'Ik kan niet tegen alleen zijn' Overwin je eenzaamheid

10

'Ik kan niet tegen alleen zijn' Overwin je eenzaamheid

Maria leed al ruim twee jaar aan een depressie, maar de afgelopen tijd was haar situatie verslechterd. Aan de los-vaste relatie die ze met Riek had, was een einde gekomen en nu trok ze zich nog meer in zichzelf terug. Niet dat de relatie met Riek nu zo geweldig was - ze zag hem maar twee keer per maand en Riek had emotioneel niet veel te bieden als hij bij Maria was, want hij ging helemaal op in zijn werk - maar nu de relatie voorbij was, zag ze alles nog somberder in. Dat Maria zich in zichzelf terugtrok, is niet ongebruikelijk voor iemand met een depressie, maar door het contact met anderen uit de weg te gaan, kan je depressie wel verergeren. Niet alleen als ze in haar eentje thuis was, maar ook op haar werk voelde Maria zich geïsoleerd en eenzaam. Het grootste deel van de tijd zat ze thuis na te denken over hoe leeg haar leven was. Hoewel ze al bijna zeven jaar in de stad woonde, had ze er weinig vrienden. Op kantoor hield ze mensen op afstand, omdat ze dacht dat er toch niemand was die met haar wilde praten. Het leek wel of iedereen plezier had met etentjes, films, verenigingen, reizen en vriendjes. Maar Maria voelde zich in de stad niet in staat een gesprek met anderen aan te knopen, uit te gaan, of iemand te vinden met wie ze eens iets kon afspreken. Thuis nam ze een glas wijn om dit eenzame, lege gevoel dat haar aan een stuk door plaagde kwijt te raken. Ze at afhaalmaaltijden, omdat ze geen energie kon opbrengen om te koken. 'Bovendien; zei ze, 'wat is er aan om alleen voor jezelf te koken?' En als ze op de bank zat, werd ze overspoeld door sombere, depressieve gedachten die haar er voortdurend aan herinnerden hoe naar haar leven was. 'Ik zit maar voor de televisie, terwijl ik mijn aandacht er niet eens bij kan houden; vertelde ze me. 'En dan denk ik steeds dat ik altijd alleen zal blijven en dat ik een mislukkeling ben omdat ik niemand heb: Vaak had ze tegen de tijd dat ze naar bed ging drie glazen wijn en allerlei snacks weggewerkt om zichzelf te troosten, wat volgens haar nog meer reden was om een rotgevoel over zichzelf te hebben. Zoals we in hoofdstuk 9 ook al zagen, hebben we als we depressief zijn vaak

10. OVERWIN

JE EENZAAMHEID

173

het gevoel dat we niets te bieden hebben, waardoor we ons gaan afzonderen. De situatie van Maria - die thuis in haar eentje zat te rumineren over hoe erg het allemaal was, zich eenzaam voelde en geen uitweg zag - is typerend voor die van veel depressieve mensen. Eenzaamheid kan je depressie jarenlang in stand houden en er, merkwaardig genoeg, toe leiden dat je nog meer tijd alleen doorbrengt. Soms is alleen zijn prima, omdat het je de gelegenheid biedt om rustig na te denken. Maar als je depressief bent, leidt alleen zijn tot gevoelens van eenzaamheid, afwijzing en hopeloosheid. De gedachten en gevoelens die je dan hebt, ontaarden in angst voor nog meer afwijzing. En door die gevoeligheid voor afwijzing, zul je minder snel een gesprek met iemand aanknopen of iets afspreken met de paar vrienden die je hebt. Gelukkig kun je hier iets aan doen en vandaag al aan de slag gaan om je eenzaamheid te overwinnen. Laten we om te beginnen eens kijken naar de overtuigingen die mensen soms hebben over alleen zijn.

Veelvoorkomende

mythes over alleen zijn

Waarschijnlijk heb je inmiddels al een aardig beeld hoe je depressie je gedachten kan vertekenen, waardoor alles er somber en moeilijk uitziet. Als je je hopeloos voelt omdat je geïsoleerd en teruggetrokken bent geworden, is de kans groot dat je een vertekend beeld hebt van wat het betekent om alleen te zijn (en hoe gemakkelijk je daar iets aan kunt veranderen als je dat wilt). Hier volgt een aantal sterke - maar compleet onjuiste - overtuigingen die depressieve mensen vaak hebben over alleen zijn.

'Het is moeilijk om mensen te leren kennen' 'Het is te moeilijk om mensen te leren kennen; zei Maria, die zich al verslagen voelde voordat ze nog maar een poging had gewaagd. Hoe vaak heb jij dat al gezegd? Je gelooft daar misschien in omdat je nog niet veel mensen hebt leren kennen, maar dat komt hoogstwaarschijnlijk doordat je het niet op de meest effectieve manier hebt geprobeerd. Maria was in dit opzicht geen uitzondering; ze was ervan overtuigd dat het vrijwel onmogelijk was om mensen te leren kennen. 'Toen ik studeerde, leerde ik in ieder geval nog mensen in mijn studentenflat kennen. Maar hier in de stad is iedereen anoniem en komt niemand vriendelijk over.' Mensen leren kennen leek Maria een onoverkomelijk obstakel, maar leek mij iu ~t de sleutel tot meer zelfvertrouwen en minder eenzaamheid \'001' Maria Het 'as dus duidelijk wat ons te doen stond. 'Hoe\ t'll mei en denk je dat je dagelijks op straat en in gebouwen ziet?' \·r-()ll~

1

!

I .

174

DEPRESSIEVRIJ

'Daar heb ik nooit over nagedacht: antwoordde ze \ Iu; c' 1 lèll lleetje ver wonderd, 'Nou, laten we daar dan nu samen over nadenken. Hoeved mensen zag je op de stoep toen je van de bus naar mijn kantoor liep?' 'Misschien wel honderd: 'Was er iemand in de lift?' 'Ja, er waren twee mannen en een vrouw die een beetje ouder was dan ik.' 'En als je na ons gesprek naar de grote boekhandel om de hoek zou lopen, hoe veel mensen zou je daar dan zien, denk je?' 'Ik weet niet, misschien nog een stuk of vijftig: 'Goed, in de loop van een uur of twee zie je dus meer dan 150 mensen. Laat ik nu iets opperen waar je vast en zeker niet in gelooft. Die mensen zou je allemaal kunnen leren kennen, als je dat echt zou willen: 'Wat bedoel je? Gewoon op een onbekende afstappen en een gesprek beginnen?' 'Precies: 'Maar dat is onmogelijk: zei ze met klem. 'Als ik je een miljoen gaf, zou je het dan kunnen?' 'Natuurlijk, maar je geeft me geen miljoen: 'Dat klopt. Maar je hebt hiermee wel vastgesteld dat het onmogelijke mogelijk is. Nu hang ik er een prijskaartje aan. Zou je in staat zijn op iemand af te stappen en een gesprek te beginnen als je geluk ervan afhing?' 'Maar dat is veel te moeilijk!' 'Misschien wel moeilijk, maar niet onmogelijk. Laten we rustig beginnen. Hier volgt je plan voor de komende week. Doe je ogen eens dicht. Welke kleur hebben mijn ogen?' 'Dat weet ik niet: 'Precies. Je let niet op je omgeving. Welke kleur heeft mijn stropdas?' 'Dat weet ik ook niet: 'Goed, doe je ogen maar weer open. Mijn ogen zijn bruin en mijn stropdas is blauw met grijs. Het is belangrijk om te letten op je omgeving, zodat mensen een opening hebben om contact met je te maken. Ik wil dat je de komende week gaat letten op de oogkleur van iedere man die je ziet, ofhij nu over straat loopt, in de lift staat, op de metro staat te wachten of in de rij staat bij de kassa: 'Je bedoelt dat ik ze recht in de ogen moet kijken?' 'Ja. Ik zal je vertellen waarom. Misschien verbaast het je, maar de meeste mannen zijn gevoelig voor afwijzing, net als jijzelf. Maar als ze zien dat je naar hen kijkt, denken ze eerder dat je aardig bent. Goed. Dan nu het volgende deel van je huiswerk. Probeer erop te letten of er iemand naar jou kijkt. Kijk om je heen. En kijk mensen in de ogen:

10.

OV Iol<.VVIN

J 10 1010;-'; LAAMHEID

175

In de maand die volgde begonnen de mensen, tot Mana's verbazing, meer met haar te praten. Een aantal mannen was duidelijk in haar geïnteresseerd. Ze wisselde telefoonnummers uit en had een paar afspraakjes. Daarbij bleek dat een van deze mannen haar al weken eerder in de kroeg had gezien, maar geen gesprek met haar had durven aanknopen. mannen ook verlegen zijn.

Ze had niet beseft dat een heleboel

Ik gebruikte een soortgelijke aanpak bij een andere vrouw, Tina, die dacht: 'Al die kerels zijn alleen maar in zichzelf geïnteresseerd: Het ironische was dat ze dat tegen mij, ook een kerel, zei. Ondanks dat vroeg ik haar te gaan letten op uitingen van vriendelijkheid of beleefdheid van zowel mannen als vrouwen. Toen Tina de week daarop terugkwam, vertelde ze me dat ze vrouwen acuter de kinderwagen had zien lopen, mannen en vrouwen hun hond had zien uitlaten, had gezien dat mensen de deur voor anderen openhielden, dat iemand een dakloze geld gaf, dat iemand 'dankjewel' zei en dat een aantal mensen haar een prettige dag wensten. Voor een deel waren het mannen, voor een deel vrouwen. Ze vertelde me ook dat ze op een feestje had gesproken met een man die ze niet kende en die haar vertelde over zijn vrijwilligerswerk, als maatje van een kind uit een kwetsbare omgeving. Door te letten op uitingen van vriendelijkheid, vind je aardige mensen, die vreemden voor je waren totdat je ze vond. Vriendelijkheid is overal om je heen te vinden; je hoeft er alleen je ogen en je hart voor te openen. 'Je kunt niet zomaar op onbekenden afstappen' is een overtuiging onder veel eenzame en verlegen mensen. Het is alsof er ergens spelregels op papier staan die grenzen stellen aan wat je kunt doen. Wie heeft die spelregels opgesteld? Ze bestaan waarschijnlijk alleen in je hoofd. Ik ben blij dat ik niet in die regel geloof. Toen ik 23 jaar geleden in New York op de metro stond te wachten, zag ik een heel aantrekkelijke vrouw staan. Ik stapte in de metro, knoopte een gesprek met haar aan en zei toen: 'Dit komt misschien raar over, omdat je me niet kent, maar ik zou je graag vaker willen spreken. Hier is mijn kaartje, maar ik wil jou ook wel bellen: Ze gaf me haar telefoonnummer en ik belde haar op. Inmiddels zijn we al 22 jaar getrouwd. Had ik even geluk dat ik niet geloofde in de 'regel' dat je niet zomaar op onbekenden kunt afstappen.

'Alsje alleen bent, voel je je gegarandeerd ellendig' 'Als ik alleen ben, voel ik me altijd ellendig: zei Maria. Het idee dat je als je alleen bent niet anders kunt dan somber zijn, rumineren en je ellendig voelen, is voor veel mense-i die eenzaam zijn een valkuil. Hoe komt dat toch? Het antwoorc is heel simpel: als je alleen bent, zit je hoofd, net als dat van Maria. \,()I Jlt'i!d1:\'e gedachten over jezelf en je situatie. Daar zit je dan, helemaal 'lilt','" " i !I' luidruchtige innerlijke criticus, die tegen je schreeuwt: 'Je

176

DEPRESSIEVRIJ

bent een mislukkeling. Je zult altijd alleen blijven. Je dl el ook nooit iets goed. Niemand houdt van je. Het leven is afschuwelijk: Maar wanneer je op deze manier alleen bent, is er eig. rilijk wel iemand bij je, namelijk je criticus. Stel je eens voor dat je iedere avond iemand bij je thuis uitnodigde, die vervolgens tegenover je ging staan om je te \ ertellen dat je een mislukkeling bent. Hoe zou je je dan voelen? Net zoals nu: ellendig. Om je kijk op alleen zijn te veranderen - voordat je in je eentje thuis weer helemaal verzandt in depressieve gedachten - is het nuttig om voorbereid te zijn op alle negatieve gedachten die bij je kunnen opkomen en een plan te hebben om daar weerwoord aan te bieden. Tabel 10.1 laat zien waar Maria mee kwam. Tabel Negatieve

gedachte

10.1

Een nieuwe kijk op alleen zijn

Positieve gedachte

Je bent alleen omdat je een mislukkeling bent.

Je bent alleen omdat je niets hebt gedaan wat je helpt aansluiting te vinden bij anderen. Daarmee kun je nu beginnen.

Je zult altijd alleen blijven.

Zelfs nu ben je niet helemaal alleen. Je hebt collega's, familie en vrienden. En als je initiatief neemt, kun je vandaag nog beginnen met het opbouwen van een sociaal netwerk.

Je doet ook nooit iets goed.

Je bent geen mislukkeling, want je hebt een heleboel goede eigenschappen, die je in een vriend zou waarderen. Misschien ben je zelf wel de persoon die je zoekt.

Dat is alles-of-nietsdenken.

Noem alle dingen in je leven op

die je goed hebt gedaan. Iedereen maakt fouten, maar dat wil nog niet zeggen dat je nooit iets goed doet. Wat zou een goede vriend of vriendin tegen je zeggen?

Het leven is afschuwelijk.

Soms voelt het leven afschuwelijk. Maar het leven is wat je ervan maakt. Iedere dag is een kans om positief gedrag te ontplooien en aansluiting te zoeken bij anderen. Ook al voelt het leven nu vreselijk, toch kun je positieve dingen doen, als je ze inplant en als je bereid bent om nieuwe dingen te proberen en risico's te nemen.

Wat ook helpt, is plannen maken voor momenten waarop de kans groot is dat je alleen bent. Een heleboel singles hebben er bijvoorbeeld moeite mee om in het weekend alleen te zijn. Maak dus van tevoren plannen. Om erachter te komen welke dingen er te doen zijn die je aanspreken, kun je websites bezoeken, tijdschriften lezen en vrienden uithoren. Hierbij kun je denken aan culturele evenementen, verenigingen, activiteiten in de buurt, vrijwilligerswerk, en kerken, synagogen en moskeeën. Bied je aan als vrijwilliger bij het dierenasiel, geef je op voor een cursus: probeer iets nieuws uit.

10. OVERWIN

JE EENZAAMHEID

177

En bestel, als je 's avonds alleen bent en je depressief voelt, iets van je pleziermenu, helemaal voor jou alleen. Maria nam bijvoorbeeld een heerlijk lang bad, stak kaarsen aan, luisterde naar prachtige, rustgevende muziek en huurde een film die ze graag wilde zien. Ze verstuurde ook een paar e-mails en bezocht een website waarop ze nieuwe mensen kon leren kennen. Alleen zijn kan ook prettige tijd voor jezelf zijn, tijd waarin je jezelf verwent en jezelf beschouwt als je eigen beste vriend of vriendin.

Word je eigen beste vriend ofvriendin Zoals ik al eerder aangaf, bombardeer je jezelf waarschijnlijk met negatieve kritiek wanneer je alleen bent en je eenzaam voelt. Je noemt jezelf een mislukkeling, denkt dat je altijd alleen zult blijven en vindt dat je nooit iets goed doet. Ik heb al een paar manieren beschreven waarop je met dergelijke negatieve gedachten kunt omgaan, maar het is belangrijk om daarin nog een stap verder te gaan en jezelf tot je eigen beste vriend of vriendin te maken. Goed, je spraakje, bonkt op sombere,

zit dus alleen in je appartement en het is zaterdagavond. Je hebt geen afje hebt geen plannen en je voelt je echt depressief. Je innerlijke criticus de deur van je psyche en je begint bang te worden dat dit weer zo'n vreselijk eenzame avond gaat worden. Wat kun je daaraan doen?

Het antwoord is: goed gezelschap voor jezelf zijn. Dit houdt in dat je bedenkt wat je beste, warmste en hartelijkste vriendin tegen je zou zeggen. Ze zou in ieder geval niet op je innerlijke criticus lijken. En ze zou je beslist ook geen akelige toekomst voorspellen. Wat zou ze zeggen? Laten we eens kijken hoe dat zou klinken, een gesprek met je beste vriendin. Speel in gedachten een rollenspel met jezelf, waarbij jij twee rollen speelt: jij en je beste vriendin.

Jij:

Ik voel me depressief. Ik voel me zo eenzaam dat ik er niet meer tegen kan.

Beste vriendin: Je hoeft je niet depressief te voelen. Ik ben immers bij je. Jij bent de meest interessante persoon in mijn leven. Ik denk voortdurend aan je en ik houd van dezelfde dingen als jij. Ik ben er altijd voor je, dus je kunt op me rekenen.

Jij:

Ach, jij bestaat alleen in mijn fantasie.

Beste vriendin: Eenzaamheid en zelfkritiek ook. Maar ik ben wel het deel dat altijd met je meeleeft en altijd aan jouw kant staat. En ik kan je een paar mooie dingen over jezelf vertellen die er echt toe doen. Weet je nog hoe je je vriend Jack hebt geholpen toen hij geen we ok had? Denk daar maar eens aan terug. H ij had echt het gevoel dat Jij er voor hem v; ~s. Dus nu is het mijn beurt om er, namens alle mensen voor wie jij aardig bent gevvfost, voor jou te zijn.

Ju:

Maa nrw h,,( net leuk hebben als ik alleen ben?

178

DEPRESSIEVRIJ

Beste vriendin: Nou, laten we eens doen alsof je met mij, je beste vriendin, in gesprek bent. Laten we eens terugdenken aan een aantal geweldige dingen die je hebt gedaan en meegemaakt. Herinner je je nog die keer dat je naar het bos reed om de herfstkleuren te zien? De bomen waren fantastisch. De esdoorns waren rood en oranje en de lucht was helder en zonnig. Je rook de geur van houtvuur uit de schoorstenen van de huizen in de omgeving. Herinner je je die dag nog?

Jij:

Jazeker. Dat was een prachtige dag.

Beste vriendin: 0, en laten we eens denken aan alle goede films die je wilt zien en de boeken die je wilt lezen. Er zijn zoveel fantastische dingen om naar uit te kijken. En is het niet geweldig dat je tegenwoordig muziek en podcasts kunt downloaden en overal en altijd naar de mooiste muziek kunt luisteren? Het is ongelooflijk wat er nu allemaal binnen handbereik is. We hebben maar geluk.

Jij:

Hoe weet je dat allemaal?

Beste vriendin: Ik ben altijd bij je. Ik ben je beste vriendin. Je hoeft maar even stil te staan om te beseffen dat ik hier binnenin je ben en altijd aan je kant sta. Je hoeft alleen maar te luisteren en ik ben er voor je.

'Alleen kneusjes zijn alleen' Maria zei tegen me: 'Alleen kneusjes zijn alleen: Zo denken veel eenzame mensen. Ze denken dat alleen zijn een teken is van een of andere vreselijke tekortkoming. Maar denk eens na over de logica hiervan. Iedere getrouwde persoon was ooit alleen. Hij of zij kwam iemand anders tegen die ook alleen was. Dan zijn dus alle getrouwde mensen kneusjes die met andere kneusjes zijn getrouwd. Maar zodra ze trouwen, veranderen ze plotsklaps in succesnummers. Het lijkt wel tovenarij! We zijn allemaal wel eens alleen en in sommige gevallen zelfs langere tijd. Toen ik jonger was, verhuisde ik vanwege mijn werk in de universitaire wereld vaak en woonde ik in verschillende steden in Noord-Amerika. Wanneer ik in een nieuwe stad aankwam, was ik dus eerst alleen. Totdat ik nieuwe vrienden maakte en na verloop van tijd een nieuwe vriendin vond. Wil dat zeggen dat de Canadese douane, toen ik in Vancouver aankwam en uit het vliegtuig stapte, naar mijn paspoort keek en zei: 'Wat doet een kneusje als jij in een mooi land als het onze?' Natuurlijk niet. Alleen zijn is een situatie, die soms van korte duur is en de volgende dag verandert, en soms van langere duur is. In beide gevallen zegt het niets over de persoon. Maar Maria dacht dat alleen zijn betekende dat ze op de een of andere manier minderwaardig was. 'De wereld is gemaakt voor stellen: zei ze. Maar toen we daar dieper op ingingen, bleek dat er ook stellen zijn die ongelukkig zijn en alleenstaanden die gelukkig zijn. 'Je hebt gelijk: zei Maria. 'Mijn vriendin

10. OVERWIN

JE EENZAAMHEID

179

Valerie lijkt behoorlijk tevreden. Ze heeft haar werk, een aantal vrienden en haar hobby's. Zij voelt zich geen kneusje. En ik zie haar zeker niet als een kneusje: Maar dat bewees allemaal nog niet dat Maria zelf geen kneusje was. Stel nu dat ze dat wel was? We besloten hier dieper op in te gaan. 'Maria, wat versta jij onder een kneusje?' 'Iemand waar niets positiefs over te zeggen valt: 'Goed. Stel nu dat jij een nieuwe vriendin zocht. Welke eigenschappen zou je dan in haar zoeken?' 'Ik zou iemand zoeken die intelligent is, enigszins cultureel geïnteresseerd, iemand die lichamelijk actief is en goed kan luisteren. Ik kan nog veel meer noemen, maar het moet in ieder geval iemand zijn die anderen niet afkraakt: 'Heb jij een of meer van deze eigenschappen, Maria?' Ze keek me glimlachend aan en zei: 'Oké, daar heb je me te pakken. Ik denk van wel: 'Dus je zoekt iemand als jij zelf?' 'Ja. Maar het is moeilijk om iemand met al die eigenschappen te vinden: 'Hoe kun je het feit dat je jezelf als een kneusje ziet rijmen met het idee dat jij precies de persoon bent die je graag zou willen leren kennen?' 'Hmmm, zei ze, in een moment van gelukkige zelfreflectie. Jazeker, ook fantastische mensen zijn soms alleen. Misschien ben jij daar wel een van.

'Inje eentje kun je niets ondernemen' Maria had het gevoel dat ze geen dingen kon doen die ze leuk vond, omdat ze geen partner had. 'Ik kan die dingen niet in mijn eentje doen; daarvoor moet je met iemand samen zijn: Dat is een van de meest belemmerende opvattingen die je kunt hebben, dat je in je huis gevangen zit omdat je alleen bent. Maria zei tegen me: 'Ik kan niet in mijn eentje naar een film of theatervoorstelling gaan. Dat is iets voor stellen: Maria had het gevoel dat ze vreselijk uit de toon zou vallen in een theater: 'De mensen zullen naar me kijken en me zielig vinden: Daar voegde ze nog aan toe: 'En ook al viel ik niemand op, dan nog zou ik me te ongemakkelijk voelen bij alleen uitgaan: Vanwege haar veronderstelling dat ze dergelijke dingen niet kon doen zolang ze alleen was, kon Maria 'dus' niet naar de bioscoop, een museum, concert, lezing, sportevenement of restaurant. Haar wereld was enorm gekrompen door haar spelregel. We onderzochten deze regel samen. 'Welke gevolgen heeft het voor jou dat je denkt dat je niet alleen kunt uitgaan?' Maria was even stil en zei toen: 'Ik kan niet van de stad genieten, en voel me opgesloten en ellendig:

180

DEPRESSIEVRIJ

'Zitten er ook voordelen aan in je eentje dingen ondernemen?' vroeg ik haar. 'Nou, als ik dergelijke dingen zou kunnen doen, dan zou ik waarschijnlijk meer van het leven genieten. Dan voelde ik me minder machteloos en opgesloten. Maar het is moeilijk om dergelijke dingen te doen als ik me zo ongemakkelijk voel: 'Ja, ik geloof best dat het moeilijk is. Maar is er ook een kans dat de bezigheid op zich aangenaam is? Stel je gaat in je eentje naar de bioscoop, is er dan een kans dat je van de film geniet? Of stel je gaat in je eentje naar een lezing, is er dan een kans dat je nieuwe mensen leert kennen?' Jaren geleden, toen ik nog niet getrouwd was, voelde ik me heerlijk vrij als ik in mijn eentje naar een film, toneelstuk, concert, dansvoorstelling of lezing ging. Ik vertelde dat aan Maria en zij zei: 'Ja, maar het is gemakkelijker als je een man bent. Een vrouw die alleen uitgaat komt zielig over: 'Echt waar?' zei ik. Het leek me een nogal seksistische en beknellende manier om tegen de dingen aan te kijken. 'Wie heeft de regel opgesteld dat mannen wel alleen naar de bioscoop mogen en vrouwen niet?' 'Je hebt gelijk: zei ze, 'vrouwen mogen alles wat mannen mogen: 'Ik denk dat we het daar dan over eens zijn: antwoordde ik. We maakten een lijst van dingen die ze in haar eentje kon gaan doen. Omdat ik verwachtte dat Maria overspoeld zou worden door negatieve gedachten, die haar vertelden dat ze dergelijke dingen niet alleen kon doen, liet ik haar uitzoeken of er ook andere mensen in hun eentje waren. Daarvoor bezocht ze winkels, besloot ze naar de film te gaan en kocht ze op het laatste moment nog een kaartje voor een toneelstuk. De meeste mensen in de bioscoop en het theater waren samen met iemand anders, maar er waren ook mensen die alleen waren; ze was niet de enige. Daarnaast vroeg ik haar na te denken over de positieve eigenschappen van mensen die bereid zijn dingen in hun eentje te ondernemen. Ze bedacht: 'Misschien hebben ze veel zelfvertrouwen, misschien voelen vrouwen die dingen in hun eentje ondernemen zich vrij en sterk, misschien willen ze niet opgesloten zitten omdat ze niemand hebben om dingen mee te ondernemen: Verder keken we naar de voordelen van dingen in je eentje doen. 'Het is gemakkelijker om nieuwe mensen te leren kennen: zei ze. 'Ik kan een gesprek met iemand aanknopen. Misschien vindt een man me gemakkelijker te benaderen: Toen ze dingen in haar eentje begon te doen, ging ze inderdaad meer van het leven genieten, werd ze minder depressief en knoopte ze gesprekken aan met onbekenden. En als ze eenmaal aan de praat raakten, werden die al snel minder onbekend.

10. OVERWIN

JE EENZAAMHEID

181

Nieuwe contacten leggen Een van de redenen waarom mensen tegenwoordig vaker angstig en depressief zijn dan vijftig jaar geleden, is dat onze verbondenheid met andere mensen is afgenomen. In zijn fascinerende boek Bowling Alone beschrijft Robert Putnam de terugloop van de betrokkenheid bij gemeenschappelijke activiteiten. We zijn minder betrokken bij kerkelijke groepen, ouderraden, plaatselijke organisaties, vakbonden en buurtverenigingen. Bovendien verhuizen we vaker en wisselen we vaker van baan, waardoor de banden met mensen waarmee we zijn opgegroeid of die we langere tijd kennen, worden doorgesneden. Deze afname van de onderlinge verbondenheid leidt tot meer isolement, minder gelegenheden om onze gevoelens met anderen te delen en minder steun tijdens moeilijke perioden. Maar ondanks dat zijn er overal om ons heen gemeenschappen waarbij je je zou kunnen aansluiten. Laten we eens kijken hoe je daar contact mee kunt leggen.

Internet is een gemeenschap Het is verbluffend hoeveel vooroordelen mensen hebben over het gebruik van internet. Toen ik voor het eerst met Maria sprak over internet om met mensen in contact te komen, zei ze: 'Dat meen je toch niet? Dat doen alleen kneusjes!' Ze dacht echt dat gebruikmaken van internet om vrienden te zoeken een teken van mislukking was. Maar onze vooroordelen over het leggen van nieuwe contacten horen thuis in het verleden, in de tijd van voor internet, zo'n dertig jaar geleden. Allerlei soorten mensen vinden internet ontzettend handig en efficiënt. Met een enkele klik van je muis kun je in principe miljoenen mensen bereiken. Je kunt belangstellingen, leeftijd, regio en bezigheden invoeren en de mensen die zo voorbij komen selecteren. Dat is in ieder geval een stuk beter dan in een menigte dronken mensen in een café over de herrie heen schreeuwen. Mijn cliënten hebben internet met veel succes gebruikt om met mensen nieuwe vrienden en potentiële partners - in contact te komen. Een aantal van mijn cliënten gebruikten meetup.com, waarop mensen met dezelfde interesses elkaar kunnen vinden om samen dingen te ondernemen die ze graag doen. Zo sloot een vrouw die gek was op honkbal zich aan bij een groep die samen naar honkbalwedstrijden ging. Op deze manier ontmoette ze een aantal interessante mannen en vrouwen en overwon ze bovendien haar vooroordelen tegen onlinedating. Facebook, MySpace en Hyves zijn online sociale netwerken waarop je nieuwe vrienden kunt maken, je interesses met anderen kunt delen en ideeën kunt uitwisselen. LinkedIn is een netwerk voor professionele relaties. Je geeft aan wat

182

DEPRESSIEVRIJ

je beroep, interessegebieden en bezigheden zijn en kunt heel snel contact leggen met een heleboel mensen. Voor dating kun je kiezen uit Relatieplanet, Lexa, Parship, Match.com, e-Matching en allerlei andere websites. De mogelijkheden zijn vrijwel eindeloos. Hoewel deze websites echt fantastisch zijn - en er nog iedere dag nieuwe bij komen - is het niet de bedoeling dat je internet gebruikt als een manier om persoonlijk contact uit de weg te gaan. Thuis zitten zoeken op internet is uiteindelijk een eenzame bezigheid, dus beschouw het als een manier om het eerste contact te leggen en zorg ervoor dat je daar een persoonlijke ontmoeting op laat volgen. Verder is het belangrijk om voorzichtig om te gaan met internetcontacten, want je weet niets over hun achtergrond en kunt niet altijd vaststellen of wat ze je vertellen de waarheid is. Neem de tijd om dingen na te trekken bij mensen die je online ontmoet. Geef ze geen geld en stort je niet halsoverkop in een heftige relatie. Het kan erg leuk en interessant zijn om er de tijd voor te nemen om iemand te leren kennen. Bovendien kun je zo mensen ontmoeten waarmee je de rest van je leven bevriend blijft. Ik weet zeker dat jij net als ik mensen kent die elkaar via internet hebben leren kennen en nu gelukkig getrouwd zijn.

Bouw zelf een gemeenschap op Hoewel internet uiterst nuttig is, zijn er ook allerlei mogelijkheden om persoonlijk contact te leggen met mensen. Je kunt internet zelfs gebruiken om ze te vinden! Zelf heb ik bijvoorbeeld net een website genaamd VolunteerMatch bezocht, 'New York City' ingetypt, en 1.588 mogelijkheden gevonden om voor een vrijwilligersorganisatie aan de slag te gaan. Veel steden en gemeenten hebben hun eigen vrijwilligersvacaturebank (googel maar eens op 'vrijwilligerswerk' of kijk op vrijwilligerswerk.nl). Daarnaast kunnen de plaatselijke afdeling van het Rode Kruis, de Landelijke Unie van Vrijwilligers (LUVV: uvvnet.nl) en andere organisaties je helpen iets te vinden wat bij je past. Kerken en andere geloofsgemeenschappen kunnen altijd vrijwilligers gebruiken en hebben vaak ook allerlei werk- en gespreksgroepen. Het fijne van vrijwilligerswerk is dat je weet dat iemand op je rekent, dat iemand je nodig heeft. Verder kun je contact met mensen leggen via wandelclubs, natuurverenigingen, culturele organisaties, musea, studiegroepen, leesclubs en andere organisaties. Ik herinner me nog goed dat ik jaren geleden - in een periode dat ik nogal bezeten was van zeilen en windsurfen - een cliënte genaamd Olivia had, die zich depressief voelde nadat ze van haar echtgenoot was gescheiden. Ze was een echt 'buitenmens' en had het gevoel dat New York niet de juiste plek was voor iemand als zij. Ik stelde haar voor om een zeilcursus te gaan doen. 'Dat is een heerlijke manier om een groot deel van het jaar buiten te zijn en je ontmoet

10. OVERWIN

JE EENZAAMHEID

aarschijnlijk mensen die net als jij avontuurlijk zijn en van de zee houden: Ze :'~obeerde het en kreeg de smaak goed te pakken. Na een paar maanden zeilcursus meldde ze zich aan als bemanningslid op een boot in het Caraïbisch gebied. Terwijl ze daar was, kreeg ze een relatie met de kapitein van de boot. Een jaar la.er had ze haar baan opgezegd om met hem naar Europa te zeilen. Ik dacht dat dit niets anders was dan 'vluchten' in plezier, maar een paar jaar later was ze met hem getrouwd. Nu geef ik je niet de garantie dat het oppakken van een nieuwe sport of andere bezigheid tot een dergelijk romantisch avontuur zal leiden, maar wie zal het zeggen? Een van mijn cliënten was heel vindingrijk bij het zoeken naar vrijwilligerswerk. Haar geliefde poes was overleden en ze was diepbedroefd. Een paar maanden later, toen ze zich bijzonder eenzaam en verdrietig voelde, vertelde ik haar hoe mijn vrouwen ik het overlijden van onze hond hadden verwerkt. We gingen als vrijwilliger bij een dierenasiel op het platteland honden uitlaten in het bos. Dat deed ons allebei goed, want hoewel we onze hond nog steeds misten, gaf het uitlaten van een asielhond ons een gevoel van liefde en warmte. Sandra besloot om zelf ook die sprong te wagen. Ze ging naar een dierenasiel en vroeg of ze haar een paar uur per week als vrijwilliger konden gebruiken. Het was een experiment, maar bleek een groot succes. Haar vrijwilligerswerk bestond uit het 'socialiseren' van de katten op de kattenafdeling, wat inhield dat ze de katten aaide en ermee speelde. Omdat ze een spraakzame en innemende persoon was, sloot ze al snel vriendschappen met andere vrijwilligers die ze leerde kennen. Dat jaar ging ze met Kerst bij een stel vrienden uit het asiel eten. Je hoeft niet eenzaam te zijn, want er zijn genoeg andere mensen die jouw zorgzaamheid en vriendelijkheid kunnen gebruiken. Het valt niet mee om je eenzaam en ellendig te voelen wanneer je iemand anders gelukkiger maakt. Het valt niet mee om het gevoel te hebben dat je leven betekenisloos is als er een kind is dat ernaar uitkijkt dat je bijles komt geven. We zijn er niet op gemaakt om in afzondering te leven. We zijn erop gemaakt om iets voor elkaar te betekenen.

Ergens zit een huisdier opje te wachten [enny voelde zich depressief sinds haar man, Eduardo, was overleden. Hoewel ze wel vrienden en familieleden had die van haar hielden, miste ze de gezelligheid van het gezelschap van Eduardo. Tijdens ons gesprek over de heerlijke tijd die zij en Eduardo gehad hadden, zag ik dat ze echt iemand nodig had om van te houden en iemand die ook van haar hield. We vroegen ons allebei af waar die liefde te vinden zou zijn. Toen ze sprak over haar dochter Elena, waar ze veel van hield, kwam naar voren dat er iemand in het leven van Elena was waar Jenny ook van hield.

DEPRESSIEVRlJ

Elena had een kat en een hond en [enny paste op de huisdieren als haar dochter op reis was. 'Ik ben echt gek op haar kat. Het is alsof je weer een gezin hebt: Toen kwam het bij Jenny op dat ze zelf ook een kat zou kunnen nemen. 'Maar ik weet niet waar ik die vandaan moet halen; zei ze. Dus Elena en Ienny gingen naar het asiel en vonden Sheeba. Sheeba was een geval apart. Ze was al eerder door een ander gezin in huis genomen, maar was blijkbaar te 'spraakzaam: want ze miauwde voortdurend om aandacht. Dat was precies wat Jenny nodig had: een kat als Sheeba, die veel van haar vroeg, zodat ze steeds het gevoel zou hebben dat iemand haar nodig had. En Sheeba had [enny ook nodig. Al was het maar omdat Sheeba op de 'dodenlijst' van het asiel stond. Ze had nog maar drie dagen te gaan voordat ze haar zouden laten inslapen. Toen Sheeba haar pootje door de tralies van de kooi stak, was het liefde op het eerste gezicht voor hen allebei. Negen jaar later houden ze elkaar nog steeds gezelschap, maar Ienny doet inmiddels ook vrijwilligerswerk, heeft een heleboel vrienden en is gewoonweg gek op die kat. Je kunt zeggen dat Sheeba een 'adoptiekat' is, maar ik vraag me af wie nu wie heeft geadopteerd.

Conclusie Eenzaamheid is een epidemie waarmee velen van ons in de loop van het leven te maken krijgen. Zelf heb ik me, toen ik net naar New York terug was verhuisd, erg eenzaam gevoeld. Toen besloot ik om cognitieve therapie op mezelf toe te passen. Ik ging doelbewust activiteiten inplannen om in mijn eentje te doen en ook een paar samen met andere mensen. Ik keek voortdurend uit naar gelegenheden om een gesprek aan te knopen. (Zoals ik al eerder in het hoofdstuk aangaf, heb ik mijn vrouw in de metro ontmoet!) Het grote voordeel van het toepassen van cognitieve therapie op je eenzaamheid is dat je je onmiddellijk beter gaat voelen. Alleen zijn biedt je ook kansen. Ten eerste heb je meer vrijheid in je doen en laten. Je kunt naar de bioscoop, een museum, restaurant of evenement gaan zonder met iemand anders rekening te hoeven houden. Daarnaast is het soms gemakkelijker om mensen te leren kennen als je alleen bent. Je hebt meer vrijheid om een gesprek met iemand anders aan te gaan, vooral als er nog iemand alleen is.

Doe wat aan je eenzaamheid •

Als je je eenzaam voelt, kan het zijn dat je depressie je gedachten vertekent, waardoor het lijkt alsof alleen zijn verschrikkelijk is. Kijk eens naar je overtuigingen over alleen zijn.

10. OVERWIN

JE EENZAAMHEID

::lenk je dat het te moeilijk is om mensen te leren kennen? Het is veel gemakkelij<er dan je denkt. Denk je dat je somber moet zijn als je alleen bent? Je kunt dergelijke gedachten weerleggen en iets maken van de tijd die je alleen met jezelf doorbrengt. Denk je dat alleen kneusjes alleen zijn? Alleen zijn is slechts een situatie en zegt niets over de persoon. Ook fantastische mensen zijn soms alleen. Misschien ben jij daar wel één van. Heb jij het idee dat je bepaalde dingen die je graag doet - zoals naar een restaurant of de bioscoop gaan - niet in je eentje kunt ondernemen? Probeer het maar eens uit. Je kunt alles doen wat je wilt, ook al ben je in je eentje. Laat je vooroordelen over internet los. Het is een geweldige manier om contact te leggen met mensen die dezelfde interesses hebben en ook aansluiting zoeken. Je kunt ook zelf een gemeenschap opbouwen. Sluit je aan bij een culturele organisatie, een wandelgroep of een leesclub, een kerk of andere geloofsgemeenschap, of een vrijwilligersorganisatie •

die je hulp nodig heeft.

Dieren zijn geweldig gezelschap (en je inzetten voor een asiel kan veel voldoening opleveren). Ergens zit een huisdier op je te wachten!