Het feest van Sinterklaas & Het feest van het verbreken van de vasten
Het islamitische feest van ‘het verbreken van de vasten’ m.n. Eid ul-Fitr, vindt plaats op het einde van de maand Ramadan. Dit jaar valt dit feest uitzonderlijk samen met het christelijke Sinterklaasfeest op en rond 6 december. Een unieke kans voor de beide culturen om mekaars feest van dichterbij te leren kennen. Temeer omdat deze feesten heel wat gemeenschappelijke kenmerken bevatten zowel uiterlijke als inhoudelijke. Met onze (beperkte) kennis van deze feesten gaan we op verkenning uit. Moge deze zoektocht een aanzet zijn tot verder verdieping.
1. Eid ul Fitr, het feest van het verbreken van de vasten 1.1. De betekenis van de saum (vasten) in de maand Ramadan. Moslims willen zich lichamelijk en geestelijk zuiveren tijdens de vasten door zich doorheen de dag, van zonsopgang tot zonsondergang te onthouden van voedsel, drank en genot zoals roken en sex. Zich niet laten binden door het materiële en de wereldse verleidingen. Ze doen dit tijdens de negende maand van de islamitische kalender m.n Ramadan. Het is een oefening in zelfbeheersing (taqwâ) die zeker in de zomermaanden niet gemakkelijk is. Men mag bovendien ook geen kwaadspreken, liegen, of kwetsen met woorden. Jezelf beschermen tegen kwaad, lijden en zonden. Zo oefent men zich volharding om beter bestand te zijn tegen moeilijkheden in het leven. Het vasten (saum) is geen doel op zich. Vasten is gericht op gezamelijkheid en solidariteit. Zich tijdens de dag ont-houden van het teveel en van het kwaad, in functie van nieuwe verhoudingen, nieuwe omgangswijzen. Ruzies moeten bijgelegd, conflicten uitgeklaard. “ Als je haat en vijandschap niet kan opgeven, heeft het geen zin om eten en drinken op te geven” Een richtlijn van Mohammed (Hadieth). Die wederzijdse betrokkenheid op elkaar uit zich ook in het in familieverband samen zijn en samen maaltijd houden. Men nodigt familie en vrienden uit, men maakt veel en lekker eten klaar. Vb. harirasoep. Uit alles klinkt vriendelijkheid, gezelligheid en warmte. Dit geeft aan waar het in wezen op aankomt m.n. gemeenschap vormen (Oemma) en gerechtigheid laten gebeuren onder andere door bezit af te staan aan de armen. Tijdens de maand ramadan zijn er dan ook vele sociale en culturele ontmoetingen. De nachten bruisen van leven. Naast nieuwe verhoudingen met elkaar, gaat het in de vasten in wezen om de verhouding tot Allah(God). Zich overgeven in de handen van Allah (God) de Barmhartige en Genadevolle om zo meer vrede (salaam) te vinden. Om de dag van vasten goed door te komen bidden moslims in de ochtend: “O Allah, ik neem mij voor de komende dag te vasten. Oh Allah help mij deze plicht te vervullen om uw welbehagen te winnen”. 1.2. De openbaring van de Koran
Volgens de Koran is het in de maand Ramadan dat Mohammed de openbaring van de Koran ontving, althans de eerste delen. De Koran bevat al de openbaringen van de profeet Mohammed en is voor moslims een ‘heilig’ boek. Een boek waaruit moet gereciteerd worden. De meeste moslims kennen hele stukken uit de Koran uit het hoofd. Vrome moslims de gehele Koran. Tijdens één van de laatste nachten van de vasten, de Lailatoel-Qadr, wordt de eerste openbaring van Mohammed door de engel Gibriël (Gabriël) op een nacht in een grot in het jaar 609 na Christus herdacht. De Koran is richtinggevend voor goed en kwaad. Maar ook de Soenna met daarin de voorschriften van de profeet (Hadieth) en de verhalen over het leven van de profeet (Siera).. Aan de kinderen worden tijdens de vasten stichtende verhalen uit het leven van de profeet Mohammed verteld. 1.3. Eid ul Fitr of het verbreken van de vasten. Het feest van het verbreken van de vasten Eid ul Fitr wordt ook wel ‘het kleine feest’ genoemd (Eid es Seghir) of zoals in Turkije: Seker bayrami of Suikerfeest. De vasten is niet een voorbereiding op het feest Eid ul Fitr, maar het feest is een afsluiting van de vasten. Bij het begin van het ‘kleine feest’ doen moslims na wat Mohammed ook deed. Vroeg opstaan, zich baden, nieuwe kleren aantrekken, iets kleins eten zoals melk met dadels, naar buiten gaan naar de moskee om het feestgebed te bidden. Ook vrouwen en kinderen nemen deel aan het gebed. Iedereen draagt nieuwe kleren en handen worden versierd met henna. De moslimkinderen kussen de handen van hun ouders en vragen om vergeving. Ook volwassen moslims vragen om vergeving bij elkaar en bieden hun verontschuldigingen aan. Tijdens de drie feestdagen van het verbreken van de vasten gaat men uitgebreid bij familie en vrienden op bezoek. Men wordt op allerlei zoete lekkernijen onthaald en men is overal welkom. Men omhelst elkaar en wenst elkaar een goed, gezegend feest (beëindiging van de vasten) toe. Ook worden er wenskaarten naar elkaar gestuurd. Uitgebreid worden er geschenken uitgedeeld aan elkaar in navolging van de profeet Mohammed woorden : “Geef geschenken aan elkaar, omdat geschenken de kwaadwilligheid wegnemen”. Ook de armen zijn van harte welkom en krijgen allerhande giften (zakaat al fitr).
2. Het Sinterklaasfeest Het Sinterklaasgebeuren zoals wij het kennen is een feest met meer dan één levensbeschouwelijke achtergrond. Het is een herdenkingsfeest van de christelijke bisschop Nicolaas uit de vierde eeuw na Christus dat in onze streken vermengd werd met Germaanse godsdienstige gebruiken en gewoonten van de midwinterfeesten. Een feest dat onder invloed van het liberaal -kapitalisme heel sterk gecommercialiseerd is geworden en heel wat van zijn religieuze roots heeft verloren. 2.1.
De heilige Nicolaas
Veel historische gegevens over deze heilige zijn er niet bewaard gebleven. Nicolaas was een christelijke bisschop die leefde op het einde van de derde en het begin van de vierde eeuw na Christus. Hij leefde en werkte vooral in Myra, een havenstad niet ver van Patara aan de Zuid Westkust van Turkije. Daar stierf hij rondom het jaar 340 en werd er begraven. Over deze heilige zijn zo’n 150 legenden geschreven en duizenden verhalen verteld. De verhalen vertellen over zijn zorg voor de armen, voor zijn opkomen voor gerechtigheid, de bescherming van de zwakken, zijn strijd tegen bedrog en onrecht, zijn optreden tegen onrechtvaardige rechtspraak, het tussenkomen in vele persoonlijke noodsituaties van mensen. Ze verhalen van zijn solidair handelen met de zwaksten van de samenleving ( vb. de
vrouwen zonder bruidschat, de hongersnood in Myra, de drie kinderen in het pekelvat, de boeren in nood, de schippers in de storm..). Vele legenden verhalen dan als waar gebeurde geschiedenissen.dat mensen die door ongeluk of onrecht gestorven zijn weer ten leven worden gewekt. De legenden bevatten vaak rechtstreekse verwijzingen naar evangelische verhalen. Het stillen van de storm, de broodvermenigvuldiging, genezingen en ten dode opwekkingen. Dit laat zien dat we deze legenden eerder als uitdrukkingen van een geloof moeten lezen. Er blijkt dus uit dat Nicolaas een voorbeeld was voor de christenen van zijn tijd. De naam Nicolaos betekent: nikè (overwinning) en laos (volk) : overwinnaar, bevrijder voor en van het volk. Hij wordt als heilige, als heelmaker vereerd. Hij is een man van God. Hij komt op voor maatschappelijke en religieus-godsdienstige bevrijding uit de gevolgen van de uitbuiting en onderdrukking van de Romeinse machten. Na zijn dood kwamen mensen naar zijn graf om hem te herdenken en om te bidden. Het werd een bedevaartsoord. Vooral ook voor zeelieden die de havenstad bezochten en de verhalen over Nicolaas overal bekendmaakten. De verhalen over het graanwonder en het stillen van de storm door de God van Nicolaas die rechtstreeks over de scheepvaart gaan zijn daar niet vreemd aan. Wanneer later door de uitbreiding van de islam over Klein Azië de bedevaartplaats Myra voor christelijke pelgrims niet meer bereikbaar was. Haalden Italiaanse zeelieden de stoffelijke resten van Nicolaas naar Bari (Zuid –Italië) waar Nicolaas in een kathedraal verder werd vereerd. Zuid –Italië was vroeger Spaans gebied. Vandaar dat gezegd werd en wordt dat Sinterklaas van Spanje komt. Zo bereiken de verhalen van Nicolaas via de zeelieden ook onze streken in de zevende eeuw. Dat ging gepaard met de kersteningperiode waarin het christendom over onze streken verspreid werd. Dat het Keltische en Germaanse geloof niet zomaar plaatsmaakte voor het christendom laat zich raden. Daardoor zijn vele christelijke feesten met Germaanse gebruiken een gewoonten verrijkt en werden omgekeerd Germaanse gebruiken en gewoonten gewoon verchristelijkt. Dat gebeurde ook met het Sinterklaasfeest. 2.2.
Wodan en de midwinterzonnewende
De god Wodan was voor de Germanen de god van het leven, nl. de Levensadem. De god dus van de lucht en dus ook van de wind en de storm. Niet alleen is de lucht levensbelangrijk voor het leven van de mens, tegelijkertijd worden door de lucht ook zaden mee vervoerd en werd Wodan ook de god van de vruchtbaarheid (natuurlijke en menselijke). De winterperiode die na de herfst komt, met al zijn rijkdom aan vruchten en zaden, is een tijd van dood en duisternis, het levende groen is verdreven evenals het licht en de warmte. Om hun hoop op de terugkeer van de zon en de vruchtbaarheid van het land in de lente uit te drukken offerden de Germanen hun vruchten van het veld (wortelen, bieten noten e.a. zaden) Zo hoopten ze dat de god Wodan hen overvloedig zou zegenen met levenszaden en een goede oogst. Wodan werd in de Germaanse mythologie afgebeeld als rijdend door het luchtruim op zijn vliegend paard Sleipnir. Vergezeld door de god Oel die door de rookgaten speurt naar offeranden. Naast god van levensadem en vruchtbaarheid is Wodan ook god van het woord en de wijsheid, die het volk de runetekens (schrifttekens) gaf. 2.3.
Sinterklaas en z’n gebruiken.
Heel wat elementen van het Sinterklaasfeest bestaan uit de vermenging van beelden, verhalen, gebruiken en gewoonten uit de beide religies. Het paard waarop de Sint gezeten is en waarmee hij, in de verhalen over hem, op de daken verschijnt, is dus eigenlijk het paard van de Germaanse god Wodan. Zijn mantel, mijter en staf zijn attributen van een bisschop en verwijzen naar de christelijke Nicolaas. Het ezeltje, het lastdier dat de pakjes, geschenken en snoepgoed draagt is ook christelijk en verwijst neer de ezel, het lastdier van de armen, waarop Jezus zat bij de intrede in Jeruzalem. De
stoomboot van de Sint verwijst naar de zeelieden die Nicolaas vereerden evenals naar Wodan die als heer van storm en wind ook door de Germaanse schippers werd aanbeden. Het snoepgoed, hazelnoten, okkernoten en pepernoten die worden uitgestrooid verwijzen naar Wodan die levenszaden uitstrooit. Zwarte Piet is naar alle waarschijnlijkheid de god Oel die door de rookgaten (later door de schouwen) naar binnen kijkt op zoek naar geofferde bieten, wortelen en zaden. Kinderen van vandaag geven aan het gebruik van wortelen in hun schoen de uitleg dat het voor het paard van de Sint is. De figuur van Zwarte Piet is vermengd met de christelijke legende waarbij Nicolaas op een slavenmarkt een zwart kind vrijkoopt dat uit dankbaarheid zijn eeuwige diensten aan de Sint aanbiedt. Zowel Nicolaas als Wodan werden als huwelijksmakelaar aanbeden. De speculazen mannen en vrouwen werden aan elkaar als uitwisselingsgeschenk doorgegeven. Evenals het gebruik van het beroeren van jonge vrouwen met jonge twijgen (roeden). Twijgen als tekens van vruchtbaarheid. In oorsprong Germaanse rituelen aangevuld met de christelijke legende van de drie arme vrouwen die geen bruidschat hadden en dus niet aan een man konden geraken en door Nicolaas geholpen werden. Het oordelen over goed en kwaad komt bij beide figuren aan bod. Wodan was de god van de rechtspraak getuige daarvan zijn speer Gugnir die splitsing brengt tussen goed en kwaad. Sinterklaas draagt een boek bij zich waarin al het goed en kwaad van de kinderen geschreven staat . m.n. het bijbelboek wat aangeeft wat goed en nastrevenswaardig is en wat niet. Bijkomend gaat één van de eerste legenden over Nicolaas ook over zijn protest tegen onrechtvaardige rechtspraak. In het snoepgoed dat de Sint bij zich heeft zitten talrijke verwijzingen naar Germaanse en christelijke betekenissen. Teveel om hier allemaal op te noemen. Denk maar aan de chocolade ventje vb.: Sinterklaas met de drie kinderen in de ton verwijst naar de legende. Of sinterklaas op z’n paard op het dak, wat verwijst naar Wodan. Een chocolade eekhoorn verwijst naar het verzamelen van zaden. De vruchten in marsepein verwijzen naar de geofferde vruchten en daarbij is marsepein gemaakt van amandelnoten (zaden dus). De zakjes gouden centen verwijzen naar de christelijke legende van de bruidschat aan de arme vrouwen. De letters van banket, de kleine letterkoekjes verwijzen zowel naar de runetekens van Wodan als naar het boek van Sinterklaas, de bijbel waarin goed en kwaad opgetekend staan. Bekend zijn ook de varkentjes in roze marsepein. Als je een varken de winter kon doorhouden (een varken leeft van restafval) dan kon je beter de honger overwinnen. Een varken was voor de Germanen dus een teken van geluk, de god Freyr reed in de mythologische verhalen van de Germanen op een wild varken. Een varken betekent dus geluk hebben, denk maar aan ons spaarvarken. Soms zie je ook bij het snoepgoed ook chocolade varkentjes met een klavertje vier.
3. Overeenkomsten en verschillen tussen de beide feesten. Van buiten af lijkt er weinig meer gelijkenissen te zijn dan het uitdelen van snoepgoed en geschenken aan de kinderen, maar er is verwonderlijk veel meer. 3.1. Spanning tussen licht en duisternis Tijdens de islamitische vastentijd is er het dagelijkse spel tussen zonsopgang en ondergang, het verschijnen van het licht en het verdwijnen ervan. De dageraad begint wanneer met een witte draad van een zwarte onderscheiden kan. Het maanlicht kondigt begin en einde van de vasten aan. Moslims staan bij het einde van de vasten midden in de nacht op en kijken uit om
een glimp van de volle maan op te vangen bij het begin van de nieuwe maand die het vasten afkondigt en het feest inluidt. De situering van het Sinterklaasfeest tegen het aanschijn van de midwinter zonnewende laat het spel toe van licht en duisternis, van warmte en koude. Het is tegelijkertijd op symbolische wijze de uitdrukking van wat als positief en negatief, als levengevend of dodend ervaren wordt. Sinterklaasintochten, fakkeltochten, Sinte Mettenvuren, liederen over de duisternis en het licht van de maan, het gezellig samenzijn in huiselijke kring bij de open haard enz. zijn allen uitdrukking (soms eeuwenoud) van het levend houden van het lichtende in het bestaan, van het verdrijven angsten, van uitdrukking van hoop in een gezamenlijke weerbaarheid tegen de bedreiging van het leven door de duisternis en de koude. Kinderen zingen in het avondduister van de maan die schijnt en die Sinterklaas aankondigt. ‘Zie de maan schijnt door de bomen, makkers staakt uw wild geraas, ’t heerlijk avondje is gekomen ’t avondje van Sinterklaas. Vol verwachting klopt ons hart…’. Ze staan vroeg op om te kijken of Sinterklaas het verhoopte gebracht heeft. En roepen en danken Sinterklaas. “Dank u Sinterklaasje, dank, dank, dank u wel.” Moslimkinderen staan vroeg op en kijken uit naar het verschijnen van het licht en de maan Ze brengen in alle vroegte een bezoek aan de moskee en bidden in de moskee of op open ruimten het feestgebed. En noemen Allah de Barmhartige en de Genadevolle. Ook zij verwachtingsvol uit naar geschenken en snoepgoed. 3.2. De strijd om goed en kwaad De hoofdfiguren van het Sinterklaasfeest zijn uitbeeldingen van de persoonlijke en maatschappelijke strijd tussen goed en kwaad. Zowel dreiging als belofte, straf en beloning, leemte en genade komen aan de orde. Zwarte Piet verbeeldt de duistere, negatieve, kwade, demonische krachten van het bestaan. Sinterklaas symboliseert de lichte, positieve, goede, rechtvaardige kant van het leven. In de vroegere, oude, maar haast helemaal verwenen, Sinterklaasrituelen die Zwarte Piet als een boze, kwade kracht, als duivel ten tonele voeren blijkt de Sint (het goede) baas te zijn over het kwade. Dat kwade is getemd geworden en ten dienste gesteld aan het goede, want Zwarte Piet deelt snoep- en speelgoed uit aan de kinderen. Het goede overwint het kwade. De legenden van Sinterklaas staan bol van zijn strijd tegen het kwade en het opkomen voor armen en misdeelden Tijdens de maand Ramadan zijn moslims heel sterk betrokken op het afleggen van het kwade en het zich richten op het goede. Ze willen meer persoonlijke en sociale rechtvaardigheid. Ze willen wat kwaad is, vergoeden, wat krom is rechten, wat fout is herstellen. Ook de politieke strijd van moslims verhevigt tijdens de vasten. De roep om herstel van gerechtigheid is dan groot evenals de bereidheid tot actie. 3.3. Aandacht voor de armen en de zwakkeren in de gemeenschap De Sinterklaaslegenden zijn toonbeelden van zorg voor de armen. Christelijke sociale organisaties organiseren Sinterklaasfeesten in instellingen van kansarme kinderen, gehandicapten enz. Kinderen verzamelen soms speelgoed (in scholen en parochies). Ze delen van hun eigen speelgoed met kansarmen. In de kerken verbindt men de eerste zondag van de advent met het Sinterklaasgebeuren, ook daar worden dan soms inzamelacties gehouden voor minderbedeelde kinderen. Bijzondere aandacht gaat tijdens de vasten en tijdens Eid ul Fitr uit naar de armen die ook met giften overladen worden (zakaat-al-Fitr). “Geeft aan verwanten, de wezen, de behoeftigen, aan hem die onderweg is, aan bedelaars en voor de vrijkoop van de slaven
Soera 2:17. Vrij worden van bezit (Zakaat) en de zorg voor de armen gaan hand in hand en is één van de vijf basispijlers van de Islam. 3.5 Een tijd van verhalen Aan kinderen wordt in de aanloop naar Sinterklaas waar een maand lang (vaak meer) naar wordt uitgekeken, regelmatig voor ogen gehouden wat als goed en nastrevenswaardig ervaren wordt. Aan kinderen worden stichtende Sinterklaasverhalen verteld waarin verteld wordt over zijn opkomen voor gerechtigheid en voor het lot van de armen en de zwakken. Zij zeggen ook uit wat hen spijt over wat ze uitgespookt hebben en wat ze willen veranderen in een brief aan de Sint. Wanneer de Sint op bezoek komt geeft hij aan wat gewenst en ongewenst gedrag is. Het boek van Sinterklaas waarin zgn. wordt opgeschreven wat ze goed en kwaad hebben gedaan is eigenlijk de Bijbel, die richtinggevend voor het leven is, waarin goed en kwaad worden onderscheiden. Tijdens de maand Ramadan wordt aan kinderen stichtende verhalen over de profeet Mohammed verteld, uit de Haddieth en de Siera. Verhalen die aangeven wat nastrevenswaardig gedrag is en wat niet hoort. Tegelijk staat heel de Koran in een bijzonder licht omdat volgens de overleveringen de eerste openbaringen van de Koran aan Mohammed in die negende maand zijn gebeurd. Die Koran is de richtwijzer bij uitstek voor een goed leven. 3.6. De maat der dingen Tijdens de maand Ramadan staat onthechting voorop. Afstand nemen van het wereldlijke. Zich iets leren ontzeggen. Zich onthouden van het overtollige, het teveel… en zich richten op het goede. Kinderen mogen hier aan meedoen en zich stapsgewijze oefenen in het zich leren onthouden van voedsel en drank. In de aanloop van het Sinterklaasfeest moeten de kinderen leren omgaan met de maat der dingen. Kinderen leren hun verwachtingen realistisch te houden, niet alles te willen en toch verwachtingsvol uit te kijken. Uit de veelheid van het aanbod moeten zij selectief enkele cadeautjes kiezen en vragen om de genadevolle goedheid van de Sint. Zo leren kinderen kiezen voor wat goed voor hen is. Is speelgoed en snoepgoed ook goed om mee te spelen en van te snoepen. Het bijbelse omgaan met het materiële is gekleurd door de regel: ieder naar zijn eigen maat. Zodat wie veel nodig heeft ook niet te kort komt en wie weinig nodig heeft niet teveel heeft. Zo krijgen kinderen met Sinterklaas ook geschenken, ieder op z'n eigen maat, ieder naar eigen behoeften en eigen aard. 3.7. Het feestelijk karakter Als de Sint iets brengt is dat altijd overvloedig en in grote verscheidenheid. Het feestelijke, vierende surpluskarakter van het Sinterklaasgebeuren laat ons iets van het leven in z'n volheid vermoeden. Het laat ons niet alleen hopen op maar ook daadwerkelijk proeven van het deugddoende, de (uiteindelijke) zaligheid van het leven, er mag dan wat anders niet mag of kan. Vaak is er ook een toe-maat die soms letterlijk en figuurlijk uit de lucht komt vallen. Het gooien van noten of snoepgoed symboliseert het leven als gave. De gave die van Sinterklaas komt , de heilige in de hemel, vertegenwoordiger van het goddelijke. Maar het is tegelijk ook een overgave aan de Sint die uiteindelijk bepaald wat ze krijgen. Ze leren na het bezoek van de Sint om met mate en spaarzaam met het gekregene om te gaan. Bij moslims is het ook niet om het vasten te doen, wel om het realiseren van een optimaler levensgebeuren. Bij het uitgebreide avondlijke eten is dat te zien in de rijkdom van de maaltijd en in het gezellig menselijk samenzijn. Door de vrouwen wordt met heel veel zorg in een
uitgebreide maaltijd voorzien waarin vele soorten hapjes aanwezig zijn. Bij het feest van het beëindigen van de vasten is dat nog veel meer het geval. Vooral de veelheid aan koekjes symboliseert het belang van de rijkelijke verscheidenheid van het leven. Idem wat de geschenken aan de kinderen betreft. De dankbaarheid om het gekregen richt zich tot Allah, de Barmhartige en Genadevolle. 3.8. Het familiale karakter De tijd van de vasten staat volledig in het licht van het bijeenbrengen van de familie en het in gemeenschap samenzijn met anderen. Samen maaltijd houden, samen sociale activiteiten doen. Evenals het feest Eid ul Fitr waar men zich dan nog meer op de grotere familie richt en met cadeautjes naar buiten komt. Ook bij het Sinterklaasfeest is er een grote wederzijdse, familiale betrokkenheid en intensiteit. Het feest wordt meestal in familieband gevierd maar ook daarbuiten in scholen, sociale organisaties, jeugdbewegingen…In Nederland maakt men vriendelijke versjes voor elkaar. Nadat de kinderen het gekregene bewonderd hebben en alles verkend, gaan ze naar buiten en zoeken hun vrienden op om te vertellen wat gekregen hebben en te vernemen wat anderen gekregen hebben. 3.9. Het leven als gave en overgave Sinterklaas is vrijgevig en overstijgt een 'voor wat, hoort wat' moraal waarbij ook de zgn. stoute kinderen delen in de gaven. Hij strooit de levensgaven (zoals Wodan de levenszaden) rond. Het leven valt de kinderen toe. De heilige Nicolaas in de hemel verwijst naar het genadevolle karakter van God. Ook tijdens de vasten en bij het feest staat de overgave aan Allah centraal en bidden de kinderen en de volwassenen uit dankbaarheid om het gekregene en richten zich tot Allah, de Barmhartige en Genadevolle. 3.10. Het vergevende karakter In de maand Ramadan zijn moslims erg betrokken op het herstel van pijn en onrecht die anderen is aangedaan. Tijdens het feest van het verbreken van de vasten kussen de moslimkinderen de handen van hun ouders en vragen om vergeving. Ook volwassen moslims vragen om vergeving bij elkaar en bieden hun verontschuldigingen aan. De heilige Nicolaas geeft mensen die van zijn goedheid misbruik maken toch nog kansen op herstel. Ook kinderen die niet aan de gestelde verwachtingen hebben beantwoord worden door de Sint niet ontzien. Zelfs al worden ze op het matje geroepen, ze worden ook dan nog met een geschenk bedeeld en vergeving geschonken.
4. Verschillen en knelpunten Als je op enige afstand deze feesten beschouwd dan lijken ze zeer erg van elkaar te verschillen zowel in wezen als in hun verschijningsvormen. Alle verschillen opsommen zou onbegonnen werk zijn. Temeer dat ons uitgangspunt, het zoeken naar wat we allemaal met elkaar gemeen hebben, is. We staan wel even stil bij een aantal verschillen die knelpunten kunnen vormen. 4.1. Een godsdienstig feest. Bij moslims is Eid ul Fitr een uitgesproken religieus feest. Dat ook zo beleefd en gevierd wordt. Het Sinterklaasfeest is dat almaar minder. Mede door de ontkerkelijking en de
commercialisering zijn de christelijke roots bijna geheel verdwenen. Dit feest lijkt voor hen, in het uitgeholde beeld dat wij nog van Sinterklaas presenteren, van een heel andere orde dan hun eigen feest. De verwijzingen naar de menselijke verbondenheid met God zijn voor hen en voor de meeste van ons onzichtbaar geworden. Hoewel die er duidelijk en uitgesproken wel zijn. Deze twee feesten met elkaar vergelijken zou op wederzijds onbegrip kunnen stoten. 4.2. De commercialisering Het westers kapitalisme heeft handig gebruik gemaakt van het volkse feest om de marktaandelen uit te breiden. Huisgezinnen worden overspoeld met reclamefolders en het sinterklaasfeest is uitgegroeid tot een consumptiefeest bij uitstek. De Nicolaas die zijn naam gaf aan dit gebeuren zou zich omdraaien in zijn graf, vermits hij zelf de kant van de armen koos. Voor moslims die de maand Ramadan o.a. beleven als een zich ontzeggen van wereldlijk goed is dit een doorn in het oog. 4.3. Zwarte Piet Zwarte Piet wordt als hulp, als dienaar van Sinterklaas beschouwd. Toegepast op onze maatschappij kan men er een verbeelding in zien van een blanke man die de zwarte of bruin gekleurde medemens overheerst. Een vorm van racisme dus. Ook moslims voelen zich mogelijk met het optreden van deze figuren geviseerd en gekleineerd. 4.4. Het varken Bij het snoepgoed dat door de Sint wordt aangeboden zien we vaak marsepeinen varkentjes. Voor ons een symbool van rijkdom en geluk. Voor moslims een walging want er is voor hen een religieus verbod op het eten van varkensvlees. 4.5. De grafresten in Myra en Bari Historisch is omstreeks de negende eeuw een strijd geweest tussen moslims en christenen om de resten van het stoffelijk overschot van Nicolaas waarbij christelijke zeelieden zich gewapenderhand toegang hebben verschaft tot Myra en de grafresten hebben meegenomen naar Bari. Deze kleine strijd staat natuurlijk in het licht van de grotere strijd die er tussen moslims en christenen tijdens de middeleeuwen heeft plaatsgevonden. Mogelijk krijgen hierdoor de conflicten tussen christenen en moslims nog een duwtje in de rug.
Auteur: Jean Agten
