gemeente Borger-Odoorn Postbus 3 7875 ZG EXLOO 14-0591 www.borger-odoorn.nl
2
Inhoudsopgave
Onderdeel 1 Inleiding 2 Recapitulatie lasten & baten per programma 3 Samenvatting & conclusies 4 Financiële ontwikkelingen Begrotingsbehandeling 2013 Reserve nog uit te voeren werken Bezuinigingen jaarschijf 2013 Dynamische prioriteitenlijst 5 Voortgang begroting Doelstellingen Projecten en actiepunten Budgetten Programma 1 Politiek, bestuur, burgers Programma 2 Wegen, verkeer, vervoer Programma 3 Economische zaken, recreatie, toerisme Programma 4 Onderwijs Programma 5 Sport, cultuur, groene ruimte Programma 6 Sociale zaken, zorg, welzijn Programma 7 Gezondheid, milieu Programma 8 Wonen, ruimtelijke ontwikkeling Algemeen Bedrijfsvoering 6 Bijlagen Dynamische prioriteitenlijst Recapitulatie mutaties Toelichting DPL
Bestuursrapportage 2013 I
Pagina 3 4 5 6 6 6 6 6 7 7 7 7 8 10 12 13 15 17 20 22 25 27 30 30 31 32
3
1 INLEIDING
Met deze bestuursrapportage 2013-I doen wij verslag over de realisatie van de begroting over de eerste maanden van het jaar 2013. De basis hiervoor zijn de Maraps 2013-I (managementrapportages) van alle afdelingen. De bestuursrapportage 2013-I sluit qua indeling aan op de programmabegroting 2013. De (financiële) resultaten worden in een samenvattend overzicht gepresenteerd en bij de programma's toegelicht. Per programma wordt de voortgang van de projecten en actiepunten aangegeven. Na vaststelling van deze bestuursrapportage worden de financiële consequenties met een begrotingswijzing in de begroting verwerkt. Deze bestuursrapportage geeft zicht op de financiën van de gemeente in 2013. De algemene uitkering uit het gemeentefonds kan voordelig worden bijgesteld met € 475.000 en deze meevaller wordt voor twee zaken ingezet. Enerzijds kan de raming van de opbrengst bouwleges op een structureel lager niveau worden gebracht (aanpassing € 250.000), zodat de raming beter aansluit bij de werkelijkheid. Anderzijds kunnen drie nog niet gerealiseerde taakstellingen afstoten vastgoed worden gestreept (aanpassing 3 x € 50.000). Het is niet gewenst deze taakstellingen in tijden van stagnerende verkoop in de begroting te laten staan. Zodra verkopen weer realistisch zijn kunnen weer stelposten hiervoor worden opgenomen. Bij de diverse programma's wordt dit nader toegelicht. Specifiek voor de taakstelling afstoten sportvelden wordt opgemerkt dat in de kadernota 2014 voorstellen volgen voor bezuinigingen op de sportvelden. Dit moet resulteren in een besparing van € 100.000, waarvan € 25.000 in 2014.
College van burgemeester & wethouders
Bestuursrapportage 2013 I
4
2 RECAPITULATIE VAN LASTEN EN BATEN
Recapitulatie Hieronder de bijgewerkte budgetten van de afzonderlijke programma's, inclusief de algemene dekkingsmiddelen en de mutaties op de reserves. Omschrijving Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma
1 2 3 4 5 6 7 8
Politiek, bestuur, burger Wegen, verkeer, vervoer Econ. zaken, recreatie, toerisme Onderwijs Sport, cultuur, openbare ruimte Sociale zaken, zorg, welzijn Gezondheid, milieu Ruimtelijke ontwikkeling, wonen
Totaal programma's 153 154 155 156 158
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
8.321.113 4.410.109 608.413 2.595.857 6.026.997 23.708.311 5.706.646 3.461.220
371.593 1.999 36.556 185.917 719.525 13.727.738 5.264.836 1.648.369
7.949.520 4.408.110 571.857 2.409.940 5.307.472 9.980.573 441.810 1.812.851
54.838.666
21.956.533
32.882.133
Belastingen & lokale heffingen Algemene uitkering gemeentefonds Dividend Saldo financieringsfunctie Algemene lasten, -baten
-6.285.798 -25.187.644 -119.707 -818.218 -446.086
Totaal algemene dekkingsmiddelen
-32.857.453
Saldo (programma's -/- dekkingsmiddelen)
24.680
157 Stelpost nieuw beleid 157 Onvoorzien (calamiteiten)
318.371 65.900
Saldo voor bestemming (tekort)
408.951
159 Mutaties reserves
-523.239
160 Saldo begroting (overschot)
-114.288
Voor het inzicht in de mutaties en de stand vóór en na deze bestuursrapportage hieronder een nadere specificatie (in duizenden euro's). Programmabegroting Last Bate Saldo
Last
Mutaties Bate
Saldo
Last
Bijgewerkt Bate
Saldo
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8
8.266 4.395 608 2.565 5.920 24.202 5.705 2.891
372 2 37 155 740 14.326 5.235 973
7.894 4.393 572 2.410 5.180 9.876 471 1.918
55 15 0 31 107 -494 1 570
0 0 0 31 -20 -599 30 675
55 15 0 0 127 105 -29 -105
8.321 4.410 608 2.596 6.027 23.708 5.707 3.461
372 2 37 186 720 13.728 5.265 1.648
7.950 4.408 572 2.410 5.307 9.981 442 1.813
Tot.
54.553
21.839
32.714
286
117
168
54.839
21.957
32.882
Belastingen & heffingen Algemene uitkering Dividend Financieringsfunctie Algemeen lasten, -baten
-6.186 -24.713 -92 -818 -334
Totaal alg dek.middelen
-100 -475 -27 0 -113
-6.286 -25.188 -120 -818 -446
-32.143
-715
-32.857
Saldo
571
-546
25
Stelpost nieuw beleid Onvoorzien
334 66
-16 0
318 66
Saldo voor bestemming
971
-562
409
-998
475
-523
-27
-87
-114
Mutaties reserves Saldo na bestemming
Bestuursrapportage 2013 I
5
3 SAMENVATTING EN CONCLUSIES
Voortgang actiepunten en projecten In het hoofdstuk over de voortgang van de begroting worden per programma de projecten en actiepunten in beeld gebracht. Met de verkeerslichtmethode wordt de stand van zaken aangegeven. Samenvattend kan worden gemeld, dat zo'n 80% van de projecten naar wens verloopt en bij 20% een toelichting wordt gegeven. Hierbij wordt opgemerkt dat uitsluitend een toelichting wordt gegeven op de onderwerpen die op oranje of rood staan en dus niet bij die 80% van de projecten die op koers liggen. Incidenteel nieuw beleid en onvoorzien In de programmabegroting 2013 is de stand van deze stelpost geactualiseerd op een bedrag van € 334.222 en is daarnaast een bedrag van € 65.900 beschikbaar voor calamiteiten gebaseerd op een vast bedrag per inwoner. Op basis van de begrotingsbehandeling 2013 en de maraps 2013-I kunnen ramingen worden geactualiseerd (zie bijlage 2), waardoor het budget voor incidenteel nieuw beleid kan worden berekend op € 318.371. Samengevat ziet dat er als volgt uit: Omschrijving Budget incidenteel nieuw beleid Vast bedrag per inwoner t.b.v. calamiteiten Telling Bezuinigingsscenario Vastgoed & geld Bezuinigingsscenario Zwembad De Zwaoi Amendement cultuurfonds Correctie "Schoon, heel, veilig" Voortzetting dorpsontwikkeling Nieuw-Buinen Telling Incidentele mutaties, zie bijlage 2 Stand na bestuursrapportage 2013 I
Onvoorzien € 65.900 € 65.900
€ 65.900 € 65.900
Nieuw beleid € 334.222 € 334.222 -/- € 50.000 -/- € 67.112 -/- € 10.000 € 20.000 -/- € 70.000 € 157.110 € 161.261 € 318.371
Saldo van de begroting In de programmabegroting 2013 bedroeg het voordelig saldo € 27.072, maar door de structurele mutaties (zie bijlage 2) is dit saldo gemuteerd met € 87.216 voordelig. Het nieuwe saldo van de begroting 2013 is derhalve € 114.288 voordelig. In de kadernota 2014 zal de meerjarenbegroting worden geactualiseerd.
Bestuursrapportage 2013 I
6
4 FINANCIËLE ONTWIKKELINGEN
Begrotingsbehandeling 2013 Tijdens de raadsvergadering van 8 november 2012 is een aantal besluiten genomen die van invloed zijn op de hoogte van het beschikbare bedrag voor incidenteel nieuw beleid. Dit betreft enerzijds de continuering van de dorpsontwikkeling Nieuw-Buinen en anderzijds de uitwerking van de bezuinigingsscenario's voor de onderdelen "Budgetten vastgoed & geld" en "Exploitatie zwembad De Zwaoi". Daarnaast is een amendement aangenomen om het cultuurfonds incidenteel aan te vullen. In de programmabegroting is de voortzetting van het project "Schoon, heel en veilig" ten laste gebracht van de stelpost voor incidenteel nieuw beleid. Voorgesteld wordt dit te corrigeren en ten laste van het begrotingssaldo te nemen.
Reserve nog uit te voeren werken Jaarlijks wordt het budget voor de nog uit te voeren werken overgeheveld naar het volgende jaar. Het voor dat jaar (structureel) geraamde budget wordt daarmee dus (incidenteel) verhoogd. De bijbehorende doelstellingen en actiepunten worden daarmee ook overgeheveld naar het nieuwe jaar. Vanuit het jaar 2012 wordt € 5.672.611 - via de reserve nog uit te voeren werken - toegevoegd aan de budgetten 2013.
Bezuinigingen jaarschijf 2013 In de kadernota 2013 zijn de voorstellen gepresenteerd om te komen tot de taakstellende bezuiniging 2013 van € 1 mln. Voor een vijftal voorstellen zijn scenario's gepresenteerd, waarover tijdens de begrotingsbehandeling is besloten. In de programmabegroting 2013 zijn alle besluiten verwerkt en de uitvoering in 2013 is hierop aangepast.
Dynamische prioriteitenlijst Ambtelijk wordt gewerkt met de Dynamische Prioriteiten Lijst (DPL). Onderwerpen waarover bestuurlijke besluitvorming heeft plaats gevonden worden hierop geplaatst. Als bijlage 1 is de DPL opgenomen. Er zijn geen onderwerpen uit de jaarschijf 2013 met prioriteit 1 (lees: voorstel honoreren). Bij de behandeling van de kadernota 2014 is deze DPL wederom in beeld en kunnen bestedingsvoorstellen volgen.
Bestuursrapportage 2013 I
7
5 VOORTGANG BEGROTING
In de programmabegroting 2013 zijn per programma doelstellingen, projecten en actiepunten benoemd. In deze bestuursrapportage 2013-I is de voortgang aangegeven van deze actiepunten en projecten. Per programma worden in beeld gebracht:
Doelstellingen 2013 Voor de duidelijkheid worden de doelstellingen (in samenvattende vorm) weergegeven.
Projecten, actiepunten 2013 In schema wordt de voortgang gepresenteerd. Hiervoor wordt de verkeerslichtmethode gebruikt: afgewerkt uitvoering gestart; ligt op schema opmerking bij uitvoering actie noodzakelijk
Bij oranje en rood wordt een toelichting gegeven.
Budgetten 2013 De oude en nieuwe budgetten zijn vermeld. Voor de duidelijkheid is in bijlage 2 een specificatie opgenomen met de afzonderlijke mutaties. Dit betreft zowel de eerder door de raad al beschikbaar gestelde budgetten vanuit incidenteel nieuw beleid, als ook de actualisatie van de begroting en nieuwe voorstellen conform de jaarschijf 2013 van het meerjarenperspectief (is bijlage 1). Deze bijstelling van de budgetten is formeel de basis voor de begrotingswijziging.
Bestuursrapportage 2013 I
8
1
Politiek, bestuur, burgers
Doelstellingen 2013 1. 2. 3. 4.
Betere dienstverlening. Grotere betrokkenheid. Efficiëntere en kwalitatief beter gebruik van voorzieningen. Bevordering veiligheid en risicobeheersing.
Producten 100 Gemeenteraad, 101 Burgemeester, wethouders, 102 Griffie, 103 Rechtsbescherming, 104 Bevolkingszaken, 105 Bestuurlijke ondersteuning, 106 Kabinet, representatie, 107 Communicatie, 108 Verkiezingen, 109 Ontwikkeling vastgoed, 110 Openbare orde, veiligheid, 111 Brandweer, hulpverlening, 112 Rampenbestrijding, 113 Belastingen.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 102
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Vergaderen met I-pad
Alert zijn op en verkennen van uitbreiding van praktische gebruiksmogelijkheden en deze zo mogelijk (laten) ontwikkelen. 1. Puur de technische aanpassingen zullen als basis dit jaar klaar zijn. 2. Verdere doorontwikkeling zoals livestreaming afhankelijk van beschikbare middelen. Procedure alvast starten, want de termijn loopt in april 2014 af. 1 december 2013 moet er een raadsbesluit liggen dat de burgemeester wordt herbenoemd. 1. Samen met de organisatie de planning en controlcyclus door ontwikkelen. 2. Via de werkgroep financiën: Afstemming bereiken ten aanzien van onderzoeken van het College (doelmatigheid), accountant (rechtmatigheid) en rekenkamercommissie (zwaardere onderzoeken) 3. Via de werkgroep financiën: Jaarstukken met de accountant bespreken. 1. Meer actieve rol binnen de Kring Griffiers. 2. Organisatie excursie in mei naar het windmolenpark in Aurich. 1. Opstellen kwaliteitshandvest. 2. Producten Lean(er) maken. 3. Uitbreiding transactieniveau. 4. Implementatie MijnLoket. 5. Afspraakmodule aanbieden. 6. Discussiememo opstellen. 7. Verkenning nieuwe media. 8. Implementatie Dizit. 9. MOR omzetten zaaksysteem. 10. Onderzoek WSJG 2013. 11. Invoering MP. 12. Doorontwikkelen belscript. 13. Invoeren PDC en FAQ. 14. Trainingsprogramma. 15. Workshop. 16. Opstellen handboek. 17. Deelname bijeenkomsten.
Aanpassing raadszaal
Herbenoeming burgemeester
Planning en control cyclus
Kring Drentse Griffiers
107
Dienstverleningsconcept en kwaliteitshandvesten A. Prestaties B. Producten / diensten en kanalen C. Processen en besturing D. Systemen en informatie E. Leiderschap en medewerkers
Bestuursrapportage 2013 I
Voort gang
9
Pro duct 108 109
110
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Verkiezingen; goed verlopen verkiezingen. Projecten vastgoed; uitvoering van projecten bij verschillende vastgoedonderdelen. Realisatie Mfa's; het realiseren van Mfa's volgens gemeentelijk beleid. Kern & kader; effectief en efficiënt huisvesten van maatschappelijke functies, betaalbaar houden van voorzieningen. Kern & kader, maatwerk
1. Check op alle activiteiten t.b.v. 2014 (mogelijke verbeteringen). Afstoten gebouwen.
Visie externe veiligheid Beleidsnota Drank- en horeca; integraal beleidsplan met o.m. alcoholmatiging, regels voor paracommercie.
Voort gang
1. Mfa Borger. 1. Kern en kader IV: sport (voetbalvelden, zwembaden, sporthallen e.d.). 2. Vastgoed m.b.t. de voorzieningen. 1. Kern en kader III: afmaken en starten 2e Exloërmond, Ees, e.d. 1. Plan alcoholmatiging. 2. Verordening handhaving. 3. Reductie administratieve lasten.
Toelichting: 102 Herbenoeming burgemeester Procedure moet nog worden gestart. 109 Kern & kader, maatwerk Overleg met de dorpen Exloo en 2e Exloërmond over maatwerkoplossingen kosten meer tijd dan aanvankelijk was voorzien. 109 Kern & kader; effectief en efficiënt huisvesten van maatschappelijke functies, betaalbaar houden van voorzieningen. Zie de toelichting bij product 130 (programma 5) over het vitaliteitsonderzoek van de voetbalverenigingen.
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
8.265.890
371.593
7.894.297
55.223 8.321.113
55.223 371.593
7.949.520
Toelichting: 101 Burgemeester, wethouders Bij het samenstellen van de jaarstukken 2012 is gebleken dat er een structureel aanvullend bedrag van € 5.223 moet worden geraamd voor opbouw van de voorziening wachtgeld/pensioen wethouders. 109 Ontwikkeling vastgoed Bij de begrotingsbehandeling is besloten incidenteel € 50.000 voor vastgoed & geld beschikbaar te stellen.
Bestuursrapportage 2013 I
10
2
Wegen, verkeer, vervoer
Doelstellingen 2013 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Efficiënt inzetten wegenonderhoudsgelden. Wegwerken onderhoudsachterstanden plattelandswegen. Terugbrengen verlichting buitengebied. Inrichten wegen conform GVVP. Verbeteren toegankelijkheid haltevoorzieningen. Actualiseren strooibeleid. Terugdringen parkeerproblematiek vrachtwagens bebouwde kom. Krijgen overeenstemming slootonderhoud met waterschap.
Producten 114 Wegen, 115 Verkeer, 116 Gladheidbestrijding, 117 Afwatering, vijvers.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 114
115
116
Omschrijving, resultaat Herinrichting Molenstraat, kruising N374 Projecten wegenonderhoud verhard; onderhouden van verhardingen d.m.v. groot onderhoud (projectmatig). Reductie openbare verlichting buitengebied; het reduceren van het aantal lichtmasten in het buitengebied en het energiezuinig maken van de te handhaven openbare verlichting. Denktank landbouwwegen; middels samenwerking met het bedrijfsleven financieel technische innovatieve oplossingen zoeken voor achterstand landbouwwegen.
Maatregelen Exloo centrum Projecten verkeer; uitvoeren van verkeersprojecten.
Pilot pekelstrooien; voor- en nadelen van gladheidsbestrijding d.m.v. pekelwater.
Actiepunten
Voort gang
Uitvoeren van projecten van de meerjarenplanning REAL o.b.v. beschikbare budget. 1. Inventariseren en controleren mastenbestand. 2. Eerste fase (van vier) ontwikkelen en bespreken met bevolking. 3. Uitvoeren van eerste fase. 1. Ontwikkelen alternatieven door subcommissie. 2. Voorstellen van uitvoeringsplannen aan commissie o.b.v. beschikbaar gestelde budget. 3. Uitvoering verbeteringsplan landbouwwegen. 1. Begeleiding uitvoeren projecten N34. 2. Verbeteren toegankelijkheid bushaltes. 3. Reconstructie Molenstraat (Borgercentrum). Uitvoeren onderzoek.
Toelichting: 115 Projecten verkeer; uitvoeren van verkeersprojecten. De start van het project Verbeteren toegankelijkheid bushaltes is i.v.m. beschikbare capaciteit vertraagd.
Bestuursrapportage 2013 I
11
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
4.395.075
1.999
4.393.076
15.034 4.410.109
15.034 1.999
4.408.110
Toelichting: 117 Afwatering, vijvers De aanbesteding van het onderhoud aan schouwsloten resulteerde in € 15.034 hogere lasten.
Bestuursrapportage 2013 I
12
3
Economische zaken, recreatie, toerisme
Doelstellingen 2013 1. 2. 3. 4. 5.
Behouden/vergroten werkgelegenheid. Verbeteren ondernemingsklimaat. Goede relatie met bedrijfsleven. Ondersteunen projecten economie, toerisme, recreatie. Handhaven/uitdragen Cittaslow-kwaliteiten.
Producten 118 Lokale economie, 169 Recreatie, toerisme, 171 Duurzame ontwikkeling platteland.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 118 169 171
Voort gang
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Passend marktbeleid. Geopark. Cittaslow; Handhaven en uitdragen van de Cittaslow-kwaliteiten (leefomgeving, landschap, streekproducten, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit) van onze gemeente.
Uitvoering geven aan het marktbeleid. 1. De gemeente in- en extern profileren als Cittaslow-gemeente. (Dit mede in het kader van het economische en R&T-beleid). 2. De Cittaslowkwaliteiten van onze gemeente handhaven en versterken. 3. De Cittaslowgedachte implementeren in onze organisatie. 4. Aansturen stichting Bestemming BorgerOdoorn m.b.t. uitvoeren Cittaslowactiviteiten. 5. Deelnemen aan internationaal en nationaal netwerk.
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
608.413
36.556
571.857
0
0
36.556
571.857
Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Bestuursrapportage 2013 I
608.413
13
4
Onderwijs
Doelstellingen 2013 1. 2. 3. 4. 5.
Adequaat verdelen budgetten onderwijshuisvesting. Mogelijk maken leerlingenvervoer. Voorkomen/tegengaan schoolverzuim. Aanbieden volwasseneneducatie, participatie. Verbeteren ontwikkelings- en onderwijskansen jonge kinderen.
Producten 121 Onderwijshuisvesting, 122 Leerlingenvervoer, 123 Leerplicht, 124 Volwasseneneducatie, 125 Brede schoolsamenwerking, 126 Lokaal onderwijs.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 121
122
123
125
126
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Beleidsontwikkeling onderwijshuisvesting; beleidsplan onderwijshuisvesting.
1. Notitie leegstand 2. Aanpassen verordening 3. Verzekeringen 4. Beleidsnota 5. Verordening materiële financiële gelijkstelling onderwijs Opstellen van een nieuwe verordening Leerlingenvervoer.
Verordening Leerlingenvervoer; nieuwe verordening Leerlingenvervoer Leerplicht; het tegengaan van verzuim, waardoor jongeren een diploma behalen. Tijdbeleid; voor- en naschools aanbod in het kader van een 7 tot 7 arrangement. Uitwerking plan van aanpak m.b.t. laaggeletterdheid. Brede school ontwikkeling; realisatie drie Brede scholen t.b.v. de ontwikkeling van het kind.
Lokale Educatieve Agenda; opstellen nieuwe LEA voor 2012-2016. Wet Oké.
Voort gang
1. Verlagen aantal voortijdig schoolverlaters. 2. Koppeling van het VMBO naar MBO verbeteren.
I.s.m het veld uitvoering geven aan de nota laaggeletterdheid. 1. Realisatie brede schoolsamenwerking in Valthermond. 2. Realisatie brede schoolsamenwerking in Borger. 3. Structurele borging brede schoolsamenwerking in regulier aanbod Nieuw-Buinen. Opstellen van een nieuwe LEA 2012-2016.
Toelichting: 121 Beleidsontwikkeling onderwijshuisvesting; beleidsplan onderwijshuisvesting. Gezien de landelijke ontwikkelingen inzake het buitenonderhoud onderwijs, is het niet zinvol om een verordening voor één jaar aan te passen; de verordening wordt dan ook niet aangepast.
Bestuursrapportage 2013 I
14
126 Wet Oké Vanuit de gemeente liggen de werkzaamheden op schema. Het is nog onduidelijk wat de uitwerking van het regeerakkoord zal zijn betreffende de financiering van het peuterspeelzaalwerk. Dit heeft gevolgen voor de beslissingen op gemeentelijk niveau. Er is ambtelijk contact met het ministerie van OCW en SZW.
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
2.564.510
154.570
2.409.940
31.347
31.347
0
2.595.857
185.917
2.409.940
Toelichting: 124 Volwasseneneducatie De beschikking participatiebudget 2013 (OCW-bijdrage) geeft een bedrag aan van € 97.487. De raming in de begroting (€ 139.320) moet hierop worden aangepast (baten en lasten). Correctie: € 41.833 126 Lokaal onderwijs Van het ministerie OCW is de beschikking ontvangen over de specifieke uitkering OAB 2013. Het bedrag van € 73.180 (baten en lasten) was nog niet geraamd.
Bestuursrapportage 2013 I
15
5
Sport, cultuur, openbare ruimte
Doelstellingen 2013 1. Aanbieden adequaat sport- en beweegaanbod. 2. Aanbieden adequate sportvoorzieningen. 3. Mogelijk maken culturele activiteiten, cultuureducatie. 4. Behouden, versterken karakteristieke opbouw dorpen. 5. Aandacht voor cultuurhistorische aspecten, (groen)elementen. 6. Onderhoud openbaar groen op (zoveel mogelijk) onderhoudsniveau 3. 7. Aanbrengen onderhoudsniveau 3 (zoveel mogelijk) in nieuwe plannen. 8. Streven naar gebiedseigen beplanting, eenvoud materiaalgebruik. 9. Streven naar eenduidig kwaliteitsniveau. 10. Uitvoeren programma begraafplaatsen.
Producten 127 Sportstimulering, 128 Zwembaden, 129 Binnensport, 130 Buitensport, 131 Bibliotheek, 132 Kunst, cultuur, 133 Groene ruimte, 134 Begraven.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 127
128
130
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Uitvoering project brede scholen, sport en cultuur (combicoach); kwaliteitsimpuls geven door coördineren / begeleiden. Uitvoering project NASB (Gezonde Leefstijl).
1. Kwaliteitsimpuls bewegingsonderwijs. 2. Versterken lokale sportverenigingen. 3. Organiseren naschools aanbod. 4. Inzetten op MRT. 1. Bevorderen van gezonde leefstijl in de dorpen Borger en Valthermond. 2. Interventies uitvoeren op gebied van gezonde leefstijl. 3. Organiseren werkgroepen gezonde leefstijl. Uitwerken van een rapportage voor concrete mogelijkheden.
Exploitatieverbetering zwembaden; uitwerken van een rapportage voor concrete mogelijkheden. Vitaliteitsonderzoek voetbalverenigingen.
133
Projecten groen; uitvoeren van groenprojecten.
134
Actualiseren grafadministratie; digitaal maken grafadministratie; zoeken (nieuwe) rechthebbenden voor graven. Renovatie begraafplaatsen; het renoveren van begraafplaatsen; zorgen voor voldoende graf- en urnruimte en ontwikkelen van gemeentelijk beleid.
Bestuursrapportage 2013 I
1. Onderzoek doen naar de vitaliteit van de voetbalverenigingen. 2. Ontwikkelen beleid buitensport/voetbal. 1. Uitvoeren van projecten van de meerjarenplanning REAL o.b.v. beschikbare budget. 1. Onderzoek rechthebbenden huurgraven 2e Exloërmond.
1. Opruimen graven begraafplaats Odoorn. 2. Aanleg strooiveld begraafplaats Borger.
Voort gang
16
Toelichting: 127 Uitvoering project brede scholen, sport en cultuur (combicoach); kwaliteitsimpuls geven door coördineren / begeleiden. De financiering van de combicoaches is georganiseerd t/m het schooljaar 2013/2014. Er moet nog gezocht worden naar financiering voor de voortzetting daarna. Op dit moment lopen de gesprekken met de bovenschoolse directie. Er wordt inzichtelijk gemaakt hoeveel uur de combicoaches besteden aan het lesgeven op de basisscholen en wat daar de kosten van zijn zodat dit ook inzichtelijk wordt voor het onderwijs. In de eerste overleggen heeft de bovenschoolse directie aangegeven dat het erg moeilijk gaat worden om een substantiële bijdrage te leveren. Vanaf 2013 wordt tijdelijk extra fte combicoach ingezet t/m 2015. SportDrenthe organiseert de cofinanciering. De combicoach wordt ingezet om een sportdorp in Borger en Valthermond op te zetten. De eerste cultuurcoach was ingehuurd via Kunst&Cultuur Drenthe. Hij heeft zijn opdracht goed uitgevoerd. Dit contract stopt op 1 mei 2013. De functie gaat in 2013 over naar CQ 130 Vitaliteitsonderzoek voetbalverenigingen. Het vitaliteitsonderzoek onder voetbalverenigingen is afgerond. De terugkoppeling is geweest en met de input vanuit het vitaliteitsonderzoek zal verder worden nagedacht over toekomstige oplossingen voor het voetbal. 133 Projecten groen; uitvoeren van groenprojecten. Achterstand door aandacht t.b.v. roeken en steenmarters. 134 Actualiseren grafadministratie; digitaal maken grafadministratie; zoeken (nieuwe) rechthebbenden voor graven. en 134 Renovatie begraafplaatsen; het renoveren van begraafplaatsen; zorgen voor voldoende grafen urnruimte en ontwikkelen van gemeentelijk beleid. Reeds achterstand opgelopen in 2012 door bezuiniging, extra achterstand door andere ureninvulling en tevens door overdracht van speeltuinen van MO naar GZ.
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
5.920.284
739.924
5.180.360
106.713
-20.399
127.112
6.026.997
719.525
5.307.472
Toelichting: 128 Zwembaden Bij de begrotingsbehandeling is besloten incidenteel € 67.112 beschikbaar te stellen in verband met zwembad De Zwaoi (2013 en 2014). 130 Buitensport Voorgesteld wordt, om de in de begroting opgenomen taakstelling van € 50.000 voor het afstoten van sportvelden te schrappen; zie Inleiding en Algemeen. 132 Kunst, cultuur In de begroting is de subsidie voor de schaapskudde nog niet aangepast aan de gewijzigde geldstromen. De provinciale- en Rijkssubsidie lopen niet (meer) via de gemeente. Zowel de baten als lasten worden € 20.399 lager. Bij de begrotingsbehandeling is besloten incidenteel € 10.000 toe te voegen aan het cultuurfonds.
Bestuursrapportage 2013 I
17
6
Sociale zaken, zorg, welzijn
Doelstellingen 2013 1. 2. 3. 4.
Versterken sociale samenhang/infrastructuur wijk, dorp. De 3 decentralisatietaken. Zoeken van synergie diverse beleidsterreinen en maatschappelijke veld. Anticiperen op landelijke ontwikkelingen, besluitvorming.
Producten 135 Inkomen, 136 Werk, 137 Minima, 138 Maatschappelijke zorg, 139 Nieuwkomers, 140 Sociaal cultureel werk, 141 Kinderdagopvang, 142 Wmo.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 136
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Decentralisatie Wwnv; transitie Wwnv.
1. Herinrichting sociale werkvoorzieningen. 2. Samenwerking met de zorg m.b.t arbeidsmatige dagbesteding. Doorontwikkeling, met speciale aandacht voor de toeristische en recreatieve sector. Implementatie en uitvoering WGS.
136
Regionaal arbeidsmarktbeleid.
137
Schulddienstverlening; oplossen of stabiliseren van de schuldensituatie door goede schulddienstverlening i.s.m. GKB en Andes. Re-integratieverordening. Pilot jeugdzorg. Decentralisatie jeugdzorg; ontwikkeling integraal beleid (Drenthebreed en intern) m.b.t. de decentralisatie jeugdzorg, in samenhang met de transitie Wwnv en de decentralisatie Awbz.
138
Alcoholbeleid jeugd; terugdringing alcoholgebruik onder jongeren (Verordening DHW). Jeugdparticipatie; zoveel mogelijk jeugdigen (12-16 jr.) zijn bekend met onze gemeente en geven tips voor het jeugdbeleid.
Anti-discriminatievoorziening; zorgen voor adequate aanpak van discriminatie op basis van Drents beleid. 140
Herijking subsidiebeleid; schetsen keuzemogelijkheden voor herijking.
Integrale speellocaties.
Bestuursrapportage 2013 I
1. Vormgeving van gebiedsgebonden teams. 2. Organiseren van de toegang tot de jeugdzorg. 3. Opzetten van een regionaal expertiseteam. 4. Overleg met betrokken partijen m.b.t. passend onderwijs. 1. Voortzetten voorlichtingscampagne. 2. Uitwerken actiepunten VDG 1. Interactieve bezoeken van groepen 8 aan het gemeentehuis. 2. Interactieve bezoeken van leerlingen Esdalcollege Borger. 3. Digitale mogelijkheden voor jeugdparticipatie verkennen. 1. Promoten van de antidiscriminatievoorziening Drenthe. 2. Overleg met Stamm (uitvoerder) en andere Drentse gemeenten over verbeteren van de aanpak. 1. In beeld brengen van bestaande subsidiestructuur. 2. In kaart brengen van scenario’s om efficiënter en doelmatiger te subsidiëren. Invulling buitenruimte van de MFA Borger.
Voort gang
18
Pro duct 142
Voort gang
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Decentralisatie Awbz-Wmo; beleid t.a.v. de decentralisatie van de functie begeleiding uit de Awbz.
1. In samenhang met de decentralisatie jeugdzorg en de transitie Wwnv uitvoering geven aan een pilot om dagbesteding en Wsw te verbinden. 2. Overleg met zorgpartijen over de lokale mogelijkheden. 1. Onderzoek integratie vervoersstromen. 2. Verdere uitwerking op basis van een totale vervoersmatrix door integrale denktank. 3. Efficiënt doelgroepenvervoer (Wmo, leerlingen, etc.). Eventueel in combinatie met andere gemeentenen en de te overhevelen taken vanuit de AWBZ. 1. Evaluatie gezondheidsnota 2008-2012. 2. Opstellen gezondheidsnota 2013-2017.
Mobiliteit en voorziening. opstellen gemeentelijke visie t.a.v. integrale vervoersmogelijkheden, gericht op optimale mobiliteit voor alle inwoners van onze gemeente. Aanbesteding hulp bij het huishouden. Evaluatie Wmo.
Toelichting: 136 Decentralisatie Wwnv; transitie Wwnv. Er is momenteel niet sprake van een stabiel en duidelijk landelijk beleid. De einddatum 1-1-2015 is bij benadering vanwege allerlei nieuwe akkoorden die landelijk worden gesloten en uitstel die plaatsvindt. 137 Re-integratieverordening. Door wijzigingen in het landelijk beleid en vanwege evaluatie BOCE op dit moment lastig om de reintegratieverordening vorm te geven. Wel wordt gepoogd het beleid binnen de kaders van de huidige re-integratieverordening aan te passen.
142 Aanbesteding hulp bij het huishouden. Door onduidelijkheid vanuit de Rijksoverheid heeft dit enige vertraging opgelopen.
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
24.202.131
14.326.401
9.875.730
-493.820
-598.663
104.843
23.708.311
13.727.738
9.980.573
Toelichting: 135 Inkomen Het voorlopig rijksbudget 2013 I-deel bedraagt € 5.293.694. De begroting dient hierop aangepast te worden. Gelet op het aantal klanten is de prognose dat de totale uitgaven over 2013 op € 6.367.374 uitkomt. Maximaal 10% van de rijksbeschikking komt voor rekening van de gemeente. Ten behoeve van het resterende tekort kan een beroep gedaan worden op de IAU/MAU. Als nadelig exploitatieverschil wordt € 1.073.680 geprognosticeerd en als maximaal aandeel gemeente (die 10%) € 529.369, zodat een IAU-aanvraag van € 544.311 wordt verwacht. In de begroting was aan eigen aandeel nog € 448.018 meegenomen; dit moet dus op € 529.369 worden gebracht. De correctie is dus € 81.351. 136 Werk De beschikking participatiebudget 2013 (SZW-bijdrage) geeft een bedrag aan van € 934.492. De raming in de begroting (€ 1.543.067) moet hierop worden aangepast (baten en lasten); correctie dus € 608.575.
Bestuursrapportage 2013 I
19
136 Werk Van de Emco-groep is een begrotingwijziging 2013 ontvangen. De gemeentelijke bijdrage wordt verhoogd met € 28.180 tot € 92.768. In de begroting was € 70.600 opgenomen, waardoor er € 22.168 moet worden bijgeraamd. 138 Maatschappelijke zorg Met ingang van 2013 is structureel extra geld (€ 22.732) toegevoegd aan het gemeentefonds voor "extra contactmoment van de JGZ met adolescenten vanaf 14 jaar". Bij product 154 Gemeentefonds is de bate opgenomen; op product 138 komt dit bedrag als budget beschikbaar. 139 Nieuwkomers De beschikking participatiebudget 2013 (BZK-bijdrage) geeft een bedrag aan van € 44.722. De raming in de begroting (€ 34.810) moet hierop worden aangepast (baten en lasten). De mutatie bedraagt € 9.912. 140 Sociaal cultureel werk De subsidie voor de dorpshuisfunctie Drouwen is nog niet aangepast aan het raadsbesluit over maatwerk Drouwen. Geraamd was nog € 7.035, dit moet € 14.140 zijn; dat is incl. schoonmaak gymnastiekzaal; mutatie: € 7.105. 141 Kinderopvang Met ingang van 2013 is er een uitname uit het gemeentefonds in verband met de kinderopvangtoeslag. De belastingdienst keert deze nu (weer) uit, terwijl dat (gedeeltelijk) bij de gemeente lag. De korting gemeentefonds bedraagt € 57.000. Bij product 154 Gemeentefonds is de verlaging verwerkt; op product 141 moet het budget ook worden verlaagd. 142 WMO In verband met de invoeringskosten van de decentralisatie jeugdzorg is in 2013 voor ons € 28.487 toegevoegd aan de algemene uitkering. Bij product 154 Gemeentefonds is de bate opgenomen; op product 142 wordt dit bedrag toegevoegd aan het budget pilot decentralisaties.
Bestuursrapportage 2013 I
20
7
Gezondheid, milieu
Doelstellingen 2013 1. Uitvoering speerpunten GRP. 2. Terugdringen chemische onkruidbestrijding. 3. Uitvoering speerpunten Milieubeleidsplan.
Producten 143 Volksgezondheid, 144 Afval, 145 Riolering, 146 Milieu.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 143
145
146
Voort gang
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Bestrijding eikenprocessierups; beheersbaar houden eikenprocessierups. Valthermond gezond; meer bewustwording m.b.t. overgewicht en gezonde leefstijl in Valthermond. Gezonde leefstijl; bevorderen van een gezonde leefstijl bij wijze van pilot in de dorpen Borger en Valthermond.
1. Plaatsen vlindervallen. 2. Verdelgen van rupsenconcentraties.
Projecten afkoppelen; uitvoeren van afkoppelingsprojecten ter vermindering van het aantal overstorten van het vuilwatersysteem. Projecten riolering; uitvoeren van rioleringsprojecten.
Onderdeel van project Gezonde Leefstijl
1. Bevorderen van gezonde leefstijl in de dorpen Borger en Valthermond. 2. Interventies uitvoeren op gebied van gezonde leefstijl. 3. Organiseren werkgroepen gezonde leefstijl. 1. Afkoppelen van bestaande verharding/woningen conform GBRP o.b.v. beschikbare budget.
1. Uitvoeren van projecten van de meerjarenplanning REAL en GBRP o.b.v. beschikbare budget.
Wijken voor water RUD (regionale uitvoeringsdienst)
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Bestuursrapportage 2013 I
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
5.705.407
5.234.836
470.571
1.239
30.000
-28.761
5.706.646
5.264.836
441.810
21
Toelichting: 143 Volksgezondheid Besloten is mee te betalen aan de subsidie (t/m 2014) voor de Stichting Hartveilig Drenthe ten behoeve de "Klapkassies" (de AED in Drenthe). Jaarlijks bedrag is € 1.239 en de betaling loopt via GGD. 145 Riolering De voorlopige kohieropbrengst 2013 laat een voordelig verschil zien van afgerond € 30.000 t.o.v. de raming in de begroting. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting bij het onderdeel Ozb. Door de raming nu aan te passen en niet aan het eind van het jaar wordt verwacht dat in komende jaren minder sprake zal zijn van een na-ijleffect.
Bestuursrapportage 2013 I
22
8
Ruimtelijke ontwikkeling, wonen
Doelstellingen 2013 1. 2. 3. 4. 5.
Afstemmen woningbehoefte op economische, demografische ontwikkelingen; Maken kwaliteitsslag woningvoorraad; Bieden kader voor behoud, verbetering woon-, werk- en leefomgeving; Uitwerken beleid gemeentelijke gebouwen; Afstemmen ruimtelijke inrichting op gemeentelijk plannen.
Producten 147 Ruimtelijke ontwikkeling, 148 Wonen, 150 Grondzaken, 151 Herstructurering.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 147
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Roeken; verplaatsen van roekenkolonie Borger-centrum naar buitengebied; ontwikkelen van beleid om roekenoverlast te voorkomen en afhandeling van klachten. Landinrichting; afronding en begeleiding landinrichtingsproject Odoorn. Actualisatie bestemmingsplan; opstellen bestemmingsplan
1. Evaluatie roekenproject. 2. Binnen provincie intergemeentelijk overwegen.
Ontsluiting Hunebedcentrum Boeren Nieuw-Buinen Windmolens; ambtelijke begeleiding windmolenpark(en). Nei-Arf, Exloo, begeleiding uitvoering Nei-Arf De Gloep, Exloo; strategie en ontwikkeling De Gloep Ondernemersinitiatief Nieuw-Buinen; strategie en ontwikkeling ondernemersinitiatief Nieuw-Buinen Structuurvisie; projectmatig begeleiden van structuurvisie Hunzeproject; ondersteuning en ontwikkeling van projecten in het Hunzegebied. DOP's; samen met de inwoners de kwaliteit van de leefomgeving (sociaal maatschappelijk, economisch en ruimtelijk fysiek) verbeteren en vitaal houden.
Bestuursrapportage 2013 I
Afronden en eindafrekening maken.
1. Buitengebied. 2. Nieuw-Buinen/Buinerveen. 3. Odoornerveen. 4. 1e Exloërmond. Bestemmingsplan vaststellen. Voortgang bewaken. Gemeentelijke aanpak formuleren in samenhang met provinciale visie. Voortgang bewaken. 1. Initiatieven van marktpartijen faciliteren. 2. Uitwerken gemeentelijk deel. Voortgang bewaken en initiatieven faciliteren. 1. Uitvoeringsplan bewaken. 2. Marktinitiatieven oppakken. Functioneren deelgebiedscommissies
1. Visie ontwikkelen. 2. Implementatie DOP’s: - 2e Exloërmond/Valthermond - Buinerveen - Klijndijk - Ees/Eeserveen
Voort gang
23
Pro duct
148
148 150
151
Voort gang
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Wijkontwikkeling Nieuw-Buinen; leefbaarheid Nieuw-Buinen (DOP, ADV, BSA); Goed woon- en leefklimaat creëren in de wijk Chrysantstraat / Linnaeuslaan. Agenda Veenkoloniën
1. Het bewaken van het Dorpsontwikkelingsplan. 2. Wijkontwikkelingsplan. 3. Verbinding sociaal - fysiek.
Kern & kader, vier leefgebieden; visie leefgebieden uitwerken en implementeren, maatwerk per leefgebied uitvoeren. Ontwikkelingen Borger-centrum; planvorming en strategie voor een centrum Borger. Krimp; doorontwikkeling van beleid t.a.v. leefbaarheid en krimp.
Verdere uitwerking van de functies per leefgebied.
Demografisch onderzoek; in kaart brengen van demografische gegevens. Wabo (zaakgericht werken) Bestemmingsplannen grondbedrijf
Herstructurering Borger; afronding volgens planning in 2013.
1. Opstellen lokaal actieprogramma demografische ontwikkeling. 2. Overleg met betrokken partijen. 3. Deelname bovenlokale expertgroepen. Resultaat dient als onderlegger voor beleidsformulering.
1. Algemeen. Borger: 2. Daalkampen II. 3. De Strengen (industrie). 4. De Strengen (dagrecreatie). 5. Strijkijzer. 6. ATC Niew-Buinen: 7. Veenlanden. Afronding.
Toelichting: 151 Herstructurering Borger; afronding volgens planning in 2013. De woningbouwcorporatie heeft geen definitief standpunt over bebouwing ingenomen. Daardoor stagneert het proces.
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2) Budget 2013 nieuw
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
2.891.220
973.369
1.917.851
570.000
675.000
-105.000
3.461.220
1.648.369
1.812.851
Toelichting: 147 Ruimtelijke ontwikkeling In het kader van de ontwikkeling Borger-Centrum is een drietal pleinwinkels aangekocht. De aankoop is geactiveerd en maakt onderdeel uit van de gemeentelijke bijdrage in het project. De jaarlijkse exploitatie verloopt voor de begroting neutraal, omdat de kapitaal- en andere lasten worden gedekt door de huuropbrengst.
Bestuursrapportage 2013 I
24
148 Wonen De raming bouwleges in de begroting 2012 van € 650.000 is in Bestuursrapportage 2012-II verlaagd met € 200.000. Uit de jaarrekening 2012 blijkt dat de werkelijke opbrengst afgerond € 400.000 is. Tot dusverre werden bijstellingen op dit onderdeel gezien als incidentele mutaties waardoor ook in de begroting de oorspronkelijke raming van € 650.000 is gehandhaafd. Gezien het feit dat nog geen zicht is op herstel van de markt wordt voorgesteld de raming opbrengst bouwleges structureel aan te passen op het niveau van de werkelijke opbrengst 2012 van € 400.000. Dit betekent een nadeel van € 250.000. Zie ook de Inleiding. 150 Grondzaken Er is inmiddels een overeenkomst gesloten over de verkoop van het tankstation te Borger. De opbrengst ad. € 425.000 wordt in de reserve begrotingssaldo gestort (zie Algemeen). 151 Herstructurering Van de provincie is het tweede deel van de subsidie voor de ontwikkeling van het Nije Daip te Nieuw-Buinen ad. € 500.000 ontvangen. Voor ditzelfde bedrag wordt hiervoor ook een raming aan lasten opgenomen. Bij de begrotingsbehandeling is besloten om € 70.000 (voor de jaren 2013 t/m 2017) beschikbaar te stellen voor de dorpsontwikkeling Nieuw-Buinen.
Bestuursrapportage 2013 I
25
A
lgemeen
Producten 153 Lokale heffingen, 154 Gemeentefonds, 155 Dividend, 157 Nieuw beleid, onvoorzien, 158 Algemene lasten, -baten, 159 Mutaties reserves.
Taakstellingen Vanaf 2010 zijn in de begroting taakstellingen geraamd als gevolg van verwachte verkopen vastgoed. Een bedrag van € 150.000 is hiervan nog niet gerealiseerd door de stagerende verkoop van vastgoed. Zolang een taakstelling niet wordt gerealiseerd zal in een tussenrapportage of bij de jaarrekening de taakstelling als een nadeel moeten worden verwerkt. Dit is ongewenst om de begroting realistischer te maken. Voorgesteld wordt de nog niet gerealiseerde taakstellingen vastgoed te schrappen en in een volgende begroting of tussenrapportage weer op te voeren zodra verkoop vastgoed weer realistisch of gerealiseerd is. De te schrappen taakstelling zijn: - product 130 (progr. 5) afstoten sportvelden € 50.000 - product 158 rendement vastgoedbeheer € 50.000 - product 159 grondtransacties € 50.000 Zie ook de Inleiding.
Budgetten 2013
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
Programmabegroting 2013
400.122
33.140.876
-32.740.754
Mutaties 2013 (zie bijlage 2)
475.000
552.316
-77.316
Budget 2013 nieuw
875.122
33.693.192
-32.818.070
Toelichting: 153 Lokale heffingen In voorgaande jaren was het gebruikelijk dat de raming opbrengst Ozb aan het eind van het jaar, in de bestuursrapportage II, werd aangepast aan de werkelijke kohieropbrengst. Omdat de begroting voor het volgend dienstjaar dan al was afgerond had dit financieel beleid o.a. tot gevolg dat de raming in een volgend dienstjaar nog op de oude begrotingsraming was gebaseerd. Hierdoor is jaarlijks sprake van een na-ijleffect van, in ons geval, meestal een positieve bijstelling. Door de verwachte kohieropbrengst in het voorjaar aan te passen (in de bestuursrapportage I), wordt verwacht dat de geraamde opbrengsten in primitieve begrotingen in het vervolg beter aansluiten op de werkelijke kohieropbrengsten. De voordelige bijstelling 2013 bedraagt afgerond € 100.000 en kan conform voorgaande grotendeels worden gezien als een na-ijleffect van de positieve bijstelling 2012.
154 Gemeentefonds De uitkering GF 2013 kan volgens de recente specificatie van het Rijk (specificatie 2013-01) worden bijgesteld met afgerond € 475.000 voordelig. Dit bedrag kan als volgt nader worden gespecificeerd: - uitkeringsbasis € 248.000 - inkomensmaatstaf Ozb € 104.000 - Wmo € 123.000 Telling € 475.000
Bestuursrapportage 2013 I
26
In de september- en decembercirculaire van het gemeentefonds is voor een aantal specifieke onderdelen geld toegevoegd of onttrokken. Deze specifieke mutaties werken door naar de budgetten voor het betreffende taakveld. Dit zijn: - product 138 extra contactmoment jeugdzorg € 22.732 - product 141 wijziging uitbetaling kinderopvangtoeslag € 57.000 -/- product 142 decentralisatie jeugdzorg € 28.487 Telling € 5.781-/Bij de diverse producten zijn deze mutaties verder toegelicht. Per saldo (op alle vier de producten) is het voordelig verschil derhalve € 480.781.
155 Dividend Door een hogere winst van de BNG over 2012 wordt meer dividend aan de aandeelhouders uitgekeerd t.o.v. 2011. Het dividend 2012 bedraagt € 1,49 per aandeel. In 2011 was dit € 1,15 per aandeel. Onze gemeente bezit 80.340 aandelen, waardoor onze dividenduitkering 2012 totaal € 119.707 bedraagt. Conform de begrotingsvoorschriften moet het door ons te ontvangen dividend 2012 in onze begroting van 2013 worden verantwoord. Omdat de raming in onze begroting is gebaseerd op de dividend uitkering 2011 (€ 92.391) kan de begroting voordelig worden bijgesteld met een bedrag van € 27.316. 158 Algemene lasten, -baten Voorgesteld wordt, om de in de begroting opgenomen taakstelling van € 50.000 voor rendement vastgoedbeheer van € 50.000 te schrappen. Zie ook de Inleiding. 159 Mutaties reserves De opbrengst van de verkoop van tankstation Borger (€ 425.000 zie product 150) wordt in de reserve begrotingssaldo gestort. Voorgesteld wordt, om de in de begroting opgenomen taakstelling van € 50.000 voor grondtransacties te schrappen. Zie ook de Inleiding.
Bestuursrapportage 2013 I
27
B
edrijfsvoering
Producten 162 Administratieve kostenplaatsen, 163 Huisvesting, 164 Ambtelijk apparaat, 165 Tractie, 166 Gemeentelijk gebouwen.
Projecten, actiepunten 2013 Pro duct 162
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Basisregistratie BGT; in 2015 zijn gemeenten verplicht om de wettelijke basisregistraties op orde te hebben en ingepast te hebben in de bedrijfsvoering. Bekende gegevens mogen niet meer aan de klant worden gevraagd. Zaakgericht werken
1. Afronden opzetten basisregistratie WOZ. 2. Voorbereiding basisregistratie BGT. 3. Optimaliseren beheer en gebruik basisregistraties. I-spiegel
Digitalisering
Doorontwikkeling E-diensten (Dimpact)
164
Dimpact testrelease 3 Informatiebeveiliging; notitie informatiebeveiliging B-O Doorontwikkeling website Uitfasering AS/400 Aanpassing betalingsverkeer SEPA; aanpassing betalingsverkeer aan Europese standaard. Centrale facturering, inning; van decentraal naar centraal (afdeling BCO). Doorontwikkeling budgetbeheer; Doelmatig(er) budgetbeheer. Horizontaal toezicht; meer fiscaal in control.
Bestuursrapportage 2013 I
1. Optimaliseren en verbeteren bedrijfsprocessen. 2. Operationeel maken van ICT systeem. 3. Opzetten zaaktypencatalogus aan de hand van KING ZTC 2.0. 1. Implementatie digitale handtekening. 2. Aanpassing structuur archivering en interne werkprocessen verbeteren. 3. Aanpassing werkwijzen aan nieuwe wetgeving provinciaal toezicht. 4. Start maken met digitaliseren dynamische archieven 5. Onderzoek informatiebeveiliging BorgerOdoorn. 1. Testen nieuwe release van Dimpact in BOCE verband. 2. Implementatie nieuwe release in BorgerOdoorn. 1. Maken quick-scan. 2. Utwerken in actieplan.
1. Aanpassen proces. 2. Aanpassen software. 1. Aanpassen proces. 2. Aanpassen software. Nieuwe budgethoudersregeling. Afspraken maken met de belastingdienst.
Voort gang
28
Pro duct
Omschrijving, resultaat
Actiepunten
Plan van aanpak Planning & control; 1. Finance & Control (FiCo) beleid ontwikkeld en beheer belegd in de organisatie, incl. de noodzakelijke business controls. 2. FiCo processen transparant, incl. sturing / beheersing o.b.v. kpi’s per proces.
1. Afzonderlijke onderdelen van beleid en beheer beschrijven en laten vaststellen door B&W, zoals: a. Activabeleid, b. Beleid reserves & voorzieningen, c. Versterking financieel fundament, d. Kostentoerekening/-verdeelmethode. 2. Beschreven en geüpdate procedures communiceren en implementeren in de organisatie. 3. Interne controle organiseren van deze processen.
Kostendekkendheid leges Deregulering; Het afschaffen, vereenvoudigen of versoepelen van regelingen en wetten die de gemeente oplegt aan bedrijven, instellingen en burgers. In dit geval de Apv. e-Hrm; ontwikkelen visie op e-HRM, op basis wettelijke en gewenste (uitvoerings)taken op gebied van personeel en organisatie uitgevoerd kunnen worden (binnen BOCE).
1. 2. 3. 4.
Voort gang
Toetsen Apv op nut en noodzaak. Toetsen aan nieuwe alcoholbeleid. Eventueel wijzigen Apv. Vaststellen nieuwe Apv.
1. Heldere visie op e-HRM ontwikkelen. 2. HR-processen optimaliseren. 3. Programma van eisen (PvE). - wensen en eisen BOCE - technische eisen m.b.t. DNI - wensen en eisen gebruikers. 4. Definitief aanbestedingsdocument. 5. Aanbestedingsprocedure. 6. Gunnen opdracht. 7. Goedgekeurd projectvoorstel.
Strategische personeelsplanning (SPP); strategisch plan van aanpak hoe om te gaan en te sturen op formatie en bezetting van personeel, inclusief meerjarenscenario. Organisatieontwikkeling; evalueren en aanscherpen processen na kanteling. Samenwerking BOCE; nakoming van de afspraken op basis van de raamovereenkomst. BORG na 2015 Regeerakkoord Rutte II Ombuigingsvoorstellen Toelichting: 162 Digitalisering Er wordt gewerkt aan een plan van aanpak voor het voldoen aan de nieuwe eisen met betrekking tot het horizontaal (provinciaal) toezicht. Het PVA. bevat de te nemen organisatorische maatregelen inclusief een planning voor de komende periode. De vertaling in concrete werkwijzen en instructies zal in T2 en T3 nader worden uitgewerkt. Hierover vindt overleg plaats met de provinciaal archiefinspecteur. 162 Informatiebeveiliging; notitie informatiebeveiliging B-O Vanwege de nauwe samenwerking met de gemeente Emmen op ICT gebied is er voor gekozen om de quick-scan door deskundigen uit Emmen te laten uitvoeren. Emmen heeft in verband met ziekte nog geen capaciteit vrij kunnen maken om de quick-scan uit te voeren. Verwacht wordt dan dit na de zomervakantie zal worden opgestart.
Bestuursrapportage 2013 I
29
Budgetten 2013
Programmabegroting 2013 Mutaties 2013 (zie bijlage 2)
Totaal lasten
Totaal baten
Totaal saldo
p.m.
p.m.
0
162.500
-162.500
Toelichting:
161 Kapitaallasten
Het (incidenteel) rentevoordeel over het 1e halfjaar bedraagt ca. € 162.500. In bestuursrapportage 2013-II zal het (incidenteel) rentevoordeel van het 2e halfjaar tot uitdrukking worden gebracht.
Bestuursrapportage 2013 I
30
6 BIJLAGEN
Bijlage 1 DYNAMISCHE PRIORITEITENLIJST In onderstaand overzicht is de DPL (Dynamische prioriteitenlijst) aangevuld met onderwerpen die in de pijplijn zitten c.q. waar mogelijk in de komende jaren budget voor nodig is. product, omschrijving 104 105 108 109 109 114 114 115 115 115 125 126 127 129 130 132 133 134 136 136 138 138 138 138 142 147 147 147 147 147 147 150 150 150 150 150 151 167 168
Modernisering GBA Structureel budget Cittaslow Verkiezingen (GR, PS) Kern & Kader, opdrogen reserve Vastgoed, budget gebouwen 2/3 weg Noord boeren Nieuw-Buinen Vastgoed, budget wegen Maatregelen N34 Klijndijk Steunpunt provincie N34 Borger Uitvoeringsbudget GVVP Schoolmaatschappelijk werk Onderwijs, 5 jaarlijkse afrekening Combicoaches Sportnota, aanpassing binnensport Sportnota, privatisering buitensport Cultuurbeleid Vastgoed, budget groen Begraafplaatsen 2e fase Decentralisatie Wsw Meerjarenbegrotingen Wsw Achter de voordeur Decentralisatie Jeugdzorg Digitaal Jongerenplatform Nieuwe Drank- en Horecawet Decentralisatie Awbz Vm. sportterrein Nieuw-Buinen Buitenruimte Fabrieksstraat Exloo Ontwikkelingen Borger west Centrumplan Borger, incl . Omc Geopark de Hondsrug Roeken Grondbedrijf, opdrogen winst Grondbedrijf, boek-/marktwaarde Grondbedrijf, rente verliesplannen Grondbedrijf, herstructurering Ondernemerplan Nieuw-Buinen Herstructurering Nieuw-Buinen Gemeentefonds, woningtelling BAG Organisatieontwikkeling, hal gemeentehuis
Telling
2013 I S I I S I S I I I S I S S S S S I I S S I I I I I I I I I I S S S I I I S I
2015
2016
2017
10.000 40.000
40.000
pm
pm
pm
pm
pm
pm
pm pm
pm
24.333
24.333
24.333
pm 67.000
pm 48.000
pm
pm
pm
pm
pm 120.000
pm
pm
pm
500.000 22.000
500.000 22.000
500.000
634.333
546.333
500.000
pm
pm pm pm pm pm 66.500 pm 80.000 pm 10.000 pm 100.000 pm pm pm pm 10.000 pm pm pm pm
12.000 pm pm pm pm pm pm
300.000
75.000
100.000 75.000
353.500
1.258.333
In bijlage 3 zijn de onderwerpen van de DPL toegelicht.
pm
pm
500.000 22.000
DPL
Bestuursrapportage 2013 I
2014
31
Bijlage 2 RECAPITULATIE MUTATIES
Hieronder een samenvatting van de mutaties uit deze bestuursrapportage 2013-I, op de budgetten zoals gepresenteerd in de programmabegroting 2013. Dit betreft dus zowel de - tijdens de begrotingsbehandeling - beschikbaar gestelde budgetten vanuit incidenteel nieuw beleid, alsook het actualiseren van budgetten 2013. In de tabel worden deze aangegeven met achtereenvolgens R (eerder raadsbesluit) en A (actualisatie n.a.v. marap). programma, product, omschrijving R R R R
A A A A A A A A A
A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A
1 5 5 5 8
4 4 7 7 8 8 8 A B
1 2 4 4 5 5 5 5 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 7 8 A A A A A
I/S
2013
109 128 132 133 151 167
Vastgoed, geld Zwembad De Zwaoi Cultuurfonds Correctie Schoon, heel ,veilig Nieuw-Buinen Dekking incidenteel nieuw beleid
I I I I I I
50.000 67.112 10.000 -20.000 70.000 -177.112
126 126 143 147 150 151 151 159 161 167
Beschikking OAB Lokaal onderwijsbeleid Subsidie St. Hartveilig Drenthe Pleinwinkels Verkoop tankstation Borger Subsidie provincie Nije Daip Ontwikkeling Nije Daip Nieuw-Buinen In reserve begrotingsaldo Rente Dekking incidenteel nieuw beleid
I I I I I I I I I I
-73.180 73.180 1.239 pm -425.000 -500.000 500.000 425.000 -162.500 161.261
101 117 124 124 130 132 132 133 135 136 136 136 138 139 139 140 141 142 145 148 153 155 158 159 167
Wachtgeld, pensioen wethouders Schouwsloten Participatiebudget (OCW) Volwasseneneducatie Taakstelling sportvelden Rijks-, prov.subsidie schaapkudde Subsidie schaapskudde Schoon, heel, veilig Gemeentelijk aandeel WWB ca Participatiebudget (SZW) Re-integratie (W-deel) Emco Extra contactmoment JGZ *) Participatiebudget (BZK) Inburgering Dorpshuisfunctie Drouwen Kinderopvang *) Wmo (pilot decentralisaties) *) Rioolrecht Bouwleges Ozb Dividend Taakstelling vastgoed Taakstelling grondtransacties Gemeentefonds *)
S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S
5.223 15.034 41.833 -41.833 50.000 20.399 -20.399 20.000 81.351 608.575 -608.575 22.168 22.732 -9.912 9.912 7.105 -57.000 28.487 -30.000 250.000 -100.000 -27.316 50.000 50.000 -475.000
Totaal *) onderwerpen gemeentefonds -/- is voordeel
Bestuursrapportage 2013 I
-87.216
2014
2015
2016
2017
70.000 -70.000
70.000 -70.000
0
-1.239
0
0
0
0
0
0
0
67.112
70.000 -137.112
1.239
32
Bijlage 3 TOELICHTING ONDERWERPEN DPL
Hierna volgt per onderwerp van de DPL een korte toelichting. 104 Modernisering GBA Vanaf 2009 wordt gewerkt aan mGba. De (meerjarige) landelijk financiering loopt (gedeeltelijk) via mutaties op de algemene uitkering gemeentefonds. Voor de (resterende) financiële consequenties is pm opgenomen. 105 Structureel budget Cittaslow Het huidige Cittaslow-budget betreft de deelnemersbijdragen. Voor Cittaslow-activiteiten wordt het incidenteel beschikbaar gestelde bedrag van € 30.000 (in 2012) gebruikt. De wens is een structureel bedrag voor Cittaslow-activiteiten. 108 Verkiezingen (GR, PS) De begroting kent geen structureel budget voor verkiezingen. In een betreffend jaar moet vanuit incidenteel nieuw beleid dekking komen voor de (incidentele) kosten. 109 Kern & Kader, opdrogen reserve De uitwerking van het maatwerk per kern is nog steeds gaande. Tot nu toe worden incidenteel benodigde budgetten gedekt uit de reserve Kern & kader. Deze reserve is opgebouwd uit de boekwinsten bij verkoop van accommodaties. De verkopen stagneren en het afboeken van schoolgebouwen is aanstaande. 109 Vastgoed, budget gebouwen Sinds 2010 wordt gesleuteld aan de vastgoedbudgetten. Er is gekort op de diverse onderdelen (wegen, gebouwen, groen, onderwijs) en gelijktijdig een meerjarenplanning gemaakt voor het herstel van de kortingen. Dit alles terwijl er op onderdelen sprake is van een onderhoudsachterstand. 114 2/3 weg Noord boeren Nieuw-Buinen In Buinerveen is inmiddels de Tweederdeweg Zuid aangepast vanuit de incidentele middelen voor nieuw beleid. De (verdere) uitplaatsing van agrarische bedrijven kan ook de aanpak van de Tweederdeweg Noord inhouden. 114 Vastgoed, budget wegen Zie toelichting bij 109 Vastgoed, budget gebouwen. 115 Maatregelen N34 Klijndijk Er zijn afspraken gemaakt met de provincie over de gemeentelijke bijdragen in de diverse aanpassingen aan de N34 (Ees, Exloo, Odoorn, Klijndijk). 115 Steunpunt provincie N34 Borger In de ontwikkelingen rond Borger-centrum komt mogelijk de huidige locatie van de provincie in beeld. In de huidige plannen is deze optie niet meegenomen. 115 Uitvoeringsbudget GVVP Recentelijk is het GVVP geüpdate. Voor 6 nog uit te voeren projecten wordt daarin € 73.000 geraamd, verdeeld over de jaarschijven 2014, 2015 en 2016.
125 Schoolmaatschappelijk werk Op dit moment wordt voor 24 uur per week schoolmaatschappelijk werk gesubsidieerd. De wens betreft de ophoging naar 36 uur per week. Het is nu 24 uur omdat er vanuit het CJG ook 12 uur wordt ingezet. 126 Onderwijs, 5 jaarlijkse afrekening In de begroting kent geen budget voor een eventuele overschrijdingsvergoeding; de vijfjaarlijkse afrekening naar het bijzonder onderwijs.
Bestuursrapportage 2013 I
33
127 Combicoaches Op basis van de in de voorjaarsnota 2009 beschikbaar gestelde middelen is de financiering van de combicoaches georganiseerd tot en met het schooljaar 2013/1014. Voor voortzetting ervan na deze periode zijn geen ramingen opgenomen. 129 Sportnota, aanpassing binnensport In het project Kern & kader IV speelt de efficiënte inzet van binnen- (en buiten) sportaccommodaties. Om de bezetting van de sporthallen te optimaliseren liggen bouwkundige aanpassingen voor de hand. Afhankelijk van de uitkomsten moet hiervoor nog budget beschikbaar komen. 130 Sportnota, privatisering buitensport In de voorstellen vanuit het project Kern & kader IV komt de eigendomsoverdracht van accommodaties nadrukkelijk aan de orde. Soms zijn voorafgaand aan een eventuele overdracht werkzaamheden noodzakelijk om de technische staat te verbeteren. Hiervoor is geen raming in de begroting opgenomen. 132 Cultuurbeleid Er is een bedrag opgenomen voor het structureel maken van incidentele cultuursubsidies voor Music in the Woods, Sivo en de gemeentedichter. 133 Vastgoed, budget groen Zie toelichting bij 109 Vastgoed, budget gebouwen. 134 Begraafplaatsen 2e fase Het inventariseren en vervolgens verwijderen van in slechte staat verkerende grafbedekkingen gebeurd nadat nabestaanden zijn aangeschreven met inachtneming van de voorgeschreven termijnen. Deze uitvoerende werkzaamheden vinden ook in de 2e fase van plaats. Andere werkzaamheden betreffen opknappen van paden en poorten en inrichten gedenkplaatsen. 136 Decentralisatie Wsw De door het Rijk aangekondigde drie decentralisaties (jeugdzorg, Awbz-Wmo en Wnv-Wsw) betekenen voor de gemeente ook dat de taken moeten worden uitgevoerd voor minder geld. Voor de doorwerking is weliswaar een stelpost (korting gemeentefonds) opgenomen, maar is geen zicht op de exacte financiële consequenties (zowel m.b.t. de invoering als de uitvoering). 136 Meerjarenbegrotingen Wsw Recentelijk speelde de discussie over het provinciaal financieel toezicht en dan met name de manier waarop gemeenten de meerjarenbegrotingen van de werkvoorzieningenschappen in de gemeentelijke meerjarenbegroting verwerken. 138 Achter de voordeur In Nieuw-Buinen draait het project al sinds 2008; vervolgens is dit project uitgebreid naar de rest van de gemeente. De financiering van dit project gebeurt nu met incidentele middelen. De wens is om dit structureel te financieren voor de hele gemeente. 138 Decentralisatie Jeugdzorg Zie de toelichting bij 136 Decentralisatie Wsw. 138 Digitaal Jongerenplatform Bij de behandeling van de kadernota 2013 (juni 2012) is, na een motie van de fractie Gemeentebelangen, door het college dit onderwerp toegevoegd op de Dpl. 138 Nieuwe Drank- en Horecawet Vanaf 1-1-2013 geldt de nieuwe wet. De ingestelde werkgroep nDHW draagt zorg voor de voorbereidingen. Er zijn geen middelen gereserveerd voor de invoering van de nDHW. 142 Decentralisatie Awbz Zie de toelichting bij 136 Decentralisatie Wsw. 147 Vm. sportterrein Nieuw-Buinen In 2013 worden afrondende gesprekken gevoerd met de vereniging. Hierbij is o.a. de overdracht na 10 jaar aan de orde. De eventuele financiële doorwerking daarvan voor de gemeentebegroting is (nog) niet bekend.
Bestuursrapportage 2013 I
34
147 Buitenruimte Fabrieksstraat Exloo De buitenruimte Fabrieksstraat kan opgepakt worden nadat het gebied De Gloep (rond de voormalige slagerij) is herontwikkeld. Deze plannen staan nu nog op een heel laag pitje vanwege de beperkte vraag naar woningbouw. 147 Ontwikkelingen Borger west Voor fase 1 van Daalkampen 2 wordt samen gewerkt met enkele ontwikkelaars/aannemers. Als eerste resultaat hiervan is op korte termijn start bouw 1e fase van project "fibula". De uitgifte van kavels aan particulieren stagneert. Voor het bedrijventerrein "Aan de Strengen" is wel belangstelling doch dit resulteert niet in verkoop van kavels. Onderzocht wordt of door aanpassing verkoop bevordert kan worden. Voor het gebied "Strijkijzer" wordt onderzocht welke behoefte voor een ontwikkeling van het gebied kan zorgen. Voor de invulling van het ATC-terrein (geen gemeentelijk eigendom) zijn er geen voorstellen bekend. De verlegging van de Rolderstraat is op wat detailpunten na voltooid. 147 Centrumplan Borger, incl . Omc De gemeenteraad is inmiddels geïnformeerd over de ontwikkelingen Borger-centrum. De gemeentelijke bijdrage is becijferd op rond € 2 miljoen. De insteek is om vanuit de opgebouwde / op te bouwen ruimte voor incidenteel nieuw beleid, dit bedrag in vier jaarschijven van € 500.000 beschikbaar te krijgen. 147 Geopark de Hondsrug Het projectbureau is gevraagd een voorstel te maken om na de projectperiode (medio 2014) een zelfstandige stichting op te zetten. In de bijbehorende financieringsopzet bedraagt de gemeentelijke subsidie € 22.000 voor de jaren 2014, 2015 en 2016. 147 Roeken Het Roekenverplaatsingsplan rondom de kerk is na vier jaar afgelopen. Om overlast beheersbaar te houden is een vervolg noodzakelijk. Dit vervolg heeft twee sporen. Regionaal i.s.m. gemeenten en provincie. Lokaal door op locatie beheersmaatregelen te nemen in de vorm van snoei en kap. 150 Grondbedrijf, opdrogen winst 150 Grondbedrijf, boek-/marktwaarde 150 Grondbedrijf, rente verliesplannen 150 Grondbedrijf, herstructurering De financiële positie van het "gemeentelijk grondbedrijf" is recentelijk voor de jaarrekening 2012 beoordeeld op actualiteitswaarde en van voldoende waarborgen voorzien. Desalniettemin blijft de grondpositie van de gemeente een onderwerp van constante alertheid. 150 Ondernemersplan Nieuw-Buinen Voor het ondernemersinitiatief is opdracht aan een stedenbouwkundig bureau verstrekt voor het opstellen van een bestemmingsplan. 151 Herstructurering Nieuw-Buinen Het ontwerp-bestemmingsplan heeft ter inzage gelegen. Er zijn geen zienswijzen ingediend. Na het uitvoeren van een vleermuizenonderzoek zal de bestemmingsplanprocedure worden vervolgd. Lefier is gedurende deze periode bezig met de ontwikkeling van bouwplannen voor de nieuwe woningen. 167 Gemeentefonds, woningtelling BAG In het gemeentefonds wordt in 2014 gebruikgemaakt van een nieuwe methode om woningen te tellen, de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG). Dit heeft financiële consequenties omdat recreatiewoningen veelal niet meer meetellen. 168 Organisatieontwikkeling, hal gemeentehuis Afhankelijk van de te maken keuzes voor de invulling van de front-Office komt aanpassing van de centrale hal van het gemeentehuis in beeld.
Bestuursrapportage 2013 I