Hoofdstuk 2 Crisis- en herstelwet, de experimenteerfase voorbij?
Preadviezen voor de Vereniging voor Bouwrecht Nr. 39
Hoofdstuk 2 Crisis- en herstelwet, de experimenteerfase voorbij? mr. M.C. Brans mr. F. Spijker mr. M. Lurks prof. dr. ir. A.G. Bregman
ISBN: 978-90-78066-57-6 NUR 823 © 2011, M.C. Brans, F. Spijker, M. Lurks, A.G. Bregman
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16h tot en met 16m Auteurswet 1912 jo. het Besluit van 27 november 2002, Stb. 2002, 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken dient men zich tot de Stichting Instituut voor Bouwrecht te wenden. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photo print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.
1.
Inhoudsopgave
Het gebiedsontwikkelingsplan; de nieuwe rekbaarheid in het milieurecht mr. M.C. Brans (advocaat bij Houthoff Buruma te Amsterdam) 1. 1.1 1.2 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 5. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6.
De ‘new kid on the block’ Aanleiding Plan van behandeling Toepassingsbereik Ontwikkelingsgebied / GOP Stap 3-besluit Te verrichten toets Conclusie / aanbevelingen Omgevingswet Afwijken milieukwaliteitsnormen en andere wettelijke bepalingen Welke milieukwaliteitsnormen Procedurele, beoordelings- en bevoegdheidsbepalingen De ‘voldoeningsplicht’ Conclusie / aanbevelingen Omgevingswet Nemen (compenserende) maatregelen en werken Definitie: compenseren, salderen, mitigeren… Fysieke maatregelen en werken Juridische maatregelen Conclusie / aanbevelingen Omgevingswet Effectueren van (milieukwaliteits)normen en maatregelen GOP en bestemmingsplan: op zoek naar de juiste relatie Vastleggen milieukwaliteitsnormen Afdwingen maatregelen Fasering en koppeling Conclusie / aanbevelingen Omgevingswet Algemene conclusies
3 3 6 9 9 13 15 19 21 21 28 31 33 35 35 37 43 52 55 55 57 61 67 69 71
Het projectuitvoeringsbesluit - van ‘quick’ naar ‘wins’ mr. F. Spijker (advocaat bij Boekel De Nerée te Amsterdam) 1. 1.1 1.2 1.3
Vraagstelling preadvies Achtergrond en doel van de wettelijke regeling van het projectuitvoeringsbesluit Vraagstelling preadvies Opbouw preadvies
75 75 76 77 v
Hoofdstuk 2 Crisis- en herstelwet, de experimenteerfase voorbij?
2. 2.1 2.1.1 2.1.1.1 2.1.1.2 2.1.1.3 2.1.2 2.1.3 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5 2.2.5.1 2.2.5.2 2.2.6 2.2.7 2.2.7.1 2.2.7.2 2.2.7.3 2.2.8 2.2.9 2.3 2.4 2.5 3. 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.3.1 3.1.3.2 3.1.3.3 3.1.3.4 3.1.3.5 3.1.3.6 3.1.3.7 3.1.3.8 3.1.3.9
vi
Op welke wijze komt de wettelijke regeling tegemoet aan het doel dat zij nastreeft - een versnelde uitvoering van bouwprojecten? Wanneer kan afdeling 6 worden toegepast? Instapcriterium: 12 - 1.500/2.000 nieuwe woningen Woningen: criterium ‘geheel of hoofdzakelijk voorzien’ Minimumaantal: 12 Maximumaantal: 2.000-1.500 Instapcriterium: projecten van maatschappelijke betekenis De uitgezonderde projecten De toepassing van afdeling 6 Chw Eén bevoegd gezag ‘Kan’-bepaling: beleidsvrijheid Verzoek of ambtshalve Tevens vaststelling dat afdeling 6 van toepassing is Strekt ter vervanging van alle besluiten Wettelijke voorschriften niet van toepassing; toetsingskaders wel in acht nemen De uitzonderingen: besluiten die niet meegaan Projectuitvoeringsbesluit geldt als omgevingsvergunning afwijken bestemmingsplan Welke procedure is op het nemen van een projectuitvoeringsbesluit van toepassing? Rijksmonumentenvergunning Beschermd stads- en dorpsgezicht Enkele bepalingen van toepassing uit Wro Faseren niet mogelijk? Welke materiële criteria gelden voor het projectuitvoeringsbesluit? Na besluitvorming: inwerkingtreding, rechtstreeks beroep en opschortende werking Gebreken projectuitvoeringsbesluit: vergeten onderdeel Conclusie Is het projectuitvoeringsbesluit succesvol als ‘noodregeling’? Theoretisch deel: de succesfactoren van de Dgr De Dgr: de wettelijke regeling Observaties Deltawet grote rivieren en succesfactoren De Deltawet grote rivieren en afdeling 6 Chw vergeleken Factor 1: breed draagvlak maatregelen Factor 2: geen nieuwe activiteit Factor 3: interactieve werkwijze Factor 4: ruimhartige financiële compensatie Factor 5: open en consistente wijze van tegemoet treden grondeigenaren Factor 6: een effectief projectmanagement Factor 7: geen discussie over veiligheids- en technische normen Factor 8: beperkte optiek van de operaties Factor 9: vermindering bestuurlijke juridische complexiteit
79 79 79 79 80 80 83 84 85 86 87 87 88 89 89 89 90 91 92 92 92 94 96 97 99 100 103 103 103 105 107 107 107 108 108 109 109 109 109 109
Inhoudsopgave
3.1.3.10 Factor 10: financiering geen punt van zorg (zie ook factor 4) 109 3.1.3.11 Factor 11: beperkte werkingduur maakt verschuiving doelen minimaal 110 3.1.3.12 Conclusie 110 3.2 Praktijkdeel: stand van zaken 111 3.2.1 Soort project: alleen woningen 112 3.2.2 Motivering keuze projectuitvoeringsbesluit 112 3.2.3 Welke besluiten worden vervangen 113 3.2.4 Inhoud projectuitvoeringsbesluit 113 3.2.5 Procedureverloop: doorlooptijd 115 3.3 Conclusie 116 4. Heeft het projectuitvoeringsbesluit toegevoegde waarde voor het omgevingsrecht? 117 4.1 Bestaande instrumentarium 117 4.2 Wijziging bestemmingsplan en omgevingsvergunning afwijken bestemmingsplan 118 4.3 Coördinatieregelingen afgezet tegen afdeling 6 Chw 121 4.3.1 Reikwijdte afdeling 3.5 Awb 121 4.3.2 Reikwijdte paragraaf 3.6.1 Wro 122 4.3.3 Verschil afdeling 3.5 Awb en paragraaf 3.6.1 Wro 123 4.3.4 Reikwijdte afdeling 6 Chw 124 4.3.5 Meerwaarde projectuitvoeringsbesluit boven coördinatieregelingen 125 4.4 Wat voegen de coördinatieregelingen en het projectuitvoeringsbesluit nog toe ten opzichte van de Wabo? 126 4.5 Conclusie 131 5. De toekomst van het projectuitvoeringsbesluit: opnemen in het nieuwe omgevingsrecht en zo ja, in welke vorm? 133 5.1 Recente ontwikkelingen: quick wins en fundamentele herbezinning 133 5.2 Quick wins 133 5.2.1 Omgevingsvergunning+ 134 5.2.2 Rechtstreeks beroep 135 5.2.3 Toegevoegde waarde quick wins 136 5.2.4 Quick wins: het juiste moment? 136 5.3 Projectuitvoeringsbesluit in het nieuwe omgevingsrecht 137 5.3.1 Eenvoudig beter 138 5.3.2 Integratie, projectbesluitvorming en rechtstreeks beroep 138 5.3.3 Aanpassingen aan het projectuitvoeringsbesluit 140 5.4 Conclusie 141
vii
Hoofdstuk 2 Crisis- en herstelwet, de experimenteerfase voorbij?
Naar een complete wettelijke regeling voor complexe projecten. Een beschouwing naar aanleiding van Afdeling 7 van Hoofdstuk 2 Chw mr. M. Lurks (Coördinerend Senior Omgevingsrecht bij de VNG te Den Haag en tevens universitair docent omgevingsrecht aan de Universiteit Leiden, departement publiekrecht, afdeling staats- en bestuursrecht) 1. 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 4. 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.3 5. 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.2 5.2.1 5.3 6.
viii
Inleiding Naar een uniform besluitvormingskader voor grote projecten Het WRR-rapport ‘Besluiten over grote projecten’ Het kabinetsstandpunt De rijksprojectenprocedure De coördinatieregeling in de Wro Projectwetten: project- en uitvoeringsbesluiten Conclusie Knelpunten in het besluitvormingsproces van grote projecten Probleemanalyse grote infrastructurele projecten Probleemanalyse grote projecten op lokaal niveau Probleemanalyse gebiedsontwikkeling Conclusie Strategische besluitvorming op projectniveau Lokale en (boven)regionale projecten met nationale b etekenis Startbeslissing Verkenningsfase Voorkeursbeslissing Wijziging van de Tracéwet Startbeslissing Verkenningsfase Voorkeursbeslissing Aandachtspunten algemene regeling Normstelling en uitvoeringsbesluiten Lokale en (boven)regionale projecten met nationale b etekenis Verplichte toepassing coördinatieregeling Wro Coördinatieregeling Wro: inhoudelijke aspecten Operationeel niveau Vergunningenniveau Coördinatieregeling Wro: procedurele aspecten Wijziging Tracéwet Tracébesluit en opleveringstoets Aandachtspunten algemene regeling Aanbevelingen
145 149 149 153 154 155 159 165 169 170 171 173 173 175 175 178 179 180 182 182 183 184 185 191 191 191 192 193 196 197 199 200 200 205
Inhoudsopgave
Een regeling inzake grondexploitatie bij de herziening van het omgevingsrecht prof. dr. ir. A.G. Bregman (bijzonder hoogleraar Gebiedsontwikkeling aan de Universiteit van Amsterdam en werkzaam bij het Instituut voor Bouwrecht te Den Haag. Tevens adviseert hij onder de naam Bregman Advisering) 1. 1.1 1.2 2. 2.1 2.2 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 5. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6. 6.1 6.2 6.3
Inleiding 211 Aanleiding en achtergrond 211 Opzet van het preadvies 212 De achtergrond van de regeling inzake grondexploitatie in de Wro 215 De verhaalsmogelijkheden voor de inwerkingtreding van de Wro 215 Beperkingen van de vroegere verhaalsmogelijkheden 217 Het instrumentarium op grond van de r egeling inzake grondexploitatie in de Wro 219 Verplicht kostenverhaal 219 Geen verplicht publiekrechtelijk kostenverhaal 220 Het exploitatieplan en de voorwaarden bij de omgevingsvergunning 220 De kostensoortenlijst 221 De berekening van de bijdrage 222 Het opheffen van de beperkingen van de vroegere verhaalsmogelijkheden 222 De eerste resultaten van de evaluatie van regeling inzake grondexploitatie in de Wro 225 Een selectie uit het evaluatierapport 225 Het privaatrechtelijke versus het publiekrechtelijke spoor 225 Kostenverhaal op grond van het exploitatieplan versus kostenverhaal op grond van de anterieure overeenkomst 228 Kostenverhaal op grond van het exploitatieplan versus de posterieure overeenkomst 230 Locatie-eisen 231 De jurisprudentie van de Raad van State inzake exploitatieplannen 233 Inleiding 233 De kring van belanghebbenden 233 Het verplicht vaststellen van een exploitatieplan 235 Verhaal van bovenplanse kosten 235 Taxatie van inbrengwaarden 237 Aandachtspunten bij de toepassing van de regeling inzake grondexploitatie 241 Inleiding 241 Een voorkeur voor de anterieure praktijk 241 Een exploitatieplan tegen wil en dank 241
ix
Hoofdstuk 2 Crisis- en herstelwet, de experimenteerfase voorbij?
6.4 6.5 7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 8. 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8
x
Problemen met de toerekening van bovenplanse kosten en de vaststelling van inbrengwaarden Locatie-eisen De samenwerkingspraktijk bij g ebiedsontwikkeling Inleiding Samenwerkingsmodellen bij gebiedsontwikkeling De betekenis van het aanbestedingsrecht De betekenis van de afdeling grondexploitatie bij toekomstbestendige samenwerkingsmodellen Herverkaveling ter voorkoming van eigendomsplanologie Naar een regeling inzake grondexploitatie in de Omgevingswet Inleiding Ruimte voor anterieure afspraken en publiek-private samenwerking nieuwe stijl Exploitatieplannen alleen voor planlogische maatregelen met bruikbare bouwtitels Van een verplicht naar een facultatief exploitatieplan Beperking van het exploitatieplan tot het kostenverhaal? (Wettelijke) herverkaveling als alternatief voor het e xploitatieplan Invulling van de ambitie van de Minister van I nfrastructuur en Milieu Laaghangend fruit
242 243 245 245 246 248 251 253 255 255 255 257 258 261 262 263 264
