As Big As
The Sky
INHOUD CONTENT CREDITS 02 TOELICHTING PROGRAMME NOTES 04 SYNOPSIS 08 INTERVIEW MET ARNOUD NOORDEGRAAF INTERVIEW WITH ARNOUND NOORDEGRAAF 10 OVER DE ARTIEST 14 ABOUT THE ARTIST 16 BIOGRAFIEËN ZANGERS 19 BIOGRAPHIES SINGERS 20 HOLLAND FESTIVAL 2015 23 WORD VRIEND BECOME A FRIEND 26 COLOFON COLOPHON 28
INFO DO 11.6, VR 12.6, ZO 14.6 THU 11.6, FRI 12.6, SUN 14.6 aanvang starting time 20:30 8:30 pm locatie venue Muziekgebouw aan ’t IJ duur running time 1 uur 48 minuten, geen pauze 1 hour 48 minutes, no interval taal language Engels en Mandarijn met Nederlandse boventiteling English and Mandarin with Dutch surtitles inleiding introduction door by Thea Derks 19:45 7:45 pm meet the artist Foyerdeck 1 met with Arnoud Noordegraaf moderator Ruth Mackenzie vr 12.6, na de voorstelling Fri 12.6, after the performance
1
CREDITS muziek, regie, film music, direction, film Arnoud Noordegraaf libretto, scenario libretto, screenplay Adrian Hornsby decorontwerp, film set design, film Ai Weiwei dirigent conductor Bas Wiegers art direction Studio V’TH&V Merel van ’t Hullenaar & Niels Vis kostuumontwerp costume design Merel van ’t Hullenaar i.s.m. i.c.w. Niels Vis lichtontwerp light design Marc Heinz regieassistent assistant director Astrid van den Akker assistent ontwerper deputy set designer Bart Visser assistent dirigent assistant conductor MaNOj Kamps dramaturg dramaturge Janine Brogt voorstellingsleider stage manager Pieter Loman uitvoering performed by Martijn Cornet, bariton baritone Hē Yí, sopraan soprano
Zhang Bo, tenor Merlijn Runia, mezzosopraan mezzo soprano Asko|Schönberg: Mirjam Teepe, fluit/piccolo flute/piccolo Daniël Boeke, klarinet/basklarinet clarinet/bass clarinet Remko Edelaar, fagot/contrafagot bassoon/double bassoon Jan Harshagen, hoorn horn Frank Braafhart, trompet trumpet Ger de Zeeuw, slagwerk percussion Niels Meliefste, slagwerk percussion Marijke van Kooten, viool violin Bernadette Verhagen, altviool viola Doris Hochscheid, cello James Oesi, contrabas double bass
figuranten extras Evelien Emmens, Karin van der Hilst, Frank Lunenburg, Nat Miller, Tom Sanderman, Floor Scholten, Yonathan Stakenburg, Nico Weggemans
vertaler Chinees translator Chinese Qin Liwen
haar & make-up ontwerp hair & make-up design Susanna Peretz i.s.m. i.c.w. Studio V’TH&V Geo Timmerman, assistent assistant Atifa Sealiti, assistent assistant
website Roosje Klap
uitvoering kostuum costume maker Bo Mulder, hoofd head, Thera Hillenaar, assistent assistant, Jennifer Williams, assistent assistant
producent producer Roland Spekle
Wu Wei, sheng Jelle Verstraten, soundscapes
kleedster dresser Bo Mulder, hoofd head, Melanie Petrona, assistent assistant, Anna Lamberts, assistent assistant
Cappella Amsterdam, koor ‘Skype scene’ choir ‘Skype scene’
uitvoering rekwisieten prop maker Judith Witteman
repetitor répétiteurs Gerard Bouwhuis, Dante Boon, Alessandro Soccorsi
coördinatie techniek technical coordinator Jeroen Frijters
acteurs film actors film William Sutton, Claudia Trajano Faria, Mary Louise Moher, Sue Ann Yeoh, Henk Zwart, Chiho Totogawa, Takashi Iwaoka
lichttechnicus light technician Stijn van Bruggen geluidstechnicus sound technician Tom Gelissen
camera film Stijn Hoekstra
videotechnicus video technician Bas Bus
grip Ewoud Bon
video compositor video compositor Vit Ruller
productie film production film Ilse de Graaf, Rikke de Waard (Nederland the Netherlands), Fake Studio (China)
beweging en constructie object object and motion engineer Roy Schilderman 2
making of video making of video Rick Stout
productieleider production manager Ymkje Koopal
coproductie coproduction Holland Festival, Barooni, Asko|Schönberg met steun van with support by Ammodo, Fonds Podiumkunsten, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds voor Hedendaagse Muziek, Adèle Wickertfonds, Fontein Tuynhout Fonds, VSBfonds met dank aan thanks to The Brook Foundation, Kameroperahuis Zwolle, Mulders en vandenBerk Architecten, Jun Ren wereldpremière world premiere Amsterdam, 11 juni 2015
RED DE FAGOT
Voorafgaand hoort u korte fagotsolo’s. Prior to the performance short bassoon solos will be staged. 11.6: Calliope Tsoupaki, Red de fagot solist: Georgie Powell / 12.6: Louis Andriessen, Pas op, ik kom er aan solist: Remko Edelaar / 14.6: Willem Jeths, Bassoon Jingle, solist: Remko Edelaar
3
TOELICHTING door Thea Derks Arnoud Noordegraaf maakte naam met multimediaprojecten die een symbiose bieden van muziek en beeld. Voyager (2004) voor mezzosopraan, soundtrack, decor en film werd geloofd om zijn ‘opmerkelijke eenheid van sfeer en stijl’, de installatie Solitude (2005) werd omschreven als een ‘perfecte en poëtische balans tussen ruimtelijk beeld en driedimensionale klanken’, terwijl Muze voor bariton, cello, percussie, soundtracks en film (2007) geprezen werd om zijn ‘schitterend droomachtige gevoel, dat neigt naar het hypnotiserende’. As Big as the Sky is zijn derde project met de Britse toneelauteur Adrian Hornsby, na de goed ontvangen voorstellingen A.M. (2011) en UrWald (2013). Zoals in al zijn werk onderzoekt Noordegraaf hoe mensen omgaan met hun soms onbegrijpelijke omgeving. In dit geval lijkt er een botsing te zijn tussen West en Oost: de jonge Europese architect Sem is stomverbaasd over de andere opvatting van ‘authenticiteit’ die hij ervaart tijdens het werk aan een bouwproject in een Chinees dorp. Hij is ontzet dat de oorspronkelijke bebouwing wordt afgebroken en vervangen door nieuwe huizen, maar de dorpelingen zijn enthousiast over het vooruitzicht nieuwe woningen te betrekken met kraakheldere betegeling. Zijn opdrachtgever Wu Cai stelt zelfverzekerd: ‘Now village too dirty. Houses not authentic Chinese. Too old and run down and not beautiful.’ Sem begint enthousiast, maar eindigt gedesillusioneerd. Hij droomt ervan geschie-
PROGRAMME NOTES by Thea Derks Arnoud Noordegraaf made a name for himself with multi-media works offering a symbiosis between music and image. Voyager (2004) for mezzo soprano, soundtrack, décor and film was praised for its ‘remarkable unity of atmosphere and style’, the installation Solitude (2005) being called a ‘perfect and poetic balance between spatial image and three dimensional sound’, while Muze for baritone, cello, percussion, soundtracks and film (2007) was lauded for triggering ‘a magnificent dream-like feeling, leaning towards hypnotism’. As Big as the Sky is his third project with the British playwright Adrian Hornsby, after the well-received A.M. (2011) and UrWald (2013). As in all his works, Noordegraaf addresses the theme of people dealing with their sometimes incomprehensible surroundings. In this case there seems to be a clash between West and East: the young European architect Sem is baffled by the different concept of ‘authenticity’ he encounters during a building project in a Chinese village. He’s aghast that the original housing is torn down and replaced by new structures, yet the villagers enthuse about living in new homes with spic and span tiling and flooring. His superior Wu Cai self-assuredly states: ‘Now village too dirty. Houses not authentic Chinese. Too old and run down and not beautiful.’ Sem sets out enthusiastically, yet ends disillusioned. He dreams of writing history by building a punctured dome over a vil4
denis te schrijven door een koepel met een gat erin over een dorp te bouwen en er zo een gigantische camera obscura van te maken. Vergeefs stelt hij zich teweer tegen de wens van zijn superieuren om zijn bouwkundig hoogstandje te veranderen in een toeristenval. Hij voltooit de koepel toch, maar kan niet genieten van de wereldwijde lofprijzingen die deze losmaakt. De reis van hoop naar ontgoocheling in zijn professionele carrière wordt in zijn persoonlijk leven gespiegeld door zijn liefdesrelatie met Mulan. Verliefd als hij is op deze geweldige zangeres van traditionele Chinese opera, is hij totaal overdonderd wanneer zij tegelijkertijd een bewonderde popster blijkt te zijn. Dat zij blijmoedig de nieuwe werkelijkheid omarmt en niet zijn ongemak deelt over hoe echt ten prooi valt aan namaak is misschien nog wel erger: hij lijkt een eeuwige buitenstaander. Op het eerste oog lijkt As Big as the Sky te gaan over twee conflicterende visies op de maatschappij: China (het Oosten) verwelkomt de toekomst vol vreugdevolle verwachting, het Westen houdt vast aan een geromantiseerd idee van het verleden en vreest nieuwe ontwikkelingen. Maar tegelijkertijd werpt de opera licht op een meedogenloos westers kapitalisme, dat wordt gekopieerd door het Oosten: Sem moet niet alleen buigen voor de Chinese miljardair Wu Cai, maar ook voor zijn Nederlandse baas M. Als Woman Wang weigert plaats te maken voor de bulldozers en koppig in haar ‘spijkerhuis’ (een huis, dat als een roestige spijker uit een verder leeg bouwterrein steekt) blijft wonen, beschuldigt de westerse pers de Chinezen er verontwaardigd van de mensenrechten te schenden. Zodra de koepel af is, juichen ze deze geweldige
lage, transforming it into a giant camera obscura. In vain he battles his commissioners, who wish to turn this architectural tour de force into a tourist trap. He does finish the dome to worldwide acclaim, yet can’t enjoy the praise. The journey from hope to deception in his professional career is mirrored in his personal life by his love affair with Mulan. Enamoured with this great singer of Chinese opera, he’s nonplussed when she appears to be an admired pop star, too. That she happily embraces the new reality and doesn’t share his qualms about authenticity falling prey to fake, is perhaps even more distressing: he seems to be an eternal outsider. At first sight As Big as the Sky seems to address two conflicting visions of society: China (the East) welcoming the future with joyful expectancy, the West hanging on to a romanticized idea of the past, fearing new developments. Yet at the same time the opera sheds light on a relentless western capitalism being copied in the East: Sem not only has to bend to the Chinese billionaire Wu Cai, but also to his Dutch superior M. When Woman Wang refuses to give way to the bulldozers and stubbornly holds on to her ‘nail house’ (one single building, sticking out like a rusty nail from an otherwise bare construction site), the western press indignantly accuses the Chinese of abusing human rights. Once the dome is finished, however, they cheer this great achievement. Hypocrisy rules on either side: both the West and the East only have their own interests in mind. As Mulan sings: it’s ‘all a lie, as big as the sky’. As in his other mixed-media productions, Noordegraaf creates a symbiosis between screen, stage and music. Some characters appear on film only, such as Sem’s commissioners: M, the Dutch 5
prestatie toe. Hypocrisie heerst aan beide kanten, zowel West als Oost heeft alleen zijn eigen belang in gedachten. Zoals Mulan zingt: het is ‘allemaal een leugen, zo groot als de hemel’. Zoals in andere mixed-media-producties, laat Noordegraaf film, toneel en muziek met elkaar versmelten. Sommige personages komen alleen voor op video, zoals bijvoorbeeld Sems opdrachtgevers: de Nederlandse meesterarchitect M, en Wu Cai, de Chinese miljardair (gespeeld door Ai Weiwei in een duur pak met knalgele stropdas). Mulan is zowel te zien op het toneel als op de videobeelden. Tijdens Sems Skype-overleg met journalisten, zijn moeder en zijn superieuren zien we hem live, terwijl de anderen hem vanaf meerdere schermen belagen. Samen maken ze hem dol met een pandemonium van verwachtingen en opdrachten, waarbij ze geleidelijk samenklonteren tot een dreigend koor. Hun kreet ‘Sem Sem Sem’ wordt gescandeerd in het ritme van ‘Les augures printaniers’ uit de Sacre du printemps van Stravinsky. Voor het toneelbeeld ontwierp Ai Weiwei een bewegende constructie, gebaseerd op een oud begrip. Ai: ‘Er bestaat een Chinese term die een vorm beschrijft als “ronde hemel, vierkante aarde”. Deze herkennen we vaak in jade-sculpturen die zowel bestaan uit een cirkel als uit een vierkant.’ Door dit voorwerp tijdens de opera te laten roteren, wordt de hemel letterlijk ondersteboven gekeerd, wat de kern van de opera zichtbaar maakt. Hetzelfde geldt voor de beelden die op dit bewegende object worden geprojecteerd: ‘Zij worden vervormd en drukken daardoor verschillende emoties uit. Alles is een zaak van perspectief, of we nou kij-
master builder, and Wu Cai, the Chinese billionaire (played by Ai Weiwei in a business suit with blaringly yellow tie). Mulan performs both on the stage and on video. During Sem’s Skype-conference with journalists, his mother and his principals, we see him live, while the others are coming at him from multiple screens. Together they drive him mad with a pandemonium of expectations and commands, eventually turning into a threatening chorus. Their chant ‘Sem Sem Sem’ is iterated in the rhythm of ‘the augurs of spring’ from Stravinsky’s Rite of Spring. For his stage design Ai Weiwei developed a moving structure, based on an ancient concept. Ai: ‘There’s a Chinese term describing a shape that represents “round heaven, square earth”, which we often find in jade sculptures incorporating both a circle and a square.’ By rotating this object in the course of the opera, the sky is literally turned upside down, visualizing the essence of the opera. The same goes for the images projected onto this moving structure: ‘They become distorted, expressing different emotions. Everything is a matter of perspective, whether we’re interpreting opera, architecture or love.’ In his score Noordegraaf subtly incorporates elements from Western and Chinese music. The opening, overtures and final scene are set to a rather strict form of western-style ‘modern music’, as he terms it. These passages function as the pillars on which the structure of the opera rests. Mulan initially sings in a style akin to traditional Kunqu opera, Sem employing a rather more Wagnerian idiom. Mr. Luo, the village announcer, produces a singsong version of Chinese folk melodies, the film people mainly use plain speech. Some literal musical quotes found their 6
ken naar opera, architectuur of de liefde.’ In zijn partituur verwerkt Noordegraaf subtiel elementen uit westerse en Chinese muziek. De opening, de ouvertures en de slotscène zijn gezet in een tamelijk strenge vorm van westerse ‘moderne muziek’, zoals hij het zelf omschrijft. Deze passages fungeren als de zuilen waarop de structuur van de opera rust. Mulan zingt aanvankelijk in een stijl die verwant is aan traditionele Kunqu-opera, terwijl Sem een meer wagneriaans idioom bezigt. Mr. Luo, de dorpsomroeper, produceert een zingzangversie van Chinese volksliedjes, de mensen op film uiten zich voornamelijk in gesproken woord. Er zijn ook een paar letterlijke muzikale citaten, bijvoorbeeld uit de Wagner opera’s Tristan und Isolde en Siegfried, maar ook uit de Kunqu-opera Het Pioenrozenpaviljoen. Noordegraaf: ‘Af en toe hoor je zelfs een vleugje rhythm and blues en Chinese popmuziek, maar dit zijn slechts vage verwijzingen, ze fungeren als een bron van inspiratie. Het is niet mijn bedoeling dat mensen gaan raden welk citaat ze horen. Het grootste deel van de tijd fantaseer ik er vrij op los en vlecht ik de verschillende idiomen door elkaar. Geleidelijk versmelten zij tot een samenhangende stijl.’
way into the score, too. For instance from Wagner’s opera’s Tristan und Isolde and Siegfried, but also from the Kunqu opera The Peony Pavilion. Noordegraaf: ‘Occasionally I even hint at rhythm & blues and Chinese pop music, but these are passing references, they function as a source of inspiration. It’s not my intention for people to start quizzing about what quotes they’re hearing. Most of the time I freely fantasize, intertwining the different idioms. Gradually they merge into one coherent style.’
7
SYNOPSIS
SYNOPSIS
Akte I Journaliste Kathy arriveert in een dorpje in het zuiden van China, waar op grote schaal gebouwd wordt. Ze wordt begroet door de dorpsomroeper Mr. Luo en bezoekt daarna Sem, de architect. In zijn kantoor vertelt hij over zijn plan het dorp in een gigantische camera obscura te veranderen door er een koepel overheen te bouwen met een gat in het dak. Sem vergadert via Skype met M, zijn baas in Rotterdam, en Wu Cai, een Chinese selfmade miljardair die in het dorp is opgegroeid en het project aanstuurt. Wu Cai zegt dat de koepel een toeristenattractie wordt, met uitvoeringen van traditionele Chinese opera door de beroemde zangeres Qin Mulan. Mulan arriveert voor een proefopname en als hij haar hoort zingen, wordt Sem verliefd.
Act I Kathy, a journalist, arrives in a tiny village in southern China that is in the throes of large-scale construction. She is greeted by a local, Mr. Luo, before moving on to meet with Sem, the architect. Up in his office, Sem explains his plan to build a dome to cover the village and, through a hole in the top, transform it into a giant camera obscura. Sem has Skype meetings with M, his boss in Rotterdam, and Wu Cai, a Chinese self-made billionaire who grew up in the village, and who is driving the project now. Wu Cai announces the dome will be a tourist attraction with performances of traditional Chinese opera by celebrity singer Qin Mulan. Mulan herself arrives for a test shoot, and hearing her sing, Sem falls in love.
Akte II Het oude dorp is afgebroken om ruimte te maken voor een nieuw ‘Authentiek Dorp’, en Luo verheugt zich erop als ‘authentieke dorpeling’ voor toeristen op te treden. Kathy bezoekt Sem, die inmiddels geheel in de ban van Chinese opera is geraakt. Mulan arriveert en ze zingen een duet, maar de zeepbel barst als Woman Wang, een 99-jarige dorpsbewoonster, weigert te wijken voor de bulldozers en haar verhaal wordt opgepikt door de paparazzi rond Mulan. Woman Wangs ‘spijkerhuis’ vormt het startschot voor een wereldwijd mediaspektakel en de bouw van de koepel wordt stilgelegd.
Akte III Nu het project stil ligt, besluit Mulan te vertrekken. Sem reageert zijn frustratie af op Mr. Luo. Hij slaat diens gezicht tot pulp en vlucht daarna in ontzetting. Maar het nieuws dat Woman Wang in haar slaap is gestorven maakt de weg weer vrij en Sem wordt aangemoedigd opnieuw aan zijn bouwtekeningen te gaan werken. Wanneer de koepel zijn voltooiing nadert, wordt het nieuws wederom door de media opgepikt, alleen wordt deze nu geprezen als een meesterlijk staaltje architectuur. Tijdens de opening, met een keur aan wereldsterren, verschijnt Mulan op het toneel om een populaire Chinese aria te zingen.
Act III With the project going nowhere, Mulan decides to leave. Sem vents his frustration on Mr. Luo, beating him, and then fleeing in horror. However news that Woman Wang has died in her sleep opens the way forward, and Sem is encouraged to return to his drawings. As the dome approaches completion it is again picked up by the global media, only now is praised as an architectural masterpiece. At the A-list celebrity opening, Mulan comes on to perform a favourite Chinese aria.
Act II The old village has been demolished to make way for a new ‘Authenticity Village’, and Luo is excited about the prospect of a job playing an ‘authentic villager’ for tourists. Kathy goes up to see Sem, who is now thoroughly entranced by Chinese opera. Mulan arrives and they sing together, but the bubble bursts when Woman Wang, a 99 year-old villager who refuses to move for the bulldozers, is picked up by Mulan’s paparazzi. Her ‘nail house’ triggers a global media furore, and construction on the dome is stalled.
8
9
ARNOUD NOORDEGRAAF: ‘AUTHENTICITEIT WORDT GEMAAKT IN JE EIGEN HOOFD’ door Thea Derks In de afgelopen decennia heeft China zijn socialistische idealen voorzichtig losgelaten en verruild voor een meer kapitalistische politiek. Florerende bouwprojecten leiden tot een massale migratie vanuit het platteland naar immer uitdijende steden. Tegelijkertijd veranderen traditionele dorpen snel in ultramoderne constructies. Hun voortgang wordt slechts sporadisch afgeremd door een enkele dorpeling die koppig weigert zijn ‘spijkerhuis’ te verlaten. Componist-regisseur Arnoud Noordegraaf en librettist Adrian Hornsby buigen zich over dit thema in hun multimedia-opera As Big as the Sky. Thea Derks sprak met Noordegraaf. Waarom schreef je As Big as the Sky? Ik ben mijn leven lang al geïnteresseerd in architectuur en raakte gefascineerd toen China in 2008 als een gek ging bouwen voor de Olympische Spelen. Ik besloot er zelf een kijkje te gaan nemen. In mijn koffer zat het toneelstuk Bouwmeester Solness van Henrik Ibsen, over een architect die verstrikt raakt in allerlei intriges. Ik was ook geïnspireerd door Madama Butterfly en speelde met het idee die twee thema’s met elkaar te kruisen.
ARNOUD NOORDEGRAAF: ‘AUTHENTICITY IS DEFINED IN ONE’S OWN MIND’ by Thea Derks Over the past decades China has loosened up on its socialist ideals and embraced a more capitalist policy. Booming building projects trigger massive migration from rural areas to ever expanding cities. At the same time traditional villages are rapidly being transformed into ultra-modern constructions, their progress being halted only by the odd villager who stubbornly refuses to give up his ‘nail house’. Composer/director Arnoud Noordegraaf and librettist Adrian Hornsby address this theme in their mixed-media opera As Big as the Sky. Thea Derks spoke to Noordegraaf. Why did you write As Big as the Sky? I have always been interested in architecture and was fascinated when China started building frantically for the Olympics in 2008. I decided to go and have a look. In my suitcase I carried Henrik Ibsen’s play The Master Builder, about an architect who spins intrigues all around him. I was also inspired by Madama Butterfly, toying with the idea of bringing the two themes together. In China I researched different musical styles, and tried to fathom how the construction business functions. There I met the Dutch architect Neville Mars, who was 10
In China bestudeerde ik verschillende muziekstijlen en probeerde ik te achterhalen hoe de bouwwereld werkt. Daar ontmoette ik de Nederlandse architect Neville Mars, die toevallig net een boek aan het schrijven was over dit onderwerp, The Chinese Dream. Hij zei dat zijn coauteur, de Britse toneelschrijver Adrian Hornsby, misschien wel het libretto zou willen schrijven. Een fantastische tip, want Adrian had al een hoop research naar China gedaan en het klikte meteen tussen ons. Voor we begonnen aan As Big as the Sky hebben we twee andere multimediaprojecten gerealiseerd, A.M. en UrWald. Hoe raakte Ai Weiwei erbij betrokken? Adrian en ik zaten op een bepaald moment in een Londense noodlebar te bespreken hoe we de vormgeving van de opera zouden aanpakken. Omdat ik een Chinees element miste, besloten we Rem Koolhaas om advies te vragen, omdat hij veel in China heeft gewerkt. Hij stelde voor Ai Weiwei te benaderen, die al vaker betrokken was bij bouwkundige projecten. Ik dacht dat Ai ver buiten mijn bereik lag, maar hij bleek heel toegankelijk te zijn en zegde toe het toneelontwerp te maken en een rolletje in de film te spelen. Hoe werkten jullie samen, jullie wonen op twee verschillende continenten. Ik bezocht Ai in zijn studio en we bespraken de mogelijkheden. Ik wilde geen letterlijke weergave van de locaties, omdat het decor een meer dramaturgische functie heeft. Daarom hadden we geen echte deuren nodig of een heuse lift die het toneelbeeld verplaatst van het Chinese dorpje op de begane grond naar het kantoor van Sem een etage hoger. Ai wilde graag sculpturale vormen en videoprojectie met elkaar vermengen en toonde mij
writing a book on this very theme, The Chinese Dream. He suggested his co-author, the British playwright Adrian Hornsby, might be willing to write the libretto. Adrian proved to be a perfect fit, for he’d already done a lot of research on China, and we felt an instant click. Before starting on As Big as the Sky, we realized two multimedia projects: A.M. and UrWald. How did Ai Weiwei get involved? One day Adrian and I were discussing the designs for the opera in a London noodle-bar. Because I missed a Chinese element, we decided to ask Rem Koolhaas for advice, since he’s worked in China extensively. He proposed Ai Weiwei, pointing out that he’s also involved in architectural projects. I thought Ai was far beyond our reach, but he proved to be very accessible, and agreed to make the set design and play a role in the film. You live on two different continents, how did you work together? I visited Ai in his studio and we discussed the options. I did not want a literal rendering of the locations, because the décor has a dramaturgical function. So we wouldn’t need proper doors, or an actual lift to shift the scene from the Chinese village on ground level to Sem’s office on an elevated level. Ai was eager to mix sculptural shapes and video projection, and showed me age-old Chinese jade figurines in which a square is combined with a circle. Round forms traditionally represent the sky, square ones the earth. This concept was ideally suited to visualize Sem’s dream of the dome covering the village and turning it into a camera obscura by a hole in the top. Ai designed a structure that, in the course of the opera, 11
eeuwenoude Chinese beeldjes van jade, waarin een vierkant wordt gecombineerd met een cirkel. Traditioneel staat rond voor de lucht, de hemel, terwijl vierkant staat voor de grond, de aarde. Het idee van Ai bleek ideaal om Sems droom te visualiseren van een koepel met een gat erin, die het dorp tot een camera obscura maakt. Hij ontwierp een constructie die tijdens de opera geleidelijk ondersteboven gekeerd wordt, wat precies weergeeft wat er met het dorp zelf gebeurt. Tegelijkertijd wordt het ding zelf een dreigende aanwezigheid, die steeds meer ruimte inneemt en de uitvoerders noopt plaats te maken. Sems oorspronkelijke droom is veranderd in een nachtmerrie. Als Sem zich realiseert dat zijn opdrachtgevers zijn bouwkundig hoogstandje willen benutten als toeristenval, lijkt hij in opstand te komen, maar uiteindelijk geeft hij toe. Hoe moeten we dit zien? Sem is een complexe persoonlijkheid. Hij is een jonge architect die ervan droomt het ultieme bouwwerk neer te zetten, dat elk voorstellingsvermogen tart. Hij begrijpt niet waarom zijn bazen de oorspronkelijke huizen willen afbreken en vervangen door nieuwe, ‘authentieke’ exemplaren. Hij snapt al helemaal niet waarom de dorpsbewoners dit idee van harte omarmen. En tot zijn totale verwarring blijkt zijn liefje Mulan het ene moment een traditionele Chinese operazangeres te zijn en het andere een verblindend sexy popster, die foto’s van hun liefdesmomenten twittert aan haar miljoenen volgers. Ondanks zijn aanvankelijke weerstand voltooit Sem uiteindelijk de koepel, vanuit
is gradually turned upside down, reflecting what’s happening to the village itself. At the same time it becomes a threatening entity itself, taking up more and more space and forcing the performers out of its way. Sem’s original dream has turned into a nightmare. When Sem realizes his principals are turning his architectural marvel into a tourist trap, he seems to rebel, yet in the end he complies. How are we to understand this? Sem is a complex character. He’s a young architect who dreams of building the ultimate structure that taunts everyone’s imagination. He doesn’t understand why his superiors should wish to destroy the original houses and replace them by new ‘authentic’ ones. He’s even more mystified by the enthusiasm with which the villagers salute this idea. And to his utter confusion his girlfriend Mulan can be a traditional Chinese opera singer one moment, and a dazzlingly sexy pop star the next, twittering photographs of their intimate moments to millions of followers. In spite of his initial opposition, Sem eventually finishes the dome, because he has a deep longing to impress the world. But by giving in to his superiors he dies, figuratively speaking. His original enthusiasm has been crushed in the face of reality, and in the end he is a broken man. His tragedy is that he’s not on a par with the people around him: he may vent his protests to his principals, but has to do as they tell him. Even his lover Mulan outclasses him with her millions of fans.
een diep gewortelde drang indruk te maken op de wereld. Maar door toe te geven aan zijn opdrachtgevers, sterft hij, figuurlijk gesproken. Zijn oorspronkelijke enthousiasme wordt vermorzeld door de alledaagse werkelijkheid en uiteindelijk is hij een gebroken man. Zijn tragedie is dat hij niet op hetzelfde niveau zit als de mensen om hem heen: hij kan wel tegen zijn superieuren protesteren, maar moet gewoon doen wat ze hem opdragen. Zelfs zijn geliefde Mulan overklast hem met haar miljoenen fans.
inaugurated, he’s standing on the stage, looking up at the film screen where Mulan sings her ceremonial aria. She inhabits a different domain now, he has become the spectator of his own work. Mind you, I’m not passing judgement: I think the concept of authenticity is different for each of us, it is not universal, but defined in one’s own mind.
Natuurlijk had Sem uit het project kunnen stappen, maar doordat hij blijft wordt zijn drama des te schrijnender: het is een persoonlijke tragedie. Als de koepel feestelijk wordt ingewijd, staat hij op het toneel en kijkt omhoog naar het filmdoek, waar Mulan een plechtige openingsaria zingt. Zij verkeert in een ander domein, hij is de toeschouwer geworden van zijn eigen werk. Maar let wel, ik oordeel niet. Authenticiteit is geen universeel begrip, het betekent voor iedereen wat anders: het wordt gemaakt in je eigen hoofd.
Of course Sem could have opted out of the project, but by staying on, his drama becomes all the more poignant: it’s a personal tragedy. When the dome is festively 12
13
Arnoud Noordegraaf werd geboren in Hengelo in 1974. Hij studeerde theater aan de Theaterschool van Maastricht en compositie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, bij docenten als Martijn Padding en Louis Andriessen. Zijn specialisatie is het creëren van een symbiose tussen muziek en beeld en hij maakt niet alleen oorspronkelijk werk, maar werkt ook samen met anderen, zoals bijvoorbeeld met Michel van der Aa aan diens opera After Life en met Louis Andriessen en Hal Hartley aan hun opera La Commedia. In zijn muziek focust Noordegraaf op een sterke interactie tussen live instrumenten en elektronische componenten, die een surrealistisch muzikaal vocabulaire gene-
Adrian Hornsby werd in 1977 in Londen geboren en studeerde Engelse taal- en letterkunde aan het Corpus Christi College in Oxford. Na zijn studie woonde hij drie jaar in Parijs, waar hij lid was van het Kilometer Zero collectief. Hij was coredac teur van hun tijdschrift en realiseerde toneelstukken, zoals Three Parts (2001), Earth (2002) en Marion Davies and the Moon (2003). In zijn theaterwerk maakt Hornsby een
14
urbanisatie en over ruimtelijke ordening. De fictie van Hornsby wordt gekenmerkt door een bijzonder melodisch taalgebruik en levendige beelden die uitwaaieren over enorme binnenruimtes. De stemmingen variëren van verontrustend grappig tot kwaadaardig bekoorlijk. Met componist-regisseur Arnoud Noordegraaf maakte hij enkele goed ontvangen producties: A.M. (2011), een liefdesverhaal over klank, en UrWald (2013), een thriller over het (onder)bewustzijn.
Adrian Hornsby
Arnoud Noordegraaf © Joni Spaan
OVER DE ARTIESTEN
reren waarin instrumenten en stemmen geluiden produceren die hun standaardmogelijkheden overstijgen. De musicus wordt zowel geholpen als uitgedaagd door de elektronica, net zoals zijn filmpersonages zich moeten verhouden tot hun vaak magisch-realistische omgeving. Hij werkt vanuit het verhaal en zijn werk heeft een sterke dramaturgie. Hij maakte goed ontvangen multimediaproducties, zoals bijvoorbeeld zijn op Murakami geïnspireerde Tokio-film-opera A.M. op een libretto van Adrian Hornsby, die in 2011 tijdens het Holland Festival werd vertoond. Twee jaar later presenteerde hij samen met Hornsby UrWald, een ‘thriller over het onderbewustzijn’, waarin de centrale figuur op het toneel de handelingen van de filmpersonages lijkt aan te sturen, maar geleidelijk de controle verliest over de film, de acteurs en zichzelf. Zowel A.M. als UrWald kreeg viersterrenrecensies. Een criticus vatte het bondig samen: ‘Noordegraaf is een componist die niet terugdeinst voor een sterk verhaal en een gezonde dosis humor. Zijn producties vormen een klasse apart in de Nederlandse hedendaagse muziek. Door de manier waarop hij interdisciplinaire media en theatrale vormen combineert, schept hij een opmerkelijke eenheid in stijl en sfeer.’
intense combinatie van taal, muziek en film. Echte en denkbeeldige ruimtes lopen door elkaar heen en de onderdelen van een dialoog worden vaak over elkaar gevouwen, vergelijkbaar met het contrapunt van de instrumenten in een strijkkwartet. Sterke karakters en verhalen scheppen een ideeëntheater dat wordt aangestuurd door de menselijke stem. In 2003 loofde The Paris Voice de ‘rijkdom van ervaring en de complexiteit aan emoties van de karakters’. Tussen 2005 en 2008 woonde Hornsby af en aan in Beijing, waar hij deelnam aan talloze tentoonstellingen, performances en conferenties, hetgeen culmineerde in The Chinese Dream. Hij schreef dit boek samen met Neville Mars, en het werd bekroond met een Independent Publishers Design Award. Hij publiceerde ook uitgebreid over het effect van maatschappelijke projecten, over de wereldwijde
Ai Weiwei werd in 1957 in Beijing geboren als zoon van de Chinese dichter Ai Qing, maar groeide op in een werkkamp in Shihezi, waar hij en zijn familie zestien jaar woonden. Toen Mao Zedong in 1976 stierf en de Culturele Revolutie eindigde, keerden ze terug naar de hoofdstad. Ai studeerde aan de Filmacademie van Beijing, waarna hij dertien jaar in New York woonde. Begin jaren negentig keerde hij terug naar China, waar hij zich ontwikkelde tot een zeer controversiële kunstenaar, die sociale, politieke en culturele thema’s aankaart. In 1994 baarde hij internationaal opzien door het CocaCola-logo op een vaas uit de Han Dynastie te schilderen. Een jaar later genereerde hij nog meer afkeuring door een historische vaas aan diggelen te gooien. Ai kwam herhaaldelijk in conflict met de Chinese overheid, omdat hij openlijk het dictatoriale bewind bekritiseert. In 2011 werd hij tachtig dagen gevangengezet vanwege een vermeende belastingschuld. Na zijn vrijlating thematiseerde hij de claustrofobische en ontmenselijkende ervaring van het dag en nacht bespied worden in zes diorama’s, getiteld S.A.C.R.E.D. In 2013 bouwde hij een kaart van China uit blikjes babyvoeding, een verwijzing naar het schandaal van 2008, toen enkele zuigelingen stierven en velen ziek
15
Ai Weiwei
ABOUT THE ARTISTS
werden door vergiftigd melkpoeder. Een jaar later introduceerde hij het ‘geweerbeen’, waarin hij ’de Chinese methoden van terrorismebestrijding bekritiseert, vijfentwintig jaar na de gewelddadige aanval op vreedzame studentenprotesten op het Tianmen Plein. Maar hoezeer Ai zijn eigen overheid ook tegen de haren instrijkt, zijn nieuwste provocatie vond plaats op Blenheim Castle in Engeland, waar hij houten handboeien legde op het bed waarin Churchill geboren werd. Ai blijft elk denkbaar dogma met verfrissende inzet onder vuur nemen.
Arnoud Noordegraaf was born in Hengelo in 1974. He studied theatre at the Maastricht Theatre School, and composition at the Royal Conservatoire in The Hague, with teachers such as Martijn Padding and Louis Andriessen. He is specialized in creating a symbiosis between music and image, not only creating original works, but also collaborating with other artists, e.g. with Michel van der Aa on his opera After Life and with Louis Andriessen and Hal Hartley on their opera La Commedia. In his music Noordegraaf focuses on a strong interaction between live instruments and their electronic counterparts, creating a surreal musical vocabulary in which instruments or voices produce sounds beyond their natural capacities. The musician is both aided and challenged by these electronics, just as his film characters must find ways to deal with their often magic-realistic surroundings. His style is driven by narrative and has a strong sense of dramaturgy. He created highly acclaimed multi-media productions, such as his Murakami-inspired Tokyo-film-opera A.M. on a libretto by Adrian Hornsby, premiered at the Holland Festival in Amsterdam in 2011. Two years later they presented UrWald, a ‘thriller about the unconscious’, in which the central figure seems to operate the personages on the screen, yet gradually loses control over the film, the characters, the orchestra and himself. Both A.M. and UrWald got 4 star reviews, and one critic concluded: ‘Noordegraaf is a composer who doesn’t shy away from a strong narrative and a healthy dose of 16
humour. His productions constitute a class of its own within Dutch contemporary music, combining interdisciplinary media in composition and theatrical forms, resulting in a remarkable unity in style and atmosphere.’ Adrian Hornsby was born in London in 1977, and studied English Literature and Language at Corpus Christi College, Oxford. After graduating in 1999, he lived in Paris for three years, where he was a member of the Kilometer Zero collective. He co-edited the magazine and realised numerous plays, including Three Parts (2001), Earth (2002) and Marion Davies and the Moon (2003). In his work for theatre Hornsby employs intense combinations of language, music and film. Real and imaginary spaces are layered, and lines of dialogue are often folded over each other or arranged in counterpoint, like instruments in a string quartet. Strong characters and narratives create a theatre of ideas driven by the human voice. In 2003 The Paris Voice lauded the ‘wealth of experience and complexity of emotion displayed by his characters’. Between 2005 and 2008 Hornsby lived on and off in Beijing, taking part in numerous exhibitions, performances and conferences. This culminated in The Chinese Dream, a book that was co-authored with Neville Mars and won an Independent Publishers Design Award. He has also published extensively on social impact, global development and the politics of space. Hornsby’s fiction is characterised by an intensely melodic use of language, and vivid scenes blown across vast interior spaces. Moods range from the subversively funny to the malevolently beautiful.
He has worked together with composer/ director Arnoud Noordegraaf on several acclaimed productions: A.M. (2011), a love story about sound, and UrWald (2013), a thriller about consciousness. Ai Weiwei was born in Beijing in 1957 as the son of the Chinese poet Ai Qing. The family was banned to a labour camp in Shihezi, where they lived for sixteen years. When in 1976 Mao Zedong died and the Cultural Revolution ended, they returned to the capital. Ai studied at the Beijing Film Academy, after which he spent over a decade in New York. Returning to China in the early nineties, he developed into a highly controversial artist, addressing social, political and cultural themes. In 1994 he drew international attention by painting the Coca-Cola logo onto a Han Dynasty urn, generating even more disapproval a year later by smashing a historic vase. Ai got into conflict with the Chinese government for attacking its dictatorial rule repeatedly, and was incarcerated for eighty days for alleged tax debts in 2011. After his release, he thematised the claustrophobic and dehumanizing experience of being watched day and night in six dioramas, entitled S.A.C.R.E.D. In 2013 Ai built a map of China from cans of baby food, referring to the scandal in 2008, when some infants died and many got sick because of poisoned milk. In 2014 he introduced the ‘gun-leg’, criticizing China’s methods of anti-terrorism, twenty-five years after its violent attack on peaceful student protesters on Tianmen Square. However strongly Ai may irk his own government, his latest provocation was at Blenheim Castle, where he placed a pair of wooden handcuffs on the bed in 17
BIOGRAFIEËN ZANGERS
which Churchill was born. With refreshing fervour Ai keeps challenging dogma of whatever kind.
De Chinese sopraan Hē Yí studeerde traditionele Chinese opera en is een kenner en uitvoerder van de traditionele Chinese qin-liederen. Ze zong in verschillende traditionele Chinese opera’s, waaronder Five Daughters Congratulating on Father’s Birthday, Stealing Flowers en Ask for Tuition en vertolkte de hoofdrol in de Chinese musical Red Kid in 2008. In 2011 zong ze de rol van Violetta in Giuseppe Verdi’s La traviata in New York. Ze gaf soloconcerten in onder meer Peking, het Xingguang Theater in Taiyuan, concert zalen in Shenzhen en Hunan en in Philadelphia. Tijdens het slotconcert van het festival voor traditionele muziek in Beijing in 2013 zong ze traditionele muziek uit de tijd van de Zhou-dynastie (1046 tot 256 voor Christus). Hē Yí was gastdocent aan de Universiteit Leiden en de Saint Joseph’s University in Philadelphia. De Chinese tenor Zhang Bo (1983) studeerde in China aan het conservatorium en vervolgens in Birmingham waar hij zijn Postgraduate certificaat behaalde. Hij volgde master classes onder andere aan de conservatoria van Milaan en Bologna en nam deel aan het Royal Opera House Young Artists Training Programme. Sinds 2003 heeft hij rollen vertolkt in verschillende Chinese opera’s en in Die Zäuberflöte, en hij zong hij bij de verjaardagsconcerten van Luciano Pavarotti. Zhang Bo won in China diverse prijzen bij (inter)nationale zangcompetities en bij het Italiaanse concours van Alcamo.
18
Mezzosopraan Merlijn Runia studeerde aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar ze les kreeg van onder meer mezzosopraan Sasja Hunnego. Daarnaast volgde ze masterclasses bij onder meer Doris Soffel, Dennis O’Neill en Raúl Giménez. Als operazangeres zong Runia onder meer de rollen van Cherubino in Wolfang Amadeus Mozarts Le nozze di Figaro, Dido in Henry Purcells Dido and Aeneas en Sandmännchen in Engelbert Humperdincks Hänsel und Gretel. Ze zong onder meer de altsolo’s in Johann Sebastian Bachs Matthäus-Passion, Gioachino Rossini’s Petite messe solennelle en de Krönungsmesse van Wolfgang Amadeus Mozart. Maar ook met modern repertoire heeft Runia ervaring. Ze zong Luciano Berio’s Sequenza II tijdens het Berio Festival in 2012 in Amsterdam en Rotterdam en Tehillim en The Desert Music van Steve Reich, en maakte deel uit van het hiphoporkest The Kyteman Orchestra. Als actrice speelde Runia in de kindervoorstelling ZINg! van Theater Artemis en in Nageslacht van Domestica Rotterdam. De Nederlandse bariton Martijn Cornet studeerde bij o.a. Claron McFadden en Maarten Koningsberger aan het Conservatorium van Amsterdam. Nadat hij in 2008 debuteerde bij de Zaterdagmatinee van het Concertgebouw groeide hij snel uit tot een wereldwijd veelgevraagd talent. Zo zong hij in 2010 de titelrol van Wolfang Amadeus Mozarts Don Giovanni in Buenos Airos en in 2011 de rol van Papageno in Mozarts Die Zauberflöte in Tel Aviv bij de Israeli Opera. In 2012 zong hij onder meer Dr. Falke in Die Fledermaus van Johann Strauss II bij de Opéra national de Lorraine. Bij De Nationale Opera vertolkte hij een breed spectrum aan rollen en in januari 2013 maakte Cornet 19
zijn debuut als solist bij het Koninklijk Concertgebouworkest in een nieuwe compositie van Willem Jeths. In de seizoenen 2013-2014 en 2014-2015 maakte hij deel uit van het vaste ensemble van het Aalto-Musiktheater Essen. Hij vertolkte daar onder meer de rollen van Harlekin in Richard Strauss’ Ariadne auf Naxos en Moralès in Georges Bizets Carmen.
BIOGRAPHIES SINGERS Having studied traditional Chinese opera for four years, the Chinese soprano singer Hē Yí is also an expert performer of traditional Chinese qin songs, with an extensive knowledge of the genre. She has sung in various traditional Chinese operas, including Five Daughters Congratulating on Father’s Birthday, Stealing Flowers and Ask for Tuition, as well as performing the lead part in the Chinese musical Red Kid in 2008. In 2011, she sang the part of Violetta in Giuseppe Verdi’s La Traviata in New York. She has given solo concerts in Beijing, the Xingguang Theatre in Taiyuan, concert halls in Shenzhen and Hunan as well as in Philadelphia. During the closing ceremony of the Beijing Traditional Music Festival in 2013, she sang traditional music from the Zhou dynasty (1046 to 256 BC). She was a guest lecturer at the University of Leiden and Saint Joseph’s University in Philadelphia. The Chinese tenor Zhang Bo (1983) studied in China at the conservatory and further at the Birmingham Conservatory where he got his Postgraduate certificate. He followed master classes at the conservatories of Milano and Bologna and participated in the Royal Opera House Young Artists Training Programme. Since 2003, he has performed roles in various Chinese operas and in Die Zäuberflöte. He also performed at the birthday concerts of Luciano Pavarotti. Zhang Bo won several awards at (inter)national vocal competitions in China and at the Italian concourse of Alcamo. 20
The Dutch baritone singer Martijn Cornet studied at the Conservatory of Amsterdam, his teachers there including Claron McFadden and Maarten Koningsberger. After making his debut in the Royal Concertgebouw’s Saturday Matinee in 2008, he quickly built up a career in the Netherlands and abroad, singing the title role of Wolfgang Amadeus Mozart’s Don Giovanni in Buenos Aires in 2010 and the role of Papageno in Mozart’s Die Zauberflöte at the Israeli Opera in Tel Aviv in 2011. In 2012, he performed the role of Dr Falke in Die Fledermaus by Johann Strauss II at the Opéra national de Lorraine. At the Dutch National Opera, he performed a wide array of roles and in 2013, he debuted with the Royal Concertgebouw Orchestra, in a performance of a new composition by Willem Jeths. In the 2013-2014 and 2014-2015 seasons, Cornet was engaged by the Aalto-Musiktheater Essen, where he performed the roles of Harlekin in Richard Strauss’s Ariadne auf Naxos, Moralès in Georges Bizet’s Carmen and numerous other roles.
the modern, 20th century repertoire. She sang Luciano Berio’s Sequenza II during the Berio Festival in 2012 in Amsterdam and Rotterdam as well as Steve Reich’s Tehillim and The Desert Music. She has also toured with Dutch hip-hop orchestra The Kyteman Orchestra. As an actress, Runia played in Theater Artemis’ children’s play ZINg! and in Domestica Rotterdam’s Nageslacht.
Mezzo-soprano Merlijn Runia studied at the Royal Conservatory of The Hague, her teachers there including mezzo-soprano Sasja Hunnego, before following numerous masterclasses with singers such as Doris Soffel, Dennis O’Neill and Raúl Giménez. Runia’s operatic roles have included Cherubino in Wolfang Amadeus Mozart’s Le nozze di Figaro, Dido in Henry Purcell’s Dido and Aeneas, Sandmännchen in Engelbert Humperdinck’s Hänsel und Gretel and many more. She sang the alto solos in Johann Sebastian Bach’s St Matthew Passion, Gioachino Rossini’s Petite messe solennelle and the Krönungsmesse by Wolfgang Amadeus Mozart. Runia is also well acquainted with 21
internationale podiumkunsten amsterdam juni 2015
VRIENDEN
FRIENDS
Het Holland Festival heeft het getroffen – met Vrienden die gepassioneerd zijn over kunst, die artiesten van wereldklasse verwelkomen en die het festival steunen in zijn ambitie om nieuw werk te blijven presenteren.
The Holland Festival is lucky – with Friends who are passionate about art, welcoming to our world class artists, ambitious to help the festival to commission brilliant new work.
Vrienden vormen het hart van het festival en hun genereuze steun helpt om elk jaar een spannend programma te maken.
Friends are the heart of the festival and their generous support helps the festival to create an exciting programme each year.
Het verheugt ons dan ook dat we deze voorstelling mede dankzij de Vrienden van het Holland Festival aan u kunnen tonen.
We are therefore delighted to be able to present this performance with support from the Friends of the Holland Festival.
Ruth Mackenzie en Annet Lekkerkerker Directie, Holland Festival
Ruth Mackenzie and Annet Lekkerkerker Board, Holland Festival
22
23
HOLLAND FESTIVAL 2015
directie Ruth Mackenzie, artistiek directeur Annet Lekkerkerker, zakelijk directeur raad van toezicht Martijn Sanders, voorzitter Mavis Carrilho Joachim Fleury Renze Hasper Ben Noteboom Marjet van Zuijlen Het programma van het Holland Festival kan alleen tot stand komen door subsidies, bijdragen van sponsors en fondsen en door de gewaardeerde steun van u, ons publiek. hoofdbegunstiger Fonds 21 subsidiënten Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Gemeente Amsterdam sponsors, fondsen en instellingen Stichting Ammodo, Rabobank Amsterdam, Stichting Dioraphte, VSBfonds, Turing Foundation, Ernst von Siemens Music Foundation, Fonds Podiumkunsten, European Cultural Foundation, DoubleTree by Hilton, Westergasfabriek/MeyerBergman, Clifford Chance LLP, Kempen & Co, WeTransfer, Automobielbedrijf Van Vloten, RoomMate Hotels Aitana Amsterdam, Lloyd Hotel, Wilhelmina E. Jansen Fonds, Goethe-Institut, Institut Français des Pays-Bas, Gravin van Bylandt
Stichting, Amerikaanse Ambassade Den Haag, Spaanse Ambassade Den Haag, Ambassade van Armenië in Nederland, Oostenrijkse Ambassade in Den Haag, Ambassade van de Bondsrepubliek Duitsland Den Haag, Ambassade van de Argentijnse Republiek, MacBike
Monnas, Luuk H. Karsten, Frans en Willeke Koffrie, Kristine Kohlstrand, Joost en Marcelle Kuiper, Monique Laenen en Titus Darley, Cees Lafeber, Ben Noteboom, Marsha Plotnitsky, Pim en Antoinette Polak, Anthony en Melanie Ruys, Patty Voorsmit
HF Business Beam Systems, De Nederlandsche Bank N.V., Double Effect, G&S Vastgoed, ING Groep, Ten Have Change Management, WPG Uitgevers B.V.
beschermers Lodewijk Baljon en Ineke Hellingman, A. van de Beek en S. van Basten Batenburg, Irma Boom en Julius Vermeulen, S. Brada, Frans en Dorry Cladder-van Haersolte, J. Docter en E. van Luijk, L. Dommering-van Rongen, E. Granpré Moliere, M. Grotenhuis, E. Horlings, J. Houwert, R. Katwijk, R. Kupers en H. van Eeghen, J. Lauret, A. van der Linden-Taverne, H. en I. Lindenbergh-Sluis, F. Mulder, Adriaan en Glenda Nühn-Morris, G. van Oenen, H. Pinkster, H. Sauerwein, R. van Schaik en W. Rutten, K. Tschenett, Wolbert en Barbara Vroom, P. Wakkie, R. Walstra, A. van Wassenaer, O.L.O. en Tineke de Witt Wijnen-Jansen Schoonhoven
mediapartners NTR, VPRO board of governors De genereuze, meerjarige verbintenis van de Governors is van groot belang voor de internationale programmering van het Holland Festival en met name voor het aangaan van internationale coproducties. G.J. van den Bergh en C. van den BerghRaat, R.F. van den Bergh, J. van den Broek, Bernard en Ineke Dijkhuizen, Angela en Leendert van Driel, Jeroen Fleming, J. Fleury, V. Halberstadt, H.J. ten Have en G.C. de Rooij, J. Kat en B. Johnson, Irina en Marcel van Poecke, Ton en Maya Meijer-Bergmans, Sijbolt Noorda en Mieke van der Weij, Robert Jan en Mélanie van Ogtrop-Quintus, Françoise van Rappard-Wanninkhof, M. Sanders, A.N. Stoop en S. Hazelhoff, Tom de Swaan, Elise Wessels-van Houdt, H. Wolfert en M. Brinkman hartsvrienden Kommer en Josien Damen, Sabine van Delft-Vroom, Huub A. Doek, Tex Gunning, Wendy van Ierschot, Giovanna Kampouri 24
begunstigers M. Beekman, E. Blankenburg, Co Bleeker, A. Boelee, K. de Bok, Jan Bouws, E. Bracht, W.L.J. Bröcker, G. Bromberger, D. de Bruijn, Rachel van der Brug, M. Daamen, J. Dekker, M.H. Dijkgraaf, M. Doorman, Chr. van Eeghen, J. van der Ende, Ch. Engeler, E. Eshuis, E. Goossens-Post, E. de Graaff-Van Meeteren, F. Grimmelikhuizen, D. Grobbe, J. Hennephof, G. van Heteren, L. van Heteren, B. van Heugten, S. Hodes, Herma Hofmeijer, J. Hopman, A. Huijser, E. Hummelen, Yolanda Jansen, P. Jochems, Jan de Kater, J. Keukens, P. Krom, A. Ladan, M. Le Poole, M. Leenaers, K. Leering, T. Liefaard, A. Ligeon, T. Lodder, A. Man,
D. van der Meer, E. van der Meer-Blok, A. Mees-Lubberman, A. de Meijere, J. Melkert, E. Merkx, Jaap Mulders, H. Nagtegaal, La Nube, Kay Bing Oen, E. Overkamp en A. Verhoog, C. van de Poppe, P. Price, F. Racké, H. Ramaker, S. van de Ree, Wessel Reinink, L. RemarqueVan Toorn, Thecla Renders, M. Roozen, G. Scheepvaart, A. Schneider, H. Schnitzler, G. Scholten, C. Schoorl, E. SchreveBrinkman, Steven Schuit, P. Smit, G. Smits, I. Snelleman, A. Sonnen, K. Spanjer, C. Teulings, H. Tjeenk Willink, A. Tjoa, Y. Tomberg, H. van der Veen, M.T.F. Vencken, R. Verhoeff, R. Vogelenzang, F. Vollemans, A. Vreugdenhil, A. Wertheim, M. Willekens, M. van Wulfften Palthe, M. Yazdanbakhsh, P. van der Zant, P. van Zwieten en N. Aarnink jonge begunstigers Kai Ament, Aram Balian, Ilonka van den Bercken, Maarten Biermans, Maarten van Boven, Rolf Coppens, Tessa Cramer, Susan Gloudemans, Jolanda de Groot, Marte Guldemond, Pieter Guldemond, Nynke de Haan, Hagar Heijmans, Anna van Houwelingen, Jort van Jaarsveld, Daan de Jong, Judith Lekkerkerker, Pieter van der Meché, Frans Muller, Boris van Overbeeke, Gijs Schunselaar, Farid Tabarki, David van Traa, Frank Uffen, Helena Verhagen, Merijn van der Vlies, Danny de Vries, Marian van Zijll Langhout liefhebbers Alle 677 Liefhebbers. Vrienden die anoniem wensen te blijven.
25
WORD VRIEND
BECOME A FRIEND
Als Vriend draagt u actief bij aan de bloei van het Holland Festival.
As a Friend, you actively contribute to the Festival’s ongoing success and growth.
liefhebber - vanaf € 55 per jaar U ontvangt dit programmaboek gratis, u heeft voorrang bij de kaartverkoop en u krijgt korting op tickets.
Liefhebber - from € 55 annually You will receive programme books such as this one for free, have access to advance ticket sales and get discounts on tickets.
begunstiger - vanaf € 250 per jaar (of € 21 per maand) Uw bijdrage komt rechtstreeks ten goede aan de internationale programmering van het Holland Festival. Als Begunstiger heeft u recht op vrijkaarten en andere aantrekkelijke privileges.
Begunstiger - from € 250 annually (or € 21 per month) Your contribution goes directly to the Holland Festival’s international programming. As a Begunstiger, you have a right to free tickets and other attractive privileges.
jonge begunstiger - vanaf € 250 per jaar (of € 21 per maand) Ontvang dezelfde privileges als de Begunstigers én: neem deel aan een speciaal programma waarin je elkaar ontmoet en voorstellingen geselecteerd zijn die je niet mag missen.
Jonge Begunstiger - from € 250 annually (or € 21 per month) Receive the same privileges as the Begunstigers and also take part in a special programme in which you meet each other at selected shows that are too good to miss.
beschermer - vanaf € 1.500 per jaar (of € 125 per maand) Als dank voor uw aanzienlijke bijdrage aan de internationale programmering van het Holland Festival ontvangt u een uitnodiging voor de openingsvoorstelling en voor exclusieve bijeenkomsten, naast vrijkaarten en andere privileges.
Beschermer - from € 1.500 annually (or € 125 per month) As thanks for your considerable contribution to the Holland Festival’s international programming, you receive an invitation to the opening performance and exclusive gatherings in addition to free tickets and other privileges.
Hartsvriend - vanaf € 5.000 per jaar Als Hartsvriend van het Holland Festival nodigen we u uit om dichter bij de makers te komen. Met gelijkgestemden en gasten van het festival verwelkomen we u graag
Hartsvriend - from € 5.000 annually We invite Holland Festival Hartsvrienden to become more closely acquainted with the makers of the Festival and meet like-minded people and guests.
Het Holland Festival heeft ook uw steun nodig: word Vriend!
op speciale gelegenheden en geven u een blik achter de schermen.
The Holland Festival needs your support too – become a Friend!
26
Geefwet Sinds 1 januari 2012 is het nog aantrekkelijker om het Holland Festival te steunen vanwege de Geefwet die tot 1 januari 2018 van kracht is. De Geefwet houdt in dat giften aan culturele ANBI’s met 25% verhoogd mogen worden tot een maximum aan schenkingen van € 5.000 per jaar. Schenkt u meer dan € 5.000, dan kunt u het resterende bedrag voor het reguliere percentage (100%) aftrekken van de inkomstenbelasting. De voordelen van de Geefwet gelden voor alle belastingplichtigen (particulieren en bedrijven) en zijn van toepassing op zowel eenmalige als periodieke schenkingen. Voordeel van een periodieke schenking Een eenmalige gift is beperkt aftrekbaar voor de belasting. Het totaal van de giften op jaarbasis dient hoger te zijn dan 1% (drempel) en kan tot maximaal 10% (plafond) van het inkomen worden afgetrokken. Een periodieke gift is een gift waarbij voor een periode van ten minste vijf opeenvolgende jaren een gelijke uitkering wordt gedaan, vastgelegd in een periodieke akte. De gift is volledig aftrekbaar zonder aftrekdrempel of aftrekplafond. Wilt u ook Vriend van het Holland Festival worden? Ga voor meer informatie en een aanmeldformulier naar hollandfestival.nl (steun HF) of neem vrijblijvend contact op met Leonie Kruizenga, hoofd development op 020 – 788 21 18.
Donations to the Festival are taxdeductible Between 1 January 2012 and 1 January 2018, a special tax law is in effect which makes it more advantageous to make charitable donations. Called the ‘Geefwet’, this law allows you to claim your deductions to cultural organizations with ANBI status with an additional 25% for tax benefits (a total of 125%). The Holland Festival has such an ANBI status. The fiscal advantage applies to donations that total a maximum of € 5.000 annually. If you donate more than € 5.000 to registered charities, you can deduct the remaining amount for the regular percentage (100%). The advantages of the Geefwet apply to all taxpayers (private parties and businesses) and are applicable to both individual and periodical gifts. Advantages of a periodical gift Restrictions apply to deductions for individual gifts. Individual gifts are tax-deductible when the total amount of gifts given in one year surpasses 1% of your income, with a minimum of € 60. The amount given above the minimum threshold is tax-deductible. The maximum deductible amount is 10% of your threshold income. There are fiscal benefits for periodical gifts with an annuity construction for five years and upwards. If you choose to support the Holland Festival for a minimum of five years, your gift will be fully tax-deductible. If you would like to become a Friend of the Holland Festival, go to our website hollandfestival.nl (Support HF) for more information or call Leonie Kruizenga, head of development, for an informal talk without obligations: 020 – 788 21 18. 27
COLOFON COLOPHON Holland Festival Piet Heinkade 5 1019 BR Amsterdam tel. +31 (0)20 – 788 21 00
[email protected] www.hollandfestival.nl
tekst en vertaling text and translation Thea Derks eindredactie en opmaak editorial and lay-out Holland Festival ontwerp design thonik druk printing Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam
© Holland Festival, 2015 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Holland Festival. No part of this publication may be reproduced and/or published by any means whatsoever without the prior written permission of the Holland Festival.
28
Hoofdbegunstiger / Patron
As Big As The Sky wordt mede mogelijk gemaakt door The Brook Foundation
© Hans Hijmering
As Big As The Sky maakt deel uit van het HF Youngprogramma.
