HET GRIMEEREN.
HET GRIMEEREN PRACTISCHE HANDLEIDING VOOR DILETTANTEN EN JONGE TOONEELSPELERS-
MET 25 AFBEELDINGEN
asst)
MARL J. TERNOOY APEL
4e DRUK
N.V. OEBR. GRAAUW's UITG.- MAATSCHAPPIJ - AC4STERDAM
TER INLEIDING.
Dit boekje bedoelt niets meier te zijn, !darn wat de titel heel zuiver aangeeft, dus in geen enkel opzicht een volledig werk over het schminken en grimeeren. Om teleurstelling te voorkomen, ga deze verklaring vooraf. Het geschriftje is gedeeltelijk bewerkt naar een Duitsch van dien aard van Albert Borzée en verder aangevuld met wat een 15- jarige praktijk mij leerde. Veel van wat mijn Duitsche collega meedeelt, leek mij te breedsprakig en werd door mij Of bekort, of geheel geschrapt. 't Wil mij voorkomen, dat 't v^o^or dilettanten die, — 't zij hier ronduit gezegd, — er gewoonlijk op tooneel nogg al gek uitzien, van nut kan zijn. Ook beginnende - berioepsto^oinie elsp^elers kunnen er wiel wat uit lieeren, ofschoon deze, kijkend naar hunne collega's, de 'kunst van schminken s.poediger machtig zullen worden. Dat die portretten, die er als voorbeelden bijgevoegd zijn, van bekende persoonlijkheden zijn, doet niets ter zake. ,
DE SCHRIJVER.
Ike bedoeling van het schmiiik!e,,n (grimeer,. is, om in vereeniging met pruik', ba,-arid enn kle^e;di:nng, naar het uiterlijk een persoon uit te beelden, gelijk de auteur van een stuk zich dien gedacht heeft. Om dit te bereiken zijn twee di^n^gien noodi,g 10. best udeerin^g van de rol; 20. ;kennis van eigen persoonlijkheid en gelaat. Zonder deze beide brengt men geen harmonisch figuur op de planken, doch een k'atikahuur. Tooneelspelen is zich voordoen in de huid van ;
een ander.
Orrimeer,e n is 't gelaat in overeenstemming brengen met !de karak t ereigenschappen van den voor te stellen persoon. Men Akan, als de natuur ;het aangezicht misdeeld of ook te rijkelijk bedeeld heeft, de oogtin schijnbaar vergrooee;n of v'erktein;e:n, den mond i d em, den neus v!erZ'en,g?e,n of ve,k;orten. Hieruit volgt, (dat elk gelaat op andere wijze moet worden geschminkt. Zonder zijn gelaat volkomen te hebben bestudeerd
8 en de fouten er van ge te ken--hel nen, is het verkrijgen van een goede grime onmogelijk. Daarom kan ook alleen hij zich grimeeren, die de rol speelt,. de krap per niet. DICHTERSKOP. kan dit En met een weinig opmerkingsgave en studie kan men zich het schminken en grimeleren wel zóó eigen maken, dat men de illusie van dien toeschouwer ni -et bederft, !en de kop in harmonie komt met 't uit te beelden karakter. Hier zeker wel mag het heeten : „oefening baart kunst." Bovendien zal de regisseur niet nalaten toe te zien en wenken te geven.. Ten slotte spreekt 't van zelf, dat de mimiek met de grime in overeenstemming moet worden gebracht. Grime, 'kleed,ing, houding, gebaren en spraak moeten volkomen in harmonie zijn. ,
,
II. Heeren en ;dames dilettanten hebben noo dig een schminkdoos, waarvoor men kan gebruiken een gewoon blikken toilet met staanden spiegel. ,
Deze doos moet bevatten: a. VOOR H EEREN : 1. Een schminkgarnituur van Leich,rer of Lorin. (D orin is duurder, maar ook beter en de kleuren zijn meer genuanceerd.) 2. Zwart pennetje. (voor Je ooggin.) 3. Een doos witte poeder met dons. 4. Een hazepootje. 5. Een groven en een fijnen doezelaar. 6. Een stukje Oost-Indischen inkt. 7. Een pijp cacaoboter. (!om zich af te schminken.) 8. Twee schminkdoeken (oude hanlddoeken.) 9. Twee handdoeken. 10. Een stuk zeep. SCHILDERSKOP. 11. Een kam, ,
10
haarborstel en handenborstel. 12. Een pakje groote en `kleine haarspelden. 13. Een stukje stopverf. b. VOOR DAMES : 1. Al 't bovengenoemde en bovendien: een doosje vet- schmink (vl ee,s éhk le,ur), en een doosje karmijn vet -schmink. In den regel is voor dames 't opleggen van vleeschkleur (licht -rose) en wat karmijnrood op de wangen voldoende. ,
^
,
,
III. Aleer zich te gaan grim eeren, is het wenschelijk zich t e overtuigen, dat men pOp zijne kleedplaats vol do^en^de licht heeft. Bij gemis van gas, ijs het wel 't beste aan beide kanten van den spiegel, een kaars te plaatsen. Daar -n.aleg'mnde soorten schmink ^die men no od,i,g meent te hebben ,
,
,
,
d,e ge in volgorde `TADERSKOP
. reed. Eerst vet men met cacao-
11
boter 't gelaat geheel in (niet te overvloedi'g); men houdt de pijp cacaoboter bij voor k eur vast met de rechterhand, en schminkt .zich ook verder met de vinger toppen van die 'hand, zo,odat men de linkerhand volkomen schoon houdt. Eerst legt men de grondtint op. (Nio. 3 Leichner is gewoon i jk goed.) Andere-l
,
tinten hierachter uit-
JONGE DICHTERSKOP.
(
verkrijgt voeriger) men óf door vermenging van hoofdtint met bijkleuren (r,o^o:d, bruin, grijs), óf door aanwend.in,g van b:izon^dere grondstoffen (de ;kleuren zijn in de nrs 1-20 bij Leichner in verschillende nuancen voorhanden.) De grondtint of hoofdkleur moet 't geh , eele gelaat bedekken (o,o,g,^hiolt-en, neus, onderkin vooral niet vergieten!) Daarna eerst begint m , e , n de sc.h,akeeringen aan te brengen, dine no,odig zijn. Heeft mien een baard te plakken dan wrijft men van +dat gedeelte van het gelat de schmink weer weg. Andere noudt de mastuk niet. 2 t Ijs wenschelijk ,
12
't plakken van den baard over te laten aan den kapper. Ook bij het opzetten van een pruik zal de kapper goede diensten kunnen bewij zen. Na 't schminken bepoedert men zich en wrijft ;het overtollige , poeder met 't hazepootj-e weg. Een pruik met kap moet behoorlijk voor 't poederen bijgge,sc'hmi;n'kt worden, zoodat die afscheiding van kap en voorhoofd niet zichtbaar is. Sluit -de kap niet voldoende aan, dan kan men dit 'verhelpen door middel van een sigarenlintje, dat men .aan heide zijden schminkt met de reeds gebruikte grondtint; men legt 't sigarenlintje derwijze op ede schei d ing, dat die eene helft ede kap van de pruik, FIGUUR I. de andere helft 't eigen voorhoofd in de breedte bedekt. Op deze wijze kan men pruikenkap en eigen voorhoofd, volkomen één maken. (figuur 1.) Na 't spelen, schminkt men zich af met cacaoboter, de gedeelten van 't gelaat waar de baard 'heeft gezeten, krijgt men 't beste schoon met wat spiritus of eau ede cologne. Met water en zeep krijgt men de huid niet schoon. Wasschen, direct na 't af s.chmi nkken, verdient vooral ook uit een hygiënisch oogpunt en voor de frischhei^d, krachtige aanbeveling. ,
,
15
Iv. 1. 2 T VOORHOOFD. a. Dit wordt in ietwat lichtere tint ge dan 't gezicht.-houden Ele n hoog pof laag voor hoofd krijgt men door de keuze van pruik. b. Een schaduw (van E 2 vingerbreedten) aan ede slapen maakt FIGUUR 2. deze hoekig, (denkers, grijsaards. ) de wenkbrauwen streep boven breede c. Een witte brengt de oogbeenderen naar voren (geleerden.) ,
::
2. DE OOGEN. a. Grijs in de oogleden (boven en onder het oog) maakt geeft diepliggende o o gen; j 't oog vriendelijk en helder. b. Om 't oog te ver,gro oten, trekt men een lijn langs de oogleden, precies b-ij de wimpers een zwarte streep. c. Een roode streep onder de o ogen maakt ze ziekelijk-zwak. d. voor sprookjes-figuren (heksen, toovenaars, Mephisto's) plakt men een smalle -strook goud-papier onder 't oog. ,
;
,
,
,
11
e. Een blind o o,g wordt verkregen door 't ziende oog b-izon dier scherp, 't blinde oog, niet ce schminken. 3. DE WENK BRAUWEN. ,a. Voor minnaars ,
,
is 't wenschielij'k de
wenkbrauwen te verlengen naar de slapen, zozo+dat een boogvorm ontstaat. b. Hoe meer men de wenkbrauwen naar 't midden sam enschmin'kt, zooveel te krachti-
VADERSKOP.
g r wordt de ffee
zichtsu it^druk'ki ng; vo-or scherpe karaktersi kan men. de wenkbrauwen geheel in elkaar doen lio^o pe!n. C. Het weg,sch:mink.en der wenkbrauwen met degrondtint van het gelaat, geeft een dom uiterlijk. d. Voor heel sombere, glurende ooglen (intriganten,. landlo oper's) kan men de wenkbrauwen verbreeden. naar onder in de oogholten. e. Getee'k en^de wenkbrauwen boven de eigen weg ,
,
,
,
15 geschminkte wenkbrauwen geeft iets hoogmocedigs, en 'k,o m i, s ch g-e w i chti;gs aan ' t gelaat. t. Door +de wenkbrauwen weg te schminken en alleen aan den neuswortel twee zwar t e stippen aan te brengen, !krijgt men een potsierlijke, groteske. uitdrukking. g. Dikke, breede wenkbrauwen wijzen op energie. en vasten, wil. h. Borstelige wenkbrauwen kan men krijgen, door bioven de eigen wenikbrau w'en, een weinig baardwol te plakken. De kleur van wenk -. brauwlen houdt men in die van 't ho ofdhaar. Bizon,dere of-fecten kan men echter bereiken door b.v. bij grijs haar, zwarte wie-nkbrauw, en te plak(ken of te schminken.. 4. DE NEUS. a. Wil men een te b rie eid^e n neus smaller maken, dan legt men aan 'b, e,i^de zijden, Brij ze. schamink pop; door j!o!n,g MEPHISTO . rood berei kt men t. '
16 tegenovergestelde, wordt de neus derschijnbaar halve breeder. b . Een korten of stompen neus kan men verlengen door over ede geheele lengte van den neus witte streep een naar te leggen, onder loopend. Een roode C. streep aan den neus wortel tusschen de wenkbrauwen, ver raadt energie. d. Zeer kleine JOODSCH TYPE . neusgaten 'k'an men met jon g -r^oiod vergrooten. ey. Zwart aan de binnenzijden der neusgaten, maakt deze grooter. t. Kar,akl eris!iek'e neuzen vormt men door opleggen van stopverf, die daarvoor e erst week wordt gekneed en daarna -op den neus FIGUUR 3• met vet (cacaoboter ,
,
,
;
,
17 of vaseline) wordt uitgestreken, zozo+dat de overgang van stopverf tot vleesdi, onzichtbaar wio,rdt. Daarna wrijft men den ge'h eel en neus meet vet in en schminkt 'm in ,de kleur der wangen. Op deze wijze laten zich alle mogelijke neusvormen ontwikkelen (figuur 3.) .Men kan echter ook valschee ineuzen, uit was ver omen. -vardig,bek 5. DE MOND. a. voor minnaars schminkt men zich de lippen met jong-rood. Orij s om de lippen, geeft iets sspreknids. b. 't Schminken van lippen met ede gezichtstint .maakt zee smal. C. Opleggen van grijs op ide lippen vormt den mond van een dronkaard. d. Jong-rood direct hoven (de lippen en er onder, maakt deze dik (n.eg,^ers.) .e. De bovenlip met vleeschkleur, ede onderlip met jong'-rood geschminkt, maakt de onderlip v oor uits p r i ng en 1, dik'. I. 't Leggen van sch.a^du'w aan d!e, mondhoeken maakt den mond breeder. 6. DE TANDEN. a. Men kan deze met zwart geheel of gedeeltelijk weg schminken. F IGUUR 4. ,
,
,
18 Schminkt men alle tanden weg, dan krijgt men een tan-d^eloozen grijsaards mond. 7. DE KIN. a. Door j„ong-roo^d, -op de kin tel^e,g'g^e,n ,. brengt men ;deze naar voren. b. Met grijs ver een. k rij g t men t int. blauwachtige ge-. (io ^n„-u e^séh^o^re n -
,
,
zicht.) C. Zoo'nio^oidig; kan men de kin ook VREK-TYPE . m)et ^s topvlerf geen; anderen vorm geven. 8. DE OOREN. a. Minnaars schminken de oorlellen jong-rood. . Geheel rood geschminkte o^orren kan men voor domo^oren -en o.ffici•ers-oppasis^ers aanwenden. C. Kleine oorringen (zeelui) kan men verkrijgen door op de oorlellen een klein stukje rond ,geknipt. goudpapier te plakken. 9. DE WANGEN. a. D^olo,r 't leggen van schaduw van de jukbeenderen tot onder aan de 'kin, krijgt men smalle wangen (zie fig. 2.) ,
19 b. Dikke wangen worden gevormd door 't leggen van rood op het vlak der wangen. 10. DE HALS. .a. Een korten hals kan men verkrijgen idoor het gebruik van schouder-watten (ede watten in een oud ;
KAPSEL ,,MARIE ANTOINETTE ".
vest naaien is 't se'envo^udi;gst. ) b. Men verl eng!t den hals, idio,or e en .witte streep te leggen loodrecht j: 't midden, met ,wat schaduw aan weerszij►d^en. 11 . DE: HANDEN. a. Door idee, inatuurlijke aderen vain de hand met grijs te ssthm ink!en, krijgt men oude handen. ,
,
,
,
20 -b. Ro^odie handen zijn voor soldaten b. v. zeer karakteristiek. C. Heeft men van +de natuur geen paar verg rotode handen gekregen, dan kan men deze met natwit (in ejke dt,ogisferij verkrijgbaar), beter kleur gewen. Voor minnaars is dit w!e:nsschelij'k. Maar elk overvloedig
KAPSEL VAN KONINGIN MARGARETHA VAN NAVARRE.
gebruik schaadt 'hier. 12. RIMPELS, LITTEEKENS (fig. 2.) Rimpels worden, met grijs of zwart getrokken, niet te sterk; Miler is ede belichting gran 't too±Heel van grooteen invloed. Daarmede moet zorgvuldig rekening worden gehouden.
21 Wil men ede rimpels bij zonder ins't ^o^og doen vallen, dan kan men naast de donkere timpelss tre^ek ,een l i èht^er!e streep leggen (no.. 3 Leichner is vol doen d e.) Er zijn: ^a. Voorhoofdrimpels. ,
,
REGEERING CASQUE A LA CLOPINDE. VAN LODEWIJK X V I.
b . Toornrimpels tusschen ede wenkbrauwen. C. Oogrimpels, onder 'de oogen en aann de zijden 'der o^o;gen. ^d. Mondrimpels. Bij het schminken van 1de onder a;. b. C en d genoemde rimpels moet men rekening houden met de ,
-
22 natuurlijke rimpels van 't ;gelaat. Litteek^en^s schrninkt men zich door middel van een rooide streep met een witte er omheen.
V. PRUIKEN.
KAPSEL UIT DE VEERTIENDE EEUW.
Voor dilettanten is het raadzaam zich te wenden tot goede theaterkappers, die reine, pruiken bezitten en op die hoogte zijn van de verschillende tijdvakken, waarin costuum-stukken (b.v. Weezen, Gebochelde, Marie Antoinette) spelen.
De meest voorkomende kostuumpruiken zijn: 1. De Grieh,sch;e, kort-harige pruik (Tituskop.) 2. De Romejnsch,e, (Tituskop of Maloointent.) 3. De Oud-Ger7 zan,sche, la,ngiharige. (Nibelangen.) 4. De Oud-H.oijandsch;e, langharige, rook wel korte ,
ronde kop.
KAPSEL UIT DE VIJFTIENDE EEUW.
5. De M,iddels,e,uwsche, halflang, glad, aan't vo orhoofd gescheiden, ba,ardlo os of Christus-baard (gespleten.) 6. De Spacrosche (Malcontent) met puntbaard. 7. De Allongepruik met omhoog geka;mden knevel (Molière) of baardloos. 8. Mol;ièrepruik (L od ew ijk XV.) 9. Rococo-pi,4k, baar;dloos (Kabale and Liebe, Schiller.) ,
^
,
,
24 10. Empire -pruik, baardloos (Mad. Sans-Gè e.) Moderne pruiken moeten gekozen woorden in overleg met den regisseur yen, vóór alles, verband houden met de voor te stellen persoonlijkheid.
KAPSEL UIT DE VEERTIENDE EEUW.
VI. BAARDEN.
't Plakken van baarden worde overgelaten aan den kapper. Dilettanten, die slechts zelden spelen, krijgen hiervan nooit ide noodigee. handigheid.
25 Voor de kleuren van snor en baard gelden de opmerkingen onder 5 slot-alinea gemaakt. VII. MEEST VOORKOMENDE TYPEN. 1. Jonge minnaar. Tint no. 2, j on„g -r^o.o,d op de ,
,
COIFFURE A LA CRECQUE, I800.
wangen en in de oogholten, oogranden met zwart, wenkbrauwen (4 3), neus (4 4), mond (4 5), kin -
-
-
(4 7), oorren (4 8), snor en b,akkebaardj;ees. 2. Min,n.aar (op meer gsevIoYdérdeen leeftijd.) Tint no. 3, verder als 1. -
-
3. Minnaar (krij g sman, zeeman, arbeider.) Tint
26 no. 3 met jo ,ng-ro^o^d:etn bruin vermengd, wenkbrauwen (4-3), kin (4-7), flinke snoer of voil , en baard. 4. Vaderrol. Tint no. 3 met wijn.rofad of bruin, rimpels niet te sterk. In de oogholten een klein b eetje , grijs. Mond (4-5), kin (4-7), grijze pruik en grijzen baard.
HET ,,MALIBRAIN- KAPSEL " .
5. Grijsaard. Tint no. 2 met grijs en bruin, sterke rimpels, donkere oogholten, voorhoofd (4-1), 000gen (4 2) witten mond (4 5), tanden (event. 4 6), wangen (4-9), handen (4 11) . Grijze of witte pruik. Baard. 6. Niaistype. Rood gezicht, weinig grijs onder de oogera (ge-en strepen), wenkbrauwen (4-3), neus (4-4), -
-
-
-
27 mond (4-5), wangen (4-8), oioren (4-8), kien (4-7). 7. Gekken. Tint ino. 3 vermengd ;met grijs, veel rood opleggen, grijs ,onder de oog e,n, wenk niet. aanzetten. -brauw;ein -rood ver8. Dronkaards. Tint no. 3 met veel jong ,
REGEERING VAN DE POUT A LA SAPORITÉ LODEWIJK XVI. mengd. Wangen -en kin met wijnnro ód. Jong-rood in de oogholten. Tint no. 3, wangen met 9. Bedienden ( wij nrood, wenkbrauwen (4-3), ineus (4-4), mond (4-5). Pruik met naar voren gekamd haar. 10. Int'riganten. Tint no. 3 met grijs vermengd. ,
;
28 Voorhoofd (4-0), wenkbrauwen (4-3), gebogen neus of nc asplakken (scherp), mond (4-5), wangen (4-9). Zwarte of donkere pruik. Malcontent kan soms dienen, goo k baard. 11. Joden. Neusplakken of witte korte streep in 't midden van den neusrug. Sterke wenkbrauwen. Zie voor overige deelera van 't gelaat, onder 4. 12. Lan,d1,00pers. Tint no. 3 met bruin, neus en wangen donkerrood, ongie f a.ts^o e n ee rd haar. Tanden ,
,
(zie 4.)
13. Historische typen worden gemaakt met behulp
van fotografieën, tenminste wanneer de vorm van het hoofd niet al te veel afwijkt van den kopvorm van den voor te stellen persoon. 14. Negers. Met afgebrande kurk 't gezicht zwart maken, de lippen rood schminken.
29 VIII. CLOWNS- TYPEN. 1. Fransche Cl;o wn.
2. Duifsche Clown.
30 3. En,g;eische Clow, z.
De NIEUWE Vroolijke Ceremoniemeester door J. MONNIKENDAM. Dit boekje is DE GOEDE HANDLEIDING om op Bruiloften, Bals en andere Feestavonden de gasten op gepaste manier te vermaken met
Aardige Gezelschapsspelen, Dansen met Wedstrijden, Feestbenoodigdheden, Toespreken, Marschen en Rangschikken. Wie den inhoud van dit werkje raadpleegt kan er zeker van zijn, dat hij tot het slagen van het feest, waarvoor hij zich interesseert, veel zal bijdragen. , 40 Pagina's..
PRIJS 60 CENT.
Nieuwe Voordrachten=Serie „DE KOMIEK" Voor Bruiloften en Andere Partijen, Voor Dames en Heeren. 20 cent per nummer. 166 nummers. Titellijst gratis op aanvraag bij de uitgeefster N.V. GEBR. GRAAUW's Uitgevers-Maatschappij en Boekhandel te Amsterdam. Singel 80.
Mede verschenen bij de Uitgeefster dezes
TERNOOY APEL,
De Vergulde Vingerhoed, Boertig spel in drie bedrijven.
Prijs f x.75. TERNOOY APEL,
LUCIE, Tooneelspel voor rederijkers, in één bedrijf.
Prijs f 0.50. A. DE MIEVILLE,
Ppactische Wenken uoop net DllellantenTooneel, 2e druk.
Prijs f 0.75. INHOUD : 1. Inleiding. - 2. Voorbereiding. - 3. Bepaling der keus en eerste werkzaamheden. - 4. De repetities 5. Hulp en leiding. - 6. Plaats, voordracht, houding. 7. Kleeding. - 8. Gelaatsverandering - 9. Het open tooneel. - 10. Achter het tooneel. - 11. De generale repetitie en de openbare uitvoering. - 12. Inrichting voor een liefhebberij -tonel.
Handleiding Voor Rederijkers Prijs f 0.75. INHOUD : 1. Inleiding. - 2. Keuze van stukken. 3. Verdeeling der Rollen. - 4. Repetitiën. - 5. Bestudeering van de Rol. - 6. Kleeding. - 7. Grimeeren. 8. Het tooneel 9. Vóor het ophalen van het gordijn. - 10. Het opkomen en afgaan. - 11. Op het Tooneel.
