! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Handboek)voor)een)Data)uitgever) ! ! ! ! ! ! Auteur:!Alina!Saenko,!Bert!Lemmens! Datum:!14.04.2015! ! Versie!
Datum!
Wijzigingen!
Auteur!
0.1!
16.02.2015!
Kladversie!
Alina!Saenko!
0.2!
19.02.2015!
Update!inhoud!
Alina!Saenko!
0.3!
02.03.2015!
Update!inhoud!
Alina!Saenko!
0.4!
14.04.2015!
redactie!
Bert!Lemmens!
1.0!
22.04.2015!
Modelhandboek!
Alina!Saenko!
1.1!
27.04.2015!
Update!status!303!–!See!Other!
Alina!Saenko!
! !
!
Handboek) Dit!is!het!handboek!voor!de!collectiemedewerker!van![naam!museum]!die!verantwoordelijk!is!voor!de! publicatie!collectiedata!en!–beelden!op!het!web!met!behulp!van!persistente!URI’s.!Dit!handboek! beschrijft!(1)!wat!persistente!URI’s!voor!collectiedata!en!–beelden!zijn,!(2)!wat!de!rol!is!van!de!dataX uitgever!in!het!beheer!van!persistente!URI’s!en!(3)!hoe!je!persistente!URI’s!beheert!met!behulp!van! de!Resolver.!
Inhoud) 1.#TOELICHTING#BIJ#HET#HANDBOEK#...............................................................................................................................#3# 1.1#Voortraject# 3# 1.2#Doel#van#het#Handboek# 3# 1.3#Structuur#van#het#Handboek# 3# 2.#PERSISTENTE#URI’S#........................................................................................................................................................#4# 2.1#Definitie# 4# 2.2#Vorm# 4# [domein]# [type#object]# [type#document]# [identificatienummer]# Het![identificatienummer]!is!een!unieke!code!die!het!object!zelf,!de!data!of!afbeelding!uniek!identificeert.!Het! [identificatienummer]!van!een!persistente!URI!beantwoordt!aan!de!volgende!eisen:#
2.3#Business#cases# Eenvoudige#en#duurzamere#negotiatie#naar#de#juiste#webpagina#en#afbeelding# Oplossing#voor#de#naamsvariantenproblematiek# Verrijking#van#data# Vereenvoudigde#registratie# Promotie#van#concept#Open#Data#
2.4#Implementatie#
5# 5# 6# 7# 7#
8# 8# 8# 8# 8# 8#
9#
Centraal# 9# Decentraal# 9# 3.#DATA#UITGEVER#.............................................................................................................................................................#11#
3.1#Definitie# 11# 3.2#Plaats#in#de#organisatie# 11# 3.3#Werkmiddelen# 11# 3.4#Taken# 12# 5.#Competenties# 12# 4.#RESOLVER#.......................................................................................................................................................................#13# 4.1#Definitie# 13# 4.2#Broncode# 13# 4.3#Gebruik# 13# 4.4#Documentatie# 15# 5.#IMPLEMENTATIE#[NAAM#MUSEUM]#............................................................................................................................#16# Actie#1.#Aanduiden#‘Data#uitgever’# 16# Actie#2.#Documenteren#Persistente#URI’s# 16# Actie#3.#Installatie#van#de#Resolver# 16# Actie#4.#Activeren#van#de#Persistente#URI’s# 17# Actie#5.#Verspreiding#van#Persistente#URI’s# 17# 6.#BIBLIOGRAFIE#EN#LITERATUUR#..................................................................................................................................#18# BIJLAGE#1.#SJABLOON#CSV[BESTAND#VOOR#DE#RESOLVER#.......................................................................................#19# !
!
!
2!
1.)Toelichting)bij)het)Handboek)) 1.1)Voortraject) In!2013!startte!PACKED!vzw!een!traject!samen!met!de!Vlaamse!KunstCollectie!(KMSKA,!MSKGent,! Groeningemuseum),!Contemporary!Art!Heritage!Flanders!(MuZEE,!Middelheimmuseum!S.M.A.K.!en! M!HKA),!LUKAS!en!Collectie!Vlaamse!Gemeenschap!rond!de!ontwikkeling!van!een!data$hub:!een! centrale!toegang!tot!data!en!beelden!over!de!collecties!van!de!zeven!betrokken!kunstmusea.!! Een!belangrijke!doelstelling!van!dit!traject!was!om!kunstwerken!in!deze!collecties!persistent!te! identificeren,!d.w.z.!voorzien!van!een!uniek!webadres!of!URI!waarmee!je!geautoriseerde!informatie! en!beelden!over!het!kunstwerk!kan!vinden!op!het!web.!Zo!een!persistente$URI!biedt!het!museum! voor!elk!kunstwerk!een!stabiel!communicatiekanaal!waarlangs!ze!actuele!en!betrouwbare!informatie! over!dat!kunstwerk!kan!verspreiden!op!het!web.!Door!persistente$URI’s$op!een!slimme!manier!te! implementeren!kan!ook!de!vindbaarheid!en!doorzoekbaarheid!van!een!collectie!in!zoekmachines! gevoelig!verbeterd!worden.!Persistente$URI’s!zijn!bovendien!een!technische!voorwaarde!om! informatie!over!een!zelfde!kunstwerk!uit!verschillende!bronnen!(bijv.!S.M.A.K.,!Collectie!Vlaamse! Gemeenschap!en!LUKAS)!gegroepeerd!aan!te!bieden!in!een!data$hub.!Op!lange!termijn!kunnen! persistente$URI’s$ook!gebruikt!worden!voor!de!realisatie!van!linked$data!toepassingen!of!een!open$ data!beleid!voor!collectiedata.! Het!project!Persistente!Identificatie!(PID)!(2013!X!2014)!identificeerde!ruim!34.000!kunstwerken,!hun! vervaardigers,!objectnamen,!dateringen!en!bewaarinstellingen!met!een!persistente$URI.!Het! vervolgproject!Hoe$word$ik$data$uitgever?!(2014!X!2015)!ontwikkelde!dit!handboek!en!een!plan!van! aanpak!om!persistente!URI’s!te!implementeren!met!behulp!van!de!Resolver.!!
1.2)Doel)van)het)Handboek) Dit!Handboek!beschrijft!de!procedures!voor!publicatie!van!collectiedata!op!het!web!met!behulp!van! persistente$URI’s!en!hoe!je!hierbij!gebruik!kan!maken!van!de!Resolver.!Dit!handboek!is!een! hulpmiddel!voor!de!data$uitgever!van![naam!museum]!die!verantwoordelijk!is!voor!de!publicatie!data! en!beelden!op!het!web!en!die!voor!de!nodige!continuïteit!zorgt!in!het!beheer!van!persistente!URI’s.! Dit!Handboek!wordt!aangepast!naarmate!het!beleid,!de!collectie!of!de!ITXinfrastructuur!van![naam! museum]!verandert.!
1.3)Structuur)van)het)Handboek) Dit!document!bestaat!uit!vier!grote!delen:!! X X X X
!
!
Deel!Persistente$URI’s!waarin!de!definitie,!de!vorm,!de!strategieën!voor!implementatie!en! verschillende!voorbeelden!van!toepassingen!van!persistente!URI’s!worden!toegelicht;! Deel!Data$uitgever!waarin!de!functieprofiel!van!een!data!uitgever!wordt!beschreven;! Deel!Resolver!die!de!werking!en!de!toepassing!van!de!ResolverXtool!uitlegt,! Deel!Implementatie!waarin!men!een!modelXactieplan!voor!de!realisatie!van!persistente!URI’s! voor!een!collectie!kan!terugvinden.!
)
3!
2.)Persistente)URI’s) Dit!hoofdstuk!beschrijft!wat!een!persistente!URI!is,!hoe!je!ze!het!best!toepast!om!informatie!over!je! museumcollectie!te!identificeren,!welke!strategie!je!best!kiest!om!URI’s!technisch!te!publiceren!en! wat!precies!het!nut!is!van!het!gebruik!van!persistente!URI’s!in!je!collectiedata.!
2.1)Definitie)) Deze!sectie!beschrijft!wat!een!persistente!URI!is.! Een!‘webadres’!(Uniform!Resource!Identifier!of!URI)!heeft!twee!functies:!! •
•
het!geeft!een!ding!een!‘naam’!die!het!uniek!identificeert!op!het!web,!bijv.:! o de!website!van!een!museum,! o de!catalogus!van!de!collectie!van!een!museum;! o het!kunstwerk!met!inventarisnummer!32!dat!zich!in!de!collectie!bevindt!een! museum;! het!bepaald!de!'locatie!op!het!web'!van!een!document!over!een!object,!bijv.:! o het!htmlXbestand!dat!de!homepage!van!de!website!van!een!museum!vormt;! o het!pdfXbestand!dat!de!catalogus!van!de!collectie!van!een!museum!bevat;! o het!jpgXbestand!met!een!afbeelding!van!het!kunstwerk!met!inventarisnummer!32!in! de!collectie!een!museum.!
De!‘naam’!van!het!object!en!de!‘locatie’!van!het!bijhorende!document!op!het!web!hoeft!niet!noodzakelijk! hetzelfde!te!zijn.!Een!webserver!biedt!standaard!de!mogelijkheid!om!het!webadres!voor!de!‘naam’!van! een!document!te!koppelen!aan!een!ander!webadres!voor!de!‘locatie’!van!het!document.!Hierdoor!wordt! het!mogelijk!om!de!‘locatie’!van!een!document!te!wijzigen!zonder!dat!de!‘naam!van!het!document! verandert.!Die!onveranderlijkheid!is!essentieel!wanneer!je!het!webadres!van!een!document!deelt!met! andere!organisaties!of!systemen.!Je!wil!immers!vermijden!dat!zo!een!document!ontoegankelijk!wordt!voor! anderen!omdat!het!webadres!na!een!tijdje!verandert.!! Om!webadressen!zo!onveranderlijk!mogelijk!te!maken!werden!de!afgelopen!jaren!een!reeks!goede! praktijken!ontwikkeld1!die!samengebracht!worden!onder!het!begrip!persistente$URI.!! Een!persistente$URI!is!een!webadres!dat:! • • • •
volgens!bepaalde!regels!werd!samengesteld;!! een!heldere!en!consistente!structuur!heeft;! makkelijker!te!beheren!en!te!gebruiken!is;! stabiel!(onveranderlijk)!en!toegankelijk!op!lange!termijn!is.!
2.2)Vorm) Deze!sectie!beschrijft!hoe!je!een!persistente!URI!het!best!gebruikt!!om!informatie!over!je! museumcollectie!te!identificeren.! !De!aanbevolen!vorm2!voor!een!persistente!URI!is:!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 1
Voor de definitie en de standaardvorm voor persistente URI’s werd gebruik gemaakt van het onderzoek van ISA (International Solutions for European Public Administrations) naar best practices en aanbeveling voor het gebruik van persistente URI’s voor de online ontsluiting van overheidsinformatie. Cf. D7.1.3 - Study on persistent URIs, with identification of best practices and recommendations on the topic for the MSs and the EC, 2012. Zie: https://joinup.ec.europa.eu/sites/default/files/D7.1.3%20-%20Study%20on%20persistent%20URIs.pdf 2 Idem
!
4!
http://[domein]/[type!object]/[type!document]/[identificatienummer]! waarbij:! • • • •
[domein]!X!de!naam!van!de!computer!die!de!organisatie!identificeert!die!de!persistente!URI! beheert;! [type!object]!X!het!soort!object!dat!door!de!persistente!URI!geïdentificeerd!wordt;! [type!document]!X!het!soort!informatie!dat!het!document!over!het!object!bevat;! [identificatienummer]!X!het!unieke!identificatienummer!voor!het!object.!
Hierbij!zijn![domein]!en![identificatienummer]!verplicht!te!gebruiken!en![type!object]!en![type!document]! facultatief.!Een!persistente!URI!met!deze!syntaxis!kan!er!bijvoorbeeld!uitzien!als!volgt:!! • • • • •
http://www.kmska.be/work/data/A_5943! http://collectie.mskgent.be/work/representation/Z9504! http://groeninge.be/collectie/concept/id/ON45! http://www.erfgoedinzicht.be/smak/BX576! http://viaf.org/viaf/5906947!
Slechte!persistente!URI’s!zijn!bijvoorbeeld! • • • •
http://www.kmska.be/work/data/A.5943?! http://collectie.mskgent.be/work/representation/Z9504.jpg! http://groeninge.be/collectie/concept_V01/id/ON45! http://www.smak.be/collectie_kunstenaar.php?kunstwerk_id=1485&l=b&kunstenaar_id=15 90!
! [domein]) Het![domein]!identificeert!het!museum!als!beheerder!van!de!informatie!die!via!de!persistente!URI! verspreid!wordt.!Het![domein]!van!een!persistente!URI!beantwoordt!aan!de!volgende!eisen:!! • • • •
Het![domein]!MOET!specifiek!toegewezen!zijn!voor!het!publiceren!van!persistente!URI’s.!! Gebruik!BIJ!VOORKEUR!een!subXdomein!(bijv.!http://collection.smak.be)!of!een!aparte! ‘folder’!(bijv.!http://smak.be/collection/).!! Identificeer!het!subXdomein!of!de!‘folder’!BIJ!VOORKEUR!met!de!term!‘collection’.! Gebruik!je!BIJ!VOORKEUR!een!reeds!bestaande!domeinnaam.!
)[type)object]) Het![type!object]!identificeert!de!aard!van!het!object!dat!door!het!museum!geïdentificeerd!wordt!op!het! web.!Het![type!object]!is!optioneel,!maar!beantwoordt!X!indien!gebruikt!X!aan!de!volgende!eisen:! Het![type!object]!MOET!een!van!de!volgende!vier!termen!zijn:! D)work:!de!persistente!URI!identificeert!een!collectiestuk! D)concept:!de!persistente!URI!identificeert!begrippen!en!beschrijvingen!die!met!een! collectiestuk!geassocieerd!worden,!i.c.!objectnamen! D)agent:!de!persistente!URI!identificeert!personen,!organisaties!of!groepen!die!met!een! collectiestuk!geassocieerd!worden,!i.c.!kunstenaars! D)event:!de!persistente!URI!identificeert!gebeurtenissen!in!tijd!en!ruimte!die!met!een! collectiestuk!geassocieerd!worden,!i.c.!bruiklenen.!!
!
5!
[type)document]) Het![type!document]!identificeert!de!aard!van!de!informatie!over!het!object,!die!aan!de!URI!gekoppeld! wordt!X!de!informatie!die!je!toegestuurd!krijgt!als!je!de!link!activeert.!Het![type!document]!is!optioneel,! maar!beantwoordt!–!indien!gebruikt!X!aan!de!volgende!eisen:! Het![type!document]!MOET!een!van!de!volgende!drie!termen!zijn:! o
o
o
id:!De!persistente!URI!verwijst!‘zonder!meer’!naar!het!object!zelf,!i.e.!een!schilderij!in! het!depot,!het!concept!‘olieverfschilderij’!of!restauratie!van!het!Lam!Gods!in!1950.! Deze!URI!dat!is!een!soort!‘kapstok’!die!gebruikt!wordt!om!informatie!over!een! collectiestuk!in!verschillende!databank!te!clusteren!en!kan!ook!gebruikt!worden!in! linked!data!toepassingen!om!naar!het!kunstwerk!te!verwijzen.!Deze!persistente!URI! wordt!ook!aangeduid!met!de!term!WorkPID.!! Een!WorkPID!MAG!doorverwijzen!naar!een!HTMLXbestand!met!een!standaardmelding! of!informatie!over!het!collectiestuk.! Een!WorkPID!MOET!de!statuscode!303$–$See$other!terugsturen!wanneer!er!geen! htmlXbestand!aan!de!URI!gekoppeld!is.!!! data:!De!persistente!URI!verwijst!naar!een!document!met!data!over!het!object,!i.e.! een!HTMLX,!XMLX!of!JSONXbestand!met!tekstinformatie!over!een!schilderij!in!het! depot,!het!concept!‘olieverfschilderij’!of!restauratie!van!het!Lam!Gods!in!1950.!Deze! URI!wordt!gebruikt!om!tekstinformatie!over!het!object!te!delen!met!andere!mensen! en!systemen!die!gebruik!maken!van!het!web.!Deze!persistente!URI!wordt!ook! aangeduid!met!de!term!DataPID.! Een!DataPID!MAG!doorverwijzen!naar!een!HTMLX,!XML!of!JSONXbestand!met! tekstinformatie!over!het!object.! Een!DataPID!MOET!de!statuscode!404!–!Not!Found!terugsturen!wanneer!er!geen! bestand!aan!de!URI!gekoppeld!is.! representation:!De!persistente!URI!verwijst!naar!een!JPGX,!PNGX!of!TIFFXbestand!met! een!afbeelding!van!een!schilderij!in!het!depot,!het!concept!‘olieverfschilderij’!of! restauratie!van!het!Lam!Gods!in!1950.!Deze!URI!wordt!gebruikt!om!afbeeldingen!van! het!object!te!delen!met!andere!mensen!en!systemen!die!gebruik!maken!van!het!web.! Deze!persistente!URI!zal!verder!RepresentationPID!genoemd!worden.!! Een!RepresentationPID!MAG!doorverwijzen!naar!een!JPGX,!PNGX!of!TIFFXbestand!met! tekstinformatie!over!het!object.! Een!RepresentationPID!MOET!de!statuscode!404!–!Not!Found!terugsturen!wanneer! er!geen!bestand!aan!de!URI!gekoppeld!is.!
Elke!object!dat!je!op!het!web!persistent!identificeert!zou!idealiter!over!deze!drie!persistente!URI’s!moeten! beschikken:!Deze!URI’s!maken!het!mogelijk!om!collectiedata!uit!verschillende!musea!te!verzamelen!in!een! enkele!databank!en!vervolgens!data!en!beelden!over!hetzelfde!kunstwerk!te!clusteren!en!te!kiezen!voor! informatie!en!beelden!uit!een!bepaalde!bron.!!! Het!volgende!fictieve!voorbeeld!maakt!duidelijk!hoe!persistente!URI’s!de!herkomst!en!samenhang!van! informatie!uit!verschillende!bronnen!over!een!kunstwerk!weergeven:! het!werk!zelf
http://cvg.be/collection/work/id/BK5973
X!CVG!inventaisnummer
data!
http://mhka.be/collection/work/data/BK5973
X!de!beschrijving!van!MHKA
http://cvg.be/collection/work/data/BK5973
X!de!beschrijving!van!CVG
http://lukasweb.be/collection/work/data/BK5973!
X!de!beschrijving!van!LUKAS!
www.wikidata.org/wiki/Q734834!
X!de!beschrijving!van!Wikidata
!
6!
de! afbeelding
http://lukasweb.be/collection/work/representation/ BK5973!
X!het!beeld!van!LUKAS! X!het!beeld!van!Wikipedia!
http://commons.wikimedia.org/wiki/File%3ALamgod s_open.jpg!
! De!WorkPID!verbindt!de!verschillende!beschrijvingen!en!afbeeldingen!van!een!kunstwerk!aan!elkaar:! hsp://mhka.be/! collecton/work/! data/BK5973! Beschrijving! (Record)!van! MHKA!!
hsp:// commons.wikime dia.org/wiki/File %3ALamgods_op en.jpg! Aueelding!van! wikipedia!
hsp:// lukasweb.be/! collecton/work/! representaGon/) BK5973! Aueelding!van!! LUKAS!
! hsp://cvg.be/! collecton/work/id/! BK5973! ! Werk!van!CVG!
!
www.wikidata.or g/wiki/Q734834! !Beschrijving!van! wikidata!
hsp://cvg.be/! collecton/work/! data/BK5973! Beschrijving! (Record)!van!CVG!!
hsp:// lukasweb.be/! collecton/work/! data/BK5973! Beschrijving! (Record)!van! LUKAS!!
! ! [identificatienummer]) Het![identificatienummer]!is!een!unieke!code!die!het!object!zelf,!de!data!of!afbeelding!uniek! identificeert.!Het![identificatienummer]!van!een!persistente!URI!beantwoordt!aan!de!volgende!eisen:! • • • •
Het![identificatienummer]!MOET!uniek!zijn!binnen!de!verzameling!collectiestukken,! concepten,!agents!en!events!die!persistent!geïdentificeerd!worden!door!het!museum.! Het![identificatienummer]!MOET!samengesteld!zijn!uit!enkel!letters,!cijfer,!hypen!en! underscore.!(geen!spaties!of!andere!leestekens)! Het![identificatienummer]!maakt!BIJ!VOORKEUR!gebruik!van!bestaande!identificatienummers! Het![identificatienummer]!van!een!WorkPID!MAG!verschillend!zijn!van!deze!van!een!DataPID! en!een!RepresentationPID.!!
!
!
7!
2.3)Business)cases) Deze!sectie!beschrijft!het!nut!van!het!gebruik!van!persistente!URI’s!in!collectiedata.!In!eerste!instantie!zijn! persistente!URI’s!nuttig!bij!het!integreren!van!collectiedata!uit!verschillende!musea!in!een!centrale! databank!of!data$hub.!Ze!laten!toe!om!data!en!beelden!over!het!zelfde!kunstwerk!te!clusteren!en! tegelijkertijd!een!duidelijk!overzicht!te!houden!op!de!herkomst!van!de!data!en!beelden.!Maar!toegepast! op!informatie!over!kunstenaars,!objectnamen!en!dateringen,!heeft!het!gebruik!van!persistente!URI’s!nog! veel!meer!voordelen:! Eenvoudige)en)duurzamere)negotiatie)naar)de)juiste)webpagina)en)afbeelding) •
Door!unieke!identificatie!van!kunstwerken!wordt!het!veel!eenvoudiger!vanuit!een!website!naar!de! juiste!webpagina!met!de!gegevens!over!het!kunstwerk!te!verwijzen.!
•
Door!unieke!identificatie!van!werken!en!het!gebruik!van!persistente!identifiers!bij!het!centraal! beheer!van!het!beeldmateriaal,!wordt!het!veel!eenvoudiger!op!een!website!het!juiste!beeld/alle! beschikbare!beelden!bij!elk!werk!te!tonen.!
Oplossing)voor)de)naamsvariantenproblematiek) •
De!noodzaak!tot!afspraken!m.b.t.!uniforme!naamsvarianten!voor!kunstenaars!en!concepten! vervalt!(toch!wat!betreft!ontsluiting).!De!identifier!wordt!gebruikt!voor!het!identificeren!van!de! kunstenaar!of!het!concept,!het!museum!kiest!de!naamsvariant!die!het!gepresenteerd!wil!zien.!
•
De!doorzoekbaarheid!van!de!collectiecatalogus!verbetert!door!een!betere!herkenning!met! naamsvarianten!kunstenaars!(zoeken!op!een!naamsvariant!geeft!alle!werken!van!de!kunstenaar).!
•
De!doorzoekbaarheid!van!de!collectiecatalogus!verbetert!door!betere!herkenning!met! naamsvarianten!objectnamen!(zoeken!op!een!naamsvariant!geeft!alle!werken!van!dit!type).!
Verrijking)van)data) •
Het!museum!kan!op!basis!van!toegekende!identifiers!extra!gegevens!ophalen!uit!externe! databronnen!(authorities),!zoals!data,!biografische!gegevens,!beroep,!relaties!met!andere!actoren,! …!
Vereenvoudigde)registratie) •
hoewel!er!bijkomende!gegevens!moeten!worden!genoteerd!(bron!en!identifier),!betekent!het! gebruik!van!persistente!identifiers!dat!er!ook!minder!aandacht!moet!worden!besteed!aan!data! cleaning.!
Promotie)van)concept)Open)Data) Echte!verrijking!en!verbeterde!doorzoekbaarheid!is!slechts!mogelijk!wanneer!externe!bronnen!werkelijk! als!(linked)!open!data!beschikbaar!zijn.!In!andere!gevallen!(cf.!ODIS,!RKDArtists&):! •
Deze!demo!kan!beheerders!van!externe!authorities!ertoe!aanzetten!hun!data!zelf!beschikbaar!te! stellen!als!LOD.!
•
Deze!demo!kan!beheerders!van!externe!authorities!ertoe!aanzetten!hun!data!via!een!derde! dienstverlener!(bv.!VIAF,!Freebase)!beschikbaar!te!stellen!als!LOD.!
•
Voorbeeldwerking!voor!het!erfgoedveld.!
!
!
8!
2.4)Implementatie) Deze!sectie!beschrijft!de!verschillende!strategieën!die!je!als!museum!kan!volgen!om!persistente!URI’s! technisch!te!publiceren.!! Om!data!te!publiceren!op!het!web!met!behulp!van!persistente!URI’s!zijn!er!twee!strategieën.! Centraal) Je!brengt!het!beheer!van!de!persistente!URI’s!onder!bij!een!externe!organisatie!die!de!URI’s!voor! jouw!data!beheert!vanaf!een!centrale!webserver.!Omdat!de!centrale!webserver!met!een!groot!aantal! organisaties!wordt!gedeeld,!zijn!de!webadressen!vaak!opgebouwd!uit!cijferX!en!lettercodes!om!te! zorgen!dat!elk!webadres!uniek!blijft.!De!kost!van!deze!webserver!deel!je!met!andere!organisaties!die! er!gebruik!van!maken.!! De!externe!organisatie!is!BIJ!VOORKEUR!speciaal!voor!dit!doel!opgericht!en!haar!missie!vermeldt! expliciet!dat!ze!de!toegang!tot!informatie!via!persistente!URI’s!verzekert!voorbij!de!werking!of! levensduur!van!jouw!organisatie.!! Voorbeelden!van!persistent$ID$services!vind!je!bijvoorbeeld!terug!in!de!onderzoekswereld,!waar!ze! gebruikt!worden!om!resultaten!van!onderzoeksprojecten!te!identificeren!(!cf.!The!Handle!System)!of! in!de!uitgeverswereld!voor!online!distributie!en!verkoop!(cf.!Digital!Object!Identifier!of!DOI).!! In!de!erfgoedsector!nemen!voornamelijk!grote!instellingen!zoals!nationale!bibliotheken!de!rol!van! persistent!ID!service!op.!Een!voorbeeld!van!een!museum!dat!een!gelijkaardige!service!aanbiedt!voor! zijn!eigen!collectie!en!voor!andere!museumcollecties!is!het!Rijksmuseum.!Zij!gebruiken!de!Handle! service!om!gegevens!over!collectiestukken!te!publiceren!op!het!web.!(cf.! http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.6250).!! Decentraal)) De!andere!strategie!is!om!de!eigen!webserver!van!het!museum!gebruik!om!data!en!beelden!over!de! collectie!te!publiceren!op!het!web.!Daarbij!maak!je!gebruik!van!de!standaard!functionaliteiten!die!de! implementatie!van!het!HTTPXprotocol!door!je!webserver!biedt.!Musea!huren!of!beschikken!vaak!al! over!een!webserver!die!ze!gebruiken!voor!hun!website.!Hierdoor!beschikt!het!museum!alvast!over! een!unieke!domeinnaam!die!ze!ook!kan!gebruiken!voor!het!publiceren!van!persistente!URI’s:!de! domeinnaam!geldt!meteen!als!een!bronvermelding!voor!de!herkomst!van!de!data.!! Het!gebruik!van!je!eigen!webserver,!biedt!ook!de!mogelijkheid!om!de!vorm!van!het![domein]volledig! zelf!te!bepalen!en!zoveel!mogelijk!bestaande!identificatiesystemen!uit!analoge!catalogi!of!interne! databanken!te!hergebruiken.! Deze!strategie!sluit!aan!bij!de!principes!die!beschreven!worden!in!de!Recommendation$on$Linked$ Open$Data$for$museums!van!CIDOC!(International!Committee!for!Documentation)!uit!20123.!Hierin! schuif!ICOM!(International!Council!of!Museums)!het!museum!naar!voor!als!de!autoriteit!bij!uitstek!die! verantwoordelijk!is!om!unieke!persistente!URI’s!toe!te!kennen!aan!objecten!uit!haar!collectie!omdat! zij!direct!toegang!heeft!tot!het!object:!! In$order$to$support$and$advance$the$development$and$implementation$of$Linked$Data$technologies$in$ a$comprehensive$way$ICOM$states$the$following$principles:$
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 3
Statement on Linked Data identifiers for museum objects, CIDOC 2012 Annual General Meeting, 2012-06-13, Helsinki [http://network.icom.museum/fileadmin/user_upload/minisites/cidoc/PDF/StatementOnLinkedDataIdentifiersForMu seumObjects.pdf]
!
9!
− − − − −
− − !
!
Museums!are!the!sole!authority!with!responsibility!for!establishing!globally!unique!and! persistent!identities!(URIs)!for!each!of!the!objects!in!their!collections;! Each!museum!should!establish!and!publish!on!the!internet!such!a!unique!and!persistent! identity!–!preferably!as!http!URI!(=URL)!–!for!each!of!its!objects;! This!URL!should!resolve!to!a!humanXreadable!description!of!the!object,!which!is!sufficiently! detailed!to!identify!it!unambiguously;! Ideally,!this!URL!should!additionally!resolve!to!a!comparable!description!in!a!machine! processible!format,!using!best!practice!Linked!Data!principles;! When!describing!the!relationship!of!the!collection!object!to!its!cultural!context!(people,! places,!events,!etc.),!the!museum!should!where!possible!use!URLs!from!common!frameworks,! rather!than!minting!its!own!URLs!for!these!concepts;! A!museum!can!choose!to!delegate!this!responsibility;! The!museum!should!encourage!other!institutions!to!use!this!set!of!URLs,!by!publishing! metadata!such!as!VoID!descriptions!(see!http://www.w3.org/TR/void)!of!its!collection!
)
10!
3.)Data)uitgever) Om!het!gebruik!van!persistente!URI’s!in!een!instelling!correct!te!implementeren!en!verder!op!te! volgen,!werd!de!functie!van!een!‘Data!uitgever’!geïntroduceerd.!!
3.1)Definitie) De!dataXuitgever!publiceert!op!het!web!door!de![naam!museum]!geautoriseerde!informatie!over! [werken/concepten/agents/events]!die!betrekking!hebben!op!de!collectie!met!behulp!van!persistente! URI’s.! Persistente!URI’s!zijn!onveranderlijke!webadressen!die!elk![werken/concepten/agents/events]!in!de! collectie!eenduidig!identificeren.!! Een!dataXuitgever!zorgt!ervoor!dat!:! 1. elke!persistente!URI!gekoppeld!is!aan!de!juiste!informatie!over!het!werk,;! 2. de!URI’s!onveranderlijk!blijven,!en;! 3. webapplicaties!die!de!collectie!presenteren!op!het!web!systematisch!gebruik!maken!van!de! data!en!beelden!die!door!persistente!URI’s!verspreid!worden.! De!bron!van!die!informatie!kan!een![bronsysteem!voor!beelden,!webpagina’s,!PDFXdocumenten/! machineXleesbaar!databankrecords]!zijn.!De!data!uitgever!draagt!er!zorg!voor!dat!persistente!URI’s! data!en!beelden!uit!de!juiste!bronsystemen!halen.!!
3.2)Plaats)in)de)organisatie) De!dataXuitgever:! • • • •
rapporteert!aan!de![collectieverantwoordelijke]! werkt!samen!met!de![ITXverantwoordelijke]! ondersteunt!collectiemedewerkers!bij!de!documentatie!van!persistente!URI’s! ondersteunt!collectiemedewerkers,!onderzoekers!en!publiekswerkers!bij!verspreiding!en! gebruik!van!persistente!URI’s!!
3.3)Werkmiddelen) De!dataXuitgever!draagt!zorg!voor!de!persistente!URI’s!van![totaal!aantal!objecten]! [werken/concepter/agents/events]in!de!collectie.! De!dataXuitgever!beheert!de!koppelingen!tussen!persistente!URI’s!en!de!geautoriseerde!informatie! met!behulp!van!de!Resolver4,!een!webtool!die!de!dataXuitgever!toelaat!om!koppelingen!te!maken,!te! verwijderen!en!te!actualiseren.!! Alle!documentatie!over!de!het!gebruik!van!persistente!URI’s!in!de!organisatie,!de!procedures!voor!het! beheer!ervan,!en!het!gebruik!van!de!Resolver!wordt!verzameld!in!het!dataDuitgever)handboek.!! De!dataXuitgever!plant![totaal!aantal!VTE]!in!voor!het!actualiseren!van!het!dataXuitgever!handboek! De!dataXuitgever!plant![totaal!aantal!VTE]!in!voor!de!volgende!routine!handelingen:!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 4
!
!Zie!Deel$4.$Resolver!van!dit!handboek! 11!
• • •
controleert!wekelijks!steekproefsgewijs!of!de!persistente!URI’s!actief!zijn! rapporteert!maandelijks!over!het!dataverkeer!via!de!persistente!URI’s! controleert!maandelijks!of!de!koppelingen!met!de!gepubliceerde!informatie!nog!actueel!zijn!
Daarnaast!wordt!de!dataXuitgever!op!ad$hoc!basis!betrokken!bij!de!verwerving!van!nieuwe!objecten! en!bij!projecten!rond!de!ontsluiting!van!de!collectie!om!te!waken!over!de!goede!documentatie!en!het! correcte!hergebruik!van!persistente!URI’s.!!
3.4)Taken)) De!dataXuitgever:! • •
• • •
•
•
registreert!persistente!URI’s!in!de!Resolver!om!ze!op!die!manier!vindbaar!te!maken!op!het! web! koppelt!de!juiste!informatie!(beeld,!webpagina,!PDFXbestand,!databank!record)!aan!hun! corresponderende!persistente!URI,!waardoor!via!deze!persistente!URI’s!de!informatie! gepubliceerd!wordt!op!het!web.! bewaakt!of!de!intellectuele!eigendomsrechten!op!objecten,!beelden!en!data!geklaard!zijn,! om!de!ontsluiting!van!deze!informatie!op!het!web!geen!inbreuk!vormt!op!het!auteursrecht.! haalt!persistente!URI’s!offline/online!en!actualiseert!de!gekoppelde!informatie,!waardoor! persistente!URI’s!steeds!toegang!bieden!tot!de!meest!actuele!informatie.!! bewaakt!de!juistheid!van!de!persistente!URI’s!die!gedocumenteerd!worden!in!het! collectiebeheersysteem!en!in!andere!interne!of!externe!beheersystemen,!om!de!koppeling! met!informatie!uit!deze!systemen!te!vereenvoudigen.!! bewaakt!het!correcte!gebruik!van!persistente!URI’s!voor!de!uitwisseling!van!informatie!met! andere!applicaties!die!ingezet!worden!voor!de!ontsluiting!van!de!collectie,!om!te!verzekeren! dat!deze!applicaties!steeds!toegang!hebben!tot!de!meest!actuele,!geautoriseerde!informatie.!! verzamelt!met!behulp!van!de!Resolver!statistische!gegevens!over!het!gebruik!van!pURI’s!op! het!web,!waardoor!de!impact!van!de!ontsluiting!van!de!collectie!op!het!web!meetbaar!wordt.!
5.)Competenties)) Vereiste!kennis:!! • • • •
Geen!diplomavereisten! Elementaire!kennis!van!PC!en!webapplicaties! Goede!kennis!van!de!omvang!en!aard!van!de!collectie!en!de!mate!waarin!ze!geregistreerd!en! gedigitaliseerd!is! Goede!kennis!van!de!wetgeving!omtrent!auteursrecht!die!van!toepassing!is!op!objecten!in!de! collectie!en!de!gerelateerd!beelden!en!data.!
Vereiste!vaardigheden:! • • • •
!
!
Samenwerken! Nauwgezetheid! Analytisch!denken! Besluitvaardig!
)
12!
4.)Resolver) Dit!hoofdstuk!beschrijft!wat!de!Resolver!is,!waar!je!de!broncode!voor!de!Resolver!kan!downloaden,! hoe!je!de!Resolver!gebruikt!voor!het!beheer!van!persistente!URI’s!en!waar!je!de!installatieX!en! gebruikershandleiding!kan!vinden.!!
4.1)Definitie) De!Resolver!is!een!‘schakelbord’!waarmee!de!data!uitgever!de!koppelingen!tussen!de!naam!en!locatie!van! webpagina’s,!afbeeldingen!of!XMLXbestanden!kan!beheren.!! De!Resolver!biedt!de!mogelijkheid!om:!! −
met!behulp!van!CSVXbestanden,!lijsten!met!Persistente!URI’s!en!daaraan!gekoppelde!URL’s!op!te! laden!en!aan!elkaar!te!koppelen!via!een!webserver,!en;!!
−
deze!koppelingen!afzonderlijk!te!wijzigen!en!bijvoorbeeld!een!URL!te!vervangen!of!te!verwijderen.!
Met!de!Resolver!kan!een!data!uitgever!zelf!bepalen!welke!data!en!beelden!via!persistente!URI’s!ter! beschikking!worden!gesteld.!!
4.2)Broncode) De!Resolver!werd!ontwikkeld!in!het!kader!van!het!‘Persistente!identificatie’!project!(2013!X!2014)! ende!broncode!wordt!ter!beschikking!gesteld!onder!een!open!source!licentie!(GPL!v3).! De!technische!beschrijving!van!de!tool!en!de!instructies!voor!de!installatie!werden!gepubliceerd!op!de! website!van!de!GithubXcommunity!online:!https://github.com/PACKEDXvzw/resolver.!De!werking!van! de!tool!kan!met!de!tijd!veranderen!en!verbeteren.!Daarom!is!het!belangrijk!dat!de!ITX verantwoordelijke!op!regelmatige!tijdstippen!controleert!of!er!een!nieuwe!versie!van!de!Resolver! beschikbaar!is.!Het!werkplan!voor!de!verdere!ontwikkeling!van!de!resolver!is!te!vinden!op!de!Github! wiki!met!een!indicatie!van!het!tijdstip!waarop!een!nieuwe!versie!beschikbaar!wordt!gesteld.!!
4.3)Gebruik) De!werking!van!de!Resolver!kan!schematisch!voorgesteld!worden!als!volgt:!
RESOLVER URI!
URI!
URI! URI! PID
URI!
(inventarisnummer)!
data!
URL! beschrijving!
nieuwe URL!
URI!
URI!
URI!
URL! plaatje!
Standaard! melding!
representation!
URI! - automatisch! - blijft onveranderd!
- handmatig (import)! - verandert samen met ITinfrastructuur !
!
!
!
13!
1. Een!data!uitgever!laadt!via!een!CSVXbestand!de!inventarisnummers!van!de!collectiestukken! op!in!de!Resolver.!! 2. De!Resolver!verwijderd!spaties!en!andere!leestekens!die!niet!toegelaten!zijn!in!een!URI.!De! Resolver!bevat!nu!een!lijst!met!persistent$identifiers$(PID’s)!voor!alle!collectiestukken.!! 3. Vervolgens!maakt!de!Resolver!voor!elke!PID!een!reeks!persistente$URI’s$$voor!de!DataPID!en! de!RepresentationPID.!De!Resolver!maakt!verschillende!varianten!van!de!DataPID!en! RepresentationPID!waardoor!de!negotiatie!naar!de!juiste!data!en!beelden!makkelijker!wordt.!! (OPGELET:!De!Resolver!v1.0!bevat!nog!geen!functionaliteit!voor!het!publiceren!van! WorkPID’s.!Een!beslissing!over!de!wijze!waarop!WorkPID’s!worden!geïmplementeerd!volgt!in! een!van!de!volgende!releases.)!! 4. De!data!uitgever!koppelt!vervolgens!de!persistente!URI’s!aan!de!juiste!webXdocumenten,! bijvoorbeeld!een!URL!naar!een!afbeelding!in!een!externe!beeldbank,!of!een!URL!naar!een! pagina!op!de!website.!Als!er!geen!koppeling!gedefinieerd!is,!krijgen!gebruikers!een! standaardmelding!die!de!data!uitgever!zelf!kan!instellen!–!Bijv.!dat!het!collectiestuk! inderdaad!deel!uitmaakt!van!de!collectie!maar!dat!het!museum!geen!informatie!of!beelden! op!het!web!beschikbaar!heeft.!! 5. De!koppeling!tussen!de!persistente!URI’s!en!de!URL’s!!kunnen,!indien!nodig,!aanX!en! uitgeschakeld!worden!–!bijv.!als!een!beeld!offline!moet!gehaald!worden!wegens!een!inbreuk! op!de!auteursrechten.!! 6. Wanneer!er!nieuwe!beelden!beschikbaar!zijn!op!het!web,!of!wanneer!het!museum!een! nieuwe!website!heeft,!kunnen!de!URL’s!eenvoudig!gewijzigd!worden.!Gebruikers!van!de! persistente!URI’s!worden!dan!meteen!omgeleid!naar!het!nieuwe!beeld!of!de!nieuwe!website.!! De!gebruikersinterface!ziet!eruit!als!volgt:!
!
!
14!
De!gecreëerde!datastromen!kunnen!schematisch!voorgesteld!worden!als!volgt:! !
DATA STROMEN
UR
L(
I
JP
EG )
URI
UR
URL (XML)
API / collectiebeheersysteem!
DAM - systeem!
CMS collectie! website!
CMS Erfgoedinzicht! website!
) ML HT
U
( RL
UR
I
resolver! UR
mobiele apps!
andere!
I
URI
data uitgever!
europeana!
UR
I
collectie! website!
Erfgoedinzicht! website!
! ! !
4.4)Documentatie) De!gedetailleerde!installatiehandleiding!kan!je!vinden!op:!https://github.com/PACKEDX vzw/resolver/blob/master/INSTALL.md! De!gedetailleerde!gebruikershandleiding!kan!je!vinden!op:!https://github.com/PACKEDX vzw/resolver/wiki.! !
!
!
15!
5.)Implementatie)[naam)museum]) Dit!hoofdstuk!beschrijft!de!roadmap!voor!het!uitrollen!van!de!Resolver!en!de!opstart!van!het!beheer! van!persistente!URI’s!in!het![naam!museum].!Dit!document!bevat!een!praktische!stappenplan!voor!(1)! de!installatie!van!een!resolver!waarmee!het![naam!museum]!persistente!URI’s!kan!beheren!en!(2)!de! hoofdlijnen!voor!de!ontwikkeling!van!een!beleid!rond!de!uitgave!van!data!en!beelden.! Het!actieplan!bevat!vijf!acties:! 1. bepalen!wie!de!rol!van!data!uitgever!opneemt!en!daartoe!het!mandaat!en!de!nodige! documentatie!heeft;!! 2. de!persistente!URI’s!voor!kunstwerken!en!identificatiegegevens!documenteren!in!het! collectiebeheersysteem;! 3. de!installatie!van!de!Resolver!voor!!het!beheer!van!persistente!URI’s;! 4. de!persistente!URI’s!voor!kunstwerken!operationeel!maken;! 5. de!verspreiding!van!persistente!URI’s.! !
Actie)1.)Aanduiden)‘Data)uitgever’) Het!doel!van!deze!actie!is!bepalen!wie!de!persistente!URIs!voor!kunstwerken!in!de!collectie!van!het! Groeningemuseum!beheert,!dat!de!beheerder!daarvoor!een!mandaat!heeft!van!de!directie!van!het! Groeningemuseum!en!dat!de!beheerder!over!voldoende!documentatie!beschikt!om!Persistente!URI’s! te!beheren!met!behulp!van!de!Resolver.! Taak!1.1.!Beheerder!persistente!URI’s!aanduiden! Taak!1.2!Mandaat!krijgen!van!de!directie! Taak!1.3.!De!nodige!documentatie!en!kennis!verwerven!
Actie)2.)Documenteren)Persistente)URI’s) Het!doel!van!deze!actie!is!te!garanderen!dat!de!persistente!URI’s!gedocumenteerd!zijn!in!de! collectiedata!of!dat!er!een!concreet!plan!is!om!ze!op!korte!termijn!in!het!collectiebeheersysteem!op! te!nemen.!! Hierdoor!kunnen!data!en!beelden!uit!verschillende!beheersystemen!in!de!toekomst!eenvoudig!aan! elkaar!gekoppeld!worden!en!aan!de!persistente!URI’s!in!de!Resolver.!Door!persistente!URI’s!op!te! nemen!in!de!collectiedata!kunnen!ze!ook!eenvoudig!gedeeld!worden!met!andere!gebruikers!(bijv.! Europeana)! Taak!2.1.!Update!van!de!velden!in!het!collectiebeheersysteem! Taak!2.2.!Het!aanmaken!van!persistente!URI’s!voor!alle!objecten!in!de!collectie! Taak!2.3.!Upload!van!persistente!URI’s!in!het!collectiebeheersysteem!
Actie)3.)Installatie)van)de)Resolver) Taak!3.1.!Overleg!met!ITXdienst! Taak!3.2.!Domeinnaam!registreren! Taak!3.3.!Installatie!van!de!Resolver!
!
16!
Actie)4.)Activeren)van)de)Persistente)URI’s) Het!doel!van!deze!actie!is!de!persistente!URI’s!voor!alle!kunstwerken!uit!de!collectie!te!activeren!met! behulp!van!de!geïnstalleerde!ResolverXtool.!Op!die!manier!zal!elke!persistente!URI!naar!iets! verwijzen:!een!webpublicatie!of!een!standaard!melding.!Daarvoor!dient!men!een!importbestand!te! maken!waarmee!persistente!URI’s!en!URL’s!kunnen!opgeladen!worden!in!de!Resolver.! Taak!4.1.!Een!overzicht!maken!van!kunstwerken!waarover!men!data!en!afbeeldingen!online! wil!plaatsen.! Taak!4.2.!Een!overzicht!maken!van!systemen,!servers,!databanken!waar!de!documenten!over! objecten!zicht!bevinden! Taak!4.3.!Een!lijst!maken!van!beschikbare!URL’s! Taak!4.4.!Importbestand!voor!de!Resolver!maken!(zie!bijlage!1)! Taak!4.5.!Importbestand!in!de!Resolver!opladen!
Actie)5.)Verspreiding)van)Persistente)URI’s) Het!doel!van!deze!actie!is!het!gebruik!van!Persistente!URI’s!!in!andere!webapplicaties!te!bevorderen! en!te!controleren.!Wanneer!een!museum!een!nieuwe!website!of!mobiele!applicatie!in!gebruik!neem,! is!het!noodzakelijk!dat!hierbij!de!data!en!beelden!worden!gebruikt!die!verspreid!worden!via!de! persistente!URI’s.!Als!er!in!de!toekomst!nieuwe!webprojecten!tot!stand!komen,!is!het!noodzakelijk! om!dit!hoofdstuk!te!actualiseren.!! Taak!5.1.!Identificeer!interne!en!externe!gebruikers! Taak!5.2!Bepaal!kanalen! !
!
)
17!
6.)Bibliografie)en)Literatuur)) ! 1. D7.1.3!X!Study!on!persistent!URIs,!with!identification!of!best!practices!and!recommendations! on!the!topic!for!the!MSs!and!the!EC,!2012.!!Zie:! [https://joinup.ec.europa.eu/sites/default/files/D7.1.3%20X %20Study%20on%20persistent%20URIs.pdf]! ! 2. Statement!on!Linked!Data!identifiers!for!museum!objects,!CIDOC!2012!Annual!General! Meeting,!2012X06X13,!Helsinki! [http://network.icom.museum/fileadmin/user_upload/minisites/cidoc/PDF/StatementOnLink edDataIdentifiersForMuseumObjects.pdf]! ! 3. DCA!deliverable.D3.2!Recommendations!on!Contextualisation!and!Enrichment!of! Contemporary!Art!Revision:!V1.1![http://www.dcaXproject.eu/images/uploads/! work_packages/DCA_D32_RecommendationsContextualisationAndEnrichment_V1.1.pdf]! ! 4. Persistente!links.!CESTXpublicatie![http://www.projectcest.be/index.php/Persistente_links]! ! 5. Project!‘Persistente!identificatie’.!CESTXpublicatie! [http://projectcest.be/index.php/Project_Persistente_identificatie]!
)
!
18!
Bijlage(1.(Sjabloon(CSV1bestand(voor(de(Resolver(
