Floris ende Blancefloer

Pagina 1 van 39

Een liefdesgedicht van 850 jaar oud

Floris ende Blancefloer

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

850 jaar oud Franse auteur Europese bestseller Dertien Westeuropese taalversies In Vlaanderen (België-Nederland) : 750 Jaar “Floris ende Blancefloer” Diederic van Assenede Herdenking “750 Jaar Floris ende Blancefloer 2014-2018” 7.1. (2015) Jubileumpublicatie o.l.v. van Prof em. Dr. Jozef Janssens, e.a. (DAVIDSFONDS) Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede. Liefde in het Vlaanderen van de dertiende eeuw. 7.2. (2014-2018) 100 meter lang (90 cm hoog) wandtapijt : Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer 7.2.1. Eerste officiële borduursteek op 23/10/2015 te Assenede 7.2.2. Belgisch linnen. Engelse wol. 7.2.3. Mobiel pedagogisch vehikel 7.2.4. Borduursters 7.2.5. Tekenaar(s). 7.2.6. Internationale samenwerking 7.3. 7.3.1. Voorstelling van de publicatie 7.3.2. Eerste officiële borduursteek voor het “Tapijt van Assenede”

8. Contact met vzw HALLEKIN 9. Beelden, foto’s en tekeningen

Pagina 2 van 39

1. 850 jaar oud In het midden van de twaalfde eeuw schreef in de LOIRE-streek van Frankrijk, in de streek rond TOURS, een clerc, vermoedelijk met de naam Robert d’Orbigny, een 3.348 verzen tellend hoofs liefdesverhaal, dat nadien over gans West-Europa werd verspreid: Floire et Blancheflor (Rode roos en witte bloem). Het verhaal gaat over een verboden liefde tussen een Christenmeisje en een moslim jongen. Het meisje (Blanchefleur- witte lelie) is de dochter van een christen-gravin die als slaaf is gevangen genomen door de koning van een Spaans moslimland; en de jongen (Floris –rode roos)) is de kroonprins van dit land; het verhaal speelt in de 8° eeuw. Hun liefde wordt tegengewerkt door de Koning en Koningin; doch na vele moeilijkheden en veel emotie (3000 verzen lang) kunnen ze eindelijk trouwen : echte liefde overwint alle moeilijkheden. Het verhaal en het verhaalsthema zijn vandaag nog zéér actueel; mede door ‘de moraal van het verhaal’ (cf. infra). Een 13°-eeuwse tekstversie in de Franse taal is digitaal te lezen en te downloaden op de website https://fr.wikisource.org/wiki/Le_Conte_de_Floire_et_Blanchefleure (Paris, BNF, fr. 375, 247a). Een vertaling in AN van het 3.974 verzen tellend gedicht van Diederic van Assenede van de hand van de Nederlandse literatuurhistorica Dr. Ingrid Biesheuvel is te lezen op de site der “Nederlandse letteren” : www.dbnl.org, als volgt : homepage/rechterkant : overzichten/auteurs/B/Biesheuvel Ingrid(1951)/Floris ende Blancefloer (2001). De naam van de voornoemde 12°-eeuwse auteur (Robert d’Orbigny) is echter nergens in de Franse manuscripten zelf vermeld. 2. Franse auteur Het was de 13°-eeuwse Duitse dichter Conrad Fleck die deze liefdesgeschiedenis rond het jaar 1220 in 8006 verzen naar het Duits dichtte “Flore und Blanscheflur”, en die de naam van de Franse auteur noemde : Ruprecht von Orbent (Robert d’ Orbigny). Orbigny is vandaag een kleine landelijke gemeente (in het Franse departement d’Indre-et-Loire, arrondissement de Loches) die Orbineum werd genoemd in de oude charters van toen. Orbigny is één van de oudste dorpen uit de streek van TOURS. Clerc Robert d’Orgigny moet een gestudeerd man geweest zijn : hij hanteerde als bouwstenen voor zijn verhaal Latijnse, Griekse en oosterse verhaalsmateries; hij kende ook zijn klassieken (Griekse en Latijnse auteurs uit de oudheid). “L’auteur de Floire avait sans doute lu le roman d’ Apoloine, qui nous renvoie au trésor antique des contes méditerranéens et orientaux, florissants au début de notre ère, qui mettaient en scène des amants séparés par le destin, et qui ont pu inspirer certaines

Pagina 3 van 39

quêtes de la littérature narrative médiévale » ( Franse expert Professor J-L Leclanche 2003) Vertaling : “ De auteur van het Florisverhaal kende zonder twijfel de eeuwenoude roman “Historia Apollonii Regis Tyri” uit een periode aan het begin van onze jaartelling, die de link legt met een schat aan antieke verhalen uit het oosten en het middellands zeegebied.. en waarbij het gaat om geliefden die door het lot gescheiden zijn; deze verhaalsthema’s hebben de middeleeuwse literatuur bij ons geïnspireerd. “

3. Europese bestseller Het Franse liefdesverhaal werd een echte bestseller van zijn tijd. Het werd omgezet in vele gedichten en liederen in de volgende talen : Vlaams, Duits, Engels, Deens, Zweeds, Noors, IJslands, Spaans, Italiaans, Grieks, Tsjechisch, Jiddisch.. « Floire et Blancheflor figurent dès la seconde moitié du XIIe siècle parmi les couples exemplaires, aux côtés de Paris et Hélène, de Tristan et Iseut, de Lancelot et Guenièvre », zo schrijft de Franse hoogleraar Professor em. Dr Jean-Luc Leclanche in 1977 in de inleiding van zijn uitgave van de drie belangrijkste Franse manuscripten van dit liefdesverhaal. Vertaling : Floris en Blancefloer staan vanaf het midden van de 12° eeuw naast de bekende liefdeskoppels als Paris en Helena, Tristan en Isolde, en Lancelot en Guinevére. Prof Dr. Leclanche situeert het ontstaan van het Franse gedicht Blancheflor » rond 1150.

« Floire et

De liefdesgeschiedenis van Floire et Blancheflor is in vele opzichten een product van de culturele hoogconjunctuur van grosso modo de jaren 1050 tot 1250, een periode gekenmerkt door een bijzondere dynamische bloei van kunst, literatuur en cultuur die tegenwoordig wordt aangeduid als de renaissance van de lange twaalfde eeuw, zo schrijft Professor Em Dr Jozef Janssens (Universiteit van Brussel KUL) in zijn nieuw boek “Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede. Liefde in het Vlaanderen van de dertiende eeuw” (uitgave DAVIDSFONDS, België oktober 2015). D’Orbigny “heeft een liefdesroman geschreven die haaks staat op de literatuur van zijn dagen. Waar dappere strijd en heroïsche dadendrang zowel in de chansons de geste als in de antikiserende romans overheersen, is het militaire geweld in Floire et Blancheflor gemarginaliseerd..het overgrote deel van het verhaal staat exclusief in het teken van amors, de wederzijdse liefde die alles overwint” (Janssens 2015). Of om het meer plastisch uit te drukken : De heroïsche verzen van de ridderverhalen druipen van het bloed van helden en van hun tegenstanders in hun strijd voor God, Kerk en Vorst ... ...terwijl Floris zijn doel niet bereikt met het zwaard, doch met zijn verstand en met zijn

Pagina 4 van 39

gevoelens.. en waarbij echte liefde alle obstakels overwint. Een markante ommezwaai die maakte dat het liefdesgedicht vertaald werd in alle West-Europese contemporaine talen. Verdere moraal van het verhaal : streef Uw levensdoelen niet na middels geweld (het zwaard) doch met Uw verstand, middels empathie en middels overleg. Nog zéér actuele thema’s, in het bijzonder in het feit dat het liefdesverhaal zich afspeelt in raakvlak tussen christelijke en moslimcultuur en gaat over een verboden liefde tussen een moslimjongen en een christen meisje. 4. Meerdere West-Europese taal-versies van Floire et Blancheflor Frans

-Floire et Blancheflor, midden 12de eeuw; drie handschriften en een fragment – ROBERT D’ORBIGNY. -Floire et Blancheflor (zgn. version populaire), ca. 1200; één handschrift Parijs, Bibl. Nat., ms. fr. 19152.

Maasland

Floyris en Blantsefluor, ca. 1170; fragment Trier, Stadtbibliothek, Mappe X, nr. 13.

Hoogduits

Flore und Blanscheflur, ca. 1220; 2 handschriften (geïllustreerd is Heidelberg, Universitätsbibliothek, Cod. Pal. Germ. 362) en 2 fragmenten – KONRAD FLECK.

Engels

Floris and Blancheflour, ca. 1250; 4 onvolledige handschriften.

Nederlands

Floris ende Blancefloer, midden 13de eeuw; handschrift Leiden, UB, Ltk. 191, en een fragment – DIEDERIK VAN ASSENEDE.

Noors

Flores saga ok Blankiflur, ca. 1250; prozavertaling bewaard in een gehavend handschrift Oslo, Riksarkivet, NRA 65.

IJsland

Flores saga ok Blankiflur, eind 13de eeuw; 2 handschriften van Noorse versie; 3 handschriften uit de 17de, 11 uit de 18de en 10 uit de 19de eeuw.

Nederduits

Flos unde Blankeflos, begin 14de eeuw; vijf handschriften.

Zweeds

Flores och Blanzeflor, ca. 1312, bewerking vanuit het Noors; bewaard in 4 verzamelhandschriften en een fragment.

Deens

Eventyret om Flores og Blantzeflores, 14de eeuw, bewerking vanuit het Zweeds, overgeleverd in Stockholm, KB, Cod. Holm. K 47.

Italiaans

-Cantare di Fiorio e Biancifiore, midden 14de eeuw, 4 handschriften, een fragment en verschillende vroege drukken.

Pagina 5 van 39

-Il filocolo, ca. 1341, meer dan 40 handschriften en fragmenten; onder meer bewaard in het mooi geïllustreerde renaissance-handschrift van ca. 1364 Oxford, Bodleian Library, Ms. Canon. Ital. 85 – GIOVANNI BOCCACCIO. - L’amore di Florio e Biancifiore, afhankelijk van Il filocolo; Venetiaanse druk van 1532 – LUDOVICO DOLCE. Tsjechisch

Floria z Hispanij, a geho milee panie Bianczeforze; Praagse druk van 1519. Deze versie is gebaseerd op een Duitse omwerking van Il Filocolo: Ein gar schon newe histori der hochen lieb des kuniglichen fursten Florio: vnnd seyner lieben Bianceffora Kaspar Hochfeder, Metz 1499) – herhaaldelijk herdrukt. Ook het toneelstuk van Hans Sachs (1551) is hierop gebaseerd: Ein comedi mit fünfftzehen personen, Florio, des königs son auß Hispania, mit der schön Bianceffora.

Grieks

Diegesis exairetos erotike kai xene Phloriu tu paneutychu kai kores Platzia Phlores (De buitengewone, erotische en vreemde vertelling van de geheel gelukkige Phlorios en van het meisje Platzia-Phlore), 15de eeuw.

Spaans

-Cronica de Flores y Blancaflor; eind 13de eeuw, geïntegreerd in een kroniek over de Spaanse geschiedenis overgeleverd in handschrift Madrid, Biblioteca Nacional, 7583. -La historia de los dos enamorados Flores y Blancaflor (prozadruk van 1512). Info volgt.

Jiddisch

Sculptuur voorstellende Floris en Blancefloer

« Flores och Blanzeflor » Stockholm ZWEDEN Kunstenaar Stig Blomberg Foto Ing. Hugo Christiaen

Pagina 6 van 39

5. In Vlaanderen (België-Nederland) : 750 jaar Floris ende Blancefloer Een grafelijke klerk, werkzaam bij het Graafschap Vlaanderen, Diederic van Assenede, zette midden de dertiende eeuw dit van origine Franse gedicht om in het Vlaams (‘Diets’) in 3.974 rijmende verzen. Een literair kunstwerk dat meer dan 7 eeuwen overleefde. Assenede is vandaag een landelijke gemeente in de provincie Oost-Vlaanderen in België. Assenede was 750 jaar geleden in Vlaanderen de hoofdplaats van de middeleeuwse bestuurlijke omschrijving “het ambacht Assenede”. Een ‘ambacht’ strekte zich uit over meerdere dorpen en gehuchten en werd ingesteld door de Vlaamse graaf als instelling van bestuurlijke en gerechtelijke decentralisatie. Assenede was toen ook de hoofdplaats van “De Vier Ambachten”; een vandaag grensoverschrijdend gebied dat deels in Vlaanderen (België) ligt en deels in Zeeuws-Vlaanderen (Nederland): tussen de agglomeratie GENT (België) en de Westerschelde (Nederland). 6. Diederic van Assenede (Dirkin van Hasnede) Diederic van Assenede was o.a. ontvanger van belastingen voor een grafelijke belastingsrol (grondbelastingen), genaamd : “de brieven van Assenede”. Diederic was een middeleeuwse clerc. Een clerc was in deze periode van ongeletterdheid van de gewone mensen, een “geleerde”. Zijn moedertaal was Vlaams; hij studeerde klassieke talen, hij sprak en schreef latijn, hij sprak en schreef Frans. Het grafelijke hof in Vlaanderen was immers vooral Franstalig. Er is een volledige (eigenhandig geschreven ?) rekening van zijn hand bewaard (in het latijn) over zijn voornoemde belastingontvangsten uit het jaar 1289. Diederic dichtte dit Franse liefdesverhaal in het midden van de 13° eeuw in zijn moedertaal, die hijzelf het Diets noemde : 750 jaar geleden. Aan Diederic werden nog andere literaire werken toegeschreven, zoals o.a. het 13°-eeuwse “BEATRIJS” en het 13°-eeuwse “FERGUUT”; prof. Janssens zegt dat hiervoor geen sterke argumenten voorliggen. Belangrijk is dat dit Vlaamse gedicht over voornoemd honderd jaar ouder Frans liefdesverhaal hoort tot de vroegste Vlaamse literatuur. Waren in Vlaanderen tijdsgenoten van Diederic van Assenede : de Vlaamse grafelijke clerc Willem van Baudelo, de vermoedelijke auteur van de Vlaamse Van den Vos Reynaerde; en ook de Brugse dichter en clerc Jacob van Maerlant, die een oeuvre van 220.000 Vlaamse verzen dichtte.

Pagina 7 van 39

7. Herdenking 750 jaar Vlaamse “Floris ende Blancefloer” De erfgoedvereniging vzw HALLEKIN van de gemeente Assenede herdenkt de 750°verjaardag van het Vlaamse gedicht “Floris ende Blancefloer” door : 7.1° Jubileumpublicatie o.l.v. literatuurhistoricus Professor em. Dr Jozef Janssens (Universiteit KU Brussel) Hogergenoemd boek (256 blz, 140 illustraties in kleur) van de hand van professoremeritus Dr Jozef Janssens, Dr Adri de Kraker, Dr Jan Uytendaele, Dr Veerle Uytersprot, gerealiseerd op uitnodiging van vzw HALLEKIN, wordt uitgegeven door de Vlaamse culturele vereniging “het Davidsfonds” (www.davidsfonds.be). Dit werk wordt gepresenteerd op vrijdag 23 oktober 2015 in de KERK te Assenede (19.15 h). Literatuurhistoricus Janssens presenteert daarbij enkele nieuwe literaire inzichten rond de 13°-eeuwse literatuur en situeert daarbij zowel de Franse als Vlaamse versie van dit eeuwenoud liefdesverhaal in de cultureel-historische context van zijn tijd, en beantwoordt ook de vraag “Wie was Diederic van Assenede”. Er bestond tot vandaag geen moderne omvattende publicatie hieromtrent. Deze nieuwe publicatie is een aanwinst voor de Vlaamse literatuurgeschiedenis én is vooral geschreven voor een breed publiek én is ook een handvat voor onderwijzers en voor leraars en studenten in het secundair en hoger onderwijs. Zeer belangrijk is : deze publicatie kan door iedereen zonder enige voorkennis i.v.m. literatuur en geschiedenis vlot gelezen worden.

Medeauteur Dr Adri de Kraker (ZAAMSLAG) Zeeuws historisch geograaf tevens voorzitter van de Stuurgroep der Heemkringen uit de oude Vier Ambachtenomschrijving beschrijft in het boek deze streek in de tijd van Diederic van Assenede

Pagina 8 van 39

Over Professor em. Jozef Janssens schreef het tijdschrift ‘Queeste’ (tijdschrift voor Middeleeuwse letterkunde in de Nederlanden) recent : “..Janssens immense eruditie waarmee hij talrijke literaire teksten weet te plaatsen in een breder literair-historisch verband binnen de omvangrijke Middelnederlandse literatuur, maar ook binnen de internationale Middeleeuwse verhaalkunst”. 7.2° 100 meter lang (90 cm hoog)wandtapijt : Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer “: www.tapijtvanassenede.be . Omdat niet iedereen vandaag boeken leest, is een ‘visualiseringsproject’ opgezet waarbij dit eeuwenoude liefdesverhaal werd opgedeeld in 85 verhaals-taferelen. Er worden 85 tekeningen gemaakt (95 cm op 90 cm; en sommige iets langer). Deze tekeningen worden middels een lichtbak overgetekend op een linnendoek en worden daarna geborduurd met gekleurde wol. Een wandtapijt van ongeveer 100 meter zal binnen uiterlijk drie jaar dit eeuwenoud liefdesverhaal aanschouwelijk maken voor de bezoekers.

“Mensen die het lezen hebben verleerd kunnen op die manier toch deelachtig worden aan het historisch erfgoed” (Prof em. Dr. J Janssens 2015) De initiatiefnemers hebben zich o.a. geïnspireerd op het 940 jaar oude “La Tapisserie de Bayeux” (www.tapisserie-bayeux.fr) en hebben ervaringsgegevens gezocht bij enkele recente Schotse wandtapijtprojecten: www.prestonpanstapestry.org; www.scottishdiasporatapestry.org; www.scotlandstapestry.com : allen gelijkaardige borduurwerken middels gekleurde wol op linnen doek. 7.2.1. Eerste officiële borduursteek op 23 /10 / 2015 voor het Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer in de KERK te ASSENEDE om 19.15 u De eerste officiële borduursteek voor dit wandtapijt wordt gegeven door Vlaams Minister Joke Schauvliege (beschermvrouw van het project), tezamen met meerdere

Pagina 9 van 39

regionale en lokale personaliteiten, w.o. : Gouverneur van Oost-Vlaanderen, Zeeuws Gedeputeerde van Cultuur Ben De Reu : vertegenwoordiger van de Commissaris van de Koning van Zeeland, Burgemeester Jan Lonink van Terneuzen, Burgemeester Dr Ph. De Coninck van Assenede, Burgemeester Joerie De Maertelaere van Evergem, wethouder F Van Driessche van Hulst, schepene Jacques De Smet van Wachtebeke, eerste Schepene Martin Acke van Zelzate, Prof em. Dr. J Janssens, CEO R. Libeert van nv LIBECO, voorzitter Dr. D De Smet van vzw Hallekin, Directeur Katrien De Vreese van de Davidsfondsuitgeverij, Dr A De Kraker (Zaamslag) voorzitter Heemkundige Kringen uit de ‘Vier Ambachten’ , tekenaar Peter Audenaert en vele borduursters en andere medewerkers, in aanwezigheid van pers en publiek. 7.2.2. Belgisch linnen. Vlaams vlas. Engelse wol. Het wandtapijt wordt geborduurd op Belgisch linnen van Vlaams vlas. De grootste Belgische linnenwever (horende tot de top 3 van Europa) NV LIBECO uit MEULEBEKE (België) schonk 170 m2 linnendoek (een volleybalveld groot..), geweven van Belgisch linnen, afkomstig van Vlaams vlas, aan vzw HALLEKIN; www.libeco.com . Er wordt geborduurd met Engelse wol (www.appletons.org ) bekend voor zijn kleurvastheid. 7.2.3. Mobiel pedagogisch vehikel Het wandtapijt (100 meter lang; 90 cm hoog) zal worden tentoongesteld in ASSENEDE; doch het wandtapijt wordt tevens een ”mobiel cultureel-pedagogisch vehikel” dat ook tijdelijk ter beschikking gesteld wordt van alle onderwijsinstellingen, culturele centra, musea, bedrijven, openbare besturen, enz.. Voor de gemeente Assenede kan het een toeristisch item worden. 7.2.4. Borduursters Vlaamse en Zeeuwse borduursters (vrijwilligers) zijn het borduurwerk voor 12 van de 85 taferelen al aangevangen; dit om reeds iets van het borduurwerk te kunnen laten zien bij de eerste officiële borduursteek. Op 23/10/2015 zullen een tiental borduursters de ganse avond (vanaf 19.00 u) in de KERK van Assenede borduren aan een zestal borduurtafels. Iedereen kan komen zien naar : linnen, tekeningen, lichtbak, wol, vlas, borduurtafels, enz.. en vragen stellen aan borduursters, tekenaar(s) en initiatiefnemers. Toegang gratis. 7.2.5. Tekenaar(s) Kunstenaar Peter Audenaert (Assenede) maakte in 2013 een levensgroot bronzen beeld van Diederic van Assenede, dat aan het gemeentehuis van Assenede staat. Peter ontwerpt de storyboard voor de tekeningen van het tapijt en werkt met andere tekenaars samen om de tekeningen af te werken. Prof. Dr. J Janssens toetst de ontwerpen op hun historische relevantie.

Pagina 10 van 39

Peter Audenaert

Assenedenaar

Tekenaar

Graficus

° 10 april 1965 Michielsenstraat, 4 9960 Assenede Tel 09 344 35 02 [email protected]

Kunsthumaniora St Lucas Gent – Chinese schilderkunst (2 jaar CHENGDU –China) Ontwerper van de bronzen sculptuur(2013) “Diederic van Assenede” Tekenen – Schilderen- Bouwer van poppentaferelen (tableaux vivants)-animatiefilm-visuals Inspiraties : stripverhalen, animatiefilms

Pagina 11 van 39

7.2.6. Internationaal project - Internationale samenwerking Vzw HALLEKIN streeft ernaar om minimum twee taferelen in elk van de voornoemde landen te laten borduren om de historische verspreiding van dit eeuwenoud gedicht over gans West-Europa te materialiseren : Frankrijk, Duitsland, Engeland, Spanje, Italië, Noorwegen, Zweden, Denemarken, IJsland, Tsjechië, Griekenland, Nederland. De borduursters van vandaag komen zowel uit Vlaanderen als Zeeuws-Vlaanderen. Het project is op heden gestart als een grensoverschrijdend Zeeuws-Vlaams/Vlaams project. Iedereen uit voornoemde landen, die goed kan borduren, kan zich (als vrijwilliger) kandidaat stellen om mee te borduren aan dit internationaal borduurproject. Kandidaat-tekenaars die in de gekozen tekenstijl willen meewerken met Peter Audenaert kunnen Peter contacteren. Geïnteresseerd : informeer bij de Asseneedse vzw HALLEKIN (zie hieronder : 8. Contact).

7.3.

Voorstelling van het project aan Pers en Publiek op vrijdag 23 oktober 2015 in de KERK te Assenede .

Het project wordt voorgesteld aan pers en publiek op vrijdagavond 23/10/2015 om 19.15 u in het enige gebouw in Assenede dat reeds bestond ten tijde van Diederic van Assenede : het Romaanse deel van deze 12°-eeuwse kerk : 750 Jaar Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede

Programma: vrijdagavond 23 oktober 2015 om 19.00 u KERK St Petrus & Martinus Markt te ASSENEDE

Eerste officiële borduursteek voor het Tapijt van Assenede Tapijt van Floris ende Blancefloer Voorstelling van de Davidsfonds publicatie: Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede. Liefde in het Vlaanderen van de dertiende eeuw. 18.30 u : persmoment 19.00 u : onthaal vanaf 19.00 u 19.30 u : Verwelkoming door het Davidsfonds Assenede 19.35 u : Toespraak door Vlaams Minister Joke Schauvliege 19.50 u : Eerste officiële borduursteek door Vlaams Minister Joke Schauvliege samen met de aanwezige personaliteiten, Gouverneur Oost-Vlaanderen, Commissaris van de Koning van Zeeland vertegenwoordigd door Gedeputeerde Cultuur Ben De Reu, Burgemeester Jan Lonink van Terneuzen, Burgemeester Dr. Ph. De Coninck van

Pagina 12 van 39

Assenede, Burgemeester Joerie de Maertelaere van Evergem, Wethouder Cultuur Frank Van Driessche van Hulst, Schepene Cultuur Wachtebeke Jacques De Smet, Eerste Schepene Zelzate Martin Acke, Prof Dr J Janssens, Directeur Davidsfonds K De Vreese, CEO LIBECO Raymond Libeert; Dr Adri De Kraker (Zaamslag), medeauteur publicatie & voorzitter Heemkringen Vier Ambachten; Dr Dirk De Smet, voorzitter vzw Hallekin; tekenaar Peter Audenaert; en het borduurteam voor het ‘Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer’, met inleiding door vzw HALLEKIN 20.15 u : Muzikaal intermezzo o.l.v. T Veeckeman 20.20 u : Inleiding voorstelling DF-publicatie door Davidsfonds Assenede 20.25 u : Presentatie door hoofdredacteur Prof Dr J Janssens van de Davidsfondspublicatie “Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede. Liefde in het Vlaanderen van de dertiende eeuw” 20.50 u : Muzikaal Intermezzo o.l.v. T Veeckeman 21.00 u : Directeur Davidsfondsuitgeverij Katrien De Vreese: *Aanbieden van het eerste boek aan Minister J Schauvliege en de personaliteiten ** Deponeren van het eerste exemplaar van het boek in de “privilegiën-couffre van de Vier Ambachten” door K De Vreese, J Janssens & A De Kraker 21.10 u : Dr. A. de Kraker, voorzitter stuurgroep Heemkringen Vier Ambachten : slotwoord 21.20 u : Afsluiting door Davidsfonds Assenede 21.30 u : Receptie, aangeboden door de gemeentelijke Cultuurraad van Assenede. ‘Meet en greet’. Boekenverkoop aan 10% korting. Verdere kennismaking met het borduurproject.

Deze avond fungeert tevens als “Keuredag” voor de Heemkringen uit de eertijdse VierAmbachtenomschrijving, ter gelegenheid waarvan de Heemkundigen uit de streek mekaar om de twee jaar ontmoeten rond een actueel heemkundig thema.

Toegang vrij. Ingang gratis. Samenwerkende organisaties: Davidsfonds, vzw Hallekin, Heemkundige Kring De Twee Ambachten, Stuurgroep der Heemkringen uit de Vier Ambachten. Gemeente Assenede. Cultuurraad Assenede. M.m.v. COMEET en Erfgoedcel Meetjesland.

Pagina 13 van 39

8.

Contact : www.tapijtvanassenede.be

Mevr. Annie De Smet is voorzitter en prof Dr. Jozef Janssens is ondervoorzitter van de tapijtwerkgroep; tot het sturend borduurteam horen verder : borduur-coördinator Renée Gerits en borduurspecialiste Lieve De Zutter. De Zutter was lesgeefster aan de borduuracademie van de modeacademie van Antwerpen.

Vzw HALLEKIN ond nr 0433479340

Adres : Hollekensstraat, 5, B 9960 Assenede Email : [email protected] Tel: 00 32 (0)93 44 44 44 www.tapijtvanassenede.be Dit adres is tevens een afhaalpunt voor het jubileumboek: “Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede. Liefde in het Vlaanderen van de dertiende eeuw” van de hand van Professor em. Dr Jozef Janssens, Dr Adri de Kraker, Dr Jan Uyttendaele, Dr Veerle Uyttersprot. Uitgave DAVIDSFONDS 2015 : www.davidsfondsuitgeverij.be

9.

Beelden-Foto’s-Tekeningen

14° -eeuws manuscript van het 750 jaar oude liefdesgedicht “Floris ende Blancefloer” van Diederic van Assenede. Universiteit te Leiden LTK 191

Pagina 14 van 39

Nancy Van Hijfte borduurt op schitterende wijze het titeltafereel. Voordien had ze nog nooit geborduurd. VZW Hallekin gaf acht maand lang borduurlessen aan kandidaat-borduursters; lesgevers : Lieve De Zutter en Renée Gerits

Het overtekenen van de basistekening van de hand van Peter Audenaert op het linnen (geschonken door nv LIBECO) middels een lichtbak gemaakt in/ter beschikking gesteld door de technische school St Laurens te ZELZATE

Pagina 15 van 39

Overzetten van de tekeningen via “lichtbak” op het linnen doek door de borduursters : Lut Cocquyt (ook tekenaar), Christine Verpaele en Nancy Van Hijfte

Borduren op borduurtafels. Er wordt niet geborduurd middels borduurringen. Er zijn 50 borduurtafels nodig. In de handel kosten deze 100 €/stuk. Dhr Guido Lemaire uit Boekhoute maakt als vrijwilliger de borduurtafels voor het ganse borduurproject.

Pagina 16 van 39

Diederic van Assenede was 750 jaar geleden KLERK bij het Graafschap Vlaanderen. Zijn naam wordt meer dan 20 keer terug gevonden in charters van de 13° eeuw: in casu in een charter van het jaar 1290 : Dirkin declarc van Hasnede.

19°-eeuwse schilderij in de Raadszaal van de stad Kortrijk : Diederic van Assenede leest voor uit Floris ende Blancefloer ten aanzien van de Vlaamse Gravin Margaretha van Constantinopel en haar gezelschap

Pagina 17 van 39

Tafereel voor het “Tapijt van Assenede”: Diederic aan het werk aan zijn schrijftafel.

Titeltafereel voor het “Tapijt van Assenede”

Pagina 18 van 39

Borduurwerk is fijn werk. Vele borduursters borduren met een speciale borduurbril

Het keuren van de wol door geroutineerde borduursters, die meewerken aan het project

Een reeds half afgewerkt tapijtpaneel, borduurwerk met gekleurde wol op Vlaams linnen : het titelpaneel, met in de achtergrond enkele basistekeningen voor het wandtapijt. Nancy van Hijfte (links) en (rechts) de voorzitter van het wandtapijtproject : Annie De Smet van vzw HALLEKIN, Asseneedse erfgoedkring.

Pagina 19 van 39

De borduursters kunnen samen borduren in een gezellige sfeer op de zetel van vzw HALLEKIN te Assenede; wie het verkiest kan thuis borduren op eigen ritme.

Mevrouw Christine Verpaele borduurt thuis een volledig en groot paneel voor het “Tapijt van Assenede”. Andere borduursters borduren samen, bv met vier borduursters, aan een tafereel: ofwel thuis ofwel in de Hollekensstraat te Assenede.

Pagina 20 van 39

Annemarie De Scheemaecker (Oosteeklo) en Lut Van Laere (Oosteeklo) tonen het Tapijttafereel dat ze samen met Bea De Nocker (Assenede) borduren

Medeborduursters bestuderen het borduurwerk van Anne De Mulder (Boekhoute)

Pagina 21 van 39

Ontwerptekeningen voor het “Tapijt van Assenede”

Pagina 22 van 39

Wie thuis borduurt krijgt alle borduurmateriaal mee : borduurtafel, linnen doek met de te borduren tekening erop, de gekleurde wol, ingekleurde tekening, werkfiche. Marie-Rose DEWIL uit TERVUREN borduurt het tafereel “Diederic schrijft zijn liefdesverhaal”

Op borduur-les bij vzw HALLEKIN te Assenede voorjaar 2015

Pagina 23 van 39

Nellie de Kraker (Zaamslag) op borduur-les; oefenen met een borduurring

Borduren met een vergrootglas : fijn detailwerk; Trees Coens Assenede

Erna Ranschaert (Sas van Gent) en Nellie De Kraker (Zaamslag): borduren aan een definitief tafereel op borduurtafel

Pagina 24 van 39

De West-Vlaamse linnenwever NV LIBECO (horende bij de Europese TOP-3 der linnenwevers) schonk 170m2 hoog kwalitatief linnen (Keurmerk : Belgisch linnen) aan vzw Hallekin voor het “Tapijt van Assenede”: overhandiging van een van de rollen.

Pagina 25 van 39

Het paneel dat Trees Heye, Angéle Genbrugge en Linda De Scheemacker (Ertvelde) samen met Beila Soto Hernandes borduren

Voordrachten en infosessies in casu Sas van Gent

Pagina 26 van 39

Samen borduren is ook gezellig samenzijn

Tekenaar Peter Audenaert uit Assenede; tevens beeldhouwer van het bronzen beeld d.d. 2013 voorstellende Diederic van Assenede. Peter tekent de taferelen voor het “Tapijt van Assenede”

Pagina 27 van 39

Op studiebezoek in Edingburgh, Schotland, aan The Great Tapestry of Scotland

Enkele borduursters op bezoek in de Schotse huizen te VEERE (Ndl) op 23 juni 2015 waar het Schotse Tapijt “Scottish Diaspora Tapestry” is tentoongesteld.

Pagina 28 van 39

Het Schotse borduurwerk wordt met de loep bestudeerd door de Zeeuws-Vlaamse/Vlaamse borduursters; in casu door Beila Soto Hernandes

Pagina 29 van 39

Het leidend borduurteam voor het “Tapijt van Assenede”: Links : Lieve De Zutter, regentes mode, borduurspecialiste, gewezen lesgeefster aan de borduuracademie bij de Antwerpse modeacademie (Ertvelde); Midden : Renée Gerits, regentes mode, borduurcoordinator, gewezen lesgeefster in dag- en avondonderwijs (Assenede); Rechts : Annie De Smet, bestuurder vzw HALLEKIN (erfgoedvereniging); Voorzitter van de werkgroep “Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer” (Assenede);

Kandidaat-borduursters kunnen vrijblijvend contact opnemen met een van deze drie leidsters : voor een verkennend gesprek, om eens naar eigen borduurwerkjes te kijken : thuis, of te Assenede : Hollekensstraat nr 5 (borduurlokaal); of om eens tijdens borduursessies te komen zien naar de aan de gang zijnde borduurwerken. Gewoon even bellen : Tel. 09 344 44 44; 00 32 93 44 44 44; [email protected]

Pagina 30 van 39

Overleg tussen tekenaars, borduurleidsters, en historicus

Computatio dirkini de hassnede de redditibus mori …(OCMW-archief te BRUGGE) Vertaling: Rekening van Diederic van Assenede over de belastingsopbrengsten uit de moeren… ; anno M C C L XXX nono 1000 100 100 50 30 9 = het jaar 1289 Rekening van het jaar 1289 van de “Brieven van Assenede”. Grote vraag : “Eigenhandig geschreven” ? Zou uitzonderlijk zijn…

Pagina 31 van 39

Bronzen beeld van Diederic van Assenede in de tuin van het Gemeentehuis van Assenede (P. Audenaert)

12°-eeuwse kerk van Assenede Diederic heeft dit gebouw 750 jaar geleden zelf nog gekend en waarbinnen nu op 23/10/2015 ‘zijn’ project wordt voorgesteld

Stukje uit het 940 jaar oude “Tapisserie de Bayeux” (www.tapisserie-bayeux.fr). Dit eeuwenoud Frans wandtapijt (70 meter lang, 50 cm hoog) waarop de slag bij HASTINGS dd. 1066 is voorgesteld inspireerde de ondervoorzitter van vzw HALLEKIN, Advocaat Arvid De Smet, tot zijn voorstel tot het realiseren van een “Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer” (100 meter lang, 90 cm hoog) ..niet over een bloedige oorlog doch over een eeuwenoud ontroerend liefdesverhaal.

Pagina 32 van 39

Leren van mekaars borduurwerk. Ervaring uitwisselen.

Guido Lemaire uit Boekhoute maakt de borduurtafels voor het borduurwerk voor het “Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer”. Tony Geys ontwerpt mede het storyboard voor de tekeningen.

Pagina 33 van 39

Uittreksel uit een charter van 1282 waarbij eigendom van de “Van Hassenede’s” wordt gesitueerd te ZELZATE in de huidige Karnemelkpolder, oud moergebied te Zelzate: “..le muer de salsaten en la paroche de Hassenede entre le moer de Philippon le fil dirkin de Hassenede .. » Vertaling : “ ..in het moer van Zelzate in de parochie Assenede tussen het moer van Filip de zoon van Diederic van Assenede .. ». Diederic van Assenede was naast grafelijk ambtenaar en naast belastingontvanger ook uitbater van moergebied waar zowel turf als brandstof werd gewonnen, als ‘darrinck’(sel) ten behoeve van de zoutproductie. In de Keure van de Vier Ambachten dd 1242 is hieromtrent bepaald: Quicumque de terra sua effodit sel, unde sal coquitur, debet comiti tres lodos de una mensura terre ; vertaling : alwie op zijn grond sel (darrinck = zout veen) delft om er zout uit te winnen, is de graaf een belasting van « drie loot » schuldig per gemet. PS: SEL-saete : Zelzate.

..en de jaarlijkse grondbelasting moest betaald worden aan “ ..nos bries de hassenede”, (de brieven van Assenede), die gehouden worden door Diederic van Assenede zo bepaalt de Graaf van Vlaanderen in deze charter dd 1282

Het zegel van de graven van Vlaanderen ten tijde van Diederic van Assenede : Margaretha van Constantinopel en haar zoon Gwijde van Dampierre

Pagina 34 van 39

Gravensteen te Gent (einde 12° eeuw) ten tijde van de grafelijke klerk Diederic van Assenede : nieuw teken van de grafelijke macht te Gent

Professor Dr Jozef Janssens Auteur/redacteur van het DFJubileumboek Historisch begeleider van het Tapijtproject

Diederic van Assenede was vermoedelijk ook ondernemer in de zoutproductie : Zoutproductie de late middeleeuwen Midden : delven van ‘darrinck’, zout moer Links : (1) het te drogen zetten van de zoute turfblokken, gestapeld in kegelvorm; (2) het verbranden van het zoute turf tot as (sel) (3) het opscheppen van het sel , en laden van het sel in scheepjes Rechts : “zoutketen”, waarin het sel wordt uitgekookt met zeewater tot het zout kristalliseert

Pagina 35 van 39

Het uitkoken van het sel tot zout in een zoutkeet

Pagina 36 van 39

Pagina 37 van 39

Pagina 38 van 39

Pagina 39 van 39

Twee miniaturen uit het Duitse gedicht Flore und Blanscheflur van Conrad Fleck (1230) (dertig jaar ouder dan Diederic’s gedicht)

Controle van 140.000 meter geleverde two-ply Engelse wol