FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE

T K R A M O I B DE K J I R K N A R F IN FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE

Biomarkt in Frankrijk

Oktober 2015

Flanders Investment & Trade Parijs Anne-Marie Van Dyck 6, rue Euler F - 75008 Paris E-mail:[email protected] T: +33 1 56 89 14 51 | F: +33 1 56 89 14 52

Inhoudstafel

1.

Inleiding........................................................................................................................................... 3

2.

Benadering van de Franse markt ..................................................................................................... 4

3.

Biosector in Frankrijk ....................................................................................................................... 5 Biologische landbouw in Frankrijk ................................................................................................... 5 Landbouwgrond ....................................................................................................................... 7 Landbouwbedrijven ............................................................................................................... 10 Bioverwerkende industrieën .................................................................................................. 11 Consumptiemarkt: een structureel groeiende markt .................................................................... 13

4.

Certificering en labels................................................................................................................... 16 Certificeringsorganismen ............................................................................................................... 16

5.

Distributiekanalen ........................................................................................................................ 20 Grootdistributie – aankoopcentrales ............................................................................................. 23 Biologische speciaalzaken en winkelketens ................................................................................... 23 Distributeurs, groothandelaars en importeurs .............................................................................. 25

6.

Beurzen en vakpers ...................................................................................................................... 25 Beurzen .......................................................................................................................................... 25 Vakpers .......................................................................................................................................... 26

7.

Beroepsorganisaties en websites................................................................................................. 29 Organisaties en verenigingen......................................................................................................... 29 Websites ........................................................................................................................................ 32

Bijlage 1 - Beurzen ................................................................................................................................. 33 Bijlage 2 – Règles d’usage de la marque AB .......................................................................................... 39 Bijlage 3 – Note d’information Règles d’usage marque AB. .................................................................. 40

2

1.

Inleiding

Deze studie is een update van de studie uit 2007. Er wordt ingegaan op de recente ontwikkeling van de biomarkt in Frankrijk en de cijfers werden geactualiseerd en aangevuld. Er werd dieper ingegaan op de distributiekanalen. Vandaag is Frankrijk, na Duitsland, de tweede grootste markt voor biologische producten in Europa. De biomarkt is de laatste tien jaar met ‘dubbele cijfers’ gegroeid en boekte eind 2014 meer dan 5 miljard euro omzet. Het aantal consumenten dat regelmatig bio eet, blijft stijgen; 88% van de Fransen hebben in 2014 bioproducten geconsumeerd, aanzienlijk meer dan de 75% in 2013. Bio blijkt zich ook te handhaven ondanks de economische, milieu en maatschappelijke crisis. Bio blijft groeien, ook in een tijd waarin de koopkracht van de huishoudens onder druk staat. 46% van de verkoop van biologische producten verloopt via de grootdistributie. T.o.v. 2007 is dit een stijging van 8%. Andere kanalen, zoals biowinkels en directe verkoop, blijven gezond groeien, en behouden nog een belangrijk marktaandeel, maar toch brokkelt dit langzamerhand af. Dit toont aan dat de biomarkt evolueert van een nichemarkt naar een meer ‘mainstream’-markt. De Franse landbouwsector speelt uiteraard ook in op de groeiende marktvraag naar biologische producten. In de periode 2004-2014 groeide de oppervlakte van de biologisch gecertificeerde landbouwgrond met 7,5% per jaar van 468.000 hectaren naar 970.000 hectaren. Het feit dat het bio-areaal1 nog net iets sneller groeit, wijst op een duurzame ontwikkeling van de biomarkt. Het regeringsprogramma ‘Ambition Bio 2017’2 heeft ongetwijfeld bijgedragen aan deze trend. 76% van de in 2014 in Frankrijk geconsumeerde biologische producten waren ‘Made in France’; in 2010 was dit 65%. De vraag naar biologische producten ligt nog steeds hoger dan het Franse aanbod. De overige 24% wordt geïmporteerd, waarvan de helft uit de EU en de andere helft uit niet-EU landen. Het aantal importbedrijven, exclusief gespecialiseerd in biologische producten, neemt af: in 2013 waren er 157, terwijl dit in 2014 verminderd was tot 141. Het marktaandeel van de geïmporteerde biologische producten zal in de toekomst blijvend onder druk staan door de groei van het lokale Franse aanbod. Biologische producten die weinig of niet aanwezig zijn op de Franse markt zullen wel steeds afnemers blijven vinden. Creativiteit en innoverend ondernemen worden dé uitdaging voor de Vlaamse producent om op deze trends te reageren. Noteer dat u voor individuele bijstand op de Franse biomarkt steeds beroep kan doen op de diensten van de vier kantoren van Flanders Investment & Trade in Frankrijk, namelijk Bordeaux, Lyon, Rijsel en Parijs. Parijs, oktober 2015 Anne-Marie Van Dyck

1Bio-areaal

= Bio-gecertificeerde landbouwgrond + grond in omschakeling: van 534.086 hectaren naar 1.118.342 hectaren (7,67% per jaar) 2

Conseil National de l’Alimentation|L’avis n°74 ‘Le Bio en France: situation actuelle et perspectives de développement’|plg. 9| Directe link/ http://www.cna-alimentation.fr/wp-content/uploads/2015/04/CNA_Avis74_leBIOenFrance__2015.pdf

Biomarkt in Frankrijk | oktober 2015

3

2.

Benadering van de Franse markt

Onderhandelen in Frankrijk kost tijd en een Fransman is niet direct geneigd ter zake te komen. Hij is gevoelig voor goede persoonlijke contacten. Zij dienen frequent en grondig te worden onderhouden. De Fransen staan bekend als chauvinisten die het protectionisme hebben uitgevonden. Enig doorzettingsvermogen is noodzakelijk om vertrouwen te winnen. Handigheid, vindingrijkheid, improvisatietalent en welsprekendheid zijn belangrijke troeven. Een zekere flair en luchtig optreden behoren tot de Franse levensstijl. Zin voor humor en ongedwongenheid zijn vooral bij langere onderhandelingen behulpzaam. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland gaat men minder gestructureerd en niet volgens een vooraf vastgelegde agenda te werk. Uitnodigingen voor de lunch worden door Franse zakenpartners doorgaans op prijs gesteld en bieden de mogelijkheid hen ook op informeel vlak te leren kennen. Tijdens de maaltijd wordt dan ook niet alleen over business gepraat en een uitgebreide lunch geeft de mogelijkheid de zakenpartner persoonlijk beter te leren kennen. De Franse bedrijfsorganisatie is zeer hiërarchisch gestructureerd. De diverse functies zijn sterk aan kaders gebonden wat het onderhandelingsproces kan bemoeilijken. Een groot deel van het lager personeel is dikwijls summier ingelicht over de operationele politiek, laat staan de strategische beslissingen. De beslissingsmacht is meestal in handen van een beperkt aantal mensen, het hogere kaderpersoneel dat moeilijk te bereiken is. Het is daarom aan te bevelen om op een zo hoog mogelijk niveau te onderhandelen en zich bij pogingen tot het maken van een afspraak niet te laten tegenhouden door een secretaresse. Men raadt aan om mondeling vastgelegde afspraken steeds schriftelijk te bevestigen. Hoe dan ook is de Fransman door de band genomen een trouwe afnemer en eens zijn interesse gewekt, zijn er reële kansen voor het uitbouwen van een duurzame samenwerking. Een goede kennis van de Franse taal is sterk aanbevolen. Het is belangrijk dat teksten en brochures in vlekkeloos Frans worden opgesteld. Corresponderen in het Frans wordt altijd gewaardeerd, maar de Franse zakenman is er zich meer en meer van bewust dat de kennis van het Engels onontbeerlijk is geworden. Nog een laatste wenk: vooraleer een samenwerkingscontract af te sluiten, blijft het aangeraden inlichtingen over de toekomstige partner in te winnen. Aan Fransen wordt een iets overdreven reputatie van slechte betalers toegewezen maar behoedzaam blijven is de boodschap. Vooraf dient in elk geval gezegd dat elk bedrijf dat wil beginnen exporteren, gediend is met een systematische aanpak, wat in de praktijk vaak neerkomt op een regionale aanpak. Voor veel producten en diensten blijkt starten net over de grens nog steeds een goed recept. Aanraders qua startgebieden zijn uiteraard de regio’s Nord-Pas de Calais en Île-de-France, deze laatste is qua marktkansen voor consumptiegoederen de belangrijkste in Frankrijk.

4

3.

Biosector in Frankrijk3

De biomarkt is geen nichemarkt meer, consumptie en productie van biologische producten op wereldvlak namen het laatste decennium significant toe en deze opmars zal in de toekomst zeker niet verminderen. In 20134 telde de wereld 2 miljoen bio-gecertificeerde landbouwbedrijven verspreid over 170 landen met een totale landbouwoppervlakte van 43,1 miljoen hectare. De drie vooraanstaande landen inzake biolandbouwoppervlakte zijn Australië (17,2 miljoen hectare), Argentinië (3,2 miljoen hectare) en de Verenigde Staten (2,2 miljoen hectare, 2011). In de huidige 28 EU-lidstaten5 is in de periode 2000-2013 de grondoppervlakte voor biolandbouw meer dan verdubbeld van 4,3 miljoen hectare naar 10,2 miljoen hectare met meer dan 255.000 biologische landbouwexploitaties. Met 10% van de bewerkte landbouwgrond (SAU6) bevindt Frankrijk zich op Europees niveau op de derde plaats na Spanje (16%) en Italië (14%). Vlaanderen7 komt op de 20ste plaats met 5.042 hectare bio-gecertificeerde landbouwgrond in 2014, quasi gelijk aan 2013 (-0,5%). Van het totale bio-areaal was 698 hectare in omschakeling. ‘Organic Monitor’8 schatte in dat de wereldconsumptie van biologische producten in 2013 tot 72 miljard US dollar (ongeveer 64 miljard euro) opliep. De Verenigde Staten staan aan de top met 24,3 miljard euro, gevolgd door Duitsland (7,6 miljard euro) en Frankrijk (4,4 miljard euro). Noord-Amerika en West-Europa zijn op wereldvlak wel duidelijk de voornaamste afnemers van bioproducten. Europa besteedde in totaal voor 22,2 miljard euro aan bioproducten in 2013, China daarentegen slechts 2,4 miljard euro. België9 kocht voor 435 miljoen euro aan biologische producten in 2014 (+3,8% t.o.v. 2013) waarvan 212 miljoen euro (+3,8% t.o.v. 2013) door de Vlaamse huishoudens. Berekend per capita staat echter Zwitserland aan de kop met een jaarlijkse uitgave van 210 euro per inwoner voor bioproducten, Denemarken volgt met 163 euro en Luxemburg positioneert zich op de derde plaats met 157 euro. De gemiddelde consumptie van bioproducten per capita in de wereld is echter zeer laag met 10,05 US dollar (8,94 euro), in Europa10 bedraagt dit cijfer 44 euro per bewoner (2013). Voor Frankrijk lag dit bedrag in 2014 op €73 per jaar en per hoofd van de bevolking. Biologische landbouw in Frankrijk11: 3

Cijfermateriaal en gegevens indien niet specifiek vermeld in de voetnota komen uit de volgende bronnen: Agence Française pour le Développement et la Promotion de l’Agriculture Biologique (Agence Bio in ‘t kort); Bio Linéaires, le support pratique des points de vente Bio et Diétique Syndicat Nationnal des Distributeurs Spécialisés de Produits Biologiques et Diététiques (Synadis) 4 FIBL|Yearbook 2015|‘The World of Organic Agriculture 2015, Key data’ (www.organic-world.net) 5 Agence Bio|Communiqué de Presse (août 2014) |La France dans le peloton de tête de la bio en Europe 6 SAU, Surface Agricole Utile 7

Departement Landbouw & Visserij|De biologische landbouw in Vlaanderen 2015| Vincent Samborski, Luc Van Bellegem

8

Idem footnote 2

9

Idem footnote 3

10

FIBL| Media release February 10, 2015|European organic market continued to grow in 2013 (www.fibl.org) Bio|Les derniers chiffres de la bio (juin 2015) |Chiffres de la Bio en France en 2014; Agence Bio|Dossier de Presse 22 mai 2015|La Bio se développe sur tous les fronts; Agence Bio|La bio en France de la production à la consommation|Edition 2014| Chap. 4 11Agence


5

In 2014 strekte de grondoppervlakte voor biologische landbouw in Frankrijk zich uit over bijna 1,12 miljoen hectare, of anders uitgedrukt: 4,14% van de totale bewerkte landbouwoppervlakte (SAU); 5,6% van het aantal landbouwexploitaties; meer dan 7% van de werkgelegenheid in de landbouwsector. De laatste tien jaar12 onderging de biologische landbouwsector in Frankrijk een zeer significante ontwikkeling: Het totaal bio-areaal van producenten steeg in de jaren 2003-2013 met bijna 92,5% (van 550.990 hectare naar 1.060.756 hectare), het aantal landbouwexploitaties groeide met 124,20% en het aantal bioverwerkers, distributeurs en importeurs vermenigvuldigde zich met 2,6.

Evolutie sinds 1995 van het aantal biologische producenten en andere bio-operatoren alsook de oppervlaktes in de biologische productie13

(C1 Oppervlakte 1ste jaar in omschakeling; C2 tweede jaar in omschakeling en C3 derde jaar in omschakeling)

12 13

6

Agence Bio|Dossier de Presse 22 mai 2015 La Bio se développe sur tous les fronts|pg.6 Agence Bio|Dossier de Presse 22 mai 2015 La Bio se développe sur tous les fronts|pg.6

Landbouwgrond Het bio-areaal steeg in 201414 met 5,4% t.o.v. 2013: van 1.060.756 hectare naar 1.118.190 hectare; 970.159 hectare (86,76%) was bio-gecertificeerd, 148.052 hectare (13,24%) grond in omschakeling. Over de periode 2013-2014 steeg de oppervlakte van bio-gecertificeerde landbouwgrond met 4% van 930.868 hectare naar 970.159 hectare, in de periode 2012-2013 bedroeg de stijging 9% (van 885.644 hectare naar 930.868 hectare). In 2003 had Frankrijk slechts 406.338 hectare oppervlakte aan biologische grond.

Evolutie van de Franse gecertificeerde biologische landbouwgrond van 1995 tot 2015

Source: Agence BIO/OC15

14

Agence Bio|Les derniers chiffres de la bio (juin 2015) |Chiffres de la Bio en France en 2014

15

Agence Bio|La bio en France de la production à la consommation|Edition 2014| Chap. 4 - pg. 5


7

Gronden bio gecertificeerd Plantaardige productie

Totale oppervlakte 2014

Totale oppervlakte 2013

Evolutie 2014/2013

Akkerbouwgewassen

192.963

182.012

6%

- Graangewassen

145.993

141.512

3%

- 0liegewassen

26 986

25.339

6%

- Eiwitgewassen

13.841

10.027

38%

- Peulvruchten

6.143

5.134

20%

Veevoeder

636.580

605.004

5%

Groenten

16.559

15.179

9%

Fruit

22.586

19.644

15%

Wijngaarden

54.687

49.262

11%

PPAM16

4.585

4.125

11%

Andere

42.179

55.642

-24%

Totaal

970.159

930.868

4%

Al naargelang product en regio is de biologische landbouwproductie minder of meer vertegenwoordigd. Het agentschap ‘Agence Bio’ bracht de landbouwgronden in biologische productie in kaart, de helft van de gronden is gevestigd in 5 regio’s, namelijk:

Midi-Pyrénées 145.409 hectare (115.491 hectare in 2013); Pays de la Loire 115.570 hectare (97.920 hectare in 2013); Languedoc-Roussillon 100.789 hectare (84.704 hectare in 2013); Rhône-Alpes 96.331 hectare (83.642 hectare in 2013); Provence-Alpes-Côte d’Azur 93.184 hectare (76.872 hectare in 2014).

16

8

PPAM (Plantes à parfum, Aromatiques et Médicinales), Aromatische en Geneeskrachtige Parfumplanten

Oppervlaktes en exploitanten die zich bezighouden met bio per regio in 2014 17

(C1 Oppervlakte 1ste jaar in omschakeling; C2 tweede jaar in omschakeling en C3 derde jaar in omschakeling)

17

Agence Bio|Dossier de Presse 22 mai 2015|La Bio se développe sur tous les fronts| pg.11


9

Landbouwbedrijven Het aantal biolandbouwers is tussen 2003 en 2013 meer dan verdubbeld (van 11.359 biobedrijven naar 25.467). In 2003 vertegenwoordigden de bioboerderijen 1,77 % van de totale landbouwexploitaties, in 2013 liep dit op tot 5,4% en in 2014 tot 5,6% met een totaal van 26.466 exploitaties. Overzicht van het biologisch areaal en de biolandbouwers/-bedrijven18

Plantaardige productie

Dierlijke productie

18

Agence Bio|Chiffres de la Bio en France en 2014|Les derniers chiffres de la bio (juin 2015)

10

De biolandbouwers zijn verbouwden/kweekten:

vrij

gediversifieerd.

Van

de

26.466

bedrijven

in

2014,

64% grasland of voedergewassen; 37% graangewassen, oliehoudende zaden of peulvruchten; 41% fruit en/of groenten; 19% wijngaarden; 7% PPAM; 36% vee, waaronder: o 22% rundvee (melkkoeien en zoogkoeien), 3 bioveehouderijen op 5; o 10% varkens of pluimvee; o 6% schapen en 3% zijn geiten. Bijna 2 op de 3 landbouwexploitaties zijn volledig bio gecertificeerd, 1 op 4 gedeeltelijk bio en gedeeltelijk in omschakeling en 1 op 10 volledig in omschakeling. Bioverwerkende industrieën19 In 2014 telde Frankrijk downstream in totaal 12.919 verwerkers, verdelers en importeurs van biologische producten:

9.444 bioverwerkers, een stijging van 2% t.o.v. 2013 (9.297), in 2013 steeg het aantal met 4% t.o.v. 2012 (8.957):  bijna 80% van de bio-gecertificeerde verwerkers hebben hun hoofdactiviteit in de plantaardige sector (vooral groenten);  bijna 60% in de sector bakkerij en pasta;  bijna 10% in de dierensector (inclusief FAB20).

19

Agence Bio|Chiffres de la Bio en France en 2014|Les derniers chiffres de la bio (juin 2015)

20

FAB = Food and Agricultural Business


11

De bioverwerkers bevinden zich voornamelijk in de regio’s Noord-Frankrijk, WestFrankrijk (Grand Ouest) en de Rhônevallei en zijn volgens voornaamste hoofdactiviteit opgedeeld als volgt: Nombre de transformateurs Par secteur principal d’activité économique en 201421 Semences et plants

16

Miel*

6

Œufs

18

Viandes

576

Poissons, crustacés et mollusques

116

Fruits et légumes

526

Huiles et graisses végétales ou animales*

156

Alimentation animale

111

Grains et produits amylacés

273

Produits laitiers

229

Produits de boulangerie‐pâtisserie et/ou pâtes alimentaires

5.230 890

dont, Boulangeries et boulangeries‐pâtisseries Fabrication industrielle de pain ou pâtes‐fraiches

121

Terminaux de cuisson

3.261

Autres produits alimentaires

691

Boissons

648

Huiles essentielles et autres produits à base de PPAM*

83

Restauration

95

Multi‐produits*

318

Autres activités

6 TOTAL

Secteur non précisé en cours de rapprochement

9.444

346

*Données provisoires ‐ source, Agence Bio

3.334 verdelers/distributeurs, 7% meer dan in 2013 (3.123). In 2013 kende deze activiteit sector echter nog een terugval van -4% t.o.v. 2012 (3.246). Bioverwerkers alsook distributeurs van bioproducten zijn talrijker in gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid alsook in specifieke productiestreken zoals bijvoorbeeld zuivelof wijnbouwstreken. 141 importeurs. Sinds 2010 neemt het aantal importeurs met import van biologische producten als hoofdactiviteit constant af; in 2014 daalde dit aantal met -10% t.o.v. 2013 (van 157 naar 141). Dit komt vooral omdat het Franse aanbod sterk gestegen is de laatste jaren en 76% van de biologische producten aanwezig op de Franse markt ‘Made in

21

Agence Bio|Dossier de Presse 22 mai 2015|La Bio se développe sur tous les fronts| pg. 7

12

France’ producten zijn. Het aantal bioverwerkers en distributeurs dat ook bioproducten invoert, daalt. In waarde is 76% van de in Frankrijk genuttigde bioproducten ook afkomstig uit Frankrijk, 12% komt uit de EU en de overige 12% uit de niet-EU-landen. Quasi de helft van de Franse invoer van biologische producten bestaat uit exotische producten en gastronomische specialiteiten die niet in het land vervaardigd worden. De kruidenierswaren staan voor bijna de helft van de Franse invoer van bioproducten en verse groenten en fruit voor meer dan een vijfde van de import. Een vijfde van de ingevoerde producten bestaat uit producten die momenteel weinig beschikbaar zijn in het land zelf, maar de vooruitzichten zijn wel dat het Franse aanbod ervan op middellange termijn zal stijgen. Uit onderstaande tabel kan men afleiden dat Frankrijk uit de EU vooral zeevruchten en gerookte vis invoert (bijna 60%), vervolgens diepvries- en cateringproducten (over de 35%). De import van kruidenierswaren en niet alcoholische drank komt in percentage ongeveer overeen met de invoer van groenten (bijna 20%).

Oorsprong van leveringen zoals biologische producten in 2014

Source: Agence BIO / ANDI 2015

Consumptiemarkt22: een structureel groeiende markt De biologische voedingsmarkt is een constant groeiende markt welke in de periode 1999-2005 een gemiddelde groei van 10% per jaar kende. De biomarkt is verdubbeld tussen 2007 en 2012. Tussen 2012 en 2014 is hij met 20% gegroeid. Met een omzetgroei van 10% eind 2014 t.o.v. 2013 boekte de biomarkt in 2014 een omzetcijfer van 5 miljard euro23 (in 2005 was dit 1,6 miljard

22

Bronnen: Agence Bio/CSA|Baromètre de consommation et de perception des produits biologiques en France|12ème édition – 1ère phase| Janvier 2015 Agence Bio|Dossier de Presse 18 février 2015|La Bio poursuit son développement et accroît son rayonnement aurpès des Français 23 LSA n° 2366|14 mai 2015|pg. 31|Le bio s’installe durablement


13

euro), dit houdt 2,6% van de totale Franse voedingsmarkt in. De conventionele voedingsmarkt (niet bio) daarentegen kende in 2014 een omzetstijging van slechts 3,6%. Bio deed zijn intrede in het dagelijkse leven van vele Franse families. Het succes van bio in Frankrijk heeft veel te maken met de mentaliteitswijziging en de perceptie van de consument t.o.v. bioproducten; bio verleidt niet enkel meer de puristen. Het consumeren van bioproducten verankert zich bestendig in de eetgewoontes van de Fransen. Vier verschillende soorten van bioconsumenten kan men onderscheiden: de dagelijkse consument van bioproducten (‘Bio-quotidiens’); de wekelijkse (‘Bio-hebdos’); de maandelijkse (‘Bio-mensuels’); en tenslotte de bio-occasionelen (‘Bio–occasionnels’). Negen Fransen op de tien zijn bio-occasioneel en zes op de tien zijn regelmatige bioconsumenten, dit wil zeggen dat ze minstens één bioproduct per maand eten. Volgens de laatste barometer van het Franse agentschap ‘Agence Bio’ (januari 2015) zou 88% (75% in 2013) van de bevolking bioproducten consumeren, 62% (49% in 2013) op regelmatige basis (10% dagelijks, 23% wekelijks, 29% maandelijks) en 26% occasioneel. De democratisering van bio zet door. Terwijl in 2003 46% van de Franse bevolking nog nooit een bioproduct had geproefd, daalde dit percentage in 2006 tot 39% en halveerde zelf tussen 2013 en 2014, van 25% tot 12%. 92% van de bioconsumenten wensen in de toekomst dan ook hun consumptie van bioproducten te handhaven en zelfs te verhogen. 67% Van de Franse bevolking koopt ook de non-foodproducten vervaardigd met bio-ingrediënten. De duurzame groei van bioconsumptie is te verklaren door het feit dat ook het aanbod steeds groter en uitgebreider wordt, zowel in de grootdistributie (Grande Surfaces Alimentaires - GSA), als in de biologische speciaalzaken. Een toenemend aantal consumenten staan positief tegenover bioproducten en stellen de voordelen van de biologische landbouw (91% gezondheid, 91% kwaliteit en smaak en 86% milieu) op prijs. Ook het gebruik van bioproducten in de collectieve maaltijdverstrekking (restauration collective) neemt bestendig toe. In 2014 werd er voor een bedrag van 191 miljoen euro (BTW niet inbegrepen) uitgegeven aan de aankoop van bioproducten in deze sector, een stijging van 11% t.o.v. 2013. Inkoop van biologische producten door deze branche (RHD - Restauration Hors Domicile) neemt de laatste jaren toe. De aankoop van wijnen in het bijzonder stijgt. De thuisconsumptie van bioproducten staat in 2014 voor een bedrag van 4,83 miljard euro (BTW inbegrepen); dit betekende een stijging van 10% t.o.v. 2013 en wordt geschat op 2,4% van de totale voedingsmarkt. Op de vraag ‘Waarom eet u bioproducten?’ gesteld aan 305 bioconsumenten in 2013, waren de antwoorden als volgt:

14

Antwoord op de vraag: 'Om welke redenen gebruikt u biologische producten?’24 Base ‘consommateurs bio’, 305 répondants

Bij de keuze van een bioproduct staat de ‘traçabilité’ – traceerbaarheid – hoog aangeschreven. De herkomst is belangrijk en de tendens is nu sterk om lokaal te kopen, vooral wat verse producten betreft. 76% van de bioproducten op de Franse markt is ‘Made in France’ maar het nationale aanbod kan de vraag niet volgen en Frankrijk blijft genoodzaakt om biologische producten in te voeren. De consumptie van bioproducten steeg met 10% terwijl de grondoppervlakte gewijd aan biologische landbouw met 5,4% toenam in de periode 2013-2014. Alhoewel concurrentie en sterke stijging van huismerken in de biosector de prijzen van de biologische producten dichter bij die van conventionele producten brengt, blijft het prijskaartje voorlopig voor 78% van de consumenten een belemmering om meer bioproducten te kopen. Biologisch fruit en groenten staan aan de top. Begin 2015 kochten 79% van de bioconsumenten biologisch fruit en groenten; 58% biologische zuivelproducten; 48% kruideniersproducten (olie, pasta, rijst, ...); 45% biologische eieren; 45% biologische drank; 33% biologisch vlees; 30% bio brood; 45% eieren; 43% melk. De meerderheid van de Fransen zijn vleeseters en de vraag naar biologisch vlees zal in de toekomst dan ook stijgen.

24

Agence Bio|La bio en France de la production à la consommation|Edition 2014| Chap. 4 - pg. 32


15

4.

Certificering en labels

Certificeringsorganismen De controle over productie-, verwerkings- en importvoorwaarden van biologische producten wordt uitgevoerd door de certificeringsorganismen erkend door het INAO (Institut national de l’origine et de la qualité) en geaccrediteerd door COFRAC (Comité Français d’Accréditation) het Franse Accreditatiecomité. Vandaag zijn er in Frankrijk 8 certifceringsorganismen erkend voor controle en certificering van bioproducten. ECOCERT France S.A.S. BP 47 Lieu dit Lamothe 32600 L'ISLE JOURDAIN T. +33 5 62 07 34 24 - F. +33 5 62 07 11 67 www.ecocert.fr [email protected] Ecocert France is de Franse pioniersonderneming, actief sinds 1991, voor het certificeren van biologische producten. Het bedrijf heeft zich met de jaren op wereldvlak ontwikkeld tot een referentie in de biocertificering. In Frankrijk certificeert het bedrijf 65% van de biologische landbouwproducenten en 60% van de bioverwerkers (transformateurs). AGROCERT 6 rue Georges Bizet 47200 Marmande T. +33 5 53 20 35 60 – F. +33 5 53 20 92 41 www.agrocert.fr [email protected] BUREAU VERITAS – QUALITE-France 60 avenue du Général de Gaulle – Le Guillaumet 92046 Paris-la-Défense cedex T. +33 1 41 97 00 74 - F. +33 1 41 97 08 32 www.qualite-france.com [email protected] CERTIPAQ BIO 56 rue Roger Salengro 85000 La Roche-sur-Yon T. +33 2 51 05 41 32 – F. +33 2 51 05 27 11 www.certipaqbio.com [email protected]

16

CERTISUD 70 avenue Louis Sallenave 64000 Pau T. +33 5 59 02 35 52 – F. +33 5 59 84 23 06 www.certisud.fr [email protected] CERTIS Immeuble Le Millepertuis 3 rue des Orchidées Les Landes d’Apigné 35650 Le Rheu T. +33 2 99 60 82 82 – F. +33 2 99 60 83 83 www.certis.com.fr [email protected] BUREAU ALPES CONTROLE 3 bis impasse des Prairies – PAE les Glaisins 74940 Annecy-le-Vieux T. +33 4 50 64 99 56 – F. +33 4 50 64 23 80 www.certification-bio.fr [email protected] QUALISUD 15 avenue de l’Océan 40500 Saint-Sever T. +33 5 58 06 15 21 – F. +33 5 58 75 13 36 www.qualisud.fr [email protected] Labels Er zijn drie verschillende soorten biolabels in omloop in Frankrijk: het AB-label, het EU-logo en het label ‘Bio Cohérence’. Voor een Vlaamse bedrijf actief in de biosector is het verkrijgen van het AB-label belangrijk, daar 98% van de Franse consumenten een bioproduct identificeert aan het AB-label en slechts 33% het EU-logo blijkt te kennen. AB Label AB staat voor Agriculture Biologique (Biologische Landbouw). Het AB-label is een kwaliteitsmerk en vierde in 2015 zijn 30-jarig bestaan. Het ministerie van Landbouw, Voeding en Bosbouw is de exclusieve bezitter en beheerder van het label. Er zijn twee verschillende AB-logos, het één wordt voor communicatie en het andere als certificeringsmerkteken gebruikt.


17

Het AB-label is in Frankrijk wel het beste marketingteken voor bioproducten, de herkenning ervan door de Franse consumenten ligt trouwens ook veel hoger dan het biologische Eurologo25: Jaar

AB label

EU-logo

2010

89%

13

2011

89%

38%

2012

93%

42%

2013

94%

46%

2014

97%

38%

2015

98%

33%

In de horecasector26 (zowel collectieve als commerciële restauratie), een bedrijfstak met nationale specificaties, is enkel het AB-logo bruikbaar en niet het EU-logo. Uitgebreide informatie over het aanvragen en verkrijgen van het AB-label/certificering kan de Vlaamse producent of fabrikant vinden op de website27 van het agentschap ‘Agence Française pour le Développement et la Promotion de l’Agriculture Biologique’, ook Agence Bio genoemd. Voorwaarden en stappen voor het gebruik en verkrijgen van de AB-label als communicatie en certificeringsmerkteken vindt u ook terug in de bijlagen 5 (Règles d’usage de la marque AB) & 6 (Note d’information Règles d’usage marque AB). EU-logo of ‘euroblad’

25

Agence Bio/CSA|Baromètre de consommation et de perception des produits biologiques en France|12 ème édition – 1ère phase| Janvier 2015 26 Website Agenc BIO, Espace Pro, La marque AB (http://www.agencebio.org/la-marque-ab) 27 www.agencebio.org

18

Sinds 2000 kunnen in Europa bioproducten geïdentificeerd worden aan het EU-logo of ‘Euroblad’ (Eurofeuille) (reglement CE n°331/2000). Na een overgangsperiode van 2 jaar werd op 1 juli 2012 in de Europese Unie het EU-logo voor alle voorverpakte biologische voedingsmiddelen die in één van de lidstaten van EU vervaardigd worden en aan de opgelegde normen voldoen, verplicht28. Deze regel geldt niet voor niet-voorgepakte en ingevoerde biologische producten uit derde landen waarvoor het EU-logo facultatief blijft. Indien een AB-label/EU-logo wordt gebruikt, moet ook de productielocatie van de agrarische grondstoffen waaruit het product is samengesteld, worden aangegeven onder de melding van ‘EU-landbouw’, ‘niet-EU-landbouw’ of ‘EU/non-EU-landbouw’29 alsook het erkenningsnummer van het certificeringsorganisme. De biologo’s (Euroblad en AB) geven aan dat de producten 100% biologisch zijn of in geval van verwerkte producten minimaal 95% biologische grondstoffen bevatten indien de overige 5% niet in bioversie beschikbaar zijn. Private en nationale logo’s kunnen bijkomend gebruikt worden. Label Bio Cohérence

Bio Cohérence 22 avenue des Peupliers 31320 Castanet-Tolosan T. +33 9 66 80 29 91 – GSM +33 6 72 49 22 69 [email protected] www.biocoherence.fr ‘Bio Cohérence’ spitst zich exclusief toe op directe verkoop (markt, boerderijen, …) van bioproducten aan de consument en verkoop in biowinkels. Het is een Frans bio-logo, ontworpen door Henri Thépaut30, om artisanale bioproducten van de geïndustrialiseerde bioproducten te kunnen onderscheiden (m.a.w. verkoop van bioproducten in de grootdistributie). Om het ‘Bio Cohérence’-logo te kunnen gebruiken, moeten de producten de EU-certificering bezitten en daarnaast aan het lastenboek van ‘Bio Cohérence’ voldoen, 100% biogrondstoffen 28

het eindproduct moet 100% biologische landbouwingrediënten bevatten of minstens 95% in geval van verwerkte producten indien de overige 5% niet in bioversie beschikbaar is, voldoen aan de regels van het officiële controle- en certificeringssysteem en de naam van producent, verwerker of distributeur moet vermeld worden alsook het erkenningsnummer van het certificeringsorganisme. 29 De verwijzing ‘EU’ of ‘derde’ (niet-EU) mag vervangen worden door de naam van het land wanneer minstens 98% van de landbouwgrondstoffen afkomstig is uit dat land. 30 Henri Thépaut, biologische landbouwer en tevens vertegenwoordiger van de ‘Fédération nationale d’agriculture biologique.


19

bevatten, zonder GMO, grondstoffen enkel afkomstig uit Frankrijk (tolerantiegrens van 25% voor exotische producten), volledig ‘Made in France’ en exclusief verkocht worden via directe verkoop of verkoop in de biologische speciaalzaken (geen grootdistributiecircuit). Volgens dhr. Thépaut blijkt Agence Bio deze procedure niet erg te waarderen daar het agentschap de segmentatie van de biologische landbouw probeert te vermijden. Men kan eventueel het AB-logo, naast het EU-logo en ‘Bio Cohérence’-logo, nog aan toevoegen.

5.

Distributiekanalen

De bioproducten worden in Frankrijk via de volgende distributiekanalen afgezet: de GSA (grootdistributie); de biologische speciaalzaken (winkelketens en onafhankelijke biowinkels); verdelers, groothandelaars en importeurs die voorgaande beleveren; de directe verkoop (op boerderijen, markten, …); en de ambachtelijke handelaars (réseau de proximité).

Deze laatste twee categorieën worden hier verder niet behandeld omdat ze weinig relevant zijn voor de buitenlandse toeleverancier. Allen halen positieve resultaten. In omzet en marktaandeel boekt de grootdistributie nog steeds het hoogste resultaat, maar inzake marktgroei waren in 2014 de directe verkoop en de biologische speciaalzaken de koplopers met een groei respectievelijk van 11,5% en 11,3%. De hieronder staande tabel en grafiek geven een overzicht over de ontwikkeling van de distributiekanalen van bioproducten in Frankrijk sinds 1999. Evolutie van het omzetcijfer bio per distributiekanaal van 1999 tot 201431 2005

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Marktaandeel 2014

Grootdistributie

1999

Groei 14/13

miljoen €

450

619

781

1.083

1.391

1.617

1.844

1.910

2.035

2.224

9,3%

46%

Bioketens

-

-

-

-

-

-

950

1.078

1.212

1.365

12,60%

28%

Onafhankelijke biowinkels

-

-

-

-

-

-

377

347

339

361

6,4%

7%

449

589

858

1.026

1.169

1.222

1.327

1.425

1.551

1.725

11,3%

36%

Directe verkoop

-

285

315

333

359

389

423

492

577

643

11,5%

13%

Ambacht winkels

-

71

115

120

138

159

170

193

220

238

7,8%

5%

Collectieve maaltijdverstrek king

-

-

-

44

92

130

158

169

172

191

11%

1.000

1.565

2.070

2.606

3.149

3.517

3.922

4.189

4.555

5.021

10,2%

Biowinkels

TOTAAL

31

Agence Bio|Dossier de Presse 22 mai 2015 La Bio se développe sur tous les fronts|pg. 15 & 16

20

100%

Source: Agence BIO / AND32

De hoogste afzet (in waarde) van biologische producten geschiedt sinds jaren via de grootdistributie. In 2014 bedroeg die 2.224 miljoen euro; dit stelt 46% van de totale omzet van bioproducten voor. De biologische speciaalzaken staan op de tweede plaats met een omzetcijfer van 1.725 miljoen euro goed voor 36% (de bioketens 28%, de onafhankelijke biowinkels 7%) van de omzet. Directe verkoop (3de) en ambachtelijke handelaars (4de) boekten in 2014 respectievelijk 643 miljoen euro (13%) en 238 miljoen euro (7,8%) omzet. De grootdistributie heeft de laatste tien jaar het aanbod aan bioproducten aanzienlijk uitgebouwd met vooral de biologische huismerken. Ook al is ze ‘leader’ in het totale omzetcijfer, is dit niet per se het geval in de individuele productcategorieën. Ze staan aan de top voor de verkoop van biologische zuivelproducten, eieren, vers en verwerkt vlees, vis en zeevruchten, diepvries en catering, maar scoren laag in de sector van vers fruit en groenten.

Speciaalzaken bieden een uitgebreide keuze van bioproducten aan. Ze maken veelal deel uit van winkelketens (franchiseketens of coöperaties) met eigen aankoop- of referentiecentrale, maar kunnen ook onafhankelijke winkels zijn. De winkelketens hebben de mogelijkheid om ook via onafhankelijke groothandelaars of lokale producenten in te kopen. Voor vers fruit en groenten, brood en vers gebak maar ook op kruidenierswaren en niet-alcoholische drank boekt dit distributiekanaal een hoger omzetcijfer dan de GSA. Inzake alcoholische biodrank is de directe verkoop de koploper, hoofdzakelijk in de wijnsector, maar dit distributiekanaal staat ook sterk bij de verkoop van vers fruit en groenten. De directe verkoop van bioproducten gebeurt meestal door de producenten zelf op markten en boerderijen, in steden en voorsteden via buurtassociaties zoals AMAP33 of online (panier bio).

32

Agence Bio|Chiffres de la Bio en France en 2014|Les derniers chiffres de la bio (juin 2015) Associations pour le Maintien d’une Agriculture Paysanne, un partenariat de proximité entre un groupe de consommateurs et une ferme (dikwijls biologisch) - www.reseau-amap.org . 33


21

De artisanale handelaars treft men vooral aan in de vlees- en zuivelsector, bij de bakkers (brood en bloem) en drankhandelaars voor de alcoholische drank (wijn). Momenteel scoort dit distributiekanaal hoger dan de collectieve restauratie.

Verdeling van de aankopen door de huishoudens voor thuisconsumptie van bioproducten per productcategorie en per distributiekanaal Miljoen € Details

2014

Totaal

Totaal

Grootdistributie

2014

2014

2014

Biologische winkels

Ambachtelijke handelaren

Directe verkoop

Groei 14/13

Fruit

353

383

124

171

5

83

8,6%

Groenten

368

400

104

166

4

127

8,7%

Totaal A – Fruit & groenten

722

784

228

337

8

211

8,6%

Melk

273

290

233

47

-

10

6,2%

Zuivelproducten

333

364

214

94

2

55

9,4%

Eieren

253

267

166

86

3

12

5,7%

Rundsvlees

181

205

132

11

32

30

13,2%

Varkensvlees

66

66

35

14

8

10

1,1%

Lamsvlees

38

42

18

3

11

9

7,9%

Gevogelte

130

145

74

43

3

24

11,0%

84

96

63

30

2

2

14,5%

1.359

1.475

934

330

60

152

8,6%

Zeevruchten haringrokerij roken

94

98

77

11

9

1

5,2%

Traiteur

119

131

60

70

2

-

9,9%

Diepvries

72

74

63

7

4

-

3,3%

Totaal C – Traiteur, zee & diepvries

284

303

199

88

15

1

6,7%

Totaal D – Bakkersproducten & verse patisserie

346

361

133

161

44

23

4,4%

Zoete kruidenierswaren

510

580

234

331

5

9

13,8%

Zoute kruidenierswaren

430

499

236

258

1

4

15,9%

73

86

41

44

-

1

16,9%

Groente- en fruitsap BRSA

138

152

106

39

-

6

10,0%

Totaal E – Kruidenierswaren & niet alcoholische dranken

1.151

1.316

617

672

7

20

14,3%

Niet mousserende

503

572

106

135

103

228

13,7%

Charcuterie Totaal B – Zuivelproducten, vers en verwerkt vlees

Plantaardige drank

22

2014

2013

wijnen en andere Cider, bier en andere alcoholische dranken

19

20

7

3

1

8

4,7%

Totaal F – Alcoholische dranken

522

591

113

138

104

236

13,4%

4.383

4.830

2.224

1.725

238

643

10,2%

TOTAAL

Grootdistributie – aankoopcentrales De interesse voor bioproducten in de grootdistributie loopt terug tot 1998, maar vanaf eind 2005 kan men over een echte doorbraak spreken, vooral door de introductie van biologische huismerken. In 2005 creëert Carrefour het biomerk ‘Agir Bio’ en in 2006 lanceert Auchan ‘Auchan Bio’. Monoprix is de pionier in de grootdistributie op het gebied van bioproducten. Met de lancering van ‘Grenelle de l’Environnement’ in 200734, namen de biologische huismerken (‘MDD bio’) in de grootdistributie sterk toe. De grootdistributie heeft toen zijn beleid t.o.v. bioproducten herdacht en alle ‘enseignes’ zijn biologische producten onder eigen huismerk gaan produceren en commercialiseren. Zoals voor de conventionele producten is het voor de biologische producten ook niet eenvoudig om bij deze megabedrijven op de referentielijst opgenomen te worden. Gebrek aan een standaardmodel binnen de structuren van deze aankoop- en/of referentiecentrales, maakt een systematische classificatie van de aankoopdiensten en/of verantwoordelijken zeer moeilijk. Binnen éénzelfde aankoopcentrale krijgt men zelfs niet altijd gelijksoortige informatie over de aankoopdiensten. De afdelingsverantwoordelijken alsook de inkopers kunnen soms zowel voor de aankoop van MN- als MDD-producten35 instaan. Meestal is er geen specifieke aankoopverantwoordelijke voor bioproducten. Om bij de grootdistributie op de referentielijst te worden opgenomen, dient men meestal een volledig dossier, inclusief omzetcijfer en tarieven over te maken aan de aankoopcentrale, liefst vergezeld van een staal. Wanneer het product in aanmerking komt, neemt de desbetreffende verantwoordelijke of aankoopdienst vervolgens contact op met het bedrijf of de fabrikant. Biologische speciaalzaken en winkelketens De sterke opkomst van de bioproducten in de grootdistributie bracht de laatste jaren de speciaalzaken van biologische producten ertoe over te gaan tot een ander handelsgedrag om hun plaats op de biomarkt te behouden en te versterken. Ze zetten alles op de hoge waarden van de biowerkwijze (verantwoordelijke en lokale landbouw, traceerbaarheid van de producten, enz.) en een consumentgerichte aanpak. De ketens streven ernaar om hun winkelpark in de komende jaren sterk uit te breiden. ‘Biocoop’ bv. voorziet om in 2015 15 nieuwe winkels te openen en wil ook in de regio Parijs hun park met 10% uitbreiden. Dit is een markt met een sterk potentieel die ze in het verleden verwaarloosd hebben, en in hetwelke hun concurrenten zoals 34 35

Points de Vente|N° 1135/36 – 20 mai 2013|Bio et GMS|pg.31 MN, marque nationale (eigen handelsmerk) – MDD, marque de distributuer (private label)


23

‘Naturalia’ en ‘Bio C’bon’ merkbaar groeien. ‘L’Eau Vive’ plant om binnen de 5 jaar in alle gemeentes in Frankrijk met een bevolking van over de 100.000 inwoners (zo een 70-tal gemeentes) een winkel te openen. ‘La Vie Claire’ opende tussen januari en maart 2015 11 nieuwe winkels.

Voornaamste winkelketens in de biosector in Frankrijk Naam winkelketen

Aantal winkels in Frankrijk 2012

2013

2014

Biocoop

340

345

357

La vie claire36

220

230

240

Biomonde

180

180

187

32

31

32

Naturalia

78

92

99

Les Nouveaux Robinson

17

17

17

La vie saine

15

14

14

L’Eau Vive

31

35

34

Satoriz 37

Evolutie van het omzetcijfer van de voornaamste bioketens Naam winkelketen

Omzetcijfer (miljoen €) 2006

Biocoop

201238

2013

2014

250

535

580

657

La vie claire

52

120

130

151

Biomonde

40

130

136,7

150

Satoriz

45

-

-

116

Naturalia

40

110

114,39

-

Les Nouveaux Robinson

19,8

35

37,38

39,97

La vie saine

13,9

30

(2012) 30

L’Eau Vive

10,3

40

44,4

52

Biocoop, La vie claire, Biomonde, Satoriz, Naturalia, Les Nouveaux Robinson, La vie saine en L’Eau Vive zijn tot heden de leaders van de biologische speciaalzaken, maar worden sterk geconcurreerd door recentere of innovatieve verkoopstructuren van biologische producten, zoals vb. Bio C’Bon, NaturéO of Le grand panier bio en ook kleinere onafhankelijke winkels met of zonder multiverkooppunten.

36

waaronder in 2014 185 franchisewinkels waaronder in 2014 3 franchisewinkels 38 Bron, Distribution des fruits et légumes – perception et attentes de la distribution / achats des ménages 2005-2012 ; juillet 2013, Edition Ctifl 37

24

Distributeurs, groothandelaars en importeurs Groothandelaars-distributeurs en importeurs vormen de belangrijke spelers op de distributiemarkt. Als schakel tussen producent/fabrikant en eindaankoper betekenen ze dikwijls voor het buitenlands bedrijf de ingangspoort tot de Franse markt en dit geldt dan ook voor de biologische producten. In deze categorie treft met zowel grotere entiteiten aan die over een eigen aankoopcentrale beschikken en aan de grootdistributie leveren zoals Distriborg als kleinere structuren die de kleine biowinkels bevoorraden. Details en contactgegevens van deze categorie werden in bijlage 3 ondergebracht. Telkens wordt toegelicht of ze groothandelaar, distributeur of importeur zijn. De bedrijven werden volgens alfabetische volgorde opgenomen op één na, namelijk Distriborg. De groep Distriborg, leader in de distributie van bioproducten op de Franse markt, werd samen met de dochterbedrijven van de groep Bonneterre en Bio Distrifrais – Chantenat, bovenaan op de lijst gezet.

6.

Beurzen en vakpers

Beurzen De voornaamste vakbeurs voor de Franse inkopers, groothandelaars, distributeurs en andere vaklui actief in de biologische sector is ‘BIOFACH’ in Nürnberg (Duitsland). In 2015 namen 156 Franse bedrijven aan Biofach deel en telde de beurs 44.624 bezoekers waaronder 6% Franse (of 2.677 personen). Wat de Franse beurzen betreft, is Natexpo de belangrijkste vakbeurs in Frankrijk doch deze is kleiner in omvang dan Biofach. De beurzen werden in vier categorieën ondergebracht: 1.

Strikt bio voor een beroepspubliek: Natexpo Millésime Bio – Montpellier Tech&Bio – Valence

2. Beurzen die niet strikt bio zijn doch een biocomponent hebben: SIAL – Paris Salon Internationale de l’Agriculture – Paris 3. Consumentenbeurzen biologische producten Consumentenbeurzen zijn niet de optimale locaties om handelsovereenkomsten af te sluiten of nieuwe afnemers te vinden, maar geven wel de mogelijkheid aan producenten en toeleveranciers om enige bekendheid te verwerven onder het Franse (bio)publiek en nieuwe producten te tonen. ‘SPAS Organisation’ zijn de organisatoren van de meeste consumentenbeurzen in Frankrijk.


25

Marjolaine – Paris Vivre Autrement – Paris Zen & Bio Nantes Artemisia Marseille Natura Bio Lille Respire La Vie Naturally 4. Internetbeurs (permanent): Bio à la Une.com Data, locaties en informatie over deze beurzen vindt u in bijlage 1. Vakpers Relevante informatie kan een Vlaams bedrijf ook vinden in de hieronder vermeldde vakpers, vooral het vakblad ‘Bio Linéaires’ geeft heel wat nuttige inlichtingen. Oudere versies kunnen gedeeltelijk op de website geraadpleegd worden. In nummer 57 van januari-februari 2015 treft u het dossier ‘Bilan 2014’ aan waarvan enkele fragmenten voor niet-abonnees beschikbaar zijn. BIO LINEAIRES Magazine Interactif Le support pratique des points de vente Bio et Diététique

Co-uitgevers Karré Vert & Presta’form. Karré Vert 6 rue Thomas Edison 33160 St Médard T. +33 5 56 05 42 24 - F. +33 5 56 70 06 97 www.biolineaires.com Philippe DELRAN, directeur de la publication - [email protected] Karré Vert biedt (mits betaling) Bio Panels aan met cijfermateriaal dat de producent in de mogelijkheid stelt de evolutie van de verkoop van zijn producten in speciaalzaken te volgen en te vergelijken met concurrerende producten. Presta'form 12 chemin de la Croix Mirande 49125 Briollay T. +33 9 75 63 50 68 Antoine Lemaire, directeur de la rédaction - [email protected] BIOCONTACT Biocontact wordt maandelijks gratis verspreid in een netwerk van biologische voedingswinkels in Frankrijk en in de Franse overzeese gebieden.

26

Biocontact 24 rue Pech de Galez BP 8 81601 Gaillac Cedex T. +33 5 63 41 04 00 - F. +33 5 63 41 03 60 http://biocontact.fr/ Jean-Pierre CAMO, gérant - [email protected] Op de website van Biocontact kan u de lijst van de biowinkels per departement (enkel adres) opvragen die de krant verdeelt. BIOFIL Professioneel tijdschrift gewijd aan fabrikanten van biologische landbouw of diegenen die zich momenteel aan het omvormen zijn.

Editions Fitamant 2 rue Félix le Dantec CS62020 29018 QUIMPER CEDEX T. +33 2 98 98 01 40 - F. +33 2 98 95 37 41 www.biofil.fr Jacques FITAMANT, directeur de la publication Christine RIVRY-FOURNIER, rédacteur en chef - [email protected] CULTURE(S) BIO Het tijdschrift van Consom’Action (tijdschrift van de Biocoop-winkels) Gratis tweemaandelijks tijdschrift

Biocoop 9/11 avenue de Villars 75007 PARIS T. +33 1 44 11 13 60 – F. +33 1 44 11 13 62 www.biocoop.fr Pôle Communication de Biocoop Patrick Marguerie, directeur Pascale SOLANA, rédactrice en chef - [email protected] - T. +33 1 48 46 36 19 Cultures Bio is een gratis tweemaandelijks tijdschrift met een oplage van 224.000 exemplaren, verspreid via de 357 Biocoop-winkels. Buitenlandse producenten en fabrikanten kunnen er een advertentie in plaatsen op voorwaarde dat het bedrijf al in de referentielijst van Biocoop is opgenomen. Voor tarieven en informatie kunt u zich wenden tot mevrouw Ingrid KAISER. Ingrid KAISER - [email protected] - T. +33 9 81 92 25 56 Biomarkt in Frankrijk | oktober 2015

27

PLURIEL NATURE Het tijdschrift voor biologische voeding en duurzame ontwikkeling Gratis tweemaandelijks tijdschrift

Editeur Pluriel Nature BP 70059 84143 MONTFAVET T. +33 4 90 23 56 80 www.pluriel-nature.fr [email protected] René PELISSON, responsable de la publication LA REVUE N & P Nature & Progrès, la bio associative et solidaire

Nature et Progrès 13 boulevard Louis Blanc 30100 ALES T. +33 4 66 91 21 94 - F. +33 4 66 91 21 95 www.natureetprogres.org [email protected] Nelly PEGEAULT, rédactrice en chef Eliane ANGLARET, présidente Nature & Progrès TOP NATURE Le magazine de la culture bio

Editions Nomades La Font Peyre 24580 PLAZAC T. +33 6 07 82 28 30 www.topnature.com [email protected] Manfred ENLART, directeur de la publication Coline ENLART, rédactrice en chef

28

7.

Beroepsorganisaties en websites

Organisaties en verenigingen De voornaamste organisatie in deze sector is het Franse agentschap voor de Ontwikkeling en Promotie van de biologische landbouw (Agence Française pour le Développement et la Promotion de l’Agriculture Biologique/Agence BIO). De website van Agence Bio is een ware bron van inlichtingen met cijfermateriaal en studies. De Vlaamse producent en exporteur van biologische producten kan zich ook richten tot SYNADIS BIO, de nationale vakbond van verdelers van biologische producten en dieetproducten. AGENCE BIO

Agence Française pour le Développement et la Promotion de l’Agriculture Biologique 6 rue Lavoisier 93100 Montreuil-sous-Bois T. +33 1 48 70 48 30 - F. +33 1 48 70 48 45 www.agencebio.org & www.printempsbio.com [email protected] Elisabeth MERCIER, directrice Cécile BEL, Katia RENAUDIN, Nathalie LEGOUPIL, chargées de mission Pôle Communication; Dorian FLECHET, Eva LACARCE, Nathalie RISON ALABERT, chargés de mission Pôle Observatoire & notifications; Nour ALTAMIMI, Sarah LE DOUARIN, Laetitia LERAY, Myriam LOLOUM, Pierre NOTABILI, Séverine VASLET, chargés de mission Pôle Filières & Marchés et Environnement & Territoire ‘Agence Française pour le Développement et la Promotion de l’Agriculture Biologique’ is een groepering van openbaar nut (groupement d’intérêt public). Het agentschap is beter bekend onder de afkorting ‘Agence Bio’ (Bio-agentschap). Agence Bio, gedetacheerd van het ministerie van Landbouw, werd op 12 november 2001 opgericht om de biosector in Frankrijk te coördineren (landbouwers, verwerkers en winkels/verkooppunten). Agence Bio geeft een officiële gids uit met adresgegevens van de beroepen actief in de biosector (landbouwers, veehouders, verwerkers, distributeurs, importeurs, enz.). Meer dan 10.000 contacten geklasseerd per departement en per productieactiviteit kan u op de volgende portaalsite raadplegen. http://annuaire.agencebio.org. In samenwerking met CSA publiceert Agence Bio sinds 2003 elk jaar de ‘Baromètre Agence BIO/CSA’. Dit omvangrijke rapport over de bioconsumptie in Frankrijk kan op de website van Agence Bio geraadpleegd en gedownload worden (rubriek Chiffres clés & analyses – vervolgens rubriek Comprendre le consommateur bio (baromètre Agence Bio)


29

en dan op Télécharger Accéder à l'intégralité des résultats du baromètre consommation Agence BIO / CSA 2014 klikken). NATEXBIO

Fédération Natexbio (voormalig Fédération Française de la Diététique) 14 terrasse Bellini 92807 PUTEAUX T. /F. +33 1 47 75 03 09 www.natexbio.com [email protected] Benoît SOURY, président Francis VALLUET, chargé de missions Federatie van professionals in de biologische sector (biologische, dieet- en ecologische producten), het énige orgaan voor dialoog tussen professionals van een opkomende economische sector. De federatie groepeert drie vakbonden - Synabio, Synadiet en Synadis Bio – en heeft sterke banden met Cosmébio en France Vin Bio. BIOCONVERGENCE Rhône-Alpes

Association régionale des entreprises Bio Artisans et PME de transformation et de distribution Rovaltain TGV 1 rue Marc Seguin BP 11105 Alixan 26958 VALENCE CEDEX 09 T. +33 4 75 25 97 00 - F. +33 4 75 61 94 55 http://bioconvergence.org/ [email protected] Viviane MARGERIE, président Julie MAISONHAUTE, coordinatrice Regionaal netwerk van KMO’s (bioverwerkers en -verdelers) actief in de regio RhôneAlpes. Opgericht in 2000. NATURE & PROGRES

Fédération Internationale Nature & Progrès 13 Boulevard Louis Blanc 30100 ALES T. +33 4 66 91 21 94 - F. +33 4 66 91 21 95 www.natureetprogres.org [email protected] Eliane ANGLARET, président Richard MARIETTA, vice-président 30

Gilles BAS, secrétaire général Internationale federatie van biologische landbouw met doel producent en consument van bioproducten samen te brengen. Nature & Progrès is één van de belangrijkste en oudste organisatie van biologische landbouw in Frankrijk en Europa. SYNABIO

Syndicat National des Entreprises Biologiques 16 rue Montbrun 75014 PARIS T. +33 1 48 04 01 49 - F. +33 1 48 04 01 64 www.synabio.com [email protected] Jean VERDIER, président Didier PERREOL & Daniel TIRAT, vice-présidents Permanent team: Charles PERNIN, délégué général Claire DIMIER-VALLET, managing deputy - [email protected] Louise BROWAEYS, chargée de mission ‘Responsabilité Sociétal des Entreprises’ [email protected] Vakvereniging die in 1976 opgericht werd door professionelen van de biologische landbouw. Synabio vertegenwoordigt en verdedigt de verwerkers en operators actief op de Franse biomarkt (producenten, verwerkers, importeurs, groothandelaars). Vlaamse bedrijven kunnen lid worden van deze vereniging. Op de website van het syndicaat onder de rubriek ‘Nos adhérents’ kan men o.a. de contactgegevens van de leden groothandelaars van bioproducten opvragen. SYNADIS BIO

Syndicat National des Distributeurs Spécialisées de Produits Biologiques & Diététiques Secrétariat National 5 rue des Reculettes 75013 PARIS T. +33 1 55 43 31 83 – F. +33 1 55 43 31 99 www.synadis.fr [email protected] Françoise BEUNARDEAU, président Denis GUILLOT, vice-président Christiaan LAFAYE, contact voor Vlaamse bedrijven (producent, fabrikant, exporteur en/of groothandelaar) - [email protected]


31

Synadis Bio, opgericht in 1999, verdedigt en vertegenwoordigt de belangen van de detailhandel in biologische producten. Tussen de leden bevinden zich zowel bioketens (Biocoop, Naturalia, Les Nouveaux Robinson, La Vie Saine, La Vie Claire, Horizon Vert, L’Eau Vive, …) als kleine onafhankelijke biowinkels. Synadis Bio telt over de 600 leden (=biowinkels). Websites www.annuairevert.com Jaarboek uitgegeven door OCEP Editions (adressen van winkels, verdelers, importeurs, producenten van biologische, duurzame en groene producten).

OCEP éditions 27-31 rue Gabriel Péri 94220 Charenton le Pont T. +33 1 43 53 33 33 - F. +33 1 43 53 33 34 [email protected] www.meilleurs-produits-bio.com Deze onderscheiding is een beloning voor de meest gewaardeerde biologische producten en biedt een echte kwaliteitsgarantie voor de consument. Elke fabrikant/producent van biologische producten kan aan de wedstrijd deelnemen op voorwaarde dat zijn producten reeds op de Franse markt te koop zijn.

32

Bijlage 1 - Beurzen Strict bio voor een beroepspubliek Natexpo Millésime Bio Tech&Bio Beurzen met bio component, doch niet uitsluitend bio SIAL - Salon International de l’Agroalimentaire (vakbeurs) Salon Internationale de l'Agriculture (consumentenbeurs) Consumentenbeurzen biologische producten Marjolaine Vivre Autrement Zen & Bio Nantes Artemisia Marseille Natura Bio Lille Respire La Vie Naturally Permanente beurs op internet BIO A LA UNE.COM Strikt bio voor een beroepspubliek Natexpo 18–20 oktober 2015 Parc d'expositions de Paris-Nord Villepinte - Hall 7 Tweejaarlijkse internationale vakbeurs voor biologische, ecologische producten en natuur- en dieetvoeding (Salon professionnel des produits biologiques, écologiques et des compliments alimentaires). Cijfers Natexpo: 600 deelnemers waarvan 14% uit het buitenland en 12.000 bezoekers waarvan 12% uit het buitenland.


33

Type bezoekers: inkopers van speciaalzaken, bioketens, grootdistributie, collectieve maaltijdverstrekking (restauration hors foyer), schoonheidsinstituten, sportcentra, apotheken, parafarmaceutische winkels enz. NATEXPO is een beurs die op initiatief van Natexbio39, de Franse federatie van de biologische sector georganiseerd wordt met de steun van de aangesloten ledenverenigingen (Synabio, Synadiet, Synadis Bio) en met de medewerking van Cosmebio, Agence Bio en France Vins Bio. De volgende editie vindt plaats van 22 tot 24 oktober 2017.

Organisatoren, SPAS Organisation 160 bis rue de Paris CS 90001 92645 Boulogne Billancourt Cedex T. +33 1 45 56 09 09 - F. +33 1 44 18 99 00 www.natexpo.com [email protected] Contact voor deelnemers: Pascale Boyer - [email protected] Chargé projet salon Natexpo, Herbert Zamora - [email protected] Millésime Bio 22ste editie 25–27 januari 2016 Parc des Expositions Montpellier Millésime Bio werd in 1993 opgericht door een aantal biologische wijnbouwers uit de LanguedocRoussillon (alle leden van interprofessionele vereniging Sudvinbio). De beurs wordt elk jaar in januari gehouden, groepeert een zeer representatief aanbod van biologische wijnen en Millésime Bio wordt beschouwd als de wereldvakbeurs voor biowijnen. 800-tal deelnemers en 4.500 professionele bezoekers in 2015. De volgende editie vindt plaats van 30 januari tot 1 februari 2017.

Organisatoren, SudVinBio Arcades Jacques Coeur Bât. C 75 avenue de Boirargues 34970 Lattes T. +33 4 99 06 08 41 – F. +33 4 67 06 53 96 www.millesime-bio.com [email protected] Contact: Mette Clausen

39

Contactgegevens staan onder de rubriek ‘Beroepsorganisaties’.

34

Tech&Bio 23–24 september 2015 Valence (Drôme) Tech&Bio, ‘Salon des Techniques bio et alternatives’, is een tweejaarlijkse Europese vakbeurs die zich uitsluitend toespitst op de technieken bestemd voor de biologische landbouwkunde en landbouwers. De volgende editie vindt plaats in 2017. In 2015 275 deelnemers en bijna 16.000 bezoekers.

Organisatoren, Tech&Bio T. +33 4 75 78 10 08 – F. +33 4 75 55 23 49 www.tech-n-bio.com [email protected] Contact: Kamir Khalifa beurzen met bio component, doch niet uitsluitend bio SIAL - Salon International de l’Agroalimentaire (vakbeurs) 16–20 oktober 2016 Parc des Expositions – Paris Nord Villepinte www.sial.fr Grootste algemene voedingsvakbeurs in Frankrijk 6.254 deelnemers (909 Franse, 5.345 buitenlandse) en 155.766 bezoekers (45.428 Franse, 110.338 buitenlandse) in 2014. Salon Internationale de l'Agriculture (consumentenbeurs) 27 februari t/m 6 maart 2016 Paris Porte de Versailles www.salon-agriculture.com Landbouwbeurs Agence Bio organiseert jaarlijks in het kader van deze beurs een Internationaal Congres, dit zal volgend jaar op 3 maart 2016 plaats vinden. In 2015 1.050 deelnemers en 691.058 bezoekers. Consumentenbeurzen biologische producten Consumentenbeurzen zijn niet de optimale locaties om handelsovereenkomsten af te sluiten of nieuwe afnemers te winnen, maar geven wel de mogelijkheid aan producenten en toeleveranciers om enig bekendheid te verwerven onder het Frans (bio)publiek en nieuwe producten te tonen. ‘SPAS Organisation’ zijn de organisatoren van de meeste consumentenbeurzen in Frankrijk.


35

SPAS Organisation 160 bis, rue de Paris CS 90001 92645 Boulogne-Billancourt Cedex T. +33 1 45 56 09 09 - F. +33 1 44 18 99 00 www.spas-expo.com [email protected] Contact deelnemers Pascale Boyer, direction commerciale salons - [email protected] Marjolaine 7–15 november 2015 Parc Floral de Paris 12e - Bois de Vincennes www.salon-marjolaine.com Ondine PROUVOST, chargée de projet salon - [email protected] Vivre Autrement 20–23 maart 2015 (data 2016 nog niet bekend) Parc Floral de Paris 12e - Bois de Vincennes www.salon-vivreautrement.com Sébastien Vasseur, chargé de projet salon - [email protected] Zen & Bio Nantes 9–11 oktober 2015 Nantes, La Beaujoire www.salon-zenetbio.com Sara Ganglof, chargée de projet salon - [email protected] Artemisia Marseille 23–25 oktober 2015 Marseille, Parc Chanot www.salon-artemisia.com Sara Gangloff, chargée de projet salon - [email protected] Natura Bio Lille 27–29 november 2015 Lille – Grand Palais www.salon-naturabio.com Sara Gangloff, chargée de projet salon - [email protected] Respire La Vie Vannes, 22–24 januari 2016 La Rochelle, 1–3 april 2016

36

Rennes, 19–21 februari 2016 Le Mans, 22–24 april 2016 Angers, 2–4 oktober 2015 Poitiers, 20–22 november 2015 www.respirezlavie.com Sara Gangloff, chargée de projet salon - [email protected] Naturally Vivez Nature Paris, 23–26 oktober 2015 Noël en Bio Paris, 11–14 december 2015 Vivez Nature Lyon, 20–23 november 2015

Organisatoren, Naturally 1 place Paul Verlaine 92100 Boulogne Billancourt T. +33 1 40 25 25 01 & +33 3 86 78 19 20 www.vivez-nature.com [email protected] Permanente beurs op internet BIO A LA UNE.COM 1er Salon internet permanent des acteurs du Bio T. +33 1 30 15 02 03 www.bioalaune.com Philippe MOUILLARD & Nicolas OBRE (stichters van Bio à la une) Bio à la une.com is een onafhankelijke website en onlinevakbeurs van en voor bio spelers.


37

Meer weten? Is uw interesse gewekt? Wil u deze markt diepgaander verkennen? Neem contact op met ons kantoor in Parijs.

Disclaimer De informatie die u in deze publicatie vindt is bedoeld als achtergrondinformatie die u moet in staat stellen een beeld te vormen met betrekking tot de hierin behandelde materie. Zij is met de grootste zorg verzameld op basis van de beschikbare data en documentatie op het ogenblik van de publicatie. Deze publicatie heeft bijgevolg niet de ambitie van volledigheid of geldigheid voor uw specifieke situatie. Zij kan bijgevolg nooit beschouwd worden als een juridisch, financieel of ander gespecialiseerd advies. Flanders Investment & Trade (FIT) kan in die zin nooit verantwoordelijk gesteld worden voor gebeurlijke foutieve vermeldingen, weglatingen of onvolledigheden in deze publicatie. FIT kan evenmin verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik of de interpretatie van de informatie in deze publicatie. De verwijzingen in deze publicatie naar bepaalde entiteiten, bedrijven en/of personen houden geen bijzondere aanbevelingen in die voor Flanders Investment & Trade enige verantwoordelijkheid zou kunnen teweegbrengen. Datum van publicatie: februari 2016

38

Bijlage 2 – Règles d’usage de la marque AB


39

Ministère de l'agriculture, de l'alimentation, de la pêche, de la Ruralité et de l’Aménagement du territoire.

ANNEXE 1 CHARTE GRAPHIQUE DE LA MARQUE "AB" À DES FINS DE CERTIFICATION DE PRODUITS Préambule La matérialisation de la mention agriculture biologique par le logotype "AB" à des fins de certification permet d’apporter au consommateur, dès la visualisation d’un produit issu de l’agriculture biologique toutes les garanties de conformité à la réglementation communautaire et nationale en vigueur relative à l’agriculture biologique. Elle garantit également que le produit agricole ou la denrée alimentaire ont été produits, transformés et conditionnés par un opérateur soumis au contrôle d’une autorité ou d'un organisme de contrôle agréé.  Champ d’application Le logotype "AB" à des fins de certification, propriété exclusive du Ministère en charge de l'agriculture ne peut être utilisé que dans le strict respect des règles d'usage de la marque "AB".  Composition du logotype Le nouveau logotype "AB" créé en 1996 et déposé à l’INPI sous le numéro 97/697491, se compose de quatre éléments indissociables :  Un graphisme original des lettres "AB" en majuscules, en blanc sur un fond vert pantone 361, le B étant surmonté de deux feuilles en arc de cercle, les deux lettres étant inscrites en réserve dans un à plat rectangulaire de largeur égale à 1,12 fois la hauteur.

 Sous l’à-plat, les mentions "AGRICULTURE BIOLOGIQUE" en majuscules sur deux lignes et soulignées d’un trait continu de même épaisseur que les lettres de la mention, en vert pantone 361 sur fond blanc.  Un code couleur spécifique : sur fond blanc, le contenu de l’à-plat, les mentions "AGRICULTURE BIOLOGIQUE", police HELVETICA BOLD ou similaire, et le trait continu en vert de référence pantone 361, les deux lettres "AB" surmontées des deux feuilles, en blanc.  Sur l’étiquetage des produits agricoles ou des denrées alimentaires, au-dessus du cadre vert et surmontée d’un trait continu, doit apparaître la mention "CERTIFIÉ", dans la même police (HELVETICA BOLD ou similaire) et de la même taille que les mentions "AGRICULTURE BIOLOGIQUE". Un liseré blanc doit être conservé autour du logo pour garantir sa bonne visibilité. Dérogations : - Par dérogation, pour les tirages en quadrichromie il est possible de remplacer le vert pantone 361 par la couleur quadri la plus proche. - Par dérogation, lorsque le logotype AB est utilisé conjointement avec le logo biologique de l’Union européenne il est possible de remplacer le vert pantone 361 par du vert pantone 376 ou par le vert [50 % cyan + 100 % jaune] en cas de recours à la quadrichromie. - Uniquement sur les documents et/ou les emballages en noir et blanc, le logo peut apparaître en noir et blanc, le vert étant alors remplacé par le noir et le blanc restant en blanc. 5/12

Règles d'usage de la marque "AGRICULTURE BIOLOGIQUE" décembre 2011


-

Uniquement sur les emballages monochromes, le logo peut apparaître dans cette couleur, le fond blanc devant rester blanc.  Dimension du logo sur l’étiquetage

Le logotype doit être parfaitement visible et toutes les mentions doivent être lisibles. Pour cela il doit être apposé dans une dimension minimale de 20 mm de diagonale. Dans tous les cas, le logotype doit rester parfaitement visible et toutes les mentions doivent être lisibles. Lorsque le logotype AB est utilisé dans le même champ visuel que le logo communautaire, les tailles devraient être équivalentes (même hauteur si logos côte à côte, même largeur si logos superposés).  Par dérogation : en cas d’utilisation accolée au logo biologique de l’Union européenne, la hauteur peut être réduite à 9 mm.  Par dérogation aux dimensions ci-dessus, pour de petits emballages (diagonale ou diamètre inférieurs à 15 cm), la taille minimale peut être réduite sans que la hauteur du logotype ne puisse descendre en dessous de 6 mm.  Utilisation sur des supports colorés Quelle que soit la couleur du support, le logotype doit conserver son aspect initial et doit donc apparaître sur fond blanc, qu’il soit reproduit dans sa couleur de référence vert pantone 361 ou dans les couleurs dérogatoires prévues au point 2.  Par dérogation, en cas d'emballage ou de support d'étiquette à fond clair (écru, papier kraft, etc…), le fond blanc du logo peut être remplacé par la couleur de fond de l'étiquette ou de l'emballage.  Emplacement sur un boîtage Le logotype doit être facilement repérable. Le logotype doit apparaître dans le même champ visuel que les mentions faisant référence à l’agriculture biologique. Il peut également apparaître à proximité de la liste des ingrédients. Lorsque la marque "AB" à des fins de certification apparaît sur des autocollants ou petites étiquettes adhésives qui sont ensuite apposés sur le produit, ces autocollants ou étiquettes doivent comprendre obligatoirement une référence à l’opérateur et au numéro de code de l'autorité ou de l’organisme certificateur.  Logotype

6/12



ANNEXE 2 CHARTE GRAPHIQUE DE LA MARQUE "AB" À DES FINS DE COMMUNICATION Préambule La matérialisation de la mention agriculture biologique par le logotype "AB" à des fins de communication a pour objet de communiquer et de contribuer à l’information du consommateur en matière d’agriculture biologique. De manière générale, l'utilisation de la marque "AB" à des fins de communication ne doit pas induire en erreur.  Champ d’application Le logotype "AB" à des fins de communication, propriété exclusive du Ministère en charge de l'agriculture ne peut être utilisé que dans le strict respect des règles d'usage de la marque "AB".  Composition du logotype Le nouveau logotype "AB" créé en 1996 et déposé à l’INPI sous le numéro 97/697491, se compose de trois éléments indissociables :  Un graphisme original des lettres "A B" en majuscules, en blanc sur un fond vert pantone 361, le B étant surmonté de deux feuilles en arc de cercle, les deux lettres étant inscrites en réserve dans un à plat rectangulaire de largeur égale à 1,12 fois la hauteur.  Sous l’à-plat, les mentions "AGRICULTURE BIOLOGIQUE" en majuscules sur deux lignes et soulignées d’un trait continu de même épaisseur que les lettres de la mention, en vert pantone 361 sur fond blanc.  Un code couleur spécifique : sur fond blanc, le contenu de l’à-plat, les mentions "AGRICULTURE BIOLOGIQUE", police HELVETICA BOLD ou similaire, et le trait continu en vert de référence pantone 361, les deux lettres "A B" surmontées des deux feuilles, en blanc. Un liseré blanc doit être conservé autours du logo pour garantir sa bonne visibilité. La mention « Certifié » ne doit pas apparaître dans le logotype de la marque "AB" à des fins de communication. Dérogations : - Par dérogation, pour les tirages en quadrichromie il est possible de remplacer le vert pantone 361 par la couleur quadri la plus proche. - Par dérogation, lorsque le logotype AB est utilisé conjointement avec le logo biologique de l’Union européenne il est possible de remplacer le vert pantone 361 par du vert pantone 376 ou par le vert [50 % cyan + 100 % jaune] en cas de recours à la quadrichromie. - Uniquement sur les supports de communication en noir et blanc, le logo peut apparaître en noir et blanc, le vert étant alors remplacé par le noir et le blanc restant en blanc. - Uniquement sur les supports de communication monochromes, le logo peut apparaître dans cette couleur, le fond blanc devant rester blanc. 7/12



 Dimension du logo sur le support de communication Le logotype doit être parfaitement visible et toutes les mentions doivent être lisibles. Pour cela il doit être apposé dans une dimension minimale de 20 mm de diagonale. Dans tous les cas, le logotype doit rester parfaitement visible et toutes les mentions doivent être lisibles. Lorsque le logotype AB est utilisé dans le même champ visuel que le logo communautaire, les tailles devraient être équivalentes (même hauteur si logos côte à côte, même largeur si logos superposés). -

Par dérogation : en cas d’utilisation accolée au logo biologique de l’Union européenne, la hauteur peut être réduite à 9 mm. Par dérogation aux dimensions ci-dessus, sur les supports de communication de petite taille (diamètre ou diagonale inférieurs à 15 cm) ou sur les catalogues, cartes ou menus des restaurants la taille minimale peut être réduite sans que la hauteur du logotype ne puisse descendre en dessous de 6 mm.  Utilisation sur des supports colorés

Quelle que soit la couleur du support, le logotype doit, dans la mesure du possible, conserver son aspect initial et doit donc apparaître sur fond blanc, qu’il soit reproduit de référence vert pantone 361 ou dans les couleurs dérogatoires prévues au point 2. -

Par dérogation, dans l’hypothèse où le support de communication est à fond clair (écru, papier kraft, etc…), le fond blanc du logo peut être remplacé par la couleur de fond du support..  Emplacement sur le support de communication

Le logotype doit être facilement repérable. Il contribue à informer le consommateur en matière d’agriculture biologique. Aussi, son emplacement doit permettre de visualiser les seuls produits issus du mode de production biologique, sans créer de doute ou de confusion dans l’esprit du consommateur.  Logotype

8/12



ANNEXE 3 - 1

GRILLE DE SANCTIONS Grille de sanctions pour l’utilisation de la marque "AB" à des fins de certification 3 niveaux de sanctions sont prévus (à mettre en œuvre par l'autorité ou l’organisme de contrôle) : -

demande d’actions correctives ; suspension du droit d’usage jusqu’à mise en conformité ; retrait du droit d’usage par l'autorité ou l’organisme de contrôle pendant une période fixée. NON - CONFORMITE

SANCTION

1 : non respect de la charte graphique du logo "AB" Demande d’actions correctives (6 mois maximum (couleur, taille ou caractères ou utilisation de la pour écoulement des stocks). marque « AB » de communication) 2 : utilisation du logo "AB" sans autorisation préalable

Demande d’action corrective immédiate : autorisation à demander auprès de l’OC.

3 : utilisation du logo "AB" sur des produits noncouverts par les règles d’usage

Demande d'actions correctives immédiates (pas de durée d’écoulement des stocks).

4 : produit comprenant moins de 95% d’ingrédients Suspension du droit d’usage jusqu’à mise en issus de l’agriculture biologique. conformité. 5 : récidive sur les non-conformités prévues cidessus

Niveau de sanction immédiatement supérieur à celui prévu pour la non-conformité initiale. Information des autorités compétentes.

6 : refus de mise en conformité/ récidives multiples

Retrait par l'OC du droit d’usage pendant une période donnée, pouvant aller jusqu'à une exclusion définitive.

Ces dispositions s’appliquent sans préjudice de toute poursuite civile ou pénale susceptible d’être engagée.

9/12



ANNEXE 3 - 2 GRILLE DE SANCTIONS Grille de sanctions pour l’utilisation de la marque "AB" à des fins de communication Trois niveaux de sanctions sont prévus (à mettre en œuvre par l'Agence BIO) : - demande d’actions correctives ; - suspension du droit d’usage jusqu’à mise en conformité ; - retrait du droit d’usage par l'Agence BIO. NON - CONFORMITE

SANCTION

1 : non respect de la charte graphique du logo "AB" Demande d’actions correctives (6 mois maximum (couleur, taille ou caractères OU utilisation de la pour écoulement des stocks). marque « AB » de certification)

2 : utilisation du logo "AB" sans autorisation préalable

Demande de mise en conformité immédiate(autorisation à demander auprès de l’Agence BIO).

3: utilisation du logo "AB" sur des produits noncouverts par les règles d’usage

Demande d'actions correctives immédiates (pas de durée d’écoulement des stocks).

4 : récidive sur les non-conformités prévues cidessus

Niveau de sanction immédiatement supérieur à celui prévu pour la non-conformité initiale. Information des autorités compétentes.

5 : refus de mise en conformité/ récidives multiples

Retrait du droit d’usage pendant une période fixée par l’Agence BIO, pouvant aller jusqu'à une exclusion définitive.

Ces dispositions s’appliquent sans préjudice de toute poursuite civile ou pénale susceptible d’être engagée .

10/12



- ANNEXE

4 – (à titre de modèle de formulaire)

DEMANDE D'UTILISATION DE LA MARQUE "AB" À DES FINS DE CERTIFICATION A remplir par le demandeur et à transmettre à son autorité ou organisme de contrôle agréé Nom et Prénom ou Raison sociale (cachet) : Adresse : N° de téléphone :

N° de télécopie :

Producteur

Transformateur

Importateur

Produit agricole Produit transformé composé d'au moins 95 % d'ingrédients biologiques Le cas échéant, les ingrédients du pourcentage complémentaire satisfont aux exigences de l'article 28 ou 29 du règlement (CE) n°889/2008 Aliment pour animaux composé d'au moins 95 % d'ingrédients biologiques Produit conforme à un cahier des charges homologué en France et composé d'au moins 95 % d'ingrédients biologiques (par exemple, lapins, escargots, …) Le demandeur s'engage à respecter l'ensemble des dispositions communautaires et nationales régissant la production biologique, la préparation, la commercialisation et l'étiquetage des produits agricoles et des denrées alimentaires en général et les règles générales de la marque "AB" pour les produits figurant dans la déclaration ci-dessous, s'engage à accepter les contrôles y afférents effectués par l'autorité ou l'organisme de contrôle agréé, s'engage à transmettre à l'autorité ou l'organisme de contrôle les étiquetages utilisés ainsi que tout projet de modification à apporter aux étiquetages et à signaler toute modification dans la liste des produits agricoles transformés ou non transformés. Date et signature précédés de la mention "lu et approuvé"

LISTE DES PRODUITS :

Marque commerciale l'étiquetage :

apposée

A remplir par l'autorité ou l'organisme de contrôle :

ACCORD ACCORD SOUS RESERVE DE MODIFICATION

REFUS A ……………, le Motifs

11/12


sur


- ANNEXE 5 - (à titre de modèle de formulaire) DEMANDE D'AUTORISATION D'UTILISATION DE LA MARQUE "AB" À DES FINS DE COMMUNICATION A remplir par le demandeur et à envoyer au gestionnaire de la marque : Nom et Prénom ou Raison sociale (cachet) : Nom de la personne à contacter : Adresse : N° de téléphone :

N° de télécopie :

Le demandeur soussigné s'engage à respecter les règles d'usage de la marque "AB" enregistrée à l'INPI pour les projets de support de communication (MAQUETTES (avec logo AB) À JOINDRE EN ANNEXE DE CETTE DEMANDE). Date et signature précédés de la mention "lu et approuvé"

SUPPORTS DE COMMUNICATION : (préciser le type de support. ex. : affiche, catalogue, matériel de salon, etc.)

DIFFUSION : (préciser le lieu, la cible, etc.)

Document complété et signé à renvoyer au gestionnaire de la marque :

Agence BIO – Marque AB - 6 rue Lavoisier - 93100 MONTREUIL Tel : 01 48 70 48 30 - Fax. 01 48 70 48 45 - [email protected] - www.agencebio.org

A remplir par le gestionnaire de la marque : ACCORD ACCORD SOUS RESERVE DE MODIFICATION

REFUS Montreuil, le Motifs

12/12


Bijlage 3 – Note d’information Règles d’usage marque AB.

40

Note d'information du ministère en charge de l'agriculture

Règles d’usage de la marque "AB" : précisions sur le champ d'application de la marque à des fins de certification La marque « AB », déposée par le Ministère en charge de l’agriculture fait l’objet de règles d’usage. La présente note d’information a pour but de préciser les produits autorisés au titre de l’article 6.1 des dites règles d’usage en fonction de la règlementation communautaire ou nationale. La marque « AB » à des fins de certification de produits peut être utilisée sur l'étiquetage des produits certifiés biologiques suivants : - produit agricole non transformé,

-

denrée destinée à l'alimentation humaine dont 95 % au moins1 des ingrédients agricoles sont issus du mode de production biologique,

-

aliment pour animaux de compagnie, aliment pour animaux d'élevage, matériel de reproduction végétative et semences, levures pour l'alimentation humaine ou animale.

Compte tenu des dispositions communautaires et nationales en vigueur, les produits doivent respecter les conditions suivantes :

•

1. Les produits ont été soumis, pendant toutes les opérations de production et de préparation, au régime de contrôle prévu à l'article 27 du règlement (CE) n° 834/2007 et à toute modification à intervenir ou, dans le cas de produits importés conformément aux articles 32 ou 33 du règlement CE 834/2007.

•

2. Les produits agricoles, les denrées alimentaires et les aliments pour animaux d’élevage sont produits, préparés, étiquetés et contrôlés conformément au règlement (CE) n° 834/2007.

•

3. Les denrées alimentaires sont conformes à l’article 23 paragraphes 1 et 4. a) du règlement CE 834/2007 .

•

4. Les aliments pour animaux sont conformes à l'article 59 et au paragraphe 1 de l'article 60 du règlement (CE) n° 889/2008.

•

5. Pour les vins autorisés à porter la mention « vins issus de raisins de l'agriculture biologiques » ou « vin de raisins biologiques », en application de la règlementation communautaire, la marque « AB » ne peut être utilisée qu'accompagnée de la mention claire, visible, facilement lisible et attenante : « vin issu de raisins de l'agriculture biologique » ou « vin de raisins biologiques ».

•

6. Pour les produits animaux et d'origine animale non encore couverts par la réglementation européenne (lapins, escargots, autruches), ainsi que pour les animaux d'aquaculture relevant de l'article 95 paragraphe 11 du règlement (CE) n° 889/2008, ils sont produits conformément au cahier des charges français homologué le 5 janvier 20102.

1

Le cas échéant, les ingrédients du pourcentage complémentaire satisfont aux exigences de l'article 28 ou 29 du règlement CE 889/2008 2

Arrêté du 5 janvier 2010 (JORF du 15 janvier 2010)

•

7. Pour les aliments pour animaux de compagnie : ils sont produits et préparés conformément au cahier des charges français "aliments pour animaux de compagnie à base de matières premières issues du mode de production biologique", homologué par l’arrêté du 16/02/2004 : uniquement aliments relevant du point 2.2.2. du chapitre II, c'est à dire aliments pour animaux à "au moins 95 % de matières premières d'origine agricole issues de l'agriculture biologique".

Sur les supports suivants : pique-prix, collerette, sac à pain, panneaux, écriteaux, bagues, uniquement dans les cas où l’apposition de toutes les mentions obligatoires concernant l’étiquetage, notamment le logo européen, la mention de l’OC et de l’origine n’est pas possible, le logo AB de communication peut être utilisé en lieu et place du logo de certification.

Note d'information du ministère en charge de l'agriculture

Règles d’usage de la marque "AB" : précisions concernant l'utilisation de la marque AB en restauration collective à caractère commercial

La marque « AB », déposée par le Ministère en charge de l’agriculture fait l’objet de règles d’usage. La présente note d’information a pour but de préciser les conditions d’utilisation de la marque « AB » à des fins de communication dans la restauration collective à caractère commercial. Ces lignes directrices s’appliquent à l’ensemble des supports de communication utilisés par les opérateurs (devanture3, cartes et menus, affiches, tracts, publicités, sites internet…). Elles ne se substituent pas aux dispositions du code de la consommation relatives à l’information du consommateur. Les cas détaillés ci-dessous se rapportent à ceux définis dans le cahier des charges relatif à la restauration hors foyer à caractère commercial en agriculture biologique (arrêté du 28 novembre 2011). Pour les cas 1 et 2 : utilisation d'ingrédients biologiques ou restaurant offrant des plats ou menus bio La marque « AB » à des fins de communication ne peut être utilisée (sur les cartes/les menus, la devanture, les murs intérieurs etc.) qu'à proximité immédiate d'une mention précisant les produits/plats/menus concernés. Dans le cas des carte et menus, ce lien peut être assuré au moyen d'un renvoi à l'aide d'un signe distinctif (ex : astérisque). La taille du logo et la taille des mentions se rapportant à l'offre de produits biologiques doivent être proportionnées. Le terme « biologique » et les termes décrivant l'offre de produits biologiques doivent apparaître dans une police de caractère équivalente.

cas 3 : Utilisation du logo « AB » pour les restaurants dont l’ensemble des plats ou menus proposés aux consommateurs sont biologiques La marque marque « AB » à des fins de communication peut être utilisée sur les cartes/les menus . La marque marque « AB » à des fins de communication peut apparaître dans la présentation du restaurant ou sur la devanture . La marque marque « AB » à des fins de communication peut apparaître sur les murs intérieurs du restaurant.

3

devanture: toutes les informations dont dispose le consommateur avant d’entrer (enseigne, vitrine, chevalets, stores...)

FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE

Recommend Documents