Beleidsplan Stichting KIWOS 2015
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................................2 1 Inleiding .................................................................................................................................................2 2 Visie .......................................................................................................................................................3 3 Missie.....................................................................................................................................................4 4 Werkwijze ..............................................................................................................................................5 4.1 De kwetsbare buurtgenoot als uitgangspunt .................................................................................5 4.2 Wederkerigheid ..............................................................................................................................5 4.3 Contextueel.....................................................................................................................................6 4.4 Welzijn nieuwe stijl .........................................................................................................................6 4.5 Netwerk van ervaringsdeskundigheid ............................................................................................7 4.6 Zelfhulpgroepen..............................................................................................................................7 4.7 Themagroepen ................................................................................................................................8 4.8 Vertrouwenspersonen voor Tienermeiden ....................................................................................8 4.9 Vertrouwenspersonen voor Kinderen ............................................................................................8 4.10 Buurthulp Amsterdam Oost ..........................................................................................................8 4.11 Hulpvragen....................................................................................................................................9 5 Activiteiten ......................................................................................................................................... 10 5.1 Introductiecursus Vertrouwenspersoon...................................................................................... 10 5.2 Deskundigheids (thema) bijeenkomsten en intervisie ................................................................ 10 5.3 Buurthulp Amsterdam Oost en Doortje aan het werk ................................................................ 11 6 Begroting 2015 ................................................................................................................................... 13 7 Slot ...................................................................................................................................................... 13
1
Inleiding
Het werk van KIWOS vindt zijn oorsprong in het project “Jong in de Indische buurt” dat in 2002 is gestart door de Elthetokerk, de Diaconie der Hervormde Gemeente en de Stichting Oecumenisch Kerk- en Buurtwerk. In 2005 is stichting KIWOS opgericht om een zelfstandig vervolg aan dit werk te geven. KIWOS heeft in de afgelopen 12 jaar veel ervaring opgedaan, duurzame relaties gelegd en expertise ontwikkeld in het kinder- en gezinswerk in de Indische Buurt. Daardoor is KIWOS in de Indische Buurt een vaste waarde geworden, die garant staat voor continuïteit, betrokkenheid en trouw. Vanaf het begin hebben we gewerkt vanuit de presentiebenadering. Deze methode is ontwikkeld aan de Rijksuniversiteit van Utrecht door Prof. dr. A. Baart. Het behelst een positief mensbeeld en benadrukt het belang van het bieden van aandacht, trouw en ondersteuning, waardoor een brug gevormd kan worden naar mensen die moeilijk bereikbaar zijn voor hulpverleners. Presentiewerk betekent de ander zien en uitnodigen om zijn of haar verhaal te doen, met oog voor behoefte en noden die achter een concrete vraag kunnen liggen. Dit alles stimuleert het zelfvertrouwen en
2
bevordert de motivatie en het vermogen tot zelfregie. In deze benadering zijn geduld en trouw essentieel. Aanvankelijk werd dit werk gedaan door een medewerker van KIWOS. In 2012 heeft het bestuur van KIWOS de nadruk verlegd naar de bewoners zelf en hun netwerken. Vertrouwen en expertise van buurtbewoners zijn leidend. In het verleden werkte één medewerker met de presentiebenadering, nu zorgen we voor een grote groep vrijwilligers dat doet. In een tijd van decentralisatie en transitie van AWBZ en WMO en nadruk op de participatiesamenleving, is de zorg steeds minder een zaak van professionals. Vanuit de 'grote' samenleving en de overheid worden mensen in de problemen in eerste instantie verwezen naar hun eigen netwerken. Bij de meest kwetsbare groep is dit informele netwerk vaak zwak of ontbreekt geheel. Het kalft verder af omdat men bekenden niet met de eigen problemen lastig wil vallen – mede omdat de kwetsbare het idee heeft niets terug te kunnen doen. In dergelijke gevallen kunnen vrijwilligers die werken volgens de presentiebenadering van grote betekenis zijn. Niet alleen door zelf te helpen, maar ook door het vergroten van het sociaal kapitaal door het (opnieuw) helpen opbouwen van een netwerk rond de kwetsbare, waarin hij of zij niet alleen hulp kan krijgen maar ook hulp kan geven. In 2013 is KIWOS daartoe een samenwerking aangegaan met Stichting Samenwonen-Samenleven (SW-SL), een organisatie die op verschillende plekken op vergelijkbare wijze werkt aan het bereiken van kwetsbare bewoners en het mobiliseren van vrijwilligers in de buurt. Medio 2013 is Jeanette de Waard gedetacheerd vanuit SW-SL om in samenwerking met SW-SL een dergelijke werkwijze voor KIWOS te ontwikkelen. In deze samenwerking is ook onderzocht of het samengaan van de twee stichtingen meerwaarde zou opleveren. Medio 2014 heeft KIWOS in overleg met SW-SL besloten om als zelfstandige stichting te blijven bestaan. KIWOS wil een stabiele factor blijven in Amsterdam Oost, haar lokale karakter behouden en inspelen op de specifieke behoeften en mogelijkheden van Amsterdam Oost. Alle bestuursleden wonen in de Indische buurt en zijn persoonlijk betrokken bij verschillende initiatieven in deze buurt. KIWOS werkt momenteel vanuit het Elthetocomplex aan de Javastraat, wat mooie kansen biedt voor samenwerking met de andere vrijwilligers en de (vrijwilligers)initiatieven die in dat complex actief zijn, zoals het eetlokaal LT, de buurtmaaltijd, de spelinloop van Replay, de rommelmarkt, de handwerkclub, de koffieochtend, de leefgemeenschap en de diverse migrantengroepen.
2
Visie
Stichting KIWOS droomt van een samenleving waarin oog is voor iedereen. We werken daaraan in onze buurt door de verbanden rond de meest kwetsbare bewoners te versterken. Vanuit vertrouwen en vriendschap brengen we mensen met elkaar en anderen in contact en we rusten mensen toe om elkaar duurzaam bij te staan.
3
Missie
In onze buurt worden veel mensen geraakt door onder meer de financiële crisis, de toenemende maatschappelijke ongelijkheid en veranderingen in zorg- en welzijnsaanbod. Meer mensen komen in de problemen. Door de veranderingen in de professionele zorg dreigen mensen tussen wal en schip te vallen. We willen er zijn voor die mensen die het op enig moment niet redden met hun eigen netwerk. Kwetsbare groepen zijn vaak gezinnen, tienermeiden, maar ook mensen die leven in armoede en te maken hebben met eenzaamheid.
3
Tegelijkertijd zien we veel mensen in de buurt die iets voor hun buurtgenoten doen en nog meer die dat zouden willen maar niet goed weten hoe. Er is om het met een mooie term te zeggen een altruïstisch overschot. KIWOS ziet het als een kans om buurtbewoners die iets voor buurtgenoten willen en kunnen betekenen, samen met buurtbewoners die op dit vlak al actief zijn, te mobiliseren, toe te rusten, te ondersteunen en in contact te brengen met buurtgenoten die hulp nodig hebben. Buurtbewoners zijn vaak in staat om p een informele manier contacten te leggen met mensen in de problemen die professionals niet bereiken. In hulpvragers zien we de potentie om hulpbieder te worden; we dagen hulpvragers uit om om te zien naar anderen, naar vermogen en talent. Zoveel buurtgenoten zijn ervaringsdeskundigen als het gaat om bijvoorbeeld armoede, schuldenproblematiek, opvoedingsproblemen of psychische problemen. Juist in de Indische buurt bestaat een grote behoefte aan onze hulp en biedt onze werkwijze grote kansen. Het is één van de armste buurten van Amsterdam en nog meer dan in andere arme wijken wordt veel ellende hier in stilte en eenzaamheid ondergaan. Zo schreven stadsdeel en corporaties “Een kenmerkend aspect van de problematiek in de Indische Buurt is dat deze veelal verborgen is en dus niet wordt aangetroffen en geregistreerd door de reguliere hulpverlening.“ (Buurtuitvoeringsplan Wijkaanpak 2013) De Indische buurt past bij onze netwerkaanpak van onderop, omdat er zoveel informele verbanden zijn en wij daarop aangesloten zijn. Een aantal oudere vertrouwenspersonen en ook een enkele jongere zit in de oude verbanden van de vroegere havenarbeidersbuurt aan de rand van de stad. Anderen van ons horen bij de eerste, tweede en derde generatie immigranten uit Turkije en Marokko en hebben grote netwerken via familie, moskee en school. Een nieuwe groep met grote problemen en weinig toegang tot andere hulpverleners vormen nieuwe immigranten, veelal vluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten. Ook uit deze groepen zijn, onder andere via de kerken, mensen in contact gekomen met KIWOS en actief als vertrouwenspersoon. En jazeker, we hebben ook mensen uit de nieuwe hippe 'communities' in de Timorpleinbuurt, die door de uitbreiding aan de oostkant van Amsterdam in de laatste 20 jaar een centrumkarakter aan het krijgen is, wat weer nieuwe kansen en nieuwe problemen schept. De stedelijke kracht van de Indische buurt heeft lange tijd geleden onder de versplintering van de bevolking in vele los van elkaar levende groepen. Bij ons komen uit al die groepen mensen bij elkaar met een gezamenlijke ambitie: om te zien naar je buren en dat serieus handen en voeten te geven. Samen hebben we een wereld aan netwerken, samen maken we van de Indische buurt een betere wijk.
4 4.1
Werkwijze De kwetsbare buurtgenoot als uitgangspunt
Het werk van KIWOS gaat uit van het bijstaan en sterker maken van kwetsbare buurtgenoten door het vergroten van hun eigen netwerken. De kwetsbare is daardoor niet alleen een hulpvrager met een probleem, maar ook een buurtgenoot die deel uitmaakt van de oplossing – voor zichzelf en voor anderen. Hij of zij draagt bij aan hechtere netwerken in de buurt en versterkt zo de sociale samenhang in Amsterdam Oost als geheel. In deze ontwikkeling wordt hij of zij bijgestaan door een of meer vertrouwenspersonen. Dit zijn buurtbewoners met kennis van en ervaring met maatschappelijke problemen, die door KIWOS geworven en geschoold zijn en professioneel begeleid worden. Tot 2013 was de medewerker van KIWOS zelf de vertrouwenspersoon. Sinds 2014 stuurt zij een groeiende groep aan van vrijwillige vertrouwenspersonen in de Indische Buurt.
4
Met deze manier van werken kunnen we meer mensen in de Indische Buurt effectiever ondersteunen en ons netwerk uitbreiden met wat de vertrouwenspersonen meenemen aan netwerken. Waar KIWOS eerst een professional in dienst had om volgens de presentiebenadering te werken, faciliteert de professional nu buurtbewoners om naast kwetsbare medebewoners te gaan staan en daarbij hun ervaringsdeskundigheid in te zetten. De duurzaamheid van het werk is beter gewaarborgd binnen een netwerk van vrijwilligers, waarbij het wegvallen van één persoon niet direct het wegvallen van het netwerk betekent. Deze werkwijze is geënt op de werkwijze van stichting SWSL. Binnen deze nieuwe werkwijze blijft KIWOS trouw aan haar wortels door het accent te leggen op de presentiebenadering. De vertrouwenspersonen zijn bereid om langdurige relaties aan te gaan met buurtbewoners waarin aandacht is voor het persoonlijke verhaal, de verschillende vragen en de vragen achter de vragen van kwetsbare mensen in de buurt. De vertrouwenspersonen zijn bereid om betrokken te blijven, ook als problemen niet (direct) opgelost kunnen worden. Veel professionele hulpverleners hebben hiervoor niet de tijd, enerzijds door de gerichtheid op het oplossen van concrete problemen, anderzijds door het grote aantal cliënten die men moet helpen. Op een themabijeenkomst vertelde de schuldhulpverlener van Civic dat hij 108 cliënten heeft, en daardoor niet de persoonlijke aandacht kan geven die hij zou willen bieden.
4.2
Wederkerigheid
Mensen, en zeker mensen in moeilijke omstandigheden, zijn gebaat bij wederkerige relaties. Bij professionele hulpverlening wordt de één geholpen en wordt de ander daarvoor betaald. Bij vrijwillige onderlinge hulp krijgt de ander geen vergoeding. Dat maakt het moeilijker om hulp te vragen en ook om de relatie vervolgens goed te houden. In haar proefschrift 'Lof der oppervakkigheid' heeft Femmianne Bredewold deze valkuilen haarfijn geanalyseerd. Ze concludeert dat om deze contacten succesvol uit te bouwen de volgende voorwaarden essentieel zijn: een gestructureerde verhouding, begrenzing van de contacten, inzicht in wat deelnemers van elkaar mogen en moeten verwachten ('aangepaste wederkerigheid'), een zorgvuldige matching en professionele begeleiding en toezicht. Vanuit onze ervaring onderschrijven wij haar conclusies en haar aanbevelingen zijn onderdeel van onze werkwijze. Ook uit andere onderzoeken,, bijvoorbeeld van Mirjam de Klerk en Sjoerd Kooiker (‘Hulp geboden’), blijkt dat vrijwiligers en mantelzorgers een grote behoefte hebben aan ondersteuning en onderlinge uitwisseling. Zij willen meestal niet eindverantwoordelijke zijn, maar willen naar vermogen bij kunnen dragen. Juist wanneer er geen aandacht is voor hun eigen kwetsbaarheid en grenzen dreigen deze vrijwilligers uit te vallen. Binnen de transitie van AWBZ naar WMO wordt dus de ondersteuning van (zorg) vrijwilligers in de buurt steeds belangrijker. Een belangrijke manier waarop KIWOS dus de vrijwilligers/vertrouwenspersonen in de buurt ondersteund is door training, intervisie en partnerschap.
4.3
Contextueel
De vraag en de vraag achter de vraag van de buurtbewoner staan centraal. De vraag, maar ook de talenten, vermogen tot eigen kracht, ambities, sociale netwerken waarop teruggevallen kan worden, zijn altijd gekleurd. Ze moeten verstaan worden in een context van sociale achtergrond, maatschappelijke positie, migratiegeschiedenis, generatie en genderverhoudingen. Vertrouwenspersonen beschikken over expertise van deze contexten. Ze worden getraind om duurzame, betrouwbare relaties te vormen met kinderen, tienermeiden en gezinnen. Met de steun van het luisterend oor, bemoedigende instelling en kennis van de mogelijkheden die de vertrouwenspersoon biedt, worden zij gestimuleerd om hun eigen weg te vinden.
5
4.4
Welzijn nieuwe stijl
KIWOS kijkt voorbij de klassieke tegenstelling van aanbodgericht en vraaggericht. Die begrippen beschrijven hoe een organisatie zich gedraagt binnen een bestaande markt. Wij zijn juist daarbuiten bezig, op zoek naar mensen die niet meedoen, die buiten alle boten vallen, die niet altijd een duidelijk geformuleerde vraag hebben, om samen te werken aan deelname aan de samenleving. Onze focus ligt dus niet op ons aanbod of hun vraag maar op de gezamenlijke transactie. Binnen de WMO is informele zorg in de buurt een belangrijke beleidsroute (Jager-Vreugdenhil, Nederland Participatieland). We signaleren ook in de praktijk dat juist voor de kwetsbare medemens, de buurt een uiterst belangrijke plaats is waar relaties ontstaan, en problemen besproken of zichtbaar worden. Hoe meer mensen in een kwetsbare positie zitten, des te meer zijn ze aangewezen op de buurt, en de mensen die zij in hun buurt kennen. Het contact met een vertrouwenspersoon kan ervoor zorgen dat ze hun netwerk in de buurt op den duur met vele mensen uitbreiden.
4.5
Introductiecursus vertrouwenspersonen
KIWOS mobiliseert buurtbewoners en rust hen toe om vanuit de presentiebenadering buurtgenoten te ondersteunen in Amsterdam Oost, in het bijzonder de Indische buurt. Dat vindt plaats in de introductiecursus voor Vertrouwenspersonen. Onze methodiek is deels gebaseerd op de ervaringen van SW-SL waar we in 2013 en 2014 intensief mee hebben samengewerkt. In 2015 gaan we ons zelfstandig verder ontwikkelen, toegespitst op de context van Amsterdam Oost. Na de cursus worden in themabijeenkomsten en intervisie de vertrouwenspersonen gecoacht en begeleid. De vertrouwenspersonen worden toegerust om: a) actief op zoek te gaan naar de verborgen hulp- en ondersteuningsvragen van kwetsbare mensen op gebieden als eenzaamheid, armoede, conflicten met mensen die belangrijk voor hen zijn, opvoeding en relatieproblemen; b) zelfredzaamheid te bevorderen, samenredzaamheid te stimuleren en uit te nodigen tot wederkerigheid, waarbij de vertrouwenspersoon niet de regie uit handen neemt, maar een beroep doet op de mogelijkheden en het netwerk van de buurtbewoners; c) de mogelijkheden en het netwerk van buurtbewoners te helpen uitbreiden: bijvoorbeeld door mensen met gemeenschappelijke belangen of situaties bijeen te brengen, of door te informeren over de sociale kaart, activiteiten in de buurt, en mogelijkheden om zich te ontwikkelen; , of door iemand in contact te brengen met iemand met relevante (ervarings)deskundigheid, bijvoorbeeld uit het netwerk van buurtvertrouwenspersonen; d) indien nodig; toe te kunnen leiden naar reguliere voorzieningen, zoals schuldhulpverlening, Samen Doen team, of wijkzorg; e) productieve samenwerking te zoeken met formele en informele hulporganisaties, waardoor meerwaarde ontstaat van de vertrouwenspersoon. In de eerste helft van 2014 zijn 23 buurtbewoners opgeleid tot Vertrouwenspersoon. In de herfst 2014 zijn twee nieuwe cursussen begonnen met weer 23 deelnemers. Bij de werving en selectie van de deelnemers kijken we niet alleen naar hun individuele capaciteiten maar ook naar hun netwerken. Mensen die hulp krijgen van onze vrijwilligers, worden gevraagd hoe zij weer iets kunnen doen voor andere buurtbewoners. In het netwerk van KIWOS uit het verleden en de vertrouwenspersonen van nu zitten veel buurtbewoners die, met hun eigen verhaal, uitgenodigd worden om die ervaringsdeskundigheid in te gaan zetten voor anderen. Het grootste deel van het werk van KIWOS wordt nu door de vertrouwenspersonen uitgevoerd. De betaalde medewerker faciliteert, traint en ondersteunt de vertrouwenspersonen.
6
4.6
Netwerk van ervaringsdeskundigheid
De vertrouwenspersonen in de buurt worden toegerust om vanuit de presentiebenadering betrokken te zijn bij buurtbewoners wiens informele netwerk broos is. Wanneer er geen steun van familie of vrienden is, bijvoorbeeld doordat het informele netwerk afwezig is of overbelast, kunnen vertrouwenspersonen naast iemand gaan staan en helpen en stimuleren om het eigen netwerk te vergroten. Op mensen met een klein en/of broos netwerk, hebben de veranderingen in de professionele zorg een grote impact. De vertrouwenspersonen vormen een netwerk dat het sociaal kapitaal in de buurt versterkt. Mensen leren door de basiscursus en het netwerk van KIWOS, een hele groep mensen van hele verschillende achtergronden en met hele verschillende (ervarings-) deskundigheid kennen. Ieder brengt weer een uniek eigen netwerk mee. Daardoor kunnen vertrouwenspersonen mensen met hulpvragen in contact brengen met mensen die echt iets voor hen kunnen betekenen. De groep is gevarieerd, zowel in opleidingsniveau, ervaringsdeskundigheid, culturele achtergrond, leeftijd als kwetsbaarheid.
4.7
Zelfhulpgroepen
De ervaringen en netwerken van de buurtvertrouwenspersonen worden weer gebruikt in de vormgeving van themabijeenkomsten. Als de vertrouwenspersonen meerdere keren dezelfde vraag signaleren kan er gezamenlijk gewerkt worden aan een nieuw aanbod. Denk bijvoorbeeld aan groepen die elkaar ondersteunen in gedeelde problematiek.
4.8
Themagroepen
Binnen het netwerk van vertrouwenspersonen kunnen themagroepen worden ingericht. Het initiatief hiervoor ligt bij vertrouwenspersonen die persoonlijke ervaringen hebben opgedaan in bijvoorbeeld de schuldhulpverlening, kindermishandeling, opvoedingsproblemen, mantelzorg of echtscheiding. Zij willen de kennis en vaardigheden die ze in die moeilijke periode hebben opgedaan graag willen delen met andere vertrouwenspersonen die die ervaring niet hebben. Daarnaast zijn er ook vertrouwenspersonen die door opleiding en werk ervaring en kennis hebben die ze graag in die themagroepen willen delen. Denk aan juridische kennis, maatschappelijk werkers, kennis van specifieke methodieken, culturele kennis en sensitiviteit, kennis van psychiatrische ziektebeelden etc.
4.9
Vertrouwenspersonen voor tienermeiden: Doortje
Een themagroep die al langer een rol speelt binnen KIWOS is de tienermeiden. In het verleden heeft KIWOS een netwerk van tienermeiden opgezet omdat de werker zag dat er weinig mogelijkheden voor tienermeiden waren waar ze terecht konden met hun vragen. Het bestaande tienerwerk bereikte veel tienermeiden niet. We hebben deze themagroep vastgehouden en daaraan een aantal (vrouwelijke) vertrouwenspersonen gekoppeld die zich specifiek willen richten op deze meiden. Ze zijn daar ook extra voor opgeleid en worden als een aparte groep begeleid. We presenteren hun activiteiten sinds de herfst van 2014 onder de naam Doortje, een luisterend oor voor tienermeiden. Daartoe gebruiken we onze oude en nieuwe informele netwerken, maar we gaan ook andere organisaties en we zijn op plekken (scholen maar ook internet) waar tienermeiden te vinden zijn.
4.10 Vertrouwenspersonen voor kinderen Ruim 10 jaar heeft KIWOS aandacht gegeven aan kinderen en hun gezinnen. Met het verleggen van de koers richting buurtbewoners die zich inzetten voor andere buurtbewoners zijn we de kinderen niet vergeten. Samen met Studio 52, die een maatjesproject heeft voor zeer kwetsbare kinderen, en anderen zijn we aan het nadenken wat de bijdrage van KIWOS zou kunnen zijn.
4.11 Buurthulp Amsterdam Oost Samen vormen de opgeleide vertrouwenspersonen Buurthulp Amsterdam Oost. KIWOS begeleidt de opgeleide Vertrouwenspersonen om zich in te zetten binnen de context van: 7
a) het eigen informele netwerk, familie en buren. b) de (zelf) organisatie waar men vrijwilliger is of betaald werkzaam is. Voorbeelden zijn een groep jongens van het Jeugd Preventie Team (JPT) dat de eerste basiscursus gevolgd heeft, vrijwilligers die bij Post Oost bij de ontvangstbalie werkzaam zijn, goede buren van het Burennetwerk en jonge vrouwen die actief zijn bij Indische Jasmijn, een meidenorganisatie. c) een spreekuur van Buurthulp Oost op woensdag- en donderdagmorgen en donderdagavond in de Javastraat d) een match die gemaakt wordt n.a.v. een vraag van een professional of een organisatie. We krijgen hulpvragen van CIVIC, Samen Doen, Home Start, op netwerkbijeenkomsten in het Oostelijk Havengebied, participatiemakelaar, Burennetwerk, etc. Bij Buurthulp Amsterdam Oost kunnen bewoners op adem komen en andere mensen leren kennen. Niet onbelangrijk is dat kwetsbare bewoners via Buurthulp Oost (dus medebewoners) geïntroduceerd kunnen worden bij welzijnsactiviteiten in de buurt en of bij andere buurtbewoners. Zij kunnen participeren in activiteiten en daarmee deelnemer worden van bestaande en of nieuw in te richten sociale (steun)netwerken. Buurthulp Amsterdam Oost biedt, met andere woorden, een structuur voor individuele informele zorg gericht op eigen kracht en zelfredzaamheid en biedt tegelijk een structuur voor initiatieven van samen redzaamheid. Initiatieven waarin bewoners samen redzaam zijn, variëren van vrije tijdsactiviteiten zoals ‘kletsen en breien’ tot lotgenotencontact en zelfhulp onder leiding en mentorschap van een ervaringsdeskundige. Een aantal citaten van vrijwilligers die opgeleid zijn als vertrouwenspersonen en nu actief zijn in Buurthulp Amsterdam Oost: Tessa: “Sinds anderhalf jaar bezoek ik de buurtmaaltijd. Toen ik de folder van dit initiatief in handen kreeg, leek het werk van vertrouwenspersoon me goed aan te sluiten bij mijn werk- en privéervaringen” Angeline: “Samen met mijn dochtertje (4 jaar) kwamen we spelen bij Re-play in het Elthetocomplex. Daar kreeg ik een uitnodiging om mee te doen met de basiscursus. Dat was heel erg leuk en leerzaam. Ik wil heel graag buurtbewoners helpen.” Pieterjan: ”Ik help mensen met praktische dingen via het burennetwerk. Maar wil ook buurtbewoners helpen die intensiever hulp nodig hebben. Buurthulp Oost zorgt ervoor dat ik bij hen terecht kom.” Mariam: “Sinds mijn dochter op school zit ben ik betrokken bij de ouderraad. Ik ontmoet veel ouders die moeilijkheden hebben. Ik wist nooit zo goed hoe ik hen kan helpen. Door Buurthulp Oost heb ik geleerd wat ik kan doen.”
4.12 Hulpvragen We bereiken mensen met hulpvragen langs drie wegen: 1. Door middel van onze vertrouwenspersonen die actief zijn in hun eigen netwerken en daarin door de kennis en vaardigheden van de andere vertrouwenspersonen en de themabijeenkomsten en intervisie van KIWOS ondersteund worden. 2. Via onze intensieve samenwerkingsverbanden met informele en formele organisaties zoals Civic, Samen Doen, Burennetwerk, de Vliegende Brigade van Cliëntenbelang, Spelinloop Replay, Kunst&Koken, Onze Hoop/ Assadaaka, de Meevaart community, Indische Buurtbalie, Makkie, de buurtmaaltijd en de koffieochtend in Eetlokaal LT, de Elthetokerk en andere kerken en moskeeën in de buurt. 8
3. Door bereikbaar te zijn via internet, telefoon en op locatie. Hulpvragen kunnen via telefoon of email binnenkomen en mensen kunnen ons opzoeken bij het inloopspreekuur van Buurthulp Oost of wij zoeken hen op door deel te nemen aan activiteiten. Denk aan het Samen Indische Buurtfestival, sporten in de Meevaart en het bezoeken van andere inloopspreekuren. In de presentiebenadering heet dit exposure. Op alle mogelijke manieren zoeken de vertrouwenspersonen om in contact te komen met die mensen die behoefte hebben aan wat de buurtvertrouwenspersonen te bieden hebben en die hulp niet ergens anders al krijgen. In de herfst van 2014 heeft Sonia Saberwal haar afstudeerstage HBO-rechten gewijd aan de juridische voetangels en klemmen van de advisering op het spreekuur. Zij heeft tevens protocollen en (model)overeenkomsten ontwikkeld om de verhouding tussen KIWOS, vrijwilligers en hulpvragers te regelen.
5 5.1
Activiteiten Introductiecursus Vertrouwenspersoon
Tijdens de introductiecursus krijgen vrijwilligers vaardigheden aangereikt om als vertrouwenspersoon om kwetsbare buurtbewoners bij te staan. De cursus wordt gegeven door een professional. In de cursussen van 2014 heeft zij daarbij de basiscursus van SW-SL als richtsnoer genomen. Al doende zullen we de cursus doorontwikkelen en toesnijden op de context van de Indische Buurt. De cursus bestaat uit acht bijeenkomsten. Aan de orde komen in elk geval – de rol van de vertrouwenspersoon – luisteren – gesprekstechniek – de relatie hulpvrager – hulpverlener – doorverwijzen – de sociale kaart van Oost – blijvend bijstaan volgens de presentiebenadering – praktijkvoorbeelden, met de nadruk op veel in de Indische Buurt voorkomende situaties rond schooluitval, werkloosheid en (inter)culturele spanningen. Na afronding van de cursus ontvangen de cursisten een certificaat en kunnen ze worden opgenomen in het netwerk vertrouwenspersonen van Buurthulp Amsterdam Oost. Per jaar worden vier basiscursussen gegeven met 8 - 12 deelnemers per cursus. In het voorjaar en in het najaar van 2015 lopen steeds twee parallelle cursussen. Er blijkt een grote belangstelling te bestaan voor het volgen van de cursus. Bij de werving en selectie richten we ons op mensen die al hebben bewezen hart te hebben voor hun buurt en hun buurtgenoten, omdat ze al actief zijn in netwerken in de buurt. Vervolgens kijken we naar deskundigheid op voor de Buurthulp interessante gebieden: juridisch, administratief, psychologisch, pedagodisch. Vervolgens stellen we diverse groepen samen wat betreft sociale en culturele achtergrond, sekse en leeftijd. Het spin-off effect van de cursus in combinatie met de diversiteit onder de deelnemers is dat er een divers netwerk ontstaat met verschillende vormen van sociaal kapitaal (met de nadruk op bridging sociaal kapitaal). Door middel van deelname worden niet alleen vaardigheden opgedaan, maar maken buurtbewoners, bewonersinitiatieven en vrijwilligersorganisaties onderling kennis en worden uitgenodigd van elkaar te leren en voorzieningen en expertise te delen.
9
De cursussen worden tot nu toe gegeven in het Elthetocomplex, Javastraat 124. In de toekomst zijn ook andere locaties zijn mogelijk. Er lopen gesprekken voor een basiscursus in het Wijkservicepunt Sporenburg.
5.2
Deskundigheids (thema) bijeenkomsten en intervisie
Door verdiepende contacten met kwetsbare buurtbewoners en door het aanbieden van de basiscursus worden de vertrouwenspersonen zich er veel meer van bewust dat er een wereld van vaardigheden en kennis te ontdekken is, die hen niet alleen ondersteunt in hun contact met buurtbewoners, maar ook helpt in hun eigen (soms problematische) leven. In de deskundigheidsbevordering gaat het om het verdiepen van de in de basiscursus aangeleerde kennis en vaardigheden. Vaak worden de themabijeenkomsten geleid door een professional uit het betreffende aandachtsgebied. Dat versterkt de brug tussen 'onze' informele netwerken van welzijn en zorg en de reguliere instellingen op die gebieden. We vragen lokale professionals (schuldhulpverlener van Civic, Meidenwerker Dynamo, medewerker van Spirit/Qpido, lid van Samen Doen team) of professionals die vertrouwenspersonen uit hun netwerken kennen (GZ-psycholoog) om hun kennis, vaardigheden en netwerken te delen. Aan de orde komen belangrijke thema’s die in de samenleving spelen, zoals huiselijk geweld, eenzaamheid, veranderingen in zorg- en welzijn en armoedeproblematiek. Deze worden gedeeld met sleutelfiguren in de buurt. Daarnaast hebben de vertrouwenspersonen behoefte aan een plek waar ze hun ervaringen met buurtbewoners die ze helpen kunnen delen en bevraagd worden op hun motieven en handelen. De intervisie wordt gegeven aan de hand van de incidentmethode waardoor een gestructureerd gesprek plaats vindt. De structuur is er om efficiënt en effectief degene die een vraag inbrengt verder te helpen. Een professional op het gebied van buurtzorg door vrijwilligers leidt de intervisiebijeenkomsten. Deze thema- en intervisiebijeenkomsten versterken de inzet van informele zorg- en welzijnsnetwerken, bevorderen de eigen kracht, helpen bij vroegsignalering, verminderen de zorgconsumptie en verbeteren de toegankelijkheid van reguliere zorg en welzijn. Aantallen, frequentie, locatie 10 themabijeenkomsten voor de vertrouwenspersonen van Buurthulp Amsterdam Oost 5 themabijeenkomsten voor de vertrouwenspersonen voor Tienermeiden 10 intervisiebijeenkomsten voor de vertrouwenspersonen voor Buurthulp Amsterdam Oost 5 intervisiebijeenkomsten voor de vertrouwenspersonen voor Tienermeiden. Twee keer per jaar organiseren we een werkbezoek aan een vergelijkbaar initiatief en/of bezoeken we een tentoonstelling gerelateerd aan een thema dat de afgelopen maanden aan de orde was. De bijeenkomsten zijn in het Elthetocomplex, Javastraat 124, maar ook andere locaties zijn mogelijk.
5.3
Buurthulp Amsterdam Oost en Doortje aan het werk
Door partnerorganisaties worden we regelmatig benaderd met de vraag of vertrouwenspersonen praktische hulp kunnen bieden en/of een maatje voor iemand kunnen zijn, met name voor hen die een functiebeperking hebben of in een sociaal isolement verkeren. Professionele partnerorganisaties hebben geen of te weinig ‘ervaringsdeskundige’ of betrokken buurtbewoners die in samenwerking met de ‘klant’ aanvullend aan de professional kunnen werken.
10
Daarnaast zoeken kwetsbare buurtbewoners zelf onze hulp bij de inloopspreekuren of doordat ze vertrouwenspersonen kennen, van ons hebben gehoord of naar ons zijn doorverwezen. Zij willen graag de regie weer terug over hun leven en zoeken hulp om hun zelfredzaamheid te vergroten. We willen ook zichtbaar aanwezig zijn in de buurt en toegankelijk voor buurtbewoners die hulp zoeken. We bieden onze vertrouwenspersonen hierdoor ook een plek waar ze af kunnen spreken met buurtbewoners of tienermeiden, kunnen telefoneren naar instanties of kopieën maken van documenten. Een specifieke groep in dit geheel zijn de vertrouwenspersonen voor tienermeiden. KIWOS was altijd al specifiek voor deze groep actief. Om meer structuur en continuïteit te geven aan hen en anderen die kwetsbaar zijn, is een aantal vertrouwenspersonen specifiek voor tienermeiden opgeleid. Hun activiteiten brengen we onder in het project Doortje, een luisterend oor voor tienermeiden. Langs deze kanalen stellen we het netwerk van vertrouwenspersonen van Buurthulp Amsterdam Oost open voor zowel professionele instanties als buurtgenoten. We helpen hulpvragen te formuleren, gaan samen naar afspraken met professionals in zorg en welzijn en bereiden deze desgewenst samen voor. We spreken de eigen kracht aan en introduceren de buurtbewoner in netwerken en bij activiteiten in de eigen omgeving. Door op allerlei manieren aanwezig en bereikbaar te zijn (telefoon, email, inloop, netwerkbijeenkomsten, festivals in de buurt, rommelmarkt), ook buiten kantoortijden, zijn we te vinden in de volle breedte van de samenleving. We werken nu al samen met onder andere Civic, Samen Doen, Spirit/Qpido Burennetwerk, Makkie Indische Buurtbalie Woningbouwcorporaties, politie K&K, Onze Hoop/Assadaaka, Marokkaanse Raad Aantallen, frequentie We verwachten het komende jaar een oplopend aantal buurtbewoners te kunnen makelen. De inschatting is dat we het eerste half jaar 30 buurtbewoners (hierin zijn ook tienermeiden in opgenomen) te kunnen koppelen aan vertrouwenspersonen en het tweede half jaar 60 buurtbewoners.
11
6
Begroting 2015
Hieronder vindt u een globaal overzicht van de begrote inkomsten en uitgaven.
K IW O S B e g rotin g 2 0 1 5
s ta n d p e r
Uitg a v e n
2 4 -1 0 -1 4
Ink om s te n bron
s tatu s
R C OAK B osch u y sen S KAN P IN P orticu s A rs D on a n di S td O ost
toeg ek en d a a n v ra a g a a n v ra a g a a n v ra a g a a n v ra a g a a n v ra a g a a n v ra a g
€ 1 0 .0 0 0 € 2 .0 0 0 € 1 0 .0 0 0 € 1 0 .0 0 0 € 1 0 .0 0 0 € 5 .0 0 0 € 3 3 .0 0 0
€ 8 .9 6 4
O n ttrek k in g u it reserv e
€ 2 .0 3 2
€ 8 2 .0 3 2
T ota a l beg rote in k omsten
€ 8 2 .0 3 2
B a siscu rsu ssen v oor v ertrou w en sperson en
€ 2 2 .1 0 9
In loop B u u rth u lp A msterda m O ost A ctiv iteiten V P T ien ermeiden / D oortje
€ 2 8 .8 9 6 € 9 .1 1 7
D esk u n dig h eidsbev orderin g en in terv isie B H A O V erv olg cu rsu ssen V P v oor T ien ermeiden D esk u n dig h eidsbev orderin g V P T ien ermeiden
€ 2 .0 8 5 € 8 .9 9 7 € 1 .8 6 4
C oördin a tie T ota a l beg rote u itg a v en
De kosten betreffen hoofdzakelijk de personeelskosten van de medewerker die zowel de cursussen geeft als coördinator is. De overige kosten zijn laag, omdat het uitvoerende werk door onbetaalde vrijwilligers gedaan wordt en omdat ook het bestuurswerk en de administratie onbezoldigd verricht worden. Daarbij is de huurprijs in het Elthetocomplex minimaal, dit kan worden gezien als een bijdrage in natura aan KIWOS. De geraamde inkomsten van de fondsen zijn dezelfde bedragen die zij ook voor 2014 hebben toegezegd. De gevraagde bijdrage van stadsdeel Oost is 30% hoger dan het voor 2014 beschikte bedrag, omdat de activiteiten van KIWOS in vergelijking met de aanvraag 2014 sterk zijn toegenomen. Dat is al het geval in 2014 maar zal zeker zo zijn in 2015.
7
Slot
Veel plannen, veel enthousiasme, veel moed om door te gaan! Hier willen we als bestuur, coördinator en vrijwilligers de schouders onder zetten omdat we zien dat het nodig is. Omdat we onze ervaringen die we hebben opgedaan in het leven willen gebruiken om anderen verder te helpen. Samen met veel actieve buurtbewoners in allerlei verbanden en de professionele hulpverlening zetten we ons in voor een samenleving waarin oog is voor elkaar.
12
COLOFON Stichting KInderWerk Op Straat (KIWOS) sinds september 2005
Coördinator
Jeanette de Waard
Bestuur Voorzitter Secretaris Penningmeester Algemeen lid
Ruben Altena Jan Pieter Marchal Elja den Uijl Jeroen Vermeer
Contact Correspondentie Bezoekadres Telefoon E-mail Website KvK-nummer Bankrekening
Javastraat 124-III 1094 HP Amsterdam Javastraat 118 1094 HP Amsterdam 06 247 04 917
[email protected] www.kiwos.nl www.buurthulpamsterdamoost.nl 34229110 NL78INGB0000855708
13
