MCA Gemini Groep
Foreest Medical School jaarverslag 2012-2013
Foreest Medical School jaarverslag 2012-2013
2|
|3
Vooruitzien in vertrouwen
Inhoud
Traditiegetrouw blikken we in dit jaarverslag terug op de twee jaren die achter ons liggen. Het waren niet de gemakkelijkste jaren uit ons bestaan. Toch mogen we met vreugde en voldoening constateren dat er weer veel tot stand is gebracht. De komst van de VIP, onze eigen verpleegkundeopleiding in de praktijk, is een van de
Inleiding
2
Algemeen
4
hoogtepunten.
•
De VIP is buitengewoon goed ontvangen, zowel ‘in huis’ als
Ook in de geneeskundeopleidingen zijn veranderingen op komst.
daarbuiten. “Wat u hier samen met het ROC hebt neergezet,
De vervolgopleidingen moeten verkorten, het laatste jaar van de
kan voor meerdere sectoren als voorbeeld dienen”, zei
masteropleiding wordt een schakeljaar . Dit zal van ons creativiteit
gedeputeerde Jan van Run bij de start. Minstens zo belangrijk
en flexibiliteit vragen. Net zoals onze verpleegkundige studenten
vinden we de uitspraak van VIP-studente Denise: “De opleiding
willen we de masterstudenten en de arts-assistenten in opleiding
overtreft mijn verwachtingen.” (blz. 32 e.v.).
tot specialist de ruimte bieden om te kunnen leren. Ontspannen en in vertrouwen op ons, hun eigen mogelijkheden en een goede
•
De nieuwe masteropleiding geneeskunde die we sinds 2008
10
Medische opleiding
20
Verpleegkundig onderwijs
32
Stage-activiteiten
38
Financieel overzicht 2012-2013
42
toekomst.
samen met VUmc en de andere samenwerkingspartners gestalte geven, is een succes. Nu de eerste cyclus is voltooid,
Als MGG-organisatie staan we voor nieuwbouw van een regionaal
blijkt dat we de studenten aan ons weten te binden: een
topklinisch interventiecentrum in Heerhugowaard. Dit betekent
verrassend aantal semi-artsen keert in MCA terug als anios of
dat we op termijn op meerdere locaties tegelijk – in Alkmaar, Den
aios (blz. 20 e.v.).
Helder en Heerhugowaard – zullen opleiden. Op kortere termijn, namelijk al in 2015, worden we weer langs de meetlat gelegd in het
•
Wetenschap
Bijlagen: Personeelsbestand FMS en organogram
44
In het kader van ‘Zeggen wat je doet en doen wat je zegt’ is in
kader van ons lidmaatschap van de Samenwerkende Topklinische
eigen huis een instrument ontwikkeld om de interne kwaliteit
Opleidingsziekenhuizen (STZ).
Samenstelling commissies
45
de IQradar. Ook andere ziekenhuizen hebben al belangstelling
Uitdagingen genoeg dus. We zien ze met vertrouwen tegemoet.
Wetenschappelijke publicaties 2012
48
getoond voor onze kwaliteitsmeter (blz. 28 e.v.).
Ook nu de financiën onder druk staan blijven we ons sterk
Wetenschappelijke publicaties 2013
51
van de medische vervolgopleiding te bewaken en te borgen:
maken voor de kwaliteit van onderwijs en wetenschap. Tenslotte De gevolgen van het binnen de MCA Gemini Groep ingezette
hoeft niet alles geld te kosten. Zo willen we jonge onderzoekers
bezuinigingstraject zijn ook aan ons niet voorbij gegaan.
enthousiasmeren voor wetenschappelijk onderzoek door naast de
Desondanks zijn we erin geslaagd die kwaliteit te blijven bieden
bestaande Pieter van Foreestprijzen een aanmoedigingsprijs in het
die men van ons verwacht. Dat vertrouwen zullen we ook in de
leven te roepen. U leest er ongetwijfeld meer over in ons volgende
komende jaren niet beschamen.
jaarverslag.
We weten dat er veel op ons afkomt. De eerste generatie VIP-
Net als in voorgaande edities vertellen ook in dit jaarverslag mede
studenten begint aan het derde en vierde opleidingsjaar, nieuwe
werkers, studenten, docenten, onderzoekers, commissieleden
generaties treden weer aan. Aan ons de kunst om hen te blijven
en artsen hun persoonlijk verhaal. Zij staan symbool voor al die
boeien en hun liefde bij te brengen voor het vak. Met de VAR
collega’s die dag in, dag uit met hart en ziel in de dagelijkse
denken we over de ontwikkeling van de verpleegkundige beroeps
praktijk hun werk doen. Zodat de patiënt kan blijven vertrouwen op
profielen 2020. Wat biedt dit aan kansen voor onze regio nu de zorg
kwalitatief goede zorg. Nu en in de toekomst.
zo aan verandering onderhevig is? E. van Soelen directeur Foreest Medical School a.i.
Algemeen | 5
4|
Opleiden in de praktijk Het nieuwe opleiden is competentiegericht onderwijs in de praktijk. Dat geldt niet alleen voor de medische
Het traject loopt tot 2016 en heeft ook consequenties voor de
moet daarom constant bezig zijn met scholing. We móeten wel. Niet
vervolgopleiding, maar ook voor de masterfase. En met de komst van de VIP worden in Medisch Centrum
opleidingsactiviteiten. “Ook wij hebben moeten inleveren, tot mijn
alleen om te blijven voldoen aan eisen van patiëntveiligheid, en niet
Alkmaar nu ook verpleegkundigen opgeleid in de praktijk.
grote spijt”, zegt Eckenhausen. “De ondersteuning in de medische
alleen omdat de Inspectie het verlangt of omdat het nodig is voor
bibliotheek is teruggebracht en we hebben zowel onderwijskundige
de BIG-registraties – waarmee ook verpleegkundigen overigens
als communicatieve expertise moeten inleveren. Onze uitdaging
nu te maken krijgen. Nee, we moeten ons continu blijven scholen
Ze is zichtbaar trots op de nieuwste loot aan de stam van Foreest
maar ook dan ben je een relatieve buitenstaander. Bovendien: sluit
voor de komende twee jaar is dus om met minder mensen al onze
omdat de patiënt recht heeft op de beste behandeling.”
Medical School: de Verpleegkundeopleiding In de Praktijk (VIP)
je stage op dat moment wel aan bij je theorie? Je loopt stage op
opleidingen op het bereikte hoge niveau te houden. We zullen nóg
die na slechts een jaar voorbereiding in september 2012 van start
gynaecologie, maar met de theorie ben je bezig met neurologie.”
doelmatiger moeten werken, nóg efficiënter omgaan met mensen
is gegaan. Het is dan ook een innovatieve opleiding die het beste
De VIP brengt de student terug naar de beroepspraktijk, maar
en middelen.”
van twee werelden – onderwijskundige expertise én ervaring in
met behoud van alle onderwijskundige expertise die inmiddels is
de klinische praktijk – in zich verenigt. Het idee ervoor is geboren
opgedaan. De VIP is dus niet de oude inservice-opleiding in een
Aanbod op peil houden
uit het succes van de eerder geïntroduceerde masterfase van de
nieuw jasje, aldus Eckenhausen. “Bij de inservice-opleiding van de
Het is aan Foreest Medical School om juist nu het aanbod op peil
geneeskundeopleiding, vertelt Marina Eckenhausen, directeur van
ziekenhuizen kwamen de jongelui vrij plompverloren in de beroeps
te houden. “Mensen zijn geneigd in tijden van crisis te denken: Is
Foreest Medical School.
praktijk terecht. Het stukje theorie zouden ze wel oppikken, van
dat niet extra franje, die cursus, die training, die opleiding? Dat is
het hoofd en van de andere ‘zusters’, werd gedacht. Het concept
het kwetsbare van opleiden in de beroepspraktijk. Want wil een
“Wat goed is voor onze masterstudenten, verdienen ook onze
paste in die tijd, maar werkt niet meer in de hectiek van het
verpleegkundige op bij- en nascholing, dan wordt al snel gezegd:
verpleegkundigen”, vindt ze. “Sinds 2010 hebben we ervaring
huidige ziekenhuis. Toen werd je mede opgeleid door de patiënt
is ze niet twee jaar geleden al geweest?” Een begrijpelijke reactie,
met de tweedejaars masterstudenten. Dit zijn de voormalige co’s
die zes weken in het ziekenhuis lag, je kon een ziek(t)e vervolgen.
vindt Eckenhausen, maar in haar ogen niet de juiste.
die beginnen aan hun werkstages, de klassieke coschappen. Ze
Tegenwoordig verlaat de patiënt het ziekenhuis veel eerder, en
“Het biedt misschien voor even soelaas, maar op de lange termijn
zijn voor het eerst onderdeel van een medisch team. De klinische
zolang hij er ligt is hij relatief zieker.”
werkt dit averechts. De zorg verandert heel snel. De professional
praktijk kan dan overweldigend zijn. Daarom geven we hun de kans zich onder begeleiding te ontwikkelen. We bieden de stof
Nu de eerste twee jaar van de VIP bijna achter de rug zijn, kan
opgeknipt in onderdelen aan, in een combinatie van theorie en
geconstateerd worden dat de opleiding een groot succes is.
praktijk. Uiteindelijk kunnen ze mét voldoende bagage aan de
De open dagen worden druk bezocht en er zijn steevast meer
slag in de klinische praktijk. Toen we zagen wat een succes deze
aanmeldingen dan plaatsen. Ouders en leerlingen spreekt vooral de
Aios steeds minder op de werkvloer
masteropleiding was, wisten we: deze filosofie moeten we ook
kleinschaligheid aan, aldus Eckenhausen. “Je bent er bekend en je
toepassen voor onze verpleegkundigen!”
wordt er herkend.”
Foreest-directeur Marina Eckenhausen maakt zich zorgen over het feit dat arts-assistenten steeds minder tijd op de werkvloer doorbrengen.
Ook de ziekenhuisafdelingen zijn blij met het concept. “De leer De Verpleegkundeopleiding In de Praktijk was geboren. Een
lingen komen – meestal als duo – op een afgesproken tijd. Ze zijn
concept dat volgens Eckenhausen aansluit bij een algemene maat
goed voorbereid, komen ‘het kunstje afkijken’ en meedoen, en het
schappelijke trend. “Vroeger gebeurde het leren hoofdzakelijk in
nawerk wordt weer door ons op de opleiding gedaan. Het kost de
een meester-gezelrelatie. Halverwege de jaren negentig kwamen
afdelingen dus veel minder tijd. En zijn de VIP-studenten eenmaal
de ROC’s op, de regionale opleidingscentra. Die zijn heel goed
zo ver dat ze de hele dag komen meewerken, dan zijn ze beter
geweest voor de professionalisering van het beroepsonderwijs, met
voorbereid, want de theorie hebben ze al gehad. Ook voor de
de verplichte invoering van bijvoorbeeld het competentiegerichte
studenten is dit leuker en stimulerender. Ze zien stapsgewijs wat de
leren, feedback en het portfolio. Maar nu, ruim vijftien jaar later, zie
praktijk inhoudt. Hun docenten komen uit de klinische praktijk van
je in alle branches de vraag opkomen: sluit de opleiding wel aan bij
het ziekenhuis. Die hebben korte lijntjes met de afdelingen. Dat is
onze beroepspraktijk? Nee, zegt het bedrijfsleven.”
toch heel anders dan wanneer je opbelt vanuit een ROC.”
Dat komt, meent Eckenhausen, doordat de praktijklessen niet in de beroepspraktijk plaatsvinden. “Zet je jongelui in een schoolgebouw,
Doorstromen naar hbo-niveau
dan kun je daar een garage bij bouwen of, zoals bij ons, een
De Foreest-directeur droomt al hardop over een verlengde VIP. “Ik
skillslab. Maar dat is de nagebootste praktijk. Stages zijn al beter,
zou graag zien dat een groot percentage van onze VIP-studenten doorstroomt naar hbo-niveau.” Maar het is de vraag of het de juiste
‘Wat goed is voor onze masterstudenten, verdienen ook onze verpleegkundigen’
tijd is voor nieuwe initiatieven. De MCA Gemini Groep is van start gegaan met de zogeheten Marsroute, met als doel de organisatie bedrijfseconomisch gezond en toekomstbestendig te maken.
“Opleiden in de praktijk gaat ook over de aios”, zegt ze. “En juist zij moeten steeds vaker op cursus: landelijk, regionaal en disciplineoverstijgend. Ze zijn steeds vaker weg. Recente internationale studies wijzen uit dat arts-assistenten interne geneeskunde nog maar twaalf procent van hun tijd in direct contact met de patiënten staan. Ik heb geen reden om aan te nemen dat het hier in Nederland anders is. Twintig jaar geleden was dat percentage nog 25 procent.” Ze spreekt van een zorgelijke ontwikkeling. “Als dokter moet je het hebben van de patiëntcontacten. Dan pas ontwikkel je het pluis-niet pluisgevoel. Die aios moeten dus patiënten zien!” En nu gaat de opleiding voor aios ook nog korter worden. “Ja”, verzucht ze. “Ook al zo’n uitdaging voor de nabije toekomst!”
Algemeen | 7
6|
Ruim negentig studenten erbij in pand Nassauplein
Summer Courses vol dynamiek, innovatie en inspiratie
Bedrijfskundig manager Marjan Verbart kon in het vorige jaarverslag nog melden dat het sfeervolle gebouw
MCA’ers en andere zorgprofessionals die niet op vakantie waren, konden in de zomermaanden weer een vijftal
van Foreest Medical School steeds beter werd benut. Nu barst het nog net niet uit zijn voegen, zegt ze met
lezingen bijwonen in het kader van de Summer Courses. Het thema in 2012 was ‘Rolpatronen in een dynamische
een glimlach. Door de komst van de VIP-opleiding moet het immers structureel ruim negentig studenten
context’, in 2013 ‘Meeting point 2020: Innovatie en Inspiratie’.
méér kunnen herbergen. De lezingen werden in juli en augustus op donderdagmiddag
(auteur Verdraaide Organisaties) nam het onderwerp ‘Verdraaide
Het pand aan het Nassauplein in Alkmaar, dat bij de verlenging
flexplekken. “Omdat alle beschikbare ruimtes intensiever worden
van 16 tot 17.45 uur aangeboden in Foreest Medical School, met
organisaties, terug naar de bedoeling’ voor zijn rekening. Peter van
van het huurcontract in zijn geheel kon worden gehuurd, is in 2011
gebruikt, hebben we een stiltekamer gecreëerd waar mensen
een drankje en gezellig samenzijn na afloop om ervaringen uit te
der Roest, mindfulnesstrainer en managementchoach, verzorgde
intern verbouwd. Dat was nodig met het oog op de komst van de
geconcentreerd kunnen lezen of schrijven. We zien ook dat de
wisselen. Experts deelden er nieuwe inzichten en opvattingen met
een inleiding onder de titel ‘Mindful leidinggeven: schakelen tussen
medische bibliotheek en het skillslab, die voorheen in MCA waren
bibliotheek steeds intensiever als werk- en studieruimte wordt
de cursisten, om aldus een voorschot te nemen op te ontwikkelen
actie en reflectie’. Thijs Pennink, directeur Ontwikkelingsbedrijf
gehuisvest.
gebruikt.”
competenties en vaardigheden die in de toekomst van belang
Noord-Holland-Noord, nam de cursisten mee naar het perspectief
worden geacht. De opzet van de lezingen was interactief om
van de toekomst onder het motto ‘Koersen op de poolster, kansen
aansluiting bij de dagelijkse praktijk zoveel mogelijk te bevorderen.
voor innovatie’. Het vernieuwingsexperiment ‘Proeftuin in de regio:
Nu moest het deels opnieuw worden ingericht. “Het gebouw heeft
Zelfstandig wifi
een bepaald aantal vierkante meters en daarbinnen moesten we
Voor de VIP-studenten is een zelfstandig wifi-netwerk aangelegd
oplossingen vinden”, zegt Verbart. “Er zouden immers 96 vaste
dat hun ook de gelegenheid biedt rechtstreeks op het portal van
De sprekers in 2012 waren Ber Damen van Berenschot Utrecht
gepresenteerd door programmamanager Jurriaan Pröpper. Samen
bezoekers bijkomen als de VIP op volle sterkte is. En dan zijn de
het ROC Nova College in te loggen. Maar de komst van zo’n groot
(‘Het beste jongetje van de klas’), Roos Wouters, voorzitter Stichting
Sterker in Zorg is een samenwerkingsverband van onder meer
docenten nog niet eens meegeteld. We waren gewend dat elke
aantal vaste gebruikers had meer consequenties. Zo zijn er extra
Het Nieuwe Werken Werkt! (‘Het Nieuwe Werken in de MGG-
MCA, de regionale huisartsen, GGZ NHN en zorgverzekeraar VGZ.
groep studenten zijn eigen lokaal had. Hadden zij geen les, dan
bedrijfshulpverleners (BHV’ers) opgeleid. En zijn bijvoorbeeld de
context’), Gerrit Salemink, medisch adviseur Zorgverzekeraars
kon een docent er werken. Dat hebben we moeten opgeven.
deursloten zó aangepast dat iedereen overdag altijd het gebouw
Nederland (kwaliteit), Sanne van Hoolwerff en Levi Witbaard, MCA
Enthousiaste reacties
Alle lokalen zijn nu uniform ingericht. Ze zijn geschikt gemaakt
uit kan als hij of zij dat wil. Verbart: “Voor ieders veiligheid hebben
(social media) en Aart Bontekoning, MAGMA veranderen vanuit de
Het was het derde respectievelijk vierde achtereenvolgende jaar dat
voor 24 studenten, zodat er ook combi-klassen in terecht kunnen.
we een ontruimingsoefening gehouden. Als je niet het exacte aantal
kern (‘Dynamiek en de integratie van verschillende generaties in
de lezingenreeks werd aangeboden. De organisatie was weer in
Twee VIP-groepen tegelijkertijd bijvoorbeeld, of masterstudenten
mensen weet dat zich op enig moment in het gebouw bevindt,
organisaties’).
handen van Piet Bartels, lector kwaliteit en innovatie in de gezond
en VIP’ers samen bij interprofessioneel onderwijs.”
moet je toch zeker weten dat iedereen in veiligheid is.”
Samen Sterker in Zorg’ werd als afsluiting van de cyclus 2013
heidszorg InHolland en tevens verbonden aan FMS, en Pieter Kievit, In 2013 werd de traditie op dezelfde voet vervolgd. ‘Evidence
hoofd wetenschap FMS. De reacties van de cursisten waren
Inschikken
based practice’ werd behandeld door Hester Vermeulen, senior
uitermate enthousiast en positief.
Ook de kantoormedewerkers van Foreest Medical School hebben
projectleider kwaliteit- en procesinnovatie AMC. Wouter Hart
moeten inschikken. Het principe van eigen bureaus op vaste
Businesscase VIP
werkplekken is losgelaten. Sinds medio 2013 zijn er alleen nog
Bedrijfskundig manager Marjan Verbart heeft zich in de eerste helft van 2012 intensief beziggehouden met het rond krijgen van de businesscase voor de VIPopleiding. Ze is er trots op dat dit met de bestaande middelen is gelukt. “De opleiding is in onderaannemerschap met het Nova College gerealiseerd. De meerkosten worden volledig gedekt uit de bijdrage van het ROC.”
D E B I B L I OT H E E K W O R DT S T E E D S VA K E R A L S W E R K- E N S T U D I E R U I M T E G E B R U I K T.
Algemeen | 9
8|
Eckenhausen verlaat FMS
Wilfried Hack
Directeur Marina Eckenhausen gaat Foreest Medical School per 1 februari 2014 verlaten. Ze wordt specialistisch
Op 27 juni 2013 is onverwacht Wilfried Hack overleden. Hij was een toegewijd kinderarts,
senior inspecteur bij de Inspectie voor de Volksgezondheid.
wetenschapper en opleider. Hij was sinds 1991 aan MCA verbonden.
Eckenhausen heeft Foreest Medical School acht jaar geleid.
Eckenhausen zette zich in voor onafhankelijkheid van de opleiding
Hack specialiseerde zich na zijn opleiding in het OLVG tot
In die jaren bouwde ze het bescheiden leerhuis van MCA uit
en de wetenschappelijke projecten. Haar adagium was het blijven
neonatoloog. Na zijn overstap naar Alkmaar gaf hij gestalte aan
tot een gerespecteerd instituut voor scholing, opleiding en
investeren in kennis en opleiding – zie ook haar pleidooi op blz. 4 en
een state-of-the-art couveuse-afdeling in MCA. Gaandeweg
wetenschapsbeoefening.
5 van dit jaarverslag.
verschoof zijn interesse naar de nefro-urologie, waarin hij een grote
Onder haar leiding betrok FMS het pand aan het Nassauplein, op
De directiefunctie van Marina Eckenhausen zal worden waar
schappelijk onderzoek. Naast zijn proefschrift Percutaneous radial
een steenworp afstand van MCA, en werd de samenwerking met
genomen door Betsy van Soelen, arts, die sinds 1 januari 2009
cannulation in newborn infants verzorgde hij meer dan zeventig
de professionals in het ziekenhuis geïntensiveerd. Voorts werd het
aan Foreest Medical School is verbonden als coördinator van het
publicaties in toonaangevende tijdschriften. Een groot deel ervan
competentiegerichte leren geïntroduceerd, kreeg de modernisering
masterfase-geneeskundeonderwijs.
ging over verschillende aspecten van de niet-ingedaalde testikel.
deskundigheid ontwikkelde. Een van zijn speerpunten was weten
van de medische vervolgopleiding gestalte en werd de masterfase
Met veel enthousiasme begeleidde hij promovendi. Hij stond aan
ingevoerd. Ook heeft ze zich met succes sterk gemaakt voor een
de wieg van vijf proefschriften. Met zijn gestructureerde manier van
nieuwe verpleegkundeopleiding in de praktijk, de VIP.
werken was hij als opleider een rolmodel voor de arts-assistenten. Wilfried Hack is 59 jaar geworden.
M A R I N A E C K E N H AU S E N
B E T SY VA N S O E L E N
Medisch Ethische Toetsingscommissie Noord-Holland
Samenwerking met Westfriesgasthuis De MCA Gemini Groep en het Westfriesgasthuis in Hoorn gaan samenwerken op het gebied van opleiding, onderzoek en onder
Het bestuur van de Stichting Medisch Ethische Toetsingscommissie
wijs. De raden van bestuur hebben daartoe een overeenkomst
(METC) Noord-Holland staat onder voorzitterschap van MCA. Het
getekend.
secretariaat is ondergebracht bij Foreest Medical School. “Het leerhuis van het Westfriesgasthuis is nog jong”, zegt Marina De METC Noord-Holland is een samenwerkingsverband van
Eckenhausen, directeur van Foreest Medical School, het leerhuis
ziekenhuizen en ggz-instellingen in Noord-Holland. Haar hoofdtaak
van de MCA Gemini Groep. Het accent van de samenwerking ligt
is de toetsing van onderzoeksprotocollen aan de Wet medisch-
dan ook vooralsnog op uitwisseling van expertise. Eckenhausen:
wetenschappelijk onderzoek met mensen.
“Het is wel de bedoeling om nieuwe ontwikkelingen met elkaar af te
In 2013 is een onderzoek gestart naar mogelijkheden voor samen
stemmen en zo mogelijk samen op te zetten. Dat geldt bijvoorbeeld
werking met een of meer andere METC’s. Mogelijk kan via schaal
ook voor de verpleegkundige opleidingen. We delen tenslotte
vergroting de kwaliteit worden verbeterd en de exploitatie gezond
dezelfde arbeidsmarkt.”
worden gemaakt. De METC Noord-Holland publiceert een eigen jaarverslag, dat voor belangstellenden is op te vragen via Foreest Medical School.
Foreest Medical School heeft als missie het stimuleren en bundelen van alle initiatieven op het vlak van kennis, opleiding en wetenschap in de MCA Gemini Groep.
Wetenschap | 11
10 |
Beheer, veiligheid en toetsing Het kwaliteitsbeleid voor het wetenschappelijk onderzoek bestaat al sinds jaar en dag uit twee onderdelen: stimuleren en steunen enerzijds, en toetsing en toezicht anderzijds. Het accent heeft lang op het eerste gelegen. Dat heeft mooie resultaten opgeleverd. Maar inmiddels is sprake van een omslag. Verantwoording is steeds belangrijker geworden.
“Het wetenschapsbeleid in de MCA Gemini Groep is niet los te
Op deze manier vertaalt MCA wet- en regelgeving en nieuwe
zien van ontwikkelingen om ons heen”, stelt Pieter Kievit, hoofd
tendensen in het beleid. Maar het oefent ook zelf invloed uit op
wetenschap van Foreest Medical School. “Nationaal en inter
landelijke ontwikkelingen. Dit gebeurt meestal in samenwerking
nationaal zijn we ons bewust geworden van het feit dat (medische)
met anderen, bijvoorbeeld binnen de STZ of via deelname aan
wetenschap een sector is met risico’s. Er zijn ook in ons land
overlegcircuits, besturen en werkgroepen zoals de Dutch Clinical
onderzoekers in opspraak gekomen. De farmaceutische industrie
Trial Foundation, de VWS-stuurgroep niet-WMO-plichtig onderzoek,
moet vechten tegen een negatief imago. En in de zorg realiseren we
Decision Group en Nefarma.
ons eens te meer dat we werken met patiënten als proefpersonen. Daarnaast hebben we te kampen met krimpende budgetten: iedere
Een voorbeeld van zulke geslaagde beleidsbeïnvloeding betreft
euro die je aan onderzoek besteedt, komt niet op hetzelfde moment
het ‘standaard tripartite trial agreement’, een onderzoekscontract
ten goede aan patiëntenzorg. Het gevolg van dit alles: een luide
dat onderzoekers, ziekenhuis en farmacie gebruiken bij onderzoek
roep om verantwoording.”
waarbij de industrie is betrokken. Dit contract is per juli 2013 op ‘Alkmaars’ initiatief ingevoerd. Een tweede voorbeeld betreft de
Ook in MCA is daardoor de nadruk meer komen te liggen op
waardetoets die Kievit samen met andere deskundigen heeft
beheer, veiligheid en toetsing. Kievit: “Zo zijn we nauwkeuriger
ontwikkeld voor niet-WMO-onderzoek. Deze is eind 2012 als
gaan kijken naar de wijze waarop met de regels voor good
standaardtoets door VWS ingevoerd. Ten slotte heeft ook de
clinical practice (GCP) wordt omgegaan bij investigator initiated
Alkmaarse GCP-toets landelijke aandacht gekregen. “Zo zie je”,
onderzoek. De wet- en regelgeving wordt steeds omvangrijker en
concludeert Kievit, “hoe je vanuit de regio invloed kunt uitoefenen
gecompliceerder, waardoor het moeilijker en arbeidsintensiever
op nationaal niveau.”
Laatste Juniorsymposium in teken van groei Waarom wordt de ene mens veel langer dan de andere? Wat is
Coaching door ‘huis’statisticus Van der Ploeg
wordt om alle regels steeds correct toe te passen. In huis
de invloed van bepaalde drankjes op je gebit? Hoe voelt het om
hebben we een aantal audits gedaan waaruit is gebleken dat er
dronken te zijn? Deze en andere vragen kwamen aan bod tijdens
MCA biedt aios diverse mogelijkheden om klinisch relevant patiënt
verbeteringen mogelijk zijn in onder meer de administratie en het
het Foreest Juniorsymposium 2012 voor de leerlingen van groep
gebonden onderzoek te doen. Daarmee wordt ruimte geboden voor
beheer van onderzoeksgegevens.”
acht van de Alkmaarse basisscholen.
de ontwikkeling van de CanMeds-competentie ‘scolar’.
Om goede naleving van de GCP-regels te bevorderen zijn de
Het thema was ‘Weten wat groei met je lijf doet’. Net als de vorige
Zo biedt bureau wetenschap advies en ondersteuning bij de opzet
voorwaarden strikter geworden. Zo dienen hoofdonderzoekers
jaren presenteerde tv-persoonlijkheid Sipke Jan Bousema het
van onderzoeksprotocollen, begeleiding in de METC-procedure,
in MCA voortaan te beschikken over een erkend certificaat van
algemene programma. Prof.dr. Jan-Hindrik Ravesloot, hoogleraar
trainingen op het gebied van randomisatie, statistische analyse,
een met goed gevolg afgelegd GCP-examen. Bureau wetenschap
fysiologie aan de Universiteit van Amsterdam, behandelde het
(geavanceerd) databeheer, good clinical practice en weten
maakt in samenwerking met collega’s van andere STZ-opleidings
onderwerp groei vanuit wetenschappelijk perspectief. Daarna
schappelijk schrijven in het Engels.
ziekenhuizen het volgen van een GCP-training mogelijk.
waren er workshops met thema’s als groei van de hersenen in de
Tot de meest gewaardeerde faciliteiten voor alle onderzoekers
Voorts is een netwerk ontwikkeld van ervaren onderzoekers die
puberteit, hormonale veranderingen en seksuele ontwikkeling.
behoort de deskundigheid en coaching van ‘huis’statisticus drs.
behulpzaam kunnen zijn bij vragen rondom GCP. Zij kunnen bijvoor
Tjeerd van der Ploeg. Hij biedt inleidingen data-analyse en SPSS
beeld helpen bij de opzet van een onderzoek en het implementeren
Ook dit jaar woonde weer het maximale aantal (56) leerlingen het
voor beginners en gevorderden aan. SPSS is een programma dat
van de voorschriften. Een andere maatregel is dat bij alle verzoeken
symposium bij. Het was voor de vijfde en tevens laatste keer dat de
functionaliteit bevat voor het lezen, bewerken en visualiseren van
om toestemming voor investigator initiated onderzoek voortaan
bijeenkomst werd georganiseerd. Het Foreest Juniorsymposium
data.
aangegeven moet worden hoe de monitoring geregeld is. Daarnaast
was een initiatief van Foreest Medical School, MCA, GGD,
Van der Ploeg verzorgt ook individuele ondersteuning op maat
wordt van elk onderzoek de financiële onderbouwing duidelijk op
gemeente Alkmaar en een aantal basisscholen. Doel was kinderen
bij lopend onderzoek. Zowel in 2012 als 2013 zijn de basis- en de
schrift gesteld.
bekend te maken met de andere wereld van het ziekenhuis, de
vervolgcursus SPSS aangeboden. Daarnaast heeft een groot aantal
wereld van onderzoek en onderwijs.
onderzoekers gebruik gemaakt van de laagdrempelige individuele coaching.
Wetenschap | 13
12 |
Subsidies onderzoeksprojecten
Dissertaties vanuit de MCA Gemini Groep
In 2012 en 2013 werd ook het kwaliteitsbeleid wetenschap gecon
Een aantal van de lopende onderzoeken uit de afgelopen jaren hebben in 2012 en 2013 geresulteerd in een
fronteerd met de financiële krapte als gevolg van de Marsroute.
promotie. Onderstaand een overzicht. Opgenomen zijn promotieonderzoeken die uitgevoerd zijn door of
Het subsidiebudget voor interne financiële steun voor onderzoeks
onder leiding van (gedeeltelijk) in MCA werkzame onderzoekers.
projecten is in 2012 niet tot uitkering gekomen en het budget voor 2013 is met honderdduizend euro gekort tot tweehonderdduizend euro.
Cardiologie
Kindergeneeskunde
Van dat bedrag werd honderdduizend euro gereserveerd voor
M. de Mulder: Glucose Regulation in Acute Coronary Syndromes,
J. Goede: Testicular microlithiasis and undescended testis,
dekking van verplichtingen uit voorgaande toekenningen en voor
15 oktober 2013
19 januari 2012
een kleine subsidieronde uitgeschreven, gericht op projecten met
Chirurgie
M. Bruijn: Pediatric acute respiratory distress syndrome:
beperkte looptijd (twaalf maanden) en gericht op vervolg van reeds
M.C. Richir: The importance of the arginine/ADMA ratio on the
Host factors in Down syndrome and the general population,
lopende onderzoeksprojecten of voorstudies en pilots voor meer
bioavailability of nitric oxide and organ function in critically ill
13 september 2013
ambitieuzer onderzoek waarvoor elders financiële steun zou kunnen
patients, 20 april 2012
dringend noodzakelijke kwaliteitsverbetering. Voor het restant is
Mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie
worden gezocht.
Gehonoreerde aanvragen in 2013 R. Indrakusuma, M.S. Dunker | 12 maanden Chirurgie. FIP-studie Toegekend: € 25.000
C. M. Keyzer-Dekker: Anxiety and quality of life in (benign) breast
M. Weijers: Oral squamous cell carcinoma; Some epidemiological
disease, 5 oktober 2012
and clinicopathological aspects, 29 oktober 2012
P. Joosse: An evolution of trauma care evaluation - A thesis on
Longziekten
trauma registry and outcome prediction models, 28 juni 2013
D. Snijders: Community-acquired pneumonia. Monitoring and
Systeem PaNaMa In juni 2012 heeft de raad van bestuur toestemming verleend om te investeren in de aanschaf van een systeem voor beheer en management van onderzoeks projecten. Dit systeem heet PaNaMa.
modulation of the host response, 3 oktober 2012 H.A.M. Swellengrebel: Challenges in the multimodality treatment of rectal cancer, 23 oktober 2013
R. Duijkers/M. Schoorl, W.G. Boersma | 36 maanden Longgeneeskunde/KCHI. REDUCE Toegekend: € 25.000 J.F.M. de Jonghe | 12 maanden Klinische geriatrie. VAT en RCI Toegekend: € 25.000 M. Pontesilli/R. Painter | 12 maanden Gynaecologie. SURVIVOR Toegekend: € 25.000
De bedoeling is om met PaNaMa een totaaloverzicht te krijgen van al het onderzoek dat binnen de MCA Gemini Groep loopt. Tevens geeft het inzicht in de financiën. Niet alleen van de intern gefinancierde onderzoeksprojecten, maar ook van de projecten die met subsidie van elders worden uitgevoerd en studies die door de industrie worden gefinancierd. Dit geldt zowel voor de onderzoekers die op die manier hun projectbudgetten kunnen bewaken, als voor het bureau wetenschap dat namens de raad van bestuur toezicht houdt op de geldstromen die met onderzoek zijn gemoeid. Daarnaast kan het systeem worden gebruikt voor het bewaken van de voortgang van onderzoeksprojecten. Het is de bedoeling dat het ook gaat dienen als plat form voor de indiening van verzoeken om lokale toe stemming en voor het indienen van aanvragen voor (financiële) ondersteuning. Het programma is ontwikkeld door MiBris, dat ook onder andere het aiosvolgsysteem en programmatuur voor de verpleegkundige opleidingen heeft gebouwd.
Oogheelkunde M. Sminia: The Artisan aphakia intraocular lens in the paediatric
A.G. Bot: Illness behavior in patients with musculoskeletal disease,
eye, 15 maart 2012
13 december 2013
Radiologie Geriatrie
B.M. Wiarda: Imaging of the Small Bowel, 11 december 2013
J. Witlox: Delirium in the elderly: biomarkers and outcomes,
Revalidatiegeneeskunde
7 februari 2012
A. Apeldoorn: Subgrouping Patients with Low Back Pain, C.J. Slor: The wave called delirium, from onset to consequences,
14 maart 2012
15 november 2013
Ziekenhuisapotheek I. van Haelst: Effects of perioperative medication on hemodynamics and blood loss, 11 juni 2013
V L N R B . M . W I A R DA , J . W I T LOX , A. APELDOORN EN M. DE MULDER.
Wetenschap| 15
14 |
‘Ik wil uitdragen hoe leuk onderzoek is’ MCA-ziekenhuisapotheker Ingrid van Haelst werkte vijf jaar aan haar promotieonderzoek naar de risico’s tijdens
je nieuwe dingen leert, drempels over moet, gedoe hebt dat iedere
jongens Wouter en Jelle opgevangen. En we hebben heel veel
anesthesie van medicijnen die patiënten voorafgaand aan een operatie gebruiken. Ze combineerde dat met
onderzoeker meemaakt. Maar echte stress heb ik niet gehad
steun gehad van vrienden en buren die intens hebben meegeleefd.
haar baan, het opleiderschap én het moederschap. “Natuurlijk was het druk, maar het is een van de allerleukste
en ik gaf mezelf ook af en toe gewoon vrij. Vooraf had ik weinig
Op de dag van de promotie hadden ze de straat versierd!”
dingen die ik in mijn leven heb gedaan.”
ervaring met het schrijven van wetenschappelijke artikelen. Maar mjn promotor Toine Egberts had gelijk toen hij stelde dat je deze
Mix met de academie
vaardigheid kunt leren door gewoon te beginnen. En ik heb veel
Is ze nu klaar met onderzoeken? Ingrid van Haelst schiet in de
Ingrid van Haelst (1963) was al eerder in de gelegenheid om weten
dan ligt ontsporing van de psychiatrische aandoening op de loer.
geleerd van mijn copromotor Wilton van Klei. Vroeg beginnen helpt,
lach. “Nee!” roept ze vol overtuiging. Ze vindt het veel te leuk, en
schappelijk onderzoek te doen. Dat was vlak na het afronden van
Wij hebben echter bij doorgebruiken van de MAO-remmers niet
dan kun je de tekst laten rijpen. Wat ik leuk vind is dat ik dit proces
bovendien is het zó noodzakelijk. Wel realiseert ze zich dat de
haar doctoraal farmacie in Leiden, in 1986. Ze kreeg toen een
méér haemodynamische verstoringen tijdens anesthesie gevonden
nu ook als opleider kan overdragen.”
tijden zijn veranderd, ook in MCA. “Ik heb mijn promotieonderzoek
aanbod van het Instituut voor Biofarmaceutische Wetenschappen.
dan bij een ‘gewone’ patiëntengroep.”
kunnen doen in een tijd dat er meer adem was. Hier in Alkmaar
Straat versierd
kon – en kán – heel veel. Er zijn veel patiënten en de ondersteuning
bewaard, maar ze heeft er destijds toch voor gekozen eerst de
Ze onderzocht ook het effect van SSRI’s, een van de meest
Van Haelst benadrukt dat haar onderzoeken alleen met steun van
door Foreest Medical School is geweldig. Toch is alleen onderzoek
beroepsopleiding tot (ziekenhuis)apotheker te doen. Daar heeft ze
voorgeschreven typen antidepressiva, tijdens anesthesie. De
vele collega’s uit MCA en andere ziekenhuizen konden worden
doen in de Alkmaarse omgeving best lastig en ik heb begrip voor
nooit spijt van gehad, maar, zegt ze: “Ik ben blij dat zich ruim twintig
onderzoeksgroep bestond voor driekwart uit MCA-patiënten
uitgevoerd. Het liefst zag ze hier alle namen vermeld, maar één
promovendi die naast de periferie de academie nodig hebben. Ik
jaar later weer een mogelijkheid voor een promotietraject voordeed.“
en voor een kwart uit patiënten die in het UMC Utrecht een
collega moet beslist worden genoemd, en dat is haar mede-
ben zelf ook heel blij dat ik in de academische onderzoekssetting
heupoperatie moesten ondergaan. Van Haelst: “Mijn onderzoek
onderzoeker Jeroen Doodeman. “De onderzoeken waren zonder
van Utrecht was geïncorporeerd.”
Sinds 1994 is ze aan MCA verbonden en eigenlijk heeft ze er bijna
maakt duidelijk dat anesthesiologen bij deze patiënten moeten
zijn vele werk echt niet binnen vijf jaar mogelijk geweest”, stelt ze.
Ze wil zich hard maken voor het behoud van wetenschappelijk
altijd iets ‘bij’ gedaan. Nadat ze zes jaar lid was geweest van het
letten op extra bloedverlies, vooral bij patiënten die een toege
“Hij kon in de ziekenhuisapotheek worden aangesteld dankzij een
onderzoek in Alkmaar. “Ik heb veel geleerd dat ik graag zou
stafbestuur werd ze in 2007 gevraagd Adri Steenhoek op te volgen als
nomen bloedingsrisico hebben. De invloed van SSRI’s op de bloed
onderzoeksubsidie van de raad van bestuur van MCA.”
delen. Dat kan als opleider, maar we zijn ook van plan de weten
opleider. Geen van de vakgenoten was gepromoveerd en dus was dit
druk tijdens de operatie en op het hartritme is echter beperkt.”
En dan is er natuurlijk het thuisfront. “Zo’n traject kan alleen als
schapscommissie van MCA nieuw leven in te blazen. Ik wil hoe dan
je partner erachter staat. Eric heeft mij altijd gesteund en onze
ook uitdragen hoe nuttig, maar ook hoe leuk wetenschap is.”
Die brief, van prof. Douwe Breimer, heeft ze altijd zorgvuldig
een goede aanleiding om aan een promotieonderzoek te beginnen. Van meet af aan was voor haar duidelijk dat het iets te maken moest
Epoëtine
hebben met medicijngebruik en anesthesie. Patiëntveiligheid rondom
De onderzoeken rondom gebruik van epoëtine voorafgaand aan
een operatie was een belangrijke drijfveer, en bovendien had ze
een (heup)operatie kwamen voort uit dit bloedingsrisico-onderzoek.
Effects of perioperative medication
goede contacten met de Alkmaarse anesthesiologen.
“Patiënten met bloedarmoede krijgen vaak een aantal weken
Ingrid van Haelst is op 11 juni 2013 in Utrecht gepro moveerd. De titel van haar proefschrift luidt Effects of perioperative medication on hemodynamics and blood loss. Ze beschrijft daarin verschillende onderzoeken naar de vraag of patiënten bepaalde antidepressiva veilig kunnen blijven gebruiken rondom hun operatie. Ook onderzocht ze het effect van het preoperatief toedienen van epo bij patiënten met bloedarmoede. Voor een van deze publicaties ontving ze in 2013 de Pieter van Foreest Wetenschapsprijs. Een poster over een van de andere onderzoeken werd in 2012 bekroond met de Pieter van Foreest Posterprijs. Het proefschrift van Van Haelst is – met steun en subsidie van MCA/Foreest Medical School – tot stand gekomen door samenwerking van de vakgroepen klinische farmacie en anesthesiologie van MCA en UMC Utrecht. Ook vanuit de disciplines klinische chemie en orthopedie van beide centra is een bijdrage geleverd. Promotoren waren prof.dr. Toine Egberts, ziekenhuisapotheker, en prof.dr. Cor Kalkman, anesthesioloog; copromotor was anesthesioloog dr. Wilton van Klei.
tevoren epoëtine, een groeifactor voor rode bloedcellen, om te “Een aanzienlijk deel van de onbedoelde schade bij patiënten die
voorkomen dat ze tijdens of na de operatie een bloedtransfusie
in een ziekenhuis worden opgenomen blijkt verband te houden
nodig hebben. Epo heeft echter mogelijk ook nadelige effecten.
met een chirurgische ingreep”, vertelt ze. “Schommelingen in de
Het is daarom belangrijk om het in te zetten bij die patiënten die er
bloeddruk en het hartritme tijdens een operatie vergroten het
het meest voordeel van hebben. Ik heb over een periode van elf
risico op complicaties. Ook bloedverlies en een daarop volgende
jaar het effect van epo op het risico op een transfusie onderzocht.
bloedtransfusie zijn risicofactoren. Medicatie die een patiënt al
Onze conclusie: epo voorafgaand aan een operatie verlaagt het
voor de ingreep gebruikt – en dan kom je op ‘mijn’ terrein – kan
risico op een bloedtransfusie, maar de reductie is in de dagelijkse
die risico’s beïnvloeden. Toch is daar nauwelijks onderzoek
praktijk lager dan klinische studies suggereren. Niet alle patiënten
naar gedaan. Terwijl toch meer dan de helft van de chirurgische
die epo krijgen laten een duidelijke stijging van het Hb zien. Een
patiënten bij opname één of meer geneesmiddelen gebruikt!”
aanvullend onderzoek gaat over de vraag welke factoren invloed hebben op de respons op epo. We vonden dat het gebruik van
MAO-remmers
bepaalde medicatie (met name AgII-antagonisten en cumarines) en
Haar onderzoeken mondden uit in twee sporen. Het eerste betrof
een verhoogde BMI-index een rol kunnen spelen. Nader onderzoek
de invloed van het gebruik van bepaalde antidepressiva, het
is echter nodig.”
tweede het effect van epoëtine voorafgaand aan een operatie. In haar eerste artikel concludeert ze dat patiënten met de huidige
Vroeg beginnen
anesthesietechnieken veilig hun MAO-remmers, een ouder soort
Van Haelst heeft vijf jaar aan haar promotienderzoek gewerkt.
antidepressiva, kunnen blijven gebruiken voor een operatie. “Op
“Natuurlijk was het druk, naast mijn werk en mijn gezin, maar ik
grond van anekdotes over ernstige bijwerkingen en ‘oude’ literatuur
heb ervan genoten”, zegt ze. “Het was een van de allerleukste
moesten patiënten nogal eens met deze medicatie stoppen, maar
dingen die ik in mijn leven heb gedaan. Het is een uitdaging omdat
Wetenschap | 17
16 |
Wetenschapsprijs 2012 eert drie onderzoekslijnen
Online patiëntenvoorlichting beste innovatie van 2013
Met het artikel Assessing the patient safety competencies of healthcare professionals: a systematic review
Een online leermodule voor patiënten die een colonoscopie moeten ondergaan is bekroond met de Pieter van
hebben Ayako Okuyama en haar co-auteurs Kartinie Martowirono en Bart Bijnen de Pieter van Foreest
Foreest Innovatieprijs 2013. De voorlichting vergemakkelijkt naar het oordeel van de jury de voorbereiding voor
Wetenschapsprijs 2012 gewonnen.
de patiënt, zonder dat het een groot tijdsbeslag legt op de endoscopieafdeling van MCA.
De toekenning van de prijs had niet alleen betrekking op dit speci
nominatie de waardering van de jury uitgedrukt voor de langjarige
MDL-artsen Govert Veldhuijzen, Michael Klemt-Kropp en Casper
Sneltest in huisartspraktijk
fieke onderzoek, bleek tijdens de prijsuitreiking uit de woorden van
onderzoekstraditie van het lab KCHI die is opgebouwd onder
Noomen hebben het e-learningmodel ontwikkeld met het oog op
De Posterprijs 2013 was voor een team van het laboratorium KCHI
juryvoorzitter prof.dr. John Overbeke. “De jury spreekt hierbij tevens
dr. Piet Bartels – een traditie die ook onder de nieuwe leiding wordt
de invoering van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Het
en Starlet. Hun poster brengt in beeld dat een sneltest bij acute
haar grote waardering uit voor de prestatie van professor Bijnen.
voortgezet.”
aantal colonoscopieën zal daardoor sterk stijgen. De leermodule
hoest nu ook kan worden uitgevoerd in de huisartspraktijk. De jury
biedt de patiënt de kans zich thuis in alle rust voor te bereiden op
noemde het laboratorium “een broedplaats voor kennisontwikkeling
Samen met zijn onderzoeksters en in samenwerking met onder meer VUmc en UMC Maastricht heeft hij in Nederland aandacht
In 2012 voldeden negentien inzendingen aan de criteria voor de
wat hem te wachten staat. Volgens de eerste resultaten van de
en als zodanig hofleverancier van inzendingen voor de Foreest
gevraagd voor patiëntveiligheid in de specialistenopleiding. Hij is
Wetenschapsprijs. Zo moet het artikel gepubliceerd zijn in een
studie heeft slechts een klein deel van de patiënten daarna nog
prijzen.” Ze betrok bij haar oordeel dat de zogeheten point of
een voortrekker in het onderzoek op dit gebied.”
toonaangevend nationaal of internationaal tijdschrift en dient het
behoefte aan aanvullend contact met een verpleegkundige.
care-diagnostiek een innovatie van het diagnostisch proces inhoudt
onderzoek te betreffen dat grotendeels in MCA is uitgevoerd.
waarvan veel betrokkenen een grote winst in patiëntvriendelijkheid,
Naast de winnende publicatie had de jury nog twee onderzoeken
Daarnaast had de jury dit jaar in het bijzonder oog voor de waarde
De Wetenschapsprijs 2013 is toegekend aan ziekenhuisapotheker
kostenbesparing en in dit geval tevens een reductie van antibiotica
genomineerd die model staan voor een hele onderzoekslijn, name
van onderzoek voor de patiëntenzorg, en dan vooral de zorg in een
Ingrid van Haelst. Ze kreeg de prijs voor haar artikel Antidepressive
gebruik verwachten.
lijk Comparison of diagniostic criteria to detect undiagnsed diabetes
topklinisch ziekenhuis zoals MCA.
Treatment with monoamine oxidase inhibitors and the occurance of
in hyperglycaemic patients with acute coronary syndrome van M. de Mulder en Validation point-of-care bij vier hematologische POCT-methoden door J.H. Hooijberg.
interoperative hemodynamic events: a retrospective observational
Voor het eerst in de geschiedenis van de Pieter van Foreestprijzen
cohort study, gepubliceerd in Journal for Clinical Psychiatry. De
waren in 2013 niet, zoals gebruikelijk, per categorie drie potentiële
Prijsuitreiking gemoderniseerd
publicatie maakt onderdeel uit van haar dissertatie (zie ook het
prijswinnaars genomineerd die elk hun onderzoek mochten presen
Het comité Pieter van Foreest en het MCA-stafbestuur
interview op blz.14 en 15).
teren. De jury’s hadden dit jaar vooraf op basis van de inzendingen
“Onder de naam van De Mulder hebben de Alkmaarse cardiologen
hebben besloten de uitreiking van de Pieter van Foreest
Voor de jury was niet alleen de ambitieuze doelstelling en degelijke
de winnaars bepaald. Er vonden dus geen negen, maar in totaal drie
dit jaar drie artikelen ingediend, waarmee ze opnieuw blijk geven
prijzen te moderniseren.
opzet van belang, maar vooral ook de betekenis voor de klinische
presentaties plaats.
van een grote wetenschappelijke output”, aldus het juryrapport.
De prijsuitreiking is per 2012 onderdeel geworden van
praktijk. “Mevrouw Van Haelst laat zien dat op basis van een
Het artikel van Hooijberg cs had volgens de jury groot praktisch
de stafdag die jaarlijks in oktober wordt gehouden in het
goede samenwerking ook in een algemeen ziekenhuis waardevol
E S T H E R H A I T I N K-VA N H O R Z E N ( S TA R L E T ) E N
nut voor de diagnostiek. “Niet in de laatste plaats wordt met de
AZ-stadion. Hierdoor zijn veel meer leden van de medische
onderzoek kan worden gedaan en dat het de moeite waard is om
H A N S VA N P E LT ( L A B O R ATO R I U M KC H I ) VA N
staf in de gelegenheid de presentaties bij te wonen.
daar ook in de toekomst in te investeren.”
H E T T E A M DAT D E P O S T E R P R I J S 2 013 W O N .
De Pieter van Foreest Wetenschapsprijs is in 1985 ingesteld door de raad van bestuur en de medische staf als stimulans voor wetenschappelijk onderzoek. Later is daar de Posterprijs bij gekomen, bestemd voor de beste ‘Alkmaarse’ poster die is gepresenteerd op een weten schappelijk congres. In 2009 is de Innovatieprijs in het leven geroepen om publicaties te honoreren die bijdragen aan het in praktijk brengen van de uitkomsten van wetenschappelijk onder zoek. D E W I N N A A R S VA N D E I N N OVAT I E P R I J S K A R T I N I E M A R TO W I R O N O ( M I D D E N ) N A M N A M E N S M E D E-
2 013 . V L N R M I C H A E L K L E M T- K R O P P ( M D L-
W I N N A A R S AYA KO O K U YA M A E N B A R T B I J N E N D E P I E T E R VA N
A R T S ) , G OV E R T V E L D H U I J Z E N ( A R T S -
F O R E E S T W E T E N S C H A P S P R I J S 2 012 I N O N T VA N G S T. L I N K S
O N D E R ZO E K E R ) , C A S P E R N O O M E N ( M D L-
N A A S T H A A R W I N N A R E S VA N D E I N N OVAT I E P R I J S J O H A N N A
A R T S ) E N R E N É LO U I S ( O P R I C H T E R /
SCHOON, TE AMLEIDER ENDOSCOPIE AFDELING. RECHTS
D I R E C T E U R M E D I F Y, DAT D E S O F T WA R E
Z I E K E N H U I S A P OT H E K E R I N G R I D VA N H A E L S T, D I E D E P O S T E R
H E E F T G E L E V E R D VO O R D E N I E U W E O N L I N E
PRIJS WON.
PAT I Ë N T E N VO O R L I C H T I N G .
Wetenschap | 19
18 |
‘Wij kunnen goed zoeken, dat is onze expertise’
EBP voor verpleegkundigen
De CAT ofwel critical appraisal of a topic is een nieuw instrument om het wetenschappelijk denken en werken
Voor een betere kwaliteit van zorg moet ook het verpleegkundig handelen in toenemende mate gebaseerd zijn
te toetsen. Sinds de invoering van het competentiegerichte leren zijn aios verplicht twee keer per jaar zo’n CAT
op resultaten en inzichten van wetenschappelijk onderzoek. Ook verpleegkundigen moeten daarom meer en
te maken. De medische bibliotheek biedt hun daarbij ondersteuning.
meer evidence based te werk gaan.
Marjan Bakker, hoofd van de medische bibliotheek, vindt het een
je vraag scherp krijgen. Is dat gelukt, dan ga je op zoek naar het
Met het oog hierop is in samenwerking met collega’s van het
mooi model. Maar belangrijker is dat het ook de aios blijkt aan
antwoord in de wetenschappelijke literatuur. En daar komen wij als
verpleegkundig onderwijs en met Bibi Blijham van het bureau
te spreken, zegt ze. “De CAT is vanaf leerjaar 1 in hun curriculum
bibliotheek in beeld.”
wetenschap de cursus Evidence Based Practice (EBP) voor
opgenomen. De manier van denken die je ermee aanleert, is
verpleegkundigen opgezet. In drie dagdelen komen onderwerpen
afkomstig uit de evidence based medicine: het behandelen van de
“Wij hebben PubMed, Cochrane, UpToDate, tijdschriften, tekst
aan de orde als: Wat is EBP? Hoe stel je een goede onderzoeks
patiënt op basis van de meest recente wetenschappelijke inzichten.
boeken. En we kunnen goed zoeken, dat is onze expertise. We
vraag? Hoe kun je daar antwoord op krijgen? Hoe beoordeel je de
Dat kan alleen als je toegang hebt tot de belangrijke literatuur. Maar
bieden hierin individuele begeleiding aan aios, maar ook aan co’s
waarde van artikelen? De eerste cursus is in juni 2012 gegeven.
het vinden van de juiste resultaten is een kunst die je onder de knie
en opleiders. Daarnaast geven we groepsgewijs onderwijs over de
Verpleegkundigen zoeken behalve in PubMed meestal in CINAHL,
moet krijgen.”
vraag hoe je moet zoeken. We vinden dat leuk, het is een mooie
dat wereldwijd de grootste index is van voornamelijk Engelstalige
manier om alle kennis die we in huis hebben te benutten. En de
artikelen over verpleegkunde. Het Engels is soms een struikelblok,
De CAT is daar een goed instrument voor, zegt ze. “Het is in feite
aios verzorgt tot slot een presentatie van zijn casus en de resultaten
met name voor mbo-opgeleide verpleegkundigen, erkent Bakker.
een systematische samenvatting van de resultaten van enkele
van zijn zoektocht door zo’n vier of vijf relevante studies.”
“Zij hebben vaak maar enkele jaren Engels gehad op de middelbare
studies over een onderwerp uit de dagelijkse praktijk. Stel dat je wilt
school. Daarom is in het curriculum van onze VIP-opleiding ook
het nieuwsbulletin BIEB! waarin de voor deze beroepsgroep
weten of je medicijn A of B moet geven, of wat de beste therapie bij
Ter introductie van het CAT-model heeft Marjan Bakker er in de
Engelse les opgenomen.”
interessante inhoudsopgaven en artikelen uit o.a. Nursing en
een bepaalde aandoening is. Of je hebt een diagnostische vraag.
Centrale Opleidingscommissie een presentatie over verzorgd.
De bezuinigingen baren Bakker in dit verband zorgen. “Verpleeg
TVZ te vinden zijn. Per 2012 heeft de geprinte nieuwsbrief BIEB!
Met behulp van de CAT leer je op een gestructureerde manier te
Vervolgens is ze bij een groot aantal disciplines, waaronder
kundigen hebben in de meeste gevallen geen wetenschappelijke
plaats gemaakt voor een blog waarop medewerkers zich kunnen
zoeken naar het antwoord.”
anesthesie, apotheek, gynaecologie, radiologie en interne genees
achtergrond. De wereldwijde literatuur is hun voedingsbodem. Juist
abonneren. Zodra er een nieuw bericht verschijnt, ontvangen zij
kunde te gast geweest om de expertise van de bibliotheek in dit
daarom is het essentieel dat we investeren in de opleiding en bij- en
daar via hun mail melding van.
Een hulpmiddel voor het formuleren van de vraagstelling is de
opzicht te laten zien. “Elke vakgroep vult het verder op de eigen
nascholing van verpleegkundigen. Bezuinigingen mogen er niet toe
Voorts bestaat nog steeds de mogelijkheid om elektronische
zogeheten PICO, waarvan de letters staan voor Patient/Population
manier in. Wij hebben instrumenten, zoals specifieke vragenlijsten,
leiden dat we op termijn ziekenhuizen krijgen waarin we nauwelijks
inhoudsopgaven van tijdschriften te volgen via e-tocs (Electronic
of Problem, Intervention, Comparison en Outcome. Bakker: “Je vult
om de waarde van een artikel te beoordelen. Die dragen we ook
weten hoe we evidence based moeten handelen.”
Table of Contents) voor zowel de verpleegkundige als de medische
de patiënt(engroep) of het probleem in, de mogelijke therapieën,
aan, om het denkwerk te stimuleren. Wij creëren zo de basis, maar
de vergelijking en de gewenste uitkomst. Met die elementen kun je
het denkwerk moeten ze zelf verrichten!”
beroepsgroep.
Verdere digitalisering De digitalisering van ‘de bieb’ is nog verder gegaan. Zo is in 2013 de digitale collectie van Bohn Stafleu aangeschaft. Ook de mogelijk heden om e-books goed aan te bieden nemen toe. Papier is er nog wel, zegt Marjan Bakker. “We hebben wel boeken in de kast, en die worden ook nog veel uitgeleend. Maar papieren tijdschriften krijgen we steeds minder. Ook met het oog op onze toekomstige vestiging in Heerhugowaard is digitaal handiger dan ‘fysiek’.” Sinds Gemini Ziekenhuis en MCA gebruik maken van één gezamen lijk intranet is het digitale bezoek aan de bibliotheek omhoog geschoten.
Moderne media Via Twitter (@mcamedbib) houdt de bibliotheek geïnteresseerden op de hoogte van de laatste aanwinsten, interessante websites, handige apps en publicaties van MGG-medewerkers zoals proef schriften e.d. Speciaal voor verpleegkundigen is er al sinds 2010
Linksolver: een voorbeeld van besparing In het kader van de ingeslagen Marsroute binnen de MCA Gemini Groep – het plan om tot een duurzaam gezonde financiële positie te komen – zijn overal werkprocessen geoptimaliseerd. Zo is de bibliotheek van de lopende abonnementen van alle afdelingen nagegaan of ze nog nodig zijn. Ook is een zogeheten linksolver geïntroduceerd. Dat is een instrumentje waarmee mensen kunnen checken of een bepaald artikel (digitaal) in eigen huis aanwezig is voor ze het tegen betaling elders aanvragen. “Het wordt goed opgepakt”, constateert Marjan Bakker. “Mensen vinden het prettig om zo’n artikel te kunnen downloaden en direct in hun bezit te hebben, in plaats van te moeten wachten tot het binnen is. En blijken we het niet in huis te hebben, dan vragen we het uiteraard alsnog onmiddellijk aan.”
Medische opleiding | 21
20 |
Enthousiasme over masterfase
‘MCA heeft semi-artsen weten te boeien’
Sinds 2008 worden masterfase1-studenten geneeskunde van het VUmc begeleid en beoordeeld vanuit Foreest
Het eerste masterjaar bestaat uit leerstages. In masterjaar 2 lopen studenten hun werkstages, de klassieke
Medical School in samenwerking met collega’s in MCA. Het hele mastertraject duurt drie jaar, wat betekent dat
coschappen. Het derde masterjaar bestaat uit een wetenschappelijke stage van veertien weken, een keuzestage
in 2012 de eerste cyclus voltooid was. Met voldoening kon worden geconstateerd dat de vuurdoop achter de rug
van tien weken en een semi-artsstage van zestien weken.
was en het onderwijsteam daarmee in rustiger vaarwater was gekomen. Een mooie ontwikkeling is dat de eerste masters die afstudeerden,
Twaalf afdelingen boden in 2013 een semi-artsstage aan. De
In 2012 en 2013 hebben alle FMS-docenten van de masterfase
Opleiding tot basisarts
terugkeerden naar MCA als arts-assistent”, vertelt Betsy van Soelen,
inschrijving voor de stages is opnieuw voorspoedig verlopen:
geneeskunde ofwel de Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) ofwel
In 2013 volgden in totaal 363 coassistenten een korter of langer coschap in MCA. Gemiddeld waren er in 2013, op een gewone werkdag, ongeveer tachtig coassistenten aanwezig. Bij 23 disciplines kan een coschap worden gevolgd. Zie voor de aantallen en herkomst van (master) studenten en coassistenten per discipline het overzicht op blz. 22.
coördinator van het masteronderwijs VUmc en AMC. “We hebben
studenten meldden zich rechtstreeks aan bij MCA. Ook nu is het
hen hier kennelijk weten te inspireren en te boeien.”
weer gelukt om de stage van eerste voorkeur te regelen. Het aan
In 2012 zijn negen voormalige MCA-semi-artsen in dienst getreden,
tal wetenschappelijke stages is in 2013 gestegen naar achttien,
en wel bij de specialismen cardiologie, chirurgie (2), neurologie
ten opzichte van veertien in 2012. Daarnaast werden 37 keuze
(3), interne geneeskunde (2) en Intensive Care. In 2013 waren dat
coschappen ingevuld (dertig maal VUmc en zeven maal AMC).
er tien, te weten bij longziekten, interne geneeskunde, ICU (2),
Het totaal aantal coschappen bleef in 2013 stabiel op 486 ten
orthopedie (2) en cardiologie (4).
opzichte van 485 in 2012.
Woensdag Leerdag: nu ook in de zomer
Regionale netwerken
de Basiskwalificatie Universitair Docent (BUD) behaald. Zij zijn nu allen volledig bevoegd om onderwijs te geven aan alle medische faculteiten in Nederland, vertelt Betsy van Soelen, coördinator van het masteronderwijs VUmc en AMC. Zij en haar team zijn enthousiast over het opleiden van de master studenten. “De invoering van de masterfase heeft een impuls gegeven aan zowel het geneeskundig onderwijs als aan het ziekenhuis”, zegt ze. “Het opleiden in de praktijk heeft de inspiratie gebracht voor de VIP, de nieuwe verpleegkundige opleiding die
E E N D E E L VA N H E T D O C E N T E N T E A M VA N F O R E E S T M E D I C A L S C H O O L ,
deels op hetzelfde principe stoelt. Bovendien is het mogelijk
VA N ZO W E L H E T M E D I S C H A L S H E T V E R P L E E G K U N D I G O N D E R W I J S .
geworden om een oude droom gestalte te geven: het interprofes
ENKELE DOCENTEN GE VEN A AN BEIDE OPLEIDINGEN LES. VLNR
sioneel onderwijs. Verpleegkundigen in opleiding en master
A L M A VA N L A N G E N , A N N E L I E S V E R V O O R T, A L I Z E O K E L- KO OY, G O N N I E
studenten geneeskunde leren zo in dit stadium van de studie goed
V E E N E N DA A L , C A R O LY N T E U W E N , M A R G R E E T L I N D E M A N , M A R J A N N E
samenwerken en krijgen meer begrip voor elkaar.”
VA N D E R W E I D E , N Y N K E B R U I N S M A E N J U D I T H R E E R D S . O P D E F OTO
Onder de noemer ‘Woensdag Leerdag’ biedt Foreest Medical
te weten VUmc en AMC. Op diverse niveaus zijn regelmatig
O N T B R E K E N J O S E P H I N E A R I A A N S Z , A N N E K E T R O M P, B R I G I T H A
School elke week disciplineoverstijgend onderwijs in MCA aan.
overleggen.
N U I J E N S , A L I C E D E K K E R , DAG M A R VA N D E R V E E N , E L L I S K E E S O M ,
Op verzoek van de coassistenten van eerdere jaren gaat dit
K R I S T E L H U L S E B O S C H E N M A R G A S PA L B U R G -Z WA A N .
onderwijs nu ook op alle woensdagen in de zomerperiode door.
MCA functioneert voor de medische basisopleiding en de medische vervolgopleiding in twee opleidings- en onderwijsregio’s (OOR’s),
Voor de medische vervolgopleidingen participeert MCA in de regionale Centrale Opleidingcommissie binnen het OOR VUmc
De Woensdag Leerdag begint om 12.45 uur met de klinische
(OZON). Deze commissie heeft tot doel het optimaliseren van de
conferentie, waar de beschouwende vakken een patiëntcasus
kwaliteit van de medische vervolgopleidingen binnen VUmc-OOR-
presenteren. Dit gebeurt door een arts-assistent, al dan niet
OZON. Zij adviseert het dagelijks bestuur inzake regionale
met toelichting van de medisch specialist. Coassistenten, arts-
profilering en kennisdeling.
assistenten, medisch specialisten en huisartsen uit de regio vormen de doelgroep.
Voor het masteronderwijs van VUmc heeft projectgroep Pentagoon na het afronden van de projectfase in 2012 zijn werk
In het aansluitende uur dragen leden van de medische staf en
zaamheden beëindigd. Pentagoon was het werkverband van
andere zorgprofessionals hun vakinhoudelijke en organisatorische
vier Noord-Hollandse topklinische ziekenhuizen (naast MCA het
informatie, kennis en vaardigheden over. De inhoud van dit
Kennemergasthuis, Spaarne Ziekenhuis en Sint Lucas Andreas
disciplineoverstijgend onderwijs kan zowel medische, ethische,
Ziekenhuis) dat met VUmc de nieuwe geneeskundeopleiding
juridische, maatschappelijke als bestuurlijke onderwerpen betreffen.
gestalte gaf.
Zo mogelijk wordt de Leerdag afgesloten met een lezing of een symposium.
In 2013 is ook AMC overgegaan naar masteronderwijs. Het heeft gekozen voor een heel andere structuur dan VUmc. In MCA worden
Op vrijdagmiddag verzorgt heelkunde een programma voor
geen masterfase1-studenten van AMC begeleid, wel masterfase2-
coassistenten, aios en medisch specialisten.
en -3-studenten.
Medische opleiding | 23
22 |
Studenten en coassistenten per discipline
Interprofessioneel onderwijs
Overzicht van aantallen en herkomst van (master)studenten en coassistenten per discipline in MCA per 2013.
De komst van VIP-studenten heeft interprofessioneel onderwijs tot een reële mogelijkheid gemaakt.
In het overzicht zijn alleen de formele coschappen en de wetenschappelijke stage opgenomen; niet vermeld zijn
Verpleegkundigen in opleiding en masterstudenten geneeskunde krijgen nu gericht lessen gezamenlijk.
de stages op een afdeling in het kader van een ander (hoofd-)coschap.
Ze leren zo al in dit stadium van de studie goed samenwerken en krijgen meer begrip voor elkaar.
discipline
VUmc AMC totaal M2
keuze
SAS
cofase
cofase
cofase
keuze
weten-
co M3
M3
2
3
4
co
sch.stage
2013
2012
2011
Interprofessioneel opleiden was al lange tijd een droom binnen
Zowel master- als VIP-studenten bleken het leuk en leerzaam te
Foreest Medical School, vertelt Carolyn Teuwen, docent voor zowel
vinden om met elkaar over een casus te praten. Teuwen: “We
de masterfase geneeskunde als de VIP-opleiding. Als coördinator
hebben eerst een medisch-inhoudelijke casus aangeboden. Ver
van de medische leerlijn binnen de VIP draagt ze zorg voor de
volgens heeft Josephine Ariaansz, collega interne geneeskunde,
anesthesiologie
1
1
2
1
afstemming van de medische vakken zoals anatomie, fysiologie en
het opgepakt met een les over communicatie. Daarbij werd het hele
cardiologie
1
1
2
4
7
8
pathologie.
proces rondom een patiënt belicht en kwamen de rollen van arts en
chirurgie
52 9 12 16 1 1 4 95 87 95
Foreest Medical School
1
1
geriatrie
1
1
2
2
1
en de juiste vorm. Aanpassen van de roosters van de VIP aan die
Ze begrijpt de sceptici die zich afvragen of goed interprofessioneel
gynaecologie & obstetrie 13
2
7
33
1
1
57
53
50
van de master1-studenten bleek een voorwaarde om medische
onderwijs wel mogelijk is. Geneeskundestudenten moeten immers
ICU
6
2
1
9
8
6
onderwerpen gezamenlijk te kunnen behandelen.”
andere dingen leren dan verpleegkundigen, en zijn bovendien in hun
verpleegkundige uitgebreid aan de orde.” “We zijn gaan zoeken naar geschikte vakken, het goede moment
interne geneeskunde
48
1
8
3
2
62
61
56
masterfase meestal al een aantal jaren ouder dan de jonge VIP’ers.
kindergeneeskunde
1
23
4
28
31
29
“Dat is waar”, erkent ze, “maar ze hebben ook veel overeen
longziekten
2
1
2
5
3
2
komsten. Zowel masterstudenten als VIP’ers zijn voor het eerst in
neurologie
1
3
45
4
1
54
56
40
het ziekenhuis werkzaam. Het is nieuw voor hen allemaal, en ze
neurochirurgie
1
verbazen zich vaak over dezelfde zaken. Dat schept een band.
oogheelkunde
1
Maar het belangrijkste is dat ze uiteindelijk samen de patiënt zullen
orthopedie
2
1
2+1*
6
12
pathologie
2
2
5
plastische chirurgie
1
1
psychiatrie
16
1
17
16
19
Het interprofessioneel onderwijs richt zich dan ook niet op specifiek
radiologie
5
3
8
9
7
medisch-inhoudelijke aspecten. “Al is het wel belangrijk voor artsen
radiotherapie
1
1
in spe om te weten wat verpleegkundigen precies leren. Daarom
revalidatie
1
1
1
proberen we nu elke groep masterstudenten minimaal één zo’n
SEH
7
1
1
1
10
7
7
gezamenlijke les aan te bieden. Ik verwacht zeker uitbreiding als
urologie
1
we eenmaal derdejaars VIP-studenten hebben. Dat zal in 2014 het
subtotaal
113 30 36 129 16 14 7 18 363 362 332
bod, en dat is een vak dat zich bij uitstek leent voor interprofes
sioneel onderwijs.”
juco stage kaakchirurgie
8
behandelen, en dan zeker met elkaar zullen moeten overleggen.”
Klinisch redeneren
geval zijn. In het derde jaar van de VIP komt klinisch redeneren aan
21
26
juco stage gynaecologie AMC
37
36
30
Carolyn Teuwen heeft inmiddels literatuurstudie verricht over
totaal aantal M1 studenten VUmc
64
62
52
het interprofessioneel opleiden en vindt dit zo interessant dat ze
totaal
485
486
coschap elders
* Leiden
overweegt er promotieonderzoek naar te doen. 414
C A R O LY N T E U W E N , D O C E N T VO O R ZO W E L D E M A S T E R FA S E G E N E E S K U N D E A L S D E V I P- O P L E I D I N G .
Medische opleiding | 25
24 |
(Medisch-)specialistische vervolgopleidingen
Goede traditie wordt voortgezet
In 2013 waren er in MCA 25 erkende (medisch-)specialistische opleidingen. Bij twee hiervan, psychiatrie en
Ook in 2012 en 2013 is de goede traditie voortgezet om op één middag per jaar de arts-assistenten en
pathologie, zijn hiervoor respectievelijk GGZ NHN en Symbiant BV de opleidende instellingen.
hun (plaatsvervangend) opleiders een inspirerend symposium aan te bieden. In 2012 was het thema ‘Ambitie’, in 2013 ‘Betrokkenheid’.
Voor een aantal opleidingen is een academisch deel vereist en zijn
opleidelingen (klinisch en GZ-psycholoog). Voor de volledigheid zijn
er samenwerkingsovereenkomsten met verschillende academische
ook de aantallen van het jaar 2011 nog opgenomen.
centra (AMC of VUmc). Voor de opleidingen psychiatrie, revalidatie
Het aios-opleiderssymposium is in 2009 geïntroduceerd en wordt
De andere panelleden waren Tineke Markus, directeur patiënten
sindsdien jaarlijks door wisselende disciplines georganiseerd in
organisatie Crohn en Colitis Ulcerosa vereniging Nederland,
en klinische GZ-psychologie zijn bijzondere, gespecialiseerde
In de tabel is uitgegaan van de werkplek, die niet noodzakelijkerwijs
samenwerking met de Vereniging Arts-assistenten Alkmaar (VAA)
Peter Dunki Jacobs, oud-chirurg MCA en nu senioradviseur
samenwerkingsverbanden opgezet.
samenvalt met de eindopleiding. Maag-, darm- en leverziekten
en Foreest Medical School. In 2012 was de beurt aan radiologie,
Achmea, Henk van Alphen, manager zorg MCA en Els Jonker,
is per 2013 een zelfstandige discipline. Voorheen maakte MDL
cardiologie en nucleaire geneeskunde. Zij hadden voor de plenaire
projectmanager afdeling kwaliteit MCA. De conclusie was een
In de onderstaande tabel een overzicht per discipline van de
onderdeel uit van de discipline interne geneeskunde.
sessie vanuit de Orde van Medisch Specialisten dr. Carina Hilders
oproep tot blijven nadenken. “Kom je voor keuzes te staan, bedenk
aantallen arts-assistenten in opleiding tot specialist (aios) of
De opleidingserkenning pathologie is per september 2011
uitgenodigd, voorzitter van de werkgroep De Medisch Specialist
dan: als dit nu mijn moeder, mijn vader, mijn broer zou zijn...”
overgegaan naar Symbiant BV.
2015. Na de plenaire sessie waren er vijf workshops waaruit
Ook deze dag werd afgesloten met workshops, met als thema’s
de deelnemers er twee konden kiezen. De onderwerpen waren
Maak een financieringsplan voor het nieuwe ziekenhuis ‘in de
Veranderen kan; Moreel Beraad; Ambitie is leuk! Maar geeft soms
polder’; Wetenschappelijk onderzoek – van idee naar inclusie;
ook stress – hoe houd je de balans; Solliciteren kun je leren, en
Betrokken zijn bij collega’s: interprofessioneel samenwerken;
Social Media in de ziekenhuispraktijk.
Veiligheid: kan het nog beter?, en Betrokkenheid – de rol van de
Gemiddeld aantal aios per discipline in fte discipline 2013
2012
2011
Aantal aios
Het aantal aios in MCA stijgt nog cardiologie *) 4,60 3,12 2,17 steeds. In 2013 waren er gemiddeld chirurgie *) 10,51 9,26 8,17 100,18 aios werkzaam in het kader van intensive care 3,21 1,82 1,50 (een deel van) hun opleiding. In 2011 interne geneeskunde *) 13,68 15,17 10,93 waren dat er gemiddeld 86,37, in 2012 kindergeneeskunde 3,16 3,44 3,90 93,95. klinische chemie 2,04 1,84 2,84 Het aantal aios is erg afhankelijk van klinische geriatrie 3,72 2,68 1,50 de komst van aios uit de beide acade longziekten en tuberculose 7,94 6,99 6,82 mische centra. Landelijke krimp van de medische psychologie 2,75 1,62 2,15 opleidingscapaciteit maakt de planning MDL **) 1,87 van de aantallen aios in MCA voor de mondziekten en Kaakchirurgie 0,97 1,00 1,00 toekomst onzeker. anesthesiologie 3,75
neurologie 1,00 nucleaire geneeskunde
1,75
1,00
1,49
1,00
***)
1,02
1,00
0,42
obstetrie en gynaecologie
4,06
4,32
5,90
orthopedie 7,94
7,30
5,79
pathologie 0,00
0,00
1,30
radiologie 13,86 radiotherapie
***) 0,75
17,92 0,83
15,99
Het symposium 2013 werd geopend door dr. Jelle Kuiper van Adviesbureau Goedhard en Kuiper, in wie niet iedereen onmiddellijk
Gouden doktersjas
de cabaretier herkende. Serieuzer van toon was de podiumdiscussie
Net als in voorgaande jaren werd ook in de verslagjaren de gouden
over kwaliteit, geleid door MCA-stafvoorzitter en cardioloog Hans-
doktersjas uitgereikt, de wisseltrofee die de Centrale Opleidings
Otto Peels. Voormalig MCA-MDL-arts Hans Tuinman maakte indruk
commissie en Foreest Medical School in 2009 in het leven hebben
met zijn eigen patiëntervaringen: “Kwaliteit is mentaliteit”, zei hij.
geroepen voor de arts-assistenten-topper van het jaar. In 2012
“Zorg dat de ct-scan niet in een tochtig gangetje staat, werp de
ging deze naar Cleo van Rooijen, aios interne geneeskunde. Ook in
patiënt niet een handdoek toe met de tekst ‘Maak maar schoon’
2013 was het een aios interne die de doktersjas mocht aantrekken,
als je pudding op zijn buik hebt gespoten en babbel niet met je
te weten Michèlle Gompelman. Zij wist de meeste vragen juist te
collega’s over je vakantie tijdens een endoscopie. De zorg kan dan
beantwoorden in de quiz ‘ok-mutsje op, ok-mutsje af’, en verkreeg
wel hoogtechnologisch zijn, maar de vraag van de patiënt is: Ben ik
daarmee de titel ‘Arts-assistenten-topper 2013’.
belangrijk voor de (jonge) dokter?”
Inspirerend symposium voor arts-assistenten en hun opleiders
0,42
revalidatiegeneeskunde 3,42
2,42
3,03
SEH
6,68
5,80
6,26
patiëntenvereniging.
urologie 1,67
1,79
2,25
ziekenhuisapotheker 2,00
2,00
2,00
100,18
93,95
86,37
QUIZMASTER JAN HEIN CORNEL, OPLEIDER
C A R D I O LO G I E, H E L P T A R T S - A S S I S T E N T E N -
*) exclusief aios op de IC
TO P P E R C L E O VA N R O O I J E N T I J D E N S H E T
**) MDL is met ingang van 2013 een zelfstandige discipline, daarvoor onderdeel van interne geneeskunde
A I O S - O P L E I D E R S SY M P O S I U M 2 012 I N H A A R
***) inclusief klifio’s
‘G O U D E N D O K T E R S J A S’.
Medische opleiding | 27
26 |
Een warm welkom
Medical School alle arts-assistenten en semi-artsen een tweedaags kennismakingsprogramma aan. Dat is
Introductiedagen arts-assistenten
belangrijk voor een goede kwaliteit van de patiëntenzorg, vindt de Centrale Opleidingscommissie.
DAG 1
Onder het motto ‘nieuwe medewerkers verdienen een warm welkom en een goede introductie’ biedt Foreest
09.00 Kick-off 09.15 Kennismaking Op de eerste twee werkdagen van de maand heeft opleidings
Warning Signs en Spoed Interventie Systeem) en een oefening in
09.30 Reanimatietraining BLS + AED
coördinator Jolanda de Koning-Prins altijd een dikke streep in haar
het communiceren over vitaal bedreigde patiënten met de methode
11.30 E-learning klinisch redeneren
agenda staan: die dagen zijn gereserveerd voor de nieuwe arts-
SBARR. Ook een uitgebreid bezoek aan de medische bibliotheek
assistenten en semi-artsen. Maandelijks maakt ze gemiddeld tien
(‘Meet the bieb’) is in het programma opgenomen. “Daar maken
12.30 Lunch
tot twaalf nieuwelingen wegwijs in MCA. Samen met een keur van
de deelnemers met alle digitale mogelijkheden kennis”, aldus De
13.00 Voorbereiden expertbezoeken
experts laat ze hen kennismaken met de belangrijkste aspecten van
Koning. “We zorgen tevens voor thuistoegang, zodat ze vanaf dat
13.30 Rondleiding MCA
hun nieuwe werkomgeving.
moment ook van huis uit op de systemen kunnen inloggen.”
14.00 Meet the expert
In de vijf jaar dat ze erbij betrokken is, heeft De Koning de intro
Nieuw is de komst van een vertegenwoordiger van de afdeling
15.30 EWS/SIS training
ductiebijeenkomst zien uitgroeien tot een interactief programma dat
Personeel en Organisatie, op wie de nieuwelingen vragen kunnen
17.00 Evaluatie en afsluiting dag 1
twee volle dagen beslaat. “We hebben geleerd de arts-assistenten
afvuren over arbeidsvoorwaarden. De laatste presentatie wordt
zelf op zoek te laten gaan naar informatie in plaats van dat we alles
verzorgd door coach en vertrouwenspersoon Caroline Buis. Zij
DAG 2
op een presenteerblaadje aanbieden”, vertelt ze. “Zo gaan ze de
biedt onder de titel ‘Werk in ontwikkeling’ een workshop aan over
08.45 Rondleiding SEH
eerste middag in groepjes op bezoek bij ‘experts’ door het hele
de balans tussen werk en privé.
09.15 Medicatieveiligheid + Medicator
ziekenhuis heen.”
“We sluiten af met een eindevaluatie waarin de positieve en
10.00 Meet the expert
tbv EWS/SIS training
14.45 Meet the expert
negatieve aspecten van het programma aan de orde komen”,
10.45 Jassen passen
Het gaat om afdelingen waarmee alle disciplines van tijd tot tijd te
vertelt De Koning. “Aan de hand daarvan brengen we steeds kleine
11.15 Meet P&O
maken krijgen, namelijk klinische chemie, medische microbiologie,
wijzigingen in het programma aan.”
12.00 Lunch
infectiepreventie, pijnbestrijding, radiologie, trombosedienst,
12.45 Meet the bieb
transfercoördinatie, overlijden en obductie en donatieprocedure,
De reacties van zowel deelnemers als afdelingen in het ziekenhuis
13.15 Voorbereiden posterpresentaties
maar ook de klachtenprocedure, melding incidenten (MIP),
zijn door de jaren heen heel positief. De Koning: “We beogen een
14.15 Presentaties expertbezoeken
juridische zaken en wetenschap. De tweede dag worden de
MCA-brede kennismaking met discipline-overstijgende zaken
15.30 Workshop ‘werk in ontwikkeling’
resultaten van die bezoeken gepresenteerd aan de hele groep.
waarmee je in je werk te maken kunt krijgen. De arts-assistenten
17.00 Eindevaluatie
De Koning: “Daarvoor moeten ze posters maken, omdat informatie
en semi-artsen komen daarna goed voorbereid op hun afdeling
die met visuele ondersteuning wordt overgebracht, beter blijft
aan, wat beslist bijdraagt aan goede patiëntenzorg.” En met een
hangen.”
glimlach: “We werken ze niet op specifieke onderdelen in. Ons
O P L E I D I N G S C O Ö R D I N ATO R
tweedaagse programma vrijwaart de afdelingen dus niet van een
J O L A N DA D E KO N I N G - P R I N S
Andere belangrijke onderdelen van het introductieprogramma zijn de reanimatietraining Basic Life Support, een les EWS/SIS (Early
eigen introductie op afdelingspecifieke onderdelen!”
Medische opleiding | 29
28 |
Werken aan kwaliteit met de IQradar In opdracht van de Centrale Opleidingscommissie is in eigen huis een instrument ontwikkeld om de interne
Maar een integraal kwaliteitssysteem om ziekenhuisbreed te werken
Enkele grote disciplines, zoals interne, MDL en chirurgie, hebben
kwaliteit van de medische vervolgopleidingen te bewaken en te borgen: de IQradar. Het is een systeem
aan de vervolgopleidingen hadden we nog niet.”
al proefversies van de IQradar doorlopen. Het systeem moet per
geworden dat vooral overzicht geeft, zegt projectleider Arja Zwirs. “Het maakt het werken aan kwaliteit leuker
De opdracht aan Zwirs en de werkgroep Kwaliteit was dus duidelijk.
1 april 2015 ziekenhuisbreed zijn ingevoerd. Zoals het er nu naar
en gemakkelijker.”
Zwirs: “Naast de landelijke eisen kregen we van de COc nog enkele
uitziet, gaat dat zeker lukken, zegt Zwirs. Ook in STZ-verband is de
specifieke verlangens mee. Zo zou het te bedenken systeem de
IQradar enthousiast ontvangen. Het systeem is al uitgezet bij VieCuri
opleider niet méér, maar juist minder moeten belasten. Het moest
en Medisch Centrum Leeuwarden, en professor Scherpbier is van plan het te verwerken in ‘Scherpbier 2.0’.
Ze is onmiskenbaar enthousiast en demonstreert met graagte ‘haar’
een intern kwaliteitsbeleid te ontwikkelen en te implementeren om
aansluiten bij de regio, herkenbaar zijn, er moesten geen wielen
IQradar. “Hoe dit model de kwaliteit bevordert?” vraagt ze terwijl
de kwaliteit van de opleiding tot specialist continu te waarborgen.
worden uitgevonden en eventuele acties moesten waar mogelijk
ze het programma opstart op de pc. “Kijk, je ziet meteen waar de
Het inhoudelijk vertrekpunt zou de Eindrapportage worden van de
centraal worden geregeld.”
gaten vallen èn hoe dat is op te lossen. Zo zie je aan de hoeveelheid
landelijke projectgroep kwaliteitsindicatoren, naar zijn voorzitter
rood in het staafdiagram dat het in deze voorbeeldsituatie ontbreekt
prof.dr. Albert Scherpbier meestal kortweg ‘rapport Scherpbier’
Geïnspireerd door bestaande modellen als de bekende Plan-Do-
uit vijf excellsheets. Ik zou er graag een webbased-uitvoering van
aan goede afspraken. Daar kun je dan aan werken. In de hulpkolom
genoemd.
Check-Act-cyclus en het conceptueel opleidingskader van de
maken, zodat elke gebruiker altijd automatisch in de nieuwste versie
zie je hoe je daarvoor een plan kunt maken of hoe een bestaand plan eruit ziet.”
Webbased-uitvoering Bij al dit succes rest Zwirs nog één wens. “De IQradar bestaat nu
Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ) ontwik
werkt. Helaas ontbreekt daarvoor vooralsnog budget.”
“In dit rapport staan alle domeinen, aspecten, normen en indica
kelden ze de Interne Kwaliteitsradar medische vervolgopleidingen,
Ze werpt nog een blik op haar computerscherm. “Het leuke van het
toren beschreven die van toepassing zijn op de kwaliteit van de
ofwel IQradar-mv. Uitgangspunt qua vorm werd het management-
werken met de IQradar is dat de vorm enorm motiveert. Je ziet op
Arja Zwirs is sinds april 2012 voor twee dagen in de week als
medische vervolgopleidingen”, vertelt Zwirs, “plus een tiental
evaluatiesysteem dat al in huis werd gebruikt en dat, net als de
de radar direct effect van je handelen. Werk je aan kwaliteit, dan
projectleider kwaliteit aan Foreest Medical School verbonden.
instrumenten om de kwaliteit te kunnen meten en te evalueren.
IQradar, werkt met kleuren om de stand van zaken aan te geven.
word je beloond met meer groen.”
Haar aanstelling hing samen met het besluit van de COc om een
We bleken hier in Alkmaar al heel veel te doen. We zetten, net als
De IQradar-mv bestaat uit vijf IQradars: één voor het strategisch
werkgroep Kwaliteit in het leven te roepen. Deze kreeg de opdracht
andere ziekenhuizen, al geruime tijd ‘Scherpbier-instrumenten’ in.
niveau (raad van bestuur/staf), één voor het tactisch niveau (COc)
Of smokkelen mogelijk is? Arja Zwirs schiet in de lach. “Dan kan,
en drie voor het operationele niveau (de disciplines).
maar daarmee snij je jezelf in de vingers. Dit is een hulpmiddel!”
P R O J E C T L E I D E R A R J A Z W I R S M E T D R I E L E D E N VA N D E W E R KG R O E P K WA L I T E I T, T E W E T E N
Arja Zwirs noemt de IQradar ‘een vanzelfsprekend instrument’.
V L N R B E N TO M LO W, F R A N K S TA M E N V O O R Z I T T E R M I C H A E L K L E M T- K R O P P.
“Het biedt in één oogopslag overzicht en inzicht, en het zet aan tot concreet handelen. Een opleidend specialist kan elk gewenst moment werken aan kwaliteit. Hij kan bij specifieke kwaliteitsitems
Werkgroep Kwaliteit
zoals het opleidingsplan of communicatie binnen de groep
Bij de modernisering van de medische vervolg opleidingen hebben de Centrale Opleidings commissies de regierol gekregen in het bewaken en bevorderen van de kwaliteit. Om die reden heeft de COc van MCA besloten begin 2012 een werkgroep Kwaliteit in het leven te roepen. De opdracht is kort gezegd:
checken hoe zijn opleiding(sgroep) ervoor staat door items af te vinken (zeggen wat je doet). De staafdiagrammen geven precies aan waar de hiaten liggen. Maar het unieke van het systeem is dat het verder gaat dan vinken. Een opleider kan bepaalde items prioriteren en verbeteracties inzetten (doen wat je zegt). Daar wordt hij bij geholpen door het systeem. Door plaatsing op de server kan er bovendien overleg plaatsvinden met collega’s van andere disciplines.”
Transparant Met trots meldt Zwirs dat alle andere instrumenten die al werden
• • •
het in kaart brengen van de zorg voor kwaliteit van de medische vervolgopleidingen het signaleren van verbeterpunten en het in gang zetten van verbeteracties
gebruikt om kwaliteit te meten, zoals D-RECT (opleidingsklimaat) of SETQ (docentprofessionalisering) in de IQradar zijn verwerkt. Maar waar veel andere modellen stoppen, gaat het Alkmaarse instrument verder. “Stel dat uit de IQradar blijkt dat je een lokaal opleidingsplan moet maken. Dan reikt ons instrument je daartoe ook de elementen aan: hoe moet je het doen, wat moet erin? Je kunt ook digitaal bij je collega’s gaan buurten en kijken hoe zij het hebben gedaan. Dat is echt Alkmaars, dat kan lang niet overal. In ons ziekenhuis zijn we transparant.”
Met het ontwikkelen van de IQradar lijkt een grote stap gezet in de implementatie van een integraal kwaliteitssysteem dat voldoet aan alle wet- en regelgeving. Ook andere ziekenhuizen hebben al belangstelling getoond voor de ‘Alkmaarse’ interne kwaliteitsmeter. Zie voor de samenstelling van de werkgroep Kwaliteit blz. 47.
Medische opleiding | 31
30 |
MDL-opleiders starten met videosupervisie
Wisseling van de wacht
De MDL-opleiders in MCA hebben als eersten in Nederland videosupervisie bij endoscopieën geïntroduceerd.
Na zes jaar aan het roer van de Centrale Opleidingscommissie te hebben gestaan,
Sinds medio 2012 hebben zij de mogelijkheid om arts-assistenten en verpleegkundig endoscopisten via een
dragen internist Frank Stam en orthopedisch chirurg Bart Burger per 1 januari
videoverbinding te ondersteunen.
2014 het stokje over. Zij waren respectievelijk voorzitter en secretaris van de COc. Hun opvolgers zijn chirurg Hermien Schreurs en cardioloog Jan Hein Cornel.
In de eerste fase van de opleiding krijgen aios bij het maken van een endoscopie één-op-één begeleiding. Na verloop van tijd
Het waren zes roerige jaren waarin veel tot stand is gebracht,
is de handeling geen probleem meer, maar het herkennen en
beamen de vertrekkende bestuurders. Zo is de modernisering van
interpreteren van weefsel roept soms nog wel vragen op. De assis
de medische vervolgopleidingen met als kern het competentie
tenten kunnen nu advies vragen aan de arts-opleider zonder dat
gerichte leren stapsgewijs in MCA ingevoerd. De benodigde
deze het eigen programma hoeft af te breken. Via een videoscherm
middelen werden gefinancierd door het Opleidingsfonds. “De
kan hij meekijken met het kijkonderzoek van de aios of de verpleeg
COc-werkgroep Opleidingsfonds heeft daarvoor een handboek
kundig endoscopist.
met afspraken opgesteld dat nationaal als voorbeeld geldt voor
C O C - S E C R E TA R I S
andere ziekenhuizen”, aldus Stam en Burger. “De omvang van het
BART BURGER.
In MCA is één kamer uitgerust als centrale supervisiekamer. Hier
Opleidingsfonds is op jaarbasis van € 9,7 miljoen in 2008 naar circa
vanuit is verbinding mogelijk met de kamers ernaast, waar aios of
€ 15 miljoen in 2012 gestegen. Dit berust met name op de groei van
verpleegkundig endoscopisten zijn ingedeeld. De supervisor kan
het aantal in MCA opgeleide aios van 73 naar 90. Dit kan gezien
Masterfase een gewaardeerd programma hebben neergezet.
de video- en audioverbinding eenvoudig naast zijn eigen endo
M D L- O P L E I D E R M I C H A E L K L E M T- K R O P P T I J D E N S
worden als een teken dat MCA bekend staat als een aantrekkelijk
Masterfase 2 vergde relatief weinig aanpassingen en heeft sedert
scopiescherm activeren. Vervolgens wordt via microfoon en kop
E E N E N D O S C O P I E.
opleidingsziekenhuis. De rol van de COc-werkgroep Arbeidszaken,
jaren een excellente beoordeling van 4,3 op een schaal van 1 tot
die zich inspant om de werksituatie voor zowel aios als anios in
5. Masterfase 3 bood de mogelijkheid om studenten intensiever en
MCA te optimaliseren, is daarbij van groot belang geweest.”
langduriger te begeleiden in medisch en wetenschappelijk opzicht.
telefoon gecommuniceerd. “Deze aanpak leidt echt tot een kwalitatief betere opleiding”, aldus
Het bleek mogelijk om de als uitzonderlijke talenten aangemerkte
Masterfase
semi-artsen te motiveren om als anios te komen werken in MCA om
doeleinden is ook een verbinding aangelegd naar twee externe
Opleiden in een multi-locatiemodel
Ook het aantal coassistenten is in de afgelopen jaren toegenomen,
ze vervolgens vaak als aios terug te zien komen. Een klassieke win-
conferentieruimtes. Zo is het mogelijk dat groepen live endo
In de eerste helft van 2012 heeft de directeur van Foreest Medical School – die tevens lid is van de kern groep van de Centrale Opleidingscommissie – voor het eerst jaargesprekken gevoerd met alle opleiders. Doel is het inventariseren van actuele opleidingsgerelateerde zaken, die vervolgens als thema’s kunnen worden geagendeerd voor de Centrale Opleidingscommissie.
constateren Stam en Burger tevreden. Er is sprake van bijna een
win situatie”, aldus beide COc-bestuurders.
MDL-arts Michael Klemt-Kropp. Voor onderwijs- en opleidings
scopieën kunnen volgen. Deze optie was wel al in meerdere zieken huizen beschikbaar.
Radiologie voortrekker met iPad-gebruik De afdeling radiologie fungeert als voortrekker in het gebruik van de iPad binnen de opleiding. Niet alleen in MCA, maar ook landelijk. Op de jaarlijkse bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie in 2012 hebben de aios Arnout Sjer en Gianta Wong vanuit MCA een inter actieve plenaire sessie verzorgd over het gebruik van de iPad binnen de opleiding. De voordracht is zeer goed ontvangen door zowel de aanwezige radiologen als aios. In 2013 heeft de vakgroep het gebruik van de iPad verder uitgebreid, onder andere door de aanschaf van e-books en apps.
Uit de eerste serie gesprekken bleek dat opleiders graag wilden praten over de inrichting van de opleiding in een multi-locatiemodel. Als de MCA Gemini Groep over enkele jaren het Regionaal Topklinisch Interventie Centrum (RTIC) in Heerhugowaard in gebruik neemt, zullen de meeste opleidingen zowel in de Alkmaar derhout als in het RTIC plaatsvinden. Ter voorbereiding hierop heeft de COc de werk conferentie ‘Opleiden op een multi-locatie’ opgezet, waar onder meer een actieplan is geformuleerd. Een belangrijke uitkomst was dat het opleiden op meerdere locaties naast bedreigingen vooral kansen biedt. Ook in 2013 zijn jaargesprekken met de opleiders gehouden.
verdubbeling, tot jaarlijks tegen de vijfhonderd coassistenten. “Sinds 2008 kreeg de omschakeling van propedeuse, doctoraalfase en
Race zonder finish
coassistentschappen naar respectievelijk bachelor- en masterfase
Hoewel de opleiding in MCA op dit moment bloeit, zullen de nieuwe
in MCA gestalte. Na invoering van masterfase 1 (junior coassistent)
voorzitter en secretaris van de COc zeker een aantal uitdagingen
in 2008 volgden in 2009 masterfase 2 (reguliere coassistent) en in
tegemoet kunnen zien, verwachten Stam en Burger.
2010 masterfase 3 (semi-artsstage, wetenschappelijke stage en
In het huidige economisch tij denken ze daarbij onder meer aan het
keuze coassistentschappen). Voor de begeleiding van masterfase 1
bewaken van de balans tussen financiën enerzijds en kwaliteit van
heeft Foreest Medical School een infrastructuur ontworpen en arts-
de opleiding anderzijds. Een ander aandachtspunt zal de inrichting
docenten aangesteld die in samenwerking met de COc-werkgroep
van een schakeljaar tussen de masterfase en de medische vervolg opleiding zijn. Met vertrouwen dragen ze het estafettestokje over voor wat zij noemen “een race zonder finish naar verbetering van de
C O C -VO O R Z I T T E R F R A N K S TA M .
medische opleidingen in MCA.”
Centrale Opleidingscommissie De Centrale Opleidingscommissie (COc) brengt een eigen jaarverslag uit dat voor belangstellenden is op te vragen bij Foreest Medical School. Zie voor de samenstelling van de COc blz. 45/46 van dit jaarverslag.
Verpleegkundig onderwijs | 33
32 |
‘VIP kan voorbeeld zijn voor andere sectoren’
Vrijwel geen uitvallers
Met de onthulling van het logo heeft de Noord-Hollandse gedeputeerde Jan van Run op 21 mei 2012 de komst
In deze BOL-fase worden de leerlingen stap voor stap wegwijs
gemarkeerd van de nieuwe verpleegkundige opleiding, de VIP. Het bijzondere eraan is dat de leerling vanaf de
gemaakt in het ziekenhuis en leren ze wat het werken als
eerste dag volledig in het ziekenhuis wordt opgeleid. Vandaar de naam Verpleegkundeopleiding In de Praktijk.
verpleegkundige inhoudt. Ooms: “We geloven dat wij hen zo niet alleen opleiden tot uitstekende verpleegkundigen, maar ook zo’n basis leggen dat zij stevig in hun schoenen staan. Sommige
Het idee ervoor was een jaar eerder geboren, vertelde Foreest-
maar ook voor sectoren zoals de techniek, die met vergelijkbare
leerlingen zijn nog maar net zestien jaar als ze starten. Dat betekent
directeur Marina Eckenhausen tijdens het mini-symposium dat
problemen kampen.”
dat ze ook al jong met lijden worden geconfronteerd. Het is daarom
rondom de start van de VIP was georganiseerd. In relatief korte tijd
De VIP is gericht op schoolverlaters. De cursisten zijn ingeschreven
belangrijk om de opdrachten in het begin ‘klein’ te houden. En
heeft de opleiding vervolgens in samenwerking met het ROC Nova
bij het Nova College en volgen hun opleiding vrijwel volledig in
gebeurt er iets dat hen aangrijpt, dan kunnen ze direct in de
College gestalte gekregen.
MCA. Theoretisch onderwijs wordt gegeven in kleine groepen en
beslotenheid van hun eigen klas bespreken wat dit met hen doet.”
vaardigheden worden geoefend in het skillslab van Foreest Medical Het ziekenhuis en de onderwijsinstelling hebben de nieuwe
School. Docenten van het Nova College en Foreest Medical School
De praktijkmomenten worden steeds verder uitgebreid tot de
opleiding ontwikkeld omdat er steeds meer behoefte is aan vak
verzorgen samen alle lessen.
leerlingen in het derde jaar vier dagen per week op de afdeling
bekwame zorgprofessionals. “Er gaapt een kloof tussen de hectiek
werken en één dag naar school gaan. Dit is de zogeheten BBL-
van het ziekenhuis met zijn complexe patiënten en de jongere
De belangstelling was van meet af aan groot. De allereerste
fase (werkend leren), die anderhalf tot twee jaar duurt. In deze fase
die jong is en jong wil zijn”, aldus Eckenhausen. De uitval uit de
informatiebijeenkomst trok al zo’n vijftig belangstellenden, terwijl er
krijgen de studenten een leerlingensalaris. De VIP leidt vooral op tot
traditionele opleidingen is daardoor groot. “We hebben jaren gehad
per lichting plaats is voor 24 studenten.
dat wel 35 procent afhaakte van de cursisten die ooit zo bevlogen
ziekenhuisverpleegkundige, maar de afgestudeerden kunnen met Renate Ooms, hoofd van de verpleegkundige opleidingen bij
hun landelijk erkende diploma verpleegkunde niveau 4 ook binnen
I N I T I AT I E F N E M E R S VA N D E V I P- O P L E I D I N G B I J D E O N T H U L
Foreest Medical School, kent de studenten van de VIP-opleiding
andere zorgsectoren aan de slag.
L I N G VA N H E T LO G O. V L N R F R A N K C O E L I N G H B E N N I N K
allemaal persoonlijk. Eind 2013, nadat er drie lichtingen van start
De VIP-opleiding moet hierop het antwoord zijn. Gedeputeerde Jan
( M C A ) , M A R I N A E C K E N H AU S E N ( F O R E E S T M E D I C A L S C H O O L ) ,
zijn gegaan in respectievelijk september 2012, februari 2013 en
van Run toonde zich in elk geval enthousiast. “Wat u hier neerzet,
H E N K VA N A L P H E N ( M C A ) , R E N AT E O O M S ( F O R E E S T M E D I C A L
september 2013, zijn dat er zeventig. Ongeveer een kwart van hen
Eigen FB-pagina
kan als voorbeeld dienen”, zei hij. “Voor andere zorginstellingen,
SCHOOL) EN HARRIE BEMELMANS EN HANS SNIJDERS
is man.
Foreest Medical School heeft voor de VIP een eigen Facebookpagina in het leven geroepen. Deze bevat nieuwtjes, foto’s en leuke berichten met betrekking tot de verpleegkundige opleiding. Wie de pagina ‘liket’ - en dat hoeven zeker niet alleen VIP-studenten te zijn - ontvangt op zijn eigen FB-pagina een melding van nieuwe ‘posts’.
aan de opleiding waren begonnen.”
( B E I D E N N OVA C O L L E G E ) .
“Elk half jaar start er een groep”, vertelt Ooms. “Tot nu toe zijn er slechts twee studenten afgevallen, dat is zo weinig, daar kunnen andere opleidingen alleen maar van dromen. Bij de evaluaties horen we bijna alleen maar positieve geluiden: de combinatie van theorie en praktijk bevalt goed en de sfeer in de kleine lesgroepen – die uit twaalf leerlingen bestaan – is veilig en vertrouwd. Veel lof is er voor de eigen docenten én voor de gastdocenten uit het ziekenhuis, die de VIP’ers vaak weer terugzien als ze aan de slag gaan op de afdelingen.” De VIP duurt maximaal vier jaar en wordt doorlopen via de Beroepsopleidende Leerweg (BOL) en de Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL). In de eerste twee jaar hebben de studenten vijf dagen per week les, waarvan een aantal uren in het ziekenhuis. Eén dag per week wordt verzorgd door het ROC Nova College, dat verplichte opleidingsonafhankelijke vakken aanbiedt als rekenen, Nederlands, Engels en Leren, Loopbaan en Burgerschap (LLB). Er wordt naar gestreefd om de VIP- en de masterstudenten geneeskunde af en toe samen een les te laten volgen met het oog op een goede toekomstige samenwerking van verpleegkundigen en artsen (zie blz. 23 voor verdere informatie over dit zogeheten interprofessioneel onderwijs).
Verpleegkundig onderwijs | 35
34 |
Open dagen VIP Donderdag 10 oktober 2013, einde van dag. In de hal van het gebouw aan het Nassauplein is de rode loper
‘De opleiding overtreft mijn verwachtingen’
uitgerold en zijn broodjes en chocolaatjes klaargezet. Foreest Medical School ontvangt de belangstellenden
Denise Goudsblom (22) is tweedejaars VIP-student. Ze is in haar
voor de VIP-opleiding in stijl.
vrije tijd naar de open dag gekomen om anderen enthousiast te maken voor haar opleiding. In het skillslab demonstreert ze het injecteren, met in dit geval een zoutoplossing.
Het is een van de open dagen die Foreest Medical School tweemaal
Ze legt uit wat leerlingen van een les mogen verwachten. “Na afloop
per jaar organiseert voor schoolverlaters, hun ouders en andere in
weet je bijvoorbeeld hoe het hart is opgebouwd, wat de functie
Na de havo begon ze in 2010 aan de hbo-opleiding verpleegkunde.
de VIP-opleiding geïnteresseerden. Aan ronde sta-tafels kunnen ze
is van het hart en wat het verschil is tussen aders, slagaders en
Tot haar spijt was het niet wat ze ervan had verwacht. “Ik ben na
‘speeddaten’ met studenten en docenten, of hun vragen afvuren op
haarvaten.” Ze laat een plaatje van de bloedsomloop zien. “Het hart
anderhalf jaar gestopt, ik vond het te zwaar. Ik werkte er hard voor,
stafmedewerkers van de opleiding. Maar ze kunnen ook een kijkje
pompt per uur zo’n driehonderd liter bloed door je lichaam”, wijst
maar struikelde over de vele theorie. Ik ben meer een praktijkmens.
nemen in het skillslab en daar zelf een injectienaald leren hanteren.
ze. “Met hoeveel slagen per minuut?” Enkele aanwezigen weten
Gelukkig kon ik meer gaan werken in de supermarkt waar ik een
‘Het leukste is het contact met patiënten’
En het zó aantrekken van handschoenen dat ze steriel blijven, blijkt
het antwoord al: zestig tot tachtig slagen. Maar wat kun je nu als
bijbaantje had, maar ik wist dat daar niet mijn toekomst lag. Ik was
Eerstejaars VIP-student Kiki Zeegers (17) is in september 2013
ook een uitdagende vaardigheid.
verpleegkundige met die wetenschap? Belangrijk is dat je leert
echt teleurgesteld, want ik heb altijd gezegd: ik wil met mensen
begonnen en dus nog maar kort met deze opleiding bezig. Ze is
observeren, zegt Lindeman. “Je gaat tellen, het ritme voelen, leert
werken, ik wil in de zorg.”
afkomstig van de verpleegkundige opleiding niveau 4 (BOL) van het
Docent Margreet Lindeman verzorgt in een van de lokalen op de
letten op de gelijkmatigheid, de spanning en het volume. Je ziet:
begane grond een voorbeeldles ‘vitale functies’. Ze is van oorsprong
de VIP is leren uit je boek, bespreken in de les en oefenen in de
Ze oriënteerde zich op andere mogelijkheden en hoorde van de
verpleegkundige en geeft aan de VIP-opleiding onder meer theorie-
praktijk. Je begrijpt het dan beter en raakt die kennis ook niet snel
VIP. “Ik wist direct: dit moet ‘m worden! Wat me aanspreekt is de
en praktijklessen loopbaanbegeleiding en omgangskunde. Een les
meer kwijt.”
combinatie van werken en leren, met stages in de praktijk. Je kunt
Via haar vader, die in het Gemini Ziekenhuis werkzaam is,
duurt gewoonlijk tweemaal 45 minuten, vertelt ze. Vervolgens gaat
gelijk je theorie toepassen. Nu ik twee jaar bezig ben, kan ik zeggen
hoorde ze van de VIP. “Ik ben naar de open dag gegaan en wilde
ze van start met de huisregels: gebruik van de mobiele telefoon is
dat de opleiding mijn verwachting overtreft. Op zo’n grote hbo-V
gewoon niet meer weg, zo leuk vond ik het. Ik moest natuurlijk
A A N R O N D E TA F E L S ‘S P E E D DAT E N ’
die ik eerst deed, ben je een nummertje. Hier zit je in de klas met
nog wel toegelaten worden, maar het feit dat ik bereid was een
ME T STUDENTEN EN DOCENTEN.
twaalf leerlingen en heb je superbegeleiding. Ik ben hier gegroeid,
jaar in te leveren – ik moest bij de VIP gewoon weer in het eerste
zelfverzekerder geworden. En ik heb ontdekt dat ik het heel leuk
jaar beginnen – gaf aan hoe gemotiveerd ik was. Je krijgt een
vind om in een team te functioneren.”
introductiegesprek en moet een toelatingstoets doen, best pittig!
Denise weet nog niet waar ze na haar opleiding aan de slag zou
Ik heb het thuis extra voorbereid, heb het redelijk gemaakt en ben
willen. Een ziekenhuis vindt ze leuk, maar een verzorgingshuis
aangenomen!”
verboden, en eten en drinken is evenmin toegestaan tijdens de les.
ROC. Dat was niet helemaal wat ze wilde, merkte ze tijdens haar stage in een verzorgingshuis.
spreekt haar ook aan. “Met dit diploma kun je in alle sectoren van de verpleegkundige zorg terecht, dus dat komt vast wel goed.”
En, bevalt het? “Fantastisch!” zegt ze stralend. “Het is zwaar, maar dat komt ook doordat ik in Den Helder woon en elke dag op en neer reis. Wat ik in mijn vorige opleiding in een jaar leerde, krijg je hier in een paar maanden. De eerste weken was ik kapot van alle indrukken, maar ik weet waar ik het voor doe. En zo’n kleine klas met alleen gemotiveerde leerlingen is heerlijk. Je durft je verhaal te vertellen, want je vertrouwt elkaar. En de begeleiding is super! Zit je ergens mee, dan kun je dat kwijt en ze doen er echt iets mee.” Kiki vindt vooral de technische kanten van het vak interessant, zoals wondverzorging, hechten en gipsen. “Maar het leukste is het contact met patiënten. Ik begin gewoon met een praatje. Pas hoorde ik een patiënte over me zeggen: dat is zo’n leuke meid! Dat was heerlijk om te horen.” Na haar diplomering wil Kiki graag in een ziekenhuis aan de slag. “Vind ik geen baan bij MCA, dan ga ik solliciteren in Den Helder en Amsterdam. En dan verder leren. Mijn vader is verpleegkundig specialist op de SEH. Dat is wat ik ook het liefste wil. Ik heb dus nog wel even te gaan, maar ik hoop dat het lukt!”
Verpleegkundig onderwijs | 37
36 |
Praktijkopleiding Gemini onder vlag Foreest
Werkdruk leidt tot minder bij- en nascholing
In het kader van de integratie van MCA en Gemini Ziekenhuis is de Helderse praktijkopleiding per 1 juni 2012
De bezuinigingen die in het kader van de Marsroute in MCA en Gemini Ziekenhuis zijn doorgevoerd, hebben
onder de vlag van Foreest Medical School gekomen. Voornaamste doel is het delen van kennis.
onmiskenbaar effect gehad op de bij- en nascholing. “De deelname is in 2012 en 2013 sterk verminderd”, zeggen Alice Dekker en Brigitha Nuijens die het cursusprogramma verzorgen.
Twee van de vier medewerkers van de Helderse opleiding zijn naar
Foreest Medical School. Zij begeleiden leerlingen van het ROC
Alkmaar gekomen, te weten Gonnie Veenendaal en Dagmar van der
Kop van Noord-Holland én van de Koninklijke Marine (opleiding
Foreest Medical School biedt al sinds jaar en dag een scala aan
Veen. Zij zijn toegevoegd aan het team van de VIP-opleiding.
algemeen militair verpleegkundige). Het Gemini Ziekenhuis biedt
cursussen en trainingen aan om de expertise van verpleegkundigen
In het Gemini Ziekenhuis blijven Katja Tol en Monique Stolk-Smit
alleen stages voor leerlingen van de beroepsopleidende leerweg
op peil te houden. In de verslagjaren is duidelijk sprake van een dip
Schouten werkzaam, als praktijkopleiders en contactpersonen voor
(BOL).
in de afname, aldus de beide docenten. De voornaamste oorzaak is de toegenomen werkdruk op de afdelingen. “Verpleegkundigen kunnen minder worden vrijgepland voor scholing. Elke dag die zij op cursus gaan, is immers een dag minder aan het bed.”
Versnelde opleiding (30+) beëindigd
Leerafdeling met BBL’ers opgeheven
De laatste studenten van de 30+ ofwel de versnelde opleiding
De proef met de leerafdeling met BBL’ers is beëindigd. Het ging
“Dat is een cursus die verpleegkundigen met goed gevolg afgerond
hopen in de zomer van 2014 hun diploma te halen. Foreest Medical
om een pilot op de afdeling interne geneeskunde. Derde- en
moeten hebben voor ze zelfstandig op de afdeling mogen staan”,
School heeft besloten deze verpleegkundige opleiding niet meer aan
vierdejaars leerlingen van de verpleegkundige opleiding namen daar
aldus Dekker.
te bieden.
zelf – onder supervisie – de complete zorg voor een unit van acht
Vanwege de algehele terugloop is het aanbod nu vooral gecon centreerd op de meest noodzakelijke cursussen. Dat betreft uiteraard reanimatietrainingen, maar Dekker en Nuijens noemen daarnaast bijvoorbeeld ook de lesserie ‘De cardiologische patiënt’.
patiënten voor hun rekening. De opleiding is in 2010 gestart uit ideële motieven, maar in de
Een andere belangrijke cursus is ‘De vitaal bedreigde patiënt’. Daarin leren de deelnemers hoe te handelen als een patiënt in
praktijk moet helaas worden geconstateerd dat deze door het
De proef is in 2011 van start gegaan met als doel de opleiding
levensgevaar verkeert. “De cursus beslaat dan wel zeven dagdelen,
economisch getij zijn ingehaald. Door hun hogere leeftijd zijn de
voor BBL’ers op een hoger peil te brengen. De ervaringen waren
maar de effectiviteit is groot. De verpleegkundigen die hem hebben
afgestudeerden duurder dan degenen die jong van een verpleeg
positief, maar toch is besloten de proef na afloop van de pilot
gevolgd, zijn er enthousiast over. Ze hebben er veel aan in hun
kundige opleiding komen. Een baangarantie kon dan ook niet aan
niet te verlengen.
werk. Zorgpaden bieden minder soelaas bij een vitaal bedreigde
de 30-plussers worden geboden.
De reden is van financiële aard. In het kader van de Marsroute
patiënt, en dan is het fijn als je als verpleegkundige toch precies
Bovendien is de opleiding erg intensief en het uitvalspercentage dan
– de besparingsoperatie om de organisatie bedrijfseconomisch
weet hoe je in zo’n situatie moet handelen. Na de cursus staan
Overheidsbudget
ook navenant hoog. De groep is door de uitval uiteindelijk te klein
toekomstbestendig te maken – komt een deel van de leerlingen
ze zekerder in hun schoenen. Ze kunnen een patiënt die vitaal
Nuijens en Dekker verwachten dat de deelname aan de bij- en
geworden om nog een afzonderlijke klas te vormen.
formatie ten laste van de afdelingen. Een complete leerafdeling is
bedreigd raakt benaderen via de ABCDE-systematiek die ze hier
nascholingscursussen op korte termijn weer zal toenemen. Dekker:
De versnelde opleiding was bedoeld voor mensen die na soms
daardoor financieel niet meer haalbaar.
hebben geleerd.”
“De overheid heeft besloten er per 2014 budget voor beschikbaar
jarenlange ervaring in een ander beroep alsnog verpleegkundige
Nuijens vult aan: “Doordat verpleegkundigen effectiever communi
te stellen. Wij juichen dat uiteraard toe, omdat we menen dat het
wilden worden. Het volledige programma van opleiding gecombi
ceren, komen ze sneller samen met de artsen tot goede werk
essentieel is voor goede patiëntenzorg om de kennis en vaardig
neerd met werken in de praktijk besloeg slechts tweeëneenhalf jaar.
afspraken. Zo zien ze allemaal dat de kwaliteit van zorgverlening
heden van verpleegkundigen up-to-date te houden.”
ALICE DEKKER ( L) EN BRIGITHA NUIJENS.
verbetert.”
Klinisch redeneren Nu ook voor verpleegkundigen het klinisch redeneren steeds belangrijker wordt, ontwikkelt Foreest Medical School aanbod dat hen hierop toerust. Dat gebeurt onder andere in samenwerking met de collega’s Maria Luyckx en Roy Koendering van het Verpleeg kundig Expertise Centrum. Met Marjan Bakker van de medische bibliotheek en met Bibi Blijham van het bureau wetenschap is de cursus Evidence Based Practise voor verpleegkundigen opgezet (zie verder blz. 19).
‘Het is essentieel voor goede patiënten zorg om kennis en vaardigheden van verpleegkundigen up-to-date te houden.’
Stage-activiteiten | 39
38 |
Introductiedagen voor verpleegkundige stagiairs Met ingang van het schooljaar 2012/2013 is gestart met introductiedagen voor verpleegkundige stagiairs in MCA. Dit naar voorbeeld van de introductiedagen voor arts-assistenten die Foreest Medical School al jaren succesvol organiseert (zie pagina 26/27).
De introductie voor verpleegkundige stagiairs wordt drie maal per
‘Wij-gevoel’ ontstaan
jaar aangeboden, in de maanden augustus, november en februari,
Sinds augustus 2012 worden de stages voor zowel MCA als Gemini gecoördineerd vanuit één bureau.
als de nieuwe lichtingen aantreden, vertelt stagecoördinator Astrid Hetteling-van der Vliet. “In het verleden kwamen de stagiairs op de vrijdag voorafgaand aan hun stage bij mij voor hun pasje en de kleding. We merkten toen dat er behoefte was aan méér. Ze wilden graag vast kennismaken en hun eerste brandende vragen stellen. Dat hebben we serieus genomen en zo zijn we tot de introductiedagen gekomen.” Het programma beslaat twee dagen en is een combinatie van theorie en praktijk. Vaste onderdelen zijn het verpleegkundig
Anders dan in Alkmaar was er in het Gemini Zieken huis geen stagebureau. De coördinatie werd daar verricht door de praktijkopleiders. Sinds de integratie neemt Astrid Hetteling-van der Vliet ook de Helderse collega’s het organisatorische werk uit handen. “Ik vind het leuk om samen met hen te sparren”, zegt ze. “Het Gemini is kleiner en de sfeer is er anders, maar inmiddels is er een echt wij-gevoel ontstaan.”
dossier, infectiepreventie/handhygiëne en een kennismaking op de afdeling. Daarnaast worden in het skillslab vaardigheden opgefrist, zoals het reanimeren met een AED. Ook wordt er een les EWS/SIS (Early Warning Signs en Spoed Interventie Systeem)
Stagebureau
gegeven. Hierin leren de deelnemers onder meer aan de hand van
Het stagebureau bij Foreest Medical School bemiddelt tussen studenten die in het kader van hun opleiding een stage zoeken en de afdelingen van MCA en Gemini Ziekenhuis. Het is meer dan alleen ‘relatie bemiddeling’: het stagebureau ondersteunt de afdelingen daadwerkelijk. Bovendien zorgt het ervoor dat de stagiairs de weg weten bij alles wat ze nodig hebben, zoals contracten, uniformen en usernummers.
parameters in te schatten of een patiënt vitaal bedreigd is. Ook oefenen ze met het communicatiehulpmiddel voor acute situaties SBARR hoe te communiceren over een vitaal bedreigde patiënt. Het betreft in het algemeen derde- of vierdejaars leerlingen. Zij bereiden zich ofwel voor op een ‘geknipte’ stage* op de afdeling interne geneeskunde en de kinder- en verlosafdeling, ofwel op een stage van vijf maanden op een verpleegafdeling. De intro ductiedagen zijn een succes, aldus Astrid Hetteling-van der Vliet. “We krijgen veel positieve reacties van zowel de leerlingen als de praktijkbegeleiders. En op de afdelingen zijn ze zeker tevreden, want ze krijgen nu goed voorbereide stagiairs die direct aan de slag kunnen.” *Een geknipte stage wil zeggen: eerst op een algemene verpleegafdeling en daarna op een gespecialiseerde afdeling.
Het stagebureau plant ook de route voor de VIPstudenten. Stagecoördinator Astrid Hetteling-van der Vliet: “Het is soms een heel gepuzzel om iedereen goed geplaatst te krijgen. Kenmerk van de VIP is immers dat theorie en praktijk naadloos op elkaar aansluiten. Daarnaast is een goed evenwicht tussen de snijdende en de beschouwende afdelingen van belang.”
S TAG E C O Ö R D I N ATO R A S T R I D H E T T E L I N G -VA N D E R V L I E T ( R E C H T S ) H E L P T O O K M E T U N I F O R M E N PA S S E N .
Stage-activiteiten | 41
40 |
Stageplaatsen onder druk
Maatschappelijke stage in MCA en Gemini
Het aantal stageplaatsen voor externe verpleegkundigen in opleiding komt onder druk te staan. “Helaas hebben
Leerlingen van middelbare scholen kunnen hun maatschappelijke stage nu ook in MCA of het Gemini Ziekenhuis
we het ROC Horizon College al moeten laten weten dat we nog maar weinig stagiairs van hun opleiding kunnen
vervullen. Zij mogen drie dagen meedraaien op het vrijwilligersbureau.
plaatsen”, zegt Renate Ooms, hoofd verpleegkundige opleidingen van Foreest Medical School. Alle middelbare scholieren in het voortgezet onderwijs zijn verplicht
Op deze middag bezochten de leerlingen vijf afdelingen van het
Het afnemend aantal stageplaatsen heeft enerzijds te maken
vierdejaars van de BOL-opleiding. Deze stagiairs blijven een heel
om, eventueel verspreid door hun leerjaren, minimaal dertig uur
ziekenhuis waar zij een interactief programma kregen aangeboden.
met de beddenreductie, anderzijds met de start van de VIP. De
schooljaar: veertig weken van 32 uur. Zij zijn zelf verantwoordelijk
vrijwilligerswerk te doen. Doel is dat zij tijdens hun schooltijd een
De organisatie vereiste een forse investering van de deelnemende
beschikbare stageplaatsen worden voor een belangrijk deel
voor de planning en stellen zelf, onder supervisie van een
bijdrage leveren aan de samenleving.
afdelingen, terwijl het rendement gering blijkt. Uiteindelijk ambiëren
ingenomen door deze leerlingen, die letterlijk in de praktijk worden
gediplomeerde verpleegkundige, het rooster op.
opgeleid. Het Gemini Ziekenhuis heeft momenteel nog wel
Ook voor deze stage geldt dat er meer belangstelling dan plaats is.
In MCA of het Gemini Ziekenhuis assisteren ze onder meer bij
dat zijn dan meestal niet de leerlingen die de gemengde leerweg
plaats voor stagiairs van de ROC’s. In Den Helder zijn nog geen
Het stagebureau heeft overigens weinig bemoeienis met deze stage.
de ontvangst van patiënten en het vervoer naar hun afdeling. De
volgen.
VIP-leerlingen aan de slag. “Dat hopen we per augustus 2015
De leerafdeling selecteert zelf in samenwerking met het Horizon
coördinatie van deze stages vindt niet plaats op het stagebureau,
gerealiseerd te hebben”, aldus Ooms.
College de stagiairs.
maar wordt door het vrijwilligersbureau zelf geregeld.
maar heel weinig vmbo’ers een werkplek in het ziekenhuis, en
Het idee voor de beroepencarrousel was afkomstig van Calibris, het kenniscentrum voor leren in de praktijk.
Op de leerafdeling longstay (430/431) van MCA blijft in elk geval
Voor studenten van de hbo-V blijven in zowel MCA als het Gemini
Beroepencarrousel
tot 2015 nog plaats voor leerlingen van het ROC. Het betreft tien
Ziekenhuis nog stageplaatsen beschikbaar.
Besloten is te stoppen met de beroepencarrousel die sinds 2009 enkele malen per jaar voor vmbo-leerlingen werd georganiseerd.
Overzicht stagiairs 2012/2013
Overzicht stagiairs 2013/2014
MCA
MCA
hbo-V 26 hbo-V technische verpleegkunde 1 BOL 43 VIP 1e jaars 17-9-2012 24 VIP 1e jaars 11-2-2013 24 VIP 2e jaars 22
hbo-V 33 hbo-V technische verpleegkunde 7 BOL 10 VIP 1e jaars 09-09-2013 24 VIP 1e jaars 03-02-2014 24 VIP 2e jaars 41
niet-verpleegkundig
niet-verpleegkundig
138
164
Gemini
Gemini
hbo-V/BOL 26
hbo-V 14 BOL 20
Financieel overzicht 2012-2013 | 43
42 |
Financieel overzicht 2012-2013
x 1.000 €
Toelichting financieel overzicht
Realisatie Realisatie Realisatie
In 2012 is in MCA een besparingsproject van start gegaan, de
Uiteindelijk resulteerde dit alles in een totaal bedrijfsresultaat 2013
zogeheten Marsroute. Doel is de organisatie bedrijfseconomisch
van € 1.153.500 negatief.
gezond en toekomstbestendig te maken. Dit traject loopt tot 2016.
2011
2012
2013
Bedrijfsopbrengsten
Ook voor Foreest Medical School is dit niet zonder consequenties
De subsidies Opleidingsfonds en Fonds Zorg Opleidingen zijn
gebleven. Zo is de ontstane vacature binnen de medische biblio
vervallen. In plaats hiervan is per 1 januari 2013 de beleidsregel
theek niet ingevuld en zijn de functies communicatieadviseur en
beschikbaarheidbijdrage (Medische) Vervolgopleidingen ingesteld:
onderwijskundige in 2013 vervallen.
een nieuwe bekostigingssystematiek voor zorgopleidingen. De inrichting van de administratieve organisatie is daarvoor aangepast
Budget aanvaardbare kosten segment A
-
-
-
Bureau wetenschap is in de zomer van 2012 begonnen met het
binnen de bestaande organisatie. Foreest Medical School verzorgt
Segment B DBC’s
-
-
-
aanbieden van GCP-cursussen aan onderzoekers. Gestart is
sindsdien de subsidieaanvraag en verantwoording voor zowel MCA
met de ontwikkeling van software (PaNaMa) om de onderzoeks
als Gemini Ziekenhuis. De ontvangen bijdrage komt ten goede aan
projecten te kunnen monitoren.
alle (andere) betrokken organisatieonderdelen binnen MGG.
De detachering naar de vereniging Samenwerkende Topklinische
Zowel in 2012 als in 2013 bleef Foreest Medical School binnen de
opleidingsZiekenhuizen (STZ) is in de loop van 2012 beëindigd.
begroting.
Het contract van de betreffende medewerker is evenredig terug
Bedrijfslasten
gebracht.
Overige bedrijfsopbrengsten
743,9
788,7
808,1
Totaal bedrijfsopbrengsten
Personeelskosten Salarissen
743,9
788,7
808,1
1.221,1
1.150,9
1.186,3
Sociale kosten
261,1
261,2
286,0
Overige personeelskosten
160,2
135,2
124,5
1.642,2
1.547,3
1.596,8
*) De kosten van masterfase 1 en de VIP worden volledig gedekt Door vernieuwde round-table afspraken zijn bijdragen voor het
uit de bijdrage van resp. het VUmc en het NOVA-college. Deze
gebruik van de medische bibliotheek vervallen. Het budget van
gelden worden gereserveerd voor dit doel. Jaarlijks valt uit deze
Foreest Medical School is hiervoor aangepast.
reservering het gerealiseerde bedrag vrij; dit wordt verantwoord in de bedrijfsopbrengsten.
De eerste groep VIP-leerlingen is in september 2012 gestart. Met het oog hierop is in de zomer een eerste groep docenten aan
getrokken. Specifiek voor de VIP is een afzonderlijk wifi-netwerk
M A R J A N V E R B A R T, B E D R I J FS K U N D I G
geïnstalleerd. Ook is de centrale hal opnieuw gestoffeerd. Dit alles
M A N AG E R F O R E E S T M E D I C A L S C H O O L
Materiële kosten
resulteerde in een bedrijfsresultaat van € 1.143.000 negatief in
Kosten van voeding
2012.
Hotelmatige kosten Algemene kosten Patëntgebonden kosten Terrein- en gebouwgebonden kosten
1,0
1,5
0,8
8,9
21,1
28,6
260,4
337,1
326,2
3,4 20,3
6,9 17,9
7,9
twee groepen. Op geleide van de start van groepen is de formatie
1,4
op sterkte gebracht. Overeenstemming over de vergoeding
294,1
De VIP is in februari en september 2013 verder uitgebreid met
door het ROC Nova College werd bereikt.*) Om alle studenten 384,5
364,9
en medewerkers te huisvesten zijn ruimtes heringericht en is de lokalenplanning geoptimaliseerd.
Kapitaallasten Afschrijvingen (inclusief inventaris buitenbudgettair)
-
-
-
De vraag naar bij- en nascholing is als gevolg van de Marsroute fors
Interest
-
-
-
afgenomen. Dit zorgde voor een afname van de opbrengsten. De
betrokken medewerkers zijn gedeeltelijk elders binnen FMS ingezet
en het aantal uurdocenten is waar mogelijk verminderd.
Totaal bedrijfslasten 1.936,5 1.931,7 1.961,7
In het eerste kwartaal van 2013 is de detachering naar het ROC
Resultaat uit gewone bedrijfsvoering
Horizon College beëindigd van de voormalig medewerker van de
-1.192,6
-1.143,0
-1.153,5
opleiding medisch secretaresse.
Samenstelling commissies | 45
44 |
Personeelsbestand
Leden Centrale Opleidingscommissie
P E I L DAT U M : D E C E M B E R 2 013
•
Anesthesie
Klinische psychologie
docent
•
H.S. Traast opleider
•
P.J. van den Berg opleider
Management 2,33 fte
•
drs. C.J. Teuwen arts, docent verloskunde en gynaecologie
•
dr. J.H. Vranken plv. opleider
•
dr. J.F.M. de Jonghe plv. opleider
•
dr. M.A.W. Eckenhausen directie
•
drs. A.R. Tromp-Schaap arts, docent dermatologie
•
M.W. Bongers secretariaat
•
drs. A.E. Vervoort arts, docent snijdende vakken
Apotheek
Longziekten
•
J.M. Verbart bedrijfskundig manager
•
drs. J.M.J. van der Weide arts, docent neurologie
•
dr. I.M.M. van Haelst opleider
•
dr. J.G. van den Aardweg opleider
•
P.H.A.M. Kloeg plv. opleider
•
C.S. de Graaff plv. opleider
•
dr. W.G. Boersma co-begeleider
drs. E. van Soelen specialist OGK, onderwijscoordinator,
Advies en ondersteuning 2,49 fte
Team wetenschap 3,57 fte
•
drs. C.A.M. Buis psycholoog, opleidingsadviseur,
•
B. Blijham kwaliteitsmedewerker wetenschap
Cardiologie
coach, vertrouwenspersoon
•
drs. P.J. Kievit MBA, hoofd wetenschap en medisch onderwijs
•
dr. J.H. Cornel opleider
MDL
•
IJ.H. Bruijn e-learningontwikkeling
•
K. Ooms ambtelijksecretaris METC
•
dr. G.P. Kimman plv. opleider
•
dr. M. Klemt-Kropp opleider
•
A.J. de Koning-Prins onderwijscoördinator arts-assistenten
•
drs. Tj. van der Ploeg statistiek
•
dr. A.E.R. Arnold co-begeleider
•
dr. A. van Oijen plv. opleider
•
A.A.M. Zwirs kwaliteitsmedewerker Centrale
•
L.B.P. Wehnes secretariaat METC
Opleidingscommissie
Geriatrie
Medische immunologie
Team verpleegkundig onderwijs en stagebureau 8,45 fte
•
L. Boelaarts opleider, co-begeleider
•
Team medische bibliotheek 1,78 fte
•
J.M.J. Ariaansz arts, docent
•
J.J. Peetoom plv. opleider
dr. W.A.T. Slieker opleider
•
M.S.M. Bakker hoofd medische bibliotheek
•
N. Bruinsma docent
Mondheelkunde en kaakchirurgie
•
C.E.M. Rolle-Visser medewerker bibliotheek
•
A. Dekker docent
Gynaecologie en verloskunde
•
J. Blankestijn opleider
•
G.D. van Stralen medewerker bibliotheek
•
I.G.H. vd Tol plv. opleider
•
K. de Graaf-Hulsbosch docent
•
dr. J.M.J. Bais opleider
•
A.L.M. van Langen docent
•
dr. J.M. van Rijn-van Weert plv. opleider
Team medisch onderwijs 5,06 fte
•
M.M.J. Lindeman-Ranzijn docent
•
drs. J.M.J. Ariaansz arts, docent beschouwende vakken
•
R.P. Ooms hoofd verpleegkundig onderwijs
Heelkunde
Nefrologie •
W.A. Bax opleider
•
dr. W. Bronsveld arts, docent beschouwende vakken
•
J.M. Reerds-Vijn docent
•
dr. W.H. Schreurs opleider
•
drs. J. Coersen arts, docent dermatologie
•
C.J. Teuwen arts, docent
•
dr. K.J. Ponsen plv. opleider
Neurologie
•
drs. M. Kaandorp arts, docent psychiatrie
•
B.W. Veeger-Nuijens docent
•
dr. A.P.J. Houdijk co-begeleider
•
dr. B.M. van Geel opleider en co-begeleider
•
M.H.H. Mossel-Pennings onderwijssecretariaat
•
A.J.C. Hetteling-van der Vliet secretariaat
•
dr. R. ten Houten plv. opleider
•
A. Okel-Kooij orthoptiste, docent oogheelkunde
en stagecoordinator
Interne geneeskunde
•
G.A.M. Zomerdijk-Veldt secretariaat
•
dr. F. Stam opleider
Nucleaire geneeskunde
•
M. Westerman plv. opleider, co-begeleider
•
dr. F.M. van der Zant opleider
•
dr. R.J.J. Knol plv. opleider
Directie FMS
Intensive Care •
Secretariaat COc, bibliotheek experts, communicatie, financiën
C.G. Kleppe beoogd plv. opleider
•
dr. B.J. Burger opleider
Kindergeneeskunde
•
dr. L.C.M. Keijser plv. opleider
•
dr. B. Boersma opleider
•
dr. O.P.P. Temmerman co-begeleider
•
G. Brinkhorst plv. opleider
•
Y. Duijvestijn co-begeleider
Klinische chemie Verpleegkundige opleidingen & Stage-bureau
Bureau Wetenschap & Medisch Onderwijs
Orthopedie
•
dr. L.J. van Pelt opleider
•
E. ten Boekel plv. opleider
Pathologie •
dr. M. Jiwa opleider, co-begeleider
•
dr. H.J. van Slooten plv. opleider
Psychiatrie •
dr. P.F.J. Schulte (GGZ) opleider
Klinische fysica
•
T. Dhondt (GGZ) plv. opleider
•
•
N.M.P. Cornelissen (MCA) co-begeleider
dr.ir. L.J. Bos opleider
Samenstelling commissies | 47
46 |
Samenstelling werkgroepen Radiologie
Werkgroep arbeidszaken
Wetenschappelijke adviesraad
•
dr. C.F. van Dijke opleider, co-begeleider
•
dr. M.A.W. Eckenhausen, directeur FMS
•
dr. P.C.M. Bartels, lector kwaliteit en innovatie
•
dr. P.R. Algra plv. opleider
•
D. Koster, stafmedewerker
•
prof.dr. E. Briët, lid raad van bestuur Stichting Sanquin
•
mr. drs. N. Kraakman, beleidsadviseur P&O
Bloedvoorziening
Revalidatie
•
dr. F. Stam (vz), opleider interne geneeskunde, voorzitter COc
•
prof.dr. A.J.P. Overbeke, hoogleraar medisch-weten-
•
dr. J.P.J. Bakker opleider, co-begeleider
•
B. Tomlow, vanuit Vereniging Arts-assistenten Alkmaar
schappelijke verslaglegging Radboud Universiteit Nijmegen
•
R.F.A. Oosterwijk plv. opleider
•
prof.dr. C. Spreeuwenberg, Capaciteitsgroep
Werkgroep kwaliteit
Zorgwetenschappen Universiteit Maastricht
SEH
•
dr. R.O. Boer, opleider nucleaire geneeskunde
•
drs. P.J. Kievit, hoofd medisch onderwijs en wetenschap FMS
•
dr. J.G.H. van den Brand opleider
•
N. van Gerven, vanuit Vereniging Arts-assistenten Alkmaar
•
D. Schakenraad plv. opleider, co-begeleider
•
M. Gompelman, vanuit Vereniging Arts-assistenten Alkmaar
Comité Pieter van Foreest
•
dr. M. Klemt-Kropp (vz), opleider MDL
•
dr. P.C.M. Bartels (vz), lector kwaliteit en innovatie
Urologie
•
J. de Koning-Prins, opleidingscoördinator
•
dr. W. Moolenaar, stafbestuur
•
dr. S.D. Bos opleider
•
B. Tomlow, vanuit Vereniging Arts-assistenten Alkmaar
•
T.A. Roeleveld plv. opleider
•
drs. A.A.M. Zwirs, projectleider
Jury Pieter van Foreest Wetenschapsprijs
•
dr. H. Schreurs, opleider heelkunde
•
Foreest Medical School •
dr. M.A.W. Eckenhausen directeur
prof.dr. E. Briët, lid raad van bestuur Stichting Sanquin
Bloedvoorziening
Werkgroep masterfase
•
dr. G.A. Kool, oud-voorzitter raad van bestuur MCA
•
dr. W.G. Boersma, longarts
•
prof.dr. A.J.P. Overbeke (vz), hoogleraar medisch-weten-
Raad van bestuur
•
drs. E. van Soelen, specialist OGK, coördinator masterfase-
schappelijke verslaglegging Radboud Universiteit Nijmegen
•
geneeskundeonderwijs
F. Coelingh Bennink lid raad van bestuur
•
M.H.H. Mossel-Pennings, onderwijssecretariaat
Stafbestuur •
dr. J.O.J. Peels cardioloog en voorzitter stafbestuur
Werkgroep opleidingfonds
Jury Pieter van Foreest Innovatieprijs •
M. Bergman, verslaggever Noordhollands Dagblad
•
N. Plug, directeur GGD Hollands Noorden
•
P. Blank, bedrijfseconomisch adviseur
•
J. Sernee, manager Kwaliteit, Informatie en Communicatie
Vereniging Arts-assistenten Alkmaar
•
dr. B.J. Burger, opleider orthopedie, secretaris COc
MCA Gemini Groep
•
M. Gompelman aios interne geneeskunde
•
J.H. Cornel (vz), opleider cardiologie
•
A. Verburgt, voorzitter cliëntenraad MCA (vz)
•
S.M. Wever aios interne geneeskunde
•
dr. M.A.W. Eckenhausen, directeur FMS
•
M.A.S. Voorberg, journalist gezondheidszorg
•
H. van der Wijngaart aios interne geneeskunde
•
C.S. de Graaff, plv. opleider longziekten
•
E. Landbrug, controller
•
J.M. Verbart, bedrijfskundig manager FMS
Werkgroep wetenschap •
dr. A.H. Adriaanse, gynaecoloog
•
dr. W.G. Boersma, longarts
•
dr. A.P.J. Houdijk (vz), chirurg
•
dr. M. de Mulder, aios interne geneeskunde
•
dr. V.A.W.M. Umans, cardioloog
•
dr. B.M. Wiarda, radioloog
Wetenschappelijke publicaties 2012 | 49
48 |
Wetenschappelijke publicaties 2012* * Opgenomen zijn artikelen die geschreven zijn door mede
Jan;20(1):5-11. doi: 10.1007/s12471-011-0225-y. 22880504 PMID:
Poel YH, Hummel P, Lips P, Stam F, van der Ploeg T, Simsek S.
Westland R, Hack WW, van der Horst HJ, Uittenbogaard LB, van
werkers van de MCA Gemini Groep die eerste, tweede of
22194095.
Vitamin D and gestational diabetes: a systematic review and meta-
Hagen JM, van der Valk P, Kamsteeg EJ, van den Heuvel LP, van
analysis. Eur J Intern Med. 2012 Jul;23(5):465-9. doi: 10.1016/j.
Wijk JA. Bartter syndrome Type III and congenital anomalies of the
ejim.2012.01.007. Review. PMID: 22726378.
kidney and urinary tract: an antenatal presentation. Clin Nephrol.
laatste auteur zijn. De artikelen zijn verschenen in weten schappelijke tijdschriften. E-pubs (artikelen die eerst
Chirurgie
online verschijnen en nog niet in een gedrukt tijdschrift zijn
Leenders MW, Broeders M, Croese C, Richir MC, Go HL,
opgenomen) worden pas opgenomen als zij in print zijn
Langenhorst BL, Meijer S, Schreurs WH. Ultrasound and fine
Simsek S, de Galan BE. Cardiovascular protective properties of
verschenen.
needle aspiration cytology of axillary lymph nodes in breast cancer.
incretin-based therapies in type 2 diabetes. Curr Opin Lipidol. 2012
Klinische chemie
To do or not to do? Breast. 2012 Aug;21(4):578-83. doi:10.1016/j.
Dec;23(6):540-7. doi: 10.1097/MOL.0b013e3283590b8f. PMID:
Schindhelm RK, Wondergem MJ, Admiraal J, Nap G, Boekel ET,
breast.2012.05.008. PMID: 22717665.
23160401.
Hani L. A patient with a prolonged activated partial thromboplastin
Anesthesiologie
2012 Dec;78(6):492-496. PMID: 23164417.
time and a deep intracerebral haemorrhage. Case Rep Neurol. 2012
Vranken JH. Elucidation of pathophysiology and treatment of neuropathic pain. Cent Nerv Syst Agents Med Chem. 2012 Dec
Van Stijn MF, Vermeulen MA, Siroen MP, Wong LN, van den Tol MP,
Simsek S, Schalkwijk CG, Wolffenbuttel BH. Effects of rosuvastatin
1;12(4):304-14 PMID: 23033930.
Ligthart-Melis GC, Houdijk AP, van Leeuwen PA. Human taurine
and atorvastatin on glycaemic control in Type 2 diabetes - the
May;4(2):131-6. doi: 10.1159/000342193. PMID: 22949911.
metabolism: fluxes and fractional extraction rates of the gut, liver,
CORALL study. Diabet Med. 2012 May;29(5):628-31. doi:
Schoorl M, Schoorl M, Linssen J, Villanueva MM, NoGuera JA,
Cardiologie
and kidneys. Metabolism. 2012 Jul;61(7):1036-40. doi:10. 1016/j.
10.1111/j.1464-5491.2011.03553.x. PMID:22151023.
Martinez PH, Bartels PC. Efficacy of advanced discriminating
Cornel JH, Becker RC, Goodman SG, Husted S, Katus H, Santoso
metabol. 2011.12.005. PMID: 22304837.
A, Steg G, Storey RF, Vintila M, Sun JL, Horrow J, Wallentin L,
algorithms for screening on iron-deficiency anemia and Smit TT, de Jong MJ, Kok MB, Stam F. An odd looking man.
-thalassemia trait: a multicenter evaluation. Am J Clin Pathol. 2012
Neth J Med. 2012 Sep;70(7):324, 328. PMID: 22961829.
Aug;138(2):300-4. doi:10.1309/AJCP20UTTCAYKUDX. PMID:
Harrington R, James S. Prior smoking status, clinical outcomes,
Foreest Medical School
and the comparison of ticagrelor with clopidogrel in acute coronary
Martowirono K, Jansma JD, van Luijk SJ, Wagner C, Bijnen AB.
syndromes-insights from the PLATelet inhibition and patient
Possible solutions for barriers in incident reporting by residents.
Tomlow B, Voll ML, Smorenburg CH. [Increased INR from
Outcomes (PLATO) trial. Am Heart J. 2012 Sep;164(3):334-342.e1.
J Eval Clin Pract. 2012 Feb;18(1):76-81. doi: 10.1111/j.1365-
concomitant use of acenocoumarol and capecitabine]. Ned Tijdschr
Snijders D, Schoorl M, Schoorl M, Bartels PC, van der Werf TS,
doi:10.1016/j.ahj.2012.06.005. PMID: 22980299.
2753.2010.01544.x. PMID: 20973871.
Geneeskd. 2012;156(26):A4793. Dutch. PMID: 22759711.
Boersma WG. D-dimer levels in assessing severity and clinical
22904143.
outcome in patients with community-acquired pneumonia. A De Mulder M, Oemrawsingh RM, Stam F, Boersma E, Umans VA.
Wagter JM, van de Bunt G, Honing M, Eckenhausen M,
Van Rooijen CR, Kok MB, Simsek S, Stam F. Ain’t No Sunshine
secondary analysis of a randomised clinical trial. Eur J Intern Med.
Comparison of diagnostic criteria to detect undiagnosed diabetes
Scherpbier A. Informal interprofessional learning: visualizing the
When She’s Gone: Pseudohypoparathyroidism Discovered in
2012 Jul;23(5):436-41. doi: 10.1016/j.ejim.2011.10.019. PMID:
in hyperglycaemic patients with acute coronary syndrome. Heart.
clinical workplace. J Interprof Care. 2012 May;26(3):173-82. doi:
an Adult. Case Report Endocrinol.Case Report Endocrinol.
22726372.
2012 Jan;98(1):37-41. doi:10.1136/heartjnl-2011-300163. PMID:
10.3109/13561820.2012.656773. PMID: 22332642.
2012;2012:739375. doi: 10.1155/2012/739375. PMID: 22937298.
Wingelaar TT, Wagter JM, Arnold AE. Students’ educational needs
Kindergeneeskunde
Dam B. Influence of four different PTH methods on the classification
De Mulder M, van der Ploeg T, de Waard GA, Boersma E,
for clinical reasoning in first clerkships. Perspect Med Educ. 2012
Goede J, Hack WW, Pierik FH. Testicular microlithiasis in two boys
of chronic kidney disease patients according to the new KDIGO
Umans VA. Admission glucose does not improve GRACE score
May;1(2):56-66. PMID: 23316460;
with a chromosomal abnormality. Indian J Urol. 2012 Apr;28(2):211-
guideline. Clin Lab.Clin Lab. 2012;58(7-8):719-24. PMID: 22997972.
Ten BE, Van Veen MC, Vervloet MG, Fischer JC, Koopman MG, Van
21708819.
2. Doi: 10.4103/0970-1591.98471. PMID: 22919144.
at 6 months and 5 years after myocardial infarction. Cardiology. 2011;120(4):227-34. doi:10.1159/000335715.PMID: 22343543.
Gynaecologie
Van Rooijen CR, Slieker WA, Simsek S. [Benign ethnic neutropenia;
De Hundt M, Vlemmix F, Bais JM, Hutton EK, de Groot CJ, Mol BW,
Goede J, Hack WW. Clinical aspects of testicular microlithiasis in
an unrecognised cause of leukopenia in negroid patients.] Ned
De Waard GA, Jansen EK, de Mulder M, Vonk AB, Umans VA.
Kok M. Risk factors for developmental dysplasia of the hip: a meta-
boys: a review. J Pediatr Urol. 2012 Oct;8(5):459-69. doi: 10.1016/j.
Tijdschr Geneeskd. 2012;156(23):A4708. Dutch. PMID: 22727232.
Long-term outcomes of isolated aortic valve replacement and
analysis. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2012 Nov;165(1):8-17.
jpurol.2011.07.003. PMID: 21856234.
concomitant AVR and coronary artery bypass grafting. Neth Heart
doi: 10.1016/j.ejogrb.2012.06.030. PMID: 22824571. Goede J, Weijerman ME, Broers CJ, de Winter JP, van der
Boersma WG. Antibiotics in acute exacerbations of COPD: the
De Hundt M, Vlemmix F, Kok M, Van Der Steeg JW, Bais JM, Mol
Voort-Doedens LM, Hack WW. Testicular volume and testicular
good, the bad and the ugly. Eur Respir J. 2012 Jul;40(1):1-3. Doi: 10.1183/09031936.00211911. PMID: 22753830.
J. 2012 Mar;20(3):110-7. doi:10.1007/s12471-011-0238-6. PMID: 22311176.
Longziekten
BW, Van Der Post JA. External validation of a prediction model
microlithiasis in boys with Down syndrome. J Urol. 2012
Van der Wall EE, Schalij MJ, Umans VA, van Gilst WH. Einthoven
for successful external cephalic version. Am J Perinatol. 2012
Mar;187(3):1012-7. doi: 10.1016/j.juro.2011.10.167. PMID: 22264460.
dissertation prizes 2011. Neth Heart J. 2012 May;20(5):240-4.
Mar;29(3):231-6. doi: 10.1055/s-0031-1285098. PMID: 21809265.
doi:10.1007/s12471-012-0280z. PMID: 22538828.
Buijs SC, Boersma B. [Cardiorespiratory events after first Hack WW, Goede J, van der Voort-Doedens LM, Meijer RW.
immunization in premature infants: a prospective cohort study].
Interne geneeskunde
Acquired undescended testis: putting the pieces together.
Tijdschr Geneeskd.Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156(3):A3797.
Wit MA, Bos-Schaap AJ, Hautvast RW, Heestermans AA, Umans
Geijteman EC, van den Berg EG, van Rooijen CR, Stam F, Simsek
Int J Androl. 2012 Feb;35(1):41-5. Doi: 10.1111/j.1365-
Dutch. PMID: 22258442.
VA. Nursing role to improve care to infarct patients and patients
S. [Underlying causes of diabetes mellitus]. Ned Tijdschr Geneeskd.
2605.2011.01155.x.PMID: 21651571.
undergoing heart surgery: 10 years’ experience. Neth Heart J. 2012
2012;156(29):A4324. Dutch. PMID: 22831492.
Wetenschappelijke publicaties 2013 | 51
50 |
Wetenschappelijke publicaties 2013* Orthopedie
Ter Horst GJ, Roosendaal SD, Algra PR. [Using functional MRI to
* Opgenomen zijn artikelen die geschreven zijn door mede
Van der Wall EE, van Gilst WH, Schalij MJ, Umans V. Einthoven
Engelsma Y, Morgenstern P, Van Der Sluijs HA, Witbreuk MM.
measure happiness]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156(51):A5851.
werkers van de MCA Gemini Groep die eerste, tweede of
dissertation prizes 2012. Neth Heart J. 2013 May;21(5):256-61. doi:
Progressive slip after removal of screw fixation in slipped capital
Review. Dutch. PMID: 23249520.
laatste auteur zijn. De artikelen zijn verschenen in weten
10.1007/s12471-013-0404-0. PMID:23595704.
femoral epiphysis: two case reports. Med CaJ Med Case Rep. 2012 Nov 26;6(1):405. doi: 10.1186/1752-1947-6-405. PMID: 23181447.
schappelijke tijdschriften. E-pubs (artikelen die eerst Wiarda BM, Heine DG, Mensink P, Stolk M, Dees J, Hazenberg
online verschijnen en nog niet in een gedrukt tijdschrift zijn
Van der Wall EE, Schalij MJ, Umans VA. NVVC/NHJ Durrer Prizes
HJ, Stoker J, Kuipers EJ. Comparison of magnetic resonance
opgenomen) worden pas opgenomen als zij in print zijn
2012. Neth Heart J. 2013 Jun;21(6):266-7. doi: 10.1007/s12471-013-
Groot D, Giesberts AM, van Mourik JB. Spontaneous scapular
enteroclysis and capsule endoscopy with balloon-assisted
verschenen.
0414-y. PMID:23579987.
spine fracture related to rotator cuff pathology: a report of two
enteroscopy in patients with obscure gastrointestinal bleeding.
cases. Strategies Trauma Limb Reconstr. 2012 Aug;7(2):105-7. doi:
Endoscopy. 2012 Jul;44(7):668-73. doi: 10.1055/s-0032-1309386.
Cardiologie
Velders MA, Boden H, Hofma SH, Osanto S, van der Hoeven
10.1007/s11751-012-0135-6. PMID: 22610301.
PMID: 22528671.
Bogaard K, van der Zant FM, de Swart JB, Knol RJ, Heestermans
BL, Heestermans AA, Cannegieter SC, Jukema JW, Umans VA,
AA, Cornel JH. Coronary artery pseudoaneurysm: closure
Schalij MJ, van Boven AJ. Outcome after ST elevation myocardial
Van der Meijden OA, Broeders IA, Schijven MP. The SEP ‘robot’:
Wiarda BM, Mensink PB, Heine DG, Stolk M, Dees J, Hazenberg
with pericardium-covered stents, guided by cardiac computed
infarction in patients with cancer treated with primary percutaneous
a valid virtual reality robotic simulator for the Da Vinci Surgical
H, Stoker J, Van Der Woude CJ, Kuipers EJ. Small bowel Crohn’s
tomography angiography. Can J Cardiol. 2013 Aug;”29(8):1 PMID
coronary intervention. Am J Cardiol. 2013 Dec 15;112(12):1867-
System? Surg Technol Int. 2010 Apr;19:51-8. PMID: 20437345.
disease: MR enteroclysis and capsule endoscopy compared to
23395278.
72. doi: 10.1016/j.amjcard.2013.08.019. Epub 2013 Sep 21.
balloon-assisted enteroscopy. Abdom Imaging. 2012
PMID:24063839.
Orthopedie/Gemini
Jun;37(3):397-403. doi: 10.1007/s00261-011-9816-8. PMID:
Wit MA, de Mulder M, Jansen EK, Umans VA. Diabetes mellitus and
Veldstra R, van Dongen A, Kraaneveld EC. Comparing alumina-
22120660.
its impact on long-term outcomes after coronary artery bypass graft
Chirurgie
surgery. Acta Diabetol. 2013 Apr; 50(2):123-8. doi: 10.1007/s00592-
Hanneman NM, Richir MC, Schreurs WH. [A woman with a growing
010-0223-3. Epub 2010 Sep 21. PMID 20857149.
mass near the anus]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(41):A6617.
reduced and conventional surface grit-blasted acetabular cups in primary THA: early results from a randomised clinical trial. Hip Int.
Ziekenhuisapotheek
2012 May-Jun;22(3):296-301. Doi: 10.5301/HIP.2012.9244. PMID:
Van Haelst IM, van Klei WA, Doodeman HJ, Kalkman CJ, Egberts
22740283.
TC. Selective serotonin reuptake inhibitors and intraoperative blood
Van Boven N, Bogaard K, Ruiter J, Kimman G, Theuns D, Kardys
pressure. Am J Hypertens. 2012 Feb;25(2):223-8. doi: 10.1038/
I, Umans VA. Functional response to cardiac resynchronization
Cakir H, van Stijn MF, Lopes Cardozo AM, Langenhorst BL,
ajh.2011.194. PMID: 22012207.
therapy is associated with improved clinical outcome and absence
Schreurs WH, van der Ploeg TJ, Bemelman WA, Houdijk AP.
of appropriate shocks. J Cardiovasc Electrophysiol. 2013
Adherence to Enhanced Recovery After Surgery and length of stay
Könst YE, Benink RJ, Veldstra R, van der Krieke TJ, Helder MN, van Royen BJ. Treatment of severe osteochondral defects of the knee
Dutch. PMID 24103140.
by combined autologous bone grafting and autologous chondrocyte
Van Haelst IM, van Klei WA, Doodeman HJ, Kalkman CJ,
Mar;24(3):316-22. doi: 10.1111/jce.12037. Epub 2012 Dec 4. PMID
after colonic resection. Colorectal Dis. 2013 Aug;15(8):1019-25. doi:
implantation using fibrin gel. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc.
Egberts TC; MAOI Study Group. Antidepressive treatment with
23210664.
10.1111/codi.12200. PMID 23470117.
2012 Nov;20(11):2263-9. PMID: 22302036.
monoamine oxidase inhibitors and the occurrence of intraoperative hemodynamic events: a retrospective observational cohort study.
De Mulder M, Umans VA, Cornel JH, van der Zant FM, Stam F,
Leenders M, Richir M, Broeders M, Moormann G, Mollema R,
Pathologie/Symbiant
J Clin Psychiatry. 2012 Aug;73(8):1103-9. PMID: 22938842.J Clin
Oemrawsingh RM, Akkerhuis KM, Boersma E. Intensive glucose
Lopes Cardozo A, Meijer S, Schreurs WH. Axillary staging by
Meijer-Jorna LB, Aronica E, van der Loos CM, Troost D, van der
Psychiatry. 2012 Aug;73(8):1103-9. PMID: 22938842.
regulation in hyperglycemic acute coronary syndrome: results of the
ultrasound-guided fine-needle aspiration cytology in breast cancer
Wal AC. Congenital vascular malformations--cerebral lesions
randomized BIOMarker study to identify the acute risk of a coronary
patients. Still up to date? Breast J. 2013 Nov-Dec;19(6):637-42. doi:
differ from extracranial lesions by their immune expression of the
syndrome-2 (BIOMArCS-2) glucose trial. JAMA Intern Med. 2013
10.1111/tbj.12176. Epub 2013 Sep 9. PMID 24011125.
glucose transporter protein GLUT1. Clin Neuropathol. 2012 May-
Nov 11;173(20):1896-904. doi: 10.1001/jamainternmed.2013.10074.
Jun;31(3):135-41. PMID: 22551917.
PMID 24018647.
Meijer-Jorna LB, van der Loos CM, Teeling P, de Boer OJ,
Velders MA, van Boven N, Boden H, van der Hoeven BL,
Florquin S, van der Horst CM, van der Wal AC. Proliferation and
Heestermans AA, Jukema JW, de Jonge E, Kuiper MA, van Boven
maturation of microvessels in arteriovenous malformations--
AJ, Hofma SH, Schalij MJ, Umans VA. Association between
Snoek A, Dekker M, Lagrand T, Epema A, van der Ploeg T, van den
expression patterns of angiogenic and cell cycle-dependent
angiographic culprit lesion and out-of-hospital cardiac arrest in
Brand JG. A clinical decision model identifies patients at risk for
factors. J Cutan Pathol. 2012 Jun;39(6):610-20. doi: 10.1111/j.1600-
ST-elevation myocardial infarction patients. Resuscitation. 2013
delayed diagnosed injuries after high-energy trauma. Eur J Emerg
0560.2012.01913.x. PMID: 22616602.
Nov;84(11):1530-5. doi: 10.1016/j.resuscitation.2013.07.016. Epub
Med. 2013 Jun 20(3):167-72. Pubmed: 22510539
Richir MC, Schreurs WH. Facial necrotizing fasciitis. Surg Infect (Larchmt). 2013 Aug;14(4):428-9. doi: 10.1089/sur.2012.102. Epub 2013 Jul 16. No abstract available. PMID 23859680.
2013 Jul 30. PMID:23907098.
Radiologie
Stokmans RA, Willigendael EM, Teijink JA, Ten Bosch JA,
Barree MA, Spaargaren L, Crobach LF .Alcoholic pancreatitis and
Bogaard K, Regeer M, Cornel J. Eur J Cardiothorac Surg. 2014
van Sambeek MR, Cuypers PW. Challenging the evidence for
midgut malrotation. JBR-BTR. 2012 May-Jun;95(3):128-9. PMID:
Feb;45(2):393. doi: 10.1093/ejcts/ezt295. Dehiscence of mitral
pre-emptive coil embolisation of the internal iliac artery during
22880504.
valve annuloplasty: a three-dimensional diagnosis. Epub 2013 May
endovascular aneurysm repair. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2013
27. PMID:23711465.
Mar 45(3):220-6. Pubmed: 23305786
Wetenschappelijke publicaties 2013 | 53
52 |
Van Stijn MF, Korkic-Halilovic I, Bakker MS, van der Ploeg T,
Slor CJ, Adamis D, Jansen RW, Meagher DJ, Witlox J, Houdijk
Hamaker ME, Seynaeve C, Wymenga AN, van Tinteren H, Nortier
J Urol. 2013 Jul;190(1):257-62. doi: 10.1016/j.juro.2013.02.004.
van Leeuwen PA, Houdijk AP. Preoperative nutrition status and
AP, de Jonghe JF. Delirium motor subtypes in elderly hip fracture
JW, Maartense E, de Graaf H, de Jongh FE, Braun JJ, Los M,
Epub 2013 Feb 8. PMID 23399650.
postoperative outcome in elderly general surgery patients: a
patients: risk factors, outcomes and longitudinal stability.
Schrama JG, van Leeuwen-Stok AE, de Groot SM, Smorenburg
systematic review. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2013 Jan;37(1):37-
J Psychosom Res. 2013 May;74(5):444-9. doi: 10.1016/j.
CH. Baseline comprehensive geriatric assessment is associated
Van der Plas E, Zijp G, Froeling F, de Wilde J, van der Voort L,
43. doi: 10.1177/0148607112445900. Epub 2012 May 1. Review.
jpsychores.2012.12.007. Epub 2013 Jan 7. PMID 23597334.
with toxicity and survival in elderly metastatic breast cancer patients
Hack W. Orchidopexy in late childhood often associated with
receiving single-agent chemotherapy: results from the OMEGA
previously normal testicular position. Eur J Pediatr Surg. 2013
PMID 22549764. Witlox J, Slor CJ, Jansen RW, Kalisvaart KJ, van Stijn MF,
study of the Dutch Breast Cancer Trialists’ Group. Breast. 2014
Aug;23(4):276-82. doi: 10.1055/s-0032-1333122. Epub 2013
Kers J, Choudhry ZA, Roeleveld TA, Houdijk AP. Hypertension
Houdijk AP, Eikelenboom P, van Gool WA, de Jonghe JF. The
Feb;23(1):81-7. doi: 10.1016/j.breast.2013.11.004. Epub 2013 Dec 5.
Feb 26. PMID 23444077.
secondary to a periprostatic paraganglioma: case report and review
neuropsychological sequelae of delirium in elderly patients with hip
PMID 24314824.
of the literature. BMC Endocr Disord. 2013 Nov 25;13(1):55. doi:
fracture three months after hospital discharge. Int Psychogeriatr.
10.1186/1472-6823-13-55. PMID:24274233.
2013 Sep;25(9):1521-31. doi: 10.1017/S1041610213000574. Epub
Van Rooijen CR, de Ruijter W, van Dam B. Evaluation of the
Pseudothrombocytopenia in a neonate due to mother? Eur J
2013 May 7. PMID 23651760.
threshold value for the Early Warning Score on general wards.
Pediatr. 2013 Jul;172(7):987-9. doi: 10.1007/s00431-012-1892-4.
Neth J Med. 2013 Jan;71(1):38-43. PMID 23412825
Epub 2012 Nov 16. PMID 23229187.
Buijs N, Wörner EA, Brinkmann SJ, Luttikhold J, van der Meij
Korterink JJ, Boersma B, Schoorl M, Porcelijn L, Bartels PC.
BS, Houdijk AP, van Leeuwen PA. Novel nutritional substrates
Westhoff D, Witlox J, Koenderman L, Kalisvaart KJ, de Jonghe
in surgery. Proc Nutr Soc. 2013 Aug;72(3):277-87. doi: 10.1017/
JF, van Stijn MF, Houdijk AP, Hoogland IC, Maclullich AM, van
Komen MM, Smorenburg CH, van den Hurk CJ, Nortier JW.
Van der Plas E, Meij-de Vries A, Goede J, van der Voort-Doedens L,
S0029665112003047. Epub 2013 Feb 15. Review. PMID:23410523.
Westerloo DJ, van de Beek D, Eikelenboom P, van Gool WA.
Factors influencing the effectiveness of scalp cooling in the
Zijp G, Hack W. Testicular microlithiasis in acquired undescended
Preoperative cerebrospinal fluid cytokine levels and the risk of
prevention of chemotherapy-induced alopecia.
testis after orchidopexy at diagnosis. Andrology. 2013 Nov;1(6):957-
Zwaan E, Meij-de Vries A, van Deutekom AW, van der Steeg AF,
postoperative delirium in elderly hip fracture patients.
Oncologist. 2013;18(7):885-91. doi: 10.1634/
61. doi: 10.1111/j.2047-2927.2013.00115.x. Epub 2013 Sep 17. PMID
Sleeboom C, Heij HA. [The bubble-blowing neonate: a red flag for
J Neuroinflammation. 2013 Oct 7;10:122. doi: 10.1186/1742-2094-
theoncologist.2012-0332. Epub 2013 May 6. PMID 23650021.
24106044.
oesophageal atresia]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013 157(3):A5633.
10-122. PMID:24093540.
Pubmed:23328027
Krul-Poel YH, Snackey C, Louwers Y, Lips P, Lambalk CB, Laven
Chalumeau M, Duijvestijn YC. Acetylcysteine and carbocysteine
Gynaecologie & verloskunde
JS, Simsek S. The role of vitamin D in metabolic disturbances in
for acute upper and lower respiratory tract infections in
Geriatrie
Hummel P. Comment on On gestational weeks and maths. Prenat
polycystic ovary syndrome: a systematic review. Eur J Endocrinol.
paediatric patients without chronic broncho-pulmonary disease.
Adamis, D, Slor CJ, Leonard M, Witlox J, de Jonghe JF, MacDonald
Diagn. 2013 Dec;33(12):1217. doi: 10.1002/pd.4228. No abstract
2013 Oct 23;169(6):853-65. doi: 10.1530/EJE-13-0617. Print 2013
Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31;5:CD003124. doi:
AJ, rzepacz P, Meagher D. Reliability of delirium rating scale (DRS)
available. PMID 24307533.
Dec. Review. PMID 24044903.
10.1002/14651858.CD003124.pub4. Review. PMID:23728642.
multivariate modeling. J Psychiatr Res. 2013 Jul;47(7):966-71. PMID
Bulder MM, ten Houten R, Klijn CJ, Braun KP. Unilateral
Du Perron LJ, Westerman M, Issa A, Smorenburg CH. Unresectable
Meij-deVries A, van der Voort LM, Sijstermans K, Meijer RW, van
23522935
movement disorder as a presenting sign of paediatric post-
pancreatic tumour? The issue is tissue. Neth J Med. 2013
der Plas EM, Hack WW. Natural course of undescended testes after
varicella angiopathy. BMJ Case Rep. 2013 Jun 5;2013. doi:pii:
Mar;71(2):81-3. PMID 23462056.
inguinoscrotal surgery. J Pediatr Surg. 2013 Dec;48(12):2540-4.
and delirium rating scale-revised-98 (DRS-98) using variance-based
Rhodius-Meester HF, van Campen JP, Fung W, Meagher DJ,
bcr2013009437. 10.1136/bcr-2013-009437. PMID:23744858.
doi: 10.1016/j.jpedsurg.2013.06.016. PMID:24314200.
Kindergeneeskunde
Van der Plas E, Haasnoot K, Hack W. Significant testicular
the Informant Assessment of Geriatric Delirium Scale (I-AGeD).
Lambeek AF, De Hundt M, Vlemmix F, Akerboom BM, Bais JM,
Bogaard K, van der Zant FM, de Swart JB, Knol RJ, Heestermans
enlargement in a 6.5-year-old boy with monorchism and testicular
Recognition of delirium in geriatric patients]. Tijdschr Gerontol
Papatsonis DN, Mol BW, Kok M. Risk of developmental dysplasia
AA, Cornel JH. Coronary artery pseudoaneurysm: closure with
microlithiasis. J Pediatr Endocrinol Metab. 2013;26(9-10):933-6.
Geriatr. 2013 Oct 44(5):206-14. PMID:23943558
of the hip in breech presentation: the effect of successful external
pericardium-covered stents, guided by cardiac computed tomo
doi: 10.1515/jpem-2012-0402. PMID:23640955.
cephalic version. BJOG. 2013 Apr;120(5):607-12. doi: 10.1111/1471-
graphy angiography. Can J Cardiol. 2013 Aug;29(8):1014.e11-2. doi:
0528.12013. Epub 2012 Nov 12. PMID:23145903.
10.1016/j.cjca.2012.11.016. Epub 2013 Feb 7. PMID 23395278.
Jonghe JF. Predicting delirium duration in elderly hip-surgery
Interne geneeskunde
Meij-de Vries A, den Bakker FM, van der Wolf-de Lijster FS, Meijer
van Pelt J, van Heerde M, de Groot MJM. Analytische en klinische
patients: does early symptom profile matter? Curr Gerontol Geriatr
Van Rooijen CR, Simsek S, Stam F. [A woman with a growing
RW, Goede J, Heij HA. High prevalence of intratesticular varicocele
evaluatie van de bepaling van calprotectine in feces. Ned Tijdschr
Res. 2013 :962321. Pubmed:23533395
skull]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(29):A6281. Dutch. PMID
in a post-orchidopexy cohort. J Pediatr Urol. 2013 Jun;9(3):328-
Klin Chem Labgeneesk 2013;38:196-201
23859111.
33. doi: 10.1016/j.jpurol.2012.04.004. Epub 2012 May 15. PMID
van Munster BC, de Jonghe JF. [Development and validation of
Slor CJ, Witlox J, Adamis D, Meagher DJ, van der Ploeg T, Jansen RW, van Stijn MF, Houdijk AP, van Gool WA, Eikelenboom P, de
Klinische chemie Joosen, AMCP, Kok MB, van der Linden IJM, Bozkurt Z, Broos H,
Slor CJ, Witlox J, Jansen RW, Adamis D, Meagher DJ, Tieken
22595747.
Korterink JJ, Boersma B, Schoorl M, Porcelijn L, Bartels PC.
E, Houdijk AP, van Gool WA, Eikelenboom P, de Jonghe
Krul-Poel YH, Westerman M, Stam F. [A woman with fatigue and
JF. Affective functioning after delirium in elderly hip fracture
teardrop cells]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(52):A6905.
Van der Plas EM, Zijp GW, Froeling FM, van der Voort-Doedens LM,
Pediatr. 2013 Jul;172(7):987-9. doi: 10.1007/s00431-012-1892-4.
patients. Int Psychogeriatr. 2013 Mar;25(3):445-55. doi: 10.1017/
Dutch. PMID 24382042.
Meij-de Vries A, Goede J, Hack WW. Long-term testicular volume
Epub 2012 Nov 16. PMID:23229187
S1041610212001962. Epub 2012 Nov 30. PMID 23194775.
Pseudothrombocytopenia in a neonate due to mother? Eur J
after orchiopexy at diagnosis of acquired undescended testis.
Wetenschappelijke publicaties 2013 | 55
54 |
Lenters-Westra E, Schindhelm RK, Bilo HJ, Slingerland RJ.
higher accuracy in low platelet counting. Am J Clin Pathol. 2013
Oogheelkunde
Pathologie/Symbiant
Haemoglobin A1c: Historical overview and current concepts.
Oct;140(4):495-9. doi: 10.1309/AJCPUAGGB4URL5XO. PMID
Heus P, van Trijffel E, Busch EM, Lucas C. Mydriatic visual acuity in
Kuijpers CC, Moelans CB, van Slooten HJ, Horstman A,
Diabetes Res Clin Pract. 2013 Feb 99(2):75-84. Pubmed: 23176805
24045545.
diabetic patients: a randomized controlled trial. Optom Vis Sci. 2013
Hinrichs JW, Al-Janabi S, van Diest PJ, Jiwa M. Added Value of
Mar;90(3):249-56. doi: 10.1097/OPX.0b013e31828b38f5. PMID
HER-2 Amplification Testing by Multiplex Ligation-Dependent
23422946.
Probe Amplification in Invasive Breast Cancer. PLoS One.
Schindhelm RK, ten Boekel E, Heima NE, van Schoor NM, Simsek
Schindhelm RK, ten Boekel E, Heima NE, van Schoor NM, Simsek S.
S. Thyroid hormones and erythrocyte indices in a cohort of
Thyroid hormones and erythrocyte indices in a cohort of euthyroid
euthyroid older subjects. Eur J Intern Med. 2013 Apr;24(3):241-4.
older subjects. Eur J Intern Med. 2013 Apr;24(3):241-4. doi:
Orthopedie
doi: 10.1016/j.ejim.2012.12.004. Epub 2012 Dec 28. PMID 23276452
10.1016/j.ejim.2012.12.004. Epub 2012 Dec 28. PMID 23276452.
Kuiper JW, van den Bekerom MP, van der Stappen J, Nolte PA, Colen S. 2-stage revision recommended for treatment of fungal
Kuijpers CC, van Slooten HJ, Schreurs WH, Moormann GR, Abtahi
Schoorl M, Dekker EBG, van Pelt J. Verbetering in de logistiek
Schoorl M, Snijders D, Schoorl M, Boersma WG, Bartels PC.
hip and knee prosthetic joint infections. Acta Orthop. 2013
MA, Slappendel A, Cliteur V, van Diest PJ, Jiwa NM. Better retrieval
rondom het bloedafnameproces. Ned Tijdschr Klin Chem
Transient impairment of reticulocyte hemoglobin content and
Dec;84(6):517-23. doi: 10.3109/17453674.2013.859422. Epub 2013
of lymph nodes in colorectal resection specimens by pathologists’
Labgeneesk 2013;38:146-148
hepcidin-25 induction in patients with community-acquired
Oct 31. Review. PMID 24171675.
assistants. J Clin Pathol. 2013 Jan;66(1):18-23. doi: 10.1136/
2013;8(12):e82018. doi: 10.1371/journal.pone.0082018. PMID
pneumonia. Scand J Clin Lab Invest. 2013 Feb;73(1):54-60.
24324739.
jclinpath-2012-201089. Epub 2012 Oct 19. PMID 23087331.
Schoorl M, Grooteman MP, Bartels PC, Nubé MJ. Aspects of
doi: 10.3109/00365513.2012.735694. Epub 2012 Oct 25. PMID
Louwerens JK, Groot D, van Duijvenbode DC, Spruit M. Alternative
platelet disturbances in haemodialysis patients. Clin Kidney J. 2013
23098343.
Surgical Strategy for AxiaLIF Pseudarthrosis: A Series of Three
Al-Janabi S, van Slooten HJ, Visser M, van der Ploeg T, van Diest
Case Reports. Evid Based Spine Care J. 2013 Oct;4(2):143-8. doi:
PJ, Jiwa M. Evaluation of mitotic activity index in breast cancer
10.1055/s-0033-1357357. PMID 24436713.
using whole slide digital images. PLoS One. 2013;8(12):e82576.
Jun 6(3):266-271. Pubmed/24596657
Longziekten Schoorl M, Schoorl M, Nubé MJ, Bartels PC. Coagulation
Van den Aardweg JG. [The different types of dyspnoea]. Ned
activation, depletion of platelet granules and endothelial integrity in
Tijdschr Geneeskd. 2013;157(5):A5415. Review. Dutch. PMID
Van Duijvenbode DC, Hoozemans MJM, Fieten GM, Burger
case of uraemia and haemodialysis treatment. BMC Nephrol. 2013
23369815.
BJ. Primaire totale knieprothese, ‘mobile bearing’ of een ‘fixed
Meijer-Jorna LB, van der Loos CM, de Boer OJ, Horrevoets AJ,
bearing’? – een overzicht van de literatuur. Nederlands Tijdschrift
Mekkes JR, van der Horst CM, van der Wal AC. Microvascular
vor Orthopaedie 2013; 20: 38-48.
proliferations in arteriovenous malformations relate to high-flow
Mar 27; 14:72. doi: 10.1186/1471-2369-14-72 PMID 23537104 Altenburg J, de Graaff CS, Stienstra Y, Sloos JH, van Haren EH,
doi: 10.1371/journal.pone.0082576. PMID 24386102.
Schoorl M, Schoorl M, Oomes J, van Pelt J. New fluorescent
Koppers RJ, van der Werf TS, Boersma WG. Effect of azithromycin
method (PLT-F) on Sysmex XN2000 hematology analyzer achieved
maintenance treatment on infectious exacerbations among patients
Van Duijvenbode DC, Bulstra GH, Nijsse BA. Nineteen-year follow-
of the lesion. J Am Acad Dermatol. 2013 Apr;68(4):638-46. doi:
higher accuracy in low platelet counting. Am J Clin Pathol. 2013
with non-cystic fibrosis bronchiectasis: the BAT randomized
up of the silastic double stemmed hinge prosthesis of the first
10.1016/j.jaad.2012.10.047. Epub 2012 Dec 23. PMID 23266341.
Oct;140(4):495-9. doi: 10.1309/AJCPUAGGB4URL5XO. PMID
controlled trial. JAMA. 2013 Mar 27;309(12):1251-9. doi: 10.1001/
metatarsophalangeal joint. Foot Ankle Surg. 2013 Mar;19(1):27-30.
24045545
jama.2013.1937. PMID 23532241.
doi: 10.1016/j.fas.2012.08.001. Epub 2012 Sep 16. PMID 23337273.
characteristics, inflammation, and previous therapeutic embolization
Radiologie Geenen RW, Kingma HJ, van der Molen AJ. Insights Imaging.
Schoorl M, Schoorl M, van Pelt J. Evaluation of the new StaRRsed
Van der Eerden MM, Boersma WG. Single versus combination
Kuiper JW, Vos SJ, Saouti R, Vergroesen DA, Graat HC, Debets-
2013 Dec;4(6):811-20. doi: 10.1007/s13244-013-0291-3. Epub
Inversa 24M analyser. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk
antibiotic therapy in adults hospitalised with community-acquired
Ossenkopp YJ, Peters EJ, Nolte PA. Prosthetic joint-associated
Contrast-induced nephropathy: pharmacology, pathophysiology
2013;38:149-150
pneumonia. Thorax. 2013 Nov;68(11):1068. doi: 10.1136/
infections treated with DAIR (debridement, antibiotics, irrigation,
and prevention. 2013 Oct 3. PMID 24092564.
thoraxjnl-2013-203994. Epub 2013 Aug 1. No abstract available.
and retention): analysis of risk factors and local antibiotic
PMID:23908129.
carriers in 91 patients. Acta Orthop. 2013 Aug;84(4):380-6.
Spermon J, Van Dijke CF. Dual energy CT: added value in gouty
doi: 10.3109/17453674.2013.823589. Epub 2013 Jul 12. PMID
arthritis. JBR-BTR. 2013 Jan-Feb;96(1):34-7. PMID 23610880.
Schoorl M, Snijders D, Schoorl M, Boersma WG, Bartels PC. Transient impairment of reticulocyte hemoglobin content and hepcidin-25 induction in patients with community-acquired
Neurologie
pneumonia. Scand J Clin Lab Invest. 2013 Feb;73(1):54-60.
Lagrand T, Winogrodzka A. Late relapse myoclonus in a case of
doi: 10.3109/00365513.2012.735694. Epub 2012 Oct 25. PMID
Lance-Adams syndrome. BMJ Case Rep. 2013 Nov 29;doi:pii:
Kievit AJ, Jonkers FJ, Barentsz JH, Blankevoort L. A cross-sectional
EJ, Stoker J. Patient burden and patient preference: comparing
23098343
bcr2013201543. 10.1136/bcr-2013-201543. PMID 24293540.
study comparing the rates of osteoarthritis, laxity, and quality of life
magnetic resonance enteroclysis, capsule endoscopy and
in primary and revision anterior cruciate ligament reconstructions.
balloon-assisted enteroscopy. J Gastroenterol Hepatol. 2013
Schoorl M, Schoorl M, Nubé MJ, Bartels PC. Coagulation
Nucleaire geneeskunde
Arthroscopy. 2013 May;29(5):898-905. doi: 10.1016/j.
Mar;28(3):464-71. doi: 10.1111/j.1440-1746.2012.07223.x. PMID
activation, depletion of platelet granules and endothelial integrity in
Wondergem M, van der Zant FM, van der Ploeg T, Knol RJ.
arthro.2013.01.020. Epub 2013 Mar 19. PMID:23523126.
22741615.
case of uraemia and haemodialysis treatment. BMC Nephrol. 2013
A literature review of 18F-fluoride PET/CT and 18F-choline or
Mar 27; 14:72. doi: 10.1186/1471-2369-14-72 PMID 23537104.
11C-choline PET/CT for detection of bone metastases in patients
Kievit AJ, van Duijvenbode DC, Stavenuiter MH. The successful
Leeuwenburgh MM, Wiarda BM, Wiezer MJ, Vrouenraets
with prostate cancer. Nucl Med Commun. 2013 Oct;34(10):935-45.
treatment of genu recurvatum as a complication following eight-
BC, Gratama JW, Spilt A, Richir MC, Bossuyt PM, Stoker J,
doi: 10.1097/MNM.0b013e328364918a. PMID 23903557.
Plate epiphysiodesis in a 10-year-old girl: a case report with a
Boermeester MA; OPTIMAP Study Group. Comparison of imaging
3.5-year follow-up. J Pediatr Orthop B. 2013 Jul;22(4):318-21. doi:
strategies with conditional contrast-enhanced CT and unenhanced
10.1097/BPB.0b013e3283623b2c. PMID:23652968.
MR imaging in patients suspected of having appendicitis: a
Schoorl M, Schoorl M, Oomes J, van Pelt J. New fluorescent method (PLT-F) on Sysmex XN2000 hematology analyzer achieved
23848215. Wiarda BM, Stolk M, Heine DG, Mensink P, Thieme ME, Kuipers
56 |
multicenter diagnostic performance study. Radiology. 2013
Doodeman HJ, van Haelst IM, Egberts TC, Bennis M, Traast
Jul;268(1):135-43. doi: 10.1148/radiol.13121753. Epub 2013 Mar 12.
HS, van Solinge WW, Kalkman CJ, van Klei WA. The effect of a
PMID:23481162.
preoperative erythropoietin protocol as part of a multifaceted blood management program in daily clinical practice (CME). Transfusion.
Reumatologie
2013 Sep;53(9):1930-9. doi: 10.1111/trf.12016. Epub 2012 Dec 12.
Tomlow B, Swen N. [A man with a yellow coloured abnormality
PMID 23240859.
of his finger]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(3):A5024. Dutch. PMID 23328011.
Houweling PL, Molag ML, van Boekel RL, Verbrugge SJ, van Haelst IM, Hollmann MW. [‘Postoperative pain treatment’ practice guideline
SEH
revised]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(49):A7005. Dutch.
Snoek A, Dekker M, Lagrand T, Epema A, van der Ploeg T, van
PMID:24299631.
den Brand JG. A clinical decision model identifies patients at risk for delayed diagnosed injuries after high-energy trauma. Eur J Emerg Med. 2013 Jun;20(3):167-72. doi: 10.1097/ MEJ.0b013e328353d926. PMID 22510539.
Ziekenhuisapotheek Van Haelst IM, Egberts AC, Doodeman HJ, van Solinge WW, Kalkman CJ, Bennis M, Traast HS, van Klei WA. Occurrence and determinants of poor response to short-term pre-operative erythropoietin treatment. Acta Anaesthesiol Scand. 2013 Mar;57(3):350-7. doi: 10.1111/aas.12029. Epub 2012 Nov 27. PMID 23186063.
Colofon U I TG AV E
T E KS T E N P R O D U C T I E
F OTO G R A F I E
Foreest Medical School MAS-Communicatie Heiloo / Marjolein Voorberg Aviva Bing Creations Beeldgroep MCA DigiDaan Jan Jong Fotografie Studio Wick Natzijl
ONT WERP
LITHOGRAFIE EN DRUK
Rolf Kliffen, Zaandam nr 58/total communications, Alkmaar
© 2014
Foreest Medical School • Nassauplein 10 • 1815 GM Alkmaar www.foreestmedicalschool.nl
