11/14/14
Families in tijden van alcohol en middelen Prof. dr. Gilbert Lemmens UDP, UZ Gent & UGent
Stijgend fenomeen? - Stijging alcohol en middelen over 50 jaar (SAMHSA, 2009) - Adolescenten: meer marijuana (19%) en meer ecstasy (67%) (Pats, 2009) - Middelen en humaniora studenten • 5.9% risicovol gebruik • 6% problematisch gebruik
(Cazale, 2009)
1
11/14/14
Clustering in families?
– Alcohol: 3x!alcohol en 2X!middelen bij verwanten – Middelen: tot 8x! alcohol en middelen bij verwanten (Avenevoli, 2005)
6
Alcohol/middelen en gezinnen
Interactie tussen 1) Genetische kwetsbaarheid (M>V)
• Relatief frequent en stijgend fenomeen
2) Gezinsfactoren
• > voorkomend in bepaalde gezinnen
- > negatieve factoren, < positieve factoren
• Over generaties heen
- > dezelfde risicofactoren voor verschillende middelen "
"
(Avenevoli, 2005)
2
11/14/14
Risicofactoren: ontstaan
Gezin # verloop van alcohol/ middelen
• Psychopathologie/SUD bij ouders (leereffect?) $ ouderlijk monitoring/kennis • Ouderschap - ouderlijk monitoring en responsiviteit - ouderlijke warmte
! middelen- en alcoholgebruik (McVie & Holmes, 2005; Luyckx e.a. 2011) $ behandel outcome (Clark, 2005)
• Gezinsklimaat - gezinsconflicten - misbruik en verwaarlozing
$ Adolescent self-disclosure !middelengebruik (Soenen e.a. 2006) (Tobler & Komro, 2010; Rowe 2012)
$ ouderlijk warmte $ risico op middelenmisbruik (Davis & Spillman, 2011)
Gezin # verloop van alcohol/ middelen $ Relatie $ prognose alcohol/middelen behandeling (Vanicelli e.a., 1989) ! herval alcohol/middelen
(Lemke e.a., 2007)
!Familiaal functioneren (probleemoplossing, communicatie, steun, conflicten) ! alcolhol/middelengebruik
(Klosterman, 2006)
3
11/14/14
WAT NOG? • Meer relationele problemen, meer echtscheiding, meer partnerrelatiegeweld, meer conflicten, meer HIV infecties (partner) (O’Farrell & Birchler , 1987, Lebow 2005, Klostermann e.a. 2011, Fals-Stewart, 2003)
• Meer gedragspoblemen, meer uit huisplaatsing en alcohol/middelen van kinderen (Chassin ea, 1996; Connors ea, 2004, Gruber & Fleetwood, 2004)
• Meer isolatie van alcohol/middelen persoon in gezin (Halford & Osgarby, 1983)
4
11/14/14
3 Theoretische modellen
GEZIN
• ‘Family disease approach’: gebruik is ‘ziekte’ van het gezin, iedereen is ‘ziek’, co-afhankelijkheid, individuele behandelingen
ALCOHOL/MIDDELEN
• Family systems approach: alcohol en middelen als een ‘central organizing principle’, problematische gezinsinteracties
Ecological approaches: verschillende systemen (familie, peers, school, omgeving)
• Behavioral approach: bekrachtende interacties (gedragingen/
attidtudes) van gezinsleden versterken alcohol en middelengedrag
Family reorganization around illness: ‘Illness as a central organizing principle’
Assumptions of MST
- ‘substance abuse is driven by the interplay of risk factors associated with multiple systems in which the youth is embedded (family, peer, school, neigbourhood)’
%
The central role of the symptom in family life
%
Narrowing of time focus on the here-and-now.
%
Restriction of the available patterns of family interaction
- ‘Caregivers are usually the main conduits of change’
processes. %
The amplification of aspects of family function
%
Diminishing ability to meet family life-cycle needs
%
The loss of a sense of agency (helplessness) Steinglass, 1987; Eisler JFT, 2005
5
11/14/14
Argumenten voor gezinsinterventies? • Interacties tussen gezinsfactoren en ontstaan/verloop van alcohol/ middelen • Impact van alcohol/middelen op gezinnen • Bijkomende argumenten: Gezinssteun # grotere retentie in behandeling van adolescenten (Broome e.a. 2001) Ouderlijke aanwezigheid in de behandeling # minder middelenmisbruik (Carr 2009, Liddle 2004)
Voorbeelden van gezinsinterventies Brief Strategic Family Therapy Functional Family Therapy Multisystemic Therapy Multidimensional Family Therapy
(BSFT, Szapocznik, 2003)
EBT: alcohol en middelen Gezinsinterventies # jongeren (MST, FFT, MDFT,…)
(FFT; Alexander, 1982)
Partnerrelatieinterventies # volwassenen (BCT) (MST; Henggeler, 2009) (MDFT; Liddle, 2002)
Behavioural couples therapy (BCT; O’Farrell & Fals-Stewart, 2006)
6
11/14/14
Werking van PRT en gezinsinterventies - Gebruik van krachten binnen relaties/gezinnen voor vermindering/stop van alcohol en middelen (gezinsleden steun geven voor vermindering/stop) - Veranderen van negatieve gezinsinteracties - Promoten van gezondere relaties en gezinsklimaat
7
11/14/14
8
11/14/14
Gezinsinterventies: Minder druggebruik Minder gedragsproblemen, delinquentie Minder depressie, angst Betere gezinsoutcome (ouderkindrelatie, ouderschap, competentie) & Betere schoolprestaties & & & &
Gezinsinterventies bij middelen Multi-dimensional family therapy (MDFT) (Lidddle, 1995) Functional family therapy (Alexander, 1985) Multisystemic therapy (Henggeler, 1999) ' ' ' ' ' '
Individual and group CBT
• Partnerrelatieinterventies – Alcohol: • Meer abstinent en minder alcoholgerelateerde problemen • Betere relatie, minder separatie, minder partnergeweld, betere psychosociale outcome kinderen
– Middelen: • minder en langer tot recidief, minder dagen van druggebruik, minder opnames, minder arrestaties • Betere relatie, minder partnergeweld
9
11/14/14
Problemen met implementatie
Conclusie
• Hulpverleners:
• Belangrijke interacties tussen relaties/ gezinnen en alcohol/middelen
• Gezin: terugbetaling, plaats en tijd, …
• Effectieve PRT en gezinsinterventies voor alcohol/middelen
weinig PRT/gezinstherapeuten, weinig training, ander theoretische denkmodellen, weinig supervisie, weinig organisatorische steun,...
• Therapie: registered trademark,… • Enkel meer toepassen!
10