Inhoudsopgave
Inleiding
Deel 1: Concepten (theorie) 1
Veiligheid in verandering Hans Boutellier 23 1.1 Inleiding 23 1.2 Soorten veiligheid 24 1.3 Leven met risico’s 25 1.4 Sociale veranderingen 26 1.5 Veiligheid als samenlevingsproject 28 1.6 Een nieuw type veiligheidszorg 29 1.7 Het besturen van veiligheid in netwerken 31 1.8 Het veiligheidsvraagstuk in de democratische rechtsstaat 33
2 Focus op integrale veiligheid Wouter Stol 35 2.1 Inleiding 35 2.2 Veiligheid en integrale veiligheid 35 2.3 Objectieve en subjectieve veiligheid 38 2.4 Sociale en fysieke veiligheid 40 2.5 Criminaliteit en leefbaarheid 41 2.6 Externe en interne veiligheid 43 2.7 Wat vraagt integrale veiligheid van een veiligheidskundige? 44 3 Meten van onveiligheid Olga Zoomer en Jos Rijpma 47 3.1 Inleiding 47 3.2 Statistische analyse: meten van objectieve onveiligheid met veel incidenten 47 3.3 Risicoanalyse: bepalen van objectieve onveiligheid met weinig incidenten 53 3.4 Bepalen van subjectieve onveiligheid: onveiligheidsgevoel en risicoperceptie 56 3.5 Eisen aan veiligheidsbeleid 58 4 De ketenbenadering Janneke Liebregts 60 4.1 Inleiding 60 4.2 De schakels van de veiligheidsketen 60
4.3 De veiligheidsketen en de cirkel van Deming 4.4 De veiligheidsketen nader beschouwd 65 4.5 De kracht van de veiligheidsketen 69
64
5 Van government naar governance Carel Tielenburg 71 5.1 Inleiding 71 5.2 Government: veiligheid als klassieke staatstaak 72 5.3 Governance: veiligheid als maatschappelijk arrangement 73 5.4 Governance en beleidsnetwerken 76 5.5 Verantwoording afleggen over beleid 78 5.6 Casus: governance bij privacybescherming 79 6 Veiligheid vanuit juridisch perspectief Harold Munneke 81 6.1 Inleiding 81 6.2 Juridische ordeningen 82 6.3 Rechtsstaat en veiligheid 84 6.4 Recht als veiligheidswaarborg 86 6.5 Politieke discussies 89 6.6 Juristenzorgen 93 7 Juridische instrumenten voor lokaal veiligheidsbeleid Arnt Mein 96 7.1 Inleiding 96 7.2 Bevel tot handhaving van de openbare orde 97 7.3 Noodbevel en noodverordening 98 7.4 Bestuurlijke ophouding 99 7.5 Verblijfsontzegging 100 7.6 Sluiting drugspand 102 7.7 Preventief fouilleren 102 7.8 Integriteitsbeoordeling bij aanvraag vergunning of subsidie 104 7.9 Bestuurlijke boete 105 7.10 Cameratoezicht 106 8 Sociale controle Wouter Stol 108 8.1 Inleiding 108 8.2 Veiligheid en gedragsregulering 109 8.3 Sociale controle 109 8.4 Sociale controle en informatie 114 8.5 Sociale controle en privacy 116 8.6 Informatiegestuurde veiligheidszorg 119
Deel 2: Veiligheidskaart van Nederland (de spelers in het veld) 9 Het Rijk Carina van der Beek, Jan-Willem van Borselen, Ivo van Kollem en Lodewijk van Vliet 123 9.1 Inleiding 123 9.2 Politieke en ambtelijke leiding 123 9.3 Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 124 9.4 Justitie 128 9.5 Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu 130 9.6 Verkeer en Waterstaat 131 9.7 Andere departementen 133 9.8 Europa 134 9.9 Casus Cameratoezicht 135 9.10 Integraal Veiligheidsbeleid in de toekomst 136 10 Lokaal en provinciaal bestuur Debby Kok 139 10.1 Inleiding 139 10.2 Lokaal bestuur: taakopdracht en bevoegdheden 140 10.3 Lokaal bestuur: bestuursstructuur 142 10.4 Lokaal bestuur: organisatiestructuur 144 10.5 Partners in veiligheid en lokale instrumenten 146 10.6 Provinciaal bestuur: bestuursstructuur 149 10.7 Provinciaal bestuur: taakopdracht en bevoegdheden 149 10.8 Provinciaal bestuur: organisatiestructuur 150 10.9 Partners in veiligheid en instrumenten 151 10.10 Het Europese kader voor veiligheid 152 11 De justitiële keten Marsha de Vries 154 11.1 Inleiding 154 11.2 Organisatie en taken van de politie 155 11.3 Organisatie en taken van het Openbaar Ministerie 155 11.4 Organisatie en taken van de zittende magistratuur 157 11.5 Organisatie en taken van de justitiële inrichtingen 159 11.6 Organisatie en taken van de reclassering 162 11.7 Partners in de justitiële keten 163 11.8 Ketenrelaties in de praktijk 165 12 Organisatie van rampenbestrijding in Nederland Erwin van Dijkman en Menno van Duin 168 12.1 Inleiding 168 12.2 Beknopte geschiedenis 169 12.3 Wetgeving ten aanzien van rampenbestrijding 169
12.4 Organisatie van de besluitvorming 172 12.5 Taakprocessen in de rampenbestrijding 175 12.6 Naar de veiligheidsregio 175 13 Politie Wouter Stol 184 13.1 Inleiding 184 13.2 Recente politiegeschiedenis 185 13.3 Taken, bevoegdheden, democratische controle 13.4 Organisatie, gezag en beheer 188 13.5 Werkzaamheden 189 13.6 Partners in integrale veiligheid 192 13.7 Internationale samenwerking 193 13.8 Ontwikkelingen 194
187
14 Brandweer Nils Rosmuller en Jaap Molenaar 197 14.1 Inleiding 197 14.2 Taken 198 14.3 Geschiedenis 199 14.4 Organisatie van de brandweer 200 14.5 Partners in veiligheid 202 14.6 Trends en ontwikkelingen 206 15 Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) Pieter van der Torn en Jos Rijpma 211 15.1 Inleiding 211 15.2 Wet geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (Wghor) 212 15.3 De GHOR-regio 212 15.4 De GHOR-keten 214 15.5 Het GHOR-proces 216 15.6 De toekomst van de GHOR 221 16 Krijgsmacht Max Metselaar 224 16.1 Inleiding 224 16.2 Taken, bevoegdheden, democratische controle 16.3 Organisatie van de krijgsmacht 225 16.4 Beleidsdoelen 232 16.5 Internationale partners 233 16.6 Ontwikkelingen 234 17 Bedrijfsleven Henk Veenhuysen 236 17.1 Inleiding 236
224
17.2 17.3 17.4 17.5 17.6
Bedrijf en criminaliteit 237 Overkoepelende samenwerkingsverbanden 238 Landelijk Actieplan Veilig Ondernemen (AVO) 239 PPS: een model 244 PPS: succes- en faalfactoren 247
18 Particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus Ralph van Os en Carel Tielenburg 250 18.1 Inleiding 250 18.2 Safety en security 251 18.3 De particuliere beveiligings- en opsporingsbranche 252 18.4 Soorten beveiligingsorganisaties 256 18.5 Casus: de falende security van Barings Bank 259 19 Onderwijs en onderzoek Jos Rijpma 261 19.1 Integrale veiligheid als vakgebied 261 19.2 Competenties van de professional in integrale veiligheid 262 19.3 Onderwijsinstellingen op het gebied van integrale veiligheid 264 19.4 Onderzoek op het gebied van integrale veiligheid 268 19.5 Publicaties 272 19.6 Netwerken en verenigingen 274 19.7 Verbreding en verdieping 276
Deel 3: Kernthema’s in veiligheid 20 Leefbaarheid Jos Rijpma en Wouter Stol 281 20.1 Inleiding 281 20.2 Het begrip leefbaarheid 281 20.3 Gebouwde omgeving en leefbaarheid 282 20.4 Sociale controle en leefbaarheid 284 20.5 Sociale cohesie en leefbaarheid 287 20.6 Lokaal beleid voor leefbaarheid 289 21 Criminaliteit Anton van Wijk 292 21.1 Inleiding 292 21.2 Wat is criminaliteit? 292 21.3 Criminaliteitsproblemen 293 21.4 Theorieën over criminaliteit 295 21.5 Jeugdcriminaliteit: een veelzijdig verschijnsel 21.6 Aanpak van jeugdcriminaliteit 302
296
22 Veiligheid en cyberspace Wouter Stol 306 22.1 Inleiding 306 22.2 Cyberspace 306 22.3 Cyberspace in relatie tot veiligheid en veiligheidszorg 22.4 Cybercrime 311 22.5 Cybercrime bestrijden 315 22.6 De rol van de veiligheidskundige in cyberspace 317
307
23 Modern terrorisme en moderne terrorismebestrijding Erwin Muller 319 23.1 Inleiding 319 23.2 Modern terrorisme 320 23.3 Trends in terrorisme 323 23.4 De moderne terrorismebestrijding 328 23.5 Terrorismebestrijding als uitdaging 332 24 Toekomstvisies op sociale veiligheid Cora Maas-de Waal en Matthijs van Beem 333 24.1 Inleiding 333 24.2 Sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen 333 24.3 Verwachtingen en wensen omtrent sociale veiligheid 337 24.4 De toekomstvisie op veiligheid in Nederland 338 24.5 Is technologie de oplossing voor onveiligheid? 342 25 Rampen en andere crises Menno van Duin 346 25.1 Inleiding 346 25.2 De begrippen crisis en ramp 346 25.3 Oorzaken en preventie van crises 348 25.4 Voorbereiding op rampen en andere crises 350 25.5 Crisismanagement: patronen en regelmatigheden 351 25.6 Enkele voorbeelden van crises uit de praktijk 353 25.7 Na de crisis 355 25.8 Crises in de toekomst 356 26 Arbeidsveiligheid Monique Heck 358 26.1 Inleiding 358 26.2 Wetten en regels voor arbeidsomstandigheden 26.3 De Arbobeleidscyclus 361 26.4 Bedrijfsnoodorganisatie 365 27 Externe veiligheid Wilbert Rodenhuis 370 27.1 Inleiding 370 27.2 Extern veiligheidsbeleid: een korte geschiedenis
359
371
27.3 Twee soorten maatstaven 372 27.4 Risicobenadering: vijf stappen 373 27.5 Recente ontwikkelingen 379 28 Personenvervoer Henk Ruessink en Ron Berkhout 384 28.1 Inleiding 384 28.2 Veiligheid en wegverkeer 384 28.3 Verkeersveiligheid op het spoor 389 28.4 Verkeersveiligheid in de lucht 392 28.5 Verkeersveiligheid op het water 394 28.6 Ongevallenonderzoek 396 29 Evenementen Menno van Duin 398 29.1 Inleiding 398 29.2 Het begrip ‘evenement’ 400 29.3 Het FIST-model voor crowd management 401 29.4 Voorbereiding op evenementen 403 29.5 Ervaringen en lessen 407 30 Water Hans de Vries 412 30.1 Inleiding 412 30.2 Kleine waterstaatkundige geschiedenis van Nederland 30.3 De Deltacommissie 414 30.4 Normering voor rivierdijken 417 30.5 Recent beleid inzake waterkeringen 418 30.6 Casus Vlieland 420 30.7 Overwegingen voor de toekomst 422 Literatuur 426 Begrippen 443 Lijst van afkortingen 460 Register 465 Over de auteurs 479
413
