19 e jaargang nummer 2 december 2014
o.a. in dit nummer: bestuursnieuws, terugblik studiedag suïcide en een oud-cusist aan het woord
“God is machtig, maar hoe?” Met die vraag worstelen veel christenen in
behoefte aan controle over de moeilijke
leven ‘zo’n leerzame ervaring is’. Mooie
tijden van lijden. Wat is de zin en niet-zin
dingen in het leven: ‘Als mensen dit doen,
bedenksels, maar ze helpen niet. Als je al
van dit lijden? Wie anderen nabij wil zijn
gebeurt nu eenmaal dat.’ Of: lijden van nu is
spreekt, spreek dan over Jezus bij het graf
of wil troosten, zal zich persoonlijk moeten
gevolg van verkeerd gedrag in je vorige
van zijn vriend Lazarus. Hoe Jezus razend
verhouden tot deze vraag. Onze gedachten
leven. Of: het zijn geen mensenhanden die
van woede huilt, heftig en ontroostbaar.
hierover kleuren namelijk hoe en of wij
het je aandoen, wat zomaar kan klinken
Daaruit leren we dat Jezus het lijden niet
troosten.
alsof God de bron van het kwaad is. Met dit
aanvaardt. Lijden is onuitstaanbaar. Je weet
soort redeneringen neem je eigenlijk zitting
niet waar het goed voor is. Je kunt het alleen
Dat stelde geestelijk verzorgster mevrouw
in Gods regiekamer en loop je groot risico in
maar niet ontkennen en ermee leven, samen
Van der Kooi op onze studiedag over
het contact met anderen. Breng je pastorale
met anderen die als engelen voor je zijn.
pastoraat rond suïcide. Zij vertelde ons
bezoek liever als schepsel. Schepsels
Jezus keurt het lijden ook niet goed. Hij
verhalen over hoe het kan en over hoe het
regisseren niet, verklaren niet, hebben niet
máákt het wel goed, ooit, op een dag.
maar beter niet kan in pastoraat. Hoofdlijn:
op alle vragen antwoord. Het christelijk
luister lang en aandachtig en zonder
geloof geeft wél genoeg antwoord om het
Denken over sterven en tranen
oordeel. Zoals bij Job: de aanwezigheid van
met die vragen uit te houden. Leg daarom
Angst en verlegenheid in pastoraat rond
zijn vrienden is troostend. Het gaat pas mis
liever een vinger op de lippen en luister. En
suïcide worden ook gevoed door ons denken
als zij beginnen te praten.
áls je al spreekt, spreek dan Paulus na over
over onze eigen dood. Wat doet het met je,
Jezus Christus en die gekruisigd.
de gedachte dat je zelf zult sterven? Ben je
Denken over zin en niet-zin
Iemand kan zover komen dat hij zegt: in de
er ongemakkelijk mee en ga je dan ondoor-
Hoe kan het soms zo kwetsend mis gaan in
weg die God nu met mij gaat, kan ik
dacht iets ongelukkigs zeggen als ‘Kop op’ of
pastoraat rond suïcide? Veel is terug te
ontdekken hoe iets mij dichter bij God
‘Nou, beterschap dan maar’? Schrik je van
voeren op de diepe behoefte van mensen om
brengt. Maar wij schrijven de ander niet op
de spiegel die je wordt voorgehouden: ‘Zo
de hand te leggen op ‘hoe het zit’. De
voorhand al voor dat leed op de weg van het
broos is ook mijn leven’ en sla je vervolgens
Kerstvakantie 2014
Een Kind is ons geboren,
een Zoon is ons gegeven ...
Bestuur, docenten, trainers en het kantoorteam van de PPT wensen u gezegende Kerstdagen en een voorspoedig 2015. Van 22 december 2014 t/m 2 januari 2015 is het kantoor van de stichting beperkt bereikbaar. Dringende zaken kunt u het beste op de mail zetten, dan krijgt u zo snel mogelijk antwoord. Vanaf 5 januari zijn we ook telefonisch weer bereikbaar, ‘s ochtends van half 10 tot 12 uur.
Over schuld kunnen we doorvragen: wat is voldoende liefhebben dan volgens u? Wat deden jullie wél samen? Alles wat schoon en goed is, mag meetellen in het levensverhaal. Gods aanwijzingen zijn hier bepalend. En áls we over schuld al iets zeggen, dan over de opstanding van Christus.
Denken over hoop Pastorale gesprekken mogen er op gericht zijn toekomst te openen. ‘Eet, drink, anders is de weg te lang voor je,’ m.a.w. er is nog iets te doen voor je, er kómt nog wat. Verzorg wat kwetsbaar is, in een gemeenschap van betrokken mensen. Samen hoop houden dat er licht komt. Dat vraagt dat je als pastoraal bezoeker ook bidt voor je eigen geestelijke huishouding. Luister naar je pastorant en luister intussen ook naar dicht? Kun je het verschrikkelijke van de
mensen als zijn engelen uitstuurt om
dood niet verdragen en ga je dit verhul-
ons te behoeden en bewaren op al onze
len met ‘zachtere’ omschrijvingen als
wegen. ‘Als je me roept, geef ik ant-
‘heengaan’ of de dood ‘als vriend en
woord. In je nood zal ik bij je zijn.’ Zijn
laatste metgezel’? Je eigen gedachten
engelen voorkomen niet alle rampen,
resoneren mee als je met anderen
maar leiden je er wel langs. Zij dragen je
spreekt over hun lijden en sterven. Wees
op handen en bewaren je voor erger.
je daar van bewust. Mensen willen graag troosten, maar te
Denken over schuld
vaak in de zin van wegpoetsen van
In pastorale gesprekken rond suïcide
verdriet. Zij kunnen niet tegen het
wordt vaak gesproken over schuld.
verdriet van de ander en proberen hen
Iemand voelt zich onpeilbaar schuldig
het verdriet te ontfutselen. Ga niet
tegenover God en kan zo niet verder
‘wegtroosten’. Daarmee stel je alleen
leven. Nabestaanden vragen zich af: Zijn
jezelf gerust. Mensen vinden verdriet
wij schuldig? Hebben wij iets over het
zien lastig, en verdriet tonen ook. Maar
hoofd gezien? Hebben wij de weg van
verdriet móet een uitweg krijgen, zijn
God die ons als Vader door en door kent
loop kunnen lopen, anders verhardt je
en liefheeft, onvoldoende gewezen? Heb
hart. Duwen en trekken heeft geen zin,
ik genoeg van hem gehouden?
dit kost gewoon tijd, en echt troosten
Mevrouw Van der Kooi benadrukt het
kost daarom ook tijd. Leed vraagt eerst
belang van onderscheid tussen schuld
om troost, niet om therapie. Luister met
en schuldgevoel. Schuldgevoel heeft
aandacht, spreek niet voor je beurt.
vaak te maken met een teleurgesteld
Hoe houden mensen het uit met hun
zelfbeeld. Niet perse met schuld. Zo
verdriet? Het is beter te verteren voor
iemand noemt het misschien schuld,
wie zich gedragen weet door mensen en
maar kan beter gaan werken aan zijn
hun liefde. Gedragen door God, die deze
zelfbeeld.
de Geest van God. In het lijden geeft het christelijk geloof een belangrijk perspectief: hoop. Het lijden heeft niet het laatste woord. God zal er zelf een einde aan maken. Er is Hoop voorbij de dood. Vertrouw daarom alles aan God toe: je vragen, tranen, gedachten over schuld en je hoop. Het zijn de barmhartigheden van de Heer. Zij houden niet op. Corina van Renssen, coördinator
Van het bestuur Het cursus seizoen 2014-2015
cursussen. Uw hulp hebben
Wij doen een beroep op u die
is bijna halverwege en
we daarom nodig doordat u
dit leest om het werk van de
verloopt tot nu toe naar
onze ambassadeur bent in
PPT blijvend te gedenken
tevredenheid, al is het aantal
uw eigen vrienden- en
middels voorbeden, geldelijke
cursisten wel weer lager dan
broeder/zusterkring. Flyers en
bijdragen en collecten. Opdat
het vorige seizoen en dat is
folders hiervoor sturen de
de psycho pastorale toerus-
een teleurstelling. Als bestuur
vrijwilligers op kantoor u op
ting van gemeenteleden
zijn we volop bezig ons te
verzoek graag toe. Kijkt u ook
voortgang kan vinden.
bezinnen op de toekomst,
naar de waardebon op de
mede in het licht van de vele
achterkant van deze Nieuws-
Namens het bestuur wens ik
pastorale cursussen die in ons
brief om uit te delen!
u gezegende Kerstdagen en
land door allerlei organisaties
een goede jaarwisseling toe.
worden aangeboden.
We zijn dankbaar dat we met
Tegelijk blijft het waar dat we
ingang van dit seizoen in
nog teveel mensen ontmoe-
Goes een nieuwe cursusloca-
ten die niet eerder van de PPT
tie konden opstarten, omdat
hebben gehoord en van het
er vanuit Zeeland blijvend
unieke en eigene van onze
vraag is naar onze cursussen.
Ds. P. Nobel, Monster, voorzitter
Financieel In deze rubriek is al eens
lopende cursusjaar 2014/2015
Nu al weten wij dat het eerste
ook in te schrijven.
eerder de functie en werking
zijn helaas minder positief.
halfjaar 2015 een nadelig
Wij zullen voor zover ons
van de continuïteitsreserve
Bij de huidige cursusprijzen,
saldo zal laten zien.
budget dit toelaat aan de weg
aan de orde gekomen. Het
die we liever niet willen
Wij hopen dat door een groter
blijven timmeren om onze
positieve resultaat van € 7.778
verhogen, is het aantal
aantal cursisten in het
cursus op ruime schaal onder
in 2013 gaf deze reserve de zo
cursisten te laag om onze
volgend cursusjaar onze
de aandacht te brengen.
gewenste versterking. Deze
kosten te dekken.
financiële reserves in de
Wij wensen elkaar een
buffer dient om tijden, waarin
De privé donaties en giften
nabije toekomst niet verder
bijzonder en in alle opzichten
inkomsten en uitgaven een
van instellingen en kerken
aangesproken hoeven te
gezegend en vruchtbaar
minder florissant beeld te
blijven gelukkig wel redelijk
worden.
nieuw jaar toe.
zien geven, door te komen.
op peil, zeker gelet op de
Momenteel beleven wij zo’n
moeilijke omstandigheden
Wederom doen wij een
Albert van der Woude
periode.
waarin velen zich in financi-
beroep op (oud)-cursisten, om
(penningmeester)
Het eerste halfjaar 2014
eel opzicht bevinden. En daar
met hun enthousiasme over
verliep nog relatief gunstig.
zijn wij natuurlijk heel
onze cursus(sen) anderen te
De vooruitzichten voor het
dankbaar voor.
enthousiasmeren om zich
Vanuit Zijn liefde dienstbaar zijn Even voorstellen: Annemieke van der Meij, getrouwd met Reinier, wij hebben 3 kinderen in de leeftijd van 10, 12 en 15 jaar. Ik woon in Valkenburg aan de Rijn, een dorp naast Katwijk. Ik kom oorspronkelijk uit Bergschenhoek. Na de MAVO en MDGO-Agogisch Werk heb ik tien jaar gewerkt als peuterleidster, tot onze derde op komst was. Sindsdien ben ik vooral manager van ons gezin. Wij zijn lid van de Hervormde gemeente (PKN) in ons dorp en vind ik het fijn om daar ook actief te zijn. Eerder in de jeugddienstcommissie, zondagsschool, Gemeente Groei Groep, en de voorbereidingsgroep voor de gemeentezondag en nu zetten we een Plus Pastoraal Team op. Ik probeerde een luisterend oor te zijn voor mensen waar het niet zo goed mee ging en merkte dat daar behoefte aan was. Maar vaak dacht ik: “Kan ik niet meer voor hen doen?” Ik miste toerusting om mensen bij te staan en ook om wat ik hoorde een plekje te geven. Ik ben op zoek gegaan naar cursussen over pastoraat. Aan de predikant vertelde ik waar ik mee bezig was. Een week later kreeg ik van hem een mailtje dat de PPT een cursus verzorgde in Katwijk, het was wel kort dag! Na wat informatie over die cursus en de stichting te hebben gelezen, wist ik: dit is het! Ik heb me snel opgegeven en kon nog
In het eerste cursusjaar (basiscursus) kijk je eerst naar wat
meedoen. Ik zie dat als leiding van God. Dit was in 2011.
Psychopastoraat is en ga je vooral met jezelf aan de slag. Wat is jouw Godsbeeld en je mensbeeld, wat is jouw visie op het
Vanaf dat ik het cursusmateriaal had en er in begon te lezen,
lijden, vertel je levensverhaal en kijk wat je daar nu mee kunt.
leek ik wel een spons. Ik zoog alle informatie op en herkende de
Ook kom je er achter wat je DISC profiel is, klinkt ingewikkeld
noden van de mensen in de stof. Ik zocht in de cursus hulpmid-
maar is vooral heel leerzaam! Best pittig om zo met jezelf en
delen om de ander tot troost te kunnen zijn en om de proble-
met God aan de slag te gaan. Maar wat groei je geestelijk in
men voor die ander op te kunnen lossen. Het is mooi dat ik het
zo’n jaar! In de vervolgcursus ga je aan de slag met psychische
antwoord op die laatste vraag niet heb gevonden. Ik ben vanuit
ziektebeelden. Waaronder: depressie, verslavingen,
mezelf oplossingsgericht (ook dat heb ik geleerd in de cursus)
angststoornissen, persoonlijkheidstoornissen,
maar ik heb moeten leren dat ik helaas niet alles voor een
relatieproblemen, rouw en verlies. Soms heb je het
ander op kan lossen. Er gewoon zijn kan al zoveel betekenen.
gevoel dat de informatie te beperkt is. Hoe kun je
Meeleven, meelijden met de pijn van een ander. Je tijd en jezelf
op een vrijdagmiddag alles te weten komen over
geven aan diegene die dat nodig heeft. Dat je een instrument
bijvoorbeeld verslavingen? Dat lukt niet. Hierdoor
mag zijn in de handen van God, dat God er is bij die mensen die
realiseer je je ook weer dat je geen hulpverlener
het zo zwaar hebben. Dat vooral maakt dat ik door de cursus
bent. Maar dat het goed is dat je enige kennis
alleen maar enthousiaster ben geworden over mensen helpen.
krijgt van deze ziektebeelden zodat je ze kunt
Je krijgt kennis door het cursusmateriaal en de docenten die
herkennen en weet hoe je moet handelen.
de verschillende lessen geven. Je krijgt vaardigheden door het werken met je subgroep en je trainer, daar werk je ook aan je
In het eerste cursusjaar kreeg je de opdracht om in
houding door situaties uit te spelen. En dit werk je dan nog
je gemeente bekend te maken dat je de cursus
weer verder uit met je huiswerkgroep, die ook heel prettig is
volgde, waarom je dat deed en wat het inhield. Ik
om ervaringen uit te wisselen. Sommige huiswerkgroepen
heb een afspraak gemaakt met de predikant. Het
bestaan nu (1 jaar na afsluiting van de cursus) nog en zijn
pastoraat viel en valt onder de verantwoordelijk-
verder gegaan als bijbelstudiegroepje.
heid van de kerkenraad en de predikant. Er waren
toen geen andere mensen aangesteld voor het pastoraat. Na
noodzaak van een pastoraal team, door input van de PPT en
dit gesprek werd ik uitgenodigd voor een kerkenraadsvergade-
bijdragen van andere gemeentes die ook bezig waren. Hierna
ring om te vertellen over de cursus en mijn motivatie. Ik heb
ben ik naar huis gegaan en heb het allemaal in Gods handen
gevraagd of de raad na wilde denken over een pastoraal team
gelegd.
... dat was spannend. Ik denk dat bij een pastoraal team vaak wordt gedacht aan een evangelische gemeente. Het is nog niet
En God laat niet los wat Zijn hand begonnen is. Na een paar
in heel kerkelijk Nederland ‘gewoon’. Terwijl de noodklok luidt
maanden kreeg ik te horen dat de kerkenraad er positief
en duidelijk wordt dat steeds meer mensen te kampen hebben
tegenover stond, iemand wilde graag coördinator zijn, de
met psychische noden. Deze noden hebben soms langdurige
dominee wilde meewerken aan de opzet van het team en of ik
en intensieve aandacht nodig. Specifieke kennis en tijd kunnen
ook mee wilde denken hoe we het gingen doen. Dan begin je in
ontbreken bij de predikant en de kerkenraad. Hoe mooi is het
2011 aan een cursus en dan zit je in juni 2014 met elkaar om
dan wanneer je als toegerust gemeentelid een aanvulling kunt
tafel om een Plus Pastoraal Team (de naam van ons team) in je
zijn op het pastorale werk in je eigen gemeente?
gemeente op te gaan zetten. Dat is zo’n zegen. We zitten er nu nog midden in. Inmiddels hebben we ons kenbaar gemaakt aan de gemeente via het kerkblad. Er volgen nog meer stukjes om de gemeente te laten wennen aan dit nieuwe stukje kerkenwerk. In januari is de dienst waarin we geheimhouding beloven en de zegen van God meekrijgen over het werk. Ik zeg ‘we’ want inmiddels zijn de coördinator en nog een gemeentelid de cursus in Gouda gaan doen. We kunnen dus vanaf januari met twee Pastoraal Begeleiders aan de slag! Als ik dit alles zo weer op schrijf, ben ik weer verwonderd over hoe het is gelopen. Uit eigen ervaring kan ik nu zeggen dat het wonderlijk is om Gods leiding te mogen ervaren, dat deuren opengaan, er dingen gebeuren die je duidelijk maken welke kant je op moet gaan, zo mooi en bemoedigend. Neemt niet weg dat ik de tijd die voor me ligt als spannend ervaar. Wat komt er allemaal op mijn pad, er is zoveel verdriet en lijden in onze wereld. Maar ik weet dat Hij altijd met mij mee gaat. En dan ben ik alleen maar dankbaar dat ik een instrument mag zijn in Zijn
Een pastoraal team opzetten heeft tijd nodig. Sommige
handen en hoop ik dat ik daardoor mensen de weg terug kan
kerkenraadsleden zijn meteen positief, anderen hebben meer
wijzen naar het lichaam van Christus, zodat zij binnen onze
tijd nodig. Dat vraagt zorgvuldigheid en dat kost tijd. In die tijd
eigen gemeente weer gevoed en gesterkt kunnen worden.
ging onze predikant met emeritaat en lag de vraag over een pastoraal team even in de koelkast. Na een half jaar kregen wij
Vind jij het ook fijn om er te zijn voor andere mensen, kun je
een nieuwe predikant. De eerste vraag die ik hem stelde op de
luisteren, voel je mee wanneer anderen hun noden delen, wil
kennismakingsavond was: heeft u ervaring met een pastoraal
je vanuit Zijn liefde dienstbaar zijn? Dan is de cursus Psycho
team en zo ja staat u daar open voor? Want mijn enthousi-
Pastorale Toerusting misschien ook iets voor jou. Ik beveel hem
asme was alleen maar toegenomen en ik had net de cursus
van harte aan!
afgerond. Bij mij was het verlangen gegroeid om met de kennis iets te gaan doen in onze gemeente. Maar het bleef stil. Ik vond dit moeilijk en wist niet zo goed hoe ik er mee om moest gaan. (Dan te bedenken dat het bij Abraham meer dan 13 jaar stil bleef.) Ik heb gebeden en aan God gevraagd wat de bedoeling was. Moest ik iets anders gaan doen in onze gemeente (werk genoeg)? Het antwoord kwam die zondag daarop. Ik werd gevraagd om tijdens een kerkenraadsvergadering nog eens te komen vertellen over de cursus en over het eventueel opzetten van een pastoraal team. Wow, ik kan je vertellen dat het zo mooi is wanneer God deuren opent en je op die manier zijn leiding mag ervaren! Ik heb een presentatie gemaakt over de
Colofon
Nalatenschap
U kunt ons werk ook steunen met uw nalatenschap. ‘Delen om te helen’ is een halfjaarlijkse uitgave van de Stichting voor Psycho Pastorale Toerusting (PPT).
Misschien is het een vorm van geven waar u liever (nog) niet over nadenkt. Toch is het goed om u alvast te laten informeren over de mogelijkheden. Zo kunt u zichzelf ervan verzekeren dat uw nalatenschap wordt bestemd
Adres: Landjuweel 15 3905 PE Veenendaal
voor zaken die u aan het hart gaan.
OM UIT TE DELEN We bieden belangstellenden graag de gelegenheid om kennis te maken met onze cursus. Door gebruikmaking van onderstaande Waardebon kunt u in januari de mooie les volgen over het pastorale gesprek of over geloof en gevoel. De cursus wordt gegeven in Goes, Gouda, Lelystad en Veenendaal. Kijk op onze website www.stichtingppt.nl voor meer informatie over de inhoud van de cursus en
T (0318) 54 05 03 F (0318) 55 01 16
[email protected] www.stichtingppt.nl IBAN: NL56 INGB 00003929 29 BIC nr: INGBNL2A KvK Utrecht: 41185432
Noteer in uw agenda! Studiedag PPT 7 maart 2015
de data en de locaties waar u terecht kunt. Aanmelden kan ook via deze website.
Onderwerp: Dementie
U bent van harte welkom.
We gaan aandacht schenken aan mensen met dementie en aan de betrokkenen om hen heen. Kosten € 35,Begin februari 2015 ontvangt u hiervoor een uitnodiging.
Stichting PPT is lid van de Evangelische Alliantie.
PPT De Stichting voor Psycho Pastorale Toerusting (PPT) wil psycho pastorale zorg in christelijke gemeenten bevorderen. PPT komt voort uit Stichting PPH, een stichting die is opgericht in 1992 vanuit de gedachte dat psycho pastorale begeleiding zowel in reformatorische kerken als in evangelische gemeenten een grote rol zou kunnen spelen. De activiteiten van PPT omvatten het geven van cursussen om Psycho Pastorale Begeleiders op te leiden en studiedagen waarin een onderwerp verder wordt uitgediept. Tevens verzorgt PPT informatieavonden voor kerkenraden of andere groepen en geeft de stichting advies en begeleiding bij het implementeren van psycho pastorale begeleiding in kerkelijke gemeenten. Word donateur van de PPT voor minimaal € 15,= per jaar Bestuur: Ds. P. Nobel, voorzitter C.J. Markus-Schuurman, secretaris A. v.d. Woude, penningmeester B.D. Okma Sj. van de Velde Juridisch adviseur: Mr. P.L. Hellinga Cursuscoördinator PPT: C. van Renssen-ten Napel, Ontwerp stramien: www.deelstraendejong.nl Vormgeving en druk: Drukkerij J. Bout & Zn, Huizen
www.stichtingppt.nl
