GGD IJsselland. Een terugblik op Samen werken aan gezondheid Publieksjaarverslag

GGD IJsselland in beweging Een terugblik op 2011

Samen werken aan gezondheid | Publieksjaarverslag

Inhoudsopgave

Voorwoord

Voorwoord | 1

Samen werken aan gezondheid. Dat doet GGD IJsselland. De resultaten zijn elk jaar te lezen in een jaarverslag speciaal voor inwoners, gemeenten, instellingen en bedrijven. GGD IJsselland

Voorbereiden op veranderen | 2

heeft zich, net zoals in voorgaande perioden, in 2011 met veel enthousiasme ingezet voor de volksgezondheid binnen haar verzorgingsgebied. Dit verslag blikt daarop terug.

GGD continu in beweging | 4 Zo verwelkomde GGD IJsselland de gemeente Deventer. Heerde ging over naar GGD Gelre-IJssel.

Ouders en kinderen altijd welkom | 6

Hattem maakte in 2011 nog deel uit van IJsselland, maar heeft de beweging net als Heerde naar Gelre-IJssel ingezet. Een veranderd gebied stelt andere eisen aan de GGD. Afgelopen jaar zijn daarom

WE CAN Young | 8

al stappen gezet en zijn werkprocessen aangepast. Deze staan verspreid door dit verslag. GGD-professionals vertellen hoe zij dit ervaren hebben.

Vaccinaties voor reizigers | 10 Onze taak blijft weliswaar hetzelfde: de gezondheid van de inwoners beschermen en bevorderen.

Trammelant in Tandenland | 12

Maar toch zijn er elk jaar weer belangrijke ontwikkelingen waarmee GGD-medewerkers rekening moeten houden. Ook daarover meer in dit jaarverslag.

Infectieziekten | 14 Intern stond de organisatie niet stil. Er is hard gewerkt aan een nieuwe koers en een daarbij passende

Soa en seksuele gezondheid | 16

organisatiewijziging. GGD IJsselland moet nog meer oog hebben voor wat er extern gebeurt en voor wat gemeenten verwachten. Die gemeenten maar ook de inwoners mogen vertrouwen op een heldere

Een team voor verschillende doelgroepen | 18

GGD-organisatie met professionals die goed luisteren, juiste adviezen geven en duidelijk hebben wat er leeft en speelt.

GGD IJsselland in het kort | 20 Erik Dannenberg Nicolette Rigter Steenwijkerland

Voorzitter Algemeen en Dagelijks Bestuur

Directeur Publieke Gezondheid

Staphorst

Zwartewaterland

Hardenberg

Kampen Dalfsen

Zwolle

Ommen Hattem

Raalte Olst-Wijhe

Deventer

GGD IJsselland Samen werken aan gezondheid

1

Ook landelijke ontwikkelingen speelden in

organisatiewijziging. Daarmee is het kader

ben voor wat gemeenten willen. De lokale

2011 een rol. De rijksoverheid laat de zorg

waarbinnen gewerkt wordt, duidelijk

overheid wil op maat bediend worden.’

voor gezondheid steeds meer aan gemeen-

geworden. Om de wijze waarop binnen de

‘In 2012 gaan we bekijken hoe we er voor

ten over. Voorbeelden zijn onder meer de

organisatie wordt samengewerkt vorm te

zorgen dat we meer beleidsadviezen op

taken die te maken hebben met de over-

geven is tevens een besturingsfilosofie ont-

maat kunnen geven. Gemeenten hebben

heveling van de Jeugdzorg van centraal

wikkeld. Deze heeft zijn doorwerking naar

behoefte aan cijfers en feiten over gezond-

naar lokaal bestuur, de veranderingen

de samenwerking met externe partners.

heid, waarop ze hun besluitvorming

op het gebied van de Algemene Wet

Als GGD willen we ook dat een stevige

kunnen baseren.’

Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de

impuls geven.’ In control

uitvoering van de Wet Werken naar Vermogen. De gemeenten krijgen tegelijker-

‘Het jaar 2011 is dus vooral een voorberei-

‘De komende jaren willen we als organisa-

tijd te maken met bezuinigingen. Meer en

dingsjaar geweest om de randvoorwaarden

tie daarnaast krachtig naar buiten treden.

complexer werk met minder middelen dus.

voor een goede samenwerking, in- en ex-

We krijgen met allerlei grote veranderin-

De GGD is de uitvoerende volksgezond-

tern, stevig op poten te zetten. We streven

gen te maken. Zo moeten we ons onder

heidsdienst van de gemeenten. Dat

er uiteindelijk naar om een betrouwbare

meer voorbereiden op de transitie Jeugd-

betekent dat we heel scherp moeten zijn

en deskundige gesprekspartner voor de

zorg, oftewel de decentrale jeugdtaak.

op wat de opdrachtgever wil. Gemeenten

gemeenten te zijn. Het afgelopen jaar heb-

Gemeenten krijgen meer verantwoordelijk-

hebben door al deze veranderingen te

ben we daarvoor de koers uitgezet.’

heid als het om jeugd gaat. Als GGD willen

maken met steeds meer en andere vraag-

we hen daarbij ondersteunen, zodat de

stukken, waarbij aspecten van volksge-

Goed luisteren

gemeenten deze verantwoordelijkheid

zondheid aan bod komen. Daar willen wij

‘Vanaf 2012 zal de focus meer naar buiten

kunnen waarmaken. De organisatie van de

als GGD IJsselland op inspelen door een

gericht zijn. Voorop staat goed luisteren

zorg voor nul tot vier jarigen is in dat ver-

passende aanpak.

naar de gemeenten. Onze adviezen moe-

band in 2012 een belangrijk onderwerp.’

ten naadloos aansluiten bij hun behoefte

Nieuwe directeur zet beweging in gang

Voorbereiden op veranderen GGD IJsselland is voortdurend in beweging. Zo trof de GGD intern de nodige voorbereidingen op de

Nicolette Rigter volgde in mei 2011

en verantwoordelijkheden. Er is steeds

‘Dit jaar zal de organisatieinrichting en de

Henk Ensing als directeur op. Haar op-

minder budget beschikbaar voor het

wijze van werken veranderen om zo goed

dracht was om de GGD weer op de kaart

publieke domein en voor gezondheids-

te kunnen inspelen op allerlei ontwik-

te zetten en te zorgen voor verzakelijking

zorg. Gemeenten krijgen minder financiële

kelingen om ons heen. Gemeenten zullen

van de organisatie.

middelen van het rijk. Zorgverzekeraars

daarmee op hun GGD kunnen blijven

moeten anders omgaan met hun steeds

vertrouwen. Ik verwacht dat steeds beter

Koers bepalen

krapper budget. Dat merken we als GGD.

zichtbaar wordt wat wij voor hen kunnen

‘Belangrijk is dat wij meer extern georiën-

De opgaven blijven daarentegen hetzelfde

betekenen: wij helpen de gezondheid van

teerd zijn, resultaatgerichter werken en

of worden complexer. Dat vraagt om inven-

de inwoners van IJsselland beschermen

meer transparant zijn als het gaat om de

tiviteit en samenwerken aan gezondheid.’

en bevorderen. Dat doen we met

bedrijfsvoering. In het begin is de aandacht

organisatiewijzigingen die in 2012 worden doorgevoerd. Ook kreeg de organisatie een nieuwe directeur: Nicolette Rigter. Daarnaast kwam de congruentie van het verzorgingsgebied weer een stap dichterbij. Deventer trad toe, Heerde ging over naar GGD Gelre-IJssel en Hattem heeft eind

professionals die deskundig en vindingrijk

daarom uitgegaan naar het bepalen van

‘Afgelopen jaar kregen we er een gemeente

zijn, en die vooral plezier in hun werk

de koers van de organisatie en het voor-

met veel inwoners bij: Deventer. We heb-

hebben.’

bereiden van een organisatie- en ontwik-

ben nu een groter bedieningsgebied met

kelproces. Zo zijn de nieuwe missie, visie

andere vragen. Dat dwingt ons meer met

en bestuursagenda voorbereid, net als een

de verschillen om te gaan en oog te heb-

2011 de beweging richting GGD Gelre-IJssel ingezet. Ongewijzigd blijft het enthousiasme waarmee GGD-medewerkers inwoners helpen met hun gezondheid.

2


Personeel

Gebied

Gezondheid

269 medewerkers waarvan 223 vrouwen en 46 mannen

voor 12 gemeenten in regio IJsselland

GGD IJsselland is er voor ruim 500.000 inwoners

3

‘Gemeenten moeten fors bezuinigen. Dat

‘Er komen nog meer veranderingen voor

gezondheid waarin de landelijke prioritei-

voelen ook de aan de gemeente gelieerde

de GGD aan. In 2011 is namelijk het

ten op gebied van gezondheid staan. De

partners zoals de GGD. Daar ligt een fikse

oprichtingsbesluit voor één landelijke Halt-

GGD is voor de gemeenten een belangrijke

taak voor GGD IJsselland: slimmer het werk

organisatie genomen. Dit betekent voor

partner in deze en kan adviseren. Het

gaan inrichten om zo te kunnen besparen.

ons komend jaar een reorganisatie van de

blijft een organisatie die zich steeds weer

In financieel opzicht is het dus echt herfst.

verschillende bureaus tot Halt Nederland.

opnieuw uitvindt en ons, ondanks interne

De focus komt nu meer te liggen op kern-

Vanaf 1 januari 2013 moet de nieuwe

veranderingen en externe ontwikkelingen,

taken.’

organisatie staan. Bovendien krijgen we

blijft adviseren hoe wij de gezondheid van

te maken met de nieuwe nota Volks-

onze inwoners kunnen verbeteren.’

‘Toch blijf ik me elke keer verbazen hoe flexibel de GGD is. Want niet alleen had ze in 2011 te maken met gemeentelijke bezuinigingen, er kwam ook een nieuwe directeur en er vonden wijzingen plaats in de organisatie zelf. Ook kwam Deventer bij deze GGD en trad Heerde uit. Vorig jaar besloten de gemeenten, met uitzondering van Steenwijkerland, om net als Deventer de jeugdgezondheidszorg voor nul tot vier jarigen bij de GGD onder te gaan brengen. Dat is logisch: zo ligt de hele jeugdgezondheidszorg van een kind tot volwassene op één lijn. Dat zal zijn uitwerking in 2012 krijgen.’

Gezondheid ‘Ik vind het mooi om te zien hoe de

Voorzitter aan het woord

GGD continu in beweging

GGD-medewerkers toch de winkel openhouden ondanks de ‘verbouwingen’. Ook de nieuwe directeur die meteen diep de

GGD en gemeenten De gemeenten hebben de wettelijke taak om de gezondheid van hun inwoners te bevorderen en te beschermen tegen ziekten en calamiteiten. GGD IJsselland werkt met en voor twaalf gemeenten. Hattem maakte in 2011 deel uit van de regio IJsselland en heeft de beweging ingezet naar Gelre-IJssel. De GGD is de afkorting voor Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst en wordt bestuurd door afgevaardigde gemeentebestuurders. Er is een algemeen en een dagelijks bestuur. Het zogenaamde portefeuillehoudersoverleg bepaalt in belangrijke mate de koers van GGD IJsselland.

organisatie in dook, merkte waar intern de kracht ligt en ging daarmee aan de slag. Zo legde zij in 2011 een belangrijke basis

‘Voor GGD IJsselland was het een jaar met heel veel beweging. Ik blijf veel respect hebben voor de

voor de besluitvorming over de nieuwe organisatiestructuur. Verder vervult zij

organisatie, hoe zij actief blijft ondanks veranderingen en hoe hard ze blijft werken aan gezondheid,’

de nieuwe functie van directeur Publieke Gezondheid en geeft leiding aan zowel de

aldus de voorzitter van het Algemeen en Dagelijks Bestuur Erik Dannenberg. Hij blikt terug op een

GGD als de GHOR. Dit is een rechtstreeks gevolg van de Wet publieke gezondheid

volgens hem ‘ongelofelijk dynamisch jaar’.

die zorgt dat er meer samenhang tussen veiligheid en gezondheid is.’

4


5

Jeugdverpleegkundige Winy Egberts

Niet alleen voor ouders is de drempel

‘Er is vorig jaar dus veel gebeurd maar dat

legt uit wat voor haar in 2011

laag. De peuterspeelzaalleidster die zich

houdt je scherp. Ik vind dat je actief moet

allemaal veranderde:

om een kind zorgen maakt, stapt ook zo

meedenken en een positieve houding

bij ons binnen.’

moet hebben. Elkaar blijven stimuleren

‘In 2011 werd ik ambtenaar. De jeugdge-

en open staan voor nieuwe ontwikkelin-

zondheidszorg ging namelijk over van een

‘Wij zijn niet alleen consultatiebureau

gen. Je mag niet wegzakken in hoe het

thuiszorgorganisatie naar GGD IJsselland.

maar houden ook spreekuur namens het

vroeger was. Voorop staat onze hulp aan

Die stap is ook heel logisch. Goed is dat

Centrum voor Jeugd en Gezin. Dat had

gezinnen en dat we zo laagdrempelig

nu kinderen en hun ouders van nul tot

zelf een inloopspreekuur op verschillende

mogelijk blijven.’

negentien jaar bij één organisatie terecht

locaties in de stad, maar daar kwamen

kunnen. We hebben het gevoel dat we

weinig ouders en jongeren op af. Vorig

met ons werk echt bij de GGD thuis horen.

jaar is het in Deventer dan ook afgeschaft

Nadeel is dat we veel meer cijfermatig

en bij de consultatiebureaus onder-

inzichtelijk moeten maken. Dat willen de

gebracht. Zo kunnen ouders met hun

gemeenten en dat begrijp ik, maar we zijn

kinderen tot negentien jaar bij ons te-

het gewoon nog niet gewend.’

recht. Het loopt op het bureau niet storm

ouders, leerkrachten, leidsters en jeugdhulpverleners elkaar dagelijks ontmoeten.

Consultatiebureau en Centrum voor Jeugd en Gezin

De drempel is laag

stukjes bij elkaar leggen,

met vragen over kinderen van vier tot

omdat we alle twee

‘Ik werk nu niet alleen voor een nieuwe

negentien, maar de e-hulp via internet

organisatie, maar ook in een nieuw ge-

wordt wel veel gebruikt.’

dezelfde kindjes zien maar

bouw. Vorig jaar verhuisden we namelijk

Jeugdverpleegkundige Winy Egberts in het multifunctioneel gebouw waar kinderen,

‘Je kunt samen de puzzel-

in andere situaties. Winy komt regelmatig bij ons

naar Kei 13. Ons consultatiebureau zit

Geen papier

hier met onder andere twee scholen, een

‘Naast al deze veranderingen kregen we

peuterspeelzaal en een kinderdagverblijf.

te maken met het elektronisch kinddossier.

tijdens de spelinloop voor

Binnenkort sluit de Montessori school hier

Dat is voor zowel ouders als ons wennen.

ouders. Dat is voor de

ook bij aan. Je hebt zo hele korte lijnen

Vroeger schreven we alles op in een

naar andere instellingen die zich met

papierendossier, nu gaat het elektronisch.

ouders met vragen prettig.’

jeugd bezighouden.’

In het begin viel het systeem regelmatig uit, dat was ook lastig voor de ouders,

Hanneke Kiekebosch,

Super

maar het loopt nu gelukkig steeds beter.

peuterleidster bij

‘Voor ons als GGD is dit dus een super

Wel is het hele systeem nog voor ver-

locatie: je leert elkaar beter kennen. Ook

betering vatbaar om er sneller en overzich-

de ouders weten me te vinden, bijvoor-

telijker mee te kunnen werken.’

Peuterspeelzaal Pebbles

beeld als ze hun kind naar school of het

Je kind naar school brengen en daarna nog even een korte vraag aan de jeugdverpleegkundige

kinderdagverblijf brengen. Toevallig klopte laatst een moeder aan: haar kindje

stellen? Dat kan sinds de zomer in Deventer. Aan de Kei 13 zitten namelijk scholen, peuterspeelzaal

kende ik nog van het consultatiebureau. Ze vertelde dat haar kind net op de basis-

en kinderdagverblijf samen met het consultatiebureau en Centrum voor Jeugd en Gezin onder

school zit en dat het niet goed gaat. Daar kun je dan meteen wat mee.

één dak. Maar dat was niet de enige verandering voor het consultatiebureau…

6


Deventer

Opvoeden en groeien

Kei 13

Ruim 750 zorgvragen voor Deventer

Minimaal 3 keer per week consultatiebureau

Alle zorg van baby tot jeugd, onder één dak!

7

Projectleider Mariëlle Schipperen

‘In het begin was het lastig om scholen

Dan zie ik dat de jongeren het zelf ook

maakt jongeren enthousiast om zelf

gemotiveerd te krijgen. Is het wel een

prima kunnen. Ik kijk waar het potentieel

iets aan geweld en ongelijkheid te

thema in Nederland? Speelt geweld en

zit, ondersteun daarbij en zoek eventueel

doen en vertelt over de campagne:

ongelijkheid in Nederland nog wel een

lokale samenwerkingspartners, zoals

rol? Als ik lees dat één op de vijf meisjes

Jonca en Kadera. Bijvoorbeeld een jongen

‘De wereldwijde campagne WE CAN

wordt gedwongen tot seksuele handelin-

wil een première organiseren bij een

end all violence against women komt

gen en jaarlijks tachtig vrouwen over-

theater. Hij legt zelf de contacten en

oorspronkelijk uit Afrika en Azië. Daar

lijden als gevolg van huiselijk geweld,

ik help mee om het te regelen. Ik vind

heeft geweld andere uitingsvormen,

dan zeg ik ja. De cijfers van geweld en

het fantastisch om te zien wat jongeren

bijvoorbeeld verkrachtingen in Afrikaanse

ongelijkheid verbazen scholen dus wel.

bedenken en hoe zij anderen enthousiast

oorlogsgebieden. Ook de manier waarop

Daarnaast sluit WE CAN Young aan bij de

maken.’

je vrouwen voorlicht, is anders. Zo werken

maatschappelijke stage. Dat maakt het

ze in Afrika veel met straattheater. Dat zie

interessant voor scholen. Gelukkig haakte

Volg WE CAN Young

ik mezelf in Nederland niet doen.’

drie middelbare scholen en een MBO op-

• @WECAN_Zwolle

leiding aan, met resultaat: dertig jongeren

• www.wecanyoung.nl/gemeente/zwolle

Olievlek

zetten zich vrijwillig in. Het mes snijdt aan

• www.facebook.com/wecanzwolle

‘Het idee is dat je jongeren als change-

twee kanten want ze doen niet alleen iets

makers inzet. Iedereen kan een veran-

goeds, ze ontwikkelen zo ook hun eigen

dering teweegbrengen. Changemakers

talenten.’

staan achter de campagne en ze maken

Mariëlle Schipperen ondersteunt jongeren bij hun campagnes tegen geweld.

andere Zwolse jongeren van de bood-

Jongeren

schap bewust. GGD IJsselland richt zich

‘De GGD begeleidt alleen de jongeren.

met de campagne niet alleen op meiden.

Ze bedenken en voeren alles zelf uit. Soms

Ook jongens zijn welkom en worden

is het moeilijk om een stapje terug te

aangesproken. Want het gaat om gelijk-

doen en moet ik op mijn handen zitten.

heid vanuit beide kanten. Het werkt als een olievlek en hoe meer individuen en

WE CAN Young

Jongeren in actie tegen geweld en ongelijkheid

organisaties zich erbij aansluiten, des te groter wordt die vlek.’

‘In de film op MijnZ.nl laten we zien wat het probleem is.

‘Jongeren betrekken andere jonge mensen erbij. De ideeën zijn van de jongeren zelf. Bijvoorbeeld een facebook pagina

toch nog echt een probleem is. Onder andere een slachtoffer

opzetten of filmpjes maken en deze op

van geweld en rapper Sticks vertellen er in de film over.

school laten zien. Een inspiratiebron

Geweld tegen vrouwen en meisjes? Dat komt zeker in ons land nog voor. Elk jaar zijn er 200.000

voor ze is de Zwolse wethouder Nelleke Vedelaar. Ook zij is changemaker. Nelleke

vrouwen en meisjes slachtoffer van geweld. Ook worden vrouwen anders behandeld dan mannen.

Tijdens de opnames hebben we ondervonden dat geweld

maakt de Zwolse jeugd enthousiast en is

Ik vind WE CAN Young een mooi initiatief.’ Jon Bleekmolen, student Journalistiek in Zwolle

zeer betrokken bij het onderwerp.’

Zo verdienen vrouwen een stuk minder dan mannen. GGD IJsselland wil jongeren bewustmaken van deze vormen van geweld en ongelijkheid. Zwolle is één van de drie steden in Nederland waar de campagne WE CAN Young loopt.

8


Doe mee!

Resultaat

In Zwolle

4 deelnemende scholen/opleidingen

30 changemakers

11 acties

9

André Meeske, sociaal verpleegkundige, gaat in op deze en andere veranderingen:

‘Wij gaan naar Turkije en hebben onze twee zoons tegen hepatitis laten inenten. Zelf waren we al ingeënt. De GGD-

‘We kregen er een grote stad bij. Het gebouw in Deventer moest wel aangepast worden aan onze spreekuren voor reizigersvaccinaties. Ik draaide toen met het spreekuur midden tussen de verbouwing. Vanaf april was gelukkig alles klaar. Naast de verbouwing hebben we onze werk-

medewerker nam ruim de tijd, beantwoordde alle vragen duidelijk en pakte het met de kinderen leuk op. Ik had er een goed gevoel bij. ‘ Hermien te Kiefte-van de Hoek

wijze met elkaar afgestemd.’ ‘Vanaf medio 2012 is het spreekuur in

Sociaal verpleegkundige André Meeske in de spreekkamer voor reizigersvaccinaties.

Deventer ingericht zoals in Zwolle. Dit

de wachttijden. Die proberen we zo kort

vaker voor dan vroeger. Maar mensen

hebben we in 2011 voorbereid. In Zwolle

mogelijk te houden. We merkten dat het

gaan minder vaak op vakantie.’

zijn we altijd met zijn tweeën bij het

spreekuur wel eens uitliep en dat iemand

‘Een andere verandering waarmee we te

spreekuur, een doktersassistent en een

langer moest wachten. Daarom deden we

maken kregen, was de toevoeging van

verpleegkundige. Als verpleegkundige blijf

hier onderzoek naar. Wat blijkt: het ligt

hepatitis B aan het rijksvaccinatie-

ik eindverantwoordelijk, maar samen met

vaak aan externe factoren waar de GGD

programma voor baby’s. Sinds augustus

de doktersassistente vormen we een duo.

geen invloed op heeft. Bijvoorbeeld dat

2011 krijgen pasgeborenen deze inenting

We werken aanvullend op elkaar en ieder

iemand na een prik flauwvalt of zelf al

standaard aangeboden. Ben je echter voor

heeft zo zijn eigen vakkennis en taken. In

te laat komt. Als we merken dat mensen

deze datum geboren, dan ben je hier-

de loop der jaren ben je goed op elkaar

langer moeten wachten, halen we er een

voor niet ingeënt. Wij adviseren om naast

ingespeeld. In Deventer ging het anders.

collega bij om direct de wachttijd weg te

hepatitis A reisvaccinatie dan ook gelijk de

Daar was de baliemedewerker verant-

werken.

hepatitis B erbij te doen, zoals de baby’s

woordelijk voor ontvangst, afspraken

Vaccinaties voor reizigers

Ik ga op reis en laat me prikken Stage lopen in China, op safari naar Afrika of een strandvakantie bij de Middellandse Zee? De kans is groot dat je dan langs de GGD in Deventer, Steenwijk of Zwolle gaat voor een vaccinatie, bijvoorbeeld tegen hepatitis A en B. Zwolle en Steenwijk hadden al een spreekuur hiervoor.

van nu al krijgen.’

plannen en de administratieve afronding.

Vakantie

De verpleegkundige draaide het spreekuur

‘In het hoogseizoen vanaf ongeveer half

‘Ze hebben het eigenlijk ook nog heel

alleen. Dit is overigens voor veel GGD-en

mei zetten we dubbele spreekuren in om

gemakkelijk gemaakt, want hepatitis A en

de werkwijze.’

zoveel mogelijk klanten te kunnen helpen.

B zijn samengevoegd in één prik. Herhaal

Mensen reizen in de meivakantie vooral

je deze prik na een jaar nog een keer,

Klant

naar Turkije en Egypte. Hoewel, vorig jaar

dan ben je voor de rest van je leven tegen

‘Voor mij staat de klant tijdens het spreek-

met de onrusten in Noord-Afrika, merkten

hepatitis B beschermd. Dit kan tot

uur centraal. De manier waarop ik het

we wel dat er minder reizigers naar Egypte

je zestiende. Dat scheelt dus één keer

gesprek voer, stem ik af op de persoon.

gingen. Je ziet over het algemeen ook een

vaccineren: volwassenen moeten zich

Waar gaat hij heen en wat heeft hij

verschuiving van vakantiebestemmingen.

namelijk drie keer laten inenten.’

nodig? De één gaat stage lopen in China,

Door de economische crisis gaan mensen

de ander maakt een wereldreis. Een van

anders op reis. Verre reizen gaan wel door,

‘Je kunt beter goed beschermd zijn,

de dingen waar wij ook op letten, zijn

zo komen Thailand en Indonesië relatief

dan een ziekte oplopen.’

Deventer sloot vorig jaar aan.

10


Aantal

Anders reizen

Vakantie

Consulten 10.378

Minder vaak naar Egypte

Op nummer 1: Indonesië

11

Beleidsmedewerker gezondheids-

‘Het mooie aan dit programma is dat

Dankzij het voorlichtingsprogramma en de

bevordering Wietske Huismans hielp

ook ouders erbij betrokken worden. De

inzet van de tandartsassistenten in oplei-

samen met tandheelkundig preventie-

kinderen krijgen een sticker voor in de

ding is er dus nog wel blijvend aandacht

werker Myra Richter het programma

badkamer en een prentenboek mee naar

voor mondgezondheid in IJsselland.’

Trammelant in Tandenland in te voeren

huis. Het prentenboek gaat, net zoals het

en vertelt erover:

rapport, ook weer mee terug naar school.

Les

Zo worden ouders gemotiveerd om er

‘De samenwerking met de opleiding voor

‘GGD Amsterdam wilde educatieve enter-

met hun kinderen in te kijken. Voor het

tandartsassistent bevalt goed. De stu-

tainment met mondgezondheid verbinden

prentenboek zijn we nog wel bezig met

denten vinden het ook leuk om hiermee

en vroeg alle andere GGD-en om mee

sponsors. Dat is vorig jaar helaas niet

te werken. Ze kunnen zich nu veel meer

te doen. Het voorlichtingsmateriaal,

gelukt. De scholen die aan de pilot

concentreren op hoe ze les geven, dan

zoals filmpjes, werd ontwikkeld. GGD

meededen, krijgen het boek gratis.’

dat ze de inhoud steeds opnieuw moeten

IJsselland was de eerste die er daadwerke-

Beleidsmedewerker Wietske Huismans en preventiewerker Myra Richter met het voorlichtingsmateriaal van Trammelant in Tandenland.

Trammelant in Tandenland

Twee keer per dag poetsen

lijk mee begon. Wij wilden inspelen op de

‘Als je het programma Trammelant in

win-winsituatie. Als GGD zoeken we steeds

bezuinigingen op mondgezondheid. Deze

Tandenland goed neerzet, kunnen scholen

meer samenwerking met dit soort partners.

voorlichting kunnen de scholen eenvoudig

er zelfstandig mee aan de slag. Dan blijft

We kunnen zo heel veel bereiken met wei-

zelf oppakken.’

onze rol beperkt tot dat van adviseur of

nig inzet van middelen en mensen. GGD

‘Wij vroegen vorig jaar eerst zeven scholen

stimulator. Daar willen we steeds meer

IJsselland wordt dan meer een kennis- en

om mee te doen met een pilot. We zochten

naar toe. Dit jaar gaf de tandheelkundig

expertisecentrum.’

ook de samenwerking met de opleiding

preventiewerker van de GGD poetslessen

voor tandartsassistent bij het Deltion

in groep twee op scholen. Omdat gemeen-

Meer informatie over dit

College in Zwolle. Zij moesten toch al

ten steeds meer op dit gebied bezuinigen,

succesvolle project staat op

voorlichting geven als onderdeel van hun

is dit vanaf 2012 niet meer mogelijk.

www.trammelantintandenland.nl.

studie en konden dat mooi combineren met ons project: de tandartsassistenten gaven de poetslessen op vier pilotscholen

‘Het voorlichtingsmateriaal spreekt de kinderen aan.

en gebruikten hiervoor materiaal van

Ze reageren positief op de drie films en snappen waarom

Trammelant in Tandenland.’

goed poetsen belangrijk is. Maar uiteindelijk moeten natuurlijk de ouders dat inzien. De preventiemedewerker

Betrokken ouders ‘De pilot is geëvalueerd en iedereen is heel enthousiast. De boodschap komt goed over bij de kinderen, namelijk een keer per

Tandenpoes en de spuugsoldaatjes helpen kinderen van groep een tot en met vier en hun ouders

jaar naar de tandarts, twee keer per dag poetsen en maar een keer per dag snoepen

bewuster omgaan met hun mondgezondheid. In onder meer speciale filmpjes vertellen deze en

of snacken. De filmpjes worden ook drie maal per jaar, vier jaar lang herhaald. Er

andere figuren alles over een ‘schone mond’. Ruim vijftig basisscholen in IJsselland doen mee met

bepalen. Voor ons beiden dus een echte

zijn verschillende versies voor verschillende

Myra Richter is bij een ouderochtend geweest, gaf voorlichting en deelde tandenborstels uit. Dat werkt heel goed. Het is wel jammer dat GGD-voorlichting nu niet meer gratis is.’ Josina van Enk, groepsleerkracht vier en vijf, basisschool De Toonladder

leeftijden.’

dit project. Mét resultaat. Zowel leerkrachten als kinderen en hun ouders zijn enthousiast.

12


Filmpjes

Gezonde mond

Deelnemers

3 keer per jaar 4 jaar lang

Meer dan 50 scholen doen mee

20 tandartsassistenten in opleiding

13

Hanna Bos, arts infectieziekte-

vaccin ingevoerd, maar oudere kinderen

de ziekte leiden. Degene die uiteindelijk

bestrijding, blikt terug op 2011:

zijn hiermee niet ingeënt. Normaal is

ontdekt heeft dat het kiemen (een soort

kinkhoest niet gevaarlijk. Sommige mensen

taugé) waren, is heel slim geweest en heeft

‘Wij kregen meer meldingen van hepatitis

hoesten tot brakens toe en dat is ver-

goed doorgevraagd.’

B. Dat is logisch omdat sinds vorig jaar

velend. Gevaarlijk wordt kinkhoest pas

Deventer ook bij ons werkgebied hoort.

als er een baby in huis is of bij iemand

Voorbereid

Deze gemeente heeft veel inwoners met

met een verzwakt immuunsysteem.’

‘In de rest van Europa merk je dat mazelen

een allochtone afkomst. Mensen die uit

steeds meer voorkomen. Wij verwachten

een land komen waar dit virus heerst,

‘Eind vorig jaar zorgde het Duitse Schmal-

dat ook in Nederland. Vooral in ons gebied

kunnen deze ziekte al vanaf de geboorte

lenbergvirus voor onrust in Nederland. Dit

wonen mensen die hun kinderen uit

met zich meedragen. Je kunt er later ook

virus brak uit bij vee in Duitsland en werd

(geloofs)overtuigingen niet inenten tegen

anderen in je omgeving mee besmetten.

ook in andere Europese landen aangetrof-

bepaalde ziekten, waaronder mazelen.

Artsen zijn verplicht om hepatitis B bij ons

fen. Als GGD vonden we het belangrijk

Kinderen die deze ziekte krijgen, kunnen

te melden. Instellingen met kwetsbare

om onze gemeenten hierover goed te

ernstige complicaties en blijvende schade

groepen, zoals ziekenhuizen en scholen,

informeren. Dat deden we nog voordat het

oplopen. Daarom bereiden we ons nu al

moeten het melden als een verhoogd

landelijke RIVM met berichtgeving kwam.

goed voor op zo’n uitbraak.’

aantal mensen gezondheidsklachten heeft

Zo konden we snel eventuele zorgen

‘Je kunt je wel zo goed mogelijk voorbe-

die vermoedelijk besmettelijk zijn. En

wegnemen.’

reiden met draaiboeken en afspraken met

de mensen in de omgeving van de zieke

Arts Hanna Bos (midden) overlegt regelmatig met microbioloog Wil van der Zwet van het Deventer ziekenhuis. Samen werken zij aan het beschermen van de bevolking binnen en buiten de muren van het ziekenhuis tegen infectieziekten.

andere instanties, maar een infectie zit

persoon moeten gevaccineerd worden om

‘Een ander virus uit Duitsland hield ons ook

altijd in een onverwachte hoek. Dat maakt

verdere besmetting te voorkomen.’

bezig, namelijk EHEC. Het speelde vooral

ons werk zo afwisselend. Ik vind het heel

over de grens maar in Nederland wilden

belangrijk om onze positie in de gezond-

Studenten

we graag meehelpen de bron te vinden.

heidsketen te nemen. We moeten vooral

‘Landelijk kwam de bof vaker voor, vooral

Als iemand EHEC had, namen we dan ook

naar buiten gaan en onze partners in

onder studenten. Toen ze klein waren,

een gedetailleerde vragenlijst af. Wie weet

infectieziekten zelf bezoeken. Zo geven we

kregen ze hiervoor een inenting. Maar

zou die persoon ons naar de bron van

de GGD én gezondheid een gezicht. ’

het vaccin lijkt door de jaren heen minder

Infectieziekten

Voorkomen is beter dan genezen

goed te werken. Samen met het Rijksinstituut voor Gezondheid en Milieu (RIVM) en andere GGD-en zoeken wij naar een oplossing. Belangrijk is dat artsen bof maar ook andere infectieziekten bij ons

‘Micro-organismen leven niet alleen binnen de muren van het ziekenhuis. Preventie en behandeling van infecties buiten het ziekenhuis hebben een directe weerslag op

melden. Zo kunnen wij deze ziekten beter

de situatie in het ziekenhuis. Ik denk hierbij onder andere

Bof, EHEC, hepatitis B, kinkhoest, mazelen en Schmallenbergvirus. Een hele waslijst met

voorkomen.’

aan MRSA en epidemische influenza. Gezamenlijk

besmettelijke ziekten waar GGD IJsselland vorig jaar druk mee was. De professionals van de

‘GGD IJsselland had het afgelopen jaar

optrekken met de GGD is daarom van het grootste belang.’

relatief veel kinkhoestmeldingen. Ook dit

GGD gaan op zoek naar de verspreidingsbron en proberen deze weg te halen. Maar het liefst

vaccin bleek niet goed te functioneren.

Wil van der Zwet, microbioloog bij Deventer ziekenhuis

Een paar jaar geleden is wel een nieuw

voorkomen zij natuurlijk dit soort ziekten: beter een effectieve en veilige prik dan een ziek mens.

14


Onderzoek

Gemeld

Voorlichting

Bron- en contactopsporing 414

414 meldingen over infectieziekten

849 keer telefonische voorlichting over infectieziekten

15

Sociaal verpleegkundige Harriette van

‘Naast het spreekuur geven we veel voor-

veilig vrijen en soa. Elk jaar krijgt een

Buel over het spreekuur en wat haar

lichting en doen we mee aan speciale acties.

andere gemeente extra aandacht. Dit

opviel:

Zo hielden we op wereld aids dag samen

jaar was dat Hardenberg. Daar deden we

met het hiv-behandelcentrum in Zwolle een

op het Alpha College (ROC) mee aan een

‘GGD IJsselland houdt zowel in Deventer

prikactie. Mensen konden zich gratis en

themaweek ‘Diversiteit’. Dus ook diversiteit

als Zwolle een soasense-spreekuur. In

anoniem laten testen op hiv met een hiv-

als het om seksuele geaardheid gaat. We

Zwolle is dat behalve bij de GGD ook in

sneltest. Verder benaderden we mannen

stonden met een stand in de school, gaven

het Dermatologische Centrum Isala. In

die seks met andere mannen hebben, de

voorlichting en deelden materialen uit.

Deventer wordt aan de Schurenstraat

zogenaamde msm-mannen. We wilden ze

Er was een hoge opkomst en we hebben

samengewerkt met de huisarts. Mensen

bewustmaken van de risico’s van onveilige

leuke gesprekken gevoerd.’

maken telefonisch een afspraak. Bij het

seks en gaven informatie over hoe je soa

maken van deze afspraak moeten ze eerst

en hiv kan voorkomen. Tijdens deze acties

allerlei vragen beantwoorden. Wij helpen

lieten de mannen zich testen op soa en hiv

namelijk alleen jongeren tot 25 jaar en

en vaccineren tegen hepatitis B. We zijn

‘De GGD behandelt patiën-

mensen die onder een bepaalde risicogroep

actief binnen al onze doelgroepen. Vorig

vallen. Tot deze risicogroep behoren onder

jaar was helaas het laatste jaar dat we een

ten zonder klachten. Als uit

andere prostituees, mannen die seks met

actie onder drugsverslaafden konden hou-

mannen hebben en mensen met veel wisse-

den. Hiervóór werkten we samen met de

lende seksuele contacten. Val je buiten deze

instellingen voor daklozenopvang in Zwolle.

groep, dan verwijzen we naar de eigen

De drugsgebruikers konden allemaal een

meer te zien. Als de patiënt

huisarts. Personen met soa-gerelateerde

gratis vaccinatie tegen hepatitis B krijgen.

geen klachten heeft maar

klachten komen ook in aanmerking voor

Als GGD waren we hier erg druk mee want

het anonieme soa-spreekuur.’

we wilden zoveel mogelijk verslaafden

uit de kweek komt wel een

helpen. Dit was de laatste keer, omdat de

Verpleegkundige Harriette van Buel werkt tijdens het soa-spreekuur regelmatig samen met dermatoloog Dory Enomoto. Swingers

landelijke richtlijnen per 1 januari 2012

‘Tijdens het spreekuur zien we eigenlijk

aangescherpt zijn.’

Anoniem en gratis hulp Je denkt dat je een soa tijdens seks opgelopen hebt, maar durft hier niet mee naar de huisarts. Ben je jonger dan 25 jaar of behoor je tot een risicogroep? Dan kun je anoniem bij het gratis soasense-spreekuur van de GGD terecht. Daar helpt een deskundig team je verder. In 2011 maakten

dan hoeven wij ze niet

soa, dan bespreekt de GGD dit alsnog met ons. Mensen met klachten moeten wij

de hele samenleving aan ons voorbijgaan,

Soa en seksuele gezondheid

de kweken geen soa blijkt,

wel altijd meteen bekijken.

van alle leeftijden, rangen en standen.

Sense

Opvallend is wel dat in 2011 meer swingers

‘Naast de soa-spreekuren houden we ons

dan gebruikelijk het spreekuur in Zwolle

bezig met Sense. Dit is het seksualiteits-

bezochten. Swingers zijn stellen die seks

spreekuur van de GGD waar jongeren tot

hebben met andere stellen. Ook het aantal

25 jaar terecht kunnen met al hun vragen

ouderen in de leeftijdsgroep van 45 tot 70

over seks. In het kader van Sense geeft de

jaar neemt toe. En we krijgen meer man-

GGD veel voorlichting op scholen en in

nen die zich niet homoseksueel noemen,

jongerencentra. Een van de projecten is

Dory Enomoto, dermatoloog

maar die wel met andere mannen seksueel

het peer-to-peer project op het Deltion

bij Dermatologisch

willen experimenteren. Zij behoren alle-

College in Zwolle. Hierbij trainen de

maal tot de risicogroep en kunnen zich dus

preventie-medewerkers studenten om

anoniem bij de GGD melden.’

hun mede-studenten voor te lichten over

De samenwerking met de GGD werkt op deze manier heel goed.’

Centrum Isala

bijna drieduizend inwoners gebruik van deze dienstverlening.

Meest voorkomende geslachtsziekte

Consulten

Resultaten

2.765 Soa / Sense consulten

399 gevonden soa’s

Chlamydia

16


17

Astrid Bosman, teamleider Centrale

Bijvoorbeeld ervoor zorgen dat de water-

Wij krijgen dit gemeld, kijken eerst wat er

Toegang en Team VIA in Zwolle, vertelt

aansluiting niet afgesloten wordt. Opval-

precies aan de hand is en eventueel welke

hoe de teams helpen en wat haar in

lend in 2011 was dat het aantal mensen

andere instanties er al bij betrokken zijn.

2011 opviel:

met financiële en praktische problemen

Een luisterend oor bieden en praktische

steeg ten opzichte van voorgaande jaren.’

adviezen geven is vaak het begin.’

‘Team VIA bestaat uit professionals van

‘Wij zijn er niet alleen voor kinderen in

de GGD en andere instellingen zoals

‘Naast een toename van financiële proble-

een gezin, maar ook voor jongeren die

verslavingszorg en geestelijke gezondheids-

men merken we dat het aantal vervuilde

geen huis hebben. De gemeente en andere

zorg. Wij hebben teams met elk een ander

huishoudens al een paar jaar stijgt. Geluk-

instellingen hebben steeds meer aandacht

accent: bemoeizorg, vervuilde huishoudens,

kig is hier landelijk aandacht voor. Ook de

voor deze groep. Zo werd in 2011 een dag-

jeugd, zwerfjongeren, dak- en thuislozen.

media spelen erop in met speciale televisie-

opvang voor zwerfjongeren gerealiseerd.

Zo helpt het bemoeizorgteam mensen die

programma’s. De GGD kan mensen met

Ook wordt gekeken naar de mogelijkhe-

psychische of andere problemen hebben.

vervuilde huishoudens op weg helpen. Wij

den voor een vorm van tijdelijke huisves-

Denk aan mensen die thuis vereenzamen,

beoordelen de aard en ernst van de vervui-

ting voor jongeren die nog een zetje in

die niet aangesloten zijn op nutsvoor-

ling en kijken hoe die vervuiling het beste

de rug nodig hebben. Om te voorkomen

zieningen of die uit hun huis gezet dreigen

verholpen kan worden.’

dat jonge mensen die 18 jaar of ouder

te worden. Het duurt vaak een tijdje,

Astrid Bosman en haar Team VIA werken nauw samen met Emmy Pieterson, sociaal raadsvrouw bij De Kern Maatschappelijke Dienstverlening.

Een team voor verschillende doelgroepen

Luisterend oor en praktische hulp

zijn, tussen wal en schip vallen, werken wij

totdat je echt contact met ze krijgt. Ze

Jeugd

moeten je vertrouwen.’

‘Wij hebben ook een team dat zich met

intensief samen met Bureau Jeugdzorg.’

de jeugd bezighoudt. Het gaat dan vooral

Daklozen

‘Het opbouwen van een band met deze

om minderjarige kinderen die nog thuis

‘Organisaties die te maken hebben met

mensen is dan ook van belang om de

wonen en waar iemand anders, zoals een

de opvang en begeleiding van dak- en

problemen goed aan te kunnen pakken.

familielid of de wijkagent, zich zorgen over

thuislozen, melden hun cliënten bij de

Belangrijk is dat we de blokkades weg-

maakt. Verstoorde relatie tussen de ouders,

Centrale Toegang. Doel is dat deze groep

nemen, zodat ze na onze interventies bij

onmacht wat de opvoeding betreft, finan-

sneller in beeld komt en vervolgens in zicht

andere hulpverleners terecht kunnen.

ciële problemen… de gezinnen kampen

blijft, door welke organisatie de cliënten

Vaak komt dat neer op regeldingen.

vaak met meerdere problemen tegelijk.

in het vervolg ook begeleid gaan worden. De Centrale Toegang kreeg in 2011 in

‘Ik ga mee met Team VIA op huisbezoek bij gezinnen met financiële problemen. Ik zie mezelf als dienstverlener en Team VIA als hulpverlener. Als een gezin psychosociale

Mensen die op het randje balanceren. Omdat ze geen geld meer hebben of in een vervuild huis wonen. Of omdat ze in de war zijn. Zwerfjongeren die nergens anders meer terecht kunnen. Of een alleenstaande ouder die het niet meer ziet zitten. GGD IJsselland en andere instellingen

problemen heeft én niet weet hoe ze brood op de plank moeten krijgen, spring ik in en trek zoveel mogelijk recht.

totaal 700 meldingen. Op het terrein van de zorg voor dak- en thuislozen heeft de GGD ook een sociaal verpleegkundige aan zich verbonden. Zij houdt spreekuren voor mensen in de maatschappelijke opvang. Dit is ook eenmaal per week samen met een huisarts.’

Ondertussen kan Team VIA hulpverlenen. We ondersteunen

‘Wij hebben dus een speciaal team voor

elkaars werk over en weer; dat is positief.’

verschillende groepen. Of dat nu kinderen of volwassenen zijn. Wij staan voor ze

helpen ze uit de brand.

Emmy Pieterson, sociaal raadsvrouw bij De Kern

klaar, bieden een luisterend oor en praktische adviezen.’

18


Meldingen

Dak- en thuislozen

Zorg voor jeugd

274 meldingen aan Team VIA/Bemoeizorg

546 consulten sociaal verpleegkundige dak- en thuislozen

74 meldingen bemoeizorg jeugd

19

Algemene gezondheidszorg

worden aan een medische behandeling

taken van deze GGD-afdeling. Verder

Deze afdeling bevordert en beschermt

van een arrestant of een bloedproef.

dragen ze de verantwoordelijkheid voor

de gezondheid van de bevolking door het voorkomen en bestrijden van allerlei

de ondersteuning van de uitvoerende • Reizigerszorg

taken op het gebied van de openbare

infectieziekten, seksueel overdraagbare

Dit team geeft tijdens de spreekuren

gezondheid.

aandoeningen (soa’s) en tuberculose (tbc).

advies over de geplande reisbestemming

Dit zijn verschillende afdelingen die vallen

en over veilig op reis gaan. Indien nodig

Halt IJsselland

onder de algemene gezondheid, AGZ:

worden de reizigers voorzien van een

Halt draagt bij aan het voorkomen en

vaccinatie.

bestrijden van criminaliteit onder jeugd.

• Infectieziektenbestrijding

Jongeren, van twaalf tot achttien, kunnen

Team Infectieziektebestrijding werkt aan

• Milieu en Gezondheid

via Halt recht zetten wat ze fout hebben

het voorkomen, opsporen en bestrijden

Het is mogelijk dat gezondheidsrisico’s

gedaan, zonder justitie.

van infectieziekten. Dit gebeurt door

van inwoners een relatie hebben met

onderzoek, vaccinaties, bron- en

het milieu. De GGD kan in zo’n geval

Maatschappelijke Zorg

contactopsporing en advisering.

informatie geven, risico’s beoordelen en

Sommige mensen weten niet waar ze

De professionals adviseren ook publiek

zonodig onderzoek verrichten. Daarnaast

naar toe moeten met hun problemen.

en partners over het voorkomen en

streeft de afdeling naar een optimale

Deze hulpverlening van GGD IJsselland

bestrijden van infectieziekten.

kwaliteit van het milieu door het beoor-

werkt zowel vanuit een uitvoerend als

delen van risico’s voor de gezondheid.

coördinerende rol.

• SoaSense De belangrijkste taak van dit team is het

• Technische Hygiënezorg /

Vaccinaties

voorkomen, bestrijden en signaleren

Controle en advies over hygiëne

Het Rijksvaccinatiesprogramma richt zich

van soa’s. Voor vragen bestaan sense-

De GGD controleert in de regio

op kinderen tot dertien jaar en verplicht

spreekuren en de anonieme versie soa-

verschillende instellingen en organisaties

welke vaccinaties een kind moeten krijgen.

spreekuren.

op hygiëne, veiligheid en infectieziektes.

De GGD geeft deze vaccinaties.

Voorbeelden hiervoor zijn kinderdag• Tuberculosebestrijding

Organisatie

GGD IJsselland in het kort Samen werken aan gezondheid. GGD IJsselland bouwt voor gemeenten in de regio IJsselland aan

Rampen en Crisis

verblijven en gastouderbureaus.

De GGD probeert tbc op te sporen door

Tijdens een ramp of crisis is de GGD

contactonderzoeken bij de risicogroepen.

Jeugdgezondheidszorg

verantwoordelijk voor de coördinatie

Medewerkers van deze afdeling behan-

De Jeugdgezondheidszorg bewaakt,

van de infectieziektebestrijding, medisch

delen, begeleiden patiënten en geven

beschermt, bevordert de gezondheid

milieukunde en psychosociale hulp-

adviezen. Zo nodig worden er voorzorg-

van de jeugd in het algemeen en doel-

verlening.

behandeling aan mensen gegeven die

groepen in het bijzonder. GGD IJsselland

een besmetting met tbc hebben

ondersteunt op professionele wijze bij

opgelopen.

het gezond opvoeden en opgroeien van

publieke gezondheid. De GGD beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners, iedereen

kinderen. • Forensische Zorg

kan bij de gezondheidsdienst terecht. Daarbij richt de organisatie zich op het verminderen van ongelijkheid in de kans op een goede gezondheid. Om dit te bereiken is de GGD verdeeld in een

Bij de GGD zijn er forensische artsen

Onderzoek & Ontwikkeling

beschikbaar, hier kan de politie/justitie

Beleidsadvisering, gezondheidbevordering

een beroep op doen. Hierbij kan gedacht

en (epidemiologisch) onderzoek zijn de

aantal afdelingen. Hiernaast is per onderdeel een kleine toelichting te vinden: Begroting 2011

Inspectie kindercentra

€ 9.531.188

321

Gescreende leerlingen logopedie 1.514

20


21

Colofon Dit publieksjaarverslag 2011 is uitgegeven door GGD IJsselland en is bedoeld voor GGD-medewerkers, inwoners en gemeentelijke organisaties. Het verzorgingsgebied van GGD IJsselland omvat Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland en Zwolle. In 2011 maakte Hattem nog deel uit van GGD IJsselland. Op www.ggdijssellandjaarverslag.nl staat dit jaarverslag ook. Over 2011 is ook een bestuurlijk jaarverslag opgesteld dat is in te zien op www.ggdijsselland.nl.

Redactie en eindredactie

Afdeling Communicatie GGD IJsselland

Inter4u

Vormgeving

Nu reclame

Fotografie

Rikkert Harink Fotografie

Druk

Drukkerij Coenradi

Oplage

1500 exemplaren

Een exemplaar van het publieksjaarverslag 2011 kunt u bekijken op www.ggdijssellandjaarverslag.nl of opvragen bij:

GGD IJsselland Afdeling Communicatie Postbus 1453 8001 BL Zwolle

E [email protected] I www.ggdijsselland.nl

22


23

GGD IJsselland Postbus 1453 8001 BL Zwolle T 038 - 428 14 28 F 038 - 428 14 00 I www.ggdijsselland.nl E [email protected] Bezoekadres Zeven Alleetjes 1

Schurenstraat 8a

8011 CV Zwolle

7413 AA Deventer

Samen werken aan gezondheid

28


GGD IJsselland. Een terugblik op Samen werken aan gezondheid Publieksjaarverslag

Recommend Documents