

Figuur 8: Vakwerkkolommen zijn duidelijk te zien

Figuur 9: Zadelvorm

Constructie Eind 2003 zijn de bouwers begonnen met het aanleggen van de paalfundering. De palen hebben een lengte van 37 m, waarbij de paaldiameter op sommige plekken oploopt tot 1,2 m (!). Boven deze fundering is de toeschouwersarena van het stadion grotendeels opgetrokken uit beton. Om het vuilwerk op de bouw te beperken, heeft het ontwerpteam voorkeur gegeven aan prefab beton voor de constructie van de toeschouwerarena. De externe staalconstructie vormt de schil van het stadion en is minder willekeurig dan hij eruit ziet. Het constructieve ontwerp bevat namelijk een hiërarchische structuur van primaire, secundaire en tertiaire elementen. De primaire constructie bestaat uit 24 stalen vakwerkkolommen (1000 ton per stuk) die op de 24 gedefinieerde punten zijn geplaatst. Eenmaal verbonden met stalen liggers vormen ze samen gigantische spanten. Hierop is de secundaire constructie gemonteerd, die tevens voor het willekeurige beeld zorgt. Tertiaire elementen worden gevormd door de membraanconstructie.

Het zadelvormige dak van dit gigantische stadion is 330 x 220 m groot en beslaat een BVO van 258.000 m2. De hoogte van het dak in de noord-zuid richting is slechts 40 m. terwijl deze in de oost-west richting 69,2 m bedraagt. De gevels staan 13 graden uit het lood en zorgen ervoor dat de breedte van het stadion bovenin breder is dan onderin.

39

In augustus 2004 liepen de bouwkosten echter te hoog op en de ontwerpers werden gevraagd om het ontwerp te vereenvoudigen. De grootste wijziging was het schrappen van het hersluitbare dak. Het hersluitbare dak introduceerde namelijk een grote belasting aan het einde van de uitkraging, wat uiteraard aanzienlijke gevolgen heeft voor de optredende krachten. Het stadion kreeg in het nieuwe ontwerp vast dak, waarbij de opening boven het veld »

«

Om de continuïteit van de gevelelementen voor de architecten een essentieel onderdeel was van het ontwerp, is besloten de elementen

de om de dakrand heen te torderen. Hierdoor lopen de zijden van de elementen altijd evenwijdig aan de gekromde gevellijn. Dit is voornamelijk bij de overgang van de gevel naar het dak een problematische zaak, omdat hier veel torsie optreedt. Omdat holle, samengestelde kokerprofielen een grote torsieweerstand hebben, zijn deze profielen toegepast.

Figuur 11: Staalconstructie vanaf de toeschouwersarena

«

»



Figuur 10: Render inclusief het hersluitbare dak

foto: www.bjghw.gov.cn


Een bijkomend voordeel van de membraanconstructie was dat deze beduidend lichter was dan een glazen of aluminium bedekking. Gezien de grote overspanning heeft dit veel extra constructiestaal (en geld) bespaard. Bouwproces Omdat het dynamische dak niet-conventionele stalen liggers vereiste, hebben experts uit de scheepsbouwindustrie de opdracht gekregen om de gigantische vakwerkkolommen te fabriceren. De geometrisch uitdagende kokerprofielen werden in Shanghai nauwkeurig gebogen, gedraaid en gelast. Deze balken werden vervolgens naar Beijing getransporteerd om daar tot grotere delen samengesteld te worden.

Tijdschaal Einde ‘03

- Start grondwerkzaamheden en fundering

Maart ‘04

- Start bouwwerkzaamheden bovenbouw

Augustus ‘04

- Bouwstop aanpassingen dak

Begin ‘05

- Hervatting bouwwerkzaamheden

November ‘05

- I.h.w. gestort werk arena voltooid

- Start prefab beton montage

Einde ‘05

- Start plaatsen stalen vakwerkkolommen

Augustus ‘06

- Dakconstructie voltooid

September ‘06

- Verwijdering hulpconstructies

Zomer ‘07

- Installatie membraan kussens

Einde ‘07

- Oplevering

8 augustus ‘08 - Opening Olympische Spelen Beijing

Figuur 12: Bevestigingen voor de membraanconstructie zijn duidelijk te zien

werd vergroot (maximale lengte van 185,3 en een breedte van 127,5 m). De constructie is door deze aanpassing veel efficiënter qua materiaalgebruik. In totaal is 40.000 ton staal gebruikt in plaats van de 80.000 ton die voor het originele ontwerp stond gepland. Dit scheelt aanzienlijk in de kosten en volgens experts heeft deze aanpassing de veiligheid tijdens aardbevingen 40 aanzienlijk vergroot.


0

41

In totaal weegt de staalconstructie 40.000 ton en waren er 20.000 tekeningen nodig om de getordeerde en gedraaide vakwerkkolommen te detailleren. Na het herontwerp zijn de kosten geraamd op ruim 300 miljoen euro. «

Figuur 13: Samengesteld segment van een vakwerkkolom

Figuur 14: Op de bouwplaats

Bronnen: - Stacey, “The National Stadium, Beijing”, Digital Fabricators. Waterloo, Waterloo University Press, 2004 - A. Rogers, et all., “Beijing Olympic Stadium 2008 as Biomimicry of a Bird’s Nest” - http://www.hi-tech2008.org.cn - http://www.arup.com - http://en.beijing2008.cn

Om het stadion niet te hol te laten klinken, wordt er aan de binnenzijde van de constructie een ondoorzichtig PTFE membraan aangebracht, die de akoestische eigenschappen van het stadion verbetert. Maar liefst 53.000 m2 zal worden gebruikt om geluid te absorberen en een goede sfeer in het stadion te garanderen.

- http://www.yuanda.com.cn - http://www.designbuild-network.com/projects/national_stadium - http://www.construction.com

Met dank aan: foto: www.skyscrapers.cn

Studievereniging SUPport

«

Om deze problemen op te lossen, zijn de ontwerpers overgestapt naar een hogere staalkwaliteit dan gebruikelijk: Q460. Q460 staal is een type laag gelegeerd, hoogsterkte staal waardoor het goede prestaties levert tijdens aardbevingen, goed tegen lage temperaturen kan (in de winter kan de temperatuur in Beijing dalen tot -20 C) en eenvoudiger te lassen is op het werk. Dit type staal is nog nooit eerder in China gefabriceerd en verwerkt in

Zoals vogels in hun nest de ruimten tussen de takjes opvullen met zacht opvulsel, wordt de ruimte tussen de dakconstructie opgevuld met opgeblazen transparante ETFE kussens. Deze opgeblazen panelen worden op de buitenzijde van de dakconstructie bevestigd, zodat het dak bestand is tegen alle weersomstandigheden. In totaal zullen de kussens ongeveer 40.000 m2 dak bedekken. Dit transparante membraan wordt niet op de gehele buitenzijde van de staalconstructie bevestigd, maar slechts tot aan de ‘schouders’ van het stadion. Op de gevel zullen, waar nodig, nog ETFE-kussens aan de binnenzijde van de constructie worden bevestigd om windhinder tegen te gaan. Omdat de accommodaties in het stadion op zichzelf staande units zijn, is er geen compleet afgesloten gevel nodig en is er voldoende ventilatie. Dit onderstreept tevens het duurzame karakter van het stadion.

Het verwijderen van de hulpconstructies van het dak had heel wat voeten in de aarde. Het totale gewicht van deze constructie bedroeg maar liefst 14.000 ton. 156 vijzels werden verdeeld over alle drie de niveaus, die het dak een stukje oplichtten om de hulpconstructie te kunnen verwijderen. De druk op de permanente constructie varieerde hierbij tussen de 3,2 en 1,2 MN. De theoretische zakking na het verwijderen van de hulpconstructie en vijzels was berekend op 286 mm. De werkelijke zakking bleek 271 mm te zijn, wat betekende dat het proces succesvol was verlopen.


Q460 De grote krachten die optreden in de stalen constructie, vereisen grote afmetingen van de onderlinge constructiedelen. De buisprofielen van de staalconstructie zijn opgebouwd uit 1,2 m brede stalen platen. Met de standaard staalkwaliteit zou een maximale plaatdikte van 220 mm nodig zijn. Deze diktes zijn erg moeilijk in het werk te lassen en zorgen tevens voor vele andere problemen (volume en massa).

Membraanconstructie Naast The Watercube bevat ook het Vogelnest een membraanconstructie, al is het hier wat minder opvallend. De membraanconstructie van het Vogelnest bevindt zich ín het dak en bestaat uit twee lagen. De buitenste laag voor de afsluiting van het dak en de binnenste voor de akoestiek.


»

«

Om het stadion aardbevingbestendig te maken, zijn allereerst het dak en de toeschouwersarena van elkaar gescheiden. De toeschouwerarena is daarnaast nog opgedeeld in 8 zones die elk hun eigen stabiliteitssysteem hebben. Hierdoor kan elke zone op zich gezien worden als een apart gebouw. In het seismische ontwerp is rekening gehouden met drie verschillende belastingintensiteiten: namelijk aardbevingen die eens in de 50, 475 en 2000 jaar voorkomen. In alle berekende gevallen zal de constructie zich elastisch blijven gedragen.

een Chinees bouwwerk en bleek een van de successen te zijn in het ontwerpproces. Na het upgraden van het staal en het maken van optimalisatieberekeningen zijn de plaatdiktes teruggebracht tot maximaal 110 mm.

Na het plaatsen van de 24 vakwerkkolommen werd de hulpconstructie opgericht. Tussen de hulpconstructie en de vakwerkkolommen zijn vervolgens de vakwerkliggers geplaatst die samen met de kolommen de spanten vormen van het dak. Vervolgens werden met behulp van kranen de niet-dragende delen op de juiste hoogte te brengen, waarna arbeiders op grote hoogte de delen in de lucht aan elkaar lasten.


Design a modern sustainable eco resort on Roatan (Honduras) Onderzoek naar de mechanische en fysische eigenschappen van ‘Cedrela Odorata L.’ Door: Ing. Marcel Mosterd

Advies- en Ingenieursbureau Van de Laar bv. is een onafhankelijk Adviesbureau met een bureaubezetting

uitgaande van een architectonisch concept binnen

Zoals de titel weergeeft wordt er, in de toekomst, een modern duurzaam eco resort gerealiseerd op het Caribische eiland Roatan (grootste eiland van Honduras). Het project wordt verwezenlijkt door Easy Sport. Easy Sport is een coöperatieve vereniging die als ideële organisatie gaat:“Ondernemen voor de natuur en tegen armoede” (www.easysportdiving.com). Op het resort worden een aantal gebouwen gerealiseerd, waaronder een multifunctioneel congres-/kenniscentrum. Het congres-/ kenniscentrum zal gebouwd worden met behulp van een lokaal houtsoort. Om met een lokaal houtsoort te kunnen ontwerpen en dimensioneren dient de nodige informatie beschikbaar te zijn. Omdat deze informatie in beperkte mate aanwezig is, worden een aantal mechanische en fysische eigenschappen van het hout onderzocht. In het afstudeerartikel – deel 2, zal het ontwerp, de dimensionering en de detaillering van het congres-/kenniscentrum beschreven worden.

een gegeven budget.

1

van 16 tekenaars en 16 constructeurs. De Advieswerkzaamheden betreffen zowel utiliteitsen woningbouw als renovatie /vernieuwbouw. Wij laten ons in ons werk inspireren door veelsoortige ontwerpopgaven variërend van klein tot zeer omvangrijk. Zowel beton-, staal-, als houtconstructies worden door ons ontworpen

Fietsbrug Almere René van Zuuk Architecten bv, Almere

Doelstelling Het doel van het onderzoek is: I. Het kunnen inschalen van Cedrela Odorata L. in een kwaliteitsklasse en sterkteklasse, met de bekende visuele kenmerken van het hout. Dit is relevant om inzicht te krijgen in de fysische en mechanische eigenschappen van het hout. II. Het aangeven van de “visuele grenzen” voor sortering in de praktijk, waarmee de aangegeven sterkteklasse wordt gehaald. III. Het aangeven van een machinale sorteringmogelijkheid met behulp van MTG.

Wij bieden zonodig alternatieven en motiveren gemaakte keuzes teneinde de opdrachtgever en ontwerpen bouwpartners inzicht te verschaffen in het constructieve ontwerp en de samenhang met andere disciplines.

Gemeentekantoor Vught Architectenbureau De Twee Snoeken, 's-Hertogenbosch

2

Keuze houtsoort Met behulp van verschillende literatuurbronnen, zie literatuur en referenties, is het groeigebied van verschillende houtsoorten bepaald. Tevens is onderzocht welke houtsoorten geschikt zijn voor constructieve toepassingen. De overgebleven houtsoorten zijn weergegeven in tabel 1.

In de tabel zijn een aantal belangrijke eigenschappen uiteengezet, waarna voor iedere houtsoort een score gegeven wordt. Cedrela Odorata L. , ook wel “Central American Cedar” of “loofhoutceder” genoemd, scoort het hoogst. Omdat Cedrela Odorata L. het hoogste scoort zal van dit houtsoort de mechanische en fysische eigenschappen worden onderzocht.

3

De partij hout Nu het houtsoort bekend is kan er een partij hout besteld worden. Volgens NEN 5498 dienen er minimaal 40 proefstukken te worden beproefd. Er is een partij hout besteld bij de Arnhemse fijnhouthandel van 1,3 kubieke meter. Dit komt overeen met 51 ruwe balken met diverse houtzwaarten en lengten. De balken zijn op de TU/e vlak en haaks geschaafd en tevens op lengte afgekort. Hierdoor zijn er balken verkregen met houtzwaarten en een lengte zoals aangegeven in tabel 2.

43

Tabel 2: afmetingen van de machinaal bewerkte balken

Er zijn 45 balken met een houtzwaarte van 45 x 150 mm2. Verder zijn er nog een aantal balken met afwijkende afmetingen. De balken worden in de klimaatkamer van de TU/e opgeslagen (onder geconditioneerde omstandigheden; met een temperatuur van ca. 20ºC en een relatieve vochtigheid van ca. 65%). De partij hout is weergegeven in figuur 1.

»

Van de Laar bv. Brucknerplein 19 5653 ER Eindhoven

Figuur 1: de partij hout na het zagen

Telefoon: 040 – 25 26 625

4

Fax: 040 – 29 20 818 Internet: www.vandelaar.info E-mail: [email protected]

Scholingsboulevard Enschede IAA Architecten, Enschede

«

Tabel 1: een aantal belangrijke eigenschappen van verschillende houtsoorten

Visuele kwaliteitsbepaling Met behulp van een visuele sortering kan een partij hout in een kwaliteitsklasse worden ingeschaald. Een partij hout welke is ingeschaald in een kwaliteitsklasse bezit dan een bepaalde kwaliteit. Helaas bestaat er geen norm om de visuele aspecten van Cedrela Odorata L. vast te stellen. Om dit toch te kunnen doen wordt NEN 5499/INSTA 142, kwaliteitseisen voor visueel


Advies- en Ingenieursbureau

gesorteerd hout voor constructieve toepassingen, toegepast. Hierbij moet worden opgemerkt dat Cedrela Odorata L. een loofhout is en geen naaldhout. Er dient dus voorzichtig omgegaan te worden met de uitkomsten van de visuele sortering. Wanneer alle onvolkomenheden bekend en genoteerd zijn, kunnen de balken in een kwaliteitsklasse worden ingeschaald. Helaas geldt ook hier weer dat er geen specifieke norm beschikbaar is om de balken in een kwaliteitsklasse in te schalen. Omdat er geen specifieke norm beschikbaar is, worden er drie verschillende normen gebruikt, namelijk: NEN 5499 (naaldhout voor constructieve toepassingen), BS 5756 (Britisch Standard; Constructief tropisch hardhout) en NEN 5483 (loofhout; rode meranti voor gezaagd hout). In figuur 2 is het resultaat te zien van deze visuele inschaling.

Met

Xi = n =

volumieke massa van element i in kg/m3. aantal elementen waarvan de volumieke massa is bepaald.

Het gemiddelde en de spreiding worden niet “met de hand” berekend maar met behulp van SPSS 14.0. In tabel 3 zijn een aantal statistische waarden weergegeven.

Tabel 3: enkele statistische waardenfluctuerende winddruk bij 24 windrichtingen

De karakteristieke waarde kan bepaald worden met behulp van vergelijking 3. r k = m− b ⋅ s Met:

r k = m =

s =

-3Karakteristieke waarde in kg/m3 (5%-onderschrijdingskans). Het gemiddelde in kg/m3. De spreiding in kg/m3.

b =

Figuur 2: resultaat van de visuele inschaling


In figuur 3 is een normale verdeling weergegeven met de gemiddelde en de karakteristieke volumieke massa.

Mechanische sterktesortering In het navolgende zullen twee vormen van mechanische sterktesortering beschreven worden, namelijk sterktesortering door middel van een Mobile Timber Grader en sterktesortering door middel van 4-puntsbuigproeven.

6.1

MTG MTG staat voor “Mobile Timber Grader”. De letterlijke vertaling naar het Nederlands is “mobiele houtsorteerder”. Dit wil zeggen dat een partij hout in een sterkteklasse kan worden ingeschaald met behulp van een mobiel apparaat. Met deze nieuwe methode van sterktesortering is het mogelijk om een partij hout in een sterkteklasse in te schalen, zonder het hout “kapot” te maken. Men hoeft geen proeven uit te voeren om de fysische en mechanische eigenschappen vast te leggen. Een ander groot voordeel van deze methode is dat de partij hout op locatie ingeschaald kan worden. Het is immers een mobiel apparaat. Er kan op een vrij eenvoudige en, afhankelijk van de partijgrootte, goedkope manier een partij hout ingeschaald worden. De MTG is “ bijzonder” geschikt voor het inschalen van kleinere partijen.

6.2

Werking MTG Het handapparaat wordt tegen de kopse kant van een balk gedrukt en vervolgens wordt er met een “hamertje” tegen deze kopse kant getikt. Hierdoor wordt er een golf door de balk heen gevoerd. De meetsoftware vertaalt deze golf in een meetresultaat. Dit wordt gedaan met vergelijking 4. E = C ⋅ r ⋅u 2 Met:

E= C= r =

-4-

Dynamische elasticiteitsmodulus. Coëfficiënt. Volumieke massa.

u2 =

Loopsnelheid van de golf in het kwadraat. In figuur 4 is weergegeven hoe een MTG-meting wordt uitgevoerd.

Figuur 5: vergelijking van beide vochtmeters met behulp van box&whiskerplots

Van alle 51 balken is het houtvochtgehalte bekend en kan ingevoerd worden alvorens een MTG-meting wordt uitgevoerd. 6.4 Het resultaat De MTG geeft een dynamische elasticiteitsmodulus en tevens wordt de balk in een sterkteklasse ingeschaald. Alle 51 balken worden 45 beproefd. De balken kunnen zowel in een naaldhout- als een loofhoutklasse worden ingeschaald. De partij hout is zowel in een naaldhout- als in een loofhoutklasse ingeschaald. In de volgende subparagrafen worden de resultaten weergegeven van de MTG. 6.4.1 Naaldhout Figuur 6 geeft een standaard normale verdeling weer met een gemiddelde dynamische elasticiteitsmodulus (MOE), bij inschaling in een naaldhoutklasse.

5

De volumieke massa Van alle balken (51 stuks) is de volumieke massa bepaald. Dit is gedaan door de balken te wegen, nadat ze het evenwichtsvochtgehalte hebben bereikt. Het gewicht wordt gedeeld door het volume van de balk, waadoor de volumieke massa wordt verkregen. De gemiddelde volumieke massa wordt bepaald met behulp van vergelijking 1. De spreiding wordt bepaald met behulp van vergelijking 2. Figuur 4: het uitvoeren van een MTG-meting

n

m=

∑X i =1

n

i

n

∑(X i =1

i

6.3

-1-

− m) 2

n −1

-2-

Figuur 3: standaard normale verdeling met de gemiddelde en de karakteristieke volumieke massa.

Het houtvochtgehalte Voordat een meting uitgevoerd kan worden dienen er eerst een aantal gegevens ingevoerd te worden, waaronder het houtvochtgehalte. Het houtvochtgehalte is voor alle 51 balken bepaald door middel van een elektrische vochtmeter en een capacitieve vochtmeter. Hierdoor kan er een vergelijking gemaakt

Figuur 6: standaard normale verdeling met een gemiddelde dynamische elasticiteitsmodulus

«

s=


»

Tabel 4: Waarde van β, afhankelijk van het aantal waarnemingen

6

worden tussen de beide vochtmeters. In figuur 5 zijn twee box & wiskerplots weergegeven van de metingen. De elektrische vochtmeter geeft een hoger vochtgehalte, 12.4%, dan de capacitieve vochtmeter, 11.0%. Tevens is te zien dat de elektrische vochtmeter één uitschieter heeft, namelijk een houtvochtgehalte van 14.6%.

»

«

NEN 5499 keurt maar liefst 18 balken af. 17 balken worden 44 in de laagste kwaliteitsklasse T3 ingeschaald. 9 balken worden ingeschaald in kwaliteitsklasse T1 en 7 balken worden ingeschaald in de hoogste kwaliteitsklasse T0. De BS 5756 heeft maar twee mogelijkheden, namelijk inschalen in kwaliteitsklasse HS of afkeuren. Hierbij worden 34 balken in een HS-klasse ingeschaald en 17 balken worden afgekeurd. NEN 5483 keurt maar liefst 28 balken af. 18 balken worden in de laagste kwaliteitsklasse C ingeschaald. 2 balken worden in kwaliteitsklasse B ingeschaald en maar 3 balken worden in de hoogste kwaliteitsklasse A ingeschaald. De normen geven weer dat de kwaliteit van de balken te wensen overlaat. Er wordt echter getwijfeld aan de uitkomst van deze visuele sortering. De uniform vastgestelde visuele aspecten worden in een later stadium gebruikt om een tabel op te maken, zodat Cedrela Odorata L. visueel ingeschaald kan worden in een sterkteklasse.

De factor die afhankelijk is van het percentage waarbij de karakteristieke waarde wordt bepaald (in het geval van de volumieke massa bij 5%; zijnde de 5%-onderschrijdingskans), het aantal beschouwde elementen (n) en de gekozen kansdichtheidsfunctie. De factor kan worden afgelezen uit tabel 4. Omdat we te maken hebben met 51 waarnemingen, volgt voor β = 1,64.

De karakteristieke volumieke massa, ρ , bedraagt 417 kg/m3. kar

Figuur 7 geeft een staafdiagram weer van alle balken, ingeschaald in een sterkteklasse.

Em;0 = Met:

Figuur 6 geeft weer dat de gemiddelde dynamische elasticiteitsmodulus 11941 N/mm2 bedraagt. Figuur 7 geeft een positief beeld weer. Er wordt maar één balk afgekeurd, 7 balken worden in sterkteklasse C18 ingeschaald, 15 balken worden in een sterkteklasse C24 ingeschaald, 9balken worden in een sterkteklasse C30 ingeschaald en maar liefst 19 balken worden in een sterkteklasse C35 ingeschaald (hoogste sterkteklasse). 46 6.4.2 Loofhout Figuur 8 geeft een standaard normale verdeling weer met een gemiddelde dynamische elasticiteitsmodulus (MOE), bij inschaling in een loofhoutklasse.

a ⋅ l12 ⋅ (F2 − F1 )

16 ⋅ I ⋅ (w2 − w1 )

-6-

Em;0 = De elasticiteitsmodulus bij buiging in N/mm2. A= Afstand van oplegging tot de krachtinleiding in mm. l1 = Lengte tussen twee de buitenste verplaatsingsopnemers in mm. F2-F1= Toename van de belasting in N. w2-w1= Toename van de vervorming in mm. I= Het traagheidsmoment van de balk in mm4.

De statische elasticiteitsmodulus wordt tevens bepaald worden met behulp van lineaire regressie.

Figuur 9: inschaling van de balken door middel van MTG Figuur 7: inschaling van de balken door middel van MTG

Fmax= De totale kracht bij breuk in N. W = Weerstandsmoment van de balk in mm3.

Figuur 8 geeft weer dat de gemiddelde dynamische elasticiteitsmodulus 12214 N/mm2 bedraagt. Opmerkelijk is dat de dynamische elasticiteitsmodulus, ingeschaald in een loofhoutklasse, 2,2% hoger is dan de dynamische elasticiteitsmodulus, ingeschaald in een naaldhoutklasse. Figuur 9 geeft een negatief beeld weer. Er worden maar liefst 25 balken afgekeurd, 12 balken worden in sterkteklasse D18 ingeschaald, 11 balken worden in een sterkteklasse D24 ingeschaald, 2 balken worden in een sterkteklasse D30 ingeschaald en maar één balk worden in een sterkteklasse D35 ingeschaald (hoogste sterkteklasse).

7.1

Het resultaat Figuur 11 geeft een standaard normale verdeling weer met een gemiddelde statische elasticiteitsmodulus (MOE), bepaald met behulp van vergelijking 6. Figuur 13: standaard normale verdeling met de gemiddelde en de karakteristieke buigsterkte

7.2

Inschaling in een sterkteklasse Op basis van drie grootheden kan de partij hout worden ingeschaald in een sterkteklasse.

7

De 4-puntsbuigproeven Met behulp van de 4-puntsbuigrproeven kan de elasticiteitsmodulus evenwijdig aan de vezel en de buigsterkte bepaald worden. Er worden 40 balken beproefd, conform NEN 408. Er blijven een aantal balken over voor het eventueel uitvoeren van secundaire proeven. In figuur 10 is de proefopstelling te zien. Figuur 11: standaard normale verdeling met een gemiddelde statische elasticiteitsmodulus, bepaald met vergelijking 4 (links) Figuur 12: standaard normale verdeling met een gemiddelde statische elasticiteitsmodulus, bepaald met lineaire regressie (rechts)

Figuur 12 geeft een standaard normale verdeling weer met een gemiddelde statische elasticiteitsmodulus (MOE), bepaald met behulp van lineaire regressie. « KO/ersief, oktober 2007, nummer 73

f m;0 = Met:

a ⋅ Fmax 2 ⋅W a=

Afstand van de oplegging tot de krachtinleiding in N/mm2.

-5-

f m; rep = 41, 4 N / mm 2 , zie figuur 13.

C40

De karakteristieke volumieke massa is vrij laag, waardoor de partij hout niet in een loofhoutklasse kan worden ingeschaald. De partij hout moet daarom in een naaldhoutklasse worden ingeschaald. De statische elasticiteitsmodules evenwijdig aan de vezel valt ook vrij laag uit, waardoor, op basis van de MOE, de partij hout kan worden ingeschaald in een sterkteklasse C24. De partij hout wordt ingeschaald op basis van de statische elasticiteitsmodulus, omdat de dynamische elasticiteitsmodulus in veel gevallen een kleine overschatting geeft (in veel gevallen geldt: Edyn≈1,10Estat). De karakteristieke waarde van de buigsterkte valt vrij hoog uit; ondanks de 2 balken met een vrij lage buigsterkte. Uiteindelijk kan de partij hout worden ingeschaald in sterkteklasse C24; zie tabel 5.

Figuur 13 geeft een standaard normale verdeling weer met een gemiddelde buigsterkte en de karakteristieke buigesterkte (MOR). De karakteristieke buigesterkte is wederom bepaald met vergelijking 3. In figuur 13 is te zien dat 2 balken een vrij lage buigesterkte bezitten. Deze lage buigsterkte is veroorzaakt door de aanwezigheid van drukbreuk, welke tijdens de visuele sortering al geconstateerd was.

tabel 5: sterkteklassetabel volgens NEN5498

«

»

Figuur 9 geeft een staafdiagram weer van alle balken, ingeschaald in een sterkteklasse.

C24


Figuur 8: standaard normale verdeling met een gemiddelde dynamische elasticiteitsmodulus

De kracht wordt gemeten met een krachtmeetdoos en de verplaatsing wordt gemeten door drie verplaatsingsopnemers. De buigsterkte wordt bepaald met vergelijking 5 en de statische elasticiteitsmodulus wordt bepaald met vergelijking 6.

E0; ser ; rep = 11141N / mm 2 , zie figuur 11.

»

Er is te zien dat de gemiddelde statische elasticiteitsmodulus, bepaald met vergelijking 6, hoger is dan de statische elasticiteitsmodulus, bepaald met behulp van lineaire regressie. Dit is logisch omdat bij lineaire regressie de elasticiteitsmodulus bepaald wordt over een groter gebied dan met behulp van vergelijking 6 (0,1F en 0,4F). Figuur 10: opstelling van de 4-puntsbuigproef

47

Deze grootheden zijn: r rep = 417 kg / m3 ; zie figuur 3. C35

Let op: De druksterkte loodrecht op de vezel, fc;90;rep , mag met een factor 2 worden vermenigvuldigd, als de rekenregels volgens NEN 6760 worden gehanteerd.

rooskleurig beeld. Figuur 15 toont dat de MTG duidelijk in een te hoge sterkteklasse inschaalt. Dit leidt tot een (te) hoge inschaling van de op de huidige wijze ingestelde MTG voor het inschalen van Cedrela Odorata L.

8

9

Vergelijking tussen de MTG-metingen en de 4-puntsbuigproeven In figuur 14 zijn een 4-tal box & wiskerplots weergegeven van de verschillende E-modulussen. Achtereenvolgens is weergegeven: Dynamische E-modulus (loofhout), dynamische E-modulus (naaldhout), statische E-modulus met behulp van vergelijking 6 en de statische E-modulus met behulp van lineaire regressie.

48

Figuur 14: box- en whiskerplots van de verschillende elasticiteitsmodulussen


«

In figuur 14 is duidelijk te zien dat de gemiddelde waarde van de dynamische elasticiteitsmodulus hoger ligt dan de gemiddelde waarde van de statische elasticiteitsmodulus; zoals beschreven in paragraaf 7.2. De gemiddelde waarde van de statische elasticiteitsmodulus met behulp van vergelijking 6 is hoger dan de gemiddelde waarde van de statische elasticiteitsmodulus met behulp van lineaire regressie. Om een vergelijking, tussen verschillende inschalingmethode, te kunnen maken, zijn alle balken individueel ingeschaald. Het resultaat is weergegeven in figuur 15.

»

Inschalingtabel voor het visueel inschalen van Cedrela Odorata L. Er is onderzocht wat de invloed is van de uniform vastgestelde visuele aspecten op de buigsterkte respectievelijk elasticiteitsmodulus. Deze gegevens kunnen gebruikt worden om een inschalingtabel op te maken voor het inschalen van Cedrela Odorata L. in een sterkteklasse C24; zie tabel 6.

Tabel 6: tabel met eisen voor het visueel inschalen van Centraal American Cedar in sterkteklasse C24

Opmerkingen: − De bepaling van de kwastgroep, vezelafwijking, groeiringbreedte, insectenschade, vergrijzing/ blauwverkleuring en mechanische beschadiging dient te worden uitgevoerd conform NEN 5461. − In tabel 6 zijn alleen de onvolkomenheden opgenomen welke invloed hebben op de mechanische eigenschappen van het hout. − In tabel 6 zijn alleen de onvolkomenheden opgenomen welke in voldoende mate zijn geconstateerd, zodat er een deugdelijke uitspraak over gedaan kan worden.

10 Conclusie

Figuur 14: inschaling van de balken volgens NEN5499, MTG en 4-puntsbuigproeven

Volgens NEN 5499 is er een relatie tussen de kwaliteitsklasse en sterkteklasse. Zo mogen balken met een bepaalde kwaliteit in een gerelateerde sterkteklasse worden ingeschaald. Het resultaat van deze inschaling is erg negatief en aan de betrouwbaarheid van deze inschaling wordt wederom getwijfeld. Inschaling van het hout in een C-klasse met behulp van de MTG geeft een te

De partij hout kan worden ingeschaald in een sterkteklasse C24. De statische elasticiteitsmodulus, bepaald met vergelijking 4, is maatgevend voor deze inschaling. De volumieke massa van het hout is dermate laag dat de partij hout niet in een loofhoutklasse kan worden ingeschaald. Ook de MTG geeft weer dat het inschalen in een loofhoutklasse niet wenselijk is. Vergelijking van de resultaten van de 4-puntsbuigproeven met de inschaling Cedrela Odorata L. door middel van de MTG geeft aan dat de huidige MTGinstellingen niet tot het gewenste resultaat leidt. Dit leidt tot (te) hoge inschaling van de op de huidige wijze ingestelde MTG voor het inschalen van Cedrela Odorata L. Aan de betrouwbaarheid van het visueel inschalen met bestaande normen wordt erg getwijfeld. Het verdient niet de aanbeveling om de partij hout met bestaande normen visueel in te schalen. Tabel 6 is meer geschikt voor het visueel sorteren van Cedrela Odorata L. «

Mooi werk Grontmij adviseert, engineert en begeleidt

Voor alle mogelijke disciplines en stappen in het

bouwprojecten in de meest ruime zin van het

bouwproces is volop deskundigheid in huis. Door

woord. Van de allereerste ideeën tot en met de

intensieve samenwerking, opleiding, training en

uitvoering en het beheer denken wij mee met

kennisdeling proberen we die deskundigheid

onze klanten. Samen zoeken we naar innovatieve,

voortdurend te vergroten. Grontmij biedt behalve

kwalitatieve en duurzame oplossingen. Samen

uitdagende projecten dus ook volop kansen om

streven we naar mooi werk!

jezelf verder te ontwikkelen. Kortom: mooi werk! www.grontmij.nl

[Excursies ) HIS Excursie Door: Menno van Dijk Naar aanleiding van een eerder gegeven lunchlezing door oud KOers-leden Twan Hendriks en Peer Gröning, beiden werkzaam bij Royal Haskoning, over het Hanze Instituut voor Sportstudies (HIS) te Groningen (waar zij zelf ook bij betrokken waren) ontstond het idee om een excursie hiernaartoe te organiseren. Op dinsdag 11 september 2007 was het zover. Een kleine groep vertrok in een busje richting Groningen. Gelukkig werd de lange trip onderbroken in Nijmegen voor een bezoek aan het daar aanwezige kantoor van Royal Haskoning. Een presentatie van dhr. Janssen volgde over de projecten waar Royal Haskoning zich mee bezighoudt en de groeimogelijkheden binnen het bedrijf voor beginnende constructeurs. De gereedstaande lunchpakketjes werden in ontvangst genomen en de reis richting het verre noorden werd hervat. Tegen de klok van één kwam de KOers ploeg aan in Groningen, waar we ontvangen werden door wederom een heer Janssen, werkzaam bij Van Wijnen, welke de hoofduitvoerder van het project was. Een korte presentatie met cake en koffie volgde waarbij dhr. Janssen de gebruikte bouwmethoden kort doorliep. Een korte wandeling naar de bouwplaats en het uitdelen van de rode veiligheidshelmen verder kon begonnen worden met het daadwerkelijke bouwplaatsbezoek. Vragen vanuit de studenten werden vakkundig beantwoord door zowel Twan Hendriks als dhr. Janssen. Na een aantal omzwervingen, waarbij vooral het dak extra aandacht kreeg, was de dag helaas weer ten einde. Een aantal personen ging op eigen initiatief naar huis en voor de rest van de ploeg restte een lange zit naar Eindhoven. De studenten hebben deze dag erg veel inzicht gekregen in zowel Royal Haskoning en het Hanze Instituut voor Sportstudies. Royal Haskoning, met in het bijzonder Twan Hendriks, en dhr. Janssen van Van Wijnen: bedankt voor deze geslaagde excursie! «

51

» KO/ersief, oktober 2007, nummer 73 «

[Stagespecial ) Stage?!....waarom?

Naast het project van de Ferry Terminal in Dubai, ben ik ook bezig met een hele ‘simpele’ controle van een parkeergaragedek in Nijmegen. Dat betekende voor mij een mooie aanleiding om meer te werken met commerciële rekenprogrammatuur zoals Technosoft en Esa PT. Ook daarvoor is alle ruimte. Daarmee kom ik uit op wat voor mij eigenlijk de belangrijkste ervaring tot nu toe is, de ruimte om mezelf te ontwikkelen, om te leren van anderen en me te verdiepen in een specifiek stukje kennis of juist in de breedte rond te kijken en te snuffelen aan wat het vak van constructeur nog meer te bieden heeft, behalve ‘sommetjes maken’.

Gedurende de masterstudie ‘Structural Design’ is er geen verplichte stage zoals bij andere opleidingen wel het geval is. Wel is er een mogelijkheid om stage te lopen waarmee je studie een praktische aanvulling geeft. Tijdens een stage doe je veel ervaring op in het bedrijfsleven en leer je het vak van een andere kant kennen. Hierdoor ben je in staat om je studie in een goede richting te sturen die aansluit bij de opgedane ervaringen en interesses. Een stage betekent echter ook studievertraging iets wat veel studenten afschrikt om maar ook één moment aan een stage te denken. Er is immers na de studie tijd genoeg om werkervaring op te doen tegen een goede financiële vergoeding. Dat is weer een totaal andere benadering die in de visie van de student veel invloed heeft op zijn uiteindelijke keuze.

Voorlopig ontwerp voor de Al Ghubaiba Ferry Terminal in Dubai

Tot slot: Natuurlijk is het elke dag hard werken en in mijn geval vrij veel reizen, natuurlijk loop je studievertraging op en zul je alles wat je op stage leert, vroeg of laat ook leren na je afstuderen. Maar een stage biedt mij de kans de praktijk te leren kennen, me persoonlijk te ontwikkelen, mijn kennis te verdiepen en te verbreden en veel (nuttige) contacten op te bouwen. En in een omgeving zoals die van Royal Haskoning wordt je daarin ook gestimuleerd zodat je het beste in jezelf, maar ook in anderen, naar boven haalt.

De inhoudelijke redenen voor de keuze, om stage te lopen bij Royal Haskoning, kunnen uiteengezet worden in de volgende leerdoelen: competenties die ik wil en denk te kunnen ontwikkelen bij Royal Haskoning: - kennis nemen van de realiteit; In mijn ogen het belangrijkste (leer)doel van de stage, het kennisnemen van het type werkzaamheden die toebedeeld zijn aan je eigen toekomstbeeld op de arbeidsmarkt. Iets wat buiten het programma van de universiteit valt, maar bij mij een te hoge mate van nieuwsgierigheid wekte om het zomaar aan je voorbij te laten gaan. - communicatieve vaardigheden (sollicitatiebrief en sollicitatiegesprek, discussiëren met vakgenoten, contact met andere ontwerppartijen, rapporteren van constructieve bevindingen); - vaardigheden complexe(3d-)rekenprogrammatuur.

Naam: Lex Pelkman

52

In deze stage-special komen een aantal studenten aan het woord die hun beweegredenen, verwachtingen en ervaringen vertellen die het belang van een stageperiode ondersteunen. Mocht je geïnteresseerd zijn in een stage, zijn er een aantal grote bedrijven in deze special vermeld die je kunt benaderen voor een innoverende en leerzame stage.

Heeft stage gelopen bij: Royal Haskoning te Nijmegen (afdeling constructietechniek) September t/m november 2006 53

Naam: Frederik Roebroek


Het eerste, en achteraf enige, gesprek stemde mij direct erg positief. Het gesprek ging immers niet zozeer over ‘de belangen van het bedrijf Royal Haskoning’, maar over ‘de belangen van de stagiair’, ‘wat wil hij leren’, ‘hoe wil hij zich ontwikkelen’. Deze benadering

Een werknemer van Royal Haskoning, een ervaren constructief ontwerper, gaf mij constante begeleiding gedurende de stageperiode en legde constructieve werkzaamheden voor. Dit begon met een fictief mechanicavraagstuk en eindigde met werkzaamheden aan twee werkelijk te realiseren projecten. Hieronder zullen de verschillende uitgevoerde werkzaamheden per project beknopt worden beschreven:

Ervaringen: Nu ik ruim 6 weken bezig ben, kan ik voor het eerst een voorzichtige balans opmaken van mijn verwachtingen en ervaringen. Vooral de ervaringen volgen elkaar in hoog tempo op, niet geheel verwonderlijk omdat in het begin alles nieuw was voor mij. De eerste dagen bestonden vooral uit mijn ogen goed de kost geven en wegwijs te worden binnen het gebouw, mijn afdeling, mijn collega’s, algemene procedures en hele simpele praktische zaken. Mijn eerste echte opdracht kreeg ik na twee dagen en was meteen een pittige! Voor het goedgekeurde voorlopige ontwerp van de Al Ghubaiba Ferry Terminal in Dubai moest ik een parametrisch model maken waarmee de complexe dakconstructie kon worden ontworpen en gedimensioneerd. Dit betekende meteen een flinke klus én een noodzakelijke verdieping van mijn derde- en vierdejaars mechanica.

Wat zijn je ervaringen De stage omvatte geen van tevoren concreet geformuleerde opdracht, maar is bij het sollicitatiegesprek in overleg met de stageverlenende organisatie geformuleerd om als een constructeur mee te werken aan diverse lopende projecten.

- hoofdberekeningen ontvangstgebouw, Stena Line te Hoek van Holland; Maken en rapporteren van gewichts-, stabiliteits-, staal en funderingsberekening van een tweelaagse, stalen constructie.

Stena Line

- stabiliteit voorlopig ontwerp, Waalpanorama te Nijmegen. Maken van stabiliteits- en funderings(ontwerp)berekeningen voor een betonnen, 120 meter hoge woontoren tijdens de voorlopige ontwerpfase.

«

»

Omdat in mijn beleving een stage toch vooral bestemd is om van te leren, was ik op zoek naar een bedrijf dat veel ervaring heeft in het begeleiden van stagiairs, zodat ik de maximale ruimte zou kunnen krijgen om vooral te leren! Met deze en andere belangrijke aspecten op papier, begon ik een voorzichtige vergelijking aan de hand van gegevens op het internet, tijdschriften en andere publicaties én, voor mij heel belangrijk, ervaringen van medestudenten.

die sterk gericht was op míjn persoonlijke ontwikkeling in plaats van die van de werkgever, sprak mij erg aan. Inhoudelijk verwachtte ik vooral te kunnen werken aan een grote diversiteit aan opdrachten. Eigenlijk wilde ik alles wel een keer gedaan hebben. Maar ik wilde vooral ook leren van de praktijk en inzicht krijgen in constructieve ontwerpbeslissingen gebaseerd op praktische argumenten.

Waalpanorama


Verwachtingen: Voordat ik ongeveer een half jaar geleden solliciteerde voor een stageplaats ‘constructietechniek’ bij Royal Haskoning in Nijmegen, had ik voor mezelf eerst twee lijstjes gemaakt: één met een opsomming van interessante en geschikte bedrijven en één met de belangrijkste aspecten waarop ik mijn keuze zou baseren. Natuurlijk zocht ik een plaats waar ik aan interessante en uitdagende projecten kon werken, maar er was meer.

Interieur Al Ghubaiba Ferry Terminal in Dubai

»

«

Loopt stage bij: Royal Haskoning, Nijmegen Divisie Architectuur en Bouw, adviesgroep Constructietechniek

Verwachtingen De aanleiding voor een keuze voor het ondernemen van een nietverplichte, externe stage kwam voort uit de in mijn portfolioplan opgezette competenties, waarvan sommige zich uitermate leenden om te ontwikkelen tijdens een externe bedrijfsstage. Omdat een constructief adviesbureau het beste aansloot bij mijn fascinatie en toekomstbeeld als constructief ontwerper en de daaruit voortkomende competenties, is er vanwege die inhoudelijke en praktische redenen gekozen voor een stageperiode bij de afdeling constructietechniek van Royal Haskoning te Nijmegen. Ten slotte was van een huidige werknemer en tevens voormalig stageloper van Royal Haskoning vernomen, dat de begeleiding tijdens de stageperiode van uitermate, goede kwaliteit was.

Naam: Bas Wijnbeld

[

Loopt stage bij: ONL Architecten Rotterdam Augustus 2007 t/m januari 2008

Bedrijfsprofiel Wij zijn consultants, architecten en ingenieurs. Samen, 3.600 professionals sterk, vormen wij Royal Haskoning, wereldwijd opererend. Werkzaam op het brede veld van de duurzame interactie tussen de mens en zijn omgeving. Royal Haskoning levert doelmatige, duurzame en geintegreerde oplossingen voor onder meer architectuur, constructies en bouwmanagement. Centraal staan altijd zowel optimale werkomstandigheden als zorg voor de wereld van morgen.

In het najaar van 2006 zijn we als redactie van dit blad op bezoek geweest bij ONL Architecten te Rotterdam. We waren hier op bezoek voor een artikel over de Hessing Cockpit voor in de KOersief, maar het was ook interessant om kennis te maken met de werkwijze van dit bedrijf. Na de presentatie van Gijs Joosen was ik zeer enthousiast over de werkzaamheden van dit bureau. ONL loopt voorop wat betreft het gebruik van nieuwe technieken tijdens het ontwerpproces, waarbij veel processen worden ondersteund door zelf ontwikkelde scripts/ programma’s. Tijdens een lunchlezing, georganiseerd door KOers dit voorjaar, bood ONL stageplaatsen aan voor constructief ontwerpers. De combinatie van programmeren en constructief ontwerpen sloot goed aan bij mijn competenties. 54 Gedurende mijn stageperiode wil ik meer leren over het genereren en modelleren van complexe geometrieën, meer vaardigheden krijgen in het programmeren van allerlei zaken en ervaring opdoen met nieuwe softwarepakketten (zowel modelleer als rekenpakketten).


ervaring die een toevoeging geeft aan

Stagiair Constructief Ontwerpen

Stagiair Constructeur

Stage omschrijving In deze stage doe je praktijkervaring op in de Constructietechniek. Afhankelijk van jouw interesse en mogelijkheden, bepalen wij gezamenlijk voor welke werkzaamheden je wordt ingezet. Je wordt dagelijks begeleid.

Locatie: Rijswijk (ZH)

Contactgegevens ir. J.G. (Jan) Janssen ([email protected]) Royal Haskoning t. 024 - 3284 627 i. www.royalhaskoning.com

Stage omschrijving Tijdens je stage zul je ervaring opdoen op het gebied van het berekenen van constructies voor bouwwerken, zowel in de ontwerpals in de uitvoeringsfase, voornamelijk voor de utiliteitsbouw. Contactgegevens Dhr. ing. P. Pufkus ([email protected]) Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau BV Postbus 208 2280 AE Rijswijk (ZH) t. (+31) (0) 70 - 394 93 05 i. www.corsmit.nl

je studie als Constructief Ontwerper? Kijk snel bij de stagevacatures voor een stageplaats bij één van volgende ingenieursbureaus: Royal Haskoning Corsmit Hurks Delphi Engineering ABT Aveco de Bondt Oranjewoud Snijders Stoel Partners IMd Witteveen+Bos Aronsohn Pieters Bouwtechniek

55

[

[

)

)

Bedrijfsprofiel Hurks delphi engineering bv (Hurks groep) is een adviesbureau dat zich concentreert op prefabricage van draag- en gevelconstructies. Dit krijgt vorm door in de VO- en DO-fase het constructief ontwerp van met name prefabbeton voor haar rekening te nemen. Hurks delphi werkt intensief samen met de zusterbedrijven Hurks beton, Hurks oosthoek kemper en Hurks geveltechniek. Dit leidt ertoe dat delphi productkennis initieert en/of creatief toepast in het constructief ontwerp. Wij zijn ervan overtuigd dat prefabricage meer en meer als bouwmethodiek zal worden toegepast.

Bedrijfsprofiel ABT verleent een breed scala aan bouwkundige diensten, waaronder constructief ontwerpen. De adviesgroep bouwkunde onderscheidt zich van andere bouwkundige dienstverleners door haar primaire doelstelling: het haalbaar en realiseerbaar maken van architectuur. Kennis- en informatieoverdracht zijn ingebed in ons dagelijks werk; de informele sfeer staat garant voor een vanzelfsprekende uitwisseling tussen de verschillende disciplines.


Stagiair Constructeur (duur: 4-6 maanden)

Locatie: Veldhoven

Stage omschrijving Onder begeleiding van een coach ben je werkzaam in een adviesgroep voor uiteenlopende projecten. Wij vragen van jou nieuwsgierigheid in het vinden van oplossingen voor allerdaagse problemen en een teamgerichte instelling. Kennis van en affiniteit met de techniek is noodzakelijk.

Locatie: Delft of Velp

Stage omschrijving Je gaat aan de gang met het ontwerpen en construeren van een bijzondere prefab betonnen vakwerkconstructie, die uit grote elementen wordt samengesteld en grote belastingen op moet kunnen nemen. Om tot een aansprekend en reëel resultaat te komen, verdient het aanbeveling om aandacht te besteden aan (en creatief te zijn met) ‘constructieve vormgeving en esthetica’, ‘voorgespannen prefabbetonconstructies’ en ‘prefabricage als bouwmethode’. Contactgegevens ir. R.N.J. Huijben ([email protected]) Hurks delphi engineering bv Postbus 221 5500 AE Veldhoven t. (+31) (0) 40-2309595 i. www.hurksdelphi-engineering.nl

De werkzaamheden worden uitgevoerd voor grensverleggende projecten in een prettige leer-werkomgeving, waarbij het accent op de utiliteitsbouw ligt. De ontwikkeling van onze medewerkers staat voorop; dit is immers de basis voor creativiteit en innovatie. Contactgegevens Sylvia Trausel (hoofd P&O) ([email protected]) ABT Velp Postbus 82 6800 AB Arnhem t. (+31) (0) 26 - 368 3131 i. www.abt-consult.nl

«

»

Geïnteresseerd geraakt in een nieuwe

Locatie: Nijmegen - Rotterdam - Amsterdam

Bedrijfsprofiel Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau BV werd opgericht in 1963. De diensten van ons onafhankelijke bureau strekken zich uit van kleine renovaties tot grote multifunctionele bouwprojecten, waarbij het zwaartepunt ligt op het constructief ontwerpen en de engineering van zowel geavanceerde als van conventionele draagconstructies van bouwwerken. De inventieve, innovatieve en opbouwende wijze waarop Corsmit meedenkt met de bouwteamleden zorgt voor een aansprekend, economisch, bruikbaar en duurzaam resultaat.


Op dit moment ben ik twee maanden bezig. De projecten waar ik aan werk (o.a. CET Budapest en Landmark Kaiserlautern) zijn allen uitdagend en interessant. Doordat je vroeg in het ontwerpproces wordt betrokken, heb je nog veel invloed op het ontwerp. De werkzaamheden zijn variërend: constructieve concepten bedenken en uitwerken, redelijk veel scripten en een strategie bepalen om het ontwerp en de optimalisatie van de constructie te integreren in het ontwerpproces.

◄ Landmark Kaiserslautern

)

»

«

ONL heeft met het aantrekken van constructief ontwerpers als doel om vroeg in het ontwerpproces feedback te kunnen krijgen over de constructie.

CET Budapest

[

)

[

[

)

)

Bedrijfsprofiel Ondernemend, vernieuwend en maatschappelijk betrokken, dat is Aveco de Bondt. Aveco de Bondt is een middelgroot onafhankelijk opererend ingenieursbedrijf met vestigingen in Nederland, Duitsland, Slowakije en België. We bieden integrale oplossingen op het gebied van bouw, milieu en infrastructuur. We begeleiden het hele proces van planning tot realisatie en denken mee op een strategisch niveau. Kortom Aveco de Bondt legt het fundament voor succes.

Bedrijfsprofiel Advies- en ingenieursbureau Oranjewoud is actief op het brede terrein van bouwen vastgoedzaken, infrastructuur, stedelijke ontwikkeling, landelijk gebied, milieu en veiligheid. Daarbij verzorgen we het gehele traject van studie, advies, ontwerp, planvoorbereiding en directievoering tot realisatie, beheer en exploitatie of delen daarvan.

Locatie: Dillenburgstraat 25E te Eindhoven

Stagiair Constructeur (vanaf april 2008)

Stagiair actief aankomend constructeur

Stage omschrijving Je draait mee in projecten op het gebied van utiliteitsbouw, industriële bouw en de bouw van scholen en sportcentra. Naast het construeren van beton- en staalconstructies behoren ook constructieve toetsingen van berekeningen van derden tot de kerntaken. Afhankelijk van het met jou besproken stagetraject en de beschikbare projecten kun je ook kennis nemen van de werkzaamheden behorend tot het vakgebied Bouwtechniek. Altijd onder begeleiding en toezicht natuurlijk. De stageplek is beschikbaar.

Stage omschrijving Het betreft het maken van tekeningen en berekeningen van (deel) projecten. Zelfstandig kunnen kleinere opdrachten volledig worden uitgewerkt. Alles in goed overleg en met goede begeleiding. Contactgegevens Bas Vervest ([email protected]) Aveco de Bondt Postbus 7020 5605 JA Eindhoven t. (+31) (0) 40 2500 700 f. (+31) (0) 40 2500 701 m. (+31) (0) 65 2615 989 i. www.avecodebondt.nl

Locatie: Heerenveen

)

Bedrijfsprofiel Wij zijn een internationaal opererend adviesbureau, gespecialiseerd in engineering van prefab betonconstructies. Daarnaast hebben wij ruime ervaring als adviseur binnen traditionele bouw van utilitaire en woningbouw constructies. Wij begeleiden het gehele proces vanaf de ontwerpfase (VO/DO), het tekenen en berekenen van de constructie tot en met het controleren in de uitvoeringsfase. Locatie: Valkenswaard en Best


Bedrijfsprofiel IMd Raadgevende Ingenieurs is sinds in 1960 een onafhankelijk ingenieursbureau gespecialiseerd in het constructief ontwerpen van diverse bouwprojecten. De advieswerkzaamheden variëren van omvangrijke utiliteitsbouwprojecten tot kleine ingrepen in bestaande bebouwing. Elke opdracht heeft zijn eigen charme en is voor IMd een constructieve uitdaging. Een actieve en creatieve inbreng bij het ontwerpproces leidt veelal tot optimale draagconstructies. Dat ontwerp wordt gevolgd door een verregaande uitwerking van bestedingsstukken en hoge kwaliteit van de werktekeningen en leidt tot een gestroomlijnde gegevensverstrekking tijdens de uitvoering. Locatie: Rotterdam

Stage omschrijving Tijdens je stage zul je volledig meedraaien in projectteams en je aandeel leveren aan de voorstudie van een nieuw project, meehelpen in de uitvoering van het project en adviezen uitbrengen, tekenen en rekenen aan projecten en diverse bijkomende engineeringwerkzaamheden verrichten.

[

Locatie: Zwolle Stagiair constructeur Stage omschrijving Tijdens je stage zul je ervaring opdoen op het gebied van complexe bouwconstructies. Afhankelijk van jouw interesses werk je aan concrete projecten of onderzoeksprojecten. Aan het eind van je stage weet je wat er achter de schermen komt kijken bij het adviseren van gebouwconstructies. Hier horen ook bouwplaatsbezoeken bij.

[

)

Bedrijfsprofiel Witteveen+Bos levert advies- en ingenieursdiensten op het gebied van water, infrastructuur, milieu en bouw. Met 690 medewerkers richt het bureau zich op projecten, die hoogwaardige kennis en een integrale aanpak vereisen. Centraal staat de multidisciplinaire projectaanpak, waarbij intensief wordt samengewerkt met specialisten uit verschillende disciplines. Typerend voor Witteveen+Bos zijn de kwaliteitskenmerken betrouwbaar, deskundig, vernieuwend en vriendelijk. Locatie: Deventer, Almere, Amsterdam, Breda, Den Haag, Heerenveen, Maastricht, Rotterdam Stagiair Constructeur


)

Bedrijfsprofiel Ingenieursbureau Stoel Partners bestaat uit twee delen; bouwadviseurs en bouwtechniek. Bouwadviseurs hebben kennis van projectmanagement, directievoering en de bouwkundige aspecten van de advisering. Bouwtechniek omvat het constructiegedeelte. Deze twee partijen werken intensief samen. De missie van Stoel Partners luidt: opdrachtgevers in de bouw onafhankelijk, professioneel en met plezier adviseren. Bij Stoel Partners werken dertig medewerkers en dat aantal groeit gestaag. Projecten van Stoel Partners variëren van musea, ziekenhuizen, complexe binnenstedelijke projecten, hoogbouwkantoren en woningbouw.

Contactgegevens Ir. André E.W. Verschoor [email protected] (secretaresse Hennie Rook) Ingenieursbureau Stoel Partners Postbus 30177 8003 CD Zwolle t. (+31) (0) 38 – 455 46 00 i. www.stoelpartners.nl

)

Stageomschrijving Voor mogelijkheden om als stagiair bij Witteveen+Bos aan de slag te gaan verwijzen wij naar onze website www.witteveenbos.nl (werken bij ons/stages). Contactgegevens Wie belangstelling heeft voor een stageplaats in Deventer of op een van de vestigingen in alle Nederlandse regio´s, kan een brief of e-mail met CV sturen naar: [email protected] óf: Mevr. E. Koene Afdeling Personeel en organisatie postbus 233 7400 AE Deventer (Hierin geef je aan welke studierichting je volgt en naar welk soort stageplaats je voorkeur uitgaat. Wij kijken dan welke mogelijkheden wij hebben voor jou en nodigen je wellicht uit voor een gesprek.)

)

Aronsohn raadgevende ingenieurs bv

Bedrijfsprofiel Het bureau Aronsohn werd in 1927 in Rotterdam gevestigd. Onder de Holding zijn drie werkmaatschappijen ondergebracht en één gemeenschappelijk facilitair bureau. Aronsohn Constructies richt zich op het geven van adviezen op het gebied van draagconstructies. Aronsohn Management geeft adviezen op het gebied van het bouwmanagement. Aronsohn Infrastructuur adviseert in de (rail)infrastructuur. Totaal zijn thans circa zestig medewerkers werkzaam. Deze opgave van personeel is exclusief de samenwerkingsverbanden en de bij ons bureau werkzame uitzendkrachten. Naast de hoofdvestiging in Rotterdam zijn er nevenvestigingen in Amsterdam en Eindhoven. Locatie: Rotterdam Stagiair Constructeur

[

57

)

Bedrijfsprofiel Pieters Bouwtechniek heeft vestigingen in heel Nederland. De nadruk ligt op een goede kwalitatieve analyse en het zoeken naar alternatieve bouwsystemen en technieken. Naast de algemene taken van de hoofdconstructeur beschouwen wij vooral het “meedenken” met de opdrachtgever en de overige bouwteampartners tot één van de belangrijkste taken van een creatief adviseur. Op architectonisch gebied mag de lat hoog gelegd worden, wij denken niet in standaardoplossingen. Onze kracht ligt in het aanreiken van verschillende constructievarianten. Wij leveren graag op basis van gelijkwaardigheid onze bijdrage in het ontwerpteam waarbij wij gewend zijn over de grenzen van ons vakgebied heen te kijken. Stagiair Constructief Ontwerpen Locatie: Utrecht – Eindhoven

Stage Omschrijving Stagiaires zijn binnen ons bureau onder begeleiding werkzaam voor uiteenlopende projecten. Binnen een ontwerpteam wordt van jou een analytisch denkvermogen en een samenwerking verwacht waarmee gezamenlijk gezocht wordt naar rationele oplossingen voor complexe constructieve uitdagingen.

Stage omschrijving Tijdens je stage loop je mee als constructeur. Je krijgt verschillende projecten toegewezen die je onder begeleiding van een projectleider tot een passend constructief ontwerp maakt. Afhankelijk van de fase waarin het project zich bevindt, ben je bezig met het bedenken van constructievarianten, dimensioneren en/of het berekenen van de constructie. Daarnaast wordt er alle ruimte gegeven om je te verdiepen in de door jou zelf opgestelde leerdoelen.

Contact gegevens Ing. E.J.L.A. van Caulil (directeur) ([email protected]) Postbus 2401 3000 CK Rotterdam t. 010 2808080 i. www.aronsohn.nl

Contactgegevens F.G. Schreuders ([email protected]) Pieters bouwtechniek Utrecht B.V. Postbus 3283 3502 GG Utrecht t. (+31) (0) 30-2870531 i. www.pietersbouwtechniek.nl

«

Contactgegevens Dhr. L. Snijders ([email protected]) Adviesburo Snijders b.v. Valkenierstraat 125 5553 CP Valkenswaard t: (+31) (0) 40 – 204 18 43 f: (+31) (0) 40 – 201 75 24 i. www.adviesburo-snijders.nl

d


Stage omschrijving Het doel van de stage is jou voor te bereiden op het goed en met plezier functioneren in het bedrijfsleven. Tijdens de stage leer je om te gaan met het ‘gereedschap’ van een constructeur, waaronder de programma’s Technosoft, TechnoCad, AutoCad etc. Verder leer je het vak door een goede coaching en een goed inwerkprogramma. Je leert in teamverband werken, zelfstandig functioneren en omgaan met andere bouwpartners. Je werkt mee aan lopende projecten. Afhankelijk van jouw kennis en ervaring zijn de projecten al dan niet spectaculair.

M

N G E N I E U R S B U R E A U

»

«


[

I

Contactgegevens ir. Remko Wiltjer/directeur ([email protected]) IMd Raadgevende Ingenieurs B.V. Jan Leentvaarlaan 62 Postbus 4386 3006 AJ Rotterdam t. (+31) (0) 10 – 201 23 60 f. (+31) (0) 10 – 280 08 00 i. www.imdbv.nl

Contactgegevens R.J.A. van Dijk ([email protected]) Advies- en ingenieursbureau Oranjewoud Vakgroep Bouw Postbus 24 8440 AA Heerenveen m. (+31) (0) 6 51 07 08 76 i. www.oranjewoud.nl

56

[

[

[Tot

slot... )

Wist-je-dat... ... ... ... ...

CO-studenten zo hard studeren dat ze geen tijd hebben voor leuke KOersief- puzzels? KOers bezig is met een nieuwe kalender? Rienke en Frederik niet te houden zijn ondanks twee zinkpartijen? Wist je dat de oude en nieuwe KOers-voorzitter niet te dezelfde KOers varen? (...ze raakten telkens de kade)

KOers-sudokupuzzels Ondanks de ‘vele’ inzendingen van de vorige keer is er toch voor gekozen om wederom een prijspuzzel te plaatsen. Alweer zo’n vervelende Sudoku. Bij 2 volledig goed ingeleverde sudoku’s ontvangt de prijswinnaar een tegoedbon voor gratis eten en drinken bij de eerstvolgende KOers-borrel. Uiterste inleverdatum: 1 december 2007

CO-lofon KOersief is een verenigingsblad dat drie keer per jaar wordt uitgegeven door KOers, sectie Constructief Ontwerpen van de Bouwkundige studievereniging CHEOPS.

Oplage Circa 250 exemplaren, verspreid onder studenten fondsleden van KOers.

Uitgever KOers, sectievereniging van de studievereniging CHEOPS en de unit COUT, sectie Constructief Ontwerpen van de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven

Drukker De Witte Eindhoven 58

KOers TU/e De Wielen Vertigo 09.25 Postbus 513 5600 MB Eindhoven tel. 040-2474647 [email protected] www.KOersTUe.nl

Kopij

Helaas is er wederom geen winnaar bekend. We hopen dat jullie toch veel plezier hebben beleefd met puzzelen. De prijs van gratis eten en drinken bij de volgende borrel wordt toegekend aan de redactie. (Over de uitslag kan niet worden gediscusieerd)

Redactie

  Voor onze nieuwe vestiging Eindhoven zoeken wij:

Joost Dekkers

[email protected]

Glenn Plieger

Enthousiaste Constructeurs en tekenaars (fulltime/parttime)

[email protected]

Bas Wijnbeld

[email protected]

Foto omslag Low Speed Wind Tunnel (NRC-IAR) Photo credit: National Research Council Canada

Pieters Bouwtechniek Utrecht Kaap de Goede Hooplaan 7 3526 AR Utrecht Postbus 3283 3502 GG Utrecht Tel.: 030 – 2870531 Fax: 030 – 2870533 E-mail: [email protected]

Pieters Bouwtechniek Eindhoven wordt binnenkort geopend

Contactpersoon: Dhr. F. Schreuders of Dhr. B. Hinnen

»


«

Oplossing KOers-sudokupuzzels nr. 72

Bij voorkeur Word-bestand zonder opmaak via e-mail. Figuren apart meezenden. Kopij KOersief 74 inleveren vóór december 2007.

Pieters Bouwtechniek is ook gevestigd in: Haarlem, Delft, Amsterdam, Almere en Zwolle

ontwerp & detailengineering

prefabricage & innovatie

Hurks delphi engineering bv is een ingenieursbedrijf dat zich concentreert op het gebied van prefabricage van draag- en gevelconstructies. Dit krijgt vorm door in de fasen van voorlopig en definitief ontwerp het constructief ontwerp van met name prefabbeton voor haar rekening te nemen en/of door de detaillering ten behoeve van realisatie te verzorgen. Hurks delphi is onderdeel van Hurks groep en werkt intensief samen met de zusterbedrijven en prefabrikanten Hurks beton, Hurks oosthoek kemper en Hurks geveltechniek. Deze samenwerking leidt ertoe dat delphi productkennis initieert en/of creatief toepast voor het constructief ontwerp van draag- en gevelconstructies. Hurks delphi is ervan overtuigd dat prefabricage meer en meer als bouwmethodiek zal worden toegepast. Wij willen op basis van onze deskundigheid en ambitie hieraan bijdragen. Dat kan het beste binnen samenwerkingsverbanden als een bouwteam of volgens design & construct modellen. Wij hebben echter ook kennis van en ervaring met andere bouwmethoden dan prefabricage. Dit stelt ons in staat om vanuit een breder perspectief te adviseren. Voor nadere informatie kunt u contact met ons opnemen.

Hoofdkantoor: Hurks delphi engineering bv postbus 221, 5500 AE Veldhoven, Locht 126 T (040) 230 95 95, e-mail: [email protected] www.hurksdelphi-engineering.nl Vestiging Tilburg: T (013) 465 69 30

INHOUDSOPGAVE. [voorwoord redactie) Eigen huis en tuin met Menno van Dijk 8. Khalifa Stadium in Doha, Qatar 29. The Bird s Nest in Beijing, China 36

Recommend Documents