Het raadsel van de zilveren tabaksdoos

Het raadsel van de zilveren tabaksdoos Verhalenwedstrijd over een Sluziger daad van verzet, 200 jaar geleden, tegen de Franse overheersing

Inhoudsopgave: Persbericht Het raadsel van de zilveren tabaksdoos

pagina 2

Voorwaarden verhalenwedstrijd

pagina 3

Publicatie (voorjaar 2007), door Jan Ridderinkhof/Historische Vereniging

pagina 4 - 5

Achtergrond informatie over de situatie in Zwartsluis over de periode 1813 – 1863 door Albert Greveling

pagina 6 - 7

Cliffhanger geschreven door Janne IJmker

pagina 8 - 9

Schrijftips van Janne IJmker

pagina 10 - 14

Verhalenwedstrijd “Het raadsel van de zilveren tabaksdoos” – pagina 1 van 14

Het raadsel van de zilveren tabaksdoos

Verhalenwedstrijd over een Sluziger daad van verzet, 200 jaar geleden, tegen de Franse overheersing

Op een zekere dag in november 1813, hangt Sluziger Jacob Broek, de Oranje vlag uit de toren van de kerk in Zwartsluis. In de diepte beneden hem zijn nog de Franse troepen gelegerd. Op 15 november doet zeeman Barend Ponstijn hetzelfde bij de Nieuwe Brug in Amsterdam. Het is een reactie op de geruchten dat er pogingen worden ondernomen om de Prins van Oranje naar Hollend te halen. Een opgezweepte volksmassa bestormt vervolgens de Franse posten en slaat de boel kort en klein. Vijftig jaar later ontvangt Jacob Broek uit handen van het gemeentebestuur een zilveren tabaksdoos met inscriptie en worden optochten, een volksfeest en een herhaling van de heldendaad voor de inmiddels bejaarde Sluziger georganiseerd. Inscriptie tabaksdoos: ‘De gemeente Zwartsluis aan Jacob Broek ter herinnering aan het in nov. 1813 en 17 nov. 1863 uitsteken van de Oranje vlag van den toren’.

Wat gebeurde er op of rond 17 november 1813? Was Jacob Broek op de hoogte van de daad van verzet van Barend Ponstijn en het volksoproer in Amsterdam? Hoe reageerde de Franse bezetter op de daad van rebellie van Jacob Broek? Hoe reageerde de Sluziger bevolking? Niemand die het weet. Met het vertrek van de Fransen, verdwenen ook de archieven die uitsluitsel hadden kunnen geven.


Verhalenwedstrijd Schrijf een verhaal over wat er volgens u gebeurd zou kunnen zijn in november 1813. U kunt uw verhaal tot 15 februari mailen naar of inleveren aan de balie van Sluuspoort . De beste verhalen worden geplaatst in de ‘Sluziger Kroniek’ van de Historische Vereniging en voorgelezen op dinsdagavond 11 maart in het kader van de tentoonstelling: “Zwartsluis en 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden”, in Sluuspoort. De bewuste tabaksdoos is er ook tentoongesteld.

De bekende schrijfster Janne Ymker is gevraagd een zgn. ‘cliffhanger’ te schrijven die u eventueel als uitgangspunt kunt gebruiken.

Meer informatie over de verhalenwedstrijd en achtergrondgegevens over de tabaksdoos en de situatie in Zwartsluis rond 1813 vindt u op de site van Sluuspoort, www.sluuspoort.nl en www.schoonewelle.nl Voor vragen kunt u mailen naar: [email protected] (een initiatief van Stichting Cultuurfonds Zwartsluis i.s.m. Museum Schoonewelle en Historische Vereniging)

De informatie die u nodig heeft om een om een goed verhaal, vertelling of mogelijk zelfs een gedicht te schrijven naar aanleiding van de merkwaardige affaire aan het einde van de Franse periode toen de heer J. Broek in de kerktoren klom en naar aanleiding waarvan hij later van de gemeente een zilveren tabaksdoos met inscriptie kreeg vindt u op de volgende pagina’s.


Uit de Sluziger kroniek, voorjaar 2007

Tabaksdook Jacob Broek door Jan Ridderinkhof, archivaris Historische vereniging Het verhaal dat er zilveren tabaksdoos was had ik wel eens ergens gehoord, maar wat ik er bij moest bedenken was mij vreemd. In de loop der tijden had ik wel eens in de archieven gezocht naar de waarheid. Nu is zoeken in de archieven een kwestie van veel tijd en het nodige geluk om op het juiste spoor te komen. Ook in het zeer uitgebreide archief van de heer Beek was niets te vinden over het bestaan van de tabaksdoos.

De heer Beek heeft in de periode dat hij verbonden was aan de schippersschool veel tijd en energie gebruikt om de geschiedenis van Zwartsluis met allerlei documenten vast te leggen. We mogen ons gelukkig prijzen dat we zoveel materiaal van de heer Beek gekregen hebben voor ons archief. Ook in het boek van de heer Van Kolmenschate, ‘Een mooi en deftig dorp’ is er niets van te vinden en ook de overgebleven uittreksels geven geen uitleg. Ook drs. Coster, de auteur van het boek ‘Zwartsluis aan het Zwartewater’ heeft geen wetenschap of kennis van het bestaan van de tabaksdoos. Tot een paar maand geleden door Frederike Weijs tijdens de winterfair ons, de Historische Vereniging, de bewuste tabaksdoos zomaar werd aangeboden. Een prachtige zilveren tabaksdoos met inscriptie. DE GEMEENTE ZWARTSLUIS AAN JACOB BROEK TER HERINNERING AAN HET IN NOVEMBER 1834 EN 17 NOVEMBER 1863 UITSTEKEN VAN DE ORANJEVLAG VAN DEN TOREN Vanaf dat moment zijn we razend nieuwsgierig geworden en zouden we ook graag het complete verhaal willen weten. De bewuste doos is in museum Schoonewelle aangeboden door familie Van den Bogaard uit de Bilt aan Freddy Weijs die toevallig daar aanwezig was en meteen de grote historische waarde er van inzag. Mevrouw Van den Bogaard heeft geruime tijd mevrouw Willy Marie Broek-Medendorp verzorgd in haar woning te Baarn. Zij heeft de heer Broek niet gekend. Er waren geen kinderen. Genoemde mevrouw Van den Bogaard heeft als executeur- testamentair de afwikkeling van de boedel verzorgd. Ze vond daar de tabaksdoos met inscriptie en heeft op dat zelfde moment gedacht – die moet weer naar Zwartsluis! Deze familie heeft in 2002 een vakantie genoten in Drenthe en heeft de tabaksdoos per fiets naar Zwartsluis gebracht. Vanaf dat moment heeft mij de tabaksdoos bezig gehouden en ben ik gaan zoeken en dan komt het gezegde: “zoekt en ge zult vinden” om de hoek kijken en gaat er zo nu en dan wat tevoorschijn komen. Jammer dat we niet meer kunnen beschikken over de parate kennis van de geschiedenis die ons overleden bestuurslid de heer Leenman zonder enige twijfel kon vertellen. Je probeert wat te zoeken op internet en in de archieven van de voormalige gemeente Zwartsluis.


Zo rond 1813 waren het spannende tijden in onze gewesten. Napoleon ging met zijn leger waaronder ook Nederlanders, zijn ondergang tegemoet in Rusland. Daarna werd de definitieve genadeslag aan Napoleon bij Waterloo gegeven in 1815. De vraag blijft open wat was er in Zwartsluis aan de hand?

Is met een schipper de boodschap meegekomen uit het Westen dat de Franse overheersing voorbij was? De communicatie was toen niet zo snel zoals we die nu kennen, ondanks dat Napoleon een systeem van seinpalen opgesteld had over het land – zo een betrouwbare bron mij verzekerde. Was het van Jacob Broek een heldendaad om van de toren een oranje vlag uit te steken, was het een verzetsdaad, waren de Fransen hier nog in de buurt en hoe oud was deze Jacob Broek?

Hoe is het deze familie vergaan, hoe komt de doos in Baarn terecht? Waarom heeft de gemeente Zwartsluis gemeend om 50 jaar later deze daad te belonen met opnieuw uitsteken van de Oranjevlag en dat de honoreren met een zilveren tabaksdoos met eerder genoemde inscriptie?.

Was er feest over het 50 jarig bestaan van het Koninklijk huis der Nederlanden. Allemaal vragen die beantwoord moeten worden. Het vreugdevolle feit blijft dat op een zeer bijzondere wijze deze tabaksdoos waar een stukje Zwartsluiziger geschiedenis in vastgelegd is, na ruim 140 jaar weer terug is op de plaats waar het gemaakt is. Wij mogen de familie Van den Boogaard uit de Bilt wel zeer erkentelijk zijn! Inmiddels ben ik begonnen met onderzoek in het archief van de gemeente en kom soms iets tegen dat met deze geschiedenis te maken heeft.

Zo rond 1813 toen hier nog Franse ambtenaren waren, zijn geen vastgelegde gegevens te vinden; dit zal wel om dezelfde reden zijn dat tijdens onze bevrijding 1944/1945 veel documenten verdonkeremaand zijn; teveel zwart op wit kon in 1813 en 19145 zeer belastend werken. Het gezegde: alles herhaalt zich, geldt nog steeds.


Achtergrond informatie over de situatie in Zwartsluis over de periode 1813 - 1863 Personen en data: Napoleon Lodewijk Napoleon Willem 1 Willem 2 Willem 3 Jacob Broek Jantje Lier Jacob Jabobs Broek

Martha (Matje) van Swol

de Franse Keizer broer van de Keizer, Koning van Holland, 1806-1810 land 30 november 1813 op het strand van Scheveningen. Koning tot 1840 Koning van 1840-1849 Koning van 1849-1890 klimt in november 1813 in de toren met de oranje vlag. Geb. 18-02-1794, overleden 17-03-1866 trouwt met Jacob Broek in 1818, dochter van scheepsbouwer Evert Lier vader van Jacob Broek, scheepstimmerman. Hij was doopsgezind. De werf van Broek was op de punt van het eiland, net voor de Staphorstersluis, achter de Weijsberg moeder van Jacob Broek. Zij was gereformeerd

Jacob Broek maakte de volgende burgemeesters D. G. Esscher maire (burgemeester) Balthasar Tobias Schout Johannes van Setten Burgemeester Johan van Erckelens Burgemeester Kozakken

mee tijdens zijn leven: 1811 - 1813 1814 - 1818 Burgemeester tot 1823 1823 - 1859 1859 - 1872

De Russische soldaten die grote stukken Nederland bevrijd hebben. Ze komen op 9 november 1813 bij Gramsbergen Nederland binnen. Op 12 november zijn ze al in Zwolle én in Groningen. Op 14 november worden ze gezien in Meppel en Hoogeveen. Zwartsluis had vanuit Gramsbergen én Hoogeveen, én Amsterdam via het water veel contacten.

Informatie over Zwartsluis: De kerk met het torentje stond in de Kerkstraat. Kerk én toren waren kleiner dan nu. In 1863 is de kerk groter dan in 1813 Er waren in Zwartsluis al andere kerken. De Vermaning, de Doopsgezinde kerk stond aan het einde van het Klein Lageland. In 1842 wordt er een nieuwe kerk in het Buitenkwartier gebouwd. Aan de rand van de vestinggracht stond de Joodse Synagoge bij de Vollenhoofse Poort Al vrij snel kwamen er meer kerken in Zwartsluis, o.a. aan het Groot Lageland; aan de Pareboomsteeg (nu Interfloor); aan de Nieuwe Sluis en aan het Cingel Jacob Broek maakt nog mee dat aan de Nieuwe Sluis een grote gereformeerde gemeente onder het Kruiskerk wordt gebouw en een school, waar op het hoogtepunt 160 kinderen schoolgaan De Joodse begraafplaats was net oost van de voormalige Rabobank, in de Baanstraat. In 1851 wordt er een nieuwe Synagoge aan de Baanstaat gebouwd, met ernaast een tweede begraafplaats.


-

-

-

-

-

Alle andere Sluzigers werden begraven achter de Herv. Kerk, ook aan de Baanstraat. Pas vanaf 1860 wordt er begraven op de begraafplaats aan het Cingel De wachthuisjes van de Franse wacht, het Corps de Garde, bij de Meppelerpoort, stonden in de Kerkstraat waar nu de tandarts is. De prison, de gevangeniscel stond in het steegje naast de wacht tegenover de kerk, de steeg naast Sluuspoort het Stadhuis stond op de plek waar nu Galerie Weijs is, het oude postkantoor Het arm- en weeshuis is nu het Trefpunt naast de Herv. Kerk Er staan begin 1800 nog bijna 30 kalkovens in Zwartsluis Er zijn scheepswerven voor allerlei typen houten schepen. Die schepen worden waterdicht gemaakt met geplozen touw en pek (breeuwen). Zie expositie Sluuspoort, 2e verdieping Tagrijn Turf speelt een grote rol in Zwartsluis Er waren veel Joodse textielhandelaren in Zwartsluis. Met de nachtboot naar Amsterdam en 's morgens terug met de modernste lapjes. de Handelskade is er nog niet, de Markstraat loopt langs het Meppelerdiep de openbare school van de Schans stond aan de rand van Meppelerdiep, achter de Wal, tegenover het fietsbrugje Er was ook een openbare lagere school aan de Nieuwe Sluis en een aan het Buitenkwartier tegenover het Klein Lageland Burgemeester Van Setten woonde waar nu Frion staat aan de Zomerdijk. Hij had o.a. kalkovens op de plek waar nu scheepswerf Poppen zit. Op de plek van Poppen was ook de grote stapelplaats van turf Burgemeester Tobias woonde waar nu de Weijsberg is, naast de Staphorstersluis. Hij heeft een goede boterham aan de schippers en hun vrachten. Aan de Nieuwe Sluis, nu de Koningshof, woont familie De Vriese. Deze familie behoort tot de rijkste families van het dorp. Als de laatste telg sterft in 1885, gaat Zwartsluis bijna failliet. Waar nu de Markstraat begint aan de dijk, begon de weg die nu de Mastenmakerstraat heet, de Kolksluis kwam in 1880. Bij de Staphorstersluis ging de weg weer omhoog. In 1825 was de grote stormramp, met veel doden en grote schade. In de trekgaten richting Belt Schutsloot is het vervenen nog niet volop aan de gang. In alle wijken van dit dorp waren veel tuinen; veel grote bomen langs straten en in de tuinen; overal vond je sloten en weteringen. De wegen waren vaak haast onbegaanbaar, er ging veel vervoer over water. Een remplaçant (iemand die in de plaats van een ander in militaire dienst gaat) ontvangt, rond 1813/1814, hiervoor een bedrag tussen 350 en 600 gulden. Als je rijk genoeg was kon je een vervanger ‘kopen’ voor ca. 1 gulden per dag. Er werd gevochten in bijv. Leipzig 1813, Rusland/Quatre Bras 1814.

Gegevens verzameld door Albert Greveling.

In Sluuspoort is de expositie “Zwartsluis en 200 jaar Koninkrijk” ingericht, mét in één van de vitrines de TABAKSDOOS


Intro cliffhanger “Met vlag en wimpel” is een opzetje in de vorm van wat we een 'cliffhanger' noemen. Het is een begin die de schrijver in spé prikkelt haar of zijn verhaal voor ons uit te schrijven, zodat we met die zienswijze op deze merkwaardige en ietwat geheimzinnige gebeurtenis(sen) kunnen kennismaken".

Met vlag én wimpel Al is het prinsje nog zo klein, neuriet Matthies. Hij doet dat heel zachtjes, want het is een verboden liedje. Maar het geeft hem het gevoel dat hij een béétje in opstand is. Het is zo saai wat hij van zijn vader moet doen! Hij hamert de kieren in het schip dat opnieuw met pek moet worden ingesmeerd vol met -door weeskinderhandjes- geplozen touw. Op Matthies’ vraag: Waarom vraag je niet net als vroeger jongens van het armenwerkhuis om te breeuwen, gaf zijn vader geen eens antwoord. Hij is onverbiddelijk in wat hij zei toen Matthies afgelopen voorjaar van school kwam: je leert het vak van stap tot stap en goed breeuwen met de botte beitel is een vak op zich. Matthies is, met zijn dertien jaar, ook oud genoeg om te snappen dat er geldzorgen zijn. Ze mogen op zijn vaders scheepswerf bij de Staphorster Sluus blij zijn dat er een schip in reparatie is. Napoleon heeft alle handel naar z’n mallemoer geholpen en bovendien veel schippers verplicht op zijn oorlogsvloot laten dienst nemen. Een nieuw schip is er in geen tijden besteld en zijn vader heeft veel geld uitgegeven aan een remplaçant om zijn grote broer Jacob uit de dienst te houden. Jacob zelf is er boos over dat een ander zijn plaats verving; hij had met zijn vrienden uit het dorp mee willen vechten. Niet omdat hij voor de Keizer was, maar uit saamhorigheid. Hun vader zei dat hij Jacob niet kon missen op de werf, maar Matthies denkt dat zijn moeder de doorslag gaf voor dat besluit. Hun moeder heeft God gedankt toen het bericht van een Friese soldaat kwam dat Joos van de bakker en Niels van de kuiper nooit terug zouden keren uit Rusland. Vanzelfsprekend niet omdat Joos doodgevroren was op de terugtocht van Napoleons leger en ook niet omdat Niels al eerder bij de slag om Smolensk door een granaat getroffen was. En natuurlijk ook niet omdat er over anderen nog niets bekend was, maar ze dankte omdat Jacob dat lot bespaard was gebleven.


Woedend liep Jacob, toen ze dat vertelde, het huis uit; drie dagen sprak hij niet met moeder. Matthies stopt zijn gehamer als hij stemmen hoort. Hij kijkt op van zijn werk en ziet dat Jacob naast hun schuur in gesprek is met een schipper, die met een lading turf op zijn geboeide praam is komen aanvaren. Hij moet rustig aan doen voor de sluis. De man schreeuwt een beetje en Matthies hoort nog net het woord kozakken. Hij schiet overeind. De kozakken! Daar heeft hij al veel over gehoord. Ze hebben kleine, snelle paarden, zien er met hun grote mutsen, vervaarlijke baarden en kromme, scherpe sabels uit als halve wilden. Ze zijn gek op vrouwen en kunnen eten en zuipen, boeren en schijten als varkens. En ze bevrijdden met hun bliksemaanvallen al veel gebieden van de Franse overheersing. Naar m’n grootje met dat geplozen touw, denkt Matthies. Hij gooit zijn beitel en hamer op de grond en loopt in de richting van Jacob. Die steekt zijn hand op naar de schipper die met zijn praam naar de sluis vaart. ‘Wat zei hij?’ vraagt Matthies. ‘De kozakken hebben ‘t Hoogeveen bevrijd!’ zegt Jacob. Zijn gezicht kleurt rood, zijn stem klinkt opgewonden. ‘Ga weer aan het werk,’ zegt hij. Hij loopt weg. Ga weer aan het werk… m’n gat, denkt Matthies. Als Jacob niet meer achterom kijkt loopt hij achter hem aan.

Veel succes met het afschrijven van dit korte verhaal! Hartelijke groet, Janne IJmker. www.janneijmker.nl / www.facebook.com/janneijmker


Tips voor de schrijver:

*Wij staan ‘achter’ de geschiedenis en weten dat Jacob (met behulp van Matthies?) de vlag laat wapperen, maar dat doet hij natuurlijk niet gelijk als hij weg stapt bij Matthies. Maak, als het je helpt, een soort van woordwiel/woordweb met Jacob/Matthies in het midden en schrijf bij elke ‘spaak’ een mogelijke gebeurtenis/een gegeven. Wat gaat Jacob doen? Hoe wordt Matthies tegengehouden? Welke rol speelt de angstige moeder? Welke de hard werkende vader? Zijn er nog meer broertjes en zusjes of gingen er een paar dood (veel kindersterfte)? Hoe is de sfeer in het dorp? Doet de Gendarmerie er nog toe? Waar is een vlag? Is er nog een vlag? Hoe komt Jacob in/op de toren? Zijn er vrienden? Wat is het karakter van Jacob/Matthies?/en andere belangrijke personages en vul zelf verder in! Werk meerdere gegevens uit en kijk hoe het verhaal vorm krijgt. *Ik heb gekozen om het verhaal vanuit Matthies’ ogen te schrijven (m.a.w. het perspectief ligt bij Matthies en heeft een hij-vorm). Dat betekent dat je alleen de dingen beschrijft die hij ziet, hoort, ruikt, proeft, doet, enz. Ik vind dat de spannendste vorm, omdat de lezer niet meer weet dan Matthies. Kies je liever voor de alwetende verteller (die van alle personages alles weet en ziet alsof hij er boven zweeft; als verteller kun je dan ook Jacob volgen of de vader of welk personage dan ook) of voor de ik-vorm (dan verander je ‘Matthies’ en ‘hij’ in ik en ‘hem’ in mij), dan ben je daarin vrij. Je moet dan wel de introductie daarop herschrijven. *Denk ook aan historische details. Zo las ik eens in een boek dat mensen in 1662 aardappels aten. Even googlen leert je dat de aardappel pas rond 1750 in Nederland bekendheid kreeg. Toen ik ‘Verdwenen vaders’ schreef wist ik dat er in Hoogeveen al straatlantaarns waren. Ik dacht in eerste instantie dat die brandden op petroleum, maar na onderzoek bleek dat petroleum nog niet bestond in 1813, en vond ik na lang zoeken dat de lampen gevuld werden met lijnolie. Voor ‘mijn vriend Samuel’ moest ik me natuurlijk verdiepen in WOII.


Vraag jezelf af hoe Zwartsluis er in die tijd uitzag en probeer bijvoorbeeld een kaart te vinden. Als je nog niet weet hoe je in de toren kunt komen, bel dan de koster o.i.d. Interview oude mensen over hun beleving van bevrijding van een (andere) bezetting/oorlog. Verdiep je in alles wat voor jouw verhaal van belang is!

*Misschien heb je nog iets aan mijn bewerking van: Korte verhalen schrijven: Checklist Ton Rozeman 1. Je hoofdpersoon heeft een drijfveer Vraag je af: Wat wil mijn hoofdpersoon graag? Die drijfveer is de stuwende kracht van zowel je personage als de gebeurtenissen. 2. Je hoofdpersoon is gevangen in zijn belevingswereld Vraag je af: Waarom wil mijn hoofdpersoon wat hij wil? Zorg ervoor dat wat je hoofdpersoon ziet, hoort, doet vooral iets zegt over wie hij is. Via zijn blik en zijn gehoor leren we hemzelf kennen. Drijfveer en belevingswereld zijn nauw met elkaar verbonden. De drijfveer houdt de belevingswereld in stand, de belevingswereld houdt de drijfveer in stand. 3. Je verhaal heeft conflict Vraag je af: Wie of wat werkt je hoofdpersoon tegen? Er zijn meer krachten in het spel: 

Andere mensen. Andere mensen willen iets anders dan je hoofdpersoon, daar zijn het andere mensen voor.



Omstandigheden. Niet alleen andere mensen kunnen tegenwerken, ook omstandigheden doen dat.



Houding en gedachten van het personage. Een van de belangrijkste tegenkrachten is het personage zelf. Je personage wil bijvoorbeeld dapper zijn, maar kent ook angst. Dat je personage tegenstrijdigheden kent, kan een round character van hem maken.

Niet onbelangrijk: er zijn er ook krachten (mensen/gebeurtenissen) die mééwerken, net genoeg om je personage te laten doorgaan met het streven naar wat hij voor ogen heeft. 4. Je hoofdpersoon draagt zelf bij aan het conflict en de ellende. Vraag je af: Door welk gedrag van zichzelf komt mijn hoofdpersoon in de problemen? Je hoofdpersoon wil bijvoorbeeld stoer overkomen en gaat daarbij over grenzen.


5. Het verhaal kent belangrijke scharniermomenten. Vraag je af: Wat is de point of attack? Wat is de point of no return? En wat is de beslissende scene? Scharniermomenten zijn de wendingen in het verhaal. De eerste wending (point of attack) zet het verhaal in gang, het maakt duidelijke dat vandaag een andere dag wordt dan andere dagen. De tweede wending (point of no return) bekrachtigt dat er daadwerkelijk iets gaat gebeuren. Daarna volgen allerlei andere wendingen (opbouw van de spanning), waarna ten slotte de laatste wending volgt in de beslissende scene, die niet alleen het verhaal afrondt, maar ook laat doorschemeren waar het verhaal eigenlijk over blijkt te gaan. En ook de scharniermomenten zijn weer nauw verbonden met de vorige vier punten. Het zijn de ups en downs in het conflict – een conflict waaraan je personage vanuit zijn drijfveer en belevingswereld zelf een belangrijke bijdrage levert.

Nog een noot van mij: de spanning zit niet bij voorbaat in een spannende gebeurtenis, al kan dat wel helpend zijn. Voorbeeld: iets geheim houden geeft spanning, zonder dat daar een grote gebeurtenis aan te pas hoeft te komen.

*Als je niet kiest voor het woordwiel of als ‘voor de vuist weg schrijven’ niet lukt, of als je niet iets had aan de samenvatting hierboven, kijk dan eens of je voor je verhaal iets hebt aan de samenvatting die ik in eigen woorden maakte van de twaalf stappen zoals Mieke Bouma die in haar boek ‘Storytelling / De heldenreis in 12 stappen’ beschrijft. Denk bijvoorbeeld eerst eens aan een bestaand verhaal (een simpel voorbeeld is het verhaal van Klein Duimpje) en kijk of je dat kunt invullen. Daarna kun je de ideeën die je hebt voor je korte verhaal bij elke stap invullen en a.d.h. daarvan je verhaal later uitwerken.

NB: Let wel op dat je de opdracht kreeg voor een kort verhaal en niet voor een heel boek. Je kunt ook stappen overslaan; dit model is hier bedoeld om je op gang te helpen. Je kunt m.b.v. een witregel soms sneller door de tijd gaan. Als je dat goed aanpakt weet de lezer wel wat er intussen is gebeurd. Denk aan film en de scenes die elkaar daarin opvolgen. Als Hans zegt: Ik ga naar Pieter, hoef je niet de hele weg met Hans mee te lopen. Als hij in de volgende scene bij Pieter in de kamer staat weet iedereen dat hij daar inmiddels naar toegelopen is. Let ook weer op dat je niet te veel witregels gebruikt, dat geeft onrust.


Hier volgen de 12 stappen: Stap 1 Proloog (is al geschreven) ‘ De held’ (of helden/Matthies en Jacob) wordt geïntroduceerd in zijn (hun) leven van alle dag. Maar je voelt dat er iets ontbreekt, dat het leven saai of voorspelbaar is, dat de held ergens van droomt of dat er op de achtergrond iets dreigt. Stap 2 De Oproep tot Avontuur ‘De held’ wordt opgeroepen, wakker geschud, aangespoord om in beweging te komen. Stap 3 Weerstand en weigering ‘De held’ (of zijn omgeving) wil het avontuur aanvankelijk niet aangaan; er is een hindernis, verzet of weigering of het probleem wordt ontkend. Stap 4 De Ontmoeting met de Mentor ‘De held’ ontmoet iemand of stuit op een bron van wijsheid die hem aanmoedigt of hem lessen of vaardigheden leert. Dat verandert zijn inzicht, waardoor hij het avontuur toch aangaat. De tweede akte Stap 5 De hindernis overwonnen Met de nieuw verworven vaardigheden of instrumenten lukt het hem ‘ja’ te zeggen tegen het avontuur en er is geen weg terug. Stap 6 De uitdaging ‘De held’ belandt in een ‘nieuwe wereld’ waar nieuwe wetten gelden. Hij krijgt bondgenoten, maar ook vijanden en er is/zijn een test/testen die hij moet ondergaan Stap 7 De beproeving ‘De held’ ontdekt een onvermoede kant van zichzelf. Met het oog op de naderende beproeving gaat het er nu om dat ‘de held’ werkelijk gaat voor ‘de zaak’. Stap 8 De Noodsituatie ‘De held’ wordt geconfronteerd met zijn grootste angst. Er is een omslag en de held moet ‘de dood’ onder ogen zien. Het donkerste moment van het avontuur. Stap 9 De Dolk Het uur van de waarheid vereist een scherpe analyse. Verraad. Illusies worden doorgeprikt. Om ‘de schat’ te veroveren, de beloning of het inzicht in de wacht te slepen moet de held soms een dolksteek uitdelen. Of krijgt hij zelf een mes in de rug.


De derde akte Stap 10 De terugkeer Nu is het tijd dat de held met de veroverde schat naar huis terugkeert, maar de weg terug is nog gevaarlijk. Stap 11 Dood en Wederopstanding De vijand/tegenstander heeft nog een laatste aanval of test in petto. ‘De held’ weerstaat deze aanval of doorstaat de test, waarmee hij laat zien dat hij zijn les geleerd heeft en bereid is desnoods een offer te brengen, ook al is dat zijn eigen leven. Hij moet zijn rug rechten en gaan staan voor zijn eigen principes. Stap 12 De Schat ‘De schat’ of ‘het inzicht’ waarmee de gemeenschap (of het publiek) verrijkt wordt. Er is een beloning of men ervaart dankbaarheid. De cyclus is rond, de reis is ten einde en een nieuw avontuur ligt te wachten.


Het raadsel van de zilveren tabaksdoos

Recommend Documents