industrie
3
Goede werkplekverlichting met de TTX400 en de MASTER TL-D lampen JACOB Atex 95 Kabelwartels Schakelende voedingen, DIN-rail montage Allen Bradley Guardmaster Pilz, mechanische en elektronische schakelaars
Katern: Solar Cable voortdurend in beweging! Nu ook met igus speciaalkabels en kabelrupsen. Kendrion WAGO IO Module 750-435 1-kanaals digitale ingangsklem voor Eex i toepassingen DANFOSS; Betrouwbaar en veilig CEAG uw explosieveilige link! Speciaal ontwikkelde gelijkstroom-enkelwerkende hefmagneten uit de ATEX-LINE Uitgebreide bedieningsmogelijkheden in explosiegevaarlijke omgevingen Nu ook ATEX certificering voor de Allen-Bradley motorbeveiligingsschakelaar 140M ATEX-D - stofexplosies Siemens procesinstrumentatie explosieveilig! Simatic remote I/O-stations voor toepassing in Ex-omgeving ATEX certificering voor de Allen-Bradley 7-serie PowerFlex frequentieregelaars Solar Techniek? Jazeker, we stellen onze Technisch Product Specialisten even aan u voor!
COLOFON
industrie is een uitgave van Solar. Druk- en zetfouten voorbehouden. Prijzen zijn netto excl. B.T.W. en gelden t/m 30 juni 2006. ALPHEN A/D RIJN Tel. 0172 42 76 86, Fax 0172 23 36 86 E-mail:
[email protected] AMERSFOORT Tel. 033 463 13 66, Fax 033 463 80 00 E-mail:
[email protected] AMSTERDAM Tel. 020 693 68 21, Fax 020 668 16 62 E-mail:
[email protected] APELDOORN Tel. 055 368 06 50, Fax 055 366 57 62 E-mail:
[email protected] ASSEN Tel. 0592 34 38 41, Fax 0592 34 19 55 E-mail:
[email protected] BEVERWIJK Tel. 0251 28 48 00, Fax 0251 22 20 06 E-mail:
[email protected] DUIVEN Tel. 026 319 42 00, Fax 026 365 23 95 E-mail:
[email protected] EINDHOVEN Tel. 0499 47 06 30, Fax 0499 46 09 84 E-mail:
[email protected] ENSCHEDE Tel. 053 484 66 66, Fax 053 484 66 99 E-mail:
[email protected] HEERENVEEN Tel. 0513 65 60 20, Fax 0513 65 32 98 E-mail:
[email protected] LEEUWARDEN Tel. 058 284 69 69, Fax 058 288 65 74 E-mail:
[email protected] ROERMOND Tel. 0475 34 51 50, Fax 0475 34 04 06 E-mail:
[email protected] ROOSENDAAL Tel. 0165 54 25 54, Fax 0165 56 02 27 E-mail:
[email protected] ROTTERDAM Tel. 010 298 45 00, Fax 010 415 09 28 E-mail:
[email protected] SPIJKENISSE Tel. 0181 61 21 11, Fax 0181 61 50 44 E-mail:
[email protected] UTRECHT Tel. 030 288 87 94, Fax 030 288 40 54 E-mail:
[email protected] VEENENDAAL Tel. 0318 58 18 55, Fax 0318 69 42 14 E-mail:
[email protected] ZWOLLE Tel. 038 425 00 80, Fax. 038 466 99 88 E-mail:
[email protected]
© Copyright Solar Groep "De gebruikte afbeeldingen zijn eigendom van onze leveranciers". "Please note that the used drawing and image material belongs to our suppliers".
2
solar industrie
Inhoud Advertenties: Goede werkplekverlichting met de TTX400 en de MASTER TL-D lampen
4
JACOB Atex 95 Kabelwartels
5
Schakelende voedingen, DIN-rail montage
6
Allen Bradley Guardmaster
7
Pilz, mechanische en elektronische schakelaars
8
Katern: Solar Cable voortdurend in beweging! Nu ook met igus speciaalkabels en kabelrupsen. Kendrion
9 10
WAGO IO Module 750-435 1-kanaals digitale ingangs-klem voor Eex i toepassingen
18
DANFOSS; Betrouwbaar en veilig
19
CEAG uw explosieveilige link!
20
Speciaal ontwikkelde gelijkstroom-enkelwerkende hefmagneten uit de ATEX-LINE
21
Uitgebreide bedieningsmogelijkheden in explosiegevaarlijke omgevingen
22
Nu ook ATEX certificering voor de Allen-Bradley motorbeveiligingsschakelaar 140M
23
ATEX-D - stofexplosies
24
Siemens procesinstrumentatie explosieveilig!
25
Simatic remote I/O-stations voor toepassing in Ex-omgeving 26 ATEX certificering voor de Allen-Bradley 7-serie PowerFlex frequentieregelaars
27
Solar Techniek? Jazeker, we stellen onze Technisch Product Specialisten even aan u voor!
28
Redactioneel
Duiven, april 2006
Geachte relatie, Voor u ligt weer een nieuwe uitgave van Solar Industrie, de eerste voor 2006. In de uitgaven van dit jaar behandelen we een aantal typisch industriële thema’s die u en wij in de techniek tegenkomen. Met ons brede productenpakket en onze technische knowhow kunnen we elke technische uitdaging aan. Daarbij zorgen onze logistieke vaardigheden ervoor dat u onze technische expertise op een presenteerblaadje aangereikt krijgt. Dat techniek ‘leeft’ bij Solar laten wij u graag zien op de volgende pagina’s. In de vaste katern van Solar Industrie leiden wij u graag rond in de wereld van de "ATEX"-normering. Hoewel de regelgeving reeds ingevoerd is op 1 juli 2003, merken wij dat er nog een hoop vragen bestaan rondom ATEX en de wettelijke regels en details die hierbij komen kijken. De inleidende tekst is opgesteld door Asco Joucomatic, al jaren een van onze gerenommeerde leveranciers, waarvoor onze hartelijke dank. De samenwerking met leveranciers als Asco Joucomatic stelt ons in staat ook u als afnemer te laten profiteren van de driehoeksamenwerking fabrikant-grossier-afnemer. Wij bieden u de toegevoegde waarde waarmee we ons willen en kunnen onderscheiden ten opzichte van andere aanbieders. Ook voor de volgende uitgave van Solar Industrie hebben wij al volop plannen, waarbij het centrale thema "netwerken" zal zijn. We kennen allemaal Profibus, Devicenet, CAN, CC-link en ASI, en ook andere, nieuwe netwerken als EthernetIP en Profinet dienen zich aan. Wij tonen u graag de verschillen en voordelen ten opzichte van elkaar. Wij weten namelijk waar we het over hebben!
Productgroep Industrie
solar industrie
3
Philips
Goede werkplekverlichting met de TTX400 en de MASTER TL-D lampen Een goed verlichte werkomgeving kan een stimulerend effect hebben op de mensen die er werken. Het TTX400 lichtlijnsysteem ondersteunt deze effecten met zijn hoge kwaliteit en zijn uiterst economische ontwerp. Bij het ontwikkelen van de MASTER TL-D- Xtra en de MASTER TL-D Xtreme lampen is rekening gehouden met de totale kosten van verlichting, omdat goede verlichting geld kost. Licht en productiviteit Gedurende de afgelopen twee decennia heeft de medische wetenschap keer op keer de effecten van goede verlichting aangetoond. Een goed verlichte werkomgeving kan een stimulerend effect hebben op de mensen die er werken. Betere verlichting levert een positieve bijdrage aan de prestaties (in termen van hogere snelheid en lagere foutenpercentages), veiligheid, (lager percentage ongevallen), gezondheid en welzijn (minder ziekteverzuim). In de metaalindustrie kan goede verlichting bijvoorbeeld de productiviteit met ongeveer 8% verhogen. Het TTX400 lichtlijnsysteem ondersteunt deze eigenschappen met zijn hoge kwaliteit en zijn uiterst economische ontwerp.
Restyling TTX 400 Voortbouwend op het succes van het eerdere ontwerpen heeft het vernieuwde TTX400 lichtlijnsysteem belangrijke verbeteringen en een restyling ondergaan. Deze aanpassingen verruimen de toepassingsgebieden van dit systeem met gelijkblijvend installatiegemak. De TTX400 van Philips blijft een van de snelst en gemakkelijkst te installeren lichtlijnsystemen ter wereld. In slechts vijf klikken grijpen de diverse componenten in elkaar tot een robuuste en bedrijfszekere verlichtingsinstallatie. En de basis blijft gelijk, dus toevoegingen aan bestaande TTX400 lichtlijnen zijn makkelijk te realiseren. Daarnaast komt u met energiezuinige armaturen, zoals de TTX400, in aanmerking voor de Energie-investeringsaftrek voor verlichting.
Fluorescentielampen met een lange en extreme lange levensduur Verlichting is echter ook een kostenfactor, bijvoorbeeld in de vorm van onderhoud. Er zijn veel verschillende factoren die van invloed zijn op de onderhoudskosten van een verlichtingssysteem. Bij het ontwikkelen van de MASTER TL-D-Xtra en de MASTER TL-D Xtreme lampen van Philips is rekening gehouden met de totale kosten van verlichting; de aanschafkosten, energiekosten, vervangingskosten en onderhoudskosten. Met de betrouwbare en duurzame MASTER TL-D Xtra lamp kunt u rekenen op een van tevoren bekende ser-
4
solar industrie
vice levensduur van wel 24.000 uur. Zodoende kunt u onderhoud vooraf plannen en budgetteren, waardoor zo min mogelijk last optreedt voor de werkomgeving. Zo bespaart u op de lange termijn geld. Vervangen en vergeten. Dat is mogelijk wanneer u de bestaande TL-D lampen in de verlichtingsinstallatie vervangt door MASTER TL-D Xtreme lampen. Deze bieden uitstekende prestaties met betrekking tot vroegtijdig uitval en een extreem lange service levensduur van wel 40.000 uur.
Jacob
JACOB Atex 95 Kabelwartels Speciale aandacht in deze Solar industrie voor de ATEX-kabelwartels. Het gerenomeerde fabrikaat Jacob wartels wordt al sinds jaar en dag door Solar internationaal in Europa verkocht. Binnen de standaard "ATEX 95" actief vanaf 1 juli 2003 heeft Jacob de kwalificatie "EC" voor een aantal series op haar naam staan. De 50.6xx-serie heeft EC-type certificaat DMT99 ATEX-E016. Een aantal populaire maten hebben wij onderstaand opgesomd deze zijn standaard uit voorraad leverbaar, uiteraard zijn andere maten ook op korte termijn leverbaar.
In een notendop de specificaties: ■ In messing: bescherming IP68-5 bar temp.bereik -20˚C / +80˚C ■ In kunststof: bescherming IP66 ■ Schroefdraad:metrisch volgens EN 60423 (PG maten zijn volgens de EG-richtlijn 94/9-EG niet meer toegestaan) bestelnr.
omschrijving
3901503
Jacob 50.620M1/EX wartel M20 messing (6-12)
3901504
Jacob 50.620M/EX wartel M20 messing (9-13)
3901505
Jacob 50.625M/EX wartel M25 messing
3901506
Jacob 50.632M/EX wartel M32 messing
3901511
Jacob 50.612PASWEX wartel M12 kunststof zwart
3901512
Jacob 50.616PASWEX wartel M16 kunststof zwart
3901513
Jacob 50.620PASWEX wartel M20 kunststof zwart
3901514
Jacob 50.625PASWEX wartel M25 kunststof zwart
3901519
Jacob 50.612PABLEX wartel M12 kunststof blauw
3901520
Jacob 50.616PABLEX wartel M16 kunststof blauw
3901521
Jacob 50.620PABLEX wartel M20 kunststof blauw
3901522
Jacob 50.625PABLEX wartel M25 kunststof blauw
3901527
Jacob 7320B trompetwartel M20 EX kunststof zwart
3901528
Jacob 7325B trompetwartel M25 EX kunststof zwart
3901529
Jacob 7332B trompetwartel M32 EX kunststof zwart
3901542
Jacob 1016PASWEX blindstop M16 kunststof zwart
3901543
Jacob 1020PASWEX blindstop M20 kunststof zwart
390.1503
1,68 1,68 2,98 5,03
390.1513
0,73 0,92 0,92 0,97
390.1521
0,73 0,92 0,92 0,97 10,64 11,37 19,54
390.1527
3901544
Jacob 1025PASWEX blindstop M25 kunststof zwart
3901545
Jacob 1032PASWEX blindstop M32 kunststof zwart
390.1543
1,33 1,33 1,33 1,78 solar industrie
5
Carlo Gavazzi
Schakelende voedingen DIN-rail montage Nieuw in het assortiment bij Carlo Cavazzi zijn de schakelende voedingen voor DIN-railmontage. Naar keuze zijn de voedingen leverbaar met een uitgangsspanning van 12 of 24 Volt en is er de keuze uit een schroef of steekconnectoraansluiting. Voor uw gemak tegen een vaste lage prijs uit voorraad van Solar leverbaar.
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
DIN-railmontage. Voeding 90 – 265 V AC 47-63 Hz. Uitgang leverbaar in 12 en 24 V DC. Met schroef of connectoraansluiting. Temperatuurbereik -10 to 70 ˚C. Instelbare uitgangsspanning. Kortsluitbeveiliging. UL, cUL, CE gekeurd.
bestelnr.
omschrijving
1801556
type SPD24301
vermogen 30 W / 24 V DC
24,00
1801558
type SPD24601
vermogen 60 W / 24 V DC
28,40
1801560
type SPD241201
vermogen 120 W / 24 V DC
40,70
1801562
type SPD242401
vermogen 240 W / 24 V DC
65,20
6
solar industrie
Allen-Bradley
Allen Bradley Guardmaster Kabelbediend veiligheidssysteem maakt noodstops over vergrote afstanden tot 125 meter mogelijk Het nieuwe Allen-Bradley Guardmaster "uitgebreid bereik" Lifeline 4 systeem geeft een robuuste, betrouwbare en rendabele noodstopvoorziening over afstanden tot 125 meter. Dit met een staalkabel bediende systeem helpt het aantal benodigde noodstoppen in een fabriek te verminderen en geeft OEM’s en fabrikanten een ideale methode om een rendabele bescherming voor bedieningspersoneel te creëren. Het noodstopsysteem is ontworpen voor het gebruik op open transportbanden en machines in zowel de mijnbouw als cement-, voeding- en materiaalafhandeling-industrieën. Het verlengd bereik Lifeline 4 systeem voldoet aan de meest stringente eisen van EN418 "Safety of Machinery and Emergency Stop Equipment" en is conform EN292, ISO13850, EN60947-5-1, EN60947-5-5 en BS5304. Het systeem levert, met vier sets contacten, een maximale flexibiliteit voor hulpcontacten en de keuze van twee wartel mogelijkheden, t.w.de M20 en 1/2 duims NPT. Gemonteerd in een heavy duty, weerbestendige metalen behuizing die afgedicht is tegen het binnendringen van water en stof op basis van IP66, zijn de Lifeline 4 schakelcomponenten dusdanig stevig gebouwd dat zij onder de meest extreme omstandigheden blijven functioneren. De schakelaars kunnen vanuit iedere positie langs de lengte van de staalkabel worden geactiverd, waardoor een continue bediening van de noodstopfaciliteit is gewaarborgd. Door de paddestoelvormige noodstop die direct op de Lifeline 4 schakeleenheid is gemonteerd wordt de bescherming uitgebreid tot de uiterste einden van het bereik van de kabel. De installatie van kabelbediende noodstopsystemen wordt vereenvoudigd en aanzienlijk versneld door gebruik te maken van de Lifeline 4 met uitgebreid bereik en het unieke Allen-Bradley Guardmaster LRTS aanspansysteem. Er zijn geen speciale vaardigheden of gereedschappen nodig en installaties kunnen in een aantal minuten opgezet en operationeel worden gemaakt. Dankzij de in de behuizing van de Lifeline 4 noodstopschakelaar geintegreerde kabelspanningsindicator is de juiste werking van deze systemen eenvoudig te controleren,zelfs bij een maximaal bereik. Bij een juiste installatie controleert ÈÈn paar Lifeline 4 schakelaars een veiligheidkabel tot een lengte van 125 meter Ook als gevolg van een val of druk tegen de kabel zal er onmiddelijk en positief worden geschakeld. Hierdoor zal de machine op een snelle en veilige manier tot stilstand worden gebracht. Om ongewilde onderbreking te voorkomen Lifeline 4 en de LRTS beide onderworpen aan een uitgebreid testprogramma op het gebied van trilling, vibratie en andere bewegingen. ■ Universele montage en bediening ■ op deksel gemonteerde noodstopknop, ontworpen conform EN 418 ■ Uitsluiting schakelaar op trekken of verslappen van kabel ■ Indicator kabelstatus op deksel schakelbaar ■ Voldoet aan EN 418, EN 292, ISO 13850, EN 60947-5-1, BS 5304
bestelnr. 2550005
omschrijving Veiligheidstrekkoordschakelaar Schakelt over max. 75 m spanwijdte
87,50 solar industrie
7
Pilz
Pilz, mechanische en elektronische schakelaars
Pilz biedt u naast zijn veiligheidsrelais en -besturingen met de mechanische en elektronische schakelaars een complete range aan veiligheidsvoorzieningen. Zelfs bij applicaties waarbij explosieveiligheid belangrijk is, bieden de sensoren van Pilz u zekerheid.
PSENmag, magnetische schakelaars.vanaf PSENmag ATEX, explosieveilige uitvoering van de PSENmag, vanaf PSENcode, gecodeerde veiligheidsschakelaar vanaf Mechanische schakelaars PSENmech
standaard uitvoering vanaf: vergrendelde uitvoering vanaf:
Vraag uw contactpersoon bij Solar Elektro naar uw netto prijs!!
8
solar industrie
38,00 55,00 107,00 26,00 130,00
KATERN
Solar Cable voortdurend in beweging! Nu ook met igus speciaalkabels en kabelrupsen. Buigbestendige Chainflex speciaalkabels voor dynamische toepassingen in o.a. kabelrupsen Het toepassen van kabels in energiekettingen (kabelrupssystemen) en andere dynamische toepassingen waarbij de kabels onder voortduring bewogen en gebogen worden vraagt om speciaal geconstrueerde kabels.
U als klant gaat ervan uit dat uw energietoevoersysteem simpelweg storingsvrij functioneert. Dat vraagt om feilloos op elkaar afgestemde componenten met een hoofdrol voor de kabels. O.a. door de steeds toenemende belasting als direct gevolg van de voortgaande automatisering kunnen standaard "flexibele kabels" problemen geven. Uitval door kurkentrekker / wokkelvorming of aderbreuk zijn regelmatig voorkomende klachten met soms vergaande gevolgen. Igus ontwikkelt als sinds einde jaren 80 van de vorige eeuw speciale buig- en slijtvaste kabels voor de meest veeleisende dynamische toepassingen. Dit heeft geleid tot een omvangrijk leveringsprogramma van kwalitatief hoogwaardige uit voorraad leverbare Chainflex speciaalkabels. De Chainflex kabels zijn er in 4 verschillende mechanische kwaliteiten en zijn per direct ook via SOLAR verkrijgbaar. Het gehele gamma omvat stuurstroomkabels, data- en encoderkabels, ruime keuze in buskabels, servo- en motorkabels en niet te vergeten glasvezelkabels. Ook is igus gespecialiseerd in het leveren van igus kabelrupssystemen, die gezien kunnen worden als een navelstreng voor moderne machines. Ze zorgen voor de toevoer van energie, gegevens en impulsen en zijn ondertussen steeds in beweging.
Igus kabelrupssystemen bieden talrijke constructievoordelen: ■ Elektrische, hydraulische, pneumatische energie, digitale signalen - elektrisch of met licht - en vloeibare stoffen kunnen parallel aangevoerd worden. ■ Ruimtebesparende montage. ■ Stille werking. ■ Bestand tegen hoge acceleraties. ■ Bestand tegen weer en wind, vuil en chemicaliën. ■ Eenvoudige montage van het modulaire systeem ter plekke. ■ Snel monteren en toevoegen van kabels. Met igus kabelrupssystemen bepalen uw specificaties onze constructies: van los onderdeel tot compleet afgewerkt systeem. Wij beschouwen het samen met igus als onze taak u alle componenten-kabelrupsen, alle benodigde kabels, samen met het benodigde toebehoren aan te kunnen bieden en in te staan voor een goede werking. Igus kabelrupssystemen worden, net als alle andere systeemcomponenten, voortdurend onder realistische omstandigheden in een speciaal daarvoor ingericht laboratorium bij igus getest. Voor meer informatie of uitgebreide dokumentatie omtrent igus kunt u contact opnemen met een van onze vestigingen bij u in de buurt.
solar industrie
9
10
ELEKTRISCHE COMPONENTEN IN EEN EXPLOSIEGEVAARLIJKE OMGEVING
ATEX
Pagina
Introductie
02
ATEX Richtlijn 94/9/EG
03
Gevaarlijke omgevingen
04-05
Identificatie
06
Beveiligingsmethoden
07
Apparatuurgroepen / Temperatuurklassen
08
Beveiligingsmethoden "d" en "m"
09
Beveiligingsmethoden "i" en "e"
10
Standaardisatie organisaties
11
Certificatie
12
Normalisatie instituten
13
CENELEC - CEN normen
14
Internationale normen
15
Beschikbare certificaten en producten
16
V1005-NL-R6b
10
Elektrische componenten in een explosiegevaarlijke omgeving INTRODUCTIE INLEIDING Een toevallige ontbranding in een ruimte waarin zich grote hoeveelheden gas, dampen of nevels en/of stof bevinden, kan een ontploffing veroorzaken. Daarom zijn er op internationaal niveau maatregelen genomen om materiële schade en verlies van mensenlevens te voorkomen. Deze maatregelen hebben hoofdzakelijk betrekking op de chemische en petrochemische industrie waar een gevaarlijke omgeving kan ontstaan bij de productie, verwerking, transport of opslag van brandbare producten. Zij zijn eveneens van toepassing op installaties waar ontvlambare stof wordt geproduceerd of bij verwerking van vpoeders, graanproducten of granulaat (slijpen en zeven).
ENKELE DEFINITIES • Wat is een explosiegevaarlijke omgeving?
B
Een ontploffing kan zich voordoen wanneer 3 factoren aanwezig zijn: A
De zuurstof in de lucht = altijd aanwezig
B
De brandstof (stofdeeltjes, dampen of gasnevels, stof)
C
Een ontbrandingsbron: Elektrische apparaten/installaties of een willekeurige warmtebron
Een vonk of een vlam is niet de enige oorzaak voor een ontploffing. Een verhoging van de oppervlaktetemperatuur van een apparaat kan al een ontploffing veroorzaken wanneer het de ontbrandingstemperatuur van het omgevende gas of een mengsel van substanties overschrijdt.
A
Eén van de 3 factoren wegnemen = elk risico uitsluiten
C
Wat is een explosiegevaarlijke omgeving? Dit is een omgeving die explosief kan worden (het gevaar is potentieel aanwezig) als gevolg van lokale of operationele condities in een installatie zoals b.v. lekkage, breuk in een leidingwerk, temperatuurvariaties, enz. Wat is een gas- en stofexplosiegevaarlijke omgeving? Dit is een omgeving die bestaat uit een mengsel van lucht, onder atmosferische condities, en brandbare bestanddelen in de vorm van gas, dampen, nevels of stofdeeltjes waarin de verbranding zich na ontbranding voortplant over het gehele mengsel (definitie volgens Richtlijn 1999/92/EG). Wat is het fundamentele verschil tussen een gas- en een stofexplosiegevaarlijke omgeving? Het is de dichtheid. De dichtheid van gassen en dampen is ca. 1.000 maal kleiner dan die van stof. Gas wordt in de lucht verspreid als gevolg van convectie en diffusie, waardoor een homogene atmosfeer wordt gecreëerd. Daar stof zwaarder is dan lucht, heeft deze de neiging sneller op de bodem neer te komen.
Wat zijn de karakteristieke kenmerken van een explosieve atmosfeer veroorzaakt door stof? Een stoffige atmosfeer kan explosief worden als aan de volgende vier voorwaarden wordt voldaan: - De stof dient ontvlambaar te zijn (stofdeeltjes zijn in het algemeen < 0,3 mm). - De atmosfeer dient een oxydatiemiddel te bevatten (in het algemeen zuurstof, zelfs in een zeer kleine hoeveelheid). - De stof dient in beweging te zijn (de explosie zal worden veroorzaakt door de extreem snelle ontbranding van de stof door zuurstof in de lucht) - De stofconcentratie dient binnen het explosieve bereik te vallen (in de regel, is de minimum grens voor een explosie ca. 50 g/m³.)
Alle catalogusbladen zijn beschikbaar op: www.ascojoucomatic.nl V1005-2
Elektrische componenten in een explosiegevaarlijke omgeving ATEX RICHTLIJN 94/9/EG DOELSTELLINGEN VAN DE ATEX RICHTLIJN 94/9/EG (“ATmosphères EXplosibles”) Om een vrije distributie van de producten waarop deze van toepassing is, te garanderen binnen de Europese Unie. Om handelsbarrieres te verwijderen via de nieuwe benadering door een definitie van de essentiële vereisten van de veiligheid en gezondheid waardoor een hoog niveau van bescherming wordt gegarandeerd (Bijlage II van Richtlijn 94/9/EG). Onder één richtlijn zowel mijn- als oppervlakte-apparatuur te laten vallen. Om het werkingsgebied in vergelijking tot nationale verordeningen te vergroten door voor de eerst maal essentiële eisen ter bescherming van de veiligheid en gezondheid te verstrekken voor: - niet-elektrische apparatuur geschikt voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen [EN 13463-1 (2001)]; - apparatuur bestemd voor gebruik in stoffige omgevingen alsmede in beveiligingssystemen; - apparaten bestemd voor gebruik buiten explosiegevaarlijke atmosferen die noodzakelijk zijn of bijdragen aan het veilige functioneren van apparatuur of veiligheidssystemen
WELKE VERPLICHTINGEN HEEFT DE FABRIKANT VOLGENS DEZE RICHTLIJN? De fabrikant heeft de enige en uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de overeenstemming van zijn product aan de van toepassing zijnde richtlijnen. Hij draagt verantwoordelijkheid voor: - het verzekeren van de overeenstemming van zijn producten aan de richtlijn (verstrekken van certificaat van overeenstemming); - het ontwerpen en het construeren van zijn producten overeenkomstig de essentiële veiligheids- en gezondheidseisen; - het opvolgen van de procedures voor de beoordeling van de overeenstemming van het product.
INGANGSDATUM Vanaf 1 juli 2003, dienden alle producten die in de EG op de markt wrrden gebracht te voldoen aan richtlijn 94/9/EG. Reeds geïnstalleerde apparatuur diende, echter, niet vervangen te worden door nieuwe apparatuur die voldoet aan de ATEX richtlijn.
WAT GEBEURT ER MET PRODUCTEN IN DE OVERGANGSPERIODE? Alle producten gemarkeerd overeenkomstig de ATEX richtlijn kunnen onmiddellijk op de markt worden gebracht.
Tot 30 juni 2003, mocht de oude benadering nog steeds worden toegepast. De oude benadering echter: - bevat geen gevaarlijke omgevingen (alleen gedefinieerd door IEC specificaties); - vereist geen CE markering; - houdt geen rekening met stoffige omgevingen; - is alleen van toepassing op elektrische apparatuur volgens de EN 50014 tot 50039 normen.
Na 30 juni 2003, is men verplicht te voldoen aan de ATEX richtlijn om vrije uitwisseling van de producten in de Europese Unie mogelijk te maken. Alleen de nieuwe benadering is geldig. Deze omvat: - Gevaarlijke omgevingen (zie pagina's 4 en 5); - CE markering (zie pagina 6); - Stoffige omgevingen; - De geharmoniseerde 3de edities van de CENELEC EN 50014 serie normen (zie pagina 13).
10
Alle catalogusbladen zijn beschikbaar op: www.ascojoucomatic.nl V1005-3
Elektrische componenten in een explosiegevaarlijke omgeving GEVAARLIJKE OMGEVINGEN ENIGE GESCHIEDENIS De indeling van gevaarlijke omgevingen in zones is gebruikt om het vereiste veiligheidsniveau te bepalen voor elektrische apparatuur die geïnstalleerd is in omgevingen die in potentie explosiegevaarlijk zijn als gevolg van ontvlambare gassen of dampen [EN60079-10, IEC 60079-10 (1995)]. Daar deze benadering succesvol bleek, is deze eveneens toegepast voor stof. Normen EN 1127-1 en IEC 61241-3 uit 1997 definiëren een indeling in drie zones.
DEFINITIE VAN EEN ZONE WAAR EEN EXPLOSIEGEVAARLIJKE ATMOSFEER KAN ONTSTAAN De indeling van een installatie in een bepaalde gevarenzone heeft twee doelstellingen (volgens ATEX 1999/92/EC): - Om de categorieën apparatuur te definiëren die in de aangegeven zones gebruikt wordt, mits deze geschikt zijn voor gassen, dampen, nevels en/of stof. - Om gevaarlijke plaatsen in te delen in zones om ontstekingsbronnen te voorkomen en om de juiste overeenkomstige elektrische en niet-elektrische aparatuur te selecteren. Deze zonering is gebaseerd op de waarschijnlijkheid van de aanwezigheid van een explosief mengsel.
Groep I : Apparatuur bestemd voor gebruik in mijnbouw. Groep II : Apparatuur bestemd voor gebruik bovengronds. Zone
Categorie
Aanwezigheid van een explosieve atmosfeer
Groep II apparatuur: (voor definitie van groepen zie pag. 8) Zone 0 Zone 20
Categorie 1 G (G voor Gas) Categorie 1 D (D voor Stof)
Permanent, frequent of gedurende lange periodes
Zone 1 Zone 21
Categorie 2 G (of Categorie 1 G, indien nodig) Categorie 2 D (of Categorie 1 D, indien nodig)
Tijdelijk bij normaal gebruik (waarschijnlijk)
Zone 2
Categorie 3 G (of Categoriëen 1 G of 2 G, indien nodig)
Bij gelegenheid aanwezig of korte periode
Zone 22
Categorie 3 D (of Categoriëen 1 D of 2 D, indien nodig)
(nooit bij normaal gebruik)
Groep I apparatuur: (mijnbouw) Categorie M1
Aanwezigheid (methaan, stof)
Categorie M2
Kans op aanwezigheid (methaan, stof)
De classificering van de installatie is de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Hij dient iedere installatie individueel te evalueren om de onderlinge verschillen te bepalen. Afzonderlijke inschattingen dienen te worden gemaakt voor plaatsen met een explosiegevaarlijke atmosfeer veroorzaakt door gassen, dampen, nevels en veroorzaakt door stof.
Alle catalogusbladen zijn beschikbaar op: www.ascojoucomatic.nl V1005-4
Elektrische componenten in een explosiegevaarlijke omgeving GEVAARLIJKE OMGEVINGEN
A
Zone 0
Zone 1
Zone 2
Zone 22
B
Zone 21
Filterzak
10
Zone 20 Stof afscheider
VOORBEELDEN VAN ZONERING Tekening A
voor een explosiegevaarlijke omgeving veroorzaakt door gas:
Zone 0
Zone 1
Zone 2
Tekening B
voor een explosiegevaarlijke omgeving veroorzaakt door stof:
Zone 20
Zone 21
Zone 22
Bovenstaande tekeningen A en B zijn slechts ter illustratie en mogen in geen geval als model of leidraad worden gebruikt voor het ontwerp van een reële installatie ; hiervoor is de ontwerper aansprakelijk.
Alle catalogusbladen zijn beschikbaar op: www.ascojoucomatic.nl V1005-5
Elektrische componenten in een explosiegevaarlijke omgeving IDENTIFICATIE
Specifiek symbool voor explosiegevaarlijk: - Elektrische apparatuur (EN 50014) overeenkomstig een beschermingsgraad volgens de Europese normen EN 50015 tot EN 50028 (zie pags 9 en 10). - Niet-elektrische apparatuur (EN 13463-1) en beschermingsgraad Pr EN 13463-2, 3, 4, 6 en 7, EN 13463-5 (12/2003), EN 13463-8 (2003).
Epsilon x markering voor apparatuur voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen.
Identificatienummer van de keurinstantie (NoBo) dat het EG-Typecertificaat uitgeeft. (Voorbeeld: 0081 = LCIE)
Vvolgens de Europese richtlijnen, CE markering.
HOE WORDEN ATEX GECERTIFICEERDE COMPONENTEN VOOR EXPLOSIEGEVAARLIJKE RUIMTEN GEIDENTIFICEERD? "d " "e" "i" "m" "n " "o " "p " "q "
"c"
: : : : : : : : :
Drukvaste behuizing Verhoogde veiligheid intrinsieke veiligheid "ia""ib" Ingegoten Niet vonkend Onderdompeling in olie Interne onderdrukking Poedervulling Constructieve veiligheid
WIJZE VAN BESCHERMING
II 2 G EEx d c II 2 GD
0081
II 2 D
I: Mijnen II: Bovengrondse industrie (zie pagina 8)
Apparatuur categorie (G = gas...; D = stof) M1 M2 1 G of 1 D 2 G of 2 D 3 G of 3 D
TEMPERATUURKLASSEN
(zie pagina 8)
(zie pagina 8)
IIC IIB
T4 T85°C T6
IP 65
T 135°C
Beschermingsgraad voor magneetkoppen (EN 60529) bij een gespecificeerde temperatuurklasse
Maximum oppervlaktetemperatuur (Beperking door aanwezigheid van stofwolken)
Stoffige omgevingen
Markering volgens ATEX 94/9/EG Additionele markering voor elektrische apparatuur volgens EN 50014 Additionele markering voor niet-elektrische (mechanische) apparatuur volgens EN 13463-5
MARKERINGSVOORBEELD Tamb.
R
BP17 28111 LUCE FRANCE
Alle catalogusbladen zijn beschikbaar op: www.ascojoucomatic.nl V1005-6
50018) 50019) 50020) 50028) 50021) 50015) 50016) 50017) 13463-5)
APPARATUUR GROEPEN
(zie pagina 7)
0081 0081
(EN (EN (EN (EN (EN (EN (EN (EN (EN
Elektrische componenten in een explosiegevaarlijke omgeving BESCHERMINGSMETHODEN WELKE BESCHERMINGSMETHODEN KENNEN WE ? Een beschermingsmethode is het totaal van de beschermende maatregelen die toegepast worden op elektrische componenten ter voorkoming van ontbranding van de explosiegevaarlijke omgeving.
Beschermingstype
Zones
0
"d"
●
2 ●
De delen die de explosiegevaarlijke atmosfeer kunnen doen ontbranden zitten in een behuizing die bestand is tegen de druk die wordt ontwikkeld bij een interne explosie van een explosiegevaarlijk mengsel en die voortzetting van de explosie naar de explosiegevaarlijke omgeving voorkomt.
●
●
Verwijst naar elektrisch materiaal met een hoge veiligheidscoëfficient. Dit materiaal is vrij van extreem hoge temperaturen en kan geen elektrische vonken aan de binnen- en buitenzijde ontwikkelen bij gebruik onder normale omstandigheden
●
●
●
●
●
"e"
"ia"
1
"i" "ib" "m"
●
"n"
●
●
Circuit waarin een vonk of thermisch effect voortgebracht onder de door de norm voorgeschreven voorwaarden (normale werking en storing) geen ontsteking van een gas/lucht mengsel kan veroorzaken.
●
Beschermingswijze waarbij het elektrisch materiaal in olie gedompeld is
"p"
●
●
Beschermingswijze waarbij een inert gas/lucht onder een hogere druk dan de omgevingsdruk in de behuizing wordt aangebracht.
"q"
●
●
Beschermingswijze waarbij de behuizing gevuld is met een poedermateriaal.
●
Beschermingswijze waarbij constructieve maatregelen worden getroffen om beveiliging te waarborgen tegen een mogelijke ontsteking door bewegende delen, warm geworden oppervlakken, vonken en adiabatische compressie (koppelingen, remmen, lagers, veren...).
●
U
L
C
Beschermingswijze voor elektrische apparatuur die is ontworpen zodat het niet de explosiegevaarlijke omgeving zal ontsteken onder normale bedrijfsomstandigheden en onder zekere fout voorwaarden zoals aangegeven in de norm. Er zijn 5 categorieën materieel: nA (niet-vonkend), nC (hermetisch afgesloten), nR (beperkt ademend), nL (beperkte energie) en nP (onder druk).
●
●
R
Beschermingswijze waarbij de onderdelen van elektrische apparatuur, die door vonken of verwarming tot ontsteking zouden kunnen leiden, zodanig in een compound zijn ingegoten dat deze in een explosiegevaarlijke omgeving niet kunnen ontsteken.
"o"
"c"
Symbolische voorstelling
Omschrijving
ASCO/JOUCOMATIC biedt: - een breed pakket gecertificeerde magneetventielen met beschermingswijze"d", "m", "em", "n" of "i". - gecertificeerde magneetventielen, schuifventielen, cilinders en persluchtverzorgingsapparatuur met type "c" bescherming Zie onze productselectie op: www.ascojoucomatic.nl
10
Alle catalogusbladen zijn beschikbaar op: www.ascojoucomatic.nl V1005-7
Elektrische componenten in een explosiegevaarlijke omgeving APPARATUURGROEPEN / TEMPERATUURKLASSEN CLASSIFICATIE VAN GASSEN INGEDEELD NAAR GASGROEPEN Groep I : Elektrische apparatuur voor gebruik in ondergrondse mijnen, en die gedeeltes van oppervlakte installaties van deze mijnen, die kans maken om te worden blootgesteld aan vuurdampen en/of ontbrandbare stoffen
Group II : Elektrische apparatuur voor gebruik in andere plaatsen die kans maken om te worden blootgesteld aan explosieve omgevingen (oppervlakte industrie). Voor de types bescherming "d" en "i", is groep II onderverdeeld in IIA, IIB, IIC. Bijvoorbeeld de "d" en "i" types bescherming zijn resp. onderverdeeld volgens de Maximum Experimental Safe Gap (MESG) en de Minimum Igniting Current (MIC). Elektrische apparatuur IIB kan worden gecertificeerd voor gebruik met een gas van groep IIC. In dat geval wordt de indentificatie gevolgd door de chemische formule of de naam van het gas (voorbeeld: EEx d IIB + H2). De onderstaande tabel geeft een aantal gasmengsels die tot deze 2 groepen behoren:
Groep
Gas
I
Ontstekingstemperatuur (1) (°C)
T1
aceton azijnzuur ammoniak ethaan methyleenchloride methaan (CH4) koolmonoxide propaan
540 485 630 515 556 595 605 470
● ● ● ● ● ● ● ●
n-butaan n-butyl
365 370
zwavel-hexafluoride n-hexaan
270 240
acetaldehyde ethyl ether
140 170
ethylnitrite
90
Temperatuurklassen T2 T3 T4 T5 T6
methaan (mijngas)
A II (2)
B C
ethyleen ethyloxide waterstofsulfide acetyleen (C2H2) zwavelkoolstof (CS2) waterstof (H2)
● ● ● ● ● ● ●
425 429-440 270
● ●
305 102 560
●
● ●
●
(1) Temperatuur van een warm oppervlak welke de ontsteking van een gasmengsel kan veroorzaken. De ontstekingstemperatuur van het gasmengsel moet hoger zijn dan de maximum oppervlaktempetatuur. In praktijk, wordt een veiligheidsmarge van 10 tot 20% genomen tussen de ontstekingstemperatuur en de markeringstemperatuur. De ontstekingstemperatuur van een stofwolk ligt in het algemeen tussen de 300 en 700°C. Bij 150 tot 350°C, is de ontstekingstemperatuur van een laag stof aanzienlijk lager dan die van een stofwolk. Een brandende stoflaag kan een stofexplosie initiëren wanneer deze in contact komt met een ontvlambare stofwolk, dientengevolge dient met deze waarden rekening te worden gehouden om het risico te beperken.
TEMPERATUURKLASSE De temperatuurclassificatie is gebaseerd op de maximum oppervlaktetemperatuur van de apparatuur. D.w.z. de hoogste temperatuur die een deel van of het gehele oppervlak van een elektrisch apparaat kan bereiken onder de meest ongunstige bedrijfsomstandigheden die ertoe kunnen leiden dat een explosiegevaarlijke atmosfeer wordt ontstoken. Groep I : Temperatuur ≤ 150°C of ≤ 450°C volgens ophoping van koolstofdeeltjes op de apparatuur Groep II : Apparatuur dient te worden geclassificeerd en overeenkomstig te worden gemarkeerd: - bij voorkeur met de temperatuurklasse (T classificatie) - gedefinieerd door de oppervlaktetemperatuur of, - beperkt tot de gespecificeerde ontvlambare gassen of stoffen waarvoor ze zijn goedgekeurd, indien nodig (en overeenkomstig gemarkeerd). Temperatuurklasse
Maximum oppervlaktetemperatuur (2) (°C)
T1 T2 T3 T4 T5 T6
450 300 200 135 100 85
Ontstekingstemperatuur (1) (°C) > > > > > >
450 300 200 135 100 85
(2) De maximum oppervlaktetemperatuur dient te worden vastgesteld en geschikt te zijn voor het aanwezige type stof (apparatuur gemarkeerd voor zone 21). Om ontsteking van stoffige omgevingen te voorkomen dient de maximum oppervlaktetemperatuur beperkt te worden. Overschrijd in geen geval: - 2/3 van de auto-ontstekingstemperatuur van de gespecificeerde stofwolk, - de auto-ontstekingstemperatuur van een 5 mm laag stof minus 75°C.
Alle catalogusbladen zijn beschikbaar op: www.ascojoucomatic.nl V1005-8
K KAT ATE ER RN N
WAGO IO Module 750-435 1-kanaals digitale ingangsklem voor Eex i toepassingen Maximale flexibiliteit is tegenwoordig eerste vereiste bij grote gebruikers van productiesystemen. Dat heeft te maken met de steeds kortere levensduur van producten en hun verpakking. Daarbij komen tracking en tracing en het volgen van een product in de lijn tot aan de detailhandel. Vanwege de complexiteit en de omvang van dataverwerking zijn industriële PC's en soft-PLC's noodzakelijk.
Deze module gekoppeld achter een WAGO coupler of controller van willekeurig veldbus kan signalen vanuit zone 1 of 0 binnenhalen (Eex i ). Het gehele eiland zal dan wel in een zone 2 of veilige zone geplaatst moeten worden. Deze klem mag alleen gebruikt worden in combinatie met de 750-625 voedingsmodule die hier dan voor geplaatst is. Het principe van de EEx i beschermingswijze houdt in dat bij een intrinsiek veilige stroomkring de ontstekingsenergie te laag is om een explosie te veroorzaken. De begrenzing van de energie-inhoud kan door veiligheidsbarriers of galvanische scheiding worden gerealiseerd. De EEx i stroomkringen worden aangeduid met de kleur blauw en de eisen voor installatie zoals kabelafscherming zijn van belang.
WAGO TOPJOB – S rijgklem 2002-1201 ■ 0,25 – 2,5 mm2. ■ Massief direct steken. ■ Soepel d.m.v. openen CageClamp. Tweedraads rijgklem voor Eex e II. Deze klem kan geplaatst worden in een zone 1 of zone 2 boven de grond (Eex e II). Een maxinale spanning die hierop mag worden aangesloten is dan 550 V, 22 A.
18
solar industrie
WAGO TOPJOB – S rijgklem 2002-1204 ■ 0,25 – 2,5 mm2. ■ Massief direct steken. ■ Soepel d.m.v. openen CageClamp. Tweedraads rijgklem voor Eex e II en Eex i toepassingen. Deze variant op de 2002-1201 in het blauw kan geplaatst worden in zone 0, 1 of 2 ( Eex i). Het principe van de EEx e beschermingswijze is dat de onderdelen onder normaal gebruik geen vonken of hoge temperaturen mogen veroorzaken. Tevens moet de afdichtingsgraad van niet geïsoleerde delen minimaal IP 54 en slagvast zijn (bijv. bij klemmenkasten). Het principe van de EEx i beschermingswijze houdt in dat bij een intrinsiek veilige stroomkring de ontstekingsenergie te laag is om een explosie te veroorzaken. De begrenzing van de energieinhoud kan door veiligheidsbarriers of galvanische scheiding worden gerealiseerd. De EEx i stroomkringen worden aangeduid met de kleur blauw en de eisen voor installatie zoals kabelafscherming zijn van belang.
KATERN
DANFOSS; Betrouwbaar en veilig De producten van Danfoss staan naast hun prima kwaliteit ook bekend vanwege hun hoge betrouwbaarheid en worden daarom in vrijwel elke toepassing ingezet. Ook voor toepassingen in een omgeving waar explosiegevaar kan ontstaan - en waar nog hogere eisen worden gesteld aan de betrouwbaarheid van de apparatuur - zijn producten van Danfoss beschikbaar. Magneetafsluiters Dankzij de beschikbaarheid van speciale spoelen, zijn de EV-series 2/2- en 3/2-weg magneetafsluiters van Danfoss Industrial Controls inzetbaar voor toepassingen waar gasexplosiegevaar bestaat (Zone 1/21). De IP65 AR en de IP67 BO en BP spoelen zijn voorzien van een ATEX 100A keur en daarmee geschikt te worden gebruikt onder Zone 1 omstandigheden zoals bijvoorbeeld op plaatsen waar ontvlambare vloeistoffen of gassen worden geproduceerd of getransporteerd.
Frequentieomvormers
Druktransmitters
Over het algemeen wordt bij toepassingen waar explosiegevaar bestaat (Zone 1/21 en 2/22) de frequentie-omvormer in een veilige zone geplaatst. In een dergelijk geval mogen alle op dit moment beschikbare Danfoss frequentie-omvomers (FC300, VLT2800, VLT500, VLT6000 en VLT8000) worden toegepast. De enige voorwaarde is dat er tussen de omvormer en de motor een extra veiligheidscomponent in de vorm van een ATEX gekeurd thermisch relais wordt opgenomen.
Eveneens voor toepassingen waarbij gas de mogelijke oorzaak van een explosie kan zijn, heeft Danfoss Industrial Controls een aantal druktransmitters ontwikkeld. De MBS 4701 druktransmitters zijn Ex II 1G EEx ia IIC T4-T6 gekeurd in overeenstemming met ATEX 100Aen zijn, in combinatie met een zenerbarrier of galvanische scheidingsversterker inzetbaar in Zone 0, 1 en 2. Met een nauwkeurigheid van 0,5 % FS en een instelbare zero en span vormen de MBS 4701 druktransmitters een nauwkeurige en betrouwbare oplossing in het drukbereik van 0-1 tot 0-600 bar. De robuuste MBS 4701 wordt naar keuze voorzien van een IP65 stekkeraansluiting of een IP67 kabelaansluiting. Ook is er een uitvoering beschikbaar welke is voorzien van een geïntegreerde snubber die de drukopnemer beschermt tegen drukpieken.
Op plaatsen waar stof de oorzaak van een explosie kan zijn en waar de Zone 22 bepalingen van kracht zijn, mag de decentrale Danfoss FCD 300 frequentie-omvormer in de gevaarlijke zone worden toegepast. Daarvoor is de FCD 300 voorzien van een ATEX IIC D T4 keur. De FCD 300 is daarmee de ideale aandrijf oplossing voor bijvoorbeeld bakkerijen, hout-, kunststof- en papierverwerkende bedrijven, graanoverslagbedrijven, zuivel- en suikerfabrieken en alle vergelijkbare toepassingen waar stof explosiegevaar kan opleveren.
solar industrie
19
KATERN
CEAG uw explosieveilige link! CEAG explosieveilige inspectieverlichting van 24 Volt tot 230 Volt ATEX gecertificeerd voor zone 1, 2, 21 en 22
Deze explosieveilige handlampen worden veelal gebruikt voor onderhoudswerkzaamheden en inspecties, door de enorme variëteit van uitvoeringen geschikt voor alle toepassingen. Wat te denken van het gebruik in zone 1 en zone 2 met gasontploffingsgevaar, maar ook voor zone 21 en zone 22 gebieden met stofontploffingsgevaar. Bij gebruik in tanks en silo's is de fluorescentielamp verkrijgbaar voor laagspanning (<50 Volt), optioneel kan het armatuur zelfs worden voorzien van een veiligheidstransformator. De lampen worden standaard met 5 m. 2 x 1,5 mm2 Thermoplast kabel geleverd, op verzoek kan een andere kabel worden toegepast en tevens is de lengte van de kabel variabel.
De behuizing is van Polycarbonaat en Aluminium, perfecte slagvastheid is dus gegarandeerd. De beschermbuis is voorzien van een zilverdraad waardoor opbouw van statische elektriciteit wordt voorkomen. Voor speciale toepassingen in vloeistoffen kan de handlamp worden geleverd met een IP68-bescherming. Gebruik bij een maximale diepte van 100 meter onder water is dan mogelijk.
CEAG eXLink: veiligheid met een systeem eenvoudige plug-in installatie met Ex-beveiligde stekkerverbindingen
Het aansluiten en loskoppelen van elektrische apparatuur in een potentieel explosiegevaarlijke omgeving - zonder gereedschap, zonder uitschakeling van de voedingsspanning, zonder loskoppelen en zonder "hot work permit" betekent een beslissende stap in een toekomst waarin de installatie, onderhoud en reparatie van elektrische apparatuur gemakkelijk, veilig en economisch kan worden uitgevoerd. De CEAG eXLink serie is extreem klein van afmeting en kan gebruikt worden in de meet- en regeltechniek voor alle actieve veldapparatuur en sensoren. Tevens kunnen andere elektrische apparaten met een maximale stroomafname tot 10 Ampère worden aangesloten.
20
solar industrie
De contactpennen zijn vervaardigd van speciaal behandeld koper-beryllium tape en hebben een groot aantal contactpunten die een constante en foutloze elektrische verbinding garanderen. Een koppelring, geïntegreerd in de stekkerbehuizing, waarborgt de mechanische sterkte van de verbinding. Afhankelijk van het toepassingsgebied zijn de behuizingen leverbaar van slagvast kunststof, vernikkeld messing of roestvast staal. Een EEx-d compartiment rondom de stekkerpennen waarborgt een betrouwbare explosiebeveiliging in de zones 1, 2, 21 en 22 gedurende het verbinden of loskoppelen van de stekkerverbinding. Zoals wordt geëist in een eigentijdse, veilige en tijdbesparende installatie heeft geen van de componenten schroeven.
K KAT ATE ER RN N
Speciaal ontwikkelde gelijkstroom-enkelwerkende hefmagneten uit de ATEX-LINE Daar waar, brandbare gassen, dampen, nevel of stof een explosieve atmosfeer creëren, heeft de eigenaar de plicht voorzorgsmaatregelen te treffen i.v.m. explosiegevaar. Dit kan door middel van hiervoor speciaal ontwikkelde gelijkstroom-enkelwerkende hefmagneten uit de ATEX-LINE, welke zich onderscheiden door haar hoge dynamische belasting en betrouwbaarheid.
Type 41 01E06K..
Type 41 03E10K..
Uitvoeringsvormen Type 41 01E 06K00 tot 09K00 voor 100% inschakelduur, beschermingsklasse II 2G EEx e II T4
Uitvoeringsvormen Type 41 03E 10K00 tot 20K00 voor 100% inschakelduur, beschermingsklasse II 2G EEx e II T4
PTB 03 ATEX 2175 X
PTB 04 ATEX 2009 X
De magneten zijn volgens verhoogde veiligheid "e" uitgevoerd. Bij deze magneten zijn bijzondere maatregelen getroffen die het ontstaan van vonken, vlambogen of gevaarlijke temperaturen moet voorkomen, zodat deze bij gebruik niet optreden. De slagbeweging geschiedt van begin tot einde slag door een elektromagnetisme en de retourbeweging door een externe kracht. De inbouwpositie is naar keuze, echter de kracht mag alléén axiaal op de magneet en anker uitgeoefend worden. De producten zijn gebouwd en getest volgens DIN VDE 0580/07.2000
Elektromagneten, elektromagnetische aandrijving
Beschermingsklasse voor type 41 01E 06K00 tot 09K, II 2G EEx e II T4 voor type 41 03E 10K00 tot 20K, II 2G EEx e II T4 Beschermingsgraad volgens IEC 60529: Behuizing IP54, Aansluiting IP54 Aansluitspanning: 24V DC Andere spanningen tot max. 230 V DC zijn op aanvraag en tegen meerprijs mogelijk Inschakelduur: 100% Temperatuurklasse: B DIN VDE 580/07.2000
De elektromagnetische producten van Kendrion Magnetechnik zijn componenten voor inbouw en gebruik in elektrische machines en apparaten. De magneten voldoen niet aan de Laagspanningsrichtlijnen 73/23/EWG. De magneten voldoen echter aan verschillende normen voor inbouw en gebruik in apparaten volgens de laagspanningsrichtlijnen, en in het bijzonder DIN VDE 0580/07.2000. De betreffende gegevens zijn aangeven op de diverse documentaties. De producten zijn volgens de Machinerichtlijnen 98/37/EG Componenten, waarbij gebruik verboden is, tot dat de machine, waarin de producten geplaatst zijn, overeenkomstig is met de EG-Richtlijnen. Op aanvraag is de "Herstellererklärung", die niet automatisch meegezonden wordt, op aanvraag leverbaar. Met overeenkomstige schakelapparatuur van de gebruiker zijn de EMV-Richtlijnen 89/336/EWG gegarandeerd. Bij gebruik van de aanbevolen schakelapparatuur van Kendrion Magnettechnik zijn de EMV-Richtlijnen in de specificaties weergegeven.
CE-markering magneten/elektronica
solar industrie
21
K ATE ER RN N KAT
Uitgebreide bedieningsmogelijkheden in explosiegevaarlijke omgevingen De Allen-Bradley drukknoppenserie is uitgebreid om te voorzien in de wereldwijde behoefte aan een verbeterde veiligheid in explosiegevaarlijke omgevingen De nieuwste 800G drukknoppen hebben een wereldwijde ATEX certificering en zijn ideaal voor de petrochemische, farmaceutische, verf, graanelevatoren, papierfabrieken en andere gespecialiseerde industrieën waar brandbare gassen, vloeistoffen of brandbare stofwolken aanwezig zijn.
De nieuwe 800G componenten hebben een modern ontwerp en vullen de bestaande Allen-Bradley drukknoppenlijn aan. Ze kunnen als volledig af fabriek geassembleerde stations of als aparte componenten besteld worden. De componenten zijn geschikt voor zowel bodem- als paneelmontage, waardoor het aantal reserveonderdelen wordt verminderd. Deze nieuwe lijn verlaagt ook de installatiekosten doordat verschillende kabeltypes gebruikt kunnen worden gebruikt. De vooraf geassembleerde behuizingen, en de standaard componenten, zijn ontworpen om aan de wereldwijd geldende eisen voor explosiegevaarlijke omgevingen te voldoen. Ze zijn zowel gekwalificeerd voor Zone 1, zone 2 als voor Klasse 1, Divisie 2. Het leveringsprogramma is inclusief een verscheidenheid aan wartels en andere accessoires.
22
solar industrie
Wartels zijn verkrijgbaar in vooraf geassembleerde behuizingen zodat het niet nodig is om gaten te boren hetgeen de installatie snel en eenvoudig maakt. De 800G accessoires zijn beschikbaar in een groot aantal afmetingen, uitvoeringen en materialen. Daarnaast kunnen drie behuizingen worden samengevoegd om een grotere flexibiliteit te bieden voor verschillende toepassingen. Het gemakkelijke configuratieproces maakt het bestellen van 800G accessoires heel eenvoudig. Alle accessoires kunnen apart, of als een geassembleerd station besteld worden.
K ATE ER RN N KAT
Nu ook ATEX certificering voor de Allen-Bradley motorbeveiligingsschakelaar 140M In de petrochemische, chemische, olie- en aanverwante industrieën bestaan hoge veiligheidsnormen voor gebruik van elektrische controle-apparatuur. Nu de 140M Motor Protection Circuit Breaker met ATEX-goedkeuring er is, kan eenvoudig aan deze eisen worden voldaan. Tot een maximum van 25 A voldoet de 140M al aan deze eisen in de standaardversie.
OEM's, paneelbouwers en eindgebruikers kunnen nu beschikken over een apparaat dat voldoet aan essentiële veiligheidsvoorschriften. Het door de PhysikalischTechnische Bundesanstalt (PTB) in Braunschweig uitgegeven certificaat bevestigt dat de 140M voldoet aan de normen en aldus aan Richtlijn 94/4EC, bijlage II.
Naast de ATEX - certificering beschikken de 140M motorbeveiligingen over een aantal andere, in het oog springende eigenschappen, zoals de door de razendsnelle afschakeltijd zeer grote kortsluitvastheid, afhankelijk van het type, tot 100 kA. Hierdoor kunnen meer installaties zekeringloos, en dus goedkoper worden uitgevoerd.
Motor protection circuit breakers met dit certificaat zijn onontbeerlijk voor de veilige bewaking van EEx e motoren waarvoor een grotere mate van veiligheid is vereist. De motor protection circuit breakers zelf worden aangebracht buiten de potentieel explosieve omgeving.Instructies en eigenschap grafieken zijn beschikbaar op http://www.ab.com/certification/.
Een andere, niet minder belangrijke eigenschap mag hier ook niet onvermeld blijven: de indicator die aangeeft wanneer er een kortsluitafschakeling heeft plaatsgevonden, waarmee een gevaarlijke herinschakeling bij een kortsluiting kan worden voorkomen.
solar industrie
23
KAT ATE ER RN N K
ATEX-D - stofexplosies
In veel bedrijven waar stortgoed wordt verwerkt, is fijn brandbaar stof aanwezig en daardoor bestaat voortdurend een risico van stofexplosie. Sinds 1 maart 1996 valt apparatuur met potentiële ontstekingsbron en daarmee ook de beveiligingssystemen tegen stofexplosies onder de richtlijn 94/9/EG, ofwel de ATEX 95. Centraal in de ATEX-richtlijn staat de zogenaamde 'indelingsplicht'. Volgens deze richtlijn moeten bedrijven die werken met brandbare stoffen nagaan of de indelingsplicht voor hen geldt. Als dat inderdaad het geval is, dan moet een bedrijf o.a. een zone-indeling uitwerken. De zone-indeling wordt gedaan met behulp van de Europese richtlijn 99/92/EG ook bekend als ATEX 137.
Vervolgens wordt onderscheid gemaakt in drie categorieën apparatuur: ■ Categorie 1D: apparatuur met een zeer hoog beschermingsniveau ■ Categorie 2D: apparatuur met een hoog beschermingsniveau ■ Categorie 3D: apparatuur met een normaal beschermingsniveau
Deze gaat uit van drie gevarenzones ■ Zone 20 Een plaats waar een explosieve atmosfeer, bestaande uit een wolk brandbaar stof in lucht, voortdurend, gedurende lange perioden of herhaaldelijk aanwezig is. ■ Zone 21 Een plaats waar een explosieve atmosfeer, bestaande uit een wolk brandbaar stof in lucht, in normaal bedrijf af en toe aanwezig kan zijn. ■ Zone 22 Een plaats waar de aanwezigheid van een explosieve atmosfeer, in de vorm van een wolk brandbaar stof in lucht, bij normaal bedrijf niet waarschijnlijk is en wanneer dit toch gebeurt, het verschijnsel van korte duur is. Waneer eenmaal is bepaald welke zones aanwezig zijn moet apparatuur worden ingezet die voldoet aan de Europese richtlijn 94/9/EG ook bekend als ATEX 95. De richtlijn kent twee groepen van apparatuur: Groep I (Mijnbouw) en Groep II (Bovengronds).
24
solar industrie
Hierbij staat de letter D voor ‘Dust’(ter vergelijking: voor apparatuur in gasexplosiegevaarlijke omgevingen worden de categorieën 1G, 2G en 3G gebruikt). Vastgesteld is welke categorie apparatuur in welke zone mag worden gebruikt: ■ Zone 20: categorie 1D ■ Zone 21: categorie 1D, 2D ■ Zone 22: categorie 1D, 2D, 3D Per 1 juli 2003 is de tot dan toe geldende overgangsregeling verlopen en zijn de bovenstaande richtlijnen officieel van kracht geworden. Telemecanique kan aan de hand van een complete catalogus met ATEX-D gecertificeerde componenten de juiste oplossing bieden voor uw installatie.
K ATE ER RN N KAT
Siemens procesinstrumentatie explosieveilig!
Natuurlijk, want brandbare en explosieve substanties in de vorm van gassen, stof of vezels komen in vele industrieën voor. Daarom heeft Siemens als toonaangevende leverancier van automatiseringsproducten een breed spectrum explosieveilige procesinstrumentatie: van flowmeters tot niveaubewaking, van gasanalyse tot druk- en temperatuuromvormers. Omdat ook deze sensoren zijn ontwikkeld vanuit het Siemens TIA (Totally Integrated Automation) concept kunnen ze met Profibus PA of DP interface volledig integreren in het complete plant-wide automatiseringssysteem. In combinatie met TIA zijn er verschillende Ex veiligheidsvormen beschikbaar zoals Eex i, Eex d en Eex n waarmee uw strategie ingevuld kan worden. De onderstaande tabel geeft u een overzicht van de beschikbare procesinstrumentatie in explosieveilige uitvoering: WAT TE METEN? Druk Temperatuur Flow Magnetisch-inductief Flow Coriolis Niveau Ultrasoon Niveau Radar Niveau Capacitief Niveauschakelaar Gasanalyse Valve Positioner Process Protection
HOE? Sitrans P Sitrans T Magflo Massflo Sitrans LU Sitrans LR Sitrans LC Capacitief CGA Sipart PS2 Senaco
ATEX G ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷
Voorbeelden uit het brede ATEX programma: Drukmeting met Sitrans P Z-serie Een robuuste en compacte druktransmitter met een vast meetbereik en tweeof driedraads analoge uitgang 4-20 mA of 0-10 V. Flowmeting met Magflo Door een breed assortiment meetbuizen met verschillende bekleding en flensaansluitingen kunt u debieten van vrijwel alle vloeistoffen met uiteenlopende chemische eigenschappen meten.
Niveaumeting met de Probe LU Als opvolger van de bekende Milltronics Probe is de Probe LU uitgebreid met echobewerking en communicatie via HART of Profibus PA. Dit instrument kunt u met behulp van een programmer zelf instellen en is uitstekend geschikt voor niveaumeting in kleine tanks en procesvaten tot 12 meter hoogte. Niveau bewaken met Pointek CLS capacitieve schakelaars Bijvoorbeeld te gebruiken als overvulbeveiliging of het bewa-
ATEX D ÷ ÷
÷ ÷ ÷ ÷
VELDBUSSEN ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷ ÷
÷ ken van minimale niveaus. Ook de zogenaamde "digitale" uitvoering met LCD display en Profibus uitgang is explosieveilig. Akoestische beveiliging met Senaco De Sitrans Senaco kunt u gebruiken voor detectie van aan- of afwezigheid van vaste stoffen in stalen leidingen. De senaco sensor type AS100 is dan ook voorzien van een stofexplosieveilig certificaat voor gebruik in zone 22. Veldbus en explosieveiligheid In de klassieke gevallen worden explosieveilige instrumenten via de gangbare tweedraads 4-20 mAbedrading vanuit het gevaarlijke gebied gekoppeld aan het procesregelsysteem, bijvoorbeeld via een Siemens ET200iSP die elders in dit blad beschreven is. Daarnaast zijn veel explosieveilige instrumenten leverbaar met een Profibus PAinterface waarmee ook de digitale veldbus tot in het explosiegevaarlijke gebied kan doordringen wat grote voordelen met zich meebrengt. Met volledige Profibus PAfunctionaliteit kunt u de procesinstrumenten via een DP/PAlink opnemen in het Profibus netwerk waarmee ook in explosiegevaarlijke gebieden de het instrumentbeheer en de uitgebreide diagnostiek gewaarborgd blijft. Juist voor procesinstrumentatie in een explosiegevaarlijk gebied is dit een belangrijke toegevoegde waarde.
solar industrie
25
K KAT ATE ER RN N
Simatic remote I/O-stations voor toepassing in Ex-omgeving Als onderdeel van de Simatic industriële automatisering levert Siemens ook een breed spectrum I/O-stations. De verschillen daartussen komen voort uit de diverse toepassingsgebieden. Voor gebruik in een Ex-omgeving met gas- of stofontploffingsgevaar zijn I/O-stations in drie uitvoeringen leverbaar, ieder met z’n specifieke kenmerken. De data-overdracht met de plc gebeurt met Profibus-DP, zoals bij alle Simatic remote I/O-stations.
Voor toepassing van Profibus-DP bij de overgang van een explosiegevaarlijke omgeving in zone 1 c.q. 21 worden in de veldbussen scheidingsversterkers geplaatst. Hierdoor is de veldbus intrinsiekveilig uitgevoerd. De overdrachtssnelheid is begrensd tot 1,5 Mbit/s.
de ET 200S en ET 200M nog steeds interessant. De ET 200S omvat een uitgebreid assortiment I/O-modules in fijnmodulaire uitvoering, de ET 200M een breed spectrum met een heel hoge kanaalbezetting per module.
Fijn-modulair heel omvangrijk I/O-assortiment Geheel intrinsiekveilig Specifiek voor toepassing in een explosiegevaarlijke omgeving voor gas volgens zone 1 of 2 en in situaties waar stofontploffingsgevaar heerst in zone 21 of 22 levert Siemens de Simatic ET 200iSP. Deze benaming staat voor "ET 200 intrinsically safe for process industry". Het station wordt trouwens ook veel in elektriciteitscentrales toegepast. De aangesloten sensoren en actuatoren in geschikte uitvoering mogen zelfs in zone 0 c.q. 20 worden geïnstalleerd. U kunt een Simatic ET 200iSP fijn-modulair opbouwen en helemaal naar eigen keuze samenstellen. Maximaal zijn op een station 256 digitale of 128 analoge signalen van sensoren en actuatoren aan te sluiten. Het I/O-assortiment omvat ook digitale ingangsmodules met functies voor tellen, frequentiemeting alsmede Hart-functies en andere specifieke functies. Alle modules zijn geschikt voor gebruik bij een omgevingstemperatuur tussen –20 en +60 °C en zijn bestand tegen condens uit de lucht. Het I/O-station is afhankelijk van de ingestelde snelheid van de data-overdracht aan te sluiten op een veldbuskabel met een lengte tot 1000 meter.
Voordelen De voordelen van het intrinsiekveilige station ET 200iSPzijn legio. Het plaatsen van lokale, kleine onderverdelingen heeft veel pluspunten. U bespaart bijvoorbeeld veel kabelwerk want de buskabel vervangt veel parallelle bekabeling. De Exscheidingsversterkers voor de afzonderlijke I/O-signalen komen te vervallen. De service is ter plaatse uit te voeren, waarbij de afstand tot de sensoren en actuatoren heel kort kan zijn. Met de specificatie Profibus-DP/V1 worden ook nog enige ontbrekende factoren van Profibus ondervangen bij toepassing in de procestechniek. Voorbeelden zijn het acyclisch schrijven/lezen van masterklasse 1 en 2 alsmede het behandelen van alarmmeldingen. De ET 200iSP is een recente ontwikkeling binnen het spectrum van de ET 200. Toch blijven eerdere uitvoeringen zoals
26
solar industrie
De Simatic I/O-stations ET 200S zijn voor toepassing in een Ex-gebied tot in zone 2 respectievelijk zone 22, de sensoren en actuatoren tot in zone 1 c.q. zone 21. U bouwt een ET 200S geheel modulair op vanuit een enorm assortiment I/Omodules. De onderlinge bedrading is door vaste aansluitingen vervangen. Voor koppeling met de bussystemen Profibus zijn diverse interfacemodules leverbaar. Door toepassing van interfacemodules met ingebouwde cpu-functionaliteit verplaatst u rekencapaciteit van de plc naar de periferie. Behalve modules voor de verwerking van digitale en analoge signalen omvat het I/O-spectrum ook complete motorstarters. Voor toepassing in een Ex-omgeving zijn diverse aangepaste 24 V-uitvoeringen leverbaar. ET 200M met hoge kanaalbezetting Het Simatic remote I/O-station ET 200M bouwt u geheel modulair op met de I/O-modules uit het brede spectrum van de de midrange Simatic plc S7-300. Deze stations zijn voor toepassing in een Ex-gebied in zone 2, de sensoren en actuatoren in zone 1. De afzonderlijke I/O-modules omvatten maximaal 8 kanalen, bijvoorbeeld met 32 digitale ingangen. De ET 200M omvat vanouds een breed spectrum 24 V-uitvoeringen voor toepassing in een Ex-omgeving.
Redundant, CiR en hot swapping De ET 200iSP en de ET 200M zijn ook in een volledig redundante schakeling op te nemen. Bij deze stations zijn dankzij de functie CiR ofwel "Configuration in Run" tijdens bedrijf modules erbij te plaatsen. U kunt zelfs een compleet I/O-station aan de configuratie toevoegen. Bij de ET 200iSP kunt u alle modules en bij de ET 200M de digitale en analoge I/Omodules tijdens bedrijf van andere parameters voorzien. Alle drie uitvoeringen zijn geschikt voor "hot swapping", waarbij I/O-modules tijdens bedrijf zijn uit te wisselen. Ex-drukschakelaar volgens nieuwe voorschriften 94/9/EWG (ATEX)
K KAT ATE ER RN N
ATEX certificering voor de Allen-Bradley 7-serie PowerFlex frequentieregelaars Een van de resultaten van de continue ontwikkeling in de Allen-Bradley PowerFlex familie frequentieregelaars is de recent verkregen ATEX-certificering door de T‹V. De PowerFlex 700 en de 700S met safe-off voldoen aan de categorie 2 eisen van de ATEX richtlijn 94/9/EC waardoor de regelaars kunnen worden toegepast in combinatie met EExd en Exd motoren die zijn gecertificeerd voor gebruik in een potentieel explosiegevaarlijke omgeving. Tot voor kort was men als eindgebruiker vaak aangewezen op vooraf geteste motor/drive combinaties waarbij in veel gevallen de prijs-prestatie verhouding te wensen overliet. Met de ATEX-gecertificeerde PowerFlex drives kan men nu zelf de meest optimale oplossing kiezen. De PowerFlex 700 en 700S met Safe-off bezitten eigenschappen die relevant zijn voor alle sectoren van de industrie, dus het verkrijgen van het ATEX-certificaat is belangrijk voor onze klanten zodat zij de drives kunnen inzetten in de meest uitgebreide toepassingsbereiken en omgevingen" aldus Markus M¸ller, drives product manager voor Europa, Midden-oosten en Afrika, van Rockwell Automation. "De combinatie van de ATEX-certificering en de drie ingebouwde regelprincipes, - Vector control met Force-technologie, Sensorless Vector en V/Hz, is de sleutel om dit te realiseren, waarbij het nu mogelijk is om geavanceerde koppelregelingen te realiseren voor apparatuur in potentiÎel explosiegevaarlijke ruimtes." ATEX certificering schept ook de mogelijkheid te anticiperen op de continue groei van explosiegevaarlijke productieomgevingen in alle marktsegmenten van de proces, petrochemische en voedingsmiddelen industrie. Het resultaat van deze groei is, dat toenemende aantallen explosieveilige motoren worden toegepast in alle sectoren van de industrie. Hierdoor is de vraag naar veilige drives ook continu steigende. Door het beschikbaar stellen van een uiterst flexibele en volledige serie drives is Rockwell in staat aan deze eisen te voldoen. Door onder andere een continue bewaking van de motortemperatuur kan de stroomtoevoer bij een te snelle stijging of een te hoge temperatuur tijdig worden onderbroken of naar een veilige waarde worden gebracht. In combinatie met een
2-kanaals besturing, zullen eventuele fouten niet leiden tot controleverlies en is een blijvend veilige werking gegarandeerd. De ATEX gecertificeerde PowerFlex drives zijn leverbaar in vermogens van 0,37 tot 132 kW en spanningen van 230 tot 690 V. Ondanks een zeer hoge performance graad zijn de drives eenvoudig toepasbaar en tot 60% kleiner dan vergelijkbare regelaars dankzij ingebouwde extra's als een remchopper, remweerstand, EMC filters en communicatiemodules. Beschikbare communicatiemodule zijn onder andere DeviceNet, ControlNet, EtherNet/IP en een aantal third-party netwerken. Dankzij ATEX certificering kunnen de Allen-Bradley 7serie PowerFlex frequentieregelaars worden toegepast bij EExd-motoren in explosiegevaarlijke omgeving
solar industrie
27
KATERN
Solar Techniek? Jazeker, we stellen onze Technisch Product Specialisten even aan u voor! Solar kent als geen ander de markt van de Installatietechniek, Industriële Automatisering en Machinebouw, ieder met hun specifieke vraagstellingen. Het leveren van technisch support start tegenwoordig al voor de verkoop van het product en vormt een onmisbaar element in het geheel. Technisch support wordt in de eerste lijn ingevuld door de verkopers van onze binnen- en buitendienst. Solar constateert echter dat het leveringspakket tegenwoordig (te) uitgebreid is geworden om dit nog volledig waar te kunnen maken. Om toch een diepgaande invulling te geven aan uw technische vragen is door Solar centraal een aantal vakspecialisten ondergebracht in een ondersteuningsgroep genaamd de T.P.S. Door middel van deze ondersteunende service ervaren wij dat waargemaakt wordt datgene wat we als Solar Elektrotechnische Groothandel beloven. De kracht van de driehoek die wij met u en de fabrikant samen vormen, verstevigt uw positie en succes in de markt.
TPS ondersteunt de volgende producten: ■ Siemens Simatic S7-serie, HMI, Logo, MicroMaster en MidiMaster drives. ■ Allen Bradley PLC's, HMI en drives. ■ Mitsubishi PLC's en HMI. ■ Danfoss Drives. ■ ABB-Drives. ■ Schneider Altivar drives. ■ Lauer IPC en HMI.
Wie zijn de TPS-ers en hoe is TPS te bereiken? Stel de vraag aan uw contactpersoon van uw verkoopkantoor en deze zorgt voor de verdere afhandeling, u wordt terug gebeld door een van onze TPS of door het verkoopkantoor zelf. Ook kunt u uw vraag per E-mail aan onze TPS afdeling stellen.
TPS regio Oost : Klaas Wijbenga E-mail :
[email protected] Voor de vestigingen Leeuwarden, Heerenveen, Assen,Zwolle Enschede, Apeldoorn, Veenendaal, Amersfoort, Duiven, Eindhoven en Roermond TPS regio West : John van Alphen E-mail :
[email protected] Voor de vestigingen Roosendaal, Spijkenisse, Rotterdam, Utrecht,Alphen, Amsterdam en Beverwijk, TPS landelijk : Henk Lammertink E-mail :
[email protected] Voor de producten van Allen Bradley en ABB drives.
Solar Techniek en Logistiek! 28
solar industrie