II.
De wereld van… Stefan Zweig, Frans Kafka, Joseph Roth
De wereld van Joseph Roth
Drie periodes:
jeugd & WOI, 1894 – 1919
journalist & schrijver, 1919 – 1933
in ballingschap, 1933 – 1939
Joseph Roth in ballingschap 1933 - 1939
Lijst van schadelijke en ongewenste geschriften
Maart of april 1933: eerste ‘zwarte lijst’ van verboden auteurs en boeken
Actie tegen de on-Duitse geest: 10 april tot 12 mei 1933 12 stellingen vatten het doel van de campagne samen
- professorenboycot (19 april) - inzamelen van te verbranden boeken (26 april / 6 mei) - boekverbrandingen op 10 mei (20.000 tot 25.000 boeken van 94 verschillende schrijvers)
Rituele verbranding met ‘vuurspreuk’: ‘Tegen klassenstrijd en materialisme, voor volksgemeenschap en een idealistische levenswijze! Ik overhandig de geschriften van Marx en Kautsky aan de vlammen!’
† 14-11-2013
Universiteitsbibliotheek Augsburg
30 januari 1933 (of 28 februari?) vlucht Joseph Roth vanuit Berlijn naar Parijs
Hermann Kesten
Leonhard Frank & Ludwig Marcuse
Januari / februari in Parijs, met Manga Bell & kinderen Neemt intrek in Hôtel Foyot, v.a 1937 in Café Tournon 1933 – 1939: reizen naar Salzburg,Zürich, Marseille, Nice, Lemberg, Brussel, Oostende, Wenen en Amsterdam
Het autodafe van de geest september 1933
Een autodafe (uit het Portugees: auto da fe, 'daad van geloof') is een ritueel van penitentie van door de inquisitie veroordeelde ketters en afvalligen
herfst 1933: enkele dagen Amsterdam,Americain Hotel. Doel van de reis: kennismaking met Emanuel Querido (Querido Verlag) en Allert de Lange (Verlag Allert de Lange)
herfst 1933: enkele dagen Amsterdam,Americain Hotel. Doel van de reis: kennismaking met Emanuel Querido (Querido Verlag) en Allert de Lange (Verlag Allert de Lange)
91 uitgaven van uit Duitsland verbannen schrijvers
‘Voordat Hitler begon aan zijn uitroeiingsstrijd … … om de relaties van mijn man ging’
Eind april tot midden mei 1935: Amsterdam, Hotel Eden, 1 mei bezoek aan de theatervoorstelling van Die Pfeffermühle; 5 mei kennismaking met Anton van Duinkerken
Midden maart tot begin juli 1936: Hotel Eden. Op 12 juni houdt Roth in boekhandel Allert de Lange op het Damrak een lezing getiteld ‘Glauben und Fortschritt’:
‘Men gelooft dat de mensheid … … bijgeloof in de vooruitgang’
Joods of katholiek? - tal van reportages over joden - Juden auf Wanderschaft (1927) - Hiob / Job (1930) - Het autodafe van de geest (1933) Interview met Johan Winkler in Het Volk (mei 1935)
Begin oktober tot 18 november 1936: Amsterdam, Hotel Eden. Op 4 oktober is er een uitzending op de Nederlandse radio over Joseph Roth, door P.H. Ritter. Op 17 oktober signeert Roth Die Beichte eines Mörders in boekhandel Allert de Lange 1937: op 26 juni bezoek aan het Otto von Habsburg in Kasteel ter Ham in Steenokkerzeel. Op 1 juli naar Amsterdam voor afspraken met uitgeverij De Gemeenschap 22 september tot 28 september 1937: Amsterdam, City Hotel
1937: op 26 juni bezoek aan het Otto von Habsburg in Kasteel ter Ham in Steenokkerzeel 1938: op 24 februari reist Joseph Roth naar Wenen voor een ontmoeting met bondskanselier Kurt Schuschnigg. Doel van de reis is de bondskanselier te overtuigen van de legitimistische aanspraken van Otto von Habsburg. Joseph Roth wordt niet toegelaten tot de bondskanselier, en de politiechef Michael Skubl raadt hem aan met de eerstvolgende trein naar Parijs terug te keren. Enkele dagen later volgt de ‘Anschluss’ van Oostenrijk bij Duitsland
Irmgard Keun (1935)
Irmgard Keun Für Joseph Roth Die Trauer, Freund, macht meine Hände dummWie soll ich aus dem schwarzen Blut der Grachten Kränze winden? Das Leid, mein Freund, macht meine Kehle stumm. Wo bist du Freund? Ich muss dich wiederfinden.
Die Tränen sterben mir, denn du bist tot. Zerbrochne Gräber scheinen mir die Sterne. Es fliesst, es fliesst der Strom der grossen Not Aus jedem Grab der unerreichten Ferne.
Ich möchte einen Mantel weben aus dem Leid Einsamer Stunden. Kann man Tote noch beschenken? Man darf nur dankbar sein für jede Stunde Zeit, Die Gott noch gibt, um liebend zu gedenken.
