INHOUD THEMADOSSIER: NETWERKEN 31 INHOUDSOPGAVE EDITORIAL 4 INTERVIEW MET BERT VAN OOSTVEEN 6 KORTE BERICHTEN 10 DE LERENDE SPORTVERENIGING 12

INHOUDSOPGAVE

INHOUD EDITORIAL

4

INTERVIEW MET BERT VAN OOSTVEEN

6

“Volharden, je lijn doorzetten en de stip op de horizon bewaken” RENÉ VAN DEN BURG EN MARIJKE FLEUREN

KORTE BERICHTEN

10

DE LERENDE SPORTVERENIGING

12

Hoe ondersteun je actieve clubleden? MARCOLIEN HUYBERS

4 INZICHTEN OVER TRAINERSCHAP

15

Trainer-kind-interactie praktisch vertaald Naar een Veiliger Sportklimaat

COLUMN MAARTEN WESTERMANN

17

HET SPORTBESTUURDERSCHAP

18

Sport & Zaken

PENNINGMEESTER MONITOR 2014

20

Roep om ondersteuning

VOOR DE BUURT.NL

22

Voor een sterk verenigingsleven

EFFECTIEF BESTUREN

24

Vijf praktische tips DANIEL KLIJN

HGC-VOORZITTER BOVEN

Bruggen slaan in Zoetermeer

26

Zijn verhaal

30

32

JOHAN HUURMAN EN HAMMADI EL HADDAR

Praatje bij Plaatje De buurtsportcoach in Leeuwarden

35

SUZE THOMMA

36

WILLIE WESTERHOF

De aanvoerders

Ga met elkaar in gesprek!

VOLGENDE KEER IN SBM

31

JANINE VAN KALMTHOUT

NOC*NSF

EEN DIVERSER BESTUUR?

THEMADOSSIER: NETWERKEN

40

BART HULSBOS

46

Laat je sportclub niet in zijn hemd staan

43

NOC*NSF

Column

JOHAN WAKKIE

DECEMBER 2014 SPORT BESTUUR EN MANAGEMENT 03

44

EDITORIAL

De wereld aan je voorbij laten gaan Je hoofd leegmaken Alleen maar: links, rechts, links, rechts Wij wensen u allen goede dagen en een mooie start in het nieuwe jaar

INTERVIEW

TIEN

VRAGEN AAN

BERT VAN OOSTVEEN “Volharden, je lijn doorzetten en de stip op de horizon bewaken”

06 SPORT BESTUUR EN MANAGEMENT DECEMBER 2014

Maandagochtend negen uur. Het was niet eenvoudig om een afspraak te maken binnen de overvolle agenda van Bert van Oostveen, directeur Betaald voetbal van de KNVB. Onderweg in de file horen wij hem al op de radio ruim voordat het gesprek begint. Als je directeur betaald voetbal bent, heb je naast de vaderlandse pers ongeveer het hele Nederlandse volk dat met je meedenkt of een mening heeft. Dat krijgen we op de vroege maandagochtend al mee. Op het complex van de KNVB in Zeist aangekomen treffen we een goed geluimde en ontspannen Bert van Oostveen aan, die meer tijd neemt dan we hadden afgesproken. Wij gaan het nu eens niet hebben over het Nederlands elftal en de Nederlandse betaald voetbal competitie. Wij spreken met hem over de mens Bert van Oostveen, over de bestuurder, de manager, zijn drijfveren en we proberen tips binnen te halen voor de sportvereniging. Wij vragen naar parallellen in besturen van een grote organisatie en het besturen van een vereniging. We doen het aan de hand van tien vragen. Bert vertelt vooral, wij hebben een enkele subvraag, maar het is vooral een boeiend, vloeiend en ontspannen gesprek. DOOR RENÉ VAN DEN BURG EN MARIJKE FLEUREN

VRAAG

Wie is Bert van Oostveen? Ben je ook een sportfanaat? Hou je van muziek? Wat wil je over jezelf nog meer kwijt?

1

“Enkele dagen geleden ben ik 44 jaar geworden, ik ben getrouwd en heb twee kinderen van acht en bijna tien jaar oud. Ik heb politicologie en bestuurskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam gestudeerd, gevolgd door een postdoctoraal human resource management. Ik ben opgegroeid in een ‘standaard’ gezin en van kleins af aan naar het voetbal meegenomen. Als 5-jarige stond ik al op het voet-

balveld. Studio Sport kijken was een vast onderdeel in het gezin. Ik heb zelf lang gevoetbald. Een mooi vriendenteam waar ik met veel plezier op terugkijk. Ik was keeper, niet echt als een bewuste keuze, maar het liep zo. Ik behoor niet tot de mensen die zichzelf als keeper anders vinden dan andere plekken in het elftal. Je bent net zo goed als de rest van je elftal. Het is wel een gekke positie, als het slecht gaat met je elftal heb jij veel te doen en de kans om uit te blinken. Als het goed gaat verveel je je. Sporten is voor mij nu vooral tennis, skiën, fietsen en soms wat golf spelen. Het laatste is voor mij persoonlijk meer een

spel dan een sport. In deze ‘week van de werkstress’ (item op de radio, red.) kan ik daarin zelf aangeven dat sporten voor mij vooral lekker bezig zijn is, het hoofd leeg houden of maken. Ik ben een echt buitenmens. Ik ben van nature ongedurig, dus juist in het bewegen en sporten kan ik, ook in de vakanties met het gezin, mijn ongedurigheid heerlijk kwijt. Mijn gezin is erg sportminded, mijn kinderen zijn actief in het hockey en in de vakanties neemt beweging altijd een belangrijke plaats in. Ik vind overigens dat er veel te weinig aandacht is voor stress op het werk. Zelf probeer ik vier keer per jaar een blok in mijn agenda te plaatsen om er een paar dagen tussenuit te kunnen. Naast het sporten ben ik gek op cabaret, ik heb daar een grote CD collectie van en ik ga graag naar het theater. In muziek heb ik geen uitgesproken smaak, ik pas mijn muziek graag aan mijn stemming aan. De laatste weken is er voldoende reden om wat steviger muziek te luisteren. Verder is ontspannen voor mij ook een boek lezen. Ik heb meer met romans dan met managementboekjes die een bepaalde theorie aanhangen. Bij managementpublicaties pak je er uiteraard altijd wel wat van mee, maar een roman kan mij meer doen relativeren.” VRAAG

Waar voel jij je het meest in thuis: in besturen, in managen of in uitvoeren? Wat zijn daarin je belangrijkste ervaringen? Welke ervaringen wil je graag delen?

2

“Uitvoeren is het leukst, ik hou erg van de hands on mentaliteit. In mijn functie en verantwoordelijkheid moet ik voorkomen dat ik zelf overal op af ga. Dat heeft voor mij veel te maken met andere mensen het vertrouwen geven, een goed gesprek met je mensen voeren en heldere kaders schetsen. Het moet duidelijk zijn welke verwachtingen je hebt van iemand. Je moet je als bestuurder durven open te stellen als vraagbaak. Aan de andere kant moet je ook de moed hebben om in te grijpen als het nodig is. Dit geldt bij de KNVB, maar ook voor een bestuurder in de sportvereniging. Natuurlijk is de grootte anders, maar de principes werken op dezelfde wijze. Het grootste verschil met de sportvereniging is dat er bij de KNVB altijd sprake is van een arbeidsrelatie. In die zin is het onderwerp tijd en capaciteit daar veel strakker geregeld en minder vatbaar voor discussie. Er ligt een grote uitdaging voor de verenigingen om binnen de totale vrijwilligerswereld voldoende aandacht te hebben voor de noodzakelijke kwaliteit van bestuurders en managers. Daar ligt een belangrijke rol voor de sportbonden en NOC*NSF. Het gaat


INTERVIEW

om kennis delen en de juiste ondersteuning. Daar ligt een belangrijke uitdaging!”

“Er ligt een grote uitdaging voor de verenigingen om binnen de totale vrijwilligerswereld voldoende aandacht te hebben voor de noodzakelijke kwaliteit van bestuurders en managers”

VRAAG

De KNVB is een dynamische organisatie met als grote uitdaging amateur- en betaald voetbal aan elkaar te verbinden. Voel jij dat ook zo? Welke methode/ oplossing werkt het beste? Kunnen verenigingen zich aan die methode spiegelen bij het verbinden van hun topteams aan de recreatieteams?

3

“Die verbinding is het beste te realiseren door uit te gaan van eenheid door verscheidenheid. Breedtesport vraagt om een andere structuur en veel draagvlak. Het werkt trager, is intensiever en vraagt om een goed dienstenpakket tegen een zo laag mogelijke prijs. Topsport daarentegen heeft een hogere snelheid in handelen en is dynamischer. De kosten zijn hoog en derhalve worden andere eisen aan de besturing gesteld. Toch is er op veel punten synergie te vinden. Competitie, communicatie en commercie kunnen wel degelijk in een goede synergie plaatsvinden. Dat geldt in principe voor alle sporten. Voetbal is daarbij op onderdelen wel atypisch. Voor ons geldt bijvoorbeeld dat wij de enige sport zijn waarbij het WK belangrijker is dan de Olympische Spelen. In Nederland hebben we de voetbalwereld anders opgezet dan in veel andere landen, die bijvoorbeeld werken met een aparte league (bijvoorbeeld Engeland, Duitsland). Dat heeft te maken met de cultuur van ons land. Wij zijn nu eenmaal een land van polderen en consensus. Beslissingen in ons land worden per definitie betwist. Dat vraagt iets in de wijze van besturen. Ik heb daar zelf best aan moeten wennen. In de tijd van Kessler en Van Praag werkte ik vooral vanuit dienstbaar leiderschap. In mijn huidige positie moet ik ermee leren omgaan dat ik vanwege mijn functie ineens een publieke Nederlander ben, al is het maar vanwege de vele perscontacten. VRAAG

De KNVB organisatie kenmerkt zich niet door een overmaat aan vrouwen. Is het een mannenwereld?

4

“Nee, dat denk ik niet. We hebben 130.000 voetballende vrouwen en meisjes. In onze arbeidsorganisatie is 40% vrouw. Er is een goede vertegenwoordiging in hogere posities. Bestuurlijk is er nu één vrouw in het bestuur van het amateurvoetbal. Er is echt een goede ontwikkeling te zien, maar het kan beter. Ik ben zelf geen voorstander van


quota, kwaliteit blijft voor mij doorslaggevend. Voetbal heeft een ander bestuursarsenaal dan een aantal andere sporten, zoals hockey. Dat is tegelijk de kracht van voetbal: voetbal spreekt de hele samenleving aan, rijp en groen door elkaar. Dat vind je terug in de samenstelling van besturen. Meer vrouwen in besturen zou wel wenselijk zijn. Het brengt sensitieve eigenschappen mee, die goed passen bij het besturen.” VRAAG

Tijdens het WK in Brazilië mocht je meedoen aan de medailleceremonie. Dat deed je heel goed. Was het een ultiem moment voor je?

5

“Ik heb verschillende WK’s in functie meegemaakt, maar dit was voor mij zonder twijfel het meest intense en mooiste toernooi ooit. De prachtige teambuilding die ontstond, spannende wedstrijden en een

geniale coach, dit was onvergetelijk en met niets te vergelijken. Het is misschien een dooddoener: de finale verliezen of brons winnen, maar de strijd om de derde en vierde plaats,waarin Brazilië een mooie tegenstander was in eigen land, bleek het echt brons winnen te zijn. Die medaille winnen voelde zo goed. Helemaal niet als ‘een lange neus’ uitsteken, nadat in de voorbereiding veel twijfel was, nee het was de afronding van een tweejarig project met een geweldig resultaat. Ik was zo trots, niet op mijzelf,maar op dit hele traject. In zo’n traject cijfer je jezelf even weg. Anderen moeten maar beoordelen hoe ik het in dit proces heb gedaan, dat is niet aan mij om te beoordelen. Het heeft me wel gesterkt in de gedachte dat je moet vasthouden aan je visie en moet volharden in het eindresultaat. Dat principe geldt op dezelfde wijze voor verenigingsbestuurders.”

VRAAG

Je moet vast elke dag veel keuzes maken: bij het besteden van geld, het benoemen van mensen, wat gepubliceerd kan worden en hoe en het oplossen van conflicten. Hoe doet jij dat: kiezen?

6

“Ik ben ervan overtuigd dat het belangrijk is om keuzes te laten bepalen door wat je op langere termijn wil bereiken. Je moet een heldere stip op de horizon plaatsen en daaraan blijven vasthouden. Ook als zaken niet goed lukken geldt dat je zo snel mogelijk op de lijn terug moet komen. Natuurlijk is daarvoor flexibiliteit gewenst, maar laat je niet teveel door het incident afleiden van je eigen visie.” VRAAG

Dit nummer heeft als thema netwerken. Hoe belangrijk zijn netwerken in de sport? Hoe kun je die het best benutten?

7

“Deze vraag stellen is hem al beantwoorden. Natuurlijk zijn netwerken belangrijk voor de sport. In mijn functie geldt dat zowel politiek, internationaal, als met de clubs. Ik ga naar de clubs toe in plaats van dat ze naar het bureau moeten komen. Dat kost tijd, maar levert veel op. Ik vind onze aandacht en lobby voor het internationale en Europese niveau nog te beperkt. Daar kunnen we meer uit halen. Steeds meer zaken worden op Europees niveau geregeld. Andere bedrijfstakken zetten daar veel capaciteit op in. De sport is een eigen sector met eigen aandachtsgebieden. Daar moeten we op willen investeren. Voor sportverenigingen is het netwerken net zo belangrijk. Maak verbindingen met je belangrijkste stakeholders. Geef aandacht aan de relatie met je eigen overheid, gemeente en/of provincie. Heb goed contact met de politie en luister naar je eigen achterban, zoek ze op en vraag!” VRAAG

Verenigingsbestuurders (clubs) hebben het niet eenvoudig. Minder geld, een veranderende samenleving. Welke tips zou je hun willen meegeven om met energie verder te gaan en willen besturen?

8

“Ik heb het bij een eerdere vraag al aangegeven. Het belangrijkste is het uitzetten van je koers. Een heldere visie te hebben op wat je wilt en daaraan vasthouden. Dat geeft direct energie. Als je weet waarom je de dingen doet en je niet door ieder brandje dat geblust moet worden laat afleiden.”

VRAAG

Jij hebt zelf veel te maken met publiciteit. Iedereen heeft een mening en kritiek is eenvoudig te geven. Hoe ga je daarmee om en welke tips zou je verenigingsbestuurders hierin willen geven?

9

“Het medialandschap verandert snel, sociale media zijn leidend geworden, de snelheid en inhoud van de communicatie wijzigt. De KNVB zet meer eigen mediakanalen in. Visie en beleid worden in grote snelheid ter discussie gesteld en de samenleving stelt eisen. Voor sportverenigingen geldt naar mijn mening hetzelfde. Maak je niet te afhankelijk van het plaatselijk sufferdje. Neem de leiding, schrijf blogs, gebruik de sociale media. Kortom, neem de regie in eigen hand! In de berichtgeving is het goed emotie en passie te laten doorklinken. Eén van mijn kinderen won in hockey na een spannende wedstrijd met 3-2. De blijdschap van de kinderen na afloop straalde eraf. Het liefst had ik dat via Twitter gedeeld. Ik vind dat we de passie en het gevoel in de sport meer moeten laten zien. De KNVB geeft dat prioriteit in het beleid.” VRAAG

Winston Churchill had de volgende lijfspreuk: “Success is not final, failure is not fatal: it is the courage to continue that counts.” Zou dit een lijfspreuk van jou kunnen zijn?

10

“Ik ben benieuwd waarom jullie die vraag aan mij stellen. (red. antwoord: het leek ons wel een bij hem passende spreuk). Ik geloof dat moed in dit verband niet het goede woord is. Er moet inderdaad geen angst ontstaan om te falen. Onnodige risico’s zijn, vind ik, ongewenst. Moed is niet beste woord….ik denk dat een beter woord volharding zou zijn. Succes is per definitie tijdelijk. We moesten na 2014 vooruitkijken naar 2016 en 2018. Daar moet je de durf voor hebben. Maar als je een stip op de horizon hebt geplaatst moet je doorgaan in een uitgezette lijn. Ik ervaar dat meer als volharding dan als moed.”

•

Directeur betaald voetbal en bestuursvoorzitter betaald voetbal Bert van Oostveen (Amstelveen, 30 oktober 1970) studeerde politicologie en bestuurskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en deed een postdoctoraal human resource management. In de periode voor 1996 was Bert van Oostveen werkzaam voor het CDU (Bonn) en de KLM personeelsvereniging. Van Oostveen werkt sinds 1996 bij de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond en is eind 2002 benoemd tot manager competitiezaken en plaatsvervangend directeur betaald voetbal. Hij was in die hoedanigheid projectleider voor het WK 2006 in Duitsland en voor Euro 2008 in Oostenrijk en Zwitserland. Ook voor het WK 2010 in Zuid-Afrika heeft hij de rol van projectleider vervuld. Op 1 april 2009 is Van Oostveen benoemd tot directeur bedrijfsvoering betaald voetbal van de KNVB. Vervolgens is Bert van Oostveen per 1 januari 2010 toegetreden tot het bestuur betaald voetbal als directeurbestuurder bedrijfsvoering. Per 1 september 2010 is hij de functies bestuursvoorzitter en directeur betaald voetbal van de KNVB gaan bekleden, als opvolger van Henk Kesler. Sinds 1 september 2012 bekleedt Van Oostveen naast zijn functie van directeur betaald voetbal tevens de functie van secretaris-generaal van de KNVB. Van Oostveen woont met zijn vrouw en twee kinderen in Zeist. In zijn vrije tijd doet hij graag aan wielrennen, golfen en daarnaast is hij een groot wintersportliefhebber. Van Oostveen heeft zelf tot enkele jaren geleden actief gevoetbald en op doel gestaan bij Amstelveen/Heemraad.

“Het heeft me gesterkt in de gedachte dat je moet vasthouden aan je visie en moet volharden in het eindresultaat” DECEMBER 2014 SPORT BESTUUR EN MANAGEMENT 09

KORTE BERICHTEN

75 gemeenten werken met JOGG-aanpak Brummen is de 75ste gemeente is die met de JOGG-aanpak (Jongeren Op Gezond Gewicht) aan de slag gaat. De lokale integrale aanpak leidt tot betere sport, beweeg- en speelfaciliteiten én voor meer aandacht voor voeding en beweging voor kinderen. Daarmee brengen gemeenten meer kinderen op gezond gewicht.

MINISTER SCHIPPERS REIKT SPORT DE HELPENDE HAND Minister Edith Schippers (VWS) heeft besloten voor 2015 een overbruggingssubsidie te verlenen aan NOC*NSF om de verminderde afdracht van De Lotto aan NOC*NSF te compenseren. De Lotto en de Staatsloterij onderzoeken mogelijkheden tot samenwerking om de afdrachten aan de sport in de toekomst te vergroten. Vooruitlopend op de financiële uitkomsten van deze samenwerking heeft minister Schippers besloten een overbruggingssubsidie voor het jaar 2015 te verlenen aan NOC*NSF van 4 miljoen. Gerard Dielessen, algemeen directeur van NOC*NSF: “Minister Edith Schippers helpt de sport hiermee enorm om door het lastige jaar 2015 heen te komen. Wij hebben er alle vertrouwen in dat door het samengaan van De Lotto en de Staatsloterij de inkomsten voor de sport in de toekomst weer zullen stijgen. We hebben de afgelopen jaren binnen de sport zelf, door stevig te bezuinigen en door onze reserves in te zetten, de uitvoering van de Sportagenda veilig kunnen stellen. Voor 2015 zou zonder de hulp van minister Schippers echter wel een groot probleem zijn ontstaan. We stellen het besluit van de minister om de sport door dit moeilijke jaar heen te helpen dan ook zeer op prijs.” Met deze subsidie maakt VWS de uitvoering van de meerjarige Sportagenda 2012-2016 (“Road to Rio”) van de sportsector verder mogelijk. Tevens faciliteert VWS hiermee de noodzakelijke transitie van de sport(organisaties). De subsidie levert ook mogelijkheden voor topsportontwikkeling binnen de sporten die momenteel niet binnen de topsport-focus (Top 10 Ambitie) vallen.


“Het is fantastisch dat nu al in 75 gemeenten met de JOGG-aanpak wordt gewerkt. En dat terwijl een motie van de Tweede kamer dit aantal pas volgend jaar vereist. Het betekent dat in die gemeenten publieke en private partijen intensief met elkaar samenwerken en dat ook meerdere jaren zullen volhouden. Nu komt het er op aan het verschil te maken en een gezonde leefstijl op zoveel mogelijk plekken de normaalste zaak van de wereld te laten zijn”, aldus Paul Rosenmöller, ambassadeur Jongeren Op Gezond Gewicht. De bekendmaking vond plaats tijdens een werkbezoek van staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) aan de Schilderswijk in Den Haag, JOGG-gemeente van het eerste uur. Tijdens het werkbezoek maakte de staatssecretaris kennis met de activiteiten en resultaten van de lokale Haagse JOGG-aanpak (Haagse Aanpak Gezond Gewicht). Ook was er specifiek aandacht voor de aanpak van gezondheidsproblemen in de groep met een lage sociaal-economische status. “Dat er nu 75 gemeenten actief aan de slag zijn met Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) is een mooie mijlpaal. De grote kracht van JOGG is dat je niet alleen naar kinderen en jongeren kijkt maar veel breder naar iedereen die iets kan bijdragen: gemeente, scholen, buurthuizen, sportclubs, ondernemers, noem maar op. Samen maak je het verschil voor een gezondere omgeving om in op te groeien en met succesvolle resultaten. In een aantal gemeenten die al langer met JOGG bezig zijn, neemt het aantal kinderen met overgewicht af. Op naar de volgende 75 JOGG gemeenten!”, aldus staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid, Welzijn en Sport). Op 23 november 2009 ondertekenden Minister Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport samen met ruim 20 partijen afkomstig van (rijks- en lokale) overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties het Convenant Gezond Gewicht. Zij spraken onder meer af naar aanleiding van de Motie Wiegman om jaarlijks minimaal vijftien gemeenten te committeren aan de JOGG-aanpak. Met de gemeente Brummen erbij is het te behalen doel van 75 JOGGgemeenten in 2015, nu al bereikt.

Heel Brabant in beweging voor amateursportverenigingen Een nieuw scorebord, nieuwe ballen of netten. Of werken aan toegankelijkheid voor minder valide clubgenoten: het zijn allemaal dingen die extra geld kosten. Geld dat een amateur sportvereniging vaak niet heeft. De Karavaan is een nieuw Brabants sportevenement en maakt voorzieningen voor alle sportclubs mogelijk. Sportverenigingen kunnen projecten aanmelden waarvoor ze geld nodig hebben. Onder het motto ‘Heel Brabant Sport’ nodigen Brabantse topsporters en jonge talenten iedereen uit om mee te doen aan een sportieve uitdaging. Leden en niet leden, jong en oud, validen en mindervaliden kunnen geld inzamelen voor het eigen clubproject door op de finaledag 14 mei 2015 (Hemelvaartsdag) samen met de topsporters

één van de zeven sportieve uitdagingen aan te gaan en zich hiervoor te laten sponsoren. Op deze spectaculaire dag worden op zes plekken in heel Brabant de uitdagingen uitgevoerd. Een wielerpeloton verbindt de locaties op de weg met elkaar. Aan het eind van deze dag wordt op een mooie locatie tijdens een feestelijke finale die live wordt uitgezonden door Omroep Brabant bekendgemaakt hoeveel projecten er bij de verschillende sportverenigingen gerealiseerd zijn. Doe mee, dien een project in en sluit je met jouw club aan bij De Karavaan! Ga naar http://dekaravaan.brabant.nl/ inschrijfformulier-clubs.

Talentontwikkeling Op dinsdag 25 november jl. vond het minisymposium ‘Talentontwikkeling in een veilig en ontwikkelingsgericht sportklimaat’ plaats vanuit het actieprogramma “Naar een veiliger sportklimaat” (VSK). Onderwerp van de middag was, hoe binnen bonden wordt omgegaan met de relatie talent-ouder-trainer/coach. De KNGU en KNLTB hebben de afgelopen jaren ervaring opgedaan in het ontwikkelen van beleid en versterken van de dialoog binnen de driehoek sporter-ouder-trainer. Deze ervaring deelden zij onder leiding van dagvoorzitter Franscesco Wessels (coach van de bondscoaches vanuit NOC*NSF) met collegabonden. De KNGU gaf de aftrap. Zij verwoordden treffend de koers om te komen tot een pedagogisch verantwoord beleid voor talentontwikkeling. Zij zijn met hun talenttrainers in gesprek gegaan en tot waarden gekomen die het uitgangspunt vormen voor al hun handelen: vertrouwen, respect, acceptatie en solidariteit. Deze waarden staan vast, welk gedrag daarbij hoort wordt samen ingekleurd, maar uiteindelijk vult de trainer het zelf in. De KNLTB kwam vervolgens met een presentatie, over hoe zij het beleid m.b.t. de cruciale rol van ouders binnen talentontwikkeling hebben opgezet en hoe dit in de praktijk wordt uitgevoerd. Zij organiseren twee keer per jaar een ouderavond onder leiding van een sportpsycholoog, waarin ouders via rollenspellen oefenen hoe zij kunnen reageren naar kun kind. Terugkerende tip aan ouders is steeds: stel open vragen waarbij je laat

merken dat je waardering onvoorwaardelijk is. ‘They don’t care how much you know, they want to know how much you care’. Francesco sloot af met de learnings van dit symposium en riep op vooral aan de slag te gaan en elkaars ervaringen te benutten. Om alle goede ervaringen te delen, maar ook om ouders van toptalenten een helpende hand te bieden zullen met ingang van 2015 op het ouderplatform TvSportplezier.nl artikelen en tips voor ouders van talenten worden geplaatst. Ook is, naast de al bestaande thema-avond voor alle ouders, een speciale thema-avond voor ouders van toptalenten ontwikkeld.

Inspiratiesessie Sportpromotie 12 januari 2015 De NOC*NSF Inspiratiesessie Sportpromotie is het netwerkmoment voor gemeenten, sportservicebureaus en sportbonden waar gelegenheid wordt geboden om elkaar te ontmoeten, te inspireren, kennis te delen en met elkaar te sparren over sportpromotie. Op 12 januari aanstaande vindt de Inspiratiesessie Sportpromotie plaats bij Hotel- en Congrescentrum Papendal van 12.30 – 17.00 uur. Deze middag word je meegenomen in de wereld van sportpromotie via de Nationale Sportweek. Reserveer deze datum nu alvast in je agenda. Tijdens de inspiratiesessie staat het delen van goede voorbeelden rondom sportpromotie centraal en kun je met gemeenten, sportbonden en andere geïnteresseerden sparren over hoe je de Nationale Sportweek effectief kunt inzetten om je doelen te bereiken. Aan deze inspiratiesessie kunnen maximaal 170 deelnemers deelnemen. Deelname is gratis.

SPORTER BOND

TRAINERS

OUDERS

Meer informatie: [email protected]


VERENIGINGEN / MANAGEMENT

DE LERENDE SPORTVERENIGING Leren en ontwikkelen van actieve clubleden helpt verenigingen op weg Sportverenigingen krijgen andere rollen in de samenleving. Ging het eerst alleen om sport, nu worden de plek binnen de samenleving en maatschappelijke doelen steeds meer van belang. Dat betekent veel voor de inzet en kwaliteit van besturen en vrijwilligers binnen sportverenigingen. De consument (het lid) verandert, is mondiger geworden en stelt hogere eisen. Sportverenigingen zijn afhankelijk van vrijwilligers. Vrijwilligers worden schaars en de vrijwilliger van nu is niet dezelfde als die van vroeger. Druk bezet, van jong tot oud, vragen zij een andere benadering. De redenen om vrijwilligerswerk te gaan doen zijn veranderd. Hoe kun je in dit krachtenveld werken aan een verenigingscultuur die het leren en ontwikkelen van actieve clubleden ondersteunt? DOOR MARCOLIEN HUYBERS

De lerende organisatie

Hoe benut je de kwaliteiten van mensen? Hoe laat je mensen doen waar ze verstand van hebben, wat ze leuk vinden? Hoe blijf je een succesvolle organisatie? Steeds duidelijker wordt dat organisaties het verschil kunnen maken door medewerkers in te zetten op hun kracht. Binnen sportverenigingen is het belangrijk om gebruik te maken van de kwaliteiten van leden. Soms


zit dat in onverwachte hoeken! (zie voorbeeld) Daarnaast is het belangrijk dat mensen blijven leren, omdat de wereld waarin we leven voortdurend in verandering is. In dit kader is het idee van de ‘lerende organisaties’ ontstaan. Een lerende organisatie is een organisatie die de dienstverlening aanpast aan een voortdurend veranderende omgeving. Dit gebeurt door scholing, ontwikkeling en initiatief van leden en vrijwil-

ligers te stimuleren. Een sportvereniging zit in een omgeving die voortdurend verandert. De samenleving verandert, de leden van een sportvereniging worden mondiger, de vrijwilligers veranderen en hebben andere wensen. Het is daarom van belang dat sportverenigingen hun doelen helder hebben en waar nodig bijstellen. De continue verandering betekent in een lerende organisatie het aanleren van nieuwe vaardigheden en/of het inzetten van kwaliteiten/vaardigheden van andere mensen. Daarnaast betekent het ook het afleren van oude gewoontes. Voor een sportvereniging betekent dit dat je zicht moet hebben op wat er nodig is aan kwaliteiten/vaardigheden om het verenigingswerk goed uit voeren en wat er in huis is. Het is daarbij noodzakelijk dat de leden van de sportvereniging voldoende vrijheid van het bestuur krijgen om hun kwaliteiten op hun eigen manier in te zetten. Het bestuur heeft in een lerende organisatie een ondersteunende en sturende rol. In een lerende organisatie worden nieuwe ideeën en gezamenlijke ambities aangemoedigd. Er is een gezond spanningsveld tussen autonomie en auto-

Binnen sportverenigingen is het belangrijk om gebruik te maken van de kwaliteiten van leden

Vorige week ging ik naar mijn wekelijkse Pilates-les in de sportschool. Toen ik binnenkwam was iedereen in afwachting van Sharon, onze Pilates-trainer. Ze kwam niet opdagen. De leiding van de sportschool bood excuses aan. En daar stonden we dan, twintig mensen, teleurgesteld dat de les niet door kon gaan. Tot iemand zei: “Maar dan gaan we het toch zelf doen”. Na enige aarzeling stonden allerlei mensen op, zij wilden wel iets doen. Anja startte met een warming up. Ronald nam de training over. Hij kende een groot deel van het programma uit zijn hoofd. Niet gedacht dat deze man zo voor een groep zou gaan staan. Verschillende mensen vulden hem aan met andere oefeningen. Hans vertelde dat hij de dames van het nationale rugbyteam had getraind. Dus deed hij met ons zijn buikspieroefeningen. Iemand deed de cooling down, of ze het dagelijks deed. En tot slot sloot ik af met een korte ontspanningsoefening. Mijn variant op de oefening die Sharon meestal doet. Ik ging blij naar huis. Zo bijzonder wat er ontstaat als mensen hun kwaliteiten inzetten op een plek waar je dat helemaal niet verwacht. Wat een deskundigheid is er dan ineens en hoe verbindend werk dat! Het ontstaat vanzelf, zonder enige sturing van bovenaf. Gister bezocht ik weer onze wekelijkse Pilates-les. Sharon was er weer met een prima les...


VERENIGINGEN / MANAGEMENT

riteit. Om te zorgen voor een ‘lerende’ verenigingscultuur is het dus van belang dat besturen zich bezinnen op hun rol binnen de vereniging. Daarnaast is het belangrijk na te denken hoe zij zelf kunnen blijven leren en ontwikkelen. Het delen van kennis en ervaringen en het leren van elkaar is daarbij essentieel. Tot slot moet er in een lerende organisatie voortdurend een koppeling plaatsvinden tussen leren en ontwikkelen met de organisatiedoelstellingen. Sportverenigingen moeten een beeld hebben van de richting waarin de vereniging zich moet ontwikkelen.

Leren door volwassenen

In mijn boek (‘Hoe-boek voor de trainer’) heb ik een aantal kenmerken van het leren van volwassenen benoemd: • Ze hebben de behoefte te weten waarom ze iets moeten leren, voordat ze de tijd in een leerproces investeren. • Ze beginnen een leertraject met het zelfbeeld van een zelfstandige, verantwoordelijke persoon. • Ze brengen een schat aan ervaring en kennis mee. • Ze hebben een sterke bereidheid om dingen te leren die hen helpen effectief met het dagelijks leven om te gaan. • Ze zijn bereid energie te steken in het leren van dingen waarvan ze geloven dat het helpt bij het uitvoeren van een taak of het oplossen van het probleem. • Ze zijn ontvankelijker voor een intrinsieke motivatie, zoals het goed willen doen, dan een extrinsieke motivatie, zoals een hogere onkostenvergoeding. De genoemde kenmerken passen binnen het concept van de lerende organisatie. Vrij vertaald naar activiteiten binnen een sportvereniging zou je het volgende kunnen zeggen over actieve leden. 1. Ze hebben de behoefte om te weten waarom ze iets moeten doen voor ze ergens tijd in steken. 2. Ze zijn zelfstandig en willen verantwoordelijkheid. 3. Ze brengen een schat van kennis en ervaring mee. 4. Ze zijn bereid dingen te leren/veranderen als ze het nut ervan zien. 5. Ze zijn ontvankelijker voor intrinsieke dan extrinsieke motivatie. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat een aantal belangrijke redenen om vrijwilligerswerk te doen zijn:


• • • • • •

Mensen ontmoeten, vrienden maken. Levenservaring verbreden. Nieuwe vaardigheden leren. Dingen doen waar je goed in bent. Resultaten boeken. Sociale erkenning krijgen en een positie in de samenleving.

De genoemde kenmerken passen binnen het concept van de lerende organisatie. Vertaald naar activiteiten binnen een sportvereniging zou je voor ‘actieve’ leden kunnen zeggen: 1. Ze hebben de behoefte om te weten waarom ze iets moeten doen voor ze ergens tijd in steken. 2. Ze zijn zelfstandig en willen verantwoordelijkheid. 3. Ze brengen een schat van kennis en ervaring mee. 4. Ze zijn bereid dingen te leren/veranderen als ze het nut ervan zien. 5. Ze zijn ontvankelijker voor intrinsieke dan extrinsieke motivatie.

Wat kunnen bestuurders doen?

Zorg voor een heldere focus Bespreek met elkaar de missie en visie van de vereniging, wat willen jullie op lange termijn, wat is de stip aan de horizon. Wat is jullie focus. Vertaal jullie missie/visie in doelen. Welke doelen willen jullie bereiken. Formuleer je doelen SMART: specifiek, meetbaar, acceptabel, realiseerbaar en tijdsgebonden. Maak een werkplan, met daarin activiteiten. Zorg voor een balans tussen autoriteit en autonomie Zorg voor een sturende, maar vooral ook ondersteunende rol van bestuurders. Geef de vrijwilligers ruimte. Geef kortdurende opdrachten. Laat mensen zelf meedenken over activiteiten en oplossingen. Zorg voor gezamenlijke verantwoordelijkheid. Zorg dat je zelf blijft leren Doorbreek oude patronen en gewoontes die niet meer functioneel zijn. Zorg voor gezamenlijke ambities. Wees bereid zelf ook te leren, geef je fouten toe. Zorg voor activiteiten die energie genereren Denk bij het maken van een werkplan en het verdelen van activiteiten aan: • benutten van aanwezige kwaliteiten; • zorgen dat ervaringen en kennis een plek krijgen;

• leden die van elkaar kunnen leren; • ruimte voor nieuwe ideeën. Zorg voor motivatie Geef elkaar feedback. Spreek waardering uit. Toon je betrokkenheid. Bied ondersteuning waar nodig. Zorg dat je expertise benut Onderzoek welke kwaliteiten er intern zijn en maak er gebruik van. Je hoeft geen manusje van alles te zijn. Delegeer! Gebruik waar nodig externe expertise.

•

Marcolien Huybers is trainer, coach en organisatieadviseur. Zij houdt zich al ruim 25 jaar bezig met trainen, opleiden en begeleiden van mensen. Zij begeleidt organisaties bij leer- en verandertrajecten. Daarnaast geeft zij trainingen op gebied van persoonlijke ontwikkeling, adviesvaardigheden en communicatie. Zij is gespecialiseerd in het trainen van opleiders en schreef daar een boek over. [email protected] en 06-37438600.

Bijlage in dit nummer:

“4 INZICHTEN OVER TRAINERSCHAP” Bij dit nummer van SBM treft u het praktijkboekje “4 inzichten over trainerschap” aan. Dit boekje is de praktische vertaling van de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactie-onderzoek, dat in het seizoen 2013-2014 is uitgevoerd in opdracht van het programma Naar een Veiliger Sportklimaat. De hoofdvraag van het onderzoek luidde: “Wat zijn de succes- en faalfactoren in het gedrag van trainer/coaches bij het creëren van een veilig en ontwikkelingsgericht sportklimaat” 37 trainer/coaches uit verschillende sporten zijn een seizoen lang intensief gevolgd. Zij zijn meerdere malen geïnterviewd, er zijn observatielijsten bijgehouden en videoopnames gemaakt. Aan de hand van een analyseprotocol zijn alle gedragingen gescoord op het feitelijk effect. De resultaten laten een genuanceerd beeld zien van effectief trainersgedrag als het gaat om het creëren van een sociaal veilig en ontwikkelinggericht sportklimaat. Allereerst valt op dat de meeste trainers zich bewust zijn van de opvoedende waarde die hun voorbeeldgedrag kan hebben. Daarnaast valt op dat de meeste trainer/ coaches de belangrijkste succesfactoren goed kunnen verwoorden: Het belang van positief coachen wordt bijna altijd spontaan genoemd. Dat geldt ook voor het belang van plezier als bron van motivatie. Ook wordt breed onderkend dat de focus niet te zeer op het winnen moet liggen, maar eerder op ‘winst boeken op individueel niveau’. Voor meer informatie over het onderzoek zie www.veiligsportklimaat.nl/ tkionderzoek

Maar, zo blijkt na een seizoen intensieve waarneming, op het veld of in de zaal is het niet makkelijk dit ideale trainersgedrag ook altijd toe te passen. Daarom heeft VSK nu een volgende stap gezet.

Praktijkboekje “4 inzichten over trainerschap”

Op basis van de onderzoeksuitkomsten is een toegankelijk praktijkboekje voor trainers, coaches en teambegeleiders verschenen: “4 inzichten over trainerschap”. Hierin worden de vier belangrijke kernkwaliteiten toegelicht: 1. Structureren: Je maakt afspraken en biedt duidelijkheid en structuur. Zo weet iedereen wat er van hem of haar verwacht wordt. 2. Stimuleren: Je enthousiasmeert, stimuleert, complimenteert en legt de nadruk op wat goed gaat. Fouten maken is goed, want daar leer je van. 3. Individueel aandacht geven: Je zorgt dat ieder kind zich gezien en gewaardeerd voelt. Je probeert je aanwijzingen

af te stemmen op het niveau van ieder kind. 4. Regie overdragen: Je stelt vragen, je luistert naar de kinderen en je probeert ze stapsgewijs verantwoordelijk te maken voor hun eigen leerproces. Animatiefilmpje “4 inzichten ….”: Op YouTube kunt u het bijbehorende animatiefilmpje bekijken. Bij de Academie voor Sportkader kunt eventueel extra exemplaren van het boekje aanvragen: [email protected]. Downloaden kan ook via www.veiligsportklimaat.nl/4inzichten.

•


115 JAAR NEDER

HOCKEYLAND BESTEL

VOOR SLE CH

TS

€ 39.95*

Een bijzonder fascinerend boek. Onmisbaar voor elke hockeyliefhebber in hart en nieren! ORANJE HEREN

ORANJE HEREN

ORANJE DAMES

ORANJE HEREN

ORANJE DAMES

ORANJE HEREN

NEDER HOCKEY HOCKEYLAND

ORANJE HEREN

ORANJE DAMES

ORANJE DAMES

NEDER HOCKEYLAND

JAN HEIN NIJMAN, VOORZITTER VAN HC WALCHEREN

NEDER HOCKEYLAND CLUB: HC WALCHEREN, VLISSINGEN OPGERICHT: 2011 ALS FUSIE TUSSEN MIDDELBURG (1910) EN VLISSINGEN (1966) AANTAL LEDEN: 700 TENUE: ZWART, ORANJE EN ROOD GEBLOKT SHIRT, ZWARTE BROEK/ROK EN ZWARTE KOUSEN VELDEN: 2 SEMI EN 1 ZAND HEREN 1: DERDE KLASSE DAMES 1: DERDE KLASSE VOORZITTER: JAN HEIN NIJMAN (1962), ADJUNCTDIRECTEUR ZEEVAARTSCHOOL

“Ik was keeper. Ik heb nog een paar wedstrijdjes in de hoofdklasse gespeeld met Hattem en zat in de nationale B- en A-jeugdselectie. Daarna ben ik in het noorden terechtgekomen, waar ik heb gehockeyd bij De Graspiepers in Drachten. En vervolgens belandde ik bij Deventer. Ik ben naar de Zeevaartschool in Vlissingen gegaan, waar ik lid werd van de plaatselijke club. Dit keer niet als keeper, maar als spits van Heren 1. Het team bestond vrijwel volledig uit zeevarenden, je speelde nooit twee zondagen achter elkaar in dezelfde opstelling. In 2011 is de fusie met de rivaal uit Middelburg tot stand gekomen en zijn we verder gegaan als HC Walcheren. Sinds dat moment ben ik voorzitter. Ik was al een paar keer eerder gepolst voor een bestuursfunctie, maar vond dat toen niet verstandig, omdat ik zo vaak op reis was. Al met al heb ik twintig jaar gevaren. Nu ben ik adjunctdirecteur van de Zeevaartschool. Eenmaal aan wal verviel het excuus om nee te zeggen tegen een bestuursfunctie.”

RECONSTRUCTIE VAN EEN REVOLTE

NEDERLAND HOCKEYLAND

NEDERLAND HOCKEYLAND

“MISSCHIEN BEN JE MAAR EEN PAAR KEER IN JE LEVEN EEN HELD”

We schrijven 1978. Nederland wordt tweede, verliest de finale. Maar meer nog dan het resultaat telde dat jaar maar één ding. Een vraag die nu nog actueel is. Hadden we wel moeten gaan? DOOR EDWARD SWIER

116 4577_BASIS_05 TOTAAL ∂.indd 116-117

ZUIDWEST

BOETE LAGER DAN BENZINEKOSTEN

ORANJE DAMES

117 17-01-14 15:12

130 4577_BASIS_05 TOTAAL ∂.indd 130-131

“We hebben een gigantisch mooi complex. Vlissingen en Middelburg hadden allebei een accommodatie in verval. Daar werd vaak minachtend over gesproken door bezoekers. Maar nu zijn ze zwaar onder de indruk. We zijn ook een heel actieve club. Er worden veel feesten en evenementen georganiseerd. Dat heeft ook te maken met onze geïsoleerde positie. Voor ons is het heel gewoon om een uur of langer in de auto te zitten voor een hockeywedstrijd. We weten niet beter of je rijdt eerst naar Bergen op Zoom en vandaar Nederland in. Andersom vinden onze tegenstanders het vaak een heel eind. Het komt regelmatig voor dat een team niet komt opdagen. Dan horen we op het laatste moment dat ze geen elftal op de been konden krijgen. Terwijl bij ons de spelers al op het veld staan. Ook bij de jeugd komt dat voor. Dat is toch zielig voor die kinderen die zich de hele week verheugd hebben op hun wedstrijdje? Terwijl wij om de week naar Breda moeten. Dan krijgen ze weliswaar een boete van 75 euro, maar daar lachen ze om, want dat is nog altijd minder dan de benzinekosten. En dat voor die ene keer per seizoen dat ze bij ons op bezoek komen. Terwijl wij onze uitwedstrijden tot diep in Brabant en Zuid-Holland spelen. Want je hebt maar weinig clubs in de buurt, Zeeland telt er maar vijf. Daarom organiseren we veel toernooien, om clubs naar ons toe te halen. Die maken er dan echt een uitstapje van. En in de zomer weten ze ons ook te vinden, want veel teams organiseren een trainingsweekend in Zeeland. Aan oefenwedstrijden hebben we nooit gebrek.”

JE KOMT NOG EENS ERGENS

“Ons Heren 1 promoveerde het eerste jaar na de fusie naar de derde klasse. Dat was hartstikke leuk natuurlijk. Het jaar daarop wisten ze zich te handhaven. Om een indruk te geven: ze spelen tegen clubs als Voorne, Dordrecht, Dopie uit Delft, De Pelikaan uit Roosendaal, Hoeksche Waard uit Mijnsherenland, De IJssel uit Nieuwerkerk en Prinsenbeek. Dames 1 speelt ook derde klasse en heeft in de poule clubs als Best, HOCO uit Oisterwijk, Liberty uit Dongen, Oirschot, Rapid uit Gorcum, Udenhout, Waalwijk, Vlijmen en Zevenbergen. Ja, wij van Walcheren komen nog eens ergens. En we zijn best ambitieus. We zijn na de fusie in rap tempo gegroeid van 300 naar 700 leden. We kunnen bij de jeugd in sommige categorieën zelfs selecteren. Maar de goeien raak je weer kwijt. Die gaan na hun eindexamen weg en als ze dan ergens op een hoger niveau kunnen spelen, pakken ze die kans. Dat lot treft ook de andere Zeeuwse clubs. Vier keer per jaar hebben we Zeeuws overleg, met de besturen van Olympia uit Terneuzen, Rapide uit Hulst, Goes en HSD uit Zierikzee, wat staat voor Hockeyclub Schouwen Duiveland. Dan staan we elkaar bij met raad en daad. Uit dat overleg is bijvoorbeeld het Kampioenschap van Zeeland voortgekomen. Is begonnen met de D1, C1, B1 en A1 van alle vijf de clubs en daar komen nu Heren 1 en Dames 1 bij. Je moet iets, hè. Want ik zeg altijd: in Vlissingen stopt alles. De autoweg stopt hier, de trein stopt hier en als je toch zo nodig verder wilt, dan val je in het water. Geloof me: Vlissingen is echt het einde!”

NEDER HOCKEYLAND

“Het komt regelmatig voor dat een team niet komt opdagen. Dat is toch zielig voor die kinderen die zich de hele week verheugd hebben op hun wedstrijdje?” JAN HEIN NIJMAN

131 17-01-14 15:15

* Prijs is incl. btw, excl. 1 5,- verzend- en administratiekosten NEDER HOCKEYLAND

WWW.NEDERLANDHOCKEYLAND.NL

COLU MN

Ma West arten erma n

n

Bitterballen Bij ons op de club gaan steeds vaker stemmen op om de maandagavond weer in te voeren. De maandagavond was altijd feest. Het clubkrantje werd in elkaar gezet, de commissies staken de koppen bij elkaar, het bestuur bluste brandjes en sprak een enkele zondaar vermanend toe en verder kon iedereen die wat op zijn lever had onder het genot van een ferm glas bier met z’n grieven, suggesties of een opnieuw uitgevonden wiel op de zeepkist klimmen. De club voer er wel bij. Maar het krantje werd een website, de gulden werd vervangen door de dief die euro heet, ouwehoeren deed men voortaan per e-mail of mobiele telefoon en de maandagavond werd afgeschaft. Het proces heeft zich in ongeveer vijftien jaar voltrokken; de sportvereniging anno heden is vrijwel volledig gedigitaliseerd. Het clubhuis is cashless, het wedstrijdformulier wordt geclosed met behulp van de smartphone, het bier zit in een tank onder de grond en het bestuur vermoedelijk ook, want ook dit college is tegenwoordig 100% digitaal. Stuur de voorzitter van je vereniging een e-mail en je krijgt een automatic reply dat hetgeen je te berde hebt gebracht zal worden meegenomen in de eerstvolgende vergadering. Geen idee wie die man of vrouw is overigens, want ik ben de inloggegevens van de club, mijn wachtwoord, mijn gebruikersnaam en mijnverificatiecode kwijt. Zullen wel ergens in de Cloud zweven. Het clubleven is verworden tot een kluwen van handige app’s waarin ieder verband ontbreekt. Vandaar het idee om de maandagavond weer in ere te herstellen. Dat je gewoon weer even met wat bestuursleden een babbeltje kunt maken en wat mensen tegenkomt met wie je het plan opvat om de volgende zaterdagochtend vroeg de bladeren van het veld te vegen. Heet dat netwerken? Dan ben ik er een warm voorstander van. Maar aan het woord netwerken heb ik een hekel. Dat vind ik zó vorige eeuw! Laats was ik te gast bij een bijeenkomst waar ik gevraagd was om een praatje te houden. Dat is trouwens ook zo iets. Daar staan dan meteen twee camera’s op, om nog dezelfde avond een filmpje op YouTube en facebook

te zetten. Wie het leuk vindt kan nog even googelen hoe ik daar mijn fles wijn met schroefdop krijg uitgereikt. Gevolgd door de aankondiging van de gastheer, dat de aanwezigen nu drie kwartier de tijd krijgen om te netwerken. En dat vind ik toch zo iets engs. Als vroeger op dansles, met de jongens aan de ene en de meisjes aan de andere kant. Netwerken als punt van de agenda. Alsof je aan het ontbijt met je gade afspreekt dat je de volgende middag om tien voor half vier de liefde gaat bedrijven. Dat wordt niks! En zeker niet met twee camera’s erbij, al schijnt dat tegenwoordig een wat achterhaalde opvatting te zijn. Enfin, mij zal je niet gauw tegenkomen op netwerkborrels en dat soort narigheid. Ik banjer liever wat rond het veld, leun wat over het hek tijdens de wedstrijd van het Eerste, loop zaterdag op de markt deze en gene tegen het lijf en luister andere reizigers af in de trein, want dat is werkelijk een Mer à Boire om aan nieuwtjes en ideeën te komen. En als ik dan tóch ergens tot netwerken ben gedwongen, dan alleen wanneer er bitterballen zijn. Want hier moet ik de samenleving toch even ernstig toespreken. En de sportwereld in het bijzonder. Is de digitalisering van het clubleven al schadelijk genoeg, thans is ook de bitterbal in het geding. En de vijand heet de gezonde kantine. Ik schaam me het te moeten zeggen, maar het fenomeen is afkomstig van mijn eigen sport hockey en dreigt nu over te waaien naar andere sporten als voetbal, korfbal en de zaalsporten. Ik bedoel, de naam zegt het al: bitterbal, het had een sport op zichzelf kunnen zijn. En die moet nu wijken voor het groentespiesje, de sandwich met puree van kikkererwten en de taugécarré. En dat allemaal ook nog eens mét spelt en zonder gluten. Red de bitterbal! Laten we daar alsjeblieft keihard voor blijven netwerken.

Maarten Westermann (61) is freelance journalist, columnist en schrijver en heeft een groot aantal publicaties over sportcultuur en sportbeleid op zijn naam. Hij is oud-voorzitter en erelid van hockeyclub Rood-Wit in Aerdenhout.


SPORT & ZAKEN / SPORTBESTUURDERSCHAP

HET SPORTBESTUURDERSCHAP Jaap Hermsen is sinds 2011 Bestuurslid Marketing en Sponsoring bij de Nederlandse IJshockey Bond. Daarnaast werft Jaap voor Sport & Zaken via zijn eigen adviesbureau HSH Consultants sportbestuurders voor sportbonden en sportevenementen. In dit interview bespreekt Jaap zijn ervaringen als sportbestuurder en zijn ervaring met het werven van (collega-) sportbestuurders. “Ik ben sportbestuurder omdat ik sport leuk vindt en een bijdrage wil leveren aan de groei van sport. Sport heeft een belangrijke positie in de maatschappij, het brengt mensen in beweging en ondersteunt de gezondheid. Als sportbestuurder daar een bijdrage aan leveren is dan een logische stap.” Jaap is in het verleden ook bestuurslid geweest van de Nederlandse Basketball Bond met als portefeuille marketing en sponsoring. Dit deed hij in combinatie met zijn eigen adviesbureau en softwarebedrijf. Sinds 2011 is Jaap bestuurder bij de IJshockeybond met andermaal de portefeuille marketing en sponsoring. Voor zowel Basketbal als IJshockey geldt dat het mondiaal grote en snelle sporten zijn, maar in Nederland juist relatief klein. “IJshockey is een grote en dynamische sport, een wereldsport die het verdient om ook in Nederland meer aandacht te krijgen. Bovendien is het een fantastische kijksport voor mannen en vrouwen en voor jong en oud.” Op de eerste plaats moet volgens Jaap plezier staan bij het bekleden van een sportbestuurdersfunctie. “Je moet vooral ook de sport zelf leuk vinden omdat je regelmatig naar wedstrijden toe mag. Dan is het wel zo fijn als je met plezier op de tribune zit, per slot van rekening stop je er vrije tijd in.” Daarnaast biedt het sportbestuurderschap de mogelijkheid om je netwerk uit te breiden.


Werving van sportbestuurders

Het vinden van sponsors in de sport vraagt om slim denken. Wat kun je de sponsor bieden? In principe geldt voor het vinden van goede sportbestuurders hetzelfde. “Zelf zoek ik ook sportbestuurders en mijn netwerk is hierin essentieel. Vaak benader ik mensen via via en zo heb ik onder andere de voorzitter en penningmeester voor de American Football Bond geworven.” Het werven van sportbestuurders uit het bedrijfsleven is nodig. “Sport is een wereld op zich, op het vlak van kwaliteit en professionaliteit is daar nog wel een slag in te maken. Professionals uit andere sectoren kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan deze kwaliteitsslag. In de sport wordt een situatie vaak niet zwart/wit beoordeeld. Daarnaast is er sterke behoefte aan nieuwe, verfrissende ideeën om met name de topsport overeind te houden. Vanuit mijn netwerk lever ik graag een bijdrage aan het werven van sportbestuurders uit het bedrijfsleven.”

Crisis binnen het IJshockey

Het Nederlandse IJshockey maakt zware tijden door. Bij de vaststelling van de agenda door NOC*NSF is IJshockey niet als kernsport aangewezen, wat tot gevolg heeft dat de Nederlandse IJshockey Bond niet meer in aanmerking komt voor de topsportgelden van de Lotto. Het topsportprogramma van de Nederlandse IJshockey Bond staat hierdoor onder druk. Vanuit het bestuur blijft men wel invloed uitoefenen op de politieke omgeving om aanspraak te maken op de topsportgelden uit de Lotto. Zelf heeft Jaap voor de Nederlandse IJshockey Bond onlangs ‘Jack Casino’ als sponsor geworven. ‘Jack Casino’ zorgt ervoor dat de Nederlandse IJshockey Bond ondanks de teruglopende inkomsten toch haar topsportprogramma deels kan blijven financieren. ‘Jack Casino’ heeft zich voor meerdere jaren verbonden aan de IJshockeybond maar er is wel steeds toe-

stemming nodig van NOC*NSF en de Lotto in verband met de concurrentie ten aanzien van kansspelen. Daarnaast heeft de bond ook nog andere speerpunten. “De belangrijkste speerpunten waar wij als bestuur aan werken zijn talentontwikkeling en de ontwikkeling van de nationale teams. Hiervoor is een goede landelijke competitie nodig en dit vraagt nog wel enige aandacht. We merken nu al dat het opvoeren van de trainingsintensiteit voor alle nationale selecties leidt tot betere resultaten.”

Het belang van samenwerking

Sinds 2013 is het bondsbureau van de Nederlandse IJshockey Bond gevestigd bij het Nationale IJshockeycentrum in

Eindhoven. Dit is mogelijk gemaakt door steun van de Provincie Noord-Brabant en de Gemeente Eindhoven. Voorheen was het bondsbureau in het Huis van de Sport in Nieuwegein gevestigd. “We zitten nu direct bij onze Nationale IJshockeyacademie en dat is prettig werken. Nu we in Eindhoven zitten, hebben we volop ruimte om met al onze selecties te trainen.” Daarnaast is Eindhoven een echte sportstad met veel mogelijkheden tot verdere samenwerking, dat uit zich ook in het organiseren van het WK in April 2015 in Eindhoven. “Winst van dit toernooi zou een mooie start zijn voor verdere groei van het IJshockey in Nederland!”

•

VU LAW ACADEMY

Leergang sport, sportorganisatie & recht

(start maart 2015)

CONGRES Sportweddenschappen, feiten en fabels (14 november) Actuele ontwikkelingen rond de wet op de kansspelen Meer informatie en inschrijven: www.vula.nl


PENNINGMEESTERS / MONITOR

PENNINGMEESTER MONITOR 2014

Roep om ondersteuning bij penningmeesters in sport De penningmeester is de stille kracht binnen een sportvereniging die ervoor zorgt dat de bal kan blijven rollen. Ze komen in beeld tijdens de algemene ledenvergadering en verdwijnen daarna vaak achter de coulissen om de financiële zaken op orde te krijgen. Toch doet de penningmeester tegenwoordig meer dan alleen de financiën. Maar liefst 77% van de penningmeesters heeft behoefte aan ondersteuning. Dat is niet zo gek bij een functie waarin belasting-, boekhouding-, sponsorfinding- en administratie-expert in één functie zijn vertegenwoordigd. In samenwerking met het Mulier Instituut heeft Penningmeester van het Jaar onderzoek gedaan onder penningmeesters naar hun functioneren en naar de (financiële) positie van sportclubs in 2014. Penningmeesters in sport hebben hiervoor een uitgebreide enquête ingevuld. Hieronder zijn enkele interessante bevindingen van de analyse uiteengezet:

Wist u dat:

• Er in Nederland ruim 25.000 penningmeesters in sport zijn? • 75% van de penningmeesters in hun dagelijks leven werkzaam zijn op financieel gebied? • De Penningmeester van het Jaar 2015 verkiezing in maart 2015 van start gaat? • Penningmeester van het Jaar in 2015 haar 5-jarig jubileum viert? • Het platform NL Penningmeester in 2015 wordt gelanceerd?


• 39% van de penningmeesters maakt zich enige of zelfs ernstige zorgen over de financiële toekomst van de sportclub. Nadere analyse wijst uit dat kleinere verenigingen zich relatief meer zorgen maken dan grotere clubs; • Een andere zorgwekkende conclusie die uit het onderzoek komt, gaat over de verenigingen die een verslechterde financiële positie kennen t.o.v. drie jaar geleden. Eén derde van de penningmeesters van deze clubs verwacht dat de financiële positie volgend jaar alleen maar verder verslechtert; • Bij 65% van de clubs komt slechts 0-10% van de totale inkomsten vanuit verenigingsacties; • Maar liefst 30% van de sportclubs heeft een negatief saldo op de resultatenrekening. Het gemiddelde saldo op de

resultatenrekening van de vereniging afgelopen jaar is, inclusief de negatieve saldi, € 9.054; • 33% penningmeesters beheert financiële administratie in Excel. En niet in boekhoudkundige programma’s zoals Davilex. Het percentage excelgebruikers is de afgelopen jaren wel afgenomen (van 44% in 2012 naar 33% in 2014); • De helft van de penningmeesters wil de financiële administratie in de toekomst ‘in the cloud’ (online) regelen; Opvallend is dat slechts 23% van de penningmeesters aangeeft helemaal geen ondersteuning nodig te hebben. De penningmeesters vragen verreweg de meeste ondersteuning bij het genereren van extra inkomsten/sponsoren. Dit percentage is de afgelopen twee jaar flink omhoog gegaan van 15% naar 45%. De bovengenoemde zaken zijn slechts enkele bevindingen van de Penningmeester monitor 2014*. De volledige factsheet vindt u op www.penningmeestervanhetjaar.nl. Penningmeester van het Jaar is er op gericht om sportverenigingen te ondersteunen. Wij willen dagelijks relevant zijn en zijn bezig met de ontwikkeling van

39% van de penningmeesters maakt zich enige of zelfs ernstige zorgen over de financiële toekomst van de sportclub

een platform voor penningmeesters. Het NL Penningmeester platform, in lijn met NL Coach, als belangenbehartiger van alle sportpenningmeesters in Nederland. Zonder een goede penningmeester (en

bestuur) overleeft een club niet. Wij zetten ons daarom samen met onze partners in voor de professionalisering van het penningmeesterschap als sleutel voor gezonde sportverenigingen.

•

*De Penningmeester monitor is voor het derde jaar op rij uitgevoerd door het Mulier Instituut. De uitkomsten van de analyse vormen een presentatie van de data die voorhanden was en geenszins de bedoeling hebben representatief te zijn voor alle penningmeesters in Nederland. Het geeft echter een goede indicatie van het profiel van de penningmeesters bij diverse sportverenigingen en de financiële positie van sportclubs in 2014.

Penningmeester van het Jaar

Penningmeester van het Jaar is een initiatief van Breedtesport & Marketingbureau 2Basics en wordt mogelijk gemaakt door partners Davilex en RegioBank. Naast een verkiezing worden penningmeester met tips & tricks ondersteund en zijn ze welkom op de speciaal voor hen georganiseerde minicongressen. Voor een volledig overzicht van de onderzoeksresultaten vindt u de bijbehorende factsheet op www.penningmeestervanhetjaar.nl.


PENNINGMEESTERS / REGIO BANK

Kant en klare tips en inspirerende voorbeelden voor verenigingen op VoordeBuurt.nl

HOE ACTIVEERT U DE LEDEN VAN UW VERENIGING?

Hoe zorgt u ervoor dat u voldoende leden heeft om jeugdteams te leiden, bardiensten te draaien of bestuursfuncties te vervullen? Voor praktische oplossingen en vraagstukken die spelen bij verenigingen kunt u terecht op VoordeBuurt.nl. VoordeBuurt.nl verzamelt en deelt actuele informatie en tips om verenigingen en buurtbewoners te helpen om hun buurt samen nog beter te maken. Zo worden verenigingen toekomstbestendiger en buurten leefbaarder. Leg eens een probleem of stelling voor. Er is altijd wel iemand die met hetzelfde bijltje gehakt heeft. Denk aan tips om uw kantineomzet te vergroten. Vraag het aan de actieve volgers op Twitter van VoordeBuurt. En deel uw successen op Facebook met andere betrokken verenigingsbestuurders. Zo bereik je samen meer. Waar u ook woont in Nederland. Alle verenigingen in Nederland kampen met dezelfde dilemma’s. Deel uw ervaringen en lees hoe anderen vraagstukken aanpakken. Zo creëren we in heel Nederland een sterk verenigingsleven voor de buurt.

•

Ga naar VoordeBuurt.nl en doe mee!


Voor mijn boekhouding kies ik de beste plek

Davilex, mijn online adviseur 24/7 in de cloud Regist ree gratis r nu uw proefa 30 dagen bonne www.d ment via avilex. nl

Boekhouden was nog nooit zo gemakkelijk. Davilex Online is veilig, betrouwbaar en verrassend eenvoudig in gebruik. Zo kunt u zorgeloos altijd en overal gemakkelijk en snel uw boekhouding bijhouden en heeft u altijd inzicht in uw bedrijfsresultaten. Kijk voor alle voordelen op www.davilex.nl of bel direct met Davilex via 030-6391 555.

DeZaak_Davilex_ADD_01_23012014.indd 8

DECEMBER 2014 SPORT BESTUUR 02-06-14 EN MANAGEMENT 10:08023

VERENIGINGEN / BESTUREN

VIJF KEER EFFECTIEF BESTUREN

Praktische tips voor effectief besturen met de blik op de toekomst Uit het onderzoek van Ten Have Change Management (SBM 5, 2014) kwam een drietal aspecten voor de veranderkracht van de vereniging aan de orde: betekenis geven, mobiliseren en verbinden. Vanuit mijn ervaringen (en die van mijn Brug8 collega’s) in bijeenkomsten met honderden verenigingen, heb ik vergelijkbare inzichten verkregen. Beleidsplannen zelf leveren niet altijd op wat men ervan had verwacht. Bij de implementatie ontbreekt soms de kracht om verandering daadwerkelijk tot stand te brengen. In dit artikel geef ik een aantal stappen die kunnen bijdragen aan een succesvolle implementatie. DOOR DANIEL KLIJN

Bestuur met een visie

Er zijn drie verschillende rollen die een bestuurder kan oppakken binnen een vereniging: bestuurder, manager en uitvoerder. Probeer de rol van manager en uitvoerder zoveel mogelijk buiten het bestuur te leggen. Een bestuurder ontwikkelt een helikopterview, stelt beleid vast en geeft mensen buiten het bestuur verantwoordelijkheden. Hij/zij toetst en monitort die overgedragen verantwoordelijkheden,


denkt mee en doet mee waar nodig, maar neemt de taken niet zelf over. Een bestuurder geeft het goede voorbeeld en zorgt voor structuur en contactmomenten. Daarbij draagt de bestuurder de aansturing van het dagelijkse werk zoveel mogelijk over aan de managers (meest vrijwilligers!) van de vereniging. Alleen op die manier houdt een bestuurder voldoende tijd om aan besturen toe te komen. De belangrijkste taak van een bestuurder is dat de vereniging niet

alleen nu, maar ook op lange termijn goed functioneert. Daarom is het effectiever om verder te kijken dan ‘een brandje blussen’. Echte oplossingen op lange termijn kunnen voorkomen dat er brandjes geblust moeten worden.

Toon modern leiderschap

De samenleving verandert. Technologische ontwikkelingen gaan door en bieden nieuwe kansen. Nieuwe generaties hebben andere wensen. Er zijn nieuwe ontwikkelingen op de sportmarkt. Het medialandschap wijzigt door sociale media. Dat vraagt om antwoorden, ook binnen de sportvereniging. De gevolgen voor uw eigen vereniging zijn van vele factoren afhankelijk. Om effectief in te spelen op deze ontwikkelingen is het van belang draagvlak te zoeken binnen uw eigen vereniging en de dialoog daarover aan te gaan. Bestuurlijke structuren, nieuwe oplossingen en andere ontwikkelingen krijgen alleen een vervolg bij een goed draagvlak in het ledenbestand. Organiseer dus avonden met uw leden en stel samen de stip op de horizon vast. U geeft als bestuurder ‘leiding’ aan dit proces.

Kom in actie, ieder neemt zichzelf mee

Leiderschap begint bij het persoonlijke leiderschap van het individu. Kennis en persoonlijke drijfveren zijn daarbij onmisbaar. Ieder van ons heeft eigen denkpatronen en drijfveren. Het is verstandig dat die verbonden worden met de missie en doelen van de vereniging. Dat is goed voor de vereniging, maar geeft daarnaast de mogelijkheid aan mensen alles uit zichzelf, de situatie en anderen te halen. Dat brengt energie en actie binnen de vereniging. Er

Een goede dialoog gaat niet vanzelf. Of het nu om leden of externen gaat, een goede dialoog verloopt aan de hand van een proces: Stap 1: Voorbereiding proces Het gaat hier om posities en opvattingen intern en extern. Sfeer, aanpak en draagvlak zijn onderwerpen die in de voorbereiding aan de orde komen.

Bestuurlijke structuren, nieuwe oplossingen en andere ontwikkelingen krijgen alleen een vervolg bij een goed draagvlak in het ledenbestand zijn verschillende manieren om dat op een gestructureerde manier te doen, maar het belangrijkste is na te denken hoe, wie en wanneer de juiste persoon op het juiste moment ingezet wordt.

Ga de sportieve dialoog aan

Verbinding is cruciaal voor motivatie. Sociale wetenschappers op het gebied van motivatie noemen verbinding één van de drie basisbehoeften van mensen – naast de behoefte aan autonomie en competentie. In een goed gesprek vindt een vrije gedachtewisseling plaats, wat tot nieuwe inzichten leidt bij de betrokkenen en tot versterking van hun onderlinge band. Een dialoog verrijkt mensen. Soms wordt een dialoog een onderhandeling. Om te begrijpen wat een goede dialoog is, is het goed te beschrijven wat het niet is. Dialoog is niet een discussie of een debat. In discussies en debatten proberen gesprekspartners elkaar te overtuigen van hun gelijk, zonder dat men zijn best doet om uiteenlopende meningen, behoeften en belangen met elkaar te verbinden. Terwijl discussie en debat mensen van elkaar verwijdert, verbindt dialoog hen juist.

Ga lastige situaties niet uit de weg

Het is mogelijk om met elkaar te spreken zonder anderen de ‘wet’ voor te schrijven. Charisma en expertise zijn belangrijke elementen daarin. Een aantal tips daarbij: • Inspiratie en passie tonen: een verhaal hebben waar mensen zich bij willen aansluiten. Zonder bezieling krijg je niets voor elkaar. • Inleven in de wereld van een ander: het vermogen om verbinding te maken met de ander door je in de leef- en denkwe-

reld van de ander te verplaatsen. • Zelfbeheersing tonen: het creëren van het juiste moment tussen impuls en actie. Juist in de sport waar emoties een belangrijke rol spelen is dit een belangrijke vaardigheid. • Communiceer op de goede golflengte: sluit goed aan bij de taal en werkelijkheid van de ander. • Gebruik informatie die ertoe doet: ga verstandig met informatie en kennis om, laat cijfers en spreadsheets niet de overhand krijgen boven denkkracht en creativiteit. Als er ondanks alle voorbereiding en uitvoering een lastige situatie ontstaat kan de dialoog weer hersteld worden door: • Afstand te nemen van de situatie: bekijk de situatie vanaf een balkon; • Negatieve gevoelens of uitingen van de andere partij uit te schakelen. Zoek samen naar oplossingen. Ga naast de andere partij staan; • Te respecteren wat de andere partij zegt en dat in een ander kader te plaatsen. Stel je op als hun partner. Kies een nieuw kader; • Als de andere partij de nodige reserves blijft houden, geen druk uit te oefenen, maar in plaats daarvan een brug te bouwen. Het volgen van deze vijf punten geeft natuurlijk geen garanties tot succes, maar biedt wel een actiegericht kader om tot succes te komen. Het werken met duidelijke bestuurlijke rollen en het mobiliseren en verbinding maken in dialoog met alle betrokkenen vormen wel de essentie.

•

Stap 2: inhoudelijke voorbereiding Maak bij een complexe situatie vooraf een krachtenveldanalyse en een meting via liefst objectieve criteria. Stap 3: De start De opening is de start van de dialoog en veelal bepalend. De eerste ideeën en opvattingen komen hier aan bod. Geef ruimte voor creativiteit en ideeën van anderen. Stap 4: Exploreren en doorvragen Wat willen belanghebbenden, wat hebben zij nodig, probeer te vermijden dat de dialoog gaat over wat zij niet willen. Waardeoordelen worden zo omgezet naar positieve feedback. Verleden wordt toekomst. Wantrouwen wordt vertrouwen en afwijzing wordt waardering. Er wordt niet langer in problemen gedacht, maar in toekomstbestendige oplossingen. Stap 5: Focus Nu gaat het om het terugbrengen van de verschillen, het inventariseren van oplossingen en wensen, naar het aanbrengen van focus op de belangrijkste onderwerpen. Niet alles kan tegelijk! Stap 6: Afronding Wat is de meerwaarde van nieuw beleid? Hoe krijgt het vorm en uitvoering en afspraken over de communicatie? Een goede afronding is onderdeel van de dialoog en zorgt voor draagvlak. Stap 7: Evaluatie Evalueer het proces en de uitkomst na iedere stap.

Daniel Klijn is directeur van Brug8, begeleiders van vernieuwing en verandering. Meer lezen? Besturen met een visie (handboek voor sportbestuurders) van Daniel Klijn en Sportief onderhandelen (dialoog in de sport) van René van den Burg.


NOC*NSF / ONGEWENST GEDRAG

VOORZITTER, IN GOEDE EN SLECHTE TIJDEN HGC-voorzitter Tjeerd Boven vertelt over de kwestie Luigi C, de ‘Wassenaarse hockeygluurder’ Het is de nachtmerrie van elke sportbestuurder: een gewaardeerde jeugdtrainer van de club blijkt een zedendelinquent die jarenlang heimelijk opnames maakte van meisjeskleedkamers en zelfs al eerder was veroordeeld voor zedenmisdrijven. Tjeerd Boven, voorzitter van de Haagse club HGC, waar de man jeugdtrainer was, wist van niets. “Op dat moment word je als club geconfronteerd met een zeer onaangename verrassing.” Zoek op Google naar Tjeerd Boven en er komt geen LinkedIn-profiel boven, zoals bij de meeste mensen, maar vooral veel verhalen over HGC, de hockeyvereniging waarvan hij sinds drie en een half jaar voorzitter is. En dan met name artikelen over de affaire rond de ‘Wassenaarse hockeygluurder’, zoals de jeugdtrainer van HGC in lokale media werd genoemd. Boven haalt zijn schouders op – voorzitter ben je in goede en slechte tijden, lijkt hij te willen zeggen. De laatste maanden waren dat vooral slechte tijden.

Eerst even terug naar het begin: hoe hoorde u dat één van uw jeugdtrainers stiekem meisjes had gefilmd?

“Wij zijn eind juni op de hoogte gebracht door de politie. Die had dvd’s gevonden met daarop beelden van een dameskleedkamer met meiden die geheel of gedeeltelijk ontkleed waren. Ook vertelden ze dat onze vrijwilliger Luigi C. verdachte was. Op foto’s die ons getoond werden, was duidelijk een kleedkamer van HGC te zien. Een zeer onaangename verrassing. Als bestuur wil je een veilige omgeving voor je leden creëren, maar die beelden lieten zien dat daarvan geen sprake was


geweest. Vanzelfsprekend hebben wij gelijk alle medewerking verleend aan het politieonderzoek en hebben we Luigi de toegang tot de club ontzegd. Hij heeft toen een brief waarin dat stond ondertekend.” De leden informeren kon Boven niet, politie en OM vroegen hem de zaak nog stil te houden gezien het lopende onderzoek. “Een dilemma”, aldus Boven, “aan de ene kant wil je vanaf het begin 100 procent transparant zijn naar je leden en vertellen wat er aan de hand is. Dat is vanaf het begin ons uitgangspunt geweest, de leden zo goed mogelijk dienen. Aan de andere kant mag je het onderzoek natuurlijk niet frustreren. Het voordeel was wel dat we als bestuur zo de tijd hadden om ons voor te bereiden op de storm die ongetwijfeld zou losbarsten op het moment dat dit wel bekend zou worden.”

Was het HGC-bestuur voorbereid op calamiteiten?

“Om heel eerlijk te zijn: op een calamiteit als deze waren we niet voorbereid. Wel heeft HGC een groot aantal protocollen, denk aan huisregels, regels over ongewenst gedrag en seksuele intimidatie. Ook hebben we een vertrouwenspersoon en een commissie Sportiviteit & Respect. Die commissie is volstrekt onafhankelijk en doet bijvoorbeeld aan waarheidsvinding als dat nodig is. Een ruzie tussen ouders op de parkeerplaats, een vechtpartij bij de E-jeugd of een uit de hand gelopen hockeyfeest voor A-jeugd. In dergelijke geval-

Luigi C.: enthousiaste vrijwilliger én stiekeme filmer Op 26 augustus hield justitie twee mannen aan wegens het bezit van kinderporno, een 61-jarige man uit Den Haag en een 45-jarige uit Wassenaar. Bij de Hagenaar werden dvd’s aangetroffen met opmerkelijk materiaal: heimelijke opnamen van kleedkamers van meisjesteams van de Wassenaarse hockeyclub HGC. Op de dvd’s is te zien hoe meiden in de leeftijd van 12 tot 18 zich omkleden. Luigi C., de 45-jarige verdachte, trainde daar sinds 2006 jeugdteams. Hij verstopte zijn draaiende camera in een locker in de kleedkamer en haalde die weer op als de meiden de kleedkamer hadden verlaten. De jeugdtrainer liep tegen de lamp omdat zijn eigen gezicht op één van de opnames herkenbaar in beeld was. Ook in de tijd dat hij jeugdtrainer was bij de Haagse hockeyclub HDM, van 1999 tot 2006, had Luigi C. stiekem opnames gemaakt in een kleedkamer. Sommige meiden zijn ontkleed, anderen hebben kleding aan. Ook speelsters van hockeyverenigingen die HDM en HGC bezochten, werden gefilmd. Er zijn in de

len is het goed dat een onafhankelijke partij onderzoek doet en het bestuur van advies voorziet. Je kunt dus zeggen dat we de zaken redelijk voor elkaar hadden.” “Maar deze kwestie is van een andere aard. Gelukkig hadden we vrij snel een crisisteam bijeen met een PR deskundige, een jurist, een kinderpsycholoog en andere professionals – allen leden van de club, daar prijs ik mezelf gelukkig mee. Zelf heb ik vanuit mijn functie bij Unilever ook de nodige ervaring met crisiscommunicatie, dat scheelt. Daarnaast hebben we goed samengewerkt met de burgemeester van Wassenaar, de politie en het OM. Die mensen hebben vaker met zedenzaken te maken gehad. Hun advies moet je dus ter harte nemen. Ook de KNHB en NOC*NSF hebben ons goed geholpen.”

Wat gebeurde er toen het nieuws naar buiten kwam?

“Op 4 september heeft het OM een persbericht uitgestuurd. Wij hadden twee uur de tijd gekregen om vooraf leden en betrokkenen zoals andere clubs te informeren. Alle leden hebben die dag een brief ontvangen waarin we als bestuur uitlegden wat er aan de hand was. Op advies van het OM en de politie was dat een feitelijk verhaal, net zoals het persbericht van het OM feitelijk was. Dat was een goede keuze, het is belangrijk niets te insinueren. Het zorgt alleen maar voor speculaties waar niemand op zit te wachten. Het gevolg was dat ook de media in eerste instantie vrij feitelijk over

periode 2006 – 2011 opnamen gemaakt van in totaal 36 clubs. Luigi C. stond bij HGC bekend als een enthousiaste vrijwilliger die veel werk verzette, een type ‘goeie sul’. De club was niet op de hoogte van zijn veroordeling in 2008 wegens potloodventen in Oegstgeest en Rijnsburg. Ook wist HGC niet dat HDM hem in 2006 had weggestuurd wegens ‘grensoverschrijdend gedrag’, zoals onaangekondigd een meisjeskleedkamer inlopen. Luigi C. woonde bij zijn ouders in Wassenaar. Naast zijn werk bij een uitzendbedrijf werkte hij ook als sportverslaggever in de regio en was hij freelance fotograaf. Hij fotografeerde onder andere jonge meisjes. De voormalig jeugdtrainer zit nog altijd in voorarrest. Het politieonderzoek loopt nog. Op 5 december stond er een pro-forma zitting op de agenda, inhoudelijk wordt de zaak waarschijnlijk begin 2015 behandeld.

deze zaak berichtten. Naast de brief hebben we gelijk de leden, hun ouders en andere clubs uitgenodigd voor een informatieavond. Hen persoonlijk uitleggen wat er hand was, hun vragen te beantwoorden en waar mogelijk zorgen wegnemen had onze hoogste prioriteit.”

Wilden ouders niet weten of hun dochters op de dvd’s stonden? “Dat was inderdaad een prominente vraag die we niet konden beantwoorden, simpelweg omdat we de beelden niet hebben gezien. Voor het strafrechtelijk onderzoek is het ook niet nodig dat de politie de gefilmde

“Natuurlijk zijn er wel eens vermoedens geweest. Maar ga je als bestuur vrijwilligers profilen, dan begeef je je op glad ijs. Op basis waarvan wijs je vrijwilligers af? Op vermoedens? Dat kan niet” DECEMBER 2014 SPORT BESTUUR EN MANAGEMENT 027

NOC*NSF / ONGEWENST GEDRAG

“Alleen als je vrijwilligers regelmatig om een VOG vraagt, krijg je enige zekerheid”

De actualiteit bewijst dat ook in de sport ongewenst gedrag helaas vaker voorkomt dan ons lief is. Verenigingen hebben vaak onvoldoende maatregelen genomen om (seksueel) grensoverschrijdend gedrag te voorkomen, op te sporen en aan te pakken. Het nut van een VOG Een belangrijke maatregel is het verplicht stellen van een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) als een begeleider wordt aangesteld en dit elke 3 tot 5 jaar herhalen. Hiermee check je eenvoudig of de betreffende begeleider niet eerder voor een gewelds- of zedendelict veroordeeld is. Gratis VOG De VOG wordt gestimuleerd door de overheid en is daarom gratis voor vrijwilligers die werken met minderjarigen of met mensen met een verstandelijke beperking. Per 1 januari 2015 verandert de werkwijze van de regeling. Organisaties die voor hun vrijwilligers gratis VOG’s willen gaan aanvragen, moeten zich eerst voor de regeling aanmelden (www.gratisvog.nl). Daarbij moeten ze ook laten zien dat ze breder preventief beleid (gaan) voeren. Als de aanmelding wordt goedgekeurd, kan enkele weken later voor de vrijwilligers van die organisatie digitaal gratis VOG’s aangevraagd worden (dan vervalt het betalen en declareren dus). Andere maatregelen De VOG is één van de maatregelen. Andere belangrijke maatregelen zijn het aanstellen en trainen van een vertrouwenscontactpersoon, het voeren van aannamebeleid zoals het checken van referenties, en het hanteren van de gedragsregels voor begeleiders.


mensen identificeert. Daarbij heeft de politie geen aanwijzingen dat het materiaal verder is verspreid of online is gezet. Er is maar één manier voor de politie om erachter te komen wie gefilmd is: alle clubs de beelden laten zien. Met als gevolg dat het middel erger is dan de kwaal. Daar kan ik me wel in vinden.” “Tijdens de ledenbijeenkomst stond het hier zwart van de media. Die bijeenkomst was echter alleen voor leden en hun ouders, niet voor media. Er stond zelfs bewaking voor de deur. Was de media in eerste instantie redelijk terughoudend, later werden ze opdringeriger. Ik begrijp de aandacht voor deze zaak wel, het is natuurlijk ook niet niks. Vervelend was dat wel sommige media jeugdleden vragen stelden over Luigi. Of hij hen ook had gefilmd, dat soort vragen. Zoiets creëert nog meer onrust.” “Na afloop van de ledenbijeenkomst werd buiten een persmoment georganiseerd. De burgemeester en de persofficier van het Openbaar Ministerie stonden de media te woord. Onze aandacht ging op dat moment uit naar onze leden, tv-optredens waren niet gepast. Dit neemt niet weg dat onze verenigingsmanager de media te allen tijde netjes te woord heeft gestaan.”

Zijn er zaken onjuist in de pers verschenen?

“Helaas wel. Er verscheen een artikel op Telegraaf.nl, waarin de suggestie werd gewekt dat het HGC-bestuur deze zaak twee maanden onder de pet had gehouden. Alsof we het wilden verzwijgen. Er stond niet vermeld dat we de leden op dat moment niet konden informeren omdat de politie en het OM dat in het belang van het onderzoek niet toestonden. We hebben juist alles zo transparant mogelijk proberen te doen. De tijd dat

hockeybestuurders affaires onder elkaar regelden en de achterliggende problematiek bagatelliseerden, ligt ver achter ons. Dat is de cultuur van het verleden. We willen dat de club een veilige omgeving is voor iedereen, zeker voor kinderen. Als je constateert dat dat helaas niet het geval is geweest, dan wil je liever niet zwijgen, maar direct handelen. Tegelijkertijd besef je dat je er als club alles aan wilt doen om het strafrechtelijk onderzoek niet te verstoren. Dat betekent dat je niet altijd meteen kunt handelen.”

Welke lessen heeft HGC geleerd van deze affaire?

“We hebben naar aanleiding van deze kwestie een reeks maatregelen genomen. Alle trainers hebben nu een clausule in hun contract waarin staat dat ze gebonden zijn aan de HGC huis- en gedragsregels. Voor alle nieuwe trainers geldt dat hun CV en referenties worden gecheckt. Alle betaalde trainers van 18 jaar en ouder hebben een VOG moeten overleggen. De onbetaalde trainers moeten dat voor het einde van het jaar doen. Dat moeten ze elke drie jaar doen. En we hebben de lockers in de kleedkamers afgeschermd. In de toiletten en kleedkamers hangen stickers waarop staat dat camera’s verboden zijn.

Hadden jullie trainers niet eerder naar een VOG moeten vragen? “Dat hebben we onszelf natuurlijk ook afgevraagd.

Luigi kwam hier in 2006. Hij was toen al een bekende, aangezien hij voor regionale media werkte. En hij was trainer bij HDM geweest. Het was een vent die wist hoe hij een training moest geven. Hadden we hem op dat moment gevraagd een VOG te overleggen, dan was dat geen probleem geweest. Pas in 2008 werd hij veroordeeld. Daar wisten wij niets van. Het OM heeft dat destijds uit privacyoverwegingen niet met ons gedeeld. Ik denk niet dat ze nu weer diezelfde afweging zouden maken. Deze zaak maakt ook duidelijk dat een VOG geen keiharde garanties geeft. Alleen als je vrijwilligers regelmatig om een VOG vraagt, krijg je enige zekerheid. De meeste sportclubs zitten er niet op te wachten om al hun vrijwilligers elk jaar een VOG te laten overleggen.”

Heeft niemand bij HGC ooit vermoed dat er iets niet in de haak was Luigi C.?

“Natuurlijk zijn er wel eens vermoedens geweest. Maar ga je als bestuur vrijwilligers profilen, dan begeef je je op glad ijs. Op basis waarvan wijs je vrijwilligers af? Op vermoedens? Dat kan niet. Bovendien hebben we als club vrijwilligers hard nodig. In al die jaren is één klacht over hem binnengekomen. Hij had foto’s van jeugdleden op zijn Facebook-pagina gezet waar ook jonge modellen stonden. Die heeft hij toen gelijk verwijderd. Het was destijds geen aanleiding om afscheid van hem te nemen. Daarvoor is meer nodig dan vermoedens.”

•


OPINIE

EEN DIVERSER BESTUUR? Ga met elkaar in gesprek!

In deze nieuwe rubriek zal Suze Thomma haar visie geven op actuele vraagstukken, die sport bestuurders bezighouden. Laat u inspireren en doe er uw voordeel mee!

De vitaliteit van een vereniging valt of staat met een goed verenigingsbestuur. Idealiter is dit bestuur een afspiegeling van het ledenbestand. Toch zijn vrouwen, jongeren en allochtonen nog vaak in de minderheid als het gaat om de bekleding van bestuursfuncties. Maar hoe zorg je voor meer diversiteit binnen verenigingsbesturen? Daarover gingen verenigingen uit de districten Zuid I, Zuid II en Oost onlangs met elkaar in gesprek bij VVV Venlo.

Lees voor meer succesverhalen: www.knvb.nl 030 SPORT BESTUUR EN MANAGEMENT DECEMBER 2014

De reacties waren overweldigend toen de KNVB dit voorjaar verenigingen vroeg of er behoefte was aan hulp om meer diversiteit binnen het verenigingsbestuur te creëren. Verenigingen wilden graag ervaring opdoen en kennis met elkaar delen. Zo verjongde voetbalvereniging RKVVM uit het Limburgse Margraten het hele bestuur. Een verjonging met eerbied voor de voorgangers. “Je moet niet denken in beperkingen, maar in mogelijkheden”, vertelde de voorzitter van de club. “Wij zijn de leden van ons oud-bestuur ontzettend dankbaar voor wat ze voor de vereniging betekend hebben. Ze hebben zo veel gedaan voor de vereniging; daar kan je niet zo maar aan voorbij gaan. We hebben daarom een Raad van Advies opgericht, waarin zij nu zitting nemen. Zo houden we deze waardevolle leden toch betrokken.” Daarnaast heeft RKVVM voor de ledennieuwsbrief een speciale rubriek ‘OuderKind’ bedacht. Door deze rubriek komen ze in gesprek met leden en andere betrokkenen, bijvoorbeeld moeders, kinderen en andere minderheidsgroepen, die nog geen duidelijk gezicht hadden binnen de vereniging. Door de gedeelde passie voor het voetbal ontstaat er een opening om hen actiever bij het clubbeleid te betrekken. Ook DEV-Arcen ging in gesprek met haar

leden. Tijdens een opschoonactie van het ledenbestand, waarbij de vereniging gebruik mocht maken van een telefooncentrale van een sponsor, werden leden benaderd om NAW-gegevens te checken, maar tegelijkertijd werd geïnformeerd welk soort vrijwilligerswerk ze voor de vereniging zouden willen verrichten. Dat leverde maar liefst zeventig nieuwe enthousiastelingen op, van wie inmiddels twee nieuwe bestuursleden en tal van nieuwe commissieleden zijn aangetreden. Doordat contact werd gezocht met alle leden uit het ledenbestand, leverde het uiteindelijk ook vrijwilligers uit alle geleden van de vereniging op. Direct vragen blijkt te helpen. Dat blijkt niet alleen uit de voorbeelden hierboven, maar ook uit onderzoek dat onlangs is uitgevoerd onder Young Professionals. 85% van de jongeren tot 35 jaar, werkzaam in de sport, staat te trappelen om een bestuursfunctie te bekleden, alleen maken deze jongeren zichzelf niet zichtbaar en wachten ze tot ze gevraagd worden. Het succes van de bijeenkomst in Venlo krijgt zeker een vervolg, er zijn meerdere clubs en zelfs gemeenten die zich gemeld hebben. Verenigingen die ook aan de slag willen met het thema diversiteit kunnen via [email protected] een folder opvragen waarmee ze via handige tips voordeel kunt doen.

•

+13A'S

PAGIN

THEMADOSSIER

sier s o d a them

THEMADOSSIER:

NETWERKEN Netwerken in de sport is bijna een sport op zichzelf geworden. Op alle fronten, van sportverenigingen tot wethouders, van aanvoerders tot de supermarkt: allen hebben het kapitaal ontdekt van de verbinding tussen mensen binnen de sportgemeenschap, waar niet alleen de sport en de sporter beter van wordt, maar ook het dorp of de stad eromheen. Een aantal goede voorbeelden komt aan bod. In ‚Grenzeloos bruggen slaan‘ laten een jongerenwerker en een buurtsportcoach uit Zoetermeer zien hoe de verbinding tussen organisaties kinderen uit een aandachtswijk laat sporten, maar ook kennis laat maken met de begrippen sportiviteit en respect en weerbaarheid. Daarna maakt Praatje bij plaatje zichtbaar dat de sportvereniging haar leden de mogelijkheid biedt een sociaal netwerk op te bouwen. In Leeuwarden, vervolgens, bedacht de gemeente in een vroegtijdig stadium dat bewegen een middel kon zijn om de komende decentralisaties het hoofd te bieden. Het bleek dat als twee mensen die eerst niet buiten de deur kwamen samen gaan hardlopen, er binnen een mum van de tijd meer dan twintig hardlopers zijn. Dan ‚De Aanvoerders‘. Zij hebben elkaar aangesproken om als rolmodel op te treden voor voetballend Nederland. Dit verbond van profen amateurvoetballers stimuleert op een geweldige manier positief gedrag op en om het veld. Tenslotte ontpopt Johan Wakkie zich als een korteverhalenschrijver: hij beschrijft hoe een Nieuwjaarsreceptie van de hoofdsponsor van een sportvereniging het begin kan zijn van een gezonde levensstijl. Veel leesplezier!

32 Bruggen slaan in Zoetermeer

Johan Huurman en Hammadi el Haddar

35 Praatje bij Plaatje

Janine van Kalmthout

36 De buurtsport-

coach in Leeuwarden

Willie Westerhof

40 De aanvoerders Bart Hulsbos

43 Laat je

sportclub niet in zijn hemd staan

NOC*NSF

44 Column Johan Wakkie


THEMADOSSIER: NETWERKEN/SPORTBUURTWERK

GRENZELOOS BRUGGEN SLAAN Jongerenwerk Stichting MOOI en gemeente Zoetermeer verbinden tennis en (sport)buurtwerk In het voorjaar van 2013 hebben Hammadi el Haddar (Jongerenwerker bij MOOI) en Johan Huurman (buurtsportcoach Palenstein voor de gemeente Zoetermeer) via de Richard Krajicek Foundation een tennissportclub opgericht op de RKF playground in Palenstein. Een prachtig voorbeeld van een samenwerking tussen twee organisaties die via de RKF en een actieve plaatselijke sportaanbieder, Fitness en Racketcenter de Leyens, de tennissport verbinden met kinderen uit een aandachtswijk. DOOR JOHAN HUURMAN EN HAMMADI EL HADDAR

Sinds april 2012 is Johan Huurman als buurtsportcoach de spin in het sportieve web van de wijk Palenstein. Hij initieert allerlei sporten spelactiviteiten in de wijk en legt verbindingen tussen de diverse organisaties, bijv. jeugdzorg, welzijn, brede school, de kinderopvang, het onderwijs, de buurtsupermarkt (eenmaal per maand sponsort de Dirk van de Broek fruit aan de bezoekers van de playground) en zeker niet in de laatste plaats de Richard Krajicek Foundation. Sport bevordert niet alleen een actieve en gezonde leefstijl, maar levert ook een belangrijke bijdrage aan sociale en educatieve doeleinden zoals de ontwikkeling en weerbaarheid van kinderen, het leren over sportiviteit en respect, maatschappelijke participatie en het verbeteren van de leefbaarheid in de buurt. De Richard Krajicek Foundation heeft de gemeente ondersteund bij het realiseren van twee playgrounds in Zoetermeer. Er is één RKF playground in de wijk Buytenwegh en één in Palenstein. Op de playground in Palenstein worden veel activiteiten georganiseerd door de buurtsportcoach. De kinderen kunnen op de playground in een sociaal veilige omgeving gratis en onder begeleiding sporten. Ook wordt hier veel gebruik gemaakt van de inzet van 3 scholarshippers, dit zijn stagiaires die op de playground 100 uur stage lopen in ruil voor een studiebeurs. Zij zijn een onmisbare schakel en vormen een perfect team met de buurtsportcoach.


“OM ONS EN ANDERMANS TALENT TE ONTWIKKELEN” In en na schooltijd

De buurtsportcoach organiseert voor de aangrenzende twee basisscholen per toerbeurt sportieve pauzes voor deze scholen. Daarnaast verzorgt hij ook regelmatig sportclinics op deze scholen. Door deze activiteiten tijdens schooltijd wordt ook de verbinding gelegd met de activiteiten ná schooltijd. De buurtsportcoach is voor hen hét gezicht voor allerlei sporten spelactiviteiten in de wijk. Na schooltijd worden er bijna elke dag activiteiten georganiseerd. In de eerste plaats zijn dat de Zoethout activiteiten. Bij alle naschoolse activiteiten (laagdrempelige sporten spelactiviteiten) op de playground worden ouders, vrijwilligers en scholarshippers nadrukkelijk betrokken. Daarnaast worden regelmatig toernooitjes georganiseerd (o.a. tennis, voetbal, basketbal). Vanuit de RKF wordt dit erg gestimuleerd. Zo organiseren zij elk jaar een landelijk voetbaltoernooi, basketbaltoernooi, tennistoernooi en dit jaar voor het eerst een streethockeytoernooi. Hier kunnen

teams van alle playgrounds van Nederland (106 stuks!) zich inschrijven. Voor kinderen is het een fantastische belevenis om hun playground op landelijk niveau te vertegenwoordigen!

Modern jongerenwerk

Hammadi el Haddar is werkzaam bij Stichting MOOI als ondersteunend jongerenwerker sinds 2012. Hij en zijn collega’s zijn werkzaam in de wijken Centrum, Driemanspolder, Palenstein en Het Dorp. Eén van zijn taken ligt in de uitvoering op de ontmoetingsplaats voor jongeren vanaf 12 jaar en is in hetzelfde multifunctionele complex, het Castellum Palensteyn, gevestigd als de RKF playground. Hammadi zelf is

enthousiast over de sportieve samenwerking en tekent erbij aan dat de manier waarop de stad, de gemeente Zoetermeer, omgaat met sport en sportbeleid, een grote stimulans is. ‘Om ons en andermans talent te ontwikkelen’. Als jongerenwerker vind hij het daarnaast noodzakelijk bruggen te kunnen slaan, in dit geval de brug tussen de jongeren en hun ouders en de sportclub. ‘Op deze manier kunnen jongeren en ouders kennismaken met sport en zich oriënteren.’ Het hoort wat hem betreft als middel bij modern jongerenwerk, zulke koppelingen tot stand te brengen. ‘De toeleiding naar Zoetermeerse sportclubs is één kant naast de signalering, preventie, het contact met de ouders, de talentontwikkeling. Het is een opdracht en een taak van onze


THEMADOSSIER: NETWERKEN/SPORTBUURTWERK

organisatie om ons daarmee bezig te houden. Fitness en Racketcenter De Leyens is blij met de oriëntatie van de jongeren en heft voor deze groep dan ook geen contributie. Als tennisser kan Hammadi de jongeren zelf een stuk op weg helpen met training. Stichting MOOI gebruikt de sportieve activiteiten als middel, het doel is samenwerken, het zich aan afspraken houden, respect tonen, talent ontwikkelen, enzovoorts. Hammadi weet al deze onderdelen toe te passen binnen dit project.

Unieke sportclub

Doordat Huurman en el Haddar een passie voor sport delen was een harmonieuze samenwerking snel opgezet. Aangezien Hammadi een fervent tennisser is geweest en de RKF stimuleert om sportclubs op te zetten op playgrounds, betekende dit het startschot voor de RKF tennisclub in Palenstein. Kinderen uit de wijk worden gratis lid en ontvangen een pasje. De RKF faciliteert hierbij ook tennisnetjes, rackets en ballen. Elke woensdag van 15.00-17.00 wordt er getraind met een vaste groep van ongeveer twaalf kinderen. De sportclub trok ook de interesse van Glen Williams, in een plaatselijk dagblad las hij over dit project. Glen, inmiddels gepensioneerd en een fervent tennisser, wilde graag vrijwilligerswerk verrichten en werd trainer bij deze sportclub. Glen neemt op zorgzame wijze de beginners van de groep onder zijn hoede en weet, door middel van persoonlijke zorg, op een vertrouwde manier de kinderen te enthousiasmeren voor de tennissport.

Maatschappelijke inzet

De ruimte op het RKF-veld bleek wat beperkt voor zoveel kinderen tegelijk, zeker als het niveau stijgt. Daardoor ontstond er behoefte om op een groot tennisveld te kunnen trainen. Hierop besloten Hammadi en Johan Fitness en Racketcenter de Leyens te benaderen om samen te gaan werken. Managers Susanne Rensen en André Smol van de Leyens reageerden hier heel positief op; elke 3e woensdag van de maand mogen de kinderen van de RKF sportclub twee uur gratis gebruik maken


van de tennisbanen van de Leyens! De Leyens wil hiermee aantonen dat zij zich, naast het innoveren en zo breed mogelijk presenteren op sportief gebied, ook maatschappelijk wil inzetten voor sport en gezondheid en hierdoor de kinderen van Palenstein een unieke kans kan geven om te ervaren hoe het is om op een echt tennisveld te trainen! Op 21 mei 2014 is deze samenwerking op een feestelijke manier gestart. Nadat de kinderen en genodigden (ouders, gemeente en RKF) informatie kregen van Susanne Rensen, Johan Huurman en gemeenteraadslid Hilbrand Nawijn over dit prachtige project, ging laatstgenoemde een rally aan met twee kinderen van de RKF tennisclub. De kinderen mochten na de opening de tennisbanen op en genoten zichtbaar van de ruimte! Een prachtig project was gestart!

‘Sky is the limit’

Inmiddels heeft Sander (tenniscoördinator en trainer van de Leyens) gezien dat twee jongens van de RKF tennisclub grote talenten zijn. De Leyens heeft deze jongens gratis lessen aangeboden om hun talent verder te ontwikkelen! Sinds enkele weken trainen deze talenten mee. Zo blijft deze unieke samenwerking tussen Stichting MOOI, de Gemeente Zoetermeer, de RKF en Racketcentrum de Leyens zich uitbreiden. De successen zijn groot, maar voor Hammadi en Johan is ‘The sky the limit’, zo zijn zij altijd op zoek naar uitbreiding en verbetering van deze successtory, zowel op sportief als op maatschappelijk gebied!

•

Als u wilt reageren of interesse heeft om een steentje bij te dragen, kunt u contact opnemen met: Hammadi el Haddar (Jongerenwerk stichting MOOI!), Johan Huurman (Buurtsportcoach Palenstein, gemeente Zoetermeer) [email protected]

THEMADOSSIER: NETWERKEN / PRAATJE BIJ PLAATJE

NETWERK SPORTVERENIGING IN BEWEGING Sportverenigingen bieden hun leden de mogelijkheid een sociaal netwerk netwerk op te bouwen, omdat de vereniging een kader biedt waarin mensen elkaar ontmoeten, zich met elkaar verbinden en informatie, kennis en ervaringen met elkaar delen. De vereniging zelf is een organisatie, met een autonome status, maar tegelijkertijd ook vaak onderdeel van overkoepelende organisaties, in het bijzonder de sportbond en NOC*NSF. DOOR JANINE VAN KALMTHOUT (MULIER INSTITUUT I.S.M. NOC*NSF)

Netwerken zijn bestendige uitwisselingsrelaties, waar meer structuur in zit dan in uitwisseling op een markt, maar waar die relaties diffuser en tijdelijker zijn dan binnen organisaties. Een netwerk leeft als er sprake is van wederzijds geven en delen, ontvangen en gunnen van informatie, diensten en/of goederen. Er kunnen partijen bij komen die hieraan iets kunnen toevoegen, en afvallen als ze geen toegevoegde waarde (meer blijken te) hebben. En een netwerk lost op als de toegevoegde waarde voor de leden van het netwerk niet langer duidelijk is. In het algemeen lijken zowel mensen als organisaties steeds meer in netwerken te opereren. Hoe zit dat bij sportverenigingen? De laatste jaren breidt het netwerk van de sportverenigingen zich uit. Verenigingen werken samen met meer partijen. In 2008 werkte 79 procent van de verenigingen samen met andere organisaties. In 2014 is dat percentage gestegen tot negentig procent. De gemeente en andere sportverenigingen blijven belangrijke organisaties voor sportverenigingen om mee samen te werken. Maar naast deze meer traditionele, reguliere samenwerkingspartners zien we een toename in samenwerking met partijen die niet direct verbonden zijn met de kerntaak van de sportvereniging. Zo zijn meer verenigingen gaan samenwerken met (basis-)scholen, buurten welzijnsorganisaties, organisaties voor buitenschoolse opvang en bedrijven. In 2014 was de helft van de sportverenigingen

betrokken bij sportstimuleringsprojecten, terwijl dit in 2008 nog een kwart van de verenigingen was. Opmerkelijk is dat terwijl verenigingen een sterker lokaal netwerk ontwikkelen, de samenwerking met de sportbond minder is geworden. Dit is in lijn met de bevindingen in de Sportbonden Monitor 2013, waarin wordt geconcludeerd dat de betekenis van (traditionele) sportbonden steeds kleiner wordt. De samenwerking met de bond is vooral gericht op de kerntaak, op de organisatie van het sportaanbod. Voor sportbonden is het, in tijden van financiële krapte, een opgave om in te spelen op de ontwikkelingen in de (lokale) sportmarkt en in het lokale sportbeleid.

Een voor de hand liggende verklaring voor het grotere lokale netwerk van verenigingen is de inzet van de combinatiefunctionarissen (sinds 2008), en momenteel de buurtsportcoaches. Die inzet is er op gericht om te komen tot lokale samenwerking, verbinding tussen sporten beweegaanbieders en organisaties in de sectoren onderwijs, cultuur, welzijn, zorg en het bedrijfsleven. Kijkend naar de ontwikkelingen in het lokale beleid mag verwacht worden dat het netwerk van de sportverenigingen in de komende tijd nog verder zal veranderen en uitbreiden. Veel gemeenten verwachten te gaan bezuinigen op sport en dan wordt met name gekeken naar het verhogen van tarieven, het aanpassen van subsidies van sportverenigingen en het doorvoeren van andere beheervormen. Dit zal de nodige creativiteit van verenigingen vragen, waarbij het voor de hand ligt dat samenwerking met andere organisaties wordt gezocht, bijvoorbeeld bij de realisatie van multifunctionele accommodaties. Ook bij de veranderingen in het sociale domein, de drie decentralisaties: arbeid (participatiewet), zorg (AWBZ en nieuwe WMO) en jeugdzorg wordt vaak gekeken naar een rol voor sportverenigingen in combinatie met andere organisaties. De blijvende inzet van buurtsportcoaches, de uitvoering van de sportimpulsaanvragen en het verder uitrollen van het concept van de ”Open club” zullen er eveneens toe bijdragen dat de netwerken rondom sportverenigingen zich uitbreiden in aantal en diversiteit van organisaties de komende jaren. Het sportnetwerk is in beweging.

•

Figuur 1 Samenwerkingspartners verenigingen (basis = verenigingen die samenwerken, in procenten)

Bron: NOC*NSF/Mulier Instituut, Verenigingsmonitor 2008 en 2014


THEMADOSSIER: NETWERKEN / BUURTSPORTCOACH

DE BUURT SPORTCOACH als ‘aansluitfunctionaris’ van sociale wijkteams De gemeente Leeuwarden had een vooruitziende blik en is goed voorbereid op de aanstaande decentralisaties. De gemeente startte in 2009 een experiment met een Frontlijnteam in de krachtwijk Heechterp-Schieringen. Onorthodox, los van alle protocollen en kaders zijn ze gaan ‘doen wat nodig was’ om de wijkbewoners een stap vooruit te helpen. Verbinding zoeken tussen de verschillende hulpverleners, met een ‘Frontlijnwerker’ als spin in het web. Het heeft model gestaan voor de acht sociale wijkteams die Leeuwarden momenteel rijk is. En het mooie is: de verbinding met de sport is vanzelf tot stand gekomen. DOOR WILLIE WESTERHOF (NISB)

Daarover vertellen Anne Marie Schepers (projectleider Gezondheid, gemeente Leeuwarden), Menno Schotanus (sociaal werker, sociaal wijkteam Noordoost), Sido de Schiffart (coördinator sportportontwikkeling, bv SPORT Leeuwarden), Gea Eissens en Clémens Mastenbroek (wijkbewoners). Geeske van Asperen, senior adviseur bij het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB), licht in een kader toe hoe de sport zich verhoudt tot de decentralisaties in het sociale domein. De gemeente Leeuwarden wil de samenhang in wijken versterken door de sociale en arbeidsparticipatie van bewoners te vergroten. De sociale wijkteams hebben daarin een belangrijke rol. Sociale wijkteams zijn teams van professionals uit verschillende disciplines, ieder met een eigen expertise. Het sociale wijkteam is de plek waar burgers terecht kunnen met vragen waar zij in het leven tegenaan lopen. Vragen over bijvoorbeeld werk, gezin, financiën en wonen. De sociaal werker staat centraal in het wijkteam en wordt geacht van alle leefdomeinen basale kennis paraat te hebben. “Maar die heeft een heel team van specialisten achter zich staan. Wij zijn generalist bij de bewoner en specialist in het team” vertelt Menno Schotanus, sociaal werker van


het eerste uur. “De vaste kern van het sociaal wijkteam bestaat bijvoorbeeld uit de buurtconciërge, de Kredietbank, de woningcorporatie, de GGZ en Jeugdzorg. Het is een ‘lerend team’. Als ik iemand begeleid die schulden heeft, dan leg ik dat voor aan de Kredietbank. Ik leer van de Kredietbank hoe ik daar mee om kan gaan. Ik ben de vaste contactpersoon. Het uitgangspunt is: Eén gezin, één plan, één hulpverlener en regievoerder.” “Misschien moet je je beperkingen loslaten, er zijn in principe geen grenzen voor jouw functie”, voegt Anne Marie Schepers toe. Zij legt vanuit de gemeente Leeuwarden de verbinding tussen beleid en praktijk. “Jij bent de contactpersoon voor de mensen en welke problemen er ook zijn, die ga je aanpakken. Je moet mogelijkheden zien en niet begrenzingen voelen bij je eigen vakgebied.”

Het begon met een hardloopgroepje…

“De mensen sluiten zich achter hun voordeur op. Wij kwamen achter die voordeur en dan moet je het aanknopingspunt vinden om de mensen te activeren. Dat kan bijvoorbeeld een gitaar zijn die in de kamer staat. Bij de één is dat muziek en bij de ander sport” vertelt Menno Schotanus. “Bij één wijkbewoner bleek het aanknopingspunt hardlopen te zijn. Na een paar keer hardlopen met z’n tweeën, liepen er langzamerhand steeds meer wijkbewoners mee. Nu is het een groep van 26!” “Toch moet

je laagdrempelig beginnen”, relativeert Anne Marie. “Je moet niet met een sportbril kijken naar de bewoners. Zij hebben heel andere drives. ‘Sporten’ zit er meestal niet in.” Reden voor Menno om een niveautje lager, met een wandelgroep te starten. Gea Eissens is een van de eerste deelnemers aan het wandelgroepje. Maar het was een hele toer om Gea zo ver te krijgen. Ze vertelt over die keer dat bij haar een sociaal werker voor de deur stond. “Die heb ik geweigerd! Het was zo’n rommel in huis. Ik schaamde me.” Maar dat was geen reden om op te geven voor de sociaal werkers. Toen de bezorger van een kerststukje Gea honderd euro van zijn eigen kerstbonus aanbood, gebeurde er iets en ging de deur bij Gea open. “De tranen stonden in mijn ogen”, zegt ze “en daarna werd mijn huis ook nog opgeknapt. Dan kom je weer lekkerder in je vel te zitten en ben ik begonnen met de wandelgroep. Door het wandelen heb ik geen stress en spanningen meer. Het verleden heb ik weggestopt, ik leef in het heden. Ik ben hartstikke blij met Frontlijn, ik kom hier regelmatig even langs om een praatje te houden en een kopje koffie te drinken. Bij Frontlijn staat de deur altijd open.” Ook Clémens Mastenbroek komt elke maandag trouw op de fiets uit de naastgelegen wijk Camminghaburen om mee te wandelen. “Voor de gezondheid is het ideaal”, zegt hij. Clémens kwam vanwege

gezondheidsproblemen (diabetes type 2) bij de huisarts en werd begeleid door een diëtist. Daar werd hij gewezen op het wandelgroepje. “Ik werkte in de horeca, rookte, dronk veel frisdrank en ging laat naar bed.” Na zijn ontslag heeft hij die ongezonde leefstijl vaarwel gezegd en is hij gaan wandelen voor een betere gezondheid. Dat werkte goed. Het gewicht daalde van 120 naar 104 kilogram en de bloedsuikerwaarde van 29,8 naar 7! Toch is er nog iets anders dat het wandelen zo leuk maakt. “Ik noem het wel eens pratend sporten”, beaamt Menno, “van het sporten is het belangrijkste moment de koffie en thee na afloop.”

De ‘aansluitfunctionaris’

De gemeente is overtuigd van de meerwaarde van sport en bewegen en heeft de buurtsportcoach in het beleid opgenomen als ‘aansluitfunctionaris’ van de sociale wijkteams. Sinds september zijn zij op afroep welkom bij vergaderingen van het sociaal wijkteam. “De sociaal werkers gaan op zoek naar de haakjes. Als dat sport betreft gaan de buurtsportcoaches op zoek naar programma’s die daarbij passen. Sport en bewegen wordt ingezet als middel”, vertelt Sido de Schiffart, teamleider buurtsportcoaches. “Het is een kwestie van goed overleg en korte lijntjes.” Sido bepleit de laagdrempeligheid van het sporten beweegaanbod. Volgens hem moet de instap voor deze groepen mensen

DE AANPAK VAN LEEUWARDEN KERNPUNTEN IN DE WERKWIJZE VAN DE SOCIALE WIJKTEAMS IN LEEUWARDEN ZIJN: ✚✚ Vraaggericht werken: de vraag van de bewoner staat centraal. ✚✚ Outreachend en empowerment: de eigen kracht van de burger, vormt de basis om (weer) mee te doen in de samenleving. ✚✚ 1 gezin, 1 plan, 1 begeleider/hulpverlener: de social workers nemen het hele gezin als vertrekpunt en zijn de contactpersoon voor alle organisaties die betrokken zijn bij dat gezin. ✚✚ Multidisciplinair en interdisciplinair: het sociale wijkteam is een interdisciplinair team. Door de uitwisseling van kennis en ervaring ontwikkelen de sociaal werkers zich tot generalisten. ✚✚ Presentie in de wijk: het wijkcentrum als uitvalsbasis en de medewerkers zichtbaar op straat.


THEMADOSSIER: NETWERKEN / BUURTSPORTCOACH

heb je nodig als je uit de put omhoog moet klauteren.” “Daarom zoeken wij naar een bepaald type buurtsportcoaches”, zegt Sido. “Zij moeten weten wat er speelt in de wijk, goed met mensen om kunnen gaan, samenwerking zoeken, kennis delen en vraaggericht werken. Voor deze functie wordt de combinatie van sportleider met sociale en maatschappelijke activiteiten en een actieve rol in de samenleving gewaardeerd.”

Maatschappelijke winst heel laag zijn, bijvoorbeeld qua instroomniveau en kosten. Er moeten eigenlijk geen barrières zijn om mee te doen. Het moet plaatsvinden in de wijken, met de wensen van de bewoners. Daarbij wordt in Leeuwarden gebruik gemaakt van de bestaande infrastructuur in de wijken, zoals bijvoorbeeld de speelpleinen, de trapveldjes en de parken. “Dat klopt”, zegt Anne Marie, “als je in de schuldsanering zit, dan is de sportschool gewoon te duur. Daar gaat het wel om, wij moeten helpen de mensen in hun kracht te zetten, … dat

Een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA), uitgevoerd door economisch adviesbureau LPBL in 2012, toonde aan dat het Frontlijnteam in de wijk Heechterp-Schieringen maatschappelijke winst opleverde. Elke geïnvesteerde euro leverde €1,60 op. Die winst kon vooral worden toegeschreven aan het preventief voorkomen van escalaties en dus van duurdere zorg. Dat levert winst op voor de gemeente. De bewoners profiteerden vooral door een toename in de kwaliteit van leven. Anne Marie waarschuwt ervoor dat de uitkomsten van die MKBA niet zomaar gepro-

jecteerd kunnen worden op de acht sociale wijkteams die nu in Leeuwarden functioneren. De sociale wijkteams zijn nu anders geformeerd. Zij hebben een strakkere opdracht; de routing is anders; het initiatief ligt meer bij de wijkbewoners. De decentralisaties betekenen ook een bezuiniging. In de nieuwe wijkteams moet eerst flink worden geïnvesteerd om de basis goed in te richten. Dat gaat niet gelijktijdig met de bezuinigingen. De gedachte is wel dat deze werkwijze uiteindelijk beter en goedkoper is.

•

Willie Westerhof, senior adviseur bij het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen. Haar expertise ligt met name op de terreinen Maatschappelijke waarde van sportaanbieders, Effectieve interventies, Verbinden sport en jeugdzorg en doelgroepenbeleid. E-mail: [email protected]

SPORT EN DE KOSTENBESPARENDE FOCUS VAN DECENTRALISATIES DE DECENTRALISATIES IN HET SOCIAAL DOMEIN HEBBEN EEN BELANGRIJKE KOSTENBESPARENDE FOCUS. Dit model deelt bevolking in op basis van problematiek en mate van zelfredzaamheid. Hoe hoger in de piramide, hoe complexer de doelgroep en hoe duurder de ondersteuning. Het doel is om elke laag van de taart kleiner te maken (pijltje 1) zonder escalatie van de problematiek (pijltje 2). En daar komt sport en bewegen om de hoek kijken. Geeske van Asperen,

NISB: “Het gesprek over de decentralisaties zoals dat nu gevoerd wordt, gaat vaak over de top van de piramide: de groepen met een complexe zorgvraag. Maar het is belangrijk dat er in de wijken een krachtige sociale basis is, zodat mensen zo veel mogelijk vanuit hun eigen kracht en sociale netwerk met problemen om kunnen gaan. Als een wijkteam zich vooral

op de mensen in de top van de piramide richt, is de betrokkenheid van de buurtsportcoach niet logisch. Als een sociaal wijkteam een bredere focus heeft, kan een buursportcoach wel een belangrijke meerwaarde hebben”, aldus Geeske. Open clubs, die de verbinding willen maken naar nieuwe maatschappelijke doelgroepen, zijn vanuit decentralisatieperspectief goud waard. Zij kunnen preventief een belangrijke bijdrage leveren en escalatie voorkomen. Vanuit een integraal beleidsperspectief is investeren in deze verenigingen interessant, om daar op langere termijn kosten mee te besparen. Vanuit het programma Sport en Bewegen in de Buurt is een inspiratiedocument ontwikkeld waarin de samenwerking tussen sport en wijkteams centraal staat. Dit document is vanaf 11 december 2014 te downloaden via www.sportindebuurt.nl.


. iT , O O g D B in n M ed va t V vo s. er he e ze ev r nd eu tg oo o k ui t v gez hte de ke p ic k a k s o er oo sp t i n g ia l le ich va ed aa er n M ci g ke ts pe it! a or n s r F t m Sp e ke he o se k n rk i Le e A OiT als ing D et e g t n ew da b

Lekker Fit! Een goede basis voor een gezond leven

Lekker Fit! is een lespakket over voeding, bewegen en het maken van gezonde keuzes voor groep 1 t/m 8 van het basisonderwijs. Het lespakket bestaat per leerjaar uit een aantal theoretische lessen met bijbehorende beweegactiviteiten. Gedragsverandering vormt de educatieve draad door de gehele lesmethode. Al meer dan 360.000 leerlingen in Met de Lek ker Fit!-lesm Nederland plukken inmiddels de vruchten van deze aanpak! ethode

leren kinde

Lekker Fit! is de enige gezonde leefstijl-interventie die zowel voeding als sport & bewegen behandelt en erkend is binnen de Jeugdimpuls.

In Lekker Fit!:

In het lespakket van Lekker Fit! vindt u: u twee werkboekjes per jaar per groep, ieder jaar vernieuwd; u minimaal vier beweegkaarten met leuke oefenvormen;

u sportkaarten met aansprekende activiteiten uit verschillende takken van sport; u minihandleidingen met tekst en uitleg voor de leerkracht; u de basishandleiding; u een afsprakenposter.

www.lekkerfitopschool.nl

ren spelend erwijs een gezond e leefstijl aa n!

THEMADOSSIER: NETWERKEN / SPORTIVITEIT EN RESPECT

DE AANVOERDERS zetten zich in voor meer sportiviteit en respect in het voetbal De Aanvoerders - een verbond van profen amateurvoetballers - roepen alle voetballiefhebbers op om zelf aan de slag te gaan met sportiviteit en respect. Met de organisatie van verschillende positieve initiatieven willen zij voetballers stimuleren en inspireren om zelf hun verantwoordelijkheid te nemen. Centraal hierbij staan de 4 Gouden Regels: simpel uit te voeren acties, die bijdragen aan een sociaal sportklimaat. De Gouden Regels zijn ontstaan uit alle ideeën die De Aanvoerders met elkaar deelden via het online platform of via de zogenaamde aanvoerdersraden. Tijdens het seizoen ‘14/’15 rollen zij deze Gouden Regels uit in het amateurvoetbal. DOOR BART HULSBOS

In maart 2013 gaf Ruud Gullit, samen met Aron Winter, Ben Wijnstekers en Arthur Numan, het startsein van De Aanvoerders. De Aanvoerders - is een verbond van profen amateurvoetballers - die staan voor de kracht en schoonheid van het voet-

bal. Veel profvoetballers, onder wie Wesley Sneijder en Robin van Persie sloten zich aan. Inmiddels staat de teller op meer dan 20.000 voetballiefhebbers. Man of vrouw, jong of oud, iedereen kan een aanvoerder zijn. Het gaat erom dat je je verantwoordelijkheid neemt. Dan ben je een echte Aanvoerder.

Online platform

Aanleiding voor het ontstaan van De Aanvoerders is het overlijden van grensrechter Richard Nieuwenhuizen in december 2012. Vanaf dat moment is het besef gekomen dat het steeds belangrijker wordt dat voetballers zelf hun verantwoordelijkheid nemen om dit soort excessen in de toekomst te kunnen voorkomen. Vanuit die gedachte riep Ruud Gullit het voetbal op om dit initiatief op te pakken.

De Aanvoerders verbindt voetballers die het belangrijk vinden dat de sport leuk, sportief en sociaal blijft. De basis is het online platform www.deaanvoerders.nl, waarop De Aanvoerders terecht kunnen om hun ideeën over sportiviteit en respect met elkaar te delen. Iedereen die hier een bijdrage aan wil leveren wordt eerst verzocht om zich aan te sluiten. Vervolgens kunnen De Aanvoerders hun beste ideeën delen, maar bijvoorbeeld ook posters in hun eigen clubkleuren ontwerpen.

De coördinatie is in handen van stichting Meer dan Voetbal, zij heeft als doel om de verbindende kracht van het voetbal in

Tijdens het eerste seizoen werden via het online platform ruim 300 ideeën gedeeld. Uiteenlopend van gezamenlijk een drank-

Richard Nieuwenhuizen


te zetten voor een sterkere samenleving. De stichting is in 2004 opgericht door de KNVB, de Eredivisie en de Jupiler League. De samenwerking is vastgelegd tot en met juni 2015, dankzij een bijdrage vanuit het ministerie van Veiligheid en Justitie.

je drinken na de wedstrijd tot het netjes achterlaten van de kleedkamer. Opvallend was dat het idee van handen schudden met de tegenstander voor en na de wedstrijd verreweg het meest werd geopperd.

Aanvoerdersraad

Naast het online platform kunnen De Aanvoerders ook hun ideeën delen via een zogenaamde aanvoerdersraad. Het betaalde voetbal heeft een belangrijke voorbeeldfunctie richting het amateurvoetbal. Om die reden organiseren De Aanvoerders zes keer per jaar een zogenaamde aanvoerdersraad. Dit is een inspirerende sessie, bij een Betaald Voetbal Organisatie (BVO) op locatie, waarbij amateurvoetballers uit de regio samenkomen om kennis uit te wisselen op het gebied van sportiviteit en respect. De aanwezige voetballers delen hun ideeën die een positief effect kunnen hebben op de sfeer in en langs het veld.

“GOUDEN REGELS UITGELICHT” Spreek met je ouders af hoe ze je team aanmoedigen Ouders spelen een grote rol in de sportbeleving van hun kind: voor, tijdens en na de wedstrijd - en thuis. Een ouder is een rolmodel, toeschouwer, supporter en natuurlijk ook opvoeder. Maak daarom ook met je ouders afspraken over wat zij wel en niet kunnen doen rondom het voetbalveld. Voor spelers is het belangrijk om te weten wat de vereniging van hen verwacht: de regels die thuis gehanteerd worden kunnen verschillen van de regels op school of op de club. Afspraken geven structuur en veiligheid aan de spelers en geven grenzen aan. Bespreek het met je ouders op weg naar de training, na het avondeten of voor het slapen gaan. Schrijf bijvoorbeeld eerst op wat je wil afspreken met je ouders of leer het uit je hoofd. Het kan allemaal! Maak afspraken over sportiviteit en respect binnen je team Het maken van afspraken kan bijdragen aan een betere sfeer in het team. Het vergroot het teamgevoel en het vergroot jullie winkansen. In eerste instantie is het de verantwoordelijkheid van een trainer of leider. Maar jij kan hier ook een rol in vervullen. Teamafspraken zijn: • Praktische afspraken (verzameltijden, trainingstijden, afmelden); • Afspraken over het materiaal (kleding, trainingsmateriaal, kleedkamer); • Afspraken rond de wedstrijd (hoe gaan we om met tegenstanders en scheidsrechter); • Gedragsafspraken (hoe gaan we met elkaar om in het team).


THEMADOSSIER: NETWERKEN / SPORTIVITEIT EN RESPECT

TIPS VOOR SUCCESVOLLE AFSPRAKEN Elk seizoen opnieuw Ieder seizoen verdient een frisse start. Maak daarom aan het begin van elk seizoen opnieuw afspraken met je team.

Doe het samen

MAN OF VROUW, JONG OF OUD, IEDEREEN KAN EEN AANVOERDER ZIJN Gouden Regels

Tijdens het seizoen ‘13/’14 deelden De Aanvoerders honderden ideeën via het online platform en de aanvoerdersraden. Voorafgaand aan de bekerfinale tussen PEC Zwolle en Ajax in stadion De Kuip kwam een selecte groep Aanvoerders bijeen om uit al deze ideeën de 4 Gouden Regels te bepalen. De volgende regels zijn gekozen: 1. Geef je tegenstander voor en na elke wedstrijd een hand 2. Maak afspraken over sportiviteit en respect binnen je team 3. Spreek met je ouders af hoe ze je team aanmoedigen 4. Fluit elk seizoen een aantal wedstrijden bij je club Deze Gouden Regels zijn voor iedereen simpel uit te voeren acties, die bijdragen aan een beter en sportiever sportklimaat. Het zijn geen top-down beleidsregels, maar echt ontstaan van onderaf, vanuit De Aanvoerders zelf. De Gouden Regels komen samen in een zogenaamde toolkit. De toolkit is beschikbaar via de website (www.deaanvoerders.nl/gouden-regels). Op deze pagina staan inspirerende filmpjes en goede voorbeelden uit andere sporten.


Tour langs de velden

Dit seizoen gaan De Aanvoerders de 4 Gouden Regels uitrollen in het amateurvoetbal. Ieder speelweekend bezoeken zij ongeveer 15 amateurverenigingen. Tijdens deze bezoekjes geven Aanvoerders voorlichting over het thema sportiviteit en respect en worden (jeugd)spelers enthousiast gemaakt voor de Gouden Regels. Het belangrijkste doel hiervan is om spelers te activeren zelf aan de slag te gaan met het thema. Dit alles met als belangrijkste doel om het sociale karakter van het voetbal te waarborgen.

•

Bart Hulsbos – Projectleider De Aanvoerders – [email protected]

Ga het gesprek aan om samen tot goede afspraken te komen. Neem daar in de voorbereiding voldoende tijd voor. Regels opleggen werkt minder goed. Als je spelers betrekt, zijn het hun eigen afspraken en houden zij zich er eerder aan.

Herkenbare regels Zorg dat de regels bekend en herkenbaar zijn. Sluit aan bij de verenigingsregels.

Houd het kort Houd het aantal regels en afspraken beperkt. Zo vergroot je de kans dat iedereen ze kent en zich eraan houdt.

Formuleer positief Formuleer de afspraken positief: spreek af wat je wél wilt, in plaats van wat je niet wilt. Spreek in de regels ook af hoe je goed gedrag beloont en eventueel slecht gedrag bestraft.

Leg de afspraken vast Leg de afspraken met je team vast. Je kunt ze rondsturen per mail of uitdelen op papier. Je kunt ze ook vastleggen in een contractje en door de sporters laten ondertekenen.

THEMADOSSIER: NETWERKEN / CAMPAGNE

‘LAAT JE SPORTCLUB NIET IN ZIJN HEMD STAAN’ NOC*NSF gaat zich inzetten voor noodlijdende sportclubs. Met oud-schaatser Erben Wennemars, voormalig hockeyster Minke Booij en voetbaljournalist en presentator Kees Jansma als boegbeelden werd in november op Papendal de campagne ‘Laat je sportclub niet in zijn hemd staan’ gelanceerd. In Nederland sporten ruim 5 miljoen mensen bij een vereniging maar dat aantal staat met name vanwege financiële redenen onder druk. De sportkoepel doet daarbij een beroep op de samenleving en roept op ideeën in te sturen die een sportvereniging kunnen helpen met zaken als de financiën, ledenbehoud en de werving van vrijwilligers. De honderd beste ideeën komen in een onlineboek dat hulp moet bieden aan verenigingen. Voor de beste tip ligt 10.000 euro klaar, uiteraard bestemd voor een club. Een derde deel van de sportclubs heeft te maken met stijgende kosten en huurprijzen en een kwart heeft een probleem om de begroting sluitend te krijgen. “We moeten het dak repareren nu het nog droog is’’, lichtte NOC*NSF-directeur Gerard Dielessen de plannen toe. Steun kwam vorige week vanuit het ministerie van VWS die een extra subsidie van 4 miljoen euro beschikbaar stelde. De helft daarvan zal besteed worden aan het ondersteunen van noodzakelijke vernieuwingen bij verenigingen. Dielessen: “Het aantal mensen dat sport groeit, maar het aantal leden bij de clubs daalt. Die tendens moet worden gestopt, bijvoorbeeld door het aanbieden van nieuwe vormen van lidmaatschappen of diensten.’’ Op de dag van de start van de campagne presenteerde NOC*NSF de ledentallen van de aangesloten sportbonden. Die vertoonde een daling van 1,3 procent naar 4.776.340 waarin de komst van Sportvisserij Nederland, in 2013 met bijna 600.000 leden toegetreden, niet is meegerekend. Voetbalbond KNVB bleef veruit de grootste met ruim 1,2 miljoen leden. Tennisbond KNLTB volgt met 625.000 leden maar is met een teruggang van bijna 50.000 leden wel de grote verliezer. De Nederlandse Golf Federatie (397.000 leden) bleef de derde sportbond van Nederland.

•

“WE MOETEN HET DAK REPAREREN NU HET NOG DROOG IS’’


THEMADOSSIER: COLUMN JOHAN WAKKIE

NETWERKEN: HET IS NET ALS WERKEN De penningmeester zucht, hij heeft het al zo druk om de financiën in de gaten te houden en de achterstallige contributies en sponsorfacturen te innen en dan vraagt de voorzitter of hij met haar meegaat naar de Nieuwjaarsborrel van de hoofdsponsor. Daar komt hij én veel leden van de club tegen én de clubsponsors ook tegen, ook de wanbetalers! En dan iedereen vrolijk Nieuwjaar wensen. Hij kijkt er tegenop. Maar de voorzitter haalt hem over. Ze vraagt hem ook zijn debiteurenlijst mee te nemen, dan helpt zij hem ook nog op de receptie.

Na een bijzonder geanimeerde borrel met winterhap stapt de penningmeester fluitend op zijn fiets. Alle debiteuren die aanwezig waren, gingen subiet betalen, maar het waren vooral de verhalen achter het niet betalen die de penningmeester had getroffen. Subsponsor de Krik had last van de crisis en minder auto’s kunnen repareren, maar zag een mooie oplossing, wanneer hij op de zaterdag op de parkeerplaats van de club zijn diensten mocht aanbieden. Wilde hij ook best meer voor betalen. De leden die niet hadden betaald, begrepen heel goed dat dit niet kon. Twee van hen, actief in de accountancy, boden hem aan te helpen met de vereenvoudiging van de administratie. Dat leverde hem weer tijd op. De penningmeester was de voorzitter erg dankbaar voor haar voorstel om hem mee te nemen en de problemen face tot face op te lossen. Die avond treft hij op zijn Linkedin pagina een aantal verzoeken aan om te verbinden. Ook ziet hij veel interessante links die hij zakelijk goed kan gebruiken. Hij vraagt één van de Linkers of hij hem kan introduceren bij een van hen, want hij is juist op zoek naar een nieuwe baan bij dat bedrijf. Een uur later is hij al in verbinding en krijgt hij een vriendelijke uitnodiging


om kennis te komen maken: of hij morgen al kan, want het nieuwe jaar moet goed beginnen en er zijn nog weinig afspraken. Zou einde van de middag goed uitkomen, dan kan hij de Nieuwjaarsborrel van het bedrijf meemaken en de sfeer proeven. De voorzitter krijgt aan het einde van de week een vrolijke penningmeester aan de lijn. Ze stelt voor om hem en de andere bestuursleden mee te nemen naar het Hockeycongres bij de Rabobank. Zo gezegd, zo gedaan. Ze komen er bijna 600 andere bestuurders tegen die hun kennis en ervaringen met elkaar delen tijdens de vele workshops. Een enorme uitwisseling van kaartjes volgt, facebookcontacten worden gelegd, evenals een aantal afspraken om andere clubs te bezoeken. Het blijft belangrijk om de mensen face to face te ontmoeten in hun eigen omgeving. De voorzitter komt erachter dat de gezonde sportkantine een issue is geworden. Als ervaren diëtiste meldt ze zich bij de nieuwe KNHB directeur Erik Gerritsen en vraagt hem om langs te komen bij haar club om kennis te maken met deze jonge loot aan de KNHB-stam in het oosten van het land. Hij, op zijn beurt, vraagt haar op of zij zitting wil nemen in de speciale stuurgroep van de Open club waar

de gezonde sportkantine onder valt. Hij ziet een mooie verbinding en introduceert haar direct bij de gastspreekster van die dag: de directeur van het Convenant Gezond Gewicht. De directeur ziet direct een kans. Zij vraagt aan de voorzitter: kent u ook de wethouder gezondheid in uw gemeente? Jazeker, dat is haar buurman. Fijn, kunt u hem vragen of de gemeente JOGGgemeente wil worden? De volgende maandag meldt de voorzitter zich bij haar buurman. Hij heeft wel oren naar haar vraag, want het is een mooie manier om zich te profileren als gezonde gemeente. Hij had al van het Convenant gehoord. Zou de voorzitter ook die middag bij hem en zijn ambtenaren iets meer over de gezonde sportkantine kunnen vertellen? Op internet haalt ze snel alle info bij het Convenant op en legt ‘s middags aan de wethouder en zijn mensen uit wat het betekent om Jeugd Op Gezond Gewicht te krijgen (JOGG). De wethouder wil het idee de volgende dag voorleggen aan B&W en vraagt de voorzitter daarbij te zijn. Het hele gemeentebestuur is direct enthousiast en neemt het voorstel om een JOGGgemeente te worden unaniem aan. Na afloop van het positieve besluit vraagt de

COLU MN J oha W akkie

HET BLIJFT BELANGRIJK OM DE MENSEN FACE TO FACE TE ONTMOETEN IN HUN EIGEN OMGEVING

wethouder sport haar of hij nog iets voor de club kan doen. Dat is niet tegen dovemansoren gezegd. De voorzitter legt haar verlanglijst voor: zij heeft hulp nodig om volgens de open clubformule ouderen op te vangen, zou de buurtsportcoach daarbij kunnen helpen, evenals bij het opstarten van de gezonde sportkantine? Op haar beurt wil de voorzitter dan wel helpen om sport ook in de achterstandswijk naast het sportcomplex aan te bieden. Samen met de oudste jeugd van de club: leren die ook dat de samenleving dichtbij er ook anders uit kan zien. Nauwelijks thuis hangt haar buurman, de wethouder, aan de lijn of hij vanavond even langs kan komen: is de sportraad niet iets voor haar? Een maand later reist Erik Gerritsen met een paar specialistische medewerkers van het bondsbureau af naar de club in het oosten des lands. De wethouder is er ook. Hij is onder de indruk van de mogelijkheden die sport kan bieden en zegt toe de groeiende hockeyclub te helpen, mits het een brede open omniclub wordt. Een prachtige pilot is geboren. En het begon allemaal op de Nieuwjaarsreceptie…. De voorzitter zit ‘s avonds met haar man en zes kinderen gelukzalig aan tafel. Alle apparaten staan uit en de familie gaat een spelletje doen.

•

Johan Wakkie

Johan Wakkie was tot 1 september 14 direkteur van de KNHB. Hij is sinds kort ZZP’er onder de naam Johan Wakkie Advies en aktief in de driehoek Sport, Cultuur en Maatschappij. www.johan wakkie.nl


COLOFON SPORT Bestuur en Management is een vakblad voor sportbestuurders, sportkader en sportoverheden en verschijnt zes keer per jaar. Hoofdredactie René van den Burg en Marijke Fleuren, [email protected] Eindredactie Nicole Eyssen Redactiesecretariaat Tel: 030 707 30 00, e-mail: [email protected]. Persberichten sturen naar: [email protected]. Eigen redactie De volgende organisaties publiceren onder eigen verantwoordelijkheid in SPORT Bestuur en Management: NOC*NSF, Sport & Zaken. Foto’s en illustraties 2Basics, ANP Photo, dreamstime.com, gemeente Zoetermeer, Maurits van Hout, Jan de Koning, KNVB, NOC*NSF, Regiobank. Art direction en vormgeving Wielaard Media, Belfeld. Druk PreVision, Eindhoven.

Uitgever Michel van Troost Arko Sports Media Postbus 393 3430 AJ Nieuwegein Tel: 030 707 30 00 Fax: 030 605 26 18 E-mail: [email protected] Advertentieacquisitie Wendy Coppers Wielaard Media, Belfeld Tel: 077 355 61 80 [email protected] Advertentiemateriaal [email protected] Abonnementen Jaarabonnement € 125,75 excl. btw. Verenigingsabonnement € 94,50 excl. btw. Studentenabonnement € 57,25 excl. btw. Losse verkoop € 22,50. Prijzen zijn exclusief 6% btw. Abonnementsopgaven Losse nummers en informatie over abonnementen Tel: 030 707 30 00. Opzeggingen Schriftelijk tot een maand voor het verstrijken van de abonnementsperiode.

SPORT bestuur en management

Het volgende nummer van Sport Bestuur en Management verschijnt in februari 2015.


Lid van het Nederlands Uitgeversverbond N.U.V. © Copyright Arko Sports Media 2014 - ISSN 1389-3130

INHOUD THEMADOSSIER: NETWERKEN 31 INHOUDSOPGAVE EDITORIAL 4 INTERVIEW MET BERT VAN OOSTVEEN 6 KORTE BERICHTEN 10 DE LERENDE SPORTVERENIGING 12

Recommend Documents