Infobrochure. voor deelnemers FJ

Infobrochure voor deelnemers FJ

vakanties FJ - editie 2013

in deze brochure Deze brochure stelde Hannibal samen voor alle deelnemers met of zonder beperking die meegaan op jongerenvakantie ‘fysiek’ (FJ).

de missie en pijlers van Hannibal .................... 4

doelgroep ......................................................................... 5

wie is wie? ......................................................................... 6

omgang met elkaar .............................................. 7

regels en afspraken ................................................................... 8

de vakantieformules ................................................ 10

assistentie ....................................................................... 12 handicap ........................................................................ 14

infobundel voor nieuwe deelnemers

•

2

•

verzorging en assistentie: tips ............................ 17

•

3

•


1. de missie en pijlers van Hannibal missie

2. doelgroep ‘jongeren fysiek’

Hannibal organiseert ontmoetingen tussen jongeren met en zonder (ernstige) beperking door vakanties op maat aan te bieden. We moedigen initiatief, eigen inbreng en zelfontplooiing van alle jongeren aan.

Deze doelgroep omvat de jongeren met een louter fysieke handicap en hun reisgenoten zonder handicap. Deelnemers zijn minstens 18 (uitzonderlijk 17) en niet ouder dan 30. De deelnemers hebben een normale begaafdheid. Sommigen hebben beperkingen op motorisch, fysiek en/of zintuiglijk vlak. Heel uitzonderlijk zijn er ook deelnemers met een milde vorm van autisme.

pijlers ontmoeting

Als jongerenorganisatie geeft Hannibal leeftijdsgenoten met en zonder beperking de kans om elkaar te ontmoeten en te leren kennen in hun vrije tijd. Jongeren verwerven een eigen plaats in een groep waarin ze zich thuis kunnen voelen. Ze krijgen de mogelijkheid om vriendschappen aan te gaan en een divers sociaal netwerk uit te bouwen.

Aangezien de deelnemers meerderjarig zijn én een normale begaafdheid hebben, verwachten we dat ze zonder begeleiding kunnen functioneren. Iedereen moet in staat zijn om verantwoordelijkheid te nemen voor zichzelf en voor een ander. Als je zin hebt in een groepsvakantie en bereid bent om rekening te houden met de mogelijkheden en beperkingen van anderen, als je positief ingesteld bent en niet houdt van betutteling, dan ben je hier van harte welkom.

vakantie

Een vakantie met Hannibal is: ontspannen, genieten, je goed voelen. Je doet dingen waar je anders niet aan toe komt en laat je zorgen varen. We denken nieuwe concepten uit, verbeteren het bestaande aanbod en zorgen zo voor nieuwe ervaringen en kansen.

op maat werken

Hannibal werkt op maat door vakanties aan te bieden volgens handicap en leeftijd. Binnen dit kader hebben we aandacht voor de individuele noden en leefwereld van elke deelnemer. Persoonlijke aandacht en zorg vinden we minstens even belangrijk als kwaliteitsvolle activiteiten. Dit maken we waar dankzij een goede balans tussen deelnemers en vrijwilligers.

diversiteit

Hannibal heeft positieve aandacht voor de verschillen die er zijn tussen jongeren. Deelnemen aan een activiteit van Hannibal wil zeggen dat je ieders eigenheid respecteert. Zo kom je in een groep terecht waar ook jij jezelf kan zijn. Ervaar hoe verrijkend verschillen kunnen zijn.

kansen bieden

Hannibal biedt jongeren een veilige omgeving waarin ze kunnen experimenteren, onderzoeken en ontdekken wat belangrijk is voor hen. We kiezen resoluut voor een positieve benadering: we vertrekken vanuit ieders mogelijkheden. We houden rekening met beperkingen en stimuleren jongeren om uitdagingen aan te gaan en grenzen te verleggen. Door hen verantwoordelijkheid te geven en eigen keuzes te laten maken, dragen we bij tot hun zelfstandigheid en scherpen we hun verantwoordelijkheidsgevoel aan.

inspraak

de andere doelgroepen

Bij Hannibal worden jongeren met en zonder beperking ernstig genomen. Er is ruimte voor inspraak en er is keuzemogelijkheid. Jongeren geven in samenspraak, met respect voor ieders inbreng, vorm aan hun vakantie. Hannibal stelt zichzelf als organisatie voortdurend in vraag en nodigt jongeren uit om samen de werking te verbeteren.

Hannibal heeft ook een vakantieaanbod voor andere doelgroepen: • kinderen, tieners en jongeren met een verstandelijke handicap • kinderen, tieners en jongeren met autisme • kinderen en tieners met een fysieke handicap Wil je graag eens kennismaken met een andere doelgroep? Meegaan als begeleider? Voel je vrij om info te vragen. Jongeren met een louter fysieke handicap kunnen op sommige vakanties ook als begeleider mee.


•

4

•

•

5

•


4. omgang met elkaar

3. wie is wie? het Hannibalteam

op gelijke basis

Hannibal is een deel van JKVG vzw. De vzw heeft een aantal personeelsleden in dienst. De mensen die werken voor Hannibal, noemen we het Hannibalteam. De mensen van het Hannibalteam gaan niet mee op vakantie. Ze doen vooral het werk achter de schermen: planning en boekingen van de vakanties, inschrijvingen en administratie, inhoudelijke ondersteuning van de vakantieverantwoordelijken, vorming van vrijwilligers, communicatie en promotie, materiaalbeheer, belangenbehartiging van de doelgroep...

de doelgroepverantwoordelijke bij Hannibal Er is in het Hannibalteam voor iedere doelgroep (‘autisme’, ‘fysiek’, ‘verstandelijk’) een verantwoordelijke, die de belangen van die doelgroep behartigt. Die persoon noemen we de doelgroepverantwoordelijke.

je contactpersoon bij Hannibal In het Hannibalteam is er een contactpersoon voor jouw vakantie. Zijn/haar naam staat onder alle brieven die je krijgt in verband met je vakantie. Heb je vragen omtrent je inschrijving, praktische informatie, vorming of andere Hannibalactiviteiten? Dan kan je zeker bij jouw contactpersoon terecht.

Alle deelnemers zijn meerderjarige jongvolwassenen. Iedereen, met of zonder handicap, is dus oud en wijs genoeg om te weten wat hij wil en wat er moet gebeuren. Een persoon met een handicap kan net zo goed een bepaalde verantwoordelijkheid opnemen, een activiteit voorbereiden, de groep leiden… Wat mensen met een handicap zelf kunnen, doen ze zelf. Jij kan eventueel assistentie verlenen, maar je beslist niet in hun plaats. Iedereen neemt dus deel op gelijke basis. Daarom spreken we van deelnemers met een handicap en deelnemers zonder handicap. Het woord begeleider gebruiken we niet. communicatie Een fysieke handicap kan de communicatie soms bemoeilijken, omdat mensen zich moeilijker verstaanbaar kunnen maken, of jou moeilijk kunnen verstaan. Hieronder een aantal tips: • • • •

Spreek niet over het hoofd van de persoon met een handicap. Spreek de persoon zelf aan. Doe niet kinderachtig: een 25-jarige is geen kleuter, ook al spreekt hij moeizaam. Je hoeft niet te roepen, zo maak je echt niet duidelijker wat je bedoelt. Doe niet alsof je de ander begrepen hebt als dat niet zo is. Als je de ander niet verstaat, vraag dan of hij het nog eens wil herhalen, of formuleer zelf wat je denkt begrepen te hebben.

intimiteit en privacy

de vakantieverantwoordelijke (VV) De opvolging van de vakantie (voor, tijdens en na) gebeurt door de contactpersoon en de vakantieverantwoordelijke. De VV is een deelnemer - met of zonder handicap - net als jij. De VV is degene die de vakantie coördineert. Een VV heeft 2 soorten taken: - inhoudelijk: ervoor zorgen dat de activiteiten gebeuren vanuit de Hannibalvisie taken en verantwoordelijkheden opvolgen - persoonlijk: zorgen dat alle deelnemers, met en zonder handicap, het goed hebben De VV heeft de eindverantwoordelijkheid. Zit je tijdens de vakantie met een probleem, een vraag of suggestie? Spreek de VV erover aan. De vakantieverantwoordelijke (VV) hakt knopen door wanneer de ploeg het niet kan of niet wil. Hij of zij is echter geen almachtige of alleenbeslisser. De VV hanteert een democratische aanpak.

De ene persoon heeft het makkelijker met lichamelijkheid dan de ander. Als persoon met een handicap ben je het misschien gewoon dat anderen je assisteren op het toilet, maar voor een groepsgenoot op vakantie kan dit de eerste keer een grote onzekerheid of zelfs weerzin oproepen. Communicatie is hierbij heel belangrijk: uit je onzekerheid of stel de ander op zijn gemak. Intieme verzorging en assistentie gebeuren vaak door dezelfde personen zodat er een grotere vertrouwdheid is. Wassen of verzorgen gebeurt in de mate van het mogelijke op een plaats met voldoende privacy, met de deuren dicht en zonder publiek. Een intieme assistentietaak is geen seksuele activiteit. Als je toch het gevoel hebt, als assistentievrager of –gever, dat er misbruik gemaakt wordt van de situatie, stel dan duidelijk je grenzen. Laat geen dingen gebeuren waar je je niet goed bij voelt. ontspanning en nachtrust Van sommige mensen met een handicap vragen dagdagelijkse handelingen zoveel energie, dat ze ’s avonds (of al eerder) doodmoe zijn. Maar ook assistentie verlenen (rolstoel duwen, mensen optillen) kan erg vermoeiend zijn. Er wordt van beide kanten begrip en geduld verwacht. Het is voor iedereen vakantie. Bouw voldoende momenten in om even op adem te komen. Respecteer elkanders nachtrust. Wie uitgeslapen is, is een aangenamer mens. Als je elke avond de bloemetjes buitenzet gaat de vermoeidheid steeds zwaarder doorwegen. Dan worden mensen prikkelbaar en dat kan nefast zijn voor de groepssfeer. afspraken De VV moet ervoor zorgen dat vanaf de eerste dag regels en afspraken voor iedereen duidelijk zijn. Is dat niet zo? Stel al je vragen, in de groep of rechtstreeks aan de vakantieverantwoordelijke.


•

6

•

•

7

•


5. regels en afspraken Op elke vakantie gelden regels en afspraken om de vakantie aangenaam te laten verlopen. Regels worden opgelegd en zijn niet ter discussie; afspraken maak je samen, in overleg. De algemene regels van Hannibal gelden op elke vakantie; iedereen moeten ze respecteren. Vind jij dat iemand zich ongepast gedraagt of bepaalde afspraken niet nakomt? Bespreek het dan zo snel mogelijk met de persoon in kwestie. Dan kan die er nog iets aan doen. Ga er niet (achteraf) over zeuren bij anderen. Dat lost niks op.

de regels van Hannibal weg van de verblijfplaats De verblijfplaats verlaten doe je alleen in functie van het vakantiegebeuren: samen met de anderen, met jouw deelnemer(s), voor boodschappen, om een uitstap voor te bereiden... Niemand onderneemt dingen los van de groep. Wie meegaat op vakantie engageert zich van het begin tot het einde. Wanneer je met maar een deel van de groep de verblijfplaats verlaat, moet er altijd voldoende assistentie/begeleiding zijn. Ook bij de thuisblijvers! Begeleiders gaan ‘s avonds niet op stap. Koks zijn wel vrij om de vakantieplaats te verlaten als hun kooktaak erop zit. Ze maken hierover wel duidelijke afspraken met de VV. Als er iemand noodgedwongen de vakantie moet verlaten (bij ziekte, een noodgeval thuis, bij gedragsproblemen) verwittigt de VV steeds het secretariaat. Ook het thuisfront wordt verwittigd, zelfs als de persoon in kwestie meerderjarig is.

relaties, intimiteit en privacy Op een vakantie zijn of ontstaan er wel eens koppeltjes. Dat is OK, maar het brengt soms spanningen in de groep. Geef volgende principes door aan je groepsgenoten: • Koppeltjes in de groep mogen niet storen. Het is storend als twee personen vaak kussen, con- stant hand in hand lopen of aan elkaar hangen. • Sommige activiteiten of rustmomenten zullen je de mogelijkheid bieden om even op jezelf te zijn of met je favoriete groepsgenoten. We willen echter niet dat mensen zich voortdurend afzonderen van de groep. Dat geldt niet alleen voor koppeltjes, maar ook voor vrienden. • Als een duo in de groep stoort, is het de verantwoordelijkheid van de VV om hen daarop aan te spreken. • Als de vakantieplaats het toelaat, zijn er aparte jongens- en meisjeskamers. Iedereen slaapt steeds in zijn eigen bed. Als er tweepersoonskamers zijn mogen koppels gerust samen slapen. Koppels die een kamer delen met anderen, slapen apart! • Je afzonderen van de groep is asociaal en seks in het bijzijn van anderen wordt niet getolereerd. Op een vakantie ontbreekt vaak de nodige privacy. Als je niet ongestoord kunt vrijen, stel je seks uit tot na de vakantie. • Een relatie of seksuele handelingen tussen een begeleider en een deelnemer kunnen strafbaar zijn. Bij Hannibal is de regel dat dit sowieso niet gebeurt.

wettelijke overtredingen Handelingen die in de algemene maatschappelijke context niet aanvaard worden (stelen, vandalisme, agressie t.o.v. personen, verkeersovertredingen, openbare zedenschennis...) worden uiteraard ook niet getolereerd op de Hannibalvakanties. Bij overtredingen kan de politie ingeschakeld worden.

bezoek roken Bij het begin van de vakantie wordt besproken waar en wanneer er gerookt mag worden. Tijdens activiteiten en bij de maaltijden wordt er sowieso niet gerookt. Respecteer sowieso de richtlijnen van het verblijfscentrum en het rookbeleid van je vakantieland. Roker of niet-roker: wees hoffelijk! Rokers duwen hun peuken goed uit en ruimen ze zelf op. alcohol Een pintje verfrist. Eentje drinken is OK maar onthoud: • Dronkenschap is uitgesloten.

Bezoek en overnachting van buitenstaanders is niet toegestaan. Ervaring leert ons dat bezoek het groepsgebeuren vaak negatief beïnvloedt. Enkel in overleg met het Hannibalteam kunnen eventueel uitzonderingen worden toegestaan. Bezoekers zijn niet verzekerd voor persoonlijke ongevallen en burgerlijke aansprakelijkheid.

telefoon en gsm Privé-gesprekken zijn altijd voor eigen rekening. Voor gesprekken in functie van vakantieactiviteiten gebruik je indien mogelijk de telefoon van het vakantiehuis. Als er onderweg regelmatig gebeld moet worden, koop dan eventueel van het groepsbudget een gsm-kaart (voor buitenlandse vakanties: in je vakantieland). Zo moet er niemand persoonlijk opdraaien voor de kosten.

• ’s Nachts blijf je verantwoordelijk: ook dan kunnen de deelnemers je nodig hebben. • Hannibal verbiedt het bezit, kopen of drinken van sterke drank (>20°) en alcoholpops. • Voor buitenlandse vakanties: in andere landen gelden soms strengere regels rond het gebruik van alcohol. Respecteer ze! • Dronkenschap is een uitsluitingscriterium in de verzekering burgerlijke aansprakelijkheid, dus als er iets gebeurt en je bleek toch onder invloed te zijn, dan ben je persoonlijk aansprakelijk. Jongvolwassen deelnemers lusten soms ook graag een pintje. In hun fiche staat beschreven of en hoeveel alcohol ze mogen drinken. behandel hen als volwassenen en laat hen een pintje drinken als ze dat willen (bv. wanneer jullie een terrasje doen of tijdens een fuif).

Bij het begin van de vakantie spreek je met je ploeg af hoe er wordt omgegaan met het gebruik van de gsm. Het kan storend zijn als mensen regelmatig opgebeld worden of sms’jes ontvangen/versturen. Als er een belmoment voorzien wordt voor mensen met een gsm, dan krijgen ook anderen de kans om eens naar huis te bellen (bv. vanuit een telefooncel), als ze daar nood aan hebben. vijfde maaltijd

drugs Bij Hannibal is de regel simpel: cannabis en illegale drugs zijn niet toegelaten. Niemand heeft ze dus op zak. Indien iemand betrapt wordt op het bezit, gebruik of verdelen van drugs, wordt het secretariaat en de politie verwittigd. Druggebruik is een uitsluitingscriterium in de verzekering burgerlijke aansprakelijkheid. Als er iets gebeurt en je bleek onder invloed te zijn, dan ben je persoonlijk aansprakelijk.


Gebruik je toch je eigen gsm in functie van de vakantie? Er zit een onkostenformulier voor telefoongesprekken in het boekhoudschrift. Verreken je onkosten met de financieel verantwoordelijke en reken zo snel mogelijk af met het groepsbudget, ten laatste op het einde van je vakantie.

•

8

•

Het is fijn om ‘s avonds laat iets te knabbelen. Snacks, drank en kleine hapjes voor de hele groep kunnen betaald worden van het maaltijdbudget. Je groep kan ook afspreken dat late knabbels voor ieders eigen rekening zijn, of een pot samenleggen. Of bv. elke dag twee andere personen laten ‘trakteren’ op iets kleins. Bespreek dit samen, er mag niemand iets opgedrongen worden.

•

9

•


6. de vakantieformules 2. INTERNATIONALE GROEPSUITWISSELINGEN Een uitwisseling is een beklijvende internationale ervaring. Er wordt intensief samengewerkt met een groep buitenlandse jongeren, rond een vooraf bepaald thema. Het programma staat al min of meer vast, maar er wordt gerekend op ieders actieve inbreng om er echt een ‘project van de groep’ van te maken.

een internationale groep Het hele programma speelt zich af in een internationale groep. Meestal zijn er twee partnerlanden, soms ook meer. Engels is meestal de werktaal. Het is dus belangrijk dat je je behoorlijk kunt behelpen in het Engels en bereid bent om een week lang de taalinspanning te leveren en je te integreren in de internationale groep. themasessies en intercultureel leren

1. TOERISTISCHE VAKANTIES Dit zijn echte reizen waarbij toerisme en plezier centraal staan. De activiteiten gebeuren gemeenschappelijk en worden volledig door de groep zelf gepland, deels vooraf, deels ter plaatse. Daarbij wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de wensen van iedereen uit de groep. Meestal zijn deze vakanties een leuke mix van cultuur en natuur, van actie en ontspanning.

de groep bepaalt zelf het programma Tijdens de startdag zet de vakantieverantwoordelijke(n) je op weg om de vakantie te beginnen plannen. Er wordt niets voorgekauwd; het is echt de bedoeling dat elke deelnemer een stukje bijdraagt in de voorbereiding en uitwerking van het programma. draag je steentje bij

draag je steentje bij Tijdens de startdag krijg je een idee van het voorlopige programma en bekijk je samen welke taken verdeeld moeten worden. De voorbereiding kan themagericht zijn (opzoeken van info over het thema, uitwerken van themasessies), of ontspanningsgericht (de kennismakings- en/of ontspanningsactiviteiten voorbereiden). Wanneer wij een buitenlandse groep te gast hebben zijn er ook veel praktische voorbereidingen (afspraken maken met de beheerder van de verblijfplaats of met de buschauffeur, bezoeken en gidsen vastleggen, de bar organiseren, het materiaal beheren...). Er is voor iedereen wel een taak weggelegd. Soms bestaat een uitwisseling uit twee delen: het ene jaar is er de zending naar het buitenland, het jaar erop de ontvangst van de partnergroep in eigen land (of andersom). In dat geval verwachten we dat je je in de mate van het mogelijke engageert voor beide delen. dankjewel, Europa!

Ga op zoek naar info over jouw vakantiebestemming. Surf naar toeristische en informatieve websites, verzamel brochures en gidsen. Je kan al informeren hoe het zit met de toegankelijkheid voor rolstoelers, toegangsprijzen van bepaalde bezienswaardigheden opzoeken, de locatie en bereikbaarheid van attracties uitdokteren, een woordenlijst aanleggen met veel gebruikte uitdrukkingen in de taal van het land. Je kan je ook bezighouden met het het uitstippelen van de reisweg, bedenken van spelletjes voor onderweg, ideetjes om elkaar beter te leren kennen of om te werken aan de groepssfeer. Deel al je info met de anderen. Hoe beter de groep voorbereid is, hoe efficiënter de activiteiten ter plaatse kunnen verlopen.


De eerste dag(en) van de uitwisseling staat kennismaking en groepsvorming centraal. Vanaf dan is er elke dag minstens één themasessie. De themasessies worden uitgewerkt volgens verschillende methodieken: discussies, stellingenspel, informatief spel, rollenspel e.d. Het programma is ook altijd intercultureel getint. Om elkaars cultuur te leren kennen is er een presentatie van elk land tijdens een ‘interculturele avond’, je speelt een intercultureel spel, je dompelt je onder in de cultuur van het gastland. Verder mag je je verwachten aan (educatieve) uitstapjes en ontspanningsactiviteiten. In ‘feedbackmomenten’ wordt er regelmatig stilgestaan bij het uitwisselingsgebeuren.

•

10

•

De uitwisselingen kaderen in het Europees programma Youth in Action. Europa investeert grote sommen in programma’s als Youth in Action. Dankzij die subsidies kan jij aan een spotprijs reizen en een weeklang genieten van een onvergetelijke ervaring. Europa verwacht dat je iets doét met die ervaring. De uitwisseling stopt niet bij de terugreis, het is de bedoeling dat ze verder zindert. Dit wordt op de startdag en tijdens de uitwisseling besproken. Heb je de smaak van het internationale avontuur te pakken gekregen? Dankzij Free Exit kan je ook individueel een internationaal avontuur beleven. Free Exit is een project van De Werkbank (De Werkbank is net als Hannibal een onderdeel van JKVG vzw.) Meer info over Free Exit op www.dewerkbank.be.

•

11

• infobundel voor nieuwe deelnemers

7. assistentie assistentie vragen Er gaat geen medische hulp mee. Je kan beroep doen op al je reisgenoten. Wat je zelf kan, doe je zelf. Verder geef jij aan hoe en je kan bijstaan. Als deelnemer met een handicap kan je mee als de draagkracht van de groep groot genoeg is om voor jouw persoonlijke assistentie in te staan. Het groepsgebeuren en het vakantiegevoel staan centraal. Jijzelf draagt ook je steentje bij wanneer dat nodig is. Het is immers ook vakantie voor de deelnemers zonder handicap.

deel van je vakantie Als je deelneemt aan een vakantie van de doelgroep ‘jongeren fysiek’, weet dan dat assistentie deel uitmaakt van het vakantiegebeuren. We verwachten van àlle deelnemers, met en zonder handicap, nieuweling of meer ervaren, dat ze bereid zijn om - binnen hun mogelijkheden - assistentie te verlenen waar nodig. mogelijke assistentievragen • rolstoel duwen • iemand in en uit de rolstoel helpen (ondersteunen/tillen, bijvoorbeeld van en naar bed, toilet, douche) • tijdens maaltijden: eten snijden, drinken en eten aangeven, mond afvegen • bij het aan- en uitkleden: kledij aangeven, hulp bij het dicht- of opendoen van ritssluitingen, BH, knopen, veters tot volledig helpen aan- en uitkleden • hygiëne: tanden poetsen, haarverzorging, scheren, wassen, afdrogen • toiletgang en intieme verzorging: verschonen van incontinentiemateriaal of maandverband, bips afvegen, urinaal aanbrengen, assisteren bij sonderen of colonspoelen • medicatie: medicatie geven • bagage helpen dragen, bed opmaken, spullen op orde houden, dingen aangeven... Assistentienoden worden besproken op de startdag en bij het begin van de vakantie. Niet alle deelnemers met een handicap hebben (veel) assistentie nodig. De ene persoon zal alleen assistentie vragen op verplaatsing (rolstoel duwen). Een ander zal ook hulp vragen in de badkamer of aan tafel. Sommigen kunnen bijna alles volledig zelfstandig, anderen zullen voortdurend beroep moeten doen op assistentie. Wat iemand zelf kan, laat je hem uiteraard zelf doen.

iedereen helpt iedereen Uiteraard staat niemand er alleen voor! Je gaat met een groep op vakantie. Iedereen gaat met elkaar om, en iedereen moet op iedereen beroep kunnen doen.

assistentie geven Als je deelneemt aan een vakantie van Hannibal engageer je je om met respect en zorg een stuk van de assistentie op te nemen. Als deelnemer zonder handicap houd je rekening met de noden van je groepsgenoten met een handicap. Voor noodzakelijke assistentie moeten ze steeds op iemand een beroep kunnen doen. Een week lang assistentie geven kan best vermoeiend zijn, maar het is de bedoeling dat het vakantiegevoel primeert.

Het is niet de bedoeling dat een deelnemer met een handicap één bepaalde groepsgenoot claimt voor alle assistentietaken. De groep kan eventueel wel afspreken om bepaalde assistentietaken steeds door dezelfde mensen te laten gebeuren omwille van privacyredenen of om een en ander vlotter te laten verlopen.

vraag uitleg en hulp Misschien voel je je wat onzeker en zie je niet alle assistentietaken onmiddellijk zitten. Wij verwachten dat je je er wel voor openstelt. Als je niet goed weet wat er van je verwacht wordt, vraag het dan aan de persoon in kwestie. Hij/zij zal je het best kunnen uitleggen hoe je bepaalde handelingen aanpakt. Durf ook hulp vragen aan een derde als je iets niet alleen kunt (bijvoorbeeld iemand optillen). Tips en uitleg over assistentie en verzorging vind je verderop in deze brochure.


•

12

•

•

13


8. handicap De officiële definitie van handicap: elke langdurige en belangrijke beperking van de kansen tot sociale integratie van een persoon ten gevolge van een aantasting van de verstandelijke, psychische, lichamelijke of zintuiglijke mogelijkheden.

eerst de persoon; de handicap is een detail

Bij Hannibal ontmoet je mekaar in een vakantiecontext. In de eerste plaats zijn jullie groepsgenoten. Je leert mekaar als mens kennen, ieder met zijn persoonlijkheid. Een handicap is maar een detail. Wat precies de oorzaak, de medische achtergrond of de benaming van iemands handicap is, vinden wij van ondergeschikt belang. Je kan perfect een week met iemand optrekken zonder dat je al die details hoeft te kennen.

enkele veel voorkomende handicaps

Het is onmogelijk om een volledig en gedetailleerd overzicht te geven van de handicaps die je op onze vakanties zou kunnen tegenkomen. Hieronder beperken we ons dus tot uitleg over enkele veel voorkomende fysieke handicaps. spasticiteit Of hersenverlamming (cerebral palsy). De oorzaak is beschadiging van een oorspronkelijk normaal hersenstelsel, kort voor, tijdens of kort na de geboorte. Deze mensen vertonen stoornissen in hun beweging, in hun houding, hun spreken en/of gezichtsuitdrukkingen. Door deze uiterlijke kenmerken wordt deze handicap soms ten onrechte geassocieerd met een verstandelijke beperking. Hersenverlamming beperkt zich niet tot de motoriek. Er kunnen zich bijkomende problemen voordoen, zoals voedingsproblemen, kwijlen, gezichts- en gehoorstoornissen, epilepsie, een verstoorde maag-darmwerking...

dwarslaesie Dit is meestal het gevolg van een breuk door een ongeval en dus geen aangeboren handicap. Doordat op een bepaalde plaats zenuwvezels onderbroken worden in het ruggenmerg, is het lichaam verlamd (of het gevoel verminderd) naar beneden toe. Daardoor zijn deze personen meestal rolstoelgebruikers. Meer weten? www.dwarsleet.nl. NAH Een niet-aangeboren hersenletsel (NAH) is vaak het gevolg van een ongeval, tumor, hersenbloeding of een operatie. De kenmerken verschillen van persoon tot persoon. Dit heeft te maken met de plaats van de beschadigingen in de hersenen en de ernst van het letsel. Enkele problemen die vaak voorkomen bij mensen met een NAH: stemmingswisselingen, vertraagd denkvermogen, spraakproblemen, oriëntatieproblemen, geheugenproblemen, problemen met kracht en controle over ledematen. hoofdpijn, onduidelijk of verward praten. Meer info: www.nah-info.nl.

zintuiglijke handicap Men spreekt ook wel van sensoriële handicaps. Het gehoor (auditief) of het zicht (visueel) is sterk verminderd of afwezig. Bij personen met een auditieve handicap is het belangrijk voldoende langzaam en duidelijk articulerend te spreken en - indien zinvol - luid genoeg. Spreek vanop korte afstand met de slechthorende en zorg dat hij kan zien wat je zegt. Schakel achtergrondlawaai uit, want een slechthorende is niet in staat om uit een veelheid van geluiden er één geluid uit te filteren. Neem in gezelschap de slechthorende op in het gesprek: noem telkens het onderwerp, dan blijft de slechthorende erbij horen. Lach hem niet uit als hij verkeerd reageert, maar vertel wat er aan de hand is. Gebaren en geschreven taal kunnen de communicatie vergemakkelijken. Personen met een visuele handicap hechten belang aan een vertrouwde omgeving waarin ze weten waar alles zich bevindt. Vertel hen ook zo veel mogelijk wat er gebeurt zodat ze niet steeds een deel moeten missen! Tips: http://www.kimbols.be/ogen/tips.php.

spina bifida Ook gekend als ‘open rug’. De ernst ervan is afhankelijk van de mate waarin en de plaats waar de ruggenwervel niet gesloten werd. Vanaf die plaats is het onderlichaam verlamd. Meestal zitten deze mensen in een rolstoel en zijn ze incontinent. Door een slechte bloeddoorstroming in de verlamde lichaamsdelen is de huid erg week en genezen wonden er heel moeizaam. Belangrijk is om – zeker bij het duwen van hun rolstoel – de nodige voorzichtigheid en zachtheid in acht te nemen. Lees meer: www.bosk.nl/templates/mercury.asp?page_id=3196. spierziekten Een spierziekte kan progressief zijn. Dat wil zeggen dat ze verergert met het ouder worden. Ze kan echter ook stagneren (niet meer verergeren). Vaak konden deze mensen als jong kind nog lopen en spelen zoals anderen. Rond hun 10 à 11 jaar hebben velen echter al een rolstoel nodig. De spierverzwakking begint meestal rond het bekken en breidt zich van daar verder uit. Bij verzorging kunnen deze mensen moeilijk meewerken: als je hen uit hun rolstoel wil tillen, let dan op dat ze niet uit je armen ‘wegglippen’. Info over spierziekten: www.vsn.nl/spierziekten/index.php

autisme Heel uitzonderlijk gebeurt het dat normaalbegaafde jongeren met een milde vorm van autisme aansluiten bij de doelgroep ‘fysiek’. Autisme is geen fysieke handicap. Het is een hersenstoornis waarvan de oorzaak nog niet gekend is. Door hun speciale manier van informatie verwerken, hebben mensen met autisme problemen met sociale interactie, communicatie, verbeelding en soepelheid. Hoe ga je om met personen met autisme? • Vertel vooraf wat je gaat doen. • Bied structuur: doe dingen in een bepaalde volgorde en wijk hier niet van af. Verandering roept bij mensen met autisme weerstand op. • Vermijd beeldspraak en dubbelzinnig of figuurlijk taalgebruik. • Vermijd vage uitdrukkingen zoals later, straks, bijna, ongeveer, … • Geef de tijd om je boodschap te laten doordringen. Herhaal ze eventueel letterlijk. • Gebruik ondubbelzinnige, eenvoudige taal en beperk de boodschap tot de essentie. Meer info: www.autismevlaanderen.be.


•

14

•

•

15


10. verzorging en assistentie: tips

epilepsie Epilepsie is geen handicap, maar het komt wel vaak voor bij mensen met een handicap. Bij epilepsie is er op sommige momenten een verminderd bewustzijn door een kortsluiting in de hersenen. Dat kan gaan van onopvallende korte ‘absences’ tot grote aanvallen met stuiptrekkingen, waarbij het bewustzijn volledig afwezig is. Soms spreekt men van een toeval in plaats van een aanval. In de volksmond wordt een epilepsie-aanval natuurlijk meer gebruikt. Vele epileptici moeten een strikt medicatieschema volgen en kunnen zo toch (bijna) aanvalsvrij door het leven gaan. Ze weten meestal goed welke factoren een toeval kunnen uitlokken. Vermoeidheid is een belangrijke trigger. Epileptici moeten dus goed hun nachtrust bewaken. Respecteer dit. Andere factoren die een toeval kunnen uitlokken zijn: • fel licht (stroboscoop op een fuif, flitsende lichten op de kermis) • een hevige inspanning (bvb een actief en spannend bosspel) Een ‘grand mal’ of grote epilepsietoeval kan er akelig uitzien: ogen die wegdraaien, ledematen die ongecontroleerd beginnen te schokken, schuim op de mond. Omstanders zullen misschien schrikken en beginnen te panikeren of onnodig een ziekenwagen willen bellen. Houd het hoofd koel, leg uit dat het om een epilepsieaanval gaat, stuur ramptoeristen weg en volg onderstaande tips.

• Vraag altijd of het nodig is dat je helpt. Wat iemand zelf kan doen, laat je hem ook doen. • Ontneem niemand zijn zelfstandigheid. • Vraag wat je precies moet doen. De persoon met een handicap kan zelf het best uitleggen hoe je hem goed kan helpen. • Wees niet beledigd als iemand jouw assistentie weigert, de ander heeft het recht om te kiezen aan wie hij assistentie vraagt. • Vraag gerust om te herhalen wat je niet goed begrepen hebt. Is het de eerste keer dat je een assistentietaak uitvoert? Laat dan eventueel iemand met ervaring voordoen hoe het moet. • Neem geen betuttelende houding aan. • Vertel wat je gaat doen, zo is de ander voorbereid en volgen er geen onaangename verrassingen. (Bijvoorbeeld: ‘ik ga je rolstoel even kantelen’ als je op oneffen terrein terechtkomt.)

Een epilepsie-aanval! Wat nu?

algemene richtlijnen

• Blijf kalm. • Blijf bij de persoon en voorkom dat hij zich tijdens een aanval verwondt (neem de bril af, haal voorwerpen weg waaraan hij zich zou kunnen verwonden). • Zorg dat de ademhaling zo min mogelijk gehinderd wordt, maak strakke kleding los. • Probeer te timen hoe lang een aanval duurt.

• Plaats jezelf zoveel mogelijk op dezelfde ooghoogte als de persoon (in de rolstoel). Zo communiceer je makkelijker en het geeft een vertrouwder gevoel omdat je je niet fysiek ‘hoger’ stelt dan de ander.

Zeker niét doen:

• Stop nooit iets hards tussen de tanden. • Probeer de aanval niet te stoppen door de heftige bewegingen tegen te houden. Na een aanval:

• Stel de persoon gerust en vertel wat er gebeurd is. • Geef hem de tijd om wat te bekomen en laat hem eventueel rusten. • Als je in groep bent en de anderen zijn ook geschrokken, probeer ook hen dan uit te leggen wat er gebeurde en stel ook hen gerust. • Misschien moet je bepaalde medicatie toedienen. • Bel zeker even naar de ouders/opvoeders over het gebeurde. • Als een aanval langer dan minuten duurt, of er volgt snel een tweede aanval, of bij ernstige verwondingen, dan bel je een dokter.


•

16

•

•

17


verzorging en assistentie: tips - vervolg

DE ROLSTOEL

AAN TAFEL

• Zet jezelf op gelijke ooghoogte wanneer je met iemand in een rolstoel praat. • Vraag waar de persoon naartoe wil, wil zitten. Neem hem niet zomaar mee, zonder verdere uitleg. • Draai de rolstoelgebruiker met zijn gezicht naar de persoon die aan het woord is of naar de plaats waar het gesprek/gebeuren zich afspeelt. • Tijdens activiteiten zorg je dat rolstoelgebruikers alles goed kunnen volgen. Als je een rolstoelgebruiker achter een groep ‘parkeert’, dan ziet hij niks. • Als je iemand aan een tafel zet: ga even na of zijn knieën onder het tafelblad kunnen en knal niet tegen een tafelpoot aan. Ook als je door een deuropening moet, vergewis je je ervan dat de ruimte breed genoeg is en je geen muren of deurstijlen raakt. duwen • Rij niet tegen anderen aan. • Vermijd hobbelige parcours, steentjes, putten. • Neem een normaal tempo aan. Ga niet racen.

• Aan iemand die niet zelf zijn voedsel kan opscheppen, vraag je wat hij wil eten/drinken en hoeveel. • Mensen met motorische beperkingen gebruiken soms een bordrand, een slab, aangepast bestek, een aangepaste drinkbeker. Bij het materiaal dat Hannibal meegeeft vind je drink- rietjes. • Sommige mensen moet je helpen met boterhammen smeren, vlees snijden, eten naar de mond brengen. Als je rechtshandig bent, ga je best rechts van de persoon zitten, en andersom. Heb oog voor de persoon en neem rustig de tijd. Houd ondertussen geen conver- saties met iemand van twee tafels verder. Als het lang duurt, laat je dan eventueel aflossen door iemand die intussen al klaar is met eten. • Door geduld op te brengen zorg je ervoor dat de ander zich niet verslikt en kan aangeven wat hij wil. Ook hier weer: wat hij zelf kan doen, laat je de persoon met een handicap zelf doen, al gaat het soms nog zo traag.

IN DE BADKAMER wassen

stoepranden en drempels • Rij de voorste wieltjes van de rolstoel tot tegen de stoeprand. Zet vervolgens je linker- of rechtervoet op de achterste trapbuis (2 uitsteeksels). Duw met je voet om zo de voorste wieltjes op te lichten. Als er geen trapbuis is, kantel je de rolstoel met je armkracht. Gebruik je benen en je romp als steun om te voorkomen dat de rolstoel achterover valt. Als de stoeprand hoog is, dan rij je er achterwaarts op. • Van de stoeprand af rijden doe je best achterwaarts: eerst de grote wielen voorzichtig van de stoeprand rijden (goed tegenhouden). Rij je er voorwaarts af dan kantel je de voorste wielen naar boven, en rij je enkel met de achterste wielen. Zo voorkom je dat iemand uit de rolstoel valt. • Neem geen risico’s. Als je voelt dat een bepaalde hindernis te moeilijk wordt, omdat je niet weet hoe je ’t moet aanpakken of omdat je te weinig kracht hebt om de rolstoel stevig in de hand te houden, vraag dan om hulp! in- en uitstappen

• Belangrijk is dat je zorgt voor voldoende privacy: doe ramen en deuren dicht, zorg dat er niet voortdurend mensen binnen- en buitenlopen, stel de ander op zijn gemak. • Neem je tijd om iemand te wassen. • Verzamel vooraf al het nodige materiaal. • Als je iemand wast, doe het dan met water op de juiste temperatuur, zorg dat de ander geen kou krijgt, was ook goed tussen vingers en tenen en in de okselholtes. Spoel goed af en vooral: droog heel goed af (dus ook in moeilijke huidplooien en tussen de tenen). Zo voorkom je schimmels. Meestal heb je de mogelijkheid om te douchen. Soms is de douche zeer goed aangepast voor mensen met een loophandicap: dan vind je er een zitje, een afneembare douchekop, een antislipvloer en steunen aan de wand. Maar vaak zal je moeten improviseren. Vraag dan bijvoorbeeld om een plastic tuinstoel, zorg dat je zeker zelf slippers aan je voeten hebt zodat je niet uitglijdt als je iemand moet ondersteunen. Je kan er ook voor kiezen om iemand zittend in de rolstoel of liggend op het bed te wassen. scheren

• Zet steeds de remmen op als je iemand in of uit de rolstoel helpt stappen. • Klap steeds de voetsteunen omhoog en draai ze eventueel ook opzij. • Bij veel rolstoelen kun je bepaalde onderdelen verwijderen: armleuningen, voetsteunen… Dat maakt het makkelijker om mensen vanuit de rolstoel in een wagen, in bed of op het toilet te tillen. • Als je een rolstoel in een auto zet, kan je er ook bepaalde onderdelen (bijvoorbeeld de wielen) afnemen om hem zo compact mogelijk te maken.

Mannen die zich niet zelfstandig kunnen scheren brengen meestal een elektrisch scheerapparaat mee. Scheren met een elektrisch scheerapparaat doe je op een droge huid. Span de huid lichtjes aan en houd het toestel er loodrecht op. Beweeg rustig, zonder te drukken, tegen de groeirichting van de baard in. Voor het opbergen van het apparaat reinig je het goed met het borsteltje. andere Ook tandenpoetsen, neus en oren schoonmaken, kammen, deodorant aanbrengen, eventueel schminken e.d. behoren tot de dagelijkse verzorgingstaken. In principe geeft de persoon zelf wel aan of en hoe je hem moet assisteren. Als je merkt dat iemand er echt onverzorgd bijloopt kan je eventueel zelf aanbieden om te helpen.


•

18

•

•

19


verzorging en assistentie: tips - vervolg OP HET TOILET Soms is er assistentie nodig bij het toilet. Dat kan zich beperken tot het openen of sluiten van een broeksknoop of ritssluiting. Maar vaak zal men je vragen om te ondersteunen bij de transfer van de rolstoel naar het toilet en omgekeerd. • Als er een aangepast toilet is dat ruim genoeg is, rijd je er met de rolstoel binnen. Anders kan het wat improviseren worden. Probeer in elk geval zoveel mogelijk privacy te bieden, en zoek de meest handige positie om de rolstoeler vanuit de rolstoel op het toilet te helpen, met zo min mogelijk obstakels. • Moet er echt getild worden, zorg dan dat je met twee helpers bent. Spreek vooraf af welke verschillende stappen je gaat doen. Tel steeds samen af (3 – 2 – 1 – ja!) voordat je de persoon optilt. Soms kan je in één beweging de transfer doen en tegelijk de andere helper de broek al laten af- of optrekken. • Sommigen hebben graag dat je bij hen blijft om hen te ondersteunen (vooral wanneer er geen steunbeugels voorzien zijn). Anders ga je buiten wachten. • Vraag of het nodig is om de bips of de vagina af te vegen. • Vergeet het toilet niet door te spoelen. Laat geen spullen rondslingeren. • Was je handen en/of help de rolstoeler indien nodig zijn handen wassen. incontinentie Sommige mensen hebben ten gevolge van hun handicap hun plas en/of stoelgang niet (volledig) onder controle: ze kunnen niet ophouden of niet spontaan ontlasten. Hier wordt niet makkelijk over gepraat en op zich is dat ook niet nodig. De meeste incontinente personen zullen zichzelf discreet verzorgen. Sommigen kunnen dat door hun handicap niet zelf doen. In dat geval zullen ze je vragen om te assisteren. Van de assistent wordt uiteraard discretie verwacht. • Wanneer de blaasspieren niet de kracht hebben om de urine zelf uit het lichaam te stuwen, moet men sonderen: er wordt een sonde in de blaas gebracht om het vocht af te voeren. • Soms vindt ook de stoelgang niet spontaan de weg naar buiten. Bij het colonspoelen wordt de darm via de anus gevuld met een ruime hoeveelheid lauw water. Het water zal uit de darm lopen en de ontlasting meespoelen. • Een urinaal is een plastic of kunststof fles met een brede hals. Dit geeft mannen de mogelijkheid om te plassen zonder dat ze de transfer naar het toilet moeten maken. Je klemt de fles tussen de benen van de zittende man, met de afgeplatte kant naar onder, zodat er geen urine kan teruglopen. De penis wordt in de hals van de fles gebracht. Als de plas gebeurd is, giet je de urine weg in een toilet, je spoelt het urinaal met water en bergt het terug op. Het zit meestal in een zakje dat aan de rolstoel hangt. • Een uridoom is een soort zelfklevend condoom dat over de penis aangebracht wordt. Het is via een buisje verbonden met een reservoir (zakje) dat de urine opvangt. Het zakje wordt meestal met velcrostrips aan het onderbeen vastgemaakt. Aan het zakje is een ‘kraantje’ om het te ledigen. Sommigen zullen voor elk gebruik een nieuw zakje aanbrengen, anderen spoelen het zakje met water en gebruiken het meermaals. • ‘Pampers’: sommige incontinente mensen gebruiken dag- of nachtpampers. Wanneer de persoon in kwestie op zijn benen kan steunen, is het makkelijk om de pamper staand aan te doen. Anders doe je het liggend op het bed. Wanneer je een vuile pamper helpt verwijderen, maak hem dan onmiddellijk zo compact mogelijk (dichtrollen) en doe hem in een apart plastic zakje dat je goed dichtknoopt voordat je het in de vuilnisbak gooit. Leg het nodige materiaal (een nieuwe pamper, wasgerief of vochtige doekjes, handdoek, toiletpapier…) vooraf klaar, zodat je snel kan handelen en de ander niet langer dan nodig in zijn blote bips moet liggen/staan.


•

20

•

• Een bedpan ken je wel als je ooit in het ziekenhuis gelegen hebt. Een bedpan wordt gebruikt voor mensen die liggend (op bed) ‘naar het toilet gaan’. Je legt er best iets bescher- mends onder om knoeien te vermijden. De inhoud wordt achteraf in het toilet weggespoeld, de bedpan wordt gespoeld en indien mogelijk ontsmet. De gebruiker zelf zal richtlijnen geven over het onderhoud. algemene tips • Leg het nodige materiaal steeds vooraf klaar. • In de EHBO-koffer vind je verzorgingshandschoenen, vochtige doekjes, handzeep, plastic zakjes, ontsmettingsalcohol. Die kan je gebruiken als de deelnemer die dingen zelf niet bij heeft. • Als het verversen van incontinentiemateriaal geurtjes met zich meebrengt, zorg dan dat de plaats goed verlucht wordt. Laat in geen geval gebruikt materiaal rondslingeren. • Probeer vuilbakjes met incontinentiemateriaal zo snel mogelijk te ledigen. Zeker in de zo- mer krijg je al snel geurhinder. • Ga discreet om met eventuele ‘ongelukjes’. Zorg dat de persoon gewassen is voor hij schone kleren aantrekt. Natte broeken moeten gewassen en gedroogd worden vooraleer je ze in de linnenzak stopt. Bij het materiaal van Hannibal vind je vloeibaar wasmiddel.

HULPMIDDELEN Verder vragen ook de hulpmiddelen om een verzorgd gebruik en onderhoud. Hulpmiddelen zijn kostbaar en voor de betrokkenen onmisbaar. Spring er voorzichtig mee om. Gebruik nooit ongevraagd iemands rolstoel om erin te zitten of mee te rijden. • Manuele rolstoel: wanneer de rolstoel niet gebruikt wordt, neem het kussen er dan eens uit om te verluchten. Verwijder zand, kruimels of ander vuil. Zorg dat de banden steeds voldoende opgepompt zijn. Laat geen losse onderdelen (voetsteunen e.d.) rondslingeren. • Elektrische rolstoel: idem als manuele rolstoel. Vergeet niet ’s nachts de batterij op te laden. Bij het slapengaan steek je de stekker in een stopcontact, dan is hij ’s ochtends opgeladen. • Krukken: zorg dat krukken steeds binnen handbereik staan van degene die ze nodig heeft. Plaats ze zo dat ze niet vallen en dat anderen er niet over kunnen struikelen. Idem voor looprekjes. Zorg dat ze op een plaats staan waar ze de doorgang voor anderen niet be- lemmeren. • Een bril was je iedere morgen met warm water en zeep en droog je af met een propere zakdoek. Leg hem ’s nachts op een veilige plek. Spreek af waar je de bril legt. Iemand die echt slecht ziet, vindt de bril misschien niet als hij niet op zijn neus staat. • Een hoorapparaat breng je in nadat de oren zijn schoongemaakt. Als je het hoorapparaat uitneemt, maak het dan ook schoon. meer weten? In de bib en op internet vind je info voor professionele verzorgers. Een voorbeeld: www.ziekenverzorgende.nl - rechts onderaan vind je de link ‘zorgenprotocollen’.

•

21


voorbereidingsmomenten Bij je inschrijving word je uitgenodigd voor het startweekend: een ontmoetingsen voorbereidingsdag voor je vakantie/ uitwisseling. Je leert er je groepsgenoten kennen en wisselt praktische info uit. Taken voor de verdere voorbereiding worden verdeeld.

vormingsmomenten Je kan je ook voorbereiden door deel te nemen aan vormingsmomenten van Hannibal. In de paasvakantie is er de cursus ‘animator in het jeugdwerk’ en we bieden elk jaar meerdere losse vormingsdagen aan rond verschillende thema’s. Alle info op www.hannibalvakanties.be.

We wensen je een plezante, onvergetelijke vakantie!

Hannibal • Van Vaerenberghstraat 6 • 2600 Antwerpen-Berchem tel: 03-609 54 40 • fax: 03-609 54 41 • [email protected]

Infobrochure. voor deelnemers FJ

Recommend Documents