Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel

Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel Vlaamse hersteldagen 2015, 18.11.2015 Doctoranda: Anne Dekkers Doctoraat: ‘Wegen naar herstel van verslaving: de rol van individueel en sociaal recovery kapitaal’ Promotor: Prof. Dr. Wouter Vanderplasschen Vakgroep Orthopedagogiek Universiteit Gent

Herstel actueel binnen de verslavingszorg?

Visienota: Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem “We proberen te bouwen op mensen hun ervaringen en op de ervaringen van mensen uit hun omgeving om beleid mee vorm te geven” (presentatie Van Deurzen, 30 oktober 2015)

Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel – Anne Dekkers - 18/11/2015 FPPW – Vakgroep Orthopedagogiek

Verslaving Volgens UN World Drug Report (2015) • 1/10 gebruikers = problematische gebruiker • 27 miljoen problematische gebruikers wereldwijd


Veranderende visie op behandeling van verslaving Van een dominant klinische benadering: • Acute conditie • Relatief kortdurende, intensieve en symptoomgerichte behandeling • Abstinentie als einddoel van ‘genezing’ (Laudet & White, 2010) Maar wat met: • Drop-out en herval? (Havassy, Wasserman & Hall, 1993; Laudet, 2008) • Persoonlijke ervaringen en verschillende levensdomeinen? • Genezing ~ proces?

Naar een ruimere benadering: • Focus op ‘genezen’ verschuift naar stabiliseren en controleren • Problemen binnen verschillende levensgebieden inclusief herval • Aandacht voor chroniciteit en langdurige ondersteuningsnoden (Hser & Anglin, 2010; McLellan, 2002; Van den Brink, 2005; White, 2004; White, 2007b)


Herstel van verslaving Van een benadering met veelal klinische definities met focus op middelengebruik en abstinentie (McIntosh & McKeganey, 2000; Maddux & Desmond,1986; Cisler, Kowalchuk, Saunders, Zweben, Trinh, 2005; Burman, 1997; Flynn et al., 2003; Granfield & Cloud, 2001; Scott et al., 2005)

Naar een ruimere benadering: • Herstel als dynamisch gegeven met episodes van minder / geen gebruik en herval in actief gebruik (chroniciteit) (Dennis, Scott, Funk, & Foss, 2005; Van den Brink, 2005) • Proces veeleer dan een moment (Best, 2012; Best et al., 2010; De Maeyer et al., 2011, Laudet, 2008; 2011; Schalock, 2005; Van Gennep, 2007)

• •

Herstel ≠ abstinentie (Laudet, 2008; Fiorentine & Hillhouse, 2001) Langdurig proces waarbij individuen – door problemen binnen verschillende levensdomeinen aan te pakken – werken richting een menswaardig, betekenisvol en kwaliteitsvol leven waarbij verbondenheid, hoop, identiteit, betekenisgeving en empowerment een rol spelen (Leamy, Bird, Le Boutillier, Williams & Slade, 2011) Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel – Anne Dekkers - 18/11/2015 FPPW – Vakgroep Orthopedagogiek

Herstel van verslaving: verschillende vormen 1. Klinisch herstel: focus op genezing, symptomatologie, hervalpreventie, risicomanagement, bereiken van een abstinente levensstijl 2. Functioneel herstel: uitvoeren van dagdagelijkse activiteiten en herstel van functioneren op bio-psycho-sociaal vlak 3. Maatschappelijk herstel: focus op de sociale positie, heersende stigma’s en het verbeteren van de rechten en de stem van personen in herstel 4. Persoonlijk herstel: focus op doorleefde ervaringen, individueel gedefinieerde en ervaringsgerichte karakter van herstel (Slade, 2010; White, 2007b, Van der Stel, 2012; Hser & Anglin, 2010; McLellan, 2002; Van den Brink, 2005; White, 2007b)

Persoonlijk herstel lijkt de motor te zijn van de verschillende vormen van herstel (GGZ Nederland, 2013; Van der Stel, 2012).


Herstelkapitaal Verschillende vormen van herstelkapitaal:

(Best e.a., 2010; Laudet & White, 2008; Best & Laudet, 2010; White,

2008)

Individueel herstelkapitaal

Sociaal herstelkapitaal

Gemeenschaps herstelkapitaal Mate waarin iemand een beroep kan doen op herstelkapitaal blijkt een belangrijke voorspeller van langdurig herstel (Best et al., 2010) Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel – Anne Dekkers - 18/11/2015 FPPW – Vakgroep Orthopedagogiek

Persoonlijke perspectieven op herstel Om inzicht te krijgen in belangrijke elementen van herstel vanuit focus op persoonlijk herstel is het nodig om oa personen in herstel te betrekken:

• Zij die weg van herstel bewandelen kunnen diepgaande inzichten bieden over dit proces  experts die tevens beïnvloed worden door geldende visie (Slade, 2010; Laudet & White, 2010; White, 2007; Jauffret-Roustide, 2009)

• Stem geven aan / forum bieden - ondersteunend voor personen in herstel

(Laudet,

Becker, & White, 2009)


Onderzoeksvraag 1)

2)

3)

Hoe wordt herstel geconceptualiseerd vanuit verschillende perspectieven en hoe verhouden deze zich tot elkaar? a) Op welke wijze wordt addiction recovery in de internationale literatuur geconceptualiseerd, incl. onderscheid tussen clinical en personal recovery? b) Hoe wordt herstel gedefinieerd door direct betrokkenen (personen in herstel, sociaal netwerk en hulpverleners) en wat zijn hierbij essentiële voorwaarden? Welke elementen en factoren zijn van essentieel belang voor de initiatie en het behoud van herstel? Welke hulpverlenings- en ondersteuningsnoden hebben individuen die herstellen?


Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Dataverzameling •

Drie focusgroepen met personen in herstel: o Meerderjarig o Individuen die zelf aangeven dat zij in herstel zijn en wel van het product waarvan de respondent vindt dat dit het probleemmiddel betreft

•

Voorjaar 2015: o 1 focusgroep Halfweghuis De Kiem (n=5) o 1 focusgroep TG De Kiem (n=8) o 1 focusgroep sociale werkplaats de Sleutel (n=4) • Draaiboek met open vraag ‘Wat betekent herstel voor jou?’ • Brainstorm input voor discussie


Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Dataverwerking en analyse: work in progress! • Letterlijke transcribering van de opgenomen focusgroepen • Start thematische analyse met behulp van Nvivo (Braun & Clarke, 2006) Kenmerken respondenten Focusgroep 1

Focusgroep 2

Focusgroep 3

HWH De kiem (n=5)

TG De Kiem (n=8)

Soc WP De Sleutel (n=4)

4 mannen 1 vrouw

7 mannen 1 vrouw

4 mannen

26-34 jaar

26-35 jaar

30-38 jaar


Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Preliminaire bevindingen (work in progress!): • Herstel als individueel proces met overkoepelende thema’s o Niveau / diepte thema’s verschillend naargelang ‘herstelstatus’ • Stoppen met gebruik als belangrijke stap maar niet voldoende o Illegale middelen o Alcohol • Om leren gaan met emoties en gevoelens o Leren (her)kennen o Leren hanteren o Leren communiceren


Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel • Contacten herstellen / aangaan o Familiaal en ruimer sociaal netwerk o Essentieel maar lastig  Contact aangaan?  Setting?  Geschiedenis blootleggen? • Zinvolle dagbesteding o (Actieve zoektocht naar) job / vrijwilligerswerk o Iets voor anderen betekenen, verveling voorkomen, talent…


Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel • Een proces dat tijd vraagt ~ tijd in problematiek • Veranderingsproces o Van ‘verslaafde’ naar ‘ex-verslaafde’ (naar ‘zichzelf’) • Hulpverlening als ondersteunende factor o Mits wil om te veranderen o Gevaar veilige cocon?


Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Samengevat: • Thema’s die wisselen in diepte doorheen proces • Zowel individueel als sociaal & gemeenschapsherstelkapitaal van belang • Verschillende vormen van herstel spelen en rol

Enkele bedenkingen: • Input setting-afhankelijk? • Initiatie ~ behoud herstel?


Bedankt voor uw aandacht! Anne Dekkers Universiteit Gent – Vakgroep Orthopedagogiek Henri Dunantlaan 2 9000 Gent [email protected] 09.331 03 08


Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel

Recommend Documents