Geestelijke Gezondheidsbevordering in Vlaanderen Winnie De Roover SYMPOSIUM SAMENWERKEN AAN GEESTELIJKE GEZONDHEID 1
VIGeZ vzw, © 2013
Overzicht • • • •
2
VIGeZ GGB Effectiviteit GGB methodieken
VIGeZ vzw, © 2013
VIGeZ: expertisecentrum “Het VIGeZ is een expertise- en servicecentrum dat strategieën, methodieken, advies en opleiding aanbiedt aan professionals die werken aan gezond leven en een gezonde leefomgeving.” Thema’s: Voeding en Beweging, Tabak, Milieu, Geestelijke Gezondheid, Valpreventie, (Borstkankeropsporing, vaccinaties) Settings: Onderwijs, Bedrijven, Lokale besturen, Huisartsen, … Wetenschappelijk onderbouwing Planmatige aanpak Multidisciplinair team Netwerken en samenwerkingsverbanden Brug theorie – praktijk door ontwikkeling bruikbare methodieken 3
VIGeZ vzw, © 2013
Bijdragen aan realisatie gezondheidsdoelstellingen
GEESTELIJKE GEZONDHEIDSBEVORDERING
4
VIGeZ vzw, ©2013
Geestelijke Gezondheid • Geestelijke gezondheid = continuum goede GG mentaal welbevinden GG problemen MI = meer dan de afwezigheid van ziekte, een bron voor het dagelijks leven.
5
VIGeZ vzw, © 2013
Positieve Geestelijke Gezondheid • Positieve geestelijke gezondheid – Menselijke kwaliteiten en levensvaardigheden (cognitief
functioneren, positieve zelfwaardering, sociale en probleemoplossingsvaardigheden), – De vaardigheid om te gaan met grote veranderingen en dagelijkse stressoren en om de sociale omgeving te beinvloeden, – De mogelijkheid productief te werken en bij te dragen aan de gemeenschap, – En een toestand van emotioneel, spiritueel en mentaal welbevinden (Hosman, 1997; WHO, 2001)
6
VIGeZ vzw, © 2013
Geestelijke Gezondheidsbevordering Process of enabling individuals and communities to take control over their lives and improve their mental health. It seeks to increase self-esteem, coping skills and capacities, and family and community supports, as well as modify the broader social and economic environments that influence mental health (Balfour, 2007)
7
VIGeZ vzw, © 2013
[Schema Winnie – Risicofactoren + ontwikkelingstaken]
8
VIGeZ vzw, © 2013
[Schema Winnie – beschermende factoren]
9
VIGeZ vzw, © 2013
GGB Salutogenese, gezondheidswinst voor gehele populatie
10
VIGeZ vzw, © 2013
Whittington & Huppert (1996)
Effectiviteitsreview GGB Winnie De Roover (2011)
METHODIEK • • • •
Review van reviews (2006-2011) Primair oz (2010-2011) Engels en Nederlands Bronnen: - Bibliografische databases (Medline, PsychInfo, ISI Web of Knowledge) - Electronische reviewbestanden: NICE, Cochrane, NHS Centre for reviews, DARE, IUHPE, EPPI Centre - Centra voor Gezondheidspromotie (VicHealth, NHS, CAMHA, ENHMP)
METHODIEK • Exclusie: – Selectieve en geïndiceerde interventies, therapie/ GGZ, niet relevant voor Vlaanderen, costeffectiveness
• Aantal hits: – 2027 >>> 332 >>> 22 reviews en 3 andere
RESULTATEN Algemeen overheen alle levensfasen: • Gezonde leefstijl – Voldoende beweging – Gezonde voeding – Beperkt middelengebruik
• Betekenisvol leven (zingeving en cultuur)
De eerste levensjaren 0-6 jaar Een positieve start verzekeren
Eerste levensjaren • Effectieve methoden – Huisbezoeken – Ouderschapsondersteuningsprogramma’s
• Veelbelovend: – Gemeenschapsprogramma’s in kwetsbare buurten – Baby massage – Borstvoeding – Voorschoolse opvang, onderwijs en programma’s
Jeugdjaren 12-20 jaar Levensvaardigheden en identiteitsontwikkeling
Jeugdjaren • Effectieve interventies: – Schoolinterventies • Whole School approach • Curriculum-based skills training • Veerkracht
– Ouderschapsondersteuning – Universele programma’s – E-GGB
Volwassenheid 20-60 jaar Productiviteit en Stabiliteit
Volwassenheid • Effectieve interventies – Werkinterventies: combinatie individu en omgeving – Werkloosheid- toegang tot werk verzekeren – Universele campagnes – Ouderschapsondersteuning • Veelbelovend: – Life long learning – Pre-pensioneringsprogramma’s
Ouderen 60+ Actief ouder worden en Sociale Participatie
Ouderen • Effectieve interventies: – Sociale steun en participatie – Beweging (gemengde oefening, strength & resistance training, aerobics, wandelen) – Psychologische interventies (controle verhogend, cognitief, relaxatie, life review) – Ergotherapie interventies
Ouderen • Veelbelovend: – Participatie in betekenisvolle activiteiten (life long learning, community development, vrijwilligerswerk, werk, cultuur, computer) – Sociale steun: huisbezoek, befriending, peer support, intergenerationele projecten – Beweging: Tai chi, home training, tuinieren – Beeldvorming – Kortdurende eerstelijnsinterventies – Interventies voor mantelzorgers
Structurele en omgevingsfactoren • Sociale cohesie – Connected communities – Community Arts – Community peer support
• Ongelijkheid bestrijden – Urban regeneration/renewal – Toegang tot onderwijs/ opleiding
• Veilige, aantrekkelijke omgeving met groene zones
Structurele en omgevingsfactoren • GG s@gma en discrimina@e ↓ • Integratie Mind-Body – Eerstelijnszorg als setting voor GGB – Social prescribing
• Intersectoraal werk en samenwerking
GGB in Vlaanderen
1. Geestelijke gezondheidsbevordering met betrekking tot individu en maatschappij a. De individuele veerkracht en het vermogen voor zelfhulp versterken b. Ondersteuningsvaardigheden bij ouders verhogen c. Bevorderen van sociale aansluiting d. Hulp zoeken aanmoedigen en stigma doorbreken e. De leefomgeving meer gezondheidsbevorderend, zorgzaam en suïcideveilig maken via beleid in de lokale gemeenschap, scholen, werkplek, … en via de media.
Methodieken GGB
1.
2.
3.
De algemene bevolking bewustmaken van het belang van een positieve geestelijke gezondheid Zelfzorg stimuleren bij alle inwoners van Vlaanderen door tools aan te reiken om de eigen veerkracht te versterken Geestelijke gezondheid (veerkracht en zelfzorg) bespreekbaar maken en indien nodig doorverwijzen naar de hulpverlening
Website: www.fitinjehoofd.be
10 stappen om GG te bevorderen, oefeningen, werkbladen, filmpjes, foto’s, …
Self-assessment test Informatie over & links mbt GG problemen
Kalender met lokale activiteiten -Cursussen -Zelfhulpgroepen -Hulplijnen en internet -Algemene zorg -Gespecialiseerde zorg Tools voor professionals Antwoorden op FAQ’s mbt campagne, website of zelftest
Bepaalde doelgroepen worden niet goed bereikt: • Jongeren (12-16j) • Kansarmen • Ouderen (65+)
De goed-gevoel-stoel Geef je goed gevoel een stevige stoel!
CEDES De armoedekloof overbruggen 34
VIGeZ vzw, © 2013
Goed Gevoel Stoel • GGB in groepen: 3 praatsessies met handleiding en werkmateriaal + GGS activiteiten in groep • Goed-gevoel-stoel met 4 sterke poten • • • •
35
VIGeZ vzw, © 2013
Je verdient alle hulp en steun Je hebt het recht om jezelf te beschermen Je mag jezelf goed doen Je mag jezelf graag zien
Doelgroep • • • •
36
Maatschappelijk kwetsbare groepen Groepen van 8-10 personen (max. 12) Bestaande of nieuwe Bij voorkeur groepen die op lange termijn blijven voortbestaan
VIGeZ vzw, © 2013
Doel • Handvatten aanreiken om individuele draagkracht te verhogen • Organisatie aanzetten GGS in hun werking op te nemen Let op: • De Goed-gevoel-stoel is geen therapie • De Goed-gevoel-stoel neemt de draaglast van de deelnemers niet weg
37
VIGeZ vzw, © 2013
Sessie 1: Draaglast versus draagkracht • Praatplaat: Sociale Grondrechten • Bezorgdheden en problemen
38
VIGeZ vzw, © 2013
Sessie 2: Coping skills
39
VIGeZ vzw, © 2013
Sessie 3: GGS-activiteiten
40
VIGeZ vzw, © 2013
Implementatie • Trainingen voor begeleiders • Trainingspool provinciaal • Partners: CEDES, Logo’s, Locoregionaal, Wijkgezondheidscentra, mutualiteiten, verenigingen waar armen het woord nemen, OCMW, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Jozef Corveleyn, samenlevingsopbouw, Similes, Welzijnsschakels, Domus Medica, VVSG, Zorgnet Vlaanderen • www.fitinjehoofd.be/goedgevoelstoel.aspx 41
VIGeZ vzw, © 2013
NokNok Mentaal welbevinden bij jongeren www.noknok.be
NokNok Campagne van de Vlaamse Overheid bestaande uit: • Website op maat van jongeren (12-16j) mbt beschermende factoren GG + • Lokale acties (groepsactiviteiten in vrije tijd) Doel: Jongeren een leiddraad bieden om eigen veerkracht te versterken Doelgroep: 12 – 16 jarigen, goed in hun vel of met een dipje !!! Hoofddoelgroep NIET jongeren met GG problemen www.noknok.be
De website • Gebruik van het internet om boodschap te brengen • ZELFEDUCATIE • Voornamelijk informatiesite, maar interactief/ speels/ luchtig gemaakt door: – Verhalen van andere jongeren (Maak je eigen NokNok en post je verhaal) – Filmpjes, foto’s – Poll – Jongere in de kijker
De website Inhoudelijk 2 ingangen: - 4 knaltips - Woordwolk vol thema’s Ook: Info geestelijke gezondheidsproblemen (Als het niet klopt) Doorverwijzing (Waar kan ik terecht) www.noknok.be
Website- Knaltips!
De website - Woordwolk • 10 thema’s opgedeeld in diverse subvragen • Tips worden gebracht door 9 herkenbare personages uit de omgeving van de jongere – Bomma, Idris, Lobke, Marcel, Pol, Li, Joke, Jan, Griet
www.noknok.be
Bomma De gouden raad van tante Kaat, algemene raad, gebruiksklare tips, belerend, ….
Dag lieve jongens en meisjes, laat bomma jullie eens een dikke poen geven! Laten we er voor de gezelligheid een kopje thee en een wafeltje bijnemen. Jullie kunnen vast en zeker nog iets bijleren van bomma’s raad en verhalen…
Marcel De doe het zelver: dingen maken, creatieve, concreet, no nonsense, dingen aanpakken, ….
Aangenaam, de naam is Marcel. Het liefst van al ben ik de hele dag druk in de weer. Ik hou ervan om nieuwe dingen te bedenken en om mijn plannen ten uitvoer te brengen. Geeft het jou ook zo’n goed gevoel om zelf iets te creëren of om de dingen aan te pakken?
Joke Joke van de hulpverlening (jongerentelefoon, JAC, …): psychologische tips, omgaan met emoties, info over geestelijke gezondheid, proces, doorverwijzing naar goedgekeurde websites en hulpbronnen, ….
Mijn naam is Joke, hoe gaat het ermee? Ik help jullie graag verder met vragen over moeilijke situaties of emoties. Naast boeiende en leuke tijden, maakt iedere jongere van tijd tot tijd ook wel eens een lastige periode door. Voor meer hardnekkige problemen help ik je ook op weg naar de juiste hulp.
www.noknok.be
Facebook
www.noknok.be
Inspiratielijst • Site= zelfeducatie, individueel aan de slag • Beschermende factoren versterken door oefenruimte te creëren => Groepsactiviteiten in vrije tijd (jeugdbeweging, mutualiteiten, …) • Inspiratielijst jeugdorganisaties, lokale besturen • Opbouw: • Voornamelijk bestaande spelletjes gelinkt aan de knaltip • Duidelijke omkadering en tips voor- en nabespreking »
Via spelen de GG van jongeren bevorderen www.noknok.be
Inspiratielijst • Inspiratielijsten zijn electronisch verkrijgbaar en ook als doorzoekbare database op www.noknok.be • Vorming ‘Aan de slag met de inspiratielijst’
www.noknok.be
Doelstelling • Bevorderen van de veerkracht en het vermogen tot zelfzorg van zestigplussers in Vlaanderen
• Lokale groepssessies voor 10 deelnemers (60+) door opgeleide freelancer (50+) • 1 sessiereeks bestaat uit min 1 en max 6 sessies (om de 2 weken) • Participatie deelnemers = erg belangrijk - bepalen welke van de 5 volgende sessies - tijdens sessies actieve inbreng
1. Oud is niet out! • • • • • • • •
Kennismaking Regels groepsgesprek Beeldvorming ‘ouderen’ Uitdagingen ouder worden Veerkracht versterken Life review problem solving Keuze volgende sessies Afronding/ evaluatie
2. Geven & nemen • Inleiding • Plezierige activiteiten • Weegschaal: Geven en Nemen • Nee zeggen tegen ander • Nee zeggen tegen zelf • Afronding
3. In beweging • • • • • • •
Inleiding Beweging vs sport Hindernissen beweging Voordelen beweging Weekplan Relaxatieoefening Afronding
4. De boog kan niet altijd gespannen staan • Inleiding • Boog kan niet altijd gespannen staan • Omgaan met spanning • Verlieservaringen • Genieten van kleine dingen • Afronding
5. Samen sterk • • • • • • • •
Inleiding Voordelen sociale contacten Overzicht contactcirkel Verschillende soorten steun Hulp vragen Contactcirkel in beweging Vergeving Afronding
6. Nooit te oud om te leren • Inleiding • Voordelen levenslang leren • Doelen stellen • Demonstratie hobby • Geheugentraining • Afronding
Uitvoering • Pilootfase (feb- juni 2013) • Implementatie september 2013 – – – –
Train de trainer begeleiders - provinciaal: 72 Infosessie partners Bekendmaking: koepelorganisaties + lokale organisaties Start sessies: vanaf oktober 2013
• Partners: Logo’s, mutualiteiten, FedOs, NEOS, OKRA, Seniorencentrum, VVDC, Vlaamse Actieve Senioren, ABVV Senioren, ACLVB senioren, CD&V senioren, Fevlado-Senioren, GOSA, Groen!plus, Grijze Reuzen Platform, Minderhedenforum, Seniorenraad Landelijke Beweging,…
Voor meer info: Winnie De Roover Stafmedewerker Geestelijke Gezondheidsbevordering VIGeZ
[email protected] 62
VIGeZ vzw, © 2013
